NOYAN OZKAN

AVUKAT
NOYAN OZKAN
1
l.o2.2oo8....taks; 0312 468s012 iad.Taah
/
APs
ivEDl
Sayrn Cumhurbagkanl
Dr.Abdullah GtiL
620; Anayasanrn d€igtitilmesi ieklif dahl edilemez Zmeddesinde belirdten LA|KLIK
iLKESI'nin arkasrndan dolanrlmak suretiyle Anayaraya kargr sue tegkil eden talrban'la
ilgili Anayasa (10 ve 42.maddel.r) deditikligini lgsren yaranh l9LErrE
KONULIAIASI ve TBI['ne geri g6nderllme3i iatemidlr.
AKP-MHP- DE}|/AP Milletvekilleri tarafrndan Universitelerde torban s€rbestisi getiren
ANAYASAYA AYKIRI TEKL|F, 9.02,2q)A gnn ve 5735 saydr yasa ite onay igin sayrn
makama sunulmuFtur. ,Bu yasanrn, Cumhuriyet'in teme{ ilkelerine ve Anayasaya ayktrl
oldudunu iddia eden bir hukukgu yurttag srfatryla, TBMM'ne geri gdnderme yetkinizin
kullanrlmasr amacryla, anayasal dilekge ve uyan hakkle|lgllqnmayr uygun buldum.
Malumlan olduou ilzere turban veya bagortusiin0n Universitelerde serbest brrakrlmasr igin
ewelce yaprlan tom yasalve ydnetsel girigimler, Anayasanrn Ba9langG ilkebrine ve
ozellikle 2.madd$inde belirtiler Cumhuriyetin temeltagr olan LA|KLIK ILKESINE aykrn
gdriildilg0 gerekcasi ile Anayasa Mahkemesi ve DanEtay tarafrndan durdurulmuqtur.
MADDq! ( Cuuhuriyeti! uitelikleri)
Tffrkiye Cmhuriyetitoplohnn hra.r, Dil[ dNyrrxdr ve rdded rohytr i9tudc , lnsan
haklema $ygrl! Atrtirk mi|Iiye4ililire b.EI, D.il.Dgrqtr belirtileD temel ilkelere dryrnau
demokntilq !gi! ve sosyNl bir huku} devletidir.
Anryasrartr 4.Esdd6ine s6re 2.mrdd€ de belirliler "comhurivetin nitelikl€ri" delidiritepez ve
olmavap anarerd ilkclcr rcrlca vc aErr bi(iEde ihLl edilmigtir.
MADDE ll3Jsoa
-
(Anryrse Mahlemesinin
kr-hn)
Anayrsr MrhkeEesi ktrarlf,n R€smi G{ntede hemer y&ymhn|r ve ytlrme' y[rilme ve yarg!
orgrnl,rnD! idrre rtra}tDhnD!, gerfek ve ttzelkitilerl bgEh&
Anayasanrn 10 ve 4Tmaddeleini 0niversitelerde turban sebestisi igin degigtiren 5735 sayrtl
yasanni ,2547 sayrh Yukseke{retim Kanunu'na eklenen Ek Madde l6'nln iptaline iligkin
7.3..1989 ounlu. Esas: l98wl: Karar. 1989/12. Refah Partisi'nin temelli kapatllmasrna iligkin
G.1.1998 qiinlii. Esas: 19971: Karar 1998/1. Fazilet Partisi'nin temelli kapatllmaslna
ayrl kararlada Refah Partisi'nin
iligkin 22.6.2001 oiinlu.
E
kipatrlmasrna iligkin Anayasa Mahkemesi karanna yapllan itiraz sonucu Avrupa
Insan Haklan Mahkemesi 3-Dairesince verilen 31.7.200t q0nl0 ve 41.340/98 savrh,
bu karara yaprlan itirazln reddine iligkin 31-02.2003 g0nlii ve aynr saylll Boyuk Daire
kararlanna aykrn olacagt kugkusuzdur.
1378 Sokak No.-1,/1 Kordon Iihanr Biiro: 107 Atsancak 35220
'tet: rc232\ +22 5?
4i - 16'3 53 69 Fa\:
(0?32) +63 85
43
IZMIR'=-
E-mail: no,"anoztan@rlnet
n.r.ii
A\'IJKAT
NovAN
ozren
Anayasanrn temel esaslanna ve Y0ksek mahk€me kararlanne aykln olarak 2.maddenin
aftastna dolanrknak suretiyle TBMM Bagkenl* Divsnrna veilen tiirbanle ilgili TEKLIF,
Cumhufyetin nitelikle.inden LAIKLIK ILKESINI igeren 2. Maddeye aykrfl oldugu iqin
ANAYASAL DUZENE VE BU OUZENiN i$LEYi$iNE KAR$I SUg teskit etrneKedir. Maatesef
bu teklif gimdi yasalagmEhr. Bu anayasaya ayktn 5735 sayth yasa
Anayasantn
degigtirilmesi teklif dahi edilemeyecegi Ozellikle beli.tilen Anayaaann 2. Mad&sins darbe
vurulmaktadr.
ile
, bu yaaeyt igleme koymadan aincr, Anayegantn
ts3.madd€l uyarmca sayrD malamnrzt da !3iby3!, Anay.ss Xahk€mesinin
7.03.1989 g0n ve Ess Satnsr; l98gl, Ka]?r Say|gt: lg89rl2 no lu k$ar gerekgesini
dlkkaUe okumalannt ve Cumhurbagkanlrg Ba9 Hukuk friigavirtigindan ve AnkaElat nbul Hukuk Fakiiltelerinden g6riis almaarnrragizane tawlye ediyorum.
Sayh Cumhurbagkanr'nrn
"" Leiklik, dlnselfikE billmselligi ltdirirden aym€,6zollltle dinin, blllmin yedne geqn6lni
6nlEyerek uyga*k yUdyiigiini: hElandrmEhr. cer9ekt lllklik dindrytet ittod ayntr4 blglminde
daraltlame. Boyuthfl daha liiyiilg alan daba genig Ur uygadrk, o€giirliik vo tagdagtrk
orbmdr- Tiirliye'nin modeml€f]n3 fslsefesl, lnsenca yrtam y6ntamldr, inlanhk idearuh. Leik
diizonde dzgiin bir sosyal kurum olan din, dsvlot kurululuna ve y6notlmine egomen otamaz
incelenen kural, kanu kuruluthnndan salbn ynksekooFtim hrrumhnrdati bapnlann
giylmlerini d0zgnlerken, dinsel gelrkla|e uygunluou nas oluFa olsun, bag6fiis0 kullanmtna
dlnEel inang nedeniyle gegerllk tanmakla, kamu hukuku rlanmdaki blr diizenlsmeyi dinsel
esaslara dayandrmak swetiyb Eiklik ilkesine ayknl* du$turmugl r
alada dinsel oabalar, din3.l gelenekloro uygunluiu aranan d0zenlemgler, eylsm vs
iglemler ne ladar $4e|slzse, 6gr$n ve e{idm alaomda & din buyruklanyh ilhki lwulamaz
Demokrasinin giivenc€slni ve Cumhudy€lin 6Eg0n nibliiini olugtrran bu ilkonln Fuyiik blr
duyartk ve 6zonle korunmasr Anayasa g€regidh, DeFliklode ve ilglll yerlerdE dlnsel inanglan
simgdeyer belhlile.den uzak l(atnms$ zorunluluiu nedenlyle yiks€k6orenin k!rumlannda
din3el gerege baglamn bq&6led l6ik tilim odrmyta ba6@nlamaz"" ( Anayasa
ahkemesi karar gerekgBinden al|nmttr. )
Slyasal
Cumhuriyet felseiesinin r€ dewimlerinin miman Mustab Kemd Alattr('iin sdzlerinin bu yasa
teklifinde gerekee olarak kullanrlmasr son derece i.zocrl ve diig0nd0rticiidiir. Sayrn
Cumhurbaqkanr, bi. an igin, 'Atatiift iin 9u anda hayatta olduounu ve kendiaine bu yasantn
amscr hakkrndaki kanaatunn sorulduouru" d0s0ns0nler. Yan{, NUTUK iginde vardlr.
Yukanda sunulan olay ve ned€nlerle, Anayasanln 2.maddesine ve 1s3.maddesine ayklrl
olan ve konusu suq tegkil eden t0rban hald(rndeki 5735 saytlr yasanrn I$LEME
KONULMAMASINI ve TBMM'ne qeri qond€rilmGini,, besvurumun akibeti hakknda larafrma
cavap verilmesini, laiklik ilkesini savunmakla gorevli bir yurtta$ slfatryla , arz ve talep ederim.
Noyan
Ozkan,
Avukat,1378 Sokak, 4/1,
Alsancak.izmir.
No;107
-._ _.L./
,/
/
,/
l)
li
No.4/l lG'don Ithanr 4/o: 107 Alsancak 35220 IZMIR
'tet: (O23,4225147 -463 6i 69 Fu: (0232)4638s43 E mail: novanozkan@rtnet netlr
1378 Sokak
A\rLrK{.1
NOYT\ OZKAN
/
30.01.20o8....faks......ivEDi....iad.Taah
APs
TBMM Bagkanhk DiYanl
Sayrn Bagkan ve Sayrn tjyelerin Dikkatine
Anayasa'nrn 10 ve 42. maddeleri ile YOK Kanunu'nun ek 17. Maddesinde deoigiklik
ongdren teklif, AKP Grup Ba$kan vekilleri Sadullah Ergin, Bekir Bozdao, Nihat Erg0n,
[,4ustafa ElitaS iJe MHP Gfup Bagkanvekilleri Mehmet $andlr ve Oktay Vural
tarafrndan Meclis Baskanvekili Meral AkSenefe 29.01.2008 girnu sunulmugtur.
348 imza tagryan teklifin , Pergembe gunu Meclis Anayasa Komisyonu'nda
gorugulecegi hususunda basrnda haberler yayrnlanmrgtrr. Malurnlan olduiu uzere
tufban veya bagortusun0n 0niversitelerde serbesi blraktlmast igin evvelce yaptlan
tUm yasal ve yonetselgiriiimler, Anayasanrn BagiangrQ ilkelerine ve ozellikle
2.maddesinde belirtilen Cumhuriyetin temel tagr olan LAiKLiK iLKESiNE aykrrl
gortldiiou gerekqesi ile Anayasa Mahkemesi ve Danlstay tarafrndan durdurulmugtur.
MADDE 2 ( Cunhuriyetin nitelikleri)
Tiirkiye Cumhuriyeti,toplumun huzuru, milli dayan$ma ve adalet anlayrgr ;finde , insAn
haklarrna sayg r, Atatii.k milliyetciligine baElt, batlangrqta belirtilen temcl ilkelere dayanan
demokratik, !gi! ve sosyal bir hukuk devletidir. ( Anavasanrn 4.maddesine qdre 2.madde de
belirtilen "cumhurivetin nitelikleri" deEistirilemez ve deEistirilmesi teklifedilemez )
NIADDE 153./son
-
(Annlasa Mahkemesinin kararlArr)
Anayasa Mahkemesi kararlan Resmi Gazetede hemen yayrmlanrr ve yasama,
ve yargr organlannr, idare makamlannr, gerqek ve tiizelkitileri bgEISl!
ytriitnre
Bu konuda yaprlacak yasal duzenlemenin, 2547 sayh Ynksekooretim Kanunu'na
qunl0 tsas:
qunl0.
Esas: 19ti9/1:
1989/1: Karar:
/.3.19E9 qunlu.
16'nrn iptaline iligkin 7.3.1989
l\4adde 16'ntn
eklenen Ek l\,4adde
qunlu. Esas:
16.1 199.€.qunlu
1989/12, Refah Partisi'nin temelli kapatrlmasrna iligkin 16.1.1998
1997/1: Karar: 1998/1. Fazitet Partisi'nin temelli kapatrlmasrna iligkin 2262001
ilnlu. Esas: '1999/2: Karar: 2OO1/2 sayrlr kararlarla Refah Partisi'nin kapatrlmasrna
iligkin Anay."a Mahkemesj kararrna yapllan itiraz sonucu Avrupa Insan Haklarl
B savrlr, bu karara
2001 qunl0 ve
l\4ahkemesi
girnlir
saylll
Biryilk
Daire kararlarrna
ve
aynr
31.02.2003
iligkin
yaprlan itirazrn reddine
aykrfl olacagt kugkusuzdur.
Ll:
1378 sokat No l,/1 Kordon ishanl Bnro: 107 Alsancak 35220
(0232) Q2 52 47 463 61 69 Fax: (0232) 463 85 43 E_mail: novaiozkan@trnet
'
"*'/-
ner'7f
r
AVUKAT
NOYAN OZKAN
Anayasanrn temel esaslaana ve Yiksek mahkeme kararlanna aykrn olarak 2.maddenin
a|kasrna dolanrlmak sufetiyle TBMM Bagkanlk Divanrna verilen tirbanla ilgili TEKL|F
Cumhuriyetin niteliklerinden LAiKLiK iLKESiNj ieeren 2. Maddeye aykrfl oldugu igin
ANAYASAL D0ZENE VE BU D0ZENiN iglEyigiNE KARgt SUQ tegkit etmektedir. Bu
anayasaya ayktl TEKLIF ile Anayasanrn deoigtirilmesi tektif dahi editemecegi 6ze ikle
belirtilen Anayasantn 2. Maddesine darbe vurulmaktadtr_
Sayrn BaSkanlrk Divanr i.iyelerinin, bu teklifi igleme koymadan 6nce, Anayasa
Mahkemesinin 7.03.'1989 giin ve Esas Sayrsr: 1989,/1, Karar Sayrsr: 1989/12 no lu karar
gerekgesini dikkatle okumalannt tavsiye ediyorum.
'"'LAiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmr$, 6zellikle dinin, bilimin yerine gegmesini Onteyerek
uygarlk yririiyiisrinlj hrzlandumrstrr. Gerqekte laiklik din-devlet isleri aynhgr bieiminde daraltrlamaz.
Boyuuan daha bLiyljk, alanr daha geni5 bir uyga.hk, dzgijrlijk ve gaoda$lk ortamtdtr. Ti.irkiye'nin
modernlegme felsefesi, insanca ya$ama ydntemidir, insanltk idealidir. Laik d0zende dzgiin bir sosyal
kurum olan din, devlet kuruluguna ve y0netimine egemen olamaz
Incelenen kural, kamu kuruluslarndan sayrlan yriksekdgretim kurumlanndaki bayanlafln giyimlerini
dijzenlerken, dinsel gereklere uygunludu nastlolursa olsun, baSairtrisii kullanlmtna dinselinanq
nedeniyle geqedik tanrmakla, kamu hukuku alanrndaki bir dLjzenlemeyi dinsel esaslara dayandrrmak
suretiyle laiklik ilkesine aykrnlrk olugturmustur
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunluou aranan dUzenlemeler, eyiem ve islemler ne
kadar geeersizse, ogretim ve egitim alanrnda da din buyruklaflyla ili$ki kurulamaz. Demokrasinin
gijvencesini ve Cumhuriyetin dzgrjn niteli6iniolugturan bu ilkenln b0yuk bir duyar|k ve iizenle
korunmasr Anayasa gereoidir. Dersliklerde ve ilgili yerlerde dinsel ananglan simgeleyen belirtilerden
uzak kalrnmasr zorunlulu0u nedeniyle iilcekdgrenim kurumlaflnda dinsel gereoe baolanan bagortiileri
laik bilim ortamryla bagda$trnlamaz."" (Anayasa Mahkemesikarar gerekgesinden a||nmrqtrr. )
Yukanda sunulan olay ve nedenlerle, Anayasanrn 2.maddesine aykrn olan ve konLrsu sug
teikil eden tarban hakkrndaki AKP-lVlHP milletvekillennin Sayrn BaSkanlrk Divanrna vermig
olouklafr te(hfin i9LEN4E <oNULVIAVASINI ve iadesini , TEKLIF SAH DLERi HAKKINDA
YARGIIAY CUMHUR|YET BA$SAVCILIG]NA SUQ DUYURUSUNDA BULUNULMASIN],
baqvurumun akibeti hakkrnda tarafrma cevap verilmesini, laiklik ilkesini savunmakla gorevli
bir yudtag srfatryla . az ve talep ederin'.
Novan
.,/
//
Ozkan
,//
it.L:>y'
AvLrkat
_
\
n
1378 Sokak, 4/1, Noi107
]i
|
Alsancak,lzmir
sohk No':., I Kodor lihrnr Biiro 101 Alsan.ak l5:ll IZi\llR
Tel: (0231r =225lal ro-?6:6-a Fu (0132)'1638s43 E'nrrllr n.wanr:kani!tr"t n'r r'
1378
TtRKiYE Bi'iYt.IK MiLLET NIECLiSi BA$KANLICI
GfNfL SEhITITERLiCi
Kanunlar ve Kararlar Dairesi Bafkanhgr
Kanunlar ve Kararlar MiidiirliiEii
du-t;
Sayr: A.01.0.CNS.0.10.00.02-
0
5 lurtr ltrlrt
Konu: Dilekqe llavalesi.
Sayrn
Noya! OZKAN
1378 Sokak No.4/1
Kordon i;ham lliiro: 107
35220
AlsancalJIZMIR
ILGIr 30/01/2008 taihli yaanrz.
l4l
Tiirkiye Cumhuriyeti Anayasaslnln Bazr
Maddelerinde DeEitiklik Yaptlmast llakkrnda Kanun Ieklifi, Tifkiye Biiyiik Millet
Meclisi iqti.iziigiiniin 2l iincii maddcsi geregince Bafkanlrk tarafindan Anayasa
Komisyonuna havale cdilmi; olup ilgi yazrruz da aynr Komisyona gd dctihnjtti
Bilgilerinizi rica cderim.
llgi
yazrnrza konu 2i
esas numaLalt
,t'1,N
\-_-._j:li
osmdt
Millet Meclisi
Cenel Sekretc
4.02.2008
Sayrn Ali
N ESIN
Universitelerde tiirbanrn serbestqe kullanrlmasrna iliskin bilim kadrnlan/adamlan bildirisini ve
2 Subat 2008 giinl0 "kamuoyuna duyuru" baSltk| aerklamanrzr okudum.
t
hafta 6nce bir dostlar toplantrsrnda Tiirkiye'deki siyasi geliSmeleri tarttstrken. birden bire,
"Ah, nerede Aziz NESiN, iimdi saE olsaydt, din [izerinden siyaset yapmayt meslek haline
getiren bu soytan politikacrlara gereklidersiverirdi", dediEimi anrmsryorum.
Sizin, kamuoyuna malum olan uEraSlanntzr ve miicadelenizi takdirle izlivorum. insanr
geli$miglik katsayrsr oldukea diisiik olan bu tilkede, gergekten drnek alnacak giri$imlerde
DUIUnUyOTSUnUZ,
Size
dotru/yanl9 yaptrnrz demek, haddim dedildir..
Yalnrzca , AKP
Htikiimetinin ve destekEisi MHP'nin, "din iizerinden siyaset" ger9evesinde
giritimi" tartlStltrken, anllan bildiriye imza koyr.ranrzrn
yapmrs olduklafl "anayasaltilrban
iizerine, size deEer veren ve seven bir yuftta' stfattyla, gerQekten eok iiziildiidiimii ve hatta
yaralandrBrmr belirtmek istiyorum...lnantr mtstntz, bu bildiriye imza atttEtntz iiErendiEimde
9ok $atrrdrm ve hatta yrkrldrm....
Sevgi ve saygrlanmla
:'*
/
0232 4225241
EK; Bu konudaki hukuksal
gijriiSlerimi iqeren bir yurttag dilekgesini ekte deEerlendirmenize
sunuyorum.. ( email ile iletilmigtir...)
NOT; Bugiin ilk kez NESiN VAKFI'na baErtta bulundum..
A\TUK,\T
NOYAN OZKAN
31-01.2008....faks; 0312 420 5338......lVEDi....iad.Taah / ApS
TBMM Anayasa Komisyonu Bagkanltgtna
Sayrn BaSkan ve Sayrn Uyelerin Dikkatine;
Ozii; Anayasanrn degistirilmesi teklif dahi edilemez 2.maddesinde belirtilen LAiKLiK
iLKESi'nin arkasrndan dolanrlmak suretiyle Anayasaya kargt su9 teskil eden tiirban,la
ilgili Anayasa ve yasa deoigikliklerinin iSLEME KONULMAMASI ve tektif sahiDlerine
iadesi istemidir.
AKP-MHP Milletvekilleri tarafrndan Universitelerde tiirban serbestisi getiren
TEKLiF'in , Cumhuriyet'in temel ilkelerine ve Anayasaya ayktfi oldugunu iddia eden
bir hukukQu Yurttag srfatryla anayasal dilekqe ve uyafl hakktmt kullanmayt uygun
buldum.
Anayasa'ntn 10 ve 42. maddeleri ile YOK Kanunu'nun ek 17. l\4addesinde degigiklik
dngdren ve 348 imza tagryan teklifin , Cuma gilnil Meclis Anayasa Komisyonu'nda
gOrUgUleceoi hususunda basrnda haberler yaytnlanmt$ttr. Malumlafl oldugu iizere
tLirban veya baqortiisiiniln Universitelerde serbest brrakrlmasr igin ewelce yaptlan
trim yasalve yonetsel giriiimler, Anayasanrn Baglangrg ilkelerine ve 6zellikle
2.maddesinde belirtilen Cumhuriyetin temeltagr olan LAIKLiK iLKESiNE aykrn
gorilldarg0 gerekqesi ile Anayasa Mahkemesi ve Danrstay tarafrndan durdurulmugtur.
IIADDE
2(
Cumhudyctir nitelikleri)
Tiirkiye Cumhuriyeti,toplumun huzuru, milli dayrn$de ve adalet aniaFgr iginde , insan
baklanna sayg ! Atatiirk milliyetqiligine baEh, betlangr9ta belirtilen tem€l ilkelerc daysnan
demokratik, !gi! ve sosyal bir hukuk devletidir. ( An|vasa n 4.mrddesine Eollz.$adde de
b€l irti len ''c u m b u ri\ €ti tr n iteli kleri" d eEistirilem€z ve de!'istirilmesi teklif edilem€z )
MADDE l53Json
-
(AnaFsa M.hkemesinin kerarlan)
Anayasa Mahkenesi kararlan Resmi Gazeted€ hemen yayrmlanrr vc yasama, yiiriitme
ve yargr orgadlannr, idare makamlarrm, gergek ve tiizelkifileri b3.E!.e!
Bu konuda yaprlacak yasal dozenlemenin, 2547 saylll Yuksekogretim Kanunu'na
eklenen Ek Madde 16'nrn iptaline iligkin 7.3.1989 qiinlii. Esas: 1989/1: Karar:
1989/12, Refah Partisi'nin temelli kapatrlmaslna iligkin 16.1.1998 aunlU. Esas:
1997/1: Karar: 1998/1. Fazilet Partisi'nin temelli kapatllmaslna iligkin 22.6.2001
qainlii. Esas: 1999/2; Karar: 2001/2 sayrlr kararlarla Refah Partisi'nin kapatllmasrna
iligkin Anayasa Mahkemesi karaflna yaptlan itiraz sonucu Avrupa Insan Haklarl
l\rahkemesi 3.Dairesince verilen 31.7.2001 oiinlu ve 41.340/98 savrh, bu karara
yaprlan itirazrn reddine iligkin 31.02.2003 gUnlu ve aynl saylh BUyUk Daire kararlarlna
aykrfl olacaor kuskusuzdur.
1378 sokak No.4/1 Kordon
Iel:1a232) 122 52 47 -
463 63
69
istan, Bilro: 107 Alsan.ak 3s220 I:ZMI'^
i
--^1/- /
Fax: (0232).1638543 E mril: no)'anozka. @nreL
rct
,\lUK.\T
NOYAN OZKA.N
Anayasanln temel esaslarina ve Yilksek mahkeme karadanna ayklfl olarak 2.maddenjn
arkasrna dolanrlmak sureliyle TBMN,I Bagkanlik Divantna verilen i0rbanla ilgili TEKL|F,
Cumhuriyetin niteliklerinden lAlKLiK iLKESINi iEeren 2. Maddeye aykrrr otduOu iEin
ANAYASAL DUZENE VE BU DUZENiN i$LEyigiNE KAR$I SUQ teskit etmektedir. Bu
anayasaya aykrfl TEKLiF ile Anayasanrn deoi$tirilmesi tektil dahi edilemeyeceoi dzeltikle
belirtilen Anayasanrn 2. Maddesine darbe vurulmaktadtr-
Sayrn BaSkanltk Divanr iiyelerinin, bu teklifi igleme koymadan iince, Anayasa
Mahkemesinin 7,03.1989 giin ve Esas Sayrsr: 1989,/1, Karar Saytsr: 1989/12 no Iu karar
gerekgesini dikkatte okumalannt tavsiye ediyorum.
"" Laiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmrg, 6zellikle dinin, bilimin yerine gegmesini
6nleyerek uygarlk yfiriyilUni hrzlandrrmrgtrr. GergeKe leiklik din-devlet igleri ayfllrgr bigiminde
daraltrlamaz. Boyutlan daha biiyiik, alanr daha genig bir uygarfik, Szgirlik ve ga5daghk
ortamldrr. Tiirkiye'nin modernlegme felsefesi, insanca yaSama y6ntemidir, insanhk idealidir, Laik
diizende 629in bir sosyal kurum olan din, devlet kuruluguna ve ydnetimine egemen olamaz
incelenen kurat, kamu kuruluglanndan sayrlan yiksek6gretim kurumlanndaki bayanlann
giyimlerini dEzenlerken, dinsel gereklere uygunludu nasrl olursa olsun, bag6rtiisi kullanrmrna
dinsel inang nedeniyle gegerlik tanrmakla, karnu hukuku alanrndaki bir duzenlemeyi dinsel
esaslara dayandrrmak s!retyle laiklik ilkesine aykrfl |rk olu$lurmugtul
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunlu0u aranan dIzenlemeler, eylem ve
iglemler ne kadar gegersizse, ogretim ve egitimalanrnda da din buyruklanyla iligki kurulamaz,
Demokrasinin guvencesinive Cumhuriyetin Szgiin nitelioini olugturan bu ilkenin buyik bir
duyarhk ve 6zenle korunmasr Anayasa gereiidir. DeFliklerde ve ilgili yerlerde dinsel inanglarl
simgeleyen belirtilerden uzak kahnmasr zorunluludu nedeniyle yiksek6grenim kurumlaflnda
dinsel gerege baglanan ba9ortiileri laik bilim ortamryla bagdagtrnlamaz."" ( Anayasa
Mahkemesi karar gerekgesinden altnmrghr. )
Cumhuriyet felsefesinin ve devrimlerinin miman Mustafa KemalAtati.irk'iin sdzlerinin bu yasa
tekliflnde gerekge olarak kullanrlmasr son derece Uzalcu ve d090ndorucudur. Sayrn Komisyon
0yelerj bir an iQin, ' Ataturk'un 9u anda hayatta oldugunu ve kendisine bu teklif hakkrndaki
kanaatrnrn soruldudunu" dosiinsiinler ve tartrgsrnlar. Yanrt, NUTUK iginde vardrr.
Yukanda sunulan olay ve nedenlerle, Anayasanrn 2.maddesine ayktfl olan ve konusu sug
te$kil eden ttrban hakktndaki AKP-MHP milletvekillerinin Sayrn Balkanlrk Divanrna vermi9
olduklar ve FU anda Sayrn Komisyon'un gilndeminde olanr teklifin I$LEME
KONULMAMASINI ve iadesini , TEKLIF SAHIPLERI HAKKINDA YARGITAY CUMHURIYET
BA$SAVCILIGINA SUQ DUYURUSUND4 BULUNULMASIN', bagvurumun akibeti hakkrnda
tarafrma cevap verilmesini, laiklik ilkesini savunmakla gdrevli bir yurtta$ srfatlyla , az ve talep
edenm.
Noyan Ozkan
'1378 Sokak,
4ll, No;107
Alsancak,lzmif.
Iel
1378 Sokak No..1/1 Kordcn iqhan, Bnro: 107 Alsancak 3s220 izMiR
(4232) 422 5217 - 463 63 69 Fd: (0232).163 8543 E-hail: noyano:[email protected]
AVUKAT
NOYAN OZKAN
25.01-2008, faks ...0312 4731544...|vedi.--Ki$iye Ozel
Sayrn Dr.Devlet Bahgeli
MHP Genel Bagkanl
Ankara
Sayrn Bagkan,
Universitelerde turban krsrtlamasrnrn kaldrfllmasr yoiunda Hi:tk0met ve AKP ile
mutabakat sadladr0 nE yolunda basrn haberleri yayrnlanmrstrr. Konuyu uzun yrllardtr
yakrnen izleyen ve gegmisie R.P, F P ve gimdiAKP tarafrndan siyasal islamrn
simgesi haline getiriien tilrban'rn sarekli olarak siyaseie alet edildidini g0zlemleyen bir
hukukgu yurtta9 srfatryla naqizane gorug ve onerilerimi size iletmeyi uygun buldum.
Bagbakan Tayip Erdo[an'rn son ispanya ziyaretinde verdidi bir demeq L]zerine qtkan
tartrgmadan yeni hazrfl anan Anayasa taslaornda Universitelefde trlrbanrn serbesi9e
ku"anrlmasrnr dngoren bir dLlzenlemenin yer alacagr anla$rlmaktadrr- Nitekim, bu demecin
dncesinde YOK BaSkanr Yusuf Ziya Ozcan ve sonrasrnda AKP Genel Ba$kan Yrd.
Dengir M.Frrat benzeri agrklamalarda bulunmullardrr. Avrupa insan Haklan Mahkemesi
Buyuk Dairesinin L-Sahin /TLlrkiye davasrnda "riniversitelerde tu.ban krsrtlamasrnda temel
hak ve dzgrlrhlklerin ihlal edilmedi0ine ili$kin" karafl 0zerine Ba$bakan Tayyip Erdooan'rn,
"dini ulemaya sorulmadan karar vealmesini elestiren" demeci de henriz unutulmamrgtrr..
Ozal-Dooramao ikilisinin marifeti ile dnce Ydnetmelik sonra Yasaya sokulan turban,TLirk
siyaset yagamrnrn vazgegilmez dinsel simgesidir.1990'h yrlladan bu yana vedlen Anayasa
lvlahkemesi, Danrgtay ve Avrupa insan Haklafi l\rahkemeSi kararlan son derece agrk ve
somut hikiimler igermesine kargrn AKP'nin siparili uzerine Prof.Dr. Ozbudun ekibi tarafrndan
hazrrlanan yeniAnayasa degigikligi taslagrna konulan "tilrban" maddesi, HUKUK
DEVLETiNiN TEMELiNDE DiNAIUiT PATLATMAKTAN Ve top|UmU Kaosa sIirIJK|emekten
bagka bif 9ey dedildir.
Anayasa'daki laik drlzenlemeler kaldrdr srirece, tii|banlr krzlann yuksekooretim kurumlanna
odrenci sfatryla, odrenimlerinden sonra da resmi dairelere kamu gorevlisi olarak girmelerini
saolayacak tijm yasal diizenlemeler Anayasa'ya ayktfl olacaktlt. Hatta bu konuda
Anayasa'ya kural konulsa bile bu kez, Anayasa nrn bu yenr kuralr Avrupa insan Haklan
Sdzleqmesi'ne uygun olmayacaktrr. Anayasa ntn ve iHAS tn ; TBIVIlvl, Cumhurbagkanllgl,
Bagbakanlrk yanr srra trim kamu yonetimini baglayan ancak gegmigte Refah Partisi, Fazilet
Partisi ve $imdiAKP yetkilileri tarafrndan srifekli ve sistemal;k ola.ak ihlal edilen kurallafl
gayet aqrk ve seqikti..
Anayasanrn "baglangrg ilkelerinde"; " laiklik ilkesinin gereoi olarak kutsal din
duygulannrn, devlet iglerine ve politikaya kesinlikle kangtrnlamayacaSr", belirtilmiltir.
1
1378 sokak No.,1/1 Kordon iqhanr Bnro: 107 Alsancak 35220
-F. \0_, .1.1
.d,. 0/ 2r torS !l
izMiR.
L nd . o\ no I b 'tr
ne\
I
Cumhuriyetin nitelikleri ba!lrklt 2.maddesine gdre; ,,Tiirkiye Cumhuriyeti,toplumun nuzuru,
millidayantsma ve adalet anlaytst iqinde, insan haklanna saygth, Atatiirk
milliyetqiligine baglr, baglangtqta belirtiten temet itketere dayanan demokratik, laik ve
sosyal bir hukuk devletidir.', (Anayasanln 4.maddesine gore 2.madde de belirtilen
"cumhuriyetin nitelikleri" dedistirilemez ve deOjgtjritmesi tektif editemez )
Yine Anayasanrn 1 l.maddesine gore; ,, Anayasa hiikiimleri,yasama, yairiitme ve yargl
organlann,J idare makamla.lnt ve diger kuruluS ve kisileri baglayan lemel hukuk
kurallandtr." Ve i$te Lilkemizde din azerinden poljtika yapmayt meslek haline getiren sagcl
politikacrlafln en gok ihlal ettikleri24/4, madde; ,,Kimse, Devletin sosyal, ekonomik,
siyasi veya hukukitemel diizenini ktsmen de olsa, din kurallanna dayandtrma veya
siyasi veya kigisel gtkar yahut niifuz sag,ama amacryla he. ne surefle olursa olsun,
dini veya din duygulannt yahut dince kutsal sayllan geyleri istismar edemez ve kiitiiye
kullanamaz."
Bu arada Anayasa lvlahkemesi, Dantgtay ve son olarak Avrupa insan Haftlafi Mahkemesi,nin
siyasal islamtn simgesi durumuna gelen titrbanla ilg;li olarak kamu alanlannda ve
riniversitelerde alm'9 olduou ktsttlama kararlaflna kar$t sistemli propaganda yUntten AKp ve
destekgisi "Sjftetler medyast" ile sorumsuz neo-liberal aydrnlaflmEtn her nedense
gdrmezden geldikleri Anayasanrn 13814 maddesine bir baka|m; ,,Yasama ve yiiriitme
organlan ile idare, mahkeme kararlanna uymak zorundadtr; bu organlar ve idare,
mahkeme kararlannr higbir s!retle degiqtiremez ve bunlann yerine getirilmesini
geciktiremez-" Yine Anayasanrn MADDE 1s3,lssn maddesine gorei ,,Anayasa
Mahkemesi kararlan Resmi Gazetede hemen yaylmlanlr ve yasama, yiiriitme ve yargl
organlannr, idare makamlannr, gergek ve tozelkigileri ba6lar." Aynca, ,, Memurlar ve
dioer kamu gdrevlileri Anayasa ve kanunlara sadtk kalarak faaliyette bulunmakla
yiikiimliidiirler-" (Anayasa 1 29)
Anayasa'nrn 90'rncr maddesi5170 sayrh yasanrn 7. Maddesi ile dedigtirilmek suretiyle, ic
hukukumuzda temel hak ve ozgiir[]klere iligkin uluslararast antlagmalar, Anayasa'dan ve
kanunlardan ustun bir yere getirilmiqtir. Tiirkiye, 1950 yrlrndan bu yana Avrupa KonseyiRoma-insan Haklafl Avrupa Sdzletmesine tarafiu. Sdzlegmenin /t6, maddesine gore;
" Yuksek Scizlegmeci Taraflar, taraf oiduklan davalarda Mahkemenin kesinlesmig
kararlanna uymayr laahhilt ederler," insao Haklarr Avrupa Mahkemesi'ntn, ttlIban'la
ilgili karan da adeta'anayasa ust0'bir baglayrqIk tagrmaktadrr. Tlirkiye , Anayasa'yl
degistirirken, bu mahkemenin kararlannr gormezden gelemez. Ulusal ve ulusal iistri yuksek
mahkeme kararlannda agrklanan igerikleriyle gerek Anayasa gerek Avrupa insan Haklarl
Sdzleqmesi kurallar, Trirkiye Cumhufiyeti'nde t0rban konusunu, geriye donLllemeyecek
bicimde hukuk dirnyasr grlndeminden $karmrgtrr.
" Anayasa Mahkemesive Avrupa insan Haklan Mahkenesi'nin bal'tusiine ilitkin islikat bulmus kandan
vatken, kiniyaz t ve g6rcelyaytn arganlannca bu konunun gi;ndende hJfulnaya Qahilnasl, kini siyasal parlibr
yetkililerince de, yasal dtzenlqneler yap arak, tinbanla 5grenim yapna olana,tnln tantnacag yolunda
beyanhrda bulunulnast, bu kanudakiyarT iQ[haflan bilmemeklen kaynaklann'yarsa, din duygulannt
kullanarak siyasi avantaj saglanaya yoneliklir. (..)Bu kanuda yaplacak yasal diEenlenenin, 2547 sayll
ylksek'qetin
Kanunu na eklenen Fk Madde f6'nn iplaline ili$kin 7.3.1989 giinlii, Esas: 1989/1; Karar 1989/12,
Refah Paftisi'nin tenelli kapafllnastna ili$kin 16.1.1998 gilnlii, Esas: 1997/1:Karar 199U1, Fazilet Paiisi'nin
tenelll kapaltlmasna il/$kin 22.6.2441 gnnlit, Esas: 1999/2; Kaftt: 2041/2 saytl
kanlala Rekh
Paftisi'nin
kapatlnastna
iligkin Anayasa Mahkenesi karanna yaplan jttraz sonucu Avrupa insan Haklan Mahkenesj
3.Dahesince verilen 31.7.20A1,
gAnU ve aynt saytlt
B'ytk
giinl
ve 41.340/98 sayth, bu karan yaplan itinztn rcddine ltigkin 31 02.20A3
Daire karalanna ayfun olaca!! kugkusuzdu
"
( Mustafa Bunin Anayasa
Mahkenesi 43.Kurulug Yildaniin1 A?tuQ Konugnas, Bkz; www.anayasa.gov.tr
)
Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas Saytsr: 1989/1, Xarar Sayrs|| 1999/12 no lu karar
gerekge5inden iinemli biiliimleri bir ker daha anrmsamakta yarar vardrr;
"' 3511 SayiLt fasa'n1n 2, Maddesjyfe 2547 :;a\,7fj yOIl yasasfna
etlener/ dava,tonDsu,tural tlr.lur: ,,EJ. trladde 16.- \t y <sek<tdreXim
krjj,:am.larLnda, dersha':e, TaboEataar / klinj.k, poTiklinik ve
koEidorTarlnda eaddz€ kayafet ve g<tlrittiijtade buTun':.a* zonnaudnr. Dini
lnaig .sebebiyle boy)n ve saq]arrl? <tzXit veya ti:.rba/lla kapaXLzma.eJ
serbesXX|E- t'
qn t.litk ve denronr-asj dnlayrSrnr / ul us iarinanrn, ba,jatns a z I I q aj
I
ulusal eqenenJi4jn ve jnsan-lri ideaZiniJr xenefj krfarr bir rly.Ja.I
ya€an bralrridir. Ca4daF bifin, s,Nottsrrk drj€rlrce tarzrnrn
yr,tflnesryZa doirnur '/e qelietniaxir. Da. anldlndd, de'ter r€lerjyle
'' a" i!
L-n.. a'9
-1
yaprlsa
ve torDnlan
dat gieraekXe, Loplunlatan dri6in-sef ye .irgttsel
er.rr-rrlerrnrn soi ardrndsr otdu4D qorDEu, odretide d.,
paytaFr lma-ttedrr. lAikljk ; eqeinenlj4e / denakrasiyfe azqnrfDqe ve
hlqr lrile€rrfi,e ddyanan toplrrnsa] bir atalan; sjya-.dll -.osyal ve
.tt l ttre l yaranrr sa4dar .Juzenleyicisidir.
o z
onurunu d,5tun tuxarak bire'fe kjtilik
ve azqtr dt7nnce alanaklaran
r/eren/ -bu yolta :;iyasex vicdan ayrtntna gerekfj krlarak yjcdan ye
Jrnrel inarq azqDr lD4DnD sd4lat/an jl,tedir. Dinsel dttdnce '/e
deaerlendii]neler rJr qeserfi otdudu dine dayal] tapfDntarca srtasrr
oiqttlenrne ve .ttzenfemeJer djnseL niLefiktidir, Leik dL)zende din,
.n - t 1a.
o- el , so i.n _e . d- tu
Ao..- -.
:s
.1a'd.
1
. . O.>. .d
rnanc aianlarrrrrn at1rlltuast dinit kuxsafla4lna en LlygDn du-rum.1ur.
Di-inya i€Lerinin h}kukIa. din iFlerinin de tendr,Lu.ra-Z-lanyfa
yu rutu lrne-si jIkesj, ba!1 deJ|lckrasrIc ni]r dayandrqr terr-ller.ten
birisidir.
Larklik, crllsellj,kle lrj ljrnse,lliii hi rbari
nden
a
yirnls, azettjkte
....
,. ..q
Lrelrnrrde ddraltrlainaz. BoyDxlatt datia bljynk, alanr .Jana qenia bir
. 9.
.,
a .L
./
felsefesr, rnran.a
attp
a4 d . .L " Je';.:nmooya;alnd yanxeinidirt in-san lr,t ideafidir. Laik
.aEaa- -.
a
- =r-
fncelenen ku ra f , kainu ku ru fu Ef ar Lndat saya lan yuk seki:,qreLjn
kurunlarandaLj bayatlaraq giyjnlerini dijzenlerkent dinsef qeretlere
uygunlD4ri ndsrf ofursa alsunt ba€orXitsn kullananrlna d:trseZ jranq
nedeniyle geqerlik tanlnakla, kanu hukuku a_Zdnrnda,kj bir du2enleneyj
djnsel esa-elara dayandamak sDretiyle tA)Ltjk ifkesjne aykarjfak
olu€trr]nut tu.
sryasaZ alanda dinsef Aabafar, dinsel Eelene_Liere uygltntu4u aranan
dizenlenefer, eyfen ve jSlem-ler ne ,tadar qeeersizse, aqrettn ve
e4ixjn afa[tnda da din buyrLikfarayla jtiSkj kurulatnaz. Deru.krasj,jn
.j.lven.esrnj ve cunhurjyexin dzqut nixeli1in; ofu:;xurart bu ifkerjjn
buyijk bir duyarltk ve azenfe trorrJjirndsl Anayasa qereqjdir.
terslr,klerde ve ilqifi yerlerde dinser jranqtarr singeleyen
],e,lirtiferden Dzak kafannasr zarunluluqu nedeniyle yuksekoqrenjtn
kurunilarrnda dir,sel qere4e b.if.rndr ,ba9orttleri lajk bjlin artanjyla
taqdarxlrataaaz.
Lijklik ilkesi ydnunden BaAfangaa lidfununde yapifan incefeme,
Anayasa'nar, 2. nadd--st aarn de geqerlidir. Gereekten lAjklik,
kDrtuluJ, kurulu? ve yelrden dogu:s e!/relerinj kdpsayan/ jrsan
haklarana dayalr olarak qeZeceqe uzatan baq nstzlak. azqurlUkl
,ryqarlll. ve baraS yDtDyurunu, ulusal giicu azetfeyen Turk Devrjnj,nin
.t
-;.
d Lti.I
aj,-\.Ft,
LaptLt.ts-1
ou.e,aF
a
vd da
r.-lerinde nexaf,zjt daetnda azqur dustrde qeretl.erine ba4laatr.
too .se yaee.t '
]ta.dt ro o-n du -./-.r- . od or r vblfrnin gierekfeaini zaiDntD kalar. Herhangi bir djnin tealajik
-bas-krsrna uyu}rasrnr onlei. Bu nedenferle, ircelene, kural/ fejkfik
il,Le-siyf e uyu€rnarna-[ tadr..
i
;.
---t.,
.
-
1;
-a|..1
t-:,
-^tttl-.
Au nedenZerle, davE /ro.nusu maddet Anayasa'nan
bu lunmuFtur.
Din konusDrjda jtratafatrra,
lrdk,naks-rzrn
. .
la .l ,:
,a na?h.^
dy.rrmd necJen o]anaz. Dawa konusu kural
. lr
I ",.
-'
l:
Xurn
t
. ta
2. rnaddesine aykrrl
yrjrttaqlara
L-lA
-a/arrilA
hi
^.tttla,a
-serbestfik tarrnnasr,
^1-.^l
r^.
nal
rlr.a.l
r -^
1- k1 .1a -.\rL,,
-'tx
'11;
-, r^-).
bu xnr yan]end1tj]le, ba! anfanda zot lanacltr.
tt
I
rs-
-aFaX davranan
.
-r
';.
ise, qiyjn .korusurda rslirni
a1^
''Ptd
,o
a9ud t1 dyd
laadF
t.
n 70-
Irrl
, tt
T-ad.s
aa'tay'
v'
.. .t t-.r
]. Btt
F o- ov^--td]-.
^-yas-'
*-
inceleren yasd turelr ise, yuksekoqrenirn turr,n-rarrnda baydnlarrn
,e ,J s- i.- .- d-)a..
-. . : j$..n o- :,dio. ,-
.). /
5-,o
rc-
ao. F
a -d-.i L:.
co a )ap.
.- -
tn.a.lQ.
d
n
F. -L o,
al
dL.-.
-
g- -g ca\
^
Fr , cti.s
1a.t:t,al
r.F oF
)
at
4L: r4.
Ince-lene,1 -aasa fldddesj/
i.h-
\-
i.-a
ar-cd...
1a9
.
1-
ve /rututsaf -bir nururll olan devletjr
z)rmajrLa.Lr.
.lj!
Anat,asa'n7n 24. rndddesine l)u nedenjerfe
a\Ir)
.-:
/.a.-^,at
d/o
,
-,
,1,a1
'.
Lna
\
aa et' -i
":f
qj,i-ri,
.f^d
-
r..
'n
a ../
'':,
.
^
.
o
1e
o-r '\ F' nF
D,J.o.
L ut lat
^ LQF .-r-.
b_:a,. .si) v4 on. ,1 t ! .
.t;v<:
hit .vracaJrktan
Atede bir e vixn etacr
'
o, F
'-6t.? b
oo
h;1 11 hi.l,itcki
I
o. .t)
o. .."
bu r'"" L
.t, d:.
.:s
dt
qLclriZ-nrEkr€ tcrneZde siyasal
' :
-)
a a
1 a -c .i d a 4,9..
)
a.,t:-
.4"1
... ,
:.d.a
aSob us.-,
-!dr
:4'
na;. ? ora o.roaL.,
,q.
.
i
.o .
.d d. b-dd-.
!. o
-
Devrini temeline otrrrdn ve bu yaprda l.iik'j-k rtkesine ozef bir onen
re tstLilln-r. Xairyan Ariatlasa, ozqutlukler. katean L;jkfjk 1l-kesjni
''--l-ros r'
olana.L tanrrnarnl;trr. 771. ma..ldede koiurdr l1iLtlk illiesiyle L'u rnddde
| ^-<^n
.^^
"
l-
insan Hakfan Avrupa Mahkemesi 4.Daire..,L,Sahin
/ Tiirkiye, ta774198, noluve29.06.2004 giinlii
karar oybirtiEiyle ahnmrgtrr. Davacrnrn itirazr iizerine olayr yeniden inceleven AiHM Biiyiik Dairesi
10.11.2005 giin ve 608 no
ile, 15'ya
kargr 1oy ile "itirazrn r€ddine ve 4.Dairenin karairnrn
gu
karar, esas itibanyla, Anayasa Mahkemesinin yukafida iizeti
onanmasrna " kara. vermigtir.
sunulan 7.03.1989 giin ve E.89/1, K.89/12 no lu kararrnrn Serekceleaine yollama yapmakta ve
LAiKLiK iLKEsiNiN itnemini vurgulamaktadrr
:
"{^
-
" Aynt gekilde. Mohkeme. TUrkiye'de
laiklik ilkesinin, hukukun Ast1nlaidii ve insan hoklanna
saygtyld uyumlu olon devletin temel ilkeletinden bii oldudunu ilode etmistir. (Refoh Parasi ve
dige e , yukafldd 93. 86lAnde zikredilen) Hdlkh biiyiik bir Qodunlufiunun belti bir dinden
oldudu Taitkiye gibi bir lkede, bu dini icro etmeyenlei ya do bogko bir dinden olanlon kiikten
dinci hareketlerden korumok i?in niversitelerde altnon iinlemle n SijzleSmenin g/2
moddesine gorc hdkh 96rAlebilir. Bu bagldmdo, laik niversiteleL ibodetin tezah dinii yo dd
belirtilen dinin setubollerini, dedisikdinden ijdrencilet arosnda huzurlu ottokyasamr
sollamok amaaylo bAyle bir tezahiiriin yeri ve adetine gajrc yasdklomalar uygulaydrok,
dAzenleyebili ve baiylece kamu diizenini ve diderletinin inonglon korur. (Refdh Portisi ve
diqerleri, yuko do 95. Biil mde zikredilen) ( Anlon kotur; par.99)
Anoyoso Mdhkemesi, 7 Mdrt 1989 tdrihli karorrnda, ldiklik ilkesinin Tilrkiye'de, dige erinin
yant strd, yurttdsldnn ydso 6nlinde esitligi ilkesinin, din ijzgiirliigAniin ihlol edilemezligi
ilkesihin -bireyin vicdanndan koynoklandtq 6lgiide- ve demokotik dege erin garontd i
oldugunu ifdde etmistir (bknz, yukdflda 36. pordgraf). Loiklik oyncd, bkeyi dts baskdon do
korumustut. Mahkeme, sdzkonusu degerleri ve ilkeleri sovunmok igin kisinin dinini ifade etme
62gijrliig ne k6ttlamolor getirilebilecegini eklemistir.(Anlan korur, por;105)
Ldikligin bu nosyonu, Mdhkemeye, Sijzlesmenin doyonog,nt olustutan degerlerle uyumlu
giiriinmektedir ve Mahkeme, Tiirkiye'deki demokratik sistemin korunmost zoruhlulugunun
g62 6ni|ne ohnmB olmoe nedeniylet sdzkonusu ilkenin desteklendigini kabul
etmektedir(por.106)
Buna ek olarak, Anoyaso Mohkemesi gibi Mohkeme de, t{irbon sorunu Ti)rk toplutuunun
kendi kosulldn iginde ele ohnrken, dinin zotunlu bir geregi olarok sovunulon veyd olgtlanon
bu t r bir semboliin giyilmesinin, bu sembol| giymeyi tercih etmeyenler oggndan birtoktm
etkiler ydtdtobilecegihe dikkat eekmektedir. Yuko do belirlilen d*a pld giiz iin ne dlorck,
Anayosa Mahkemesi toroftnddn da ifade edildigi tizete, niversiteletde dinl simgeledn
giyilmesine getkilen yosoklomann temelini olusturun diisiince bit loiklik ilkesidir. Cogulculuk
degerlerinin, digerlerinin hoklonna soyEntn ve iizellikle yasa ain nde kddtn ve etkegin esit
oldugunun 6gretildigi ve hayato gegiildigi bir konsepte, gdra.ilmekte olon dovodo dahil olmok
zerc, kE dgrencilerin iiniversitede bulunduklort srodo boslaffit tiirbanla irtmele ne ve dini
semboller kullanmola na konuylo ilgili yetkilerce onay verilecek olmat holinde, bbylesine bir
onayn loiklik dege e ne aykn olorak degerlendirilmesi onlas obilirdh. (Por.108)
1'
Yukdrda bohsedildigi i)zere (bknz, p. 78) su konu oldukga oglktr; Tihk mahkemeleri ttjrbont
Anoyosoyo dyktn olotok dege endirmistit ve ay co tijrbdh giyimine iliskin ybnetmelik
ytllordtr yiirArlUktedir (bknz, yukondo 33., 34. ve 42. paragroflor). Doldytslylo birtaktm
Aniversitelerin s6zkanusu kurolla , bireylerin iizellikleri ve kendi dhlayBlo bagEftncta
uygulomdh$ olmolan bu kurallorn hakstz oldugu sonucu dogurmoz (par.112)
Mohkeme, gegmisteki gelismeler Btghdo ve ijzellikle Sijzlesen Devletlerc btroktlan takdil
yetkisi giiz 6niine dhnarck, _stdnbd Ahivercitesinin bdsijrti) giymeyi ydsdkldyon
ydnetmeliginin ve uygulanan 6nlemlerin ptensip olaMk hdkh ve omacld oront ! otaugunu ve
"demokratik bir toplumdo zorunlu" olarak degerlendidlebilecegini belirtmektedir. (por.114)
SonuE olarak, S6zlesmenin 9.maddesi ihlal edilmemistir. lPor.115)
Mohkeme basvurucu toraftndon ileri
s
rUlen diger Sdzlesme
h
kiimlerine doir, sdzkonusu
kosullonn ihloltespit edilmeyen 9. madde ile bodlantfu olarak incelenen kosulla a qynt
almost, ayfl bir sorunun ortaya QtkmodBht MAHKEME BU NEDENLERLE, OyBiRLiGiyLE L
Hijkiimetin ilk ititozln,n reddine; 2. Sazle|menin g. moddesinin ihlol edilmedigine ; 3.
Sozlesmenin 8. ve 70. tnaddeleri ile 9.maddesinin ve 7 nolu Protokoldn 2. ndddesinin, 14.
madde ile badldnt ] oldtdk dyn bir meselenin ortaya c*mddldha karor ve L
( 4. Daire Karafl, 29.06.2004 ... ...7 yargrcrn oybirligi ile verilmigtir. )
17 yargrqtan olugan Biiyiik Daire'nin karan da aynt gerekgelere dayalt olmakla
birlikte, 9. Madde ( DiiQiince, vicdan ve din 6zgiirliigii) yanr srra diger maddeler de
degerlendirmeye tabi tutulmugtur. AIHM Biiyuk Dairesi, 'i0.11-2005 giinlii emsal
karannda; " Universite'de kz dOrenciler tarafrndan dinsel simge niteli0inde bagdrtiisii
giyilmesinin Y6netim taraftndan engellenmesi olaytnda , IHAS lt adde 8. ( Ozel hayattn
ve aile hayatrnrn korunmasr),Madde 10 ( lfade ilzgiirliigt!), Madde 14 (Aynmcrlrk
yasadr)ve 2 no lu Protokol [radde 2 { egitlm hakkt) ye ayktfllk olmadrgrnr ve bu
maddelerin ihlal edilmedi0ini", (16 ya kargr 1 oyla) tespit etmigtir.
Anrlan anayasal ve evrensel ilkeler ve Yr.iksek mahkeme igtihatlafl tFt0t alitnda Tiirkiye'de
akrl ve izan sahibi tijm politikaqlann, kamu yonetiminin, girketler medyasrnrn ve neo-liberal
aydrnlanmrzrn yeniden degerlendirme yapmalan ve dzellikle trlrban iizerinden siyaseti
ongdren yukaflda anrlan anayasa degisikliginden vazgeqmeleri, LAIKLIK VE HUKUKUN
USTUNLUGU ilkelerine saygr gostermeleri urnul edilmektedir. Anayasaya, krlrk kryafet
dzgrirlilgli krlfr altrnda "turban" maddesi sokutturulduou takdirde qok yakrn bir zaman iQinde
universitelerde ve devlet dairelerinde kara qarqaf, pege, sank, cr.lppe ve benzeri dinsel
simgelerin yaygrnla$masr kagrnrlmaz olacaktrr. Yakln zamanda bu defa devlet daifelerinde
ve hatta ilk d0retim kurumlannda tridran talepleri gUndeme gelec€ktir
a'
'
(
Anayasantn 10 ve 42. lvaddelerinde yaptlacak degigiklikle bu sorun gdzLllemez erlnktl,
Gegmiite Anayasa l\rahkemesi, Danritay, Yargrtay ve A.i.H.M kararlaflntn tlimi] Anayasantn
deoigtirilmesi teklif dahi edilemeyecek 2.maddesine dayah ola|ak verilmiitir. Bu durumda, bir
an icin anrlanl0.ve 42. Maddelere iliskin Anavasa dedisikliklerinin oerceklestidini var savallm:
'1) Anayasanrn 2. Maddesine ayktfl olarak TBMIVI'ne getirilecek bu teklif yasala$ttgt
takdi.de, Anayasa lvlahkemesi taraftndan usul aEstndan ele altnacak ve brlyrlk bir
olasrlrkla iptal edilecektir.
2)
Anayasal de0i9iklik Llzerine, bazt rektorlerin haklt olarck Anayasantn 2.maddesine ve
anrlan YLlksek Mahkeme iqtihatlanna dayalt olarak kendi rlniversitelerinde tUrban
krsrtlamasrna devam edeceklefi kuwetle muhtemeldir. Bu durumda Bagbakanltk veya
YOK taraf'ndan deoistirilen Anayasaya dayal! olarak bir "genelge" veya "Yonetmelik"
yayrnlandr0r takdifde , bu idari i$lem, rektdrler, oorenciler veya laiklidi savunan
yurttaglar tafafrndan Dantqtay nezdinde dava edilecek ve brlyok bir olasthkla iptal
edilecektir
Sayrn Ba9kan,
Yaganacak toplumsal kaos, islikrarsrzik ve huzursuzluk Trirkiye'ye pahalrya mal olacaktrr.
Anrlan hukuksal ve toplumsal gerqeklerin, ve ozellikle Anayasanrn deoigti.ilmesi teklif dahi
muiabakat mrlzakerelerinizin Partinizin yetkili
yanlrg gidise DUR demenizi dilenm.
Saygrlanmla,
Noyan
Ozkan
..
+
"'
\e
l
Avukat, 1378 Sokak, 4/1i Not107,Alsartrak ,izmir
0232 4225247 , 0532 2777391
iannda yeniden degerlendrfllmesinr ve bu
AVUKAT
NoYAN
Ozren
-1 -a. o
t. a6
,r'4N
-r
/*')o
e.f ,lLLl
(t k {ar 6) t ""ou}*L,
{,"t"
*/"
-2.,^
./,- 51-t' t, {l lL*i{^;
L,
VC
/"lrul
r/kJrL--'','.c-
,;AkJ4."-,'n **
"4-*L
A';4.,^
4"'4-*A^ .4!,,p &,k&-.
.i?
'/*L/',,t'l*/,'t
y'-
ke't&t
/,-
l1-(
.s-
tz.<ete+cl,S/t-
./
l*
I
zpt
j' !-il./),1.
U
t
.
=/u"'^7,)
a-ttt ts
rrtt- Ve-
J<*:u- r t'\
t
QL-1'4L
1378 Sokak No.4/1 l<ordon i$hanr Biiro: 107 Alsancak 35220
Td:14232) 1225247
-1636369
./,f
Fax:
iZMiR
(0232)4633543 E-mail: [email protected] tr
T.C.
cuMr{URBA$K_ANLtcr
(lcnclSekreterliEi
SAYI
;
B.01.0.YKB.02 83'
r"q _li3
23
KONU : Dilekgeniz.
Sayrn Av.Noyan
t0l:()08
OZKAN
iLGi
Anayasa deEi$ikliEi konusundaki gOrUl ve degerlendirmelerinizi dilc gerirdiginiz
dilek!eniz allnmr$trr.
dr$lrml ilgi
Bilginizi dca ederim.
M. Emin KIJZ
Ccncl Sekreler
a.
Genel Sckrctcr Yrdrme rsr
16.01.2008, lad.Taah
Sn. Abdullah Giil
Sn.Kttksal Toptan
Sn. R.Tayyip
Cumhurbagkanl
TBMM Ba9kanl
Ba$bakan
Prof
.
Dr.Yusuf ziya Ozcan
YOK Balkanl
faks
Erdoian
Sn.Dengir ir,Ftrat
AKP Genel Bagkan Yardrmcrsl
Ozti; Universitelerde torbanln serbest buakrlmasrna ydnelik Anayasa deditikligi
girigiminizin ANAYASAL ve EVRENSEL LAIKLIK ve E$iTLlK ILKESINE AYKIRT ve
ilgili YARGI KARARTARINA SAYGISIZLIK oldu0u h.k. yurttag uyansrdrr.
Bagbakan'rn son lspanya ziyaretinde verdigi bir demeg Uzerine qkan tartrqmada yeni
hazrrlanan Anayasa taslagrnda Universitelerde tilrbanrn serbestge kullanllmasrnl Ongdren bir
diizenlemenin yer alacagr anla$rlmaktadrr. Netekim, bu demecin itncesinde Sn.YOK
Bagkanr Yusuf Ziya Ozcan ve sonrasrnda AKP Genel BagkanYrd. Sn. Dengir l\r.Frrat
benzeri aerklamalarda bulunmuglardrr. Avrupa Insan Haklan Mahkemesi Briyilk Dairesinin
L.Sahin /Titkiye davasrnda "iiniversitelerde ltirban ktsttlamastnda temel hak ve ozgurliiklerin
ihlal edilmedigine iligkin" karan gzerine Basbakan Tayyip Erdogan'rn, "dini ulemaya
sorulmadan karar verilmesini elegtiren" demeci de henUz unutulmamtgttr.
Turlcan tartrgmalannr ve hukuki boyutlannr yaklagrk 25 yrldrr dikkatle izleyen hukukgu bir
yurltag srfatryla, Tiirkiye'nin geleceoinitayin eden Qok dnemliAnayasal kurumlann bagtnda
olan sizleri uyarmayr Anayasal bir yurttaglrk gdrevi olarak kabul ediyorum. 1990'lr yrllardan
bu yana ve len Anaya3a tlahkemesi, Danrgtay ve Avrupa insan Haklan lahkemesi
kararlafl son derece agrk ve somut hilk0mler ieermesine karyn yeni Anayasa
dedigikligi tastadrna konular tiirban maddesi, HUKUK DEVLET|NiN TEMELiNDE
DiNAM|T PATLATMAKTAN ve toplumu kaosa siiriiklemekten bagka bir Sey deiildir.
( Bkz; Prof.Dr. Ozbudun Komisyonu Anayasa Degigiklik Onerisi Madde; 24.)
Anayasa'daki lEik dtizenlemeler kaldror s0rece, t0rbanl krzlafln y0ksek6gretim kurumlaflna
d0renci srfahyla, 65renimlerinden sonra da resmi dairelere kamu gdrevlisi olarak girmelerini
saglayacak
ttim yasal diienlemeler Anayasa'ya aykrr olacaktrr Hatta bu
konuda
Anayasa'ya kural konulsa bile bu kez, Anayasa'nrn bu yeni kura| Avrupa lnsan Haklafl
Sdzlegmesi'ne uygun olmayacakttr- Anavasanrn
BAGLAYAN iloili maddelerini dikkatinize sunuvorum:
ve
IHAS'rn sizleri
ve
kurumlannEl
BASLANGIQ ILKtrSi;...ve laiklik ilkesinin gereEi olarak
kufsal din duygulannrtr, deylet
itlerinc ve politikrya kesinlikle kangtrnlamryacalr...
MADDE 2 ( CuEhuriyetin trireliklcri)
Tiirkiye Cumburiyeti,toplumun huzuru, milli dayanrgma ve
adalet edlaj4gr igiDde , iNan
Atarirk
mittiyeafitiEine nagt, baglangrgta faim", t"r"i-iu"re
takla.nn{-:r{q-h,
dryane,
demokratik' !4iL ve sosyal bir hukuk devleti;ir.
1ao.]*"o,o l.."aa*]"" gu." z.madde dc
belirtiten,'cumhuriyetiD uitetiLled" deEirriritemez ve delfutirirm*ir*|ii"Jill*,
MADDE
lt
(ArlyasaDrD bagtaylc
rEr)
Anryasa hiikiimleri,yasarDa, yirlttde ve yargt organlanDb
idrrc makfftrlsnDr ve diger
ve kitileri baElav{n temel LukEk kurallan(tr.)
MAITDE
24 14
.-
kurul[,
Din ve vicdan hiirriyeti
Kimce, Devleaitr sosyal, ekononik, siyasi vcya hukuki temel
dlizeniui losmen de olsa, din
kurallanna dayandrrma veya siyasivcya kiriscl g&ar yahut nUfui
*gf"i* urlr"",yfu n".
ne, surelle. olursa olsun, dbi veya ditr duygulannr yabut
dilcc krftal saptan geyleri
islismar edem€z vc k6tiiye kullanaDaz.
MAIIDI
138. /4
-
( Mahkemeterid baFms|zhgr)
Yasama ve yiriitme organlan ile idare, mahkeme kararlanla
u5,mak zorutdadrr; bu
orgatrlar vc idare, mahkeme ksrsrlannr higbir suretle d"Eirfi;";;;;;
;o"hrrn yerine
getirilmesini gcciktiremcz.
MADDE 90./5
-
(Mittetlclara$ andlasmatar)
usuliinc- giire yuriirliiEc konulmup mi cderarasr atrdla$malrr kanun
hikmiirdedir.
olkk
aykrr
rk
iddiasr
ite
Anayasa
Mahkem€sitr€
basvurutamtz.
:11,1T.
:1r-l:ay_asa-ya
i.5.zI-O4_517-0ti md.)Usuliine giire yuriirliige konulmu, temet
hak ve
1-o1,:::.",
ozgurluKlere ilrtkiD Eilletlerarasl andlat'alarh kanuolarur ayor konuda
farkrl
igermesi
nedeniyle
gkabitecek
uyugmrzhktardr
mileiterarasr
andtagma
1:Ilf-1"".
hikiimleri
esas
alnrr.
MADoE 129/1 . - Memurlar ve dlEer kamu gitrevlileri Anayasa ve kanunlara
sadrk katarak
faaliyette bulunmakla yiikUmliidiirler.
MADDE 153-/son - (Aneyasc Mahkemesinin kararlan)
Anayasa Mahkcmesi kararlan Resmi Gazetede hemen y|ylmlamr ve yasama,
ye yargl orgatrlanm, idarc makamlarrnr, gerQek
ve flizelkirileri baElar.
yiiriitme
INSAN HAKLARININ VE TEII|EL OzGURLiiKLERiNiN KoRUNMASINA ILigKiN SOzLEgi'E
Roma, 4.X1.1950, Madde 46 ( Kararlann baflaycrh[r ve uygulanmasr )
l.Yilksek Siiztegmeci Tuaflar, taraf olduklan davalarda Mahkeuenin keinle$mit
kararlarrDa uyDayl taahhit ederl€r.
2. Mabkemenin kesinlegmig karan, karann uygulaomasuu denetleyecek olan Bakanlar
Komitesine gdnderilir.
Anayasa'nrn 90'rnd maddesi5170 sayrlryasanrn 7- Maddesiile degigtirilmek suretiyle, ic
hukukumuzda temel hak ve iizgurlUklere iligkin uluslararasr antlagmalaq Anayasa'dan ve
kanunlardan ustun bir yere getirilmiltir Insan Haklan Avrupa Mahkemesi'nin, tiirban'la ilgili
karafl da €deta'anayasa ustu' bir baglayrcllrk ta maktadrr. Turkiye , Anayasa'!.
deoistirirken, bu mahkemenin kararlannt gdrmezden gelemez. Ulusal ve ulusaliistu yuksek
mahkeme kararlannda acrklanan igerikle.iyle gerek Anayasa gerek Avrupa insan Haklal
SdzleQmesi kurallafl, Turkiye Cumhuriyeti'nde turban konusunu, geriye don0lemeyecek
bicimde hukukdiinyasr gundeminden qrkarmrgtrr.
Malumlan oldugu 0zere bu konuda Danrgtay, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Insan Haklarl
Mahkemesi'nce verilmig pek qok kararlar vardrr ve yargrnrn dederlendirmesine g6re, dinsel
nedenlerle ttlrbanla boyun ve saglann tirtulmesine resmi daire ve Liniversitelerde serbesllik
tanrnmasr, bir
tiir yonlendirme ve bir anlamda zorlama olup;
kigileri 9u ya da bu bigimde
giyindirjp ba$laflnr drtmeye zorlamak, dinsel inang ve goruSler nedeniyle gengler arasrnda
gatrsmalara neden olacak ortamrn yaratrlmasrnr sadlayacak, hatta aynr dinden olanlar
arasrnda bile aynhklar yaratacagrndan, bu davranE bigimi laiklik ilkesine aykn d0gecektir.
" Anayasa
l\,4ahkemesi ve Avrupa insan Haklan l\,lahkemesi'nin bagdrtiis0ne
ililkin isllkrat bulmu$
karadan va*en, kimi yaztl! ve goBel yayrn oruanlannca bu konunun g0ndemde lutulmaya qalrgrlmasr, kimi
siyasal partiler yeddlilerince de, yasal d0zenlemeler yap arak, t0rbanla tiglenim yapma olanagrnrn tantnacagl
yolunda beyanlada bulunulmasr, bu konudaki yargr iglihatlannr bilrnemekten kaynakhnmryo6a, din duygulannt
kullanarak siyasi avantaj saclamaya ydneliktir. (..)Bu konuda yaprlacak yasal diizenlemenin, 2547 sayrh
Yijksekdoretim Kanunu'na eklenen Ek Madde 16'nrn iptaline iligkin 7.3.1989 orinlii, Esasi 1989/1: Karai 1989/12,
Relah Padisi'nin ternelli kapatrlmasrna iligkin 16.1.1998 q0nl[. Esas: 1997/1: Karar 1998/1, Fazllet Partisi'njn
temelli kapatrlm6rna iligkin 22.6.2001 o0nli. Esas: 1999n: Karar: 200'12 sayrh kararla
a Rehh
Partisi'nin
kapatrlmasrna ililkin Anayasa Mahkemesi karanna yaprlan itiraz sonucu A$upa lnsan Haklan Mahkemesi
3.Daircsince vedlen 31.7.2001 otinlij ve 41.340i98 saytlr, bu karara yaprlan itiraan reddine iliskin 31.02.2003
gr.jnlii ve aynr sayrlr Briytk DaiG kararlanna aykrn olacagr kuikusuzdur
"
(
Mustafa Bumln, Anayasa
[rahkemesi 43.Kurulus Yrldonim0 Aqrlr! Konulmasr, Bk4 www.anayasa.gov.tr )
-t
t_
Anayasa Mahkemesinin 7,03,1989 giin ve Esas SayEr: 1989/1, Karar Sayrst: 1989112 no
lu karar gerekgesininin tizetini dikkat ve degerlendirmenize sunuyorum;
"' 3511 Sayrl Yasa'nrn 2. Maddesiyle 2547 Sayrfi Yasa'ya eklenen, !b!{B9!!!d!!a!.$udur:
"Ek [,4adde 16.- Yiiksek60reiim kurumlannda, dershane, laboratuar, klinik, poliklinik ve koridorlannda
9agda9 kryafet ve g6njniimde bulunmak zorunludur. Dini inanq sebebiyle boyun ve saglann 6riii veya
tiirbanla kapatrlmasr serbesttir,'
0zgtirlik ve demokrasi
anlayrsrnr, uluslagmanrn, bagrmsrz||grn, ulusalegernenligin ve insanlk idealinin
temeli krlafl bir uygar ya$am biqimidir.
qddag bilim, skoEstk dtsince lanrntn ytkrlmasryla dogmus ve
geligmigtir. Dar anlamda, devlet iglerjyle din iglerinin birbirinden aynlmasr olarak tanrmlansa, degisik
lanrm ve yorumlan yaprlsa da, gergekte, toplumlann diigrinsel ve drgritsel evrimlerinin son agamasl
olduou gortigij, doretide de paylagrlmaktadrr. Laiklik; egemenlide, demokrasiyle dzgiirl0oe ve bilgi
bile$imine dayanan toplumsal bir atrlm; siyasal, sosyal ve kiiltii.el yagamtn 9a0da9 diizenleyicisidir.
Onurunu ristijn tutarak bireye kigilik ve ttzgiir diigrince olanaklalm veren, bu yolla siyaset-vicdan
aynmrnr gerekli krlarak vicdan ve dinsel inang
dzgirltgini
saolayan ilkedir. Dinseldii9iince ve
degeriendirmeler in gegedi oldugu dine dayalr toplumlarda siyasal drg0tlenme ve drizenlemeler dinsel
niteliklidir. Laik diizende din, siyasallagmadan kurtanlrr, ydnetim, aracr olmaklan grkaflhr, gergek, saygrn
yerinde tutularak ki$ilerin vicdanlanna brmkrlrr, Bdylece, siyasal yagamrn dayanaor bilim ve hukuk olur.
Dr.igiince ve inanq alanlannrn aynlmasr dinin kutsalldrna en uygun durumdur. Diinya i$lerinin hukukla,
din
iile
nin de kendi kurallanyla yririitrilmesi ilkesi, bal demokrasilerinin dayandrgr temellerden birisidh.
Leiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmrg, dzellikle dinin, bilimin yerine gegmesini dnleyefek
uygar|k yLiriiy0grinil hrzlandinnrstrr. Gergekte Hiklik din{evlet iileri ayrh0r bigiminde daraltrlamaz.
Boyutlan daha brlyuk, alanrdaha genis biruygarik, iizg0d0k ve qaoda$hk ortamdrr. Tiirkiye'nin
modernle$me felsefesi, insanca yagama ydntemjdir, insan!k idealidirg Laik dUzende dzgrin bir sosyal
kurum olan din, devlet kurulusuna ve ydnetimine egemen olamaz
lncelenen kural, kamu kuruluglanndan sayrlan yilksek6gretim kurumlanndaki bayanlann giylmledni
dUzenlerken, dinsel gereklere uygunluou nasrl olursa olsun, baSddiisli kullanrm]na dinsel inang
nedeniyle gegerlik tanrmakla, kamu hukuku alanrndaki bh d0zenlemeyi dinsel esaslara dayandrrmak
suretjyle Iaiklik ilkesine aykrnlrk olu$turmuitur
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklefe uygunlugu aranan drizenlemeler, eylem ve iglemler ne
kadar gegersizse, ogreiim ve eoitim alanrnda da din buyrukla-nyla iligki kurulamaz. Demokrasinin
grlvencesini ve Cumhuriyetin dzg0n niteligini olugtumn bu ilkenin b0y0k bir duyarlrk ve ozenle
korunmasr Anayasa gereoidir. Dersliklerde ve ilgiliyerlerde dinsel inanglan simgeieyen belirlilerden
uzak kalnmasr zorunlulugu nedeniyle riksek6$renim kurumlannda dinselgereoe baglanan bag6rtLlleri
leik bilim ortamryla bagdagtrnlamaz.
'r
' /'-
LAiklik ilkesi ydniinden BaglangtC bo[imiinde yaptlan inceleme, Anayasa'ntn 2. maddesi igin de
gegeriidir. Gergekten lejklik, kurlulug, kurulu$ ve yeniden dogug evrelerini kapsayan, insan haklaflna
dayah olarak gelecele uzanan ba!rmsEitk, dzgtirlik, uygarfik ve bang y0rfry0i0nii, ulusalg0crl
dzetleyen TUrk Devrimi'nin kayna0r ve temelidir, Leiklik, bireysel, toplumsal drizeyde ve devlet iglerinde
metafiik drgnda iizgor digijnce gercklerine baglanr. Kigisel ve toplumsal yagamrn siyasal ydnden
dLizenlenmesinde akltn ve bilimin gereklerini zorunlu krlar. Herhangi bir dinin teolojik basktstna
uyulmasrnr tinler. Bu nedenlede, incelenen kural, hiklik ilkesiyle uyusmamaktadrr.
Ozgilr[ikleri yrkmak iQin dzg0diiklerden yamrlanrlmasr da dtitiin0lemez. Ozelde korunmastgerekli
gdriilen laiklikle baodaimayan dzgIrl0k savunulamaz ve korunulamaz,
Bu nedenlede, dava konusu madde, Anavasanrn 2. maddesine aykrfl bulunmugtuf.
Din konusunda inanglaflna, bakmaksrzrn tijm yurttaglara egit davranan laik devlette, diri. ve mezhep
farklllrEr kisilerarasrnda higbiraynma neden olamaz. Dava konusu kural ise, giyim konusunda lshml
oldugu ileri s0riilen ba$orttis0ne ayncalk tanrmakla esitlik ilkesine bigimsel ydnden ters dij$mektedir.
Ozde bagka dinlerin gerekthdigi ddtilere olanak tanrmak eh hiklige aykrnhgrortadan kaldrramaz.
Dinsel nedenle baidrtiisii ve tiirbanla boyun ve saglann drtiilmesine serbestlik tanrnmasr, bu ifir
yonlendirme, bir anlamda zorlamadrr. Kisileri $u ya da bu yiindo giyinip ba$rnr tiimeye zorlamak, ayn ve
hatta aynr dinlerden olanlar bakrmrndan ayfl lrk yaratacaktrr.
Bu nedenle, dava konusu madde Anavasa'nrn 10, maddesine de aykrfldrr.
lncelenen yasa kura| ise, yijksekdgrenim kurumlannda bayanlann giyimbnne iligkin getidigiyen'
diizenlemeyle dinsel inanca dayalr ba$drt0sine olanak tanrmrstrr. Bdylece, islami esaslara uygun olup
olmadrgr bir yana, dinsel inanE geregi boyun ve saglafln drtrilmesine olanak vermekle, devlet kamu
hukuku alanrnda bu hukukun gerekledne g6re yaprlabilecek giyimi diizenleme yetkisini, dinselolura
baglamrg olmaktadrr, Yiiksekdorenim kurumlaflnda dinsel giyim esaslannr igeren dr.izenleme, dinsel
kurallardan anndrnlmr$ devletdozenine, giyim nedeniyle dinsel bir elatrnada bulunmadtr. Bu biqimde de
olsa dinin siyasal alana gekilmesi ve siyasal araq durumuna getirilmesi sakrncasr yaratrlmr$ttr, Dine
dayal kurallar hukuk kurah yerine gegirilmekle temelde siyasal ve hukuksal bir kurum olan devletin din
dzgildr.ig0 ydnrinden yansrz|6r bozulmaktadu.
lncelenen Yasa maddesi, Anavasa'ntn 24, maddesine bu nedenlerle ayklndtf.
8a0da9 birg6ninijm taqrmayan bagclrttis0 ve onunla birlikte kullanrlan belli bigimdekigiysi, bir
ayncahktan Otede biraynm atacr nileligindedir. $imdiye kadar bagortiisfi kullanmadan y0ksek(Eretim
kurumlannr bitirmi$ bayanlarla gimdi ytiksekddretim kurumlannda bulunan bayanlan dine kargl ya da
dinsiz gdstermek iein kullanrlma olasrlgr da kaEnrlmazdlr. Qaodlgr birg6riiniim veren bu durumun
giderek yaygrnlagmasi Cumhuriyet, devrim ve laklik ilkesiydniinden saklncalara da a9rktr..
Demokrasiden yararlanarak Eiklige kargrqkElardin ozg0dngiinun kattiiye kullanrlmastdrr. Dinin
birle$tiriciligine, ho$gdrrlsrlne, inandrrarak benimsetme dzenine
aykr yanlts yorum ve
*-r-
degerlendirmelere dayall bdldctiliikler, dinden sdutmaya neden olacak tutumlardin saygtsryla da
bagda$maz. Ttirk Devrimitemeline oturan ve bu yaptda laiklk ilkesine dzelbirdnem ve iistrinl.ik tantyan
Anayasa, tizgiirliiklere kargrn laiklik ilkesiniiizenle korumayt amaglamrg ve bu ilkenin dzgrlrttiklere
krydurlmasrna olanak tantmamDtlr. 174. maddede korunan laiklik ilkesiyle bu madde kapsarnrndaki
devdm yasalannrn amag, erek ve iQeriklednin dngdrdijgfi nitelikl€ri g6zardr ederek dinsel inang geregine
dayafi bir drizenleme getiren dava konusu kural, Anavasa'nrn 174. maddesine de avklnd[
Avrupa fnsan hakfan Mahkemesi...L.Sahin /Tiirkiye, 4477 419A, 29.06-2004, 4-Dairc
karan) (Oybirlioiyle ahnmrglrr. Davacrnrn itirazr tzedne olayt yeniden inceleyen AiHM
Btiyiik Dairesi l0.ll.2005galnve608nolu{6'ya kargt I oy ile "itirazrn reddino ve
4.Dairenin karannrn onanmasrna " karar vemittir- Bu karar, esas itibanyla, Anayasa
Mahkemesinin yukanda iiz€tisunulan 7.03.1989 gUn ve E.89/1, K.89,/12 no !u karann|n
gerekgelerine yollama yapmakta ve LAiKLiK iLKESiNiN ainemini vurgutamaktadrr :
" A!.n1 eekilde, Ma}}]teee. lPiilkiye'de ].aik].ik ilkeainin, hukukun
Astiimlnq0 ve insan hal<t arl'na saygfryla uf uJ.u olsn dovletin teeel
ilkelelinden biri o]-dufunu ifad. etaigtj.r. (R6fa}r Partisi ve
digcrleri, IrtcaErcla 93. Batltnde zikr€di1en) Eal*an bitrit* bit
gogltnarlu.Duja beLT! bir dinda, o7&tdu
qlbi bir iil*ede, bu
'lizklye
ya
icta
etaeyetl.eli
dini
dt bagka bi'x diBdeD olatl-atz katkXeE di-a.c.i
lTarekeXlerdea ko-'j',.ak ieia it!.ive!aitelerda aTl,,ett ainl€EJ-arin
S<izlegtuenia 9/2 aadaesine gtire !'ekJ"z. goriiil&ilix. Es badlanda, Iaj'k
iiive'siXeLez. ibadeti! tezabdriirnfi ye de baLiitiL@ dinia
se@boJJe'ini, deglgil diadaD odierciTet atasande bld.ztl.llu oxta*
yatanr. stdleD,k efi/acl-yla bt8,!e btr tezahit{lrr tari v. adEXi-nE g<tre
yasakTa@alat Et gulayar.*, diizealeyebilir ve bdylece ka'It &izebini ?e
di-UexTetlAi': j'a-a!.gJa'jl.nJ- .koru.r. (Refah Partisi '.e diqe.Ieli.
fr]karl-da 95. Bet]-ii6de zikredil€n) ( .An:.l.an kara!; par.99)
? Mart 1989 tarihli kalaranda, leikli.k itkesinin
Tiilkiye'de, dig€rlerinin yanr s1aa, yurttas].arrn yasa etnijmde
esitj-igi i]-kesinin, din 6zgtrliigfitniim ihla]. edil€rezj.igi ilkesinin bireyin vicdanandan kal.lla](lendrgr,619lld€- ve d€tlok.atih deger],erin
galantitrU oldugunu j.fade atDistir (bknz, jrt]Ealrda 36. paragrafr.
Laiklik ayrr.ce, bireyi drs baskrdan da koruiustur. lilalke4e,
sozkonuau degerleri ve ilk€lori savunlaj( igin kisioin dinini ifade
ekleeistir. (Aru.lan
etjle atzgiirfiigiime krst tlera].ar g€tiril&il€cegini
karar, pEr;105)
.Anayaaa Mahkemesi,
r,aiktiq,in bu nosyonu. li{aht€!treya, SiizlesEenj,n dayanagrlra olusturan
degerlerJ-e ul'uef,u goliininektodir ve Mahke,ne, Turkiye'deki denokratik
sigtemin korunras:. zoru'lluJ.ugurlun grtz itniine alt nors oleagt
nedeniyle/ sdzkonusu ilkenin desteklendiqiini kabul
etmektedj.r. (par. 106)
Buna ek olarak, Atrayasa Mabl(eDesi gibi llahkene de, tiilbarr sorurru
Tiirk topluDunun k€ndi kogullair iginde el€ atrnuken, dinin zo$nlu
bir geregi olarat savuttulan reya algllanan bu tiit bir seDboliin
giyilnesinin, bu senbo]-ii giyieyi te.cih etEeyenle! agrsrndan
birtakrm etkiler yaratabilec€gine dikkat eefri€ktedir. Iulcarrd.
belirtilen alka planr gitz 6niiEl6 alara}, tnayaaa Meh!<eDesi taiafrndarr
da ifade €dildigi iis€re, llniversi.teleade dini aimgeleiin giyilDesine
getiiileD yagaklaBanLn teDelini olustulan diisilnc€ bir laiklik
ilteaidir. Cogulculuk degerle.inin, digellerinin hektanna Baygir.nrrr
ve <izeuikle yasa atniind6 kaabn ve elkegin asit oldu$rnun dgretildigi
ve hayata g€girildigi bir konsepte, g6riileekte olaD dEvada dahil
oL."ak iizare, krz 6gr6nci]-clin timiversitedE bul.undlr!.la4 s1rada
Itaslarrnr tiilbEnla 6rtrlelerin6 ve dini seeboller kullrnnalarrn.
konuy].a i!.gili yetkil'erce onal verilecek ol-rasr hali-nd€', bOfrt€sine
bir onayrn laik].ik degeElerine aykur. olalalc degerlenditj-lDesi
ahlasr.Ialril'irdir- (Par. 1O8)
Yutarrda bahsedi].digi iizole (bknz, p. 78) ru konu oJ.duk9a agrktr.;
Tiilk r0ehkeeelali tiirbanl. Anayrsays aykrrr. o].ara]c dcgerlenalirmilrtit
ve ayraca tijl'b.n giyiline i1iakin yttn tr€lit yrU..dl-. yidrr1itktedir
(bknz, fa.rkarrda 33., 3{- vc 42. I)alaglaflar). Dolayasryla birtakro
iirtiwsreitelerin s6rkonusu Lural-Ialr, bireylerin 6rsllih]-eri v€ Lendi
anlayrslarr. baglatundr uygrrl,h.n' s oLDa].atl bu kuraJ-lafrn haksrz
oldugrr sonucu dogrrrnaz (Par-112)
ge@1!t€ki ge].iaa6le. l.st.grnda v6 ozellikle Sozlesen
Devletlere brrahlan tlkdi! yetkisi gdz 6nllrte Ahnalak. _stanbul
UDiversiteaitrin basitrti: giyneyi yaralRlayan y6netmeligini-n v€
uyg'llLana.rl dnleDlerin prenaip o1arek hakh ve e.tnagla oiant'l'lJ.
olduq:unu ve 'td€noktatik biE Uolrtrfida zorutrlu" olaaak
d€Eerl,endiril6bilecegrini belirtEektedir. (Par. 114)
Mah]<etoa,
gonu9
olerak, Sozlesto6nin 9.Eaddeai ihla]' edilee&istj.r.
(Par- 115)
talrfrndsn ileri aiirtlLen diger S6zIesDe
dair,
hilkij|El,erine
s6zkonusu kosuLl.ar:.a iblel t€spit edilneyen 9maddc ile badlantrll olarat incelenen kosullatla aynr oltnasr, ayrr
bir sorunun ortay. grkDaalr.ganl LAEI(EtlE BU IIEDENLERLE, oYBiRridiYr,E
1. Hiihtnetln ilk itirazrdrn r€ddine; 2. Sdllet&enin 9. oadd€sinin
ibla]. edihedigin€ , 3. SbzlegEenin 8. vo 10. laddclerL i].€
g.maddesinin v€ 1 nolu Protokotiln 2. ladd€ainin, 14- nadde ile
baglanerh olaraL eyrr. bir Eeselenin oataya gr,kDad1grna karar werir.
Mahkeoe baavurucu
Anrlan anayasal ve evrensel ilkeler ve Yiiksek mahkeme igtihatlan r9r0r alttnda yeniden
degerlendirme yapmanrzr ve ozellikle t0rban iizerinden siyaseti 6ngdren yukanda anrlan
anayasa degigikliOinden vazge9ilmesini, LAiKLIK VE HUKUKUN USTUNLUGU llkelerine
saygr gdsterilmesini, dilekgeme gelgpverilm€sini saygrlanmla dilerim.
Noyan Ozkan
Hukuk9u, 1378
k,4t1 , No:l07,Alsancak,lzmh.
7
16.01 2008, Iad.Taah /faks
Sn. Abdullah
Gtl
CumhurbaQkanl
Sn.Kaiksal Toptan
Sn. R-Tayyip Erdooan
TBMM Ba$kanr
BaSbakan
Prof.Dr.Yusuf Ziya Ozcan
Sn.Denglr M.Frrat
YOK Bagkanl
AKP Genel Bagkan Yardrmcrsr
6zai; Universitelerde turban'rn serbesl brrakrlmasrna ydnelik Anayasa degisikhgi
giri$iminizin ANAYASAL ve EVRENSEL LAiKLiK ve ESiTLIK iLKES|NE AYKIRT ve
ilgili YARGI KAMRTARINA SAYGISIZLIK oldugu h.k. yurttag uyansdrr.
Bagbakan'rn son ispanya ziyaretinde verdidi bir deme9 rizerine Crkan tartrsmada yeni
hazrrlanan Anayasa laslaornda Universiteterde ttrbanrn serbestge kullanrlmaarnr 6ngdren bir
dozenlemenin yer alacaor anlagrlmaktadrr. Netekim, bu demecin oncesinde Sn.YOK
Bagkanr Yusuf Ziya Ozcan ve sonrasrnda AKP Genel Bagkan Yrd. Sn. Dengir M.Frrat
benzeri agrklamalarda bulunmuglardrr. Avrupa Insan Haklan Mahkemesi BUyUk Dairesinin
L.Sahin /Turkiye davasrnda "iiniversitelerde t0rban krsrtlamasrnda temel hak ve aizgurlilklerin
ihlal edilmedidine iliikin" karan ijzenne Bagbakan Tayyip Erdooan'rn, "dini ulemaya
sorulmadan karar verilmesini elegtiren" demeci de hen0z unutulmamrstrr.
Tllrban tartrgmalannr ve hukuki boyutlannr yaklagrk 25 yrldrr dikkatle izleyen hukukgu bir
yurttag srfatryla, T0rkiye'nin gelecegini tayin eden gok 6nemliAnayasal kurumlann baqrnda
olan sizleri uyarmayr Anayasal bir yurttaslrk gorevi olarak kabul ediyorum. 1990'lr yrllafdan
bu yana verilen Anayasa tf,ahkemesi, DanEtay ye Avrupa In3an Haklan ltlahkemesi
kararlan son derece agrk ve somut hi.ikumler icemesine kargrn yeni Anayasa
decigiklioi taslaorna konulan tairban maddesi, HUKUK DEVLET|NIN TEIUIELiNDE
DINAM|T PATLATMAKTAN ve toplumu kaosa s0rUklemekten bagka bir gey
( Bkz; Prof.Dr. Ozbudun Komisyonu Anayasa Degisiklik Onerisi Madde; 24.)
degildir.
Anayasa'daki laik duzenlemeler kaldrdr surece, tr.irbanh krzlafln ytiksekdgretim kurumlaflna
6grenci srfatryla, dorenimlerinden sonra da resmi dairelere kamu gOrevlisi olarak gitmelerini
saglayacak tUm yasal dUzenlemeler Anayasa'ya aykrfl olacakttr. Hatta bu konuda
Anayasa'ya kural konulsa bile bu kez, Anayasa'nrn bu yeni kuralr Avrupa Insan Haklarl
A\'L Ii.\T
NOIIAN (1.,1i..,\1\l
Siizlelmesi'ne uygun olmayacaktrr. Anavasanrn
ve
IHAS'rn sizleri
ve
kurumlanntzl
BAGLAYAN ilqili maddelerini dikkatinize sunuvorum:
BASLANGIC iLKESit...vc laildik ilkcsitrin geregi olarek kutsal din duygulantrrn, devlet
i$lerine ve politikayr kesinlikle klnstrnlamryacaEr...
!4A!DLZ ( Cumhudyetin niteliklcri)
Tiirkiy( Cumhuriyeti,toplumun huzuru, milli dayadqma ve adalet adayrgt icinde ,
hakhnns saygrlL
Atatfi*
insan
milliyetgiligio€ bagh. ba{hryreta belirtilen rcm€l ilkelerc drysnsn
demokratik, !4i! ve sosyal bir hukuk devl€tidir. ( An' asanrn 4.maddesine sore 2.rnadde de
belirtil€n "cumhuriretin nitelikleri" deEistirilemcz ve dclistirilmesi reklif edilemez )
!!!DDL11
(Anayasarun bagls!'!c'hgr)
Anayast hiikiimlcri,yasrma, yiiriitme vc yaigt orgenhnm, idrnr makrmlanm ve diEer kurulug
ve kigileri bAElgyg4temel hukuk kurallandrr.)
MADDE 24 /4
.
-
Din ve vicdrn hiirriyeti
Kimse, Devletin sosyal, ckonoEilq siyasi veya hukuki t€mcl dtzenini k|smcn de ols!, din
kurallanna dayandrrma veya siyasi veya kilisel gkrr yahut trifuz saElama amacryla her
ne surctle olursa olsun, dini veya din duygulan yahut dince kutsal sayrlan geyleri
istism&r cdemez ve kdtiiye kullanaDaz.
MADDE r38. /4
-
( Mahkemelerin bagrmsrzhgr)
Yasama vc yiiriitmc organlarr ile idare, mahkeme kararlarma uymak zorundadrr; bu
organlar ve idare, mahkeme kararlanm higbir suretle deEi$tiremez ve bunlann ycrine
gctirilmesini g€cikrtiremcz.
MADDE 90J5
-
(Milletlcraralr Ntrdlaldalar)
Usuliine gaire yiiriirliige kooulmu$ milletlerarasr andlatm{lar kanun hiikmiindedir.
Bunlar haklunda Arayasaya aykrnhk iddiasr ite ADayasa Mrhkemesine b&$vuruhmaz.
(Ek ciimle: 75.2OO4-5fiOn md.)Usulin€ g6re yiirndnge konulmDt temcl hak ve
iizgiirliiklere iligkitr mill€tlerarasr andlagmalarla kanunlarrn ayDr konuda farkt
hiikimlcr ife.mesi nedeniyle grkabilecek uj,rtmszLklarda millctlenrasr andh$ma
hiikimleri
esas
ahnrr.
MADDE 12911 . - Memurlar ve diger kamu ttirevlileri Anayasa ve kanunlara sadrk kalarak
faaliyette bulunmakla yiik0mlUdiirler.
MADDE 153./sop
-
(AnayNs Mahkerncsitrin karrrlan)
ii: r. r.j rr
,
I :,1:...
I
Anayasa Mahkemesi kararlan Resml Gazetede h€m€n yayrmlamr ye yasama, yiiriitme
ve yargr organlrnnr, idaie makamhnm, gergek ve tizelkigileri baElar.
INSAN HAKLARININ VE TEMEL OZGURLUKLER|NiN KORUNMASINA |L|SKIN SOZLESME
( Kararlann baElaylcrhgr ve uygulatrmasr )
Roma,4.Xl.l950,
l.Yiiksek Siizlegmeci Taraflar, tarafolduldar.r davalarda Mahkemenin kcsinlesmis
karadanna uJ.mayr tashhllt ederler.
2. Mahkemenin kesinle;mig karan, karann
uygularu[asr denetleyecek olan Bakanlar
Komitesine giinderilir.
Anayasa'nrn go'rncr maddesi 5170 sayrlt yasanrn 7. Maddesi ile deEiQtirilmek suretiyle. ic
hukukumuzda temel hak ve dzgUrliiklere ili$kin uluslararasl antla$malar, Anayasa'dan ve
kanunlardan uslun bir yere getirilmistir. Insan Haklan Avrupa Mahkemesi'nin, tgrban'la ilgili
karafl da adeta 'anayasa ustu' bir baolaytcrhk tagrmaktadtr. Turkiye , Anayasa'yl
degistirirken, bu mahkemenin kararlannr gdrmezden gelemez. Ulusal ve ulusal0stit yuksek
mahkeme kararlaflnda acrklanan igerikleriyle gerek Anayasa gerek Avrupa insan Haklan
Sdzlegmesi kurallan, Turkiye Cumhuriyeti'nde turban konusunu, geriye donulemeyecek
bicimde hukuk dilnyasr gundeminden grkarmrstrr.
Malumlan oldugu 0zere bu konuda DanrStay, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Insan Haklarl
Mahkemesi'nce verilmig pek eok kararlar vardrr ve yargrnrn deoerlgndirmesine gdre, dinsel
nedenlerle turbanla boyun ve saglann drtiilmesine resmi daire ve Universitelerde s€rbestlik
tanrnmasr, bir ttlr ydnlendirme ve bir anlamda zorlama olup; kigileri 9u ya da bu bieimde
giyindirip baslannr drtmeye zodamak, dinsel inang ve gorilgler nedeniyle gengler arasrnda
QatEmalara nedgn olacak ortamrn yaratrlmasrnr saglayacak, hatta aynr dinden olanlar
arasrnda bile ayfllrklar yaratacagrndan, bu davranrg bigimi laiklik ilkesine aykrn dusecektir.
" Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Insan Haklafl Mahkernesi'nin batdrtiisiine iligkin istikrar bulmug
kararian va*en, kimi yazrl ve gij[sel yayrn oruanlaflnca bu konunun grindemde tutulmaya ga|grlmasr, kimi
siyasal padiler yelkililerince de, yasal ddzenlemeler yaprlarak, liirbanla dgrenim yapma olanaornrn tanmacadl
yolunda beyanlarda bulunulma$, bu konudakiyaqr idihatannr bilmemekten kaynaklanmryorsa, din duygulannr
kullanarak siyasi avant4 saglamaya ydnelikth. (..)Bu konuda yaprlacak yasal dtizenlemenin, 2547 sayrll
Y0ksekooretim Kanunu'na eklenen Ek Madde 't6'nrn iptaline iligkin 7.3.1989 oiinlii. Esas: '1989/1i Karar 1989/12,
Refah Partbi'nin temelli kapatrlmasrna iliskin 16.1.1998 qiinlii. Esas: 1997/1; Karar: 1998/1, Fazilet Partbi'nin
temelli kapatrlmasrna
ili*in
22.6.2001 oiinlii. Esas: 1999/2t Karar 2001/2
saytl karadarla Refah Partisi'nin
kapatllmasrna iligkin Anayasa L,lahkemesi karaflna yaprlan itiraz sonucu Avrupa insan Haklan lvahkemesi
3.Dai|esince vedlen 31.7.2001 qiinl0 ve 41.340i98 sayrlr, bu karara yaprlan firaan reddine iligkin 31.02.m03
grinlrj
ve aynl sayrll Brly0k Daire kararlaflna aykur olacagt kuq{usuzdur.
fi4ahkemesi 43 Kurull$ Yllddnrimrj A9llr9 Konugmasi,
Bkz;
"
(
Mustala Bumin, Anayase
)
Anayasa Mahkemesinin 7.03,1989 giin ve Esas Sayrsr: '1989/1, Karar Sayrst: 1989/,12 no
lu karar gerekgesininin dzetini dikkat ve deoe.lendirmenize sunuyorqm;
"' 3511 SayrI Yasa'nrn 2. Maddesiyle 2547 SayrI Yasa'ya eklenen, dava konusu kural gudur:
"Ek l\.,tadde 16.- Y0ksek60retim kurumlalnda, dershane, Iaboratuar, klinik, poliklinik ve koridorlannda
qagda$ kryafetve gorrinUmde bulunmak zorunludur. Dini inang sebebiyle boyun ve saglann drttj veya
tiirbanla kapatrlmasr serbesttir."
Ozgiirliik ve demokrasi anlayrsrnr, ulusla$manrn, bagrmslzltgrn, ulusal egemenlioin ve insanftk idealinin
temeli krlafl bir uygar ya9am bi9imidir. Qagdas bilim, skohstik dUSUnce tarzlnrn yrktlmasryla dogmus ve
geligmiqtir. Dar anlamda, devletigleriyle din iglerinin birbirinden aynlmas olarak tanrmlansa, deoisik
tanrm ve yorumlan yaprlsa da, gergekte, toplumlann dugijnsel ve 0rgiitsel ewimlerinin son asamasl
oldugu gorugu, ooretide de payla$rlmaktadrr. Laiklikt egemenlioe, demokrasiyle ozgiirliige ve bilgi
bilelimine dayanan toplumsal bir atrIm; siyasal, sosyal ve kultijrel yasamrn qaodaS diizenleyicisidir.
Onurunu 0stiin tutarak bireye kigilik ve ozgijr dijgijn@ olanaklarm veren, bu yolla siyaset-vicdan
aynmrnr gerekli krlarak vicdan ve dinsel inang ozgor[jgiinrl saolayan ilkedir. Dinseldiisiince ve
deoerlendirrneler in geeerliolduou dine dayal toplumlarda siyasal orgijtenme ve duzenlerneler dinsel
niteliklidir. Laik duzende din, siyasalla9madan ku(anlrr, ydnetim, aracr olmaktan qrkanlr, gerqek, saygrn
yerinde tutularak kigilerin vicdanlaflna brrd(lrr. BOylece,
siyaal yagamn dayandr
bilim ve hukuk olur.
Dilgiince ve inane alanlannrn aynlmasr dinin kutsalhgrnaen uygun durumdur. D0nya islerinin hukukla,
din iglerinin de kendi kurallanyla yurutulm€si ilkesi, ba! demokasilerinin dayandrgr temellerden birisidir.
Laiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmrg, dzellikle dinin, bilimin yerine geqmesini dnleyerek
uygar|k yUruyiigiinU hrzlandrrmrgtrr. Gerqekte laikfik din-devlet igleriayr|tgr biqiminde daraltrlamaz.
Boyudan daha buyuk, alanr daha genig bir uygar|k, dzgrjrluk ve qagdaglk ortamrdrr. Tiirkiye'nin
modernlegrne felsefesi, insanca yasama yontemidir, insanhk idealidirq Laik diizende ozgiln bir sosyal
kurum olan din, devlet kurulusu na ve ydnetjmine egemen olamaz
lncelenen kural, kamu kuruluglanndan sayrlan ytiksek66retjm kurumlanndaki bayanlann giyimlerini
duzenlerken, dinselgereklere uygunlugu nasrlolursa olsun, bagortUsu kullammna dinselinang
nedeniyle geqerlik tanrmakla, kamu hukuku alanrndaki bir dijzenlemeyi dinsel esaslara dayandrrmak
suretiyle laiklik ilkesine aykrnlk olugturmugtur
I
Siyasal alanda dlnsel gabalar, dinsel geleneklere uygunluou aranan drizenlemeler, eylem ve islemler ne
kadar geQersizse, dgretim ve egitim alanrnda da din buyrukl&nyla iliski kurulamaz, Demokrasinin
grjvencesini ve Cumhuriyetin dzgr.in nitelioini olusturan bu ilkenin b0yrik bir duyarlk ve 6zenle
korunmasr Anayasa geregidir. Dersliklerde ve ilgili yerlerde dinsel inanglafl simgeleyen belirtilerden
uzak kahnmasr zorunlulugu nedeniyle iiksekddrenim kurumlarrnda dinselgereoe baolanan bag6rt0leri
laik bilim onamryla bagda9trnlamaz.
Laiklik ilkesi y6niinden Baglangrg b6l0m0nde yaprlan inceleme, Anayasa'nrn 2. maddesi iQin de
gegeriidir. Gergekten leiklik, kunulu$, kurulul ve yeniden dog$ evrelerini kapsayan, insan haklanna
daya| olarak gelecege uzanan bagrmsElk, dzgiirliik, uygarlk ve bafl9 yriniyUgiinii, ulusalgticii
6zetleyen Turk Devrimi'nin kaynagr ve temelidir. Lajklik, bireysel, toplumsal drjzeyde ve devlet iglerinde
metafizik d$rnda dzgtr dti$iince gereklerine baolanrr. Kitiselve toplumsal yagamrn siyasalydnden
drizenlenmesinde akln ve bilimin gereklerini zorunlu krlar. Herhangi bir dinin teolojik baskrsrna
uyulmasrnr onler. Bu nedenlerle, incelenen kural, leikljk ilkesiyle uyugmamaktadrr.
0zgrirldkleri ylkmak iEin dzgriirikleden yararlanrlmasr da drisrinrilemez. ozelde korunmast gerekli
gdriilen laiklikle baoda$mayan dzgorlirk savunulamaz ve korunulamaz.
Bu nedenlerle, dava konusu madde, Anavasa'nrn 2. maddesine aykrn bulunmugtur.
Din konusunda inanglanna, bakmaksrzrn tiim yurttaglara eSit dawanan laik devlette, diri. ve mezhep
farkllrgr kiqiler arasrnda higbir ayflma neden olamaz. Dava konusu kural ise, giyim konusunda islami
oldu0u ileri sr.inilen ba$drtLisUne ayncalrk tanrmakla e$itlik ilkesine biEimsel ydnden ters dugmekiedir.
Ozde bagka dinledn gerektidigi drttilere olanak tanrmak ela laiklioe aykrnlgr ortadan kaldrramaz.
Dinselnedenle bagdrtiisU ve turbanla boyun ve saqlafln drtrilmesine serbesllik tanrnmasr, bu tur
ydnlendirme, biranlamda zorlamadrr. Kigilerigu ya da bu ydnde giyinip ba$rnrdrtmeye zorlamak, ayn ve
hata aynr dinlerden olanlarbakrmrndan ayn|k yaratacaktrr.
Bu nedenle, dava konusu madde Anavasa'nrn 10. maddesine de aykrrdrr.
incelenen yasa kural ise, yuksekdorenim kurumlannda bayanlafln giyimlerine ili$kin gethdigiyeni
diizenlemeyle dinselinanca dayal bagdrir.isiine olanak tanrmqtrr. Bdylece, islami esaslara uygun olup
olmadr0r bir yana, dinsel inanq gereoi boyun ve saglafln drt0lmesine olanak vermekle, devlet kamu
hukuku alanrnda bu hukukun gereklerine gdre yaprlabilecek giyimidtzenleme yetkisini, dinselolura
baglamrg olmaktadrr. Yiiksekdgrenim kurumlannda dinselgiyim esaslannr igeren drizenleme, dinsel
kurallardan anndrfllmr$ devlet diizenine, giyim nedeniyle dinselbir elatrnada bulunmadu. Bu bigimde de
olsa dinin siyasal alana gekilmesi ve siyasalaraq durumuna getjrilmesi sakrncasr yaratrlmrgtrr. Djne
dayal kurallar hukuk kural yerine gegirilmekle temelde siyasal ve hukuksal bir kurum olan devletin din
dzgr.idriii.i ydnrinden yansEfi gr bozulmaktadrr.
lncelenen Yasa maddesi, Anavasa'nrn 24. maddesine bu nedenlerle aykrndrr.
qagdag bir gdrnniim ta$rmayan ba9iirtristi ve onunla bidikte kullanrlan belli bi9imdekigiysi, bh
ayncallktan dtede bir aynm atacr nitelioindedir. $imdiye kadar bagorttisii kullanmadan ytiksekooretim
kurumlannr bitirmig bayanlarla gimdi yriksekdorelim kurumlannda bulunan bayanlan dine kargr ya da
dinsiz g6stermek iqin kullanrlma olasrhgr da kagrnrlmazdrr. 8a0dt9t bir gdninilm veren bu durumun
giderek yaygrnlagmasr Cumhuriyet, devdm ve lahik ilkesiydniinden saktncalara da agrklrr.
Demokrasiden yararlanarak laiklige karsrqrkrglar din dzgrirliiorinun kdtiiye kullanrlmasdtr. Dinin
bhle$tiriciligine, hosgdftjsrjne, inandrrarak benimsetme dzenine aykrfl yanlg yorum ve
deoerlendirmelere dayal bdliiciiliikler, dinden sogutmaya neden olacak tutumlar din saygrsryla da
bddagmaz Tiirk Devrimitemeline oturan ve bu yapda laiklik ilkesine ttzelbirdnem ve 0stdnl0k tanryan
Anayasa, dzgiidiiUere kaqrn laiklk ilkesini dzenle korumayr amaglamrg ve bu ilkenin iizgrirliiklere
krydrnlmasrna olanak ianrmamrghr. 174. maddede korunan Eiklik ilkesiyle bu madde kapsamtndaki
devrim yasalannrn amaq, erek ve igeriklerinin dngdrdLigti nilelikleri gdzardr ederek dinsel inan9 geregine
dayaft bir drlzenleme getiren dava konusu kural, Anavasa'nrn 174. maddesine de
aykradrr. "
Avrupa insan haklan l{ahkemesi...Lsahin, Taarkiye, 44774198, 29.06.20(X, 4.Daire
karan) (Oybirligiyle atnmrgtrr. Davacrnrn itlrazr oz€rine olayr yeniden inceleyen AIHM
Biiyiik Dairesi 10-11.2005 giin ve 608 no Iu'16'ya kargr I oy ile "itirazrn reddine ve
4.Dairenin karannrn onanmasrna " karar vg]migtir. Bu karar, esas itibanyla, Anayaaa
Mahkemesinin yukanda iizeti sunulan 7.03.1989 gon ve E.89/1, K.89/12 no lu karannrn
gerekqelerine yollama yapmakta ve LAiKLiK iLKESiNiN ttnemini vurgulamaktadrr :
" Attu gekilde. Mahkene. liirkiye'de laj.hl.ik i]-kesinin, hukuku'l
iistiinlii6ii ve insan haklarua saygryLa ulruml'u olan devlelin teeel
(Refah Partisi ve
ilkelelinden biri oldugunu ifade etrigti!.
BitliiLnde
zikredi].en)
HaLkLn btig,ijtk bit:
digerj'eli, iukalad. 93eoEuaTudlttrltD b€Jli bit dinden oldlrdu Titzkiye gii.bi bir itlkede, bv
dini icra efuEyelleti ya da bagka b;i dind€,n oJa')J-a.l kcikten diae!
haxeketlerden konna* iei.D Ithiverg ixeler]de eLl.rTan tnTaJ-erin
q<tre h'a*ll jdriu-&i7fr. Bu barlaed.a I Lafk
s<tzlegmeni' 9/2
',edde9i'le
itj:iversi1leaejr, ibadexin tezehrt4i:ld ya de belj.rXj.Te dinin
d&i9i* dioden agteacaler ar]altLDda buturlu o.rta&
s&oLlerini,
yaeamt sailaeak zrsactyla b<it le bi-x tazahtlrti,: yari ve adetine goEe
yaaaklamalax u!.grJ-ayazal, ditzenJ-e!,ebil-ir ve b.tylece kafr2 &Aze'liai ve
diierTeriDia iB.!.gJ.'at&ra foru.r. (Refah Partisi ve dige.lerr,
tmkarl.da 95. Batlijmde zikledil€n) ( Anr.la'l kara!; par.99)
uart 1989 tarihli karafrnda, laiklik ilkesinin
Tiirkiye'de, dig€r.l€rinin yanr 6rra, fnrrttasla4n yasa 6nijnde
esj.tligi ilkesinin, din 6zgurhgnntn ih]..I €dileeezrigi ilkesinin bireyitr vicdanlndan kaynaklandrgr 6rqilde- rte deDokratih degerlerin
garant6rii oldugunu ifade etDistir (bk'lz, tarkalrda 36. Palagraf).
Laiktih ayr:Lca, bireyi d.r-s baskaalan dr korunlustu!. !tah].€6e,
sdzkonusu deEe?ler:i ve ilkeleli sar/uhnak igin ktsinin dinl.ni ifade
anayasa t'tatlk€oesi, 7
etne dzgii.Iiigiine krsrtla&alar getirilebilecegini
kalar, par;105)
ekl€Disti!.
(Anr.Ien
taikligin bu nosyonu, l{ahk€eeye, S6zleaaenin datanagl.nr olustu.an
degellerle uf.unlu gitlti[unektedi! vo Mahk€De, fiilkiye'deki. d€mokratik
siate[in korxlDoasl. zorunlulugrmun gdz 6nli[re al'.nDrs olsasa
nedeniyle, s6zkonusu ilkenilt destek]endigini kabul
etn€ktedir- (pa!.106)
olalak, enayaaa Mahkedesi gibi Mahke$€ de, ttirban sorunu
TOrk tophuufi:n kendi kocullarr iginde ele ahna.keD, dinin zorunlu
bir gereEi olalak gavunu1an veya al-gl-lanan bu tiir bir s6Eboliim
griyileesinj.n, bu serbolii giyEeyi tercih etm€yelrle! agrsrndan
biltakam etkiler yaratabileceq'ine dikkat eekD€ktedir. Yukarrda
b€Iirtiten arka planl. gtdz onihe aLarak, Anayasa ltahk€mesi tarafrndan
da ifade edildigi iizele, iimivelaitefeld€ dini si-dgel.erin giyi.].Desine
getirl.len yaaaklaoani.n tenei,ini olusturan diisitrce bi! Iaiklik
i1hesidir- qogulculuk degerlerinin, digerlerinin haklarr.na sayganr.n
ve dze.]-l'ikle yasa 5nijmde kadrn we e.kegin eait oldugiurNn itgEetildigi
ve hayata qeqirildiqi bi! konsepte, gtt.Ulnekte o]"an davaata ala}lil
ohak iizere, krz itgrencilerin iimiversitede buluttdukla.r rarada
bas.Larur- tiilbatrla atrtne]-erine we dini sedboller kul1anDeLatr.na
konuyla itgrili yetki].erce onay velilecek olnasr halinde/ b6ylesin6
bir onayr.n laiklik d€ger]-erine ayktra o]..rak dagellendirilmesi
(Pa!. 1OB)
anlasrlabilildir.
Buna 6k
bahsedildigd iizere (bknz, I). 78) su konu oldukga agaktrr;
Tiirk nahkenoleri tiirbanr Anayasaya aykar! olarak degerlendi.rmist'i!
ve ayrtca tiirban giyinine iliskin y6notdelik yrllardi.! yurUrliiktedir
(bknz. yukartda 33., 3{. ve {2. paraqrraflar} - Dolay!.sryle birtakau
iinlwersitelerin sitzkonusu kulallala, bileylelin ozell1kleri ve hendi
anlay!.slarl. baglamrnda uygulama.Drs olDa.LarJ. bu kulallaEn haksrz
oldugu sonucu dogurnaz (Pa!. 112)
Yukad.ata
geeuisteki q€lisEeler rsrgrnda ve 6ze11ik1e Satzl,esen
DevletJ-e.e b:.rakr.].Ett takdrr yetLisi 962 5nijme a1rnarak, _statibul
tiniversitesinilr baaatrtn gifdeyi yasaklayan ytinetmeliginitr v€
uyguLanan 6nledlerin prenaip olerak heklr we aaagla orarrtrl:'
oldugrunu ve 'd€Doklatik bir topfuDda zorunlu" olalak
degerlendirj.leltilecegj.ni belirf-nektedir. (Par. 114)
Mahkeroe,
solrug olara](. S6z]-eseenin 9.naddasi ih-lal edi.IDeaistir. (Par.115)
silriilen diger Sdzlesrn€
kosullarln
ihla]- t€spit edilEeyen 9.
triiiki:ELerine dait, s6zkonusu
Eadde iLe ba{la'!t1lr olalak inceLenen kosullarla aylrt olaas:., ay.j'
bi! sorunun ortaya grkmadrgln1 MI\HKSME BU NEDENLERTE, oYBiRJ,idiYLE
1. Eiirkiinetin ilk itirazanrn reddine; 2. S6z1e9tlenin 9. dadd€sinin
ihla]. edilmedigine ; 3. S6zLe9Denin 8. ve 10. oaddelelri ile
Mahkene
basvulucu tarafrndan ileri
9. &addosinin ve 1 nolu Protokolijm 2. neddesinin, 14. nadde ile
baglantrll ol,ar6l( aylr bj.! leselenin ostaya 9*madalrna karat
vari!. ( 4.Daire Karari., 29-06.2004 |
17 yalgl.gtan oluFan Biif/iik Daj.re, nin karan da aynr geE€keelele
oloel(la birlikte, 9. Madde ( DiigiiLnce, vicdan ve din
atzEiillugii) yanr. srla diie! naddeler de degerlendirn€ye tabi
tutuhrug tu!. AiII{ BiiytiL} Dairesi, 10.11.2005 gijnLit e|trsaL
karaflnda,iinivessite, d6 krz dqrenciler tarafl.ndan alinsel suge
niteliginde bag6rtilsii gj-yilmesinin Y6netiD talaf r.ndan engellenDesi
olaylnd. , iElS lfadd€ 8. ( dzel hayatan v6 aile hayatr-nrn
korudla.r) ,r'tadde 10 ( Ifade atzgiiEltdii), l,ladde 1{ (Ayrrncrlrk
yaragr) ve 2 no 1u Plotokol Madde 2 ( aiitin hal(l<r) ye aykrrr.hk
ol"eadr-i1or v6 bu meddelorin ih]'al edlbed.idini,
test)it etnigtir.
dayaLJ-
Anrlan anayasal ve evrensel ilkele. ve Yiiksek mahkeme igtihatlan rsrgr altrnda yeniden
degerlendirme yapmanrzr ve dzellikle tiirban iizerinden siyaseti 6ng6ren yukanda antlan
anayasa deoigiklioinden vazgegilmesini, LAiKLiK VE HUKUKUN USTUNLUGU ltketerine
saygr gdsterilmesini, dilekQeme @leE'i,/erilmesini saygrlanmla dilerim.
Noyan Ozkan
Hukukqu,'1378 Sokak, 4/1, N/:107,Alsancak,lzmir.
,l
,'.. (.oL zal2T.C.
YARGITAY
CUMTIURiYET BA$SAVCILIGI
Sayr
: C.02.0.CBS .0.08.01/8!2'
Konu
:
26t0112012
Sn: Z.NoYan OZKAN
1378. Sokak 4/1, No: 107
Alsancak-IZMIR
ilgi. 03.03.2008 giin ve 1442 sayityanmrz.
Yiiksek Ogenim Kurulu Baqkam Yusuf Ziya Ozcan'r iikayeti kapsayan
27 .2.2008 tadhli dilek9enizin aynr giin ve saytl yazrmrz ekinde Ankara Cumhuriyet
Balsavcrlglna gdnderildipi ilgi yazrmrzla bildirilmiq olup, dilekgenizle ilgili takibinizi
ilgili Cumhuriyet Bagsavctllrndan takip etneniz gerekmektedir'
Bilgi edinilrnesini rica ederim.
i/
A -1"
1t' '"1/-^ri
Hakkr
Ismail
SENTURK
Yargltay Cunhuriyet BaSsavclsl Y.
Yargltay Comludyet Savclsl
24.11.2011
iad.Taah/APS
Yargrtay Cumhuriyet Bagsavctltgl
Sayrn Makamtna
Ankara
!9L 27.02.2008 glnlll baSVurumun akibeti h.k. bitgilendirme istemidir..
Bir 6rnegi ekte sunulan 27 .02.2OO8 giinlii " tUrbanla ilgili Yiiksek Mahkeme kararlaflnl
yok saymak suretiyle anayasal dUzeni uygulanamaz hale getiren ve boylece TCK
3og.madd.eyi ihlal eden "YOK Bagkanr Prof. Dr. Yusuf Ziya 6zcan, Baskan Vekiti
Prof. Dr. lzzet Ozgeng ve bu karara igtirak eden YOK aiyeleri', hakkrnda gikayet ve
cezai sorugturma agrlmasr istemini" igeren dilekgeme bugiine kadar bjr cevap
verilmemigtir. Aradan gegen 33 ayhk sUre iginde tarafrma hiqbir tebligat
yaprlmamtgtrr.
Anrlan sug duyurusu bagvurum hakktnda tarafrma aynnhlt bilgi verilmesini
saygrlanmla dilerim.
Noyan Ozkan
/
Avukat,
No;1 07, Alsancak-izmir.
(T.C.K; . 22094193000 )
EK; 27.02.2008 grlnlir dilekaem
ve posta alrndr belgeleri
27
_02.2008
iad.Taah-APS
YARGITAY CUMHURiYET BA$SAVCILIGI
SAYIN MAKAMINA
ANKARA
S|KAYETCI : z,Noyan Ozkan
1378 Sokak, 4/1, No:1o7,Alsancak,lzmir
S0PHELiLER ; YOK Baskanr Prof.Dr. Yusuf ziya Ozcan, Baskan V. Prof.Dr. lzzet ozgeng
ve bu karara istirak eden dioer YOK iiyeleri.
Yuksekitretim Kurumu Baskanlgr Bilkent, Ankara
sue
; 0niversitelerde tiirban serbestisini amaglayan yazr, agrklama ve
icraatlanyla , Anayasanrn 2, 6, 11, 138 ve ls3.maddelerinin ihlali ile TCK. 309. (Anayasayt
ihlal ) maddesine aqkqa muhalefet.
OLAYLAR ; l) Yiiksekdoretim Kurumu Anayasal bir kurulugtur. $0pheliler,
Y.Ziya Ozcan
yaklagrk
vekilligini
yalnjtmektedirler.
2 aydrr
bu kurumun bagkanlldrnr, izzet Ozgeng bagkan
2) $Upheli YOK Ba$kanr Y.Ziya Ozcan gdreve baglar ba$lamaz, 15.12.2007 gilniinde basrna
yaptror aerklamada, tniversitelerde uygulanan tu|ban krs lamasrna iligkin olarak, "konu
edilen yasaklar kendi kendine ortadan kalkacaKr/' mesajr ile Anayasa Mahkemesi ve
DanEtay kararlarnr tanrmadrornr ilan etmi9tir. Bunun tlzerine kendisine bir yurtta! srfahyla
Anayasaya uygun davranmasr iQin bir uyan yazrsr gdnderdim. LE;lgjillyqllYqasl.e-ehdl
belqesi)
3) 9iipheliler, birliKe hazuladrklafl ve 0niversite reKdrlerine gdnderdikleri 24.02.2008 gon
ve 225 sayrfi yazr ve sonradan YOK web sitesinde 25.02.2008 giin0 yaprlan kamuoyu
agtklamalan ile: TBMM'de yeni kabul edilen ve Anayasanrn 10 ve 42-maddelerinde degiqiklik
yapan 5735 sayrll yasanrn "ayrca bir yasaya gerek olmaksrzrn, tiniversitelerde kllrk ve
kryafeti serbest btraktrornl' belirtmislerdir. Bunun iizerine oniversitelerde biiy0k bir KAOS
baslamtg, ve bazl iiniversitelerde tiirbanft ttgrenciler kamp0slere ve derslere girmeye
baglaD'rStrr. $Upheliler, gdnderdikleri yazr ve sonrasrnda yaptrklafl agrklamalar ve icfaatlarl
ile asrl niyetlerinin, tiirbanlr (ba$ortulii) dgrencilere, YUKSEK MAHKEME KARARLARI
uyarrnca uygulanan krsdamayr, fiilen kaldrrmak oldugunu kanrtlamrglardrr. (Bkz:gazeteler)
4) Oysa, siyasal islamt savunan ve Cumhuriyet'in temel degerlerini reddeden ve LAIK
DEVLET SiSTEMINiN yerine DiNl ESASLAM DAYALI BiR DEVLET getirmek isteyen
siyasi qevreler tarafrndan uzun ylllardlr siyasi bir simge olarak istismar edilen
"ilniversitelerde basdrtLlsir kullantlmast meselesi " Anayasa Mahkemesi nde ve Danl9tay da
dava konusu olmul ve IqTiHATIAR olusmugtur. Anayasa Mahkemesi ve Danlgtay ile
Avrupa Insan Haklafl l\rahkemesi , riniversiteler de baldrttisir (tiirban) kullantlmasrnl dinsel
siyasi bir simge olarak nitelemis ve Anayasanln LAIKLiK ILKESINE aykrr gdrmiiglerdir.
5) Anayasanrn temel esaslaflna ve Yuksek Mahkeme kararlaflna aykrfl olarak 2.maddenin
arkasrna dolanrlmak suretiyle S0pheliler tafafrndan 2 ay 6nce baglatrlan ve sistemli bir
biqimde tilrban serlcestisini amaglayan bu icraal, Cumhuriyetin nitelikleranden LAIKLIK
|LKESINI ve HUKUK DEVLET| ilkesini i9eren 2. Maddeye ve Anayasanrn 6, 11, 138,153.
Maddeterine aykrr| otdudu igin ANAYASAL DUZENE VE BU DUZEN|N lgLEYi$iNE KAR$I
SUQ tegkil etmektedir. Bdylece Turk Ceza Kanununun Anayasayr ihlal sugunu diizenleyen
3og.maddesi a9rk9a ihlal edilmigtir. Burada (cebrilik) Anayasa iradesinin madden veya
manen ihlali anlamrnl taSrr. Cebir, failin fiilinde degil, meydana gelen hukuk drsr
dee i$ikliKedir.Hukuk drgr me$ru olmayan vasrtalann (manevi cebir, baskr, tehdit, hile)
kullanrlmasrdrr. (A.Pulat Gdzobiiyuk, T.C.K Agrklamasr, Cill,sh.655.) Ayflca, 9u anda
|$LENMEKTE OLAN ANAYASAYI iHLAL SUQU VE BUNU I$LEYEN YOK BA9KANI VE
UYELERI HAKKINDA CMK.25O.MADDE UYARINCA DOGRUDAN CEZA| SORU9TURMA
BA$LATILMALIDIR. " Maddede maddi unsur olank"te$ebbiis edeflle/' ibaresi kullanrlm$
oldudundan, Anayasanrn iingiirddii diizeni ortadan kaldrrmaya veya bu dizen [zerlnden ba9ka bir diizen
getirn€ye veya bu dozenin fiilen uygulanmasrnt 6nleneye teg€bbos edilmesi, cezalandtma lgin
yeterlidlr."(Prof.Erdener Yurtcan, Yeni Tiirk Ceza Kanunu, lstanbul barosu Yay. 2004,
Sh.440) ( Bkz: Ek:2: A.Pulat Gdz0bnyuk ve Erdener Yurtcan kitaplannrn ilgili boliimleri)
Anayasanrn ls3.maddesi uyannca giipheliler Y.ziya 6zcan ve izet 6zgenc'i
lgldlgyg!, Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas Say|sr: 1989/1, Karar
Sayrsr: 1989rt2 no lu karar gerekcesi gayet agrk ve segiKir.
"
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunlugu aEnan dlzenlemeler,
eylem ve itlemlgr ne kadar geqsrsizss, ddretim ve eoitim alanrnda da din buyruklanyla
iliskl kurulamaz. Demokrasinin giivencesinl ve Cumhuriyetin 6zgiin niteligini olugturan
bu ilkenin biiyiik bir duyarhk ve 6zenle korunmasr Anayasa gereuidir. Dersllklerd€ ve
ilgili yederde dinsel inanglan simgeleyen belirtilerden uzak kalnmasr zorunlulugu
nedoniyle yiiksek60renim kurumlannda dinsel gerege baolanan ba96riiileri laik bilim
ortamryla bagdagtrnlamaz."" ( Anaya8a mahkemesi karar gerekgesinden alnmEtrr, )
SoNU9 ve ISTEM; Yukanda belirlilen somul idari icraatlan ile Anayasanm LaiXllL ve lukqLQgugt!
ilkelerini ve tiirbanla ilgili YUKSEK MAHKEME IQTIHATLARINI yok saymak suretlyle anavasal di.izeni
vekilinden
uvaulanamaz hale oetiren ve bdylece T.G.K 3og.maddeyi ihlal eden YOK Baikanr ve
gikayetgiyim. $Upheliler hakkrnda C K 2$.madde uyannca dogrudan cezai soru$turma
maslntve
Z.Noyan
Kan
309.madde uyaflnca tecziyelerini saygrlanmrzla arz ve talep ederim,
'1
378 Sokak,4/1,No;1 07, Alsancak,izmir
T.C no; 22094193000
'4
YUKSEK66;;iIM KURULU
YERLE$TInME
OGBENCI sEgME vE
sar:8.30.1.6sM.0.00.61.00-08-051
/ 00 10
ERKEZI
24
2
i r;rs*ft 20i8
S.yrn, Avukst Noyrn OzKIN
1378. Sokak 4/l No: 1007
Alsancak / iZMiR
llgi
:
03/03/2008 tarihli dilekgeniz.
ilgide kayrtir dilekgeniz incelenmittir.
2008-655 smavr ile ilgili Merkezimizce yaprlan uygulamalar YiksekdFetim Genel
Kurulunun 14lo2t2o}8 tdih,2008.2.330 saylh karan ile kabul edilen 2008- oEEnci Segme
ve Yerlestirme Sistemj (OSYS) K avuzu kurallanna g6rc y[riitiilmektedir.
Bilgilerinizi rjca edeim.
-_-jr"==.<--)
Prof. Dr- A. Onal YAIUIVrAGAN
Brtkan
08538 ANKARA
T€l€loni 298 80 00
Talgraf: dSYM
AVUKAT
NOYAN OZTEN
lad.Taah + Faks
14.03.2008
SelCuk Universitesi Saytn Rekt6rliigii
Konya
Sn. Rektor Prof.Dr.Siileyman Okudan,
Sn.Rektiir Yardrmcrlan Prof.Or. Din9er Bedilk. Prof.Dr. gefik Bilir, Prof.D.. Kiirsat
Turgut, Genel Sekreter Prof.Dr. Omer Ulukapr ve Selguk 0niversitesi Senatosu Sayrn
Uyeterinin Dikkatine;
Ozii;
Anayasanrn deotilirilmesi ieklif dahi edilemez 2.macldesinde belirtilen LAIKLIK iLKESi'nin
arkastndan dolanrlmak suretiyle Anayaseya kar9r suQ teskil eden ttrban la ilqiliAnayasa (10 ve
42.maddeler) deoitiklioini i9ercn yasanrn, "tilrbanrn Unive|sitelerde serb€st brrakrlmasr yolunda"
uygulamasrnr igeren genelge ve talimallann uygulanmasrnrn anayasal suE te9kil ettioi hakkrnda
naqizane yurtas uyaarsrdrr.
YOK BaSkanlrdr tarafrndan 5735 sayrlr yasanrn uygulanmasr hakkrnda Universite
Rektorlerine gdnderilen 24.02.2008 giin ve 225 sayrlr yazr ve sonrasrnda YOKweb
sltesinde yaprlan aQrklama i.rzerine bazr Universitelerde torbanlr (baidrt0lil) atorenciler
kampuslara serbestge girmeye baglamrglardrr Bu arada Danrgtay 8-Daire tarafrndan YOK
genelgesinin "yirnitmesinin durdurulmasrna" karar verilmi$tir. EA!!!gq jl@bgbglglggt)Iq
0niversiteniz kamous ve dersliklerine tilrbanlr 6drenciler serbestce qirmektedirler
YOK'Un anrlan yazlsr ve icraatrnrn, mevcut Anayasa, yasalar, uluslaf arasr sozle$meler ve
ozellikle Anayasa Mahkemesi, Danrstay, Avrupa Insan Haklar Mahkemesi karadan
kaGrsrnda higbir haklrlrdr ve hukuksal dayanadr yoktur. YOK, anayasal bir kurumdur ve
bagkan ve iiyelerinin anayasaya sadakat borglarrnrn yanr srra Yiiksek Mahkeme
Kararlanna ve icaplanna uyma (138/son, 153/son ) zorunluluou vardrr. Anavasanrn
l l.maddesi
le YUKSE
YOK baskan ve rlvelerini ve Universite Rektorltiklerini ve Senato ilvelerinibadlamaktadrr.
Anayasa 24l4.l,.4addeye gore; " Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hukuki
temel diizenini krsmen de olsa, din kurallanna dayandrrma veya siyasi veya kisisel
qrkar yahut nufuz saglama amacryla her ne suretle olursa olsun, dini veya din
duygulannr yahut dince kutsal sayrlan Seyleri istismar edemez ve kiitiiye kullanamaz."
Malumlan oldugu i.izere tiirban veya bagortr.isunrin 0niversitelerde serbest brrakrlmasr igin
evvelce yaprlan t0m yasal ve yonetsel giriiimler, Anayasanrn Baglangrg ilkelerine ve
dzellikle 2.maddesinde belirtilen Cumhuriyetin temel ta$r olan LAiKL|K iLKES|NE aykrn
gonildugU gerekgesi ile Anayasa Mahkemesi ve Danrstay tarafrndan durdurulmugtur.
ANAYASA MADDE 2 ( cumhuriyetin nitelikleri)
'fiirkiye Cunhuriyeti,toplumun huzuru, milli dAyanr$ma ve adalet anlayrpr ifinde , insan
haklarrna sayg r, Atattrk miuiyetgiliginc baEh, ballangrgta belirtilen temel ilkelere dayanan
demokratik, lgiE ye sosyal bir hukuk d€vl.tidir.
1378 Sokak No.4/1 Kordon ighanr Biiro: 107 Alsancak 35220 jZMjR,
(0132)
+22 52 47'463 63 69 Fa\: (0232) 463 85 43 E-nail: noyanozkan@t!net.n
TeL:
AVUKAT
NOYAN OZKAN
nitelikleri" delistirilemez ye
deEistirilmesi teklif edilemez 5735 sav r vasa ile acrkca Anav$rnrn LAiKLiK ve HUKUK
DEVLETi ilkesinin arkasrndan dolanrlmrstrr. DeEistiritmesi teklif dahi edilmesi mimknn
olmayan anavasal ilkeler acrkca ve airr bicimde ihlal edilmistir.
Anayasanrn 4.maddesine sdre 2,madde de belirtilen "cumhuriyetin
Anayasanrn 10 ve 47 maddelerini universitelerde t0ban serbestisi iqin deoigtiren 5735 sayrh
yasaitn, ,2U7 sayrlr Ynksekodretim Kanunu'na eklenen Ek Madde 16'nrn iptaline iligkin
7.3.1989 oonlLl. Esas: '1989/1: Karar: 1989/'12, Refah Padisi'nin temelli kapatrlmasrna iligkin
16.1.1998 qrlnlir, Esas: 1997/1: Karar 1998/1. Fazilet Partisi'nin temelli kapalllmasrna
iligkin 22.6.2001 ounl0. Esas: 1999/2: Karar: 2001/2 sayrlr kararlarla Refah Partlsi'nin
kapatrlmaslna iligkin Anayasa Mahkemesi karanna yaprlan itiraz sonucu Avrupa
Insan Haklan Mahkemesi 3.Dairesince verilen 3'1.7.2001 q0nlu ve 41.340/98 savrlt,
bu karara yaprlan itirazrn reddine iligkin 31.02.2003 girnlu ve aynr sayrh BuyUk Daire
kararlanna aykrfl oldugu hususu kuSkusuzdur.
Sayrn ReKdr,. ve Senato Uyel€rinin ; Anayasanrn ls3.maddesi uyannca sayrn
UNIVERSITE YONETIMINI bg!i!gyg!, Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas
Sayrsr: 1989/1, Karar Sayrsr: 1989/12 no lu karar gerekqesini dikkatle okumalarrnr ve
dikkate almalannr, "hukukun iist{inluoiine inanan ve savunan bir yurttag
srfatryla" naqizane tavsiye ediyorum.
'"' Laik[k, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmrt! aizellikle dinin, bilimin yerine gegmesini
6nleyerek uygarlk yiiriiyfi$iinii hrzlandrrmrstrr. Gergehe laik[k din-devlet itleri aynl0r bigiminde
daraltrlamaz. Boyutlan daha buy0k, alanr daha genig bir uygartk, 6zgiirliik ve 9a0da9tk
ortamrdrr. Tiirkiye'nin modernlegme felsefesi, insanca yagama ydntemidk, insanhk idealidir. Laik
diizende 6zg0n bir sosyal kurum olan din, devlet kuruluguna ve yiinetimine egemen olamaz
incetenen kural, kamu kurulutlanndan sayllan yiitsekttgretim turumlanndaki bayanlann
giyimlerini daizenlerken, dinselgereklere uygunlugu nasrlolursa olsun, beidrtiisii kullanrrflna
dinsel inang nedeniyle gegerlik tanrmakla, kamu hukuku alanrndaki bir diizenlemeyi dinsel
esaslara dayandrrmak suretiyle laiklk ilkesine aykrnIk olugturmuttur
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunlugu aranan dilzenlemeler, eylem ve
igleml€r n€ kadar gegersizse, 6gretim ve e6itim alanrnda da din buyruklanyla ili$ki kurulamaz.
Demokrasinin giivencesini ve Cumhuriyetin 6zg0n niteligini olugturan bu ilkenin baiyuk bir
duyarhk ve dzenle korunmasr Anayasa geregidir. Dersliklerde ve ilgiliyerlerde dinsel inanglarr
simgeleyen belirtilerden uzak kalrnmast zorunlulugu nedeniyle yiiksekiigrenim kurumlannda
dinsel gerege baglanan bagdrtiiled laik bilim ortarnryla bagdattnlamaz."" ( Anayasa
Mahkemesi karar gerekgesinden a!nmlg1rr. )
Avrupa insan Haklan Mahkemeside Leyla 9ahin vd. bagvurularda Universitelerde tu|ban
krsrtlamasrnrn iHAS'a aykrnIk tegkil etmediOi yolunda kararlar vermiStir. 17 yargrgtan
olusan Boyiik Daire'nin karafl da aynr gerekgelere dayalr olmakla bidikte, 9- Madde
( Dil$unce, vicdan ve din dzgurl[01]) yanr slfa di0er maddeler de deoerlendirmeye tabi
tutulmustur. AiHld Briy0k Dairesi, 10.11.2005 grinlLi emsal karannda; Universite'de krz
d0rencrler taratrndan dinsel simge niteli6inde basitrtdsn giyilmesinin Yonetim iarcfrndan
engellenmesl olaylnda , iHAS Madde 8. ( Ozel hayatln ve aile hayatrnrn korunmasr),1\,4adde
2
1378 Sokak No.4/1 Ko.don ishanr Biiro: 107 Alsancak 35220 iZ|r'-ip,-4L-'tel: (C232\ 422 57 47 - 463 63 69 Fax: (0212) .163 85 43 E-mail: [email protected]
A\UKAT
NOYAN OZKAN
10( ifade dzgndrigu), Madde
14 (Aynmcrhk yasaor)
ve 2nolu Protokol [4adde2 (eoitim
hakk|) ye aykrnIk olmadrdrnr ve bu maddeledn ihlal edilmedioini", (16 ya kargr
etmigtat
I oyla)
tespit
Anayasa'nrn 90'rnc| maddesi 5170 sayrlr yasanrn 7. Maddesi ile deoigtirilmek suretiyle, ic
hukukumuzda temel hak ve dzgurlriklere iligkin uluslararcsr antlalmalar, Anayasa'dan ve
kanunlardan ustun bir yere getirilmiglir. Tiirkiye, 195o yrlndan bu yana Avrupa KonseyiRoma-insan HaklarrAvrupa S6zleimesine iaratur. Sozlesmenin 46- maddesine gore; "
Yiiksek Siizlegmeci Taraflar, taraf olduklan davalarda Mahkemenin kesinlegmis
kararlanna uymayr taahhiit ederler."
Ulusal ve ulusal ostu yuksek mahkeme kaErlannda agrklanan igerikleriyle gerek Anayasa
gerekAvrupa jnsan Haklan Sozlesmesi kurallan, Ttlrkjye Cumhuriyeti'nde tirdlan konusunu,
gedye donillemeyecek bicimde hukuk diinyasr g0ndemindgn grkarmrStrr.
Yargrtay Ceza Genel Kurulunun, konusu suq teskil eden emirleri uygulayan kamu
gdrevlilerl hakkrnda vermig oldugu emsal karan dikkatinize sunuyorum;
r,' san1k, mtrstegar ofa.rak gorev yaptrgr donelrde, yasa ve
yainetlne]-ik].ere aykrrl olara} haz*lanan atalna onerilerine paraf
koyalak bilingli tarzda onay vermi$, bu suretl-e g6revde yetkisini.
katti.rye kul.aanru.Str!. Anayasa'nrn 2. tnaddesine q6re rij*lye
Curnhuriyeti detnokratik I laik ve sosyaL bir hukuk devLetj.dir, Bu
maddede yer alan ve Devlete hakim olan ilkelerden birisi olarl
"denokratik hukuk devleti" itkesi, hukuka bagh, iatiklar1r lrir
6zgUrj.irk rejiilini j-fade eder. An1lan ilkenin dogal sonucu, Devletin
titn etkinlj.klerinde hulukun egenen olnrasr ve hukuk ]rurallalrna uygun
davra.nr.lrnasj.drr, Yine Anayasarnrn 137. Inaddesi uyarrnea konusu sug
te$ki]. eden yasaya aykua emi-ller.in yeiine getililrnesl hul<uki
soruJnluluE].:nu ortadan kaldrnna.'naktar sanlqln, Bakanrn ernirJ.erini
yerine getjrdigine ve eyleminde gorevde yetkiyi kittiiye kul.taruna
kastr olmadrqlna iligkin savurunasa, hukul{en itibar eailebilir
nitelide doniignemektedi!. T.C. YARGITAY Ceza Genel Kurulu:2006/4.
MDD.l57 K:2006/200 T:26.09.2007.. ( Bkz; Y.K.D..Subat /2008, sh; 301-307) ""
Yukanda sunulan olay v€ nedenlerle Anayasanrn 2,6, 1'l,138 ve 153, addelerini it ra, cden
tudan serbestisi uygulamanrzdan leragat etmenizi, Yiiksgk Mehkeme iCUhatlanna uygun
davranmanrzl, konusu su9 tetkil eden lalimatlann yerine getidlmemesini, kamuoyuna
agrklamada bulunmanrzr, ve dilekgemejglap verilmesini saygrlanmla dilerim.
Kordon lghanr
,
_^Y
No;107,Alsancak,lzmi,
Noyan Ozkan, Avukat, '1378 Sok.4/'1
/
/
IJ
I
3
'1...
1378 Sokak
No.4/l Kordon
iShanr Bnro: 107 Alsancak 35220
(02-Z)1125-17-d536)69 .-\: /0. 12)r038'a3
iZMiR
E ma.l: nov.nozldn@(tn".nc(.-r
AVUKAT
NOYAN OZKAN
iad.Taah + Faks
14.03.2004
Sakarya tlniveritesi Sayrn Rektorliiou
Sakarya
Sn. ReKdr Prof.Dr. Mehmet Durman.
Sn.ReKtir Yardrmcrlan Prof,Dr. Muzaffer Elmas, Prof,Dr. Rrza Giiven
Genel Sekreter Dog.Dr.Zafer Demir ve Sakarya Universitesi Senatosu Sayrn
Uyelerinin Dikkatine;
ozii;
Anayasanrn degigtirihesi teklif dahi edilemez 2.maddesinde belirtilen LAIKLiK lLKESlnin
arkasrndan dolanrlmak suretiyle Anayasaya kargrsuqlefkil eden Itrban'la ilgiliAnayas€ (10 ve
42.maddeler) deOisiiillgini igoren yasanrn, "tiiba;rn Univeriitelerde se{best brrakrlmas yolunda"
uyqulamasrnt igeren genelge ve talimatlafln uygulanmaslnrn anayasal suq tegkil ettidi hakkrnda
naQizane
yuitas uyansrdrr-
YOK Bagkanlror tarafrndan 5735 sayrlr yasanrn uygulanmasr hakkrnda Universite
Rektdrlerine g6nderilen24.O2.2gOB g.tn ve 225 sayrlt yazr ve sonrasrnda YOK web
sitesinde yaprlan aqrklama ilzerine bazr Univefsitelerde trirbanlr (balortLllii) ogrenciler
kampuslara serbestge girmeye baglamrglardrr, Bu arada Danrstay 8.Daire tarafrndan YOK
genelgesinin "yunitmesinin durdurulmasrna" karar verilmiitir. Basrnda crkan haberlere odre
Universiteniz kampus ve dersliklerine tgrbanfi ddrenciler serbestce qirmektedirler
YOKan anrlan yazrsr ve icraatrntn, mevcLlt Anayasa, yasalar, uluslar arasr sdzlegmeler ve
dzellikle Anayasa Mahkemesi, Danrgtay, Avrupa insan Haklafi l,rahkemesi kararlarl
kar$rsrnda higbir haklrlrgr ve hukuksal dayanadr yoktur. YOK, anayasal bir kurumdur ve
bagkan ve iiyelerinin anayasaya sadakat borglarnln yanr srra Yiiksek Mahkeme
Kararlanna ve icaplanna uyma ( 138/son, |53,/son ) zorun,ulu0Li vafdrr- Anavasanln
TLARI
l.maddesi uvaflnca A
Anayasa 2/t4. Iladdeye 96re; r' Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hukuki
temel dizenina krsmen de olsa, din kurallanna dayandtrma veya siyasi veya kigisel
grkar yahut niifuz saglama amacryla her ne suretle olursa olsun, dini veya din
duygulannr yahut dince krrtsal sayrlan geyleri istismar edemez ve kdtilye kullanamaz."
Malumlafl oldudu ijzere turban veya bagddr.isunun Univelsitelerde serbest brraktlmasr igin
evvelce yaprlan trlm yasal ve ydnetsel girigimle( Anayasanrn BaglangrQ ilkelerine ve
ozellikle 2.maddesinde belidilen Cumhuriyetin temel tail olan LAiKLiK iLKESiNE aykrn
gdriild0o0 gerekgesi ile Anayasa Mahkemesi ve Danrgtay tarafrndan durdurulmugtu.
ANAYASA MADDE
2(
Cumhuriyetin nitelikleri)
iirkiyc Cunhuriyctitoplumun huzuru, milli dayanr$mi ve adalet anley$t iginde, insan
h0klarrna sayg r, Atattrk miUiyetgiliEine bagh, baglangrgta belirtilen temel ilkelere dayanan
'I
demokratili, !g& ve sosyal bir hukuk devletidir.
izil1iR*
Iel:
1378 Sokak No.4/1 Kordon irhanr Bnro: 107 ,AlsanGk 35220
1A232) 422 52 47 ' 463 63 69 F!x1 (0232) 463 85 a3 E-mail: [email protected]{r
AwIK\T
NOYAN OZKAN
olmayan anavasal ilkeler acrkca v€ aErr bicimde ihlal edilmistir.
Anayasanrn 10 ve 47 maddelerini iiniversitelerde tUrban serbestisi igin deoigtiren 5735 sayrl!
yasann; ,2547 sayrlr Yr.iksekdoretim Kanunu'na eklenen Ek Madde 16'nrn iptaline illgkin
7.3.'1989 qiinlU. Esas:1989/1; Karar: 1989/12, Refah Partisi'nin temelli kapahlmasrna iligkin
16.1.1998 qrin[i Esas: 1997/1: Karar: 1998/'1, Fazilet Partisi'nin temelli kapatrlmasrna
iligkin 22.6.200'l qunlu. Esas; 1999/2: Karar: 2001/2 say karatlarla Refah Partisi'nin
kapatrlmasrna ili$kin Anayasa Mahkemesi kararrna yaprlan itiraz sonucu Avrupa
Insan Haklan Mahkemesi 3.Dairesince verilen 31.7.2001 ounlu ve 4'1.340/98 savrlr,
bu karara yaprlan itirazrn reddine iligkin 31.O2.2OO3 gunlu ve aynr sayrh Boya,k Daire
kararlanna aykrn olduou hususu kuskusuzdur.
Sayrn ReKiir ve Senato iiyelerlnin
;
Anayasanrn 153.maddesi uyannca sayrn
UNivERSiTE YONET|MiNI !ag!gygl!, Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas
Sayrsr: 1989/1, Karar Sayrsr: 1989/12 no lu karar gerekgesini dikkatle okumalannr ve
dikkate almalartnl, "hukukun iistonliigiine inanan ve savunan bir yurttag
srfatryla" nagizane tavsiye ediyorum.
"" Laiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden ayrrmrl, iizellikle dinin, bilimin yerine gegmesini
iinleyerek uygarlk y0riiyiigiinii htzlandrrmrgtrr. Gergekte laikIk din-devlet itleri aynhgr bigiminde
daraltlamaz. Boyutlafl daha b0yiik, alanrdaha genis bir uygartk, ozgiirlik ve 9agdatlrk
ortamrdrr. Tiirkiye'nin modemlegme felsefesi, insanca yagama yiinternidir, insanlk idealidir. Laik
dUzende aizgon bir sosyalkurum olan din, devlet kurulusuna veyonetimine egemen olamaz
Incelenen kural, kamu kurulutlanndan sayrlan yiiksekiigretim kurumlanndaki bayanlann
giyimlorini diizenlerken, dinsel gereklere uygunluUu nasll olursa olsun, bagairtiisii kullanrmrna
dinsel inang nedeniyle gegerlik tanrmakla, karnu hukuku alanrndaki bir diizenlemeyi dinsel
esaslara dayandrrmak suretiyle laiklik ilkesine aykrntk olugturmugtur
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunludu aranan diizenlemeler, eylem ve
iglemler ne kadar gegersizse, 60retim ve editin alanrnda da din buyruklanyla ilitki kurulamaz.
Demokasinin giivencesini ve Cumhuriyetin iizgiin niteligini olusturan bu ilkenin buyUk bir
duyarlk ve dzenle korunmasr Anayasa geregidir. Dersliklerdeve ilgiliyerlerde dinselinanglan
simgeleyen belirtilerden uzak kalrnmasr zorunlulu0u nedeniyle yiiksekiigrenim kurumlannda
dinsel gereoe baglanan bagoriiileri laik bilim ortamryla bagdagrnlamaz."" ( Anayasa
Mahkemesi karar gerekgesinden ahnmrgtrr. )
Avrupa Insan Haklan Mahkemeside Leyla 9ahin vd. baivurulada Universitelerde tirrban
krsrtlamasrnrn IHAS'a aykrfrlrk telkil etmedioi yolunda kararlar vermittir. 17 yargrqtan
olugan Bily0k Daire'nin karafl da aynr gerekgelere dayalr olmakla birlikie, 9. l\,4adde
( Dirg0nce, vicdan ve din dzgar[]ou) yanr srra di0er maddeler de deoerlendirmeye labi
tutulmu9tur. AiHM Buyrlk Dairesi, 10.11.2005 grinlrl emsal karannda; " Universite'de krz
oOrenciler tarafrndan dinsel simge nitelioinde ba9itrtils0 giyilmesinin Ydnetim taraftndan
enoellenmesj olayrnda , iHAS l\,'ladde 8. ( Ozel hayatrn ve aile hayatrnin korunmasr),1\,4adde
1378 Sokak No.4/l Kordon ithanr Biiro l0;
47 - 46r ol oo FrY 0212) 1dr 85
Tel ,0:l2r {22
ii
Alsincak ZSZ.o tZtry..-- -tr1E-m.il: no/r-ozrrn i Irne n/ Ir
lr
I
AVUKAT
NOYAN
ozxell
10 ( ifade dzgurldori), Madde 14 (Aynmqlrk yasaoD ve 2 no lu Protokol Madde 2 ( eoitim
hakkr)ye aykrnlrk olmadrdrnr ve bu maddelerin ihlal edilmedidini", (16yakar9r l oyla) tespit
etmigtir.
Anayasa'nrn 90'rncr maddesi5170 sayrlryasanrn 7. l\,laddesi ile deoigirjlmek suretiyle, ic
hukukumuzda temel hak ve dzgiirliiklere ililkin uluslara€sr antlasmalar, Anayasadan ve
kanunlardan ustun bir yere getirilmigtir. Tilrkiye, 1950 yrlrndan bu yana Avrupa KonseyiRoma-lnsan Haklan Avrupa Sozlegmesine iaraftrr Saizleimenin 116. maddesine gore; "
YUksek Sttzlesmeci Taraflar, taraf olduklan davalarda Mahkemenin kesinlegmig
kararlanna uymayr taahhait ederler-"
Ulusal ve ulusal Listl] yuksek mahkeme kararlarrnda agrklanan i9eriklerjyle gerek Anayasa
gerek Avrupa lnsan Haklarr Sdzlegmesi kurallafl, Tiirkiye Cumhun'yeti'nde tirrban konusunu,
geriye ddnr.llemeyecek bicimde hukuk diinyasr grlndeminden Qrkarmrgtrr.
Yargrtay Ceza Genel Kurulunun, konusu sug tegkil eden emirleri uygulayan
kamu g6revlileri hakkrnda vermig oldu6u emsal karan dikkatinize sunuyorum;
\,, Sanak, mUstegar olarak
qOrev f.apb-qj- donemde, yasa ve
ydnetrneliklere al'krrr. olarak hazarlanaD ata$a onerilerine
paraf koyarak bilinqfi tarzda onay vermi9, bu suretle q6revde
yetkigini kotuye kullanmrstrr. Anayasarnr-n 2. rnaddeaine gore
TUrkiye Cu$huriyeti de$okratik, .laik ve sosyal bir hukuk
devletidir. Bu maddede yer alan ve Devlete hakin olan
j,lkelerden birisi olan "delnokratik hukuk devleti" .ilkesi/
hukuka badla, istj-krarl1 bir ozgilrliik rejimi.ni ifade eder.
Anr1an ilkenin dogal sonucu, Devfetin tinn etkinliklerinde
hukukun egemen olmasa ve hukuk kurallar.rna uygun
davranrlmasld].r - Yine Anayasa'nan 137- maddesi uyarrnca
konusu sug teqkil eden yasaya ayklli emirlelrn yerine
getirilmesj- hukuki sorumluludunu ortadan kaldlrma!.Ekta,
aanrdan, Bakanrn emirlerini yerine getirdidine we eylelni-nde
g6revde yetkj"yi kotiiye kullanma kastr olrnadl6ua iligk-rn
savunmasa / hukuken itibar edilebilir niteliie d6nuqmemektedir T.C. Y A R G I T A Y Ceza Genel Kurulu :2006/4. MDD.157 K:2006/200 T126.09.2007.. (
Bkz; Y.K.D..Subat /2008, sh; 301-307) ""
Yukanda sunulan olay ve nedenlerle Anayasantn 2,6, '11, 138 ve 153. Maddelerini rltlat ede,
tiirban serbestisi uygulamanEdan feragat etnenizi, Yiiksek Mahkeme i6ihatlanna uygun
dawanmanEr, konusu sug tegkil eden talimatlann yerine getirilmemesini, kamuoyuna
agrklamada bulunmanrzr, ve dilekgemejgflp verilmesini saygtlaflmla dilerim.
Noyan Ozkan, Avukat, '1378 Sok.4/1,
Kordon ighanr No;lOT,Alsancak,lzmir
1378 Sokak
.l
#k
No.4/l Koldon i$hanr Biiro: 107 Alsancak 35220 IZMIR
(0232) 422 32 47 - 463 63
69
Fa\r (0232) 463 85
43
E-mail noyanozkan @rrncr.ret.t.
AVUKAT
NOYAN OZKAN
14.03.2008,1ad,Taah/APS
+f
aks{ 0312 2664759)
Yiiksekdgretim Kurulu
Sayrn Baqkanhgrna
Bilkent, Ankara
Anayasaya ve Yuksek Mahkeme lgtihatlaflna aykrn olarak Universitelerde t0rbantn
serbest brrakrlmasrnr ama9layan genelgeniz Dantgiay LDairesinin karafl ile
durdurulmugtur.
Ancak, kamuya agrk YoK web sitesindE halen yasa drgr genelgeniz ve
agrklamanrz yer almaktadtr, Bu durum Anayasanrn t38.ve iYUK 2814
maddelerine agrkqa aykrndrr.
Danrltay S.Dairesinin artrk kamuoyuna mal olan "yurutmenin durdurulmast" kararl
ile Anayasa Mahkemesinin, "siyasal islamrn simgesi tirbanrn (bagttrtrlsunun)
iiniversitelerde kullanrlmasrnrn Anayasanrn laiklik ve egitlik ilkesine aykrn olduouna
iligkin" 7.03.1989 gijn ve E.1969/'1 ve K.1969112 no lu karan ile L.Sahin davasrna
ifigkin Avrupa insan Haklan Mahkemesi 4. Daiesinin(447741
ve Buyuk Dairesinin
yayrnlanmasrnr,
yasa
genelgenizin
yaylndan
kararlannrn YOK web sitesjnde
ve
drgr
kaldrnlmasrnr, dilekqeme cevap verilmesini, hukukun ilst0nluoirne inanan ve savunan
bir yurtlag srfatryla arz ve talep ederim
)
Saygrlanmla
Noyan Ozkan
Avukat
1378 Sokak,4i
1,
No;107
Alsancak,izmir.
l37E sokak No.4/l l<ordon hhanr Biiro: i07 Alsancak 35220 IzlvllR
Tel: 10231) ,122 52 47 ' 463 63 69 Fr\: (0232) 463 85 43 E-majl: nolano?laa(4'.tn!1 rrel
i.
.\\,I K{T
NoYAx Ozt
OSYM Sayrn Bagkanhgrna
lr
3.03.2008-iad.Taah
06538 Bilkent / ANKARA
Faks: 90(3i2) 298 85 30
)'
Gazetelerde bugr.ln yayrnlanan bi. habere gore; " OSS ve YDS srnavlan igin
bagvurulann eskiden olduou gibi baSr agrk ve rahatga tantnmaya elverigli fotograflarla
yaprlacaor, ancak YOK tarafrndan bagt kapalt bagvurunun olabilecegine ili$kin btr
karar alrnmasr halinde, OSYM'nin bunu duyuracaor ve YOK kararrna gdre hareket
edilecegi" belirtiimiliir.
Agaorda aynntrlr olarak hukuki analizi yaprlan Anayasa lvlahkemesi, Danrgtay ve
Avrupa insan Haklafl Mahkemesinin, dini simge tiirban'rn Liniversitelerde ve
kamusal alanda kullanrlmasr hakkrndaki kararlafl uyaflnca YOK taraftndan boyle bir
karar alrnmasr ve OSYI\i tarafrndan uygulanmasl m0mkrln degildif.Qrinkri, Anayasanrn
137/2maddesi uyaflnca;"konusu suq te$kil eden emir, higbir surette yerine getirilmez;
YERiNE GETiREN KiI',ISE SORUMLULUKIAN KURTULAMAZ.', Anayasanln temel
tagr olan LAiKLiK iLKESiNi korumakla gorevh olan bir yurttag srfatryla .dSYN, sayrn
BaSkanrnr ve yetkilileini nagizane uyarmayr uygun buldum.
6SYM , bir kamu kurumudur ve balkan ve yetkililerin anayasaya sadakat
borqlannrn yanr sra YUksek lvlahkeme Kararlanna ve icaplaflna uyma ( 138/son,
153/son ) zorunluluou vardrr.Anayasanrn ll.maddesi uyannoa Anayasa
hiikiimleri sayrn bagkan ve OSYM yetkililerini de baglamaktadrr.
Malumlafr oldu0u r,izere tUrban veya ba!6rtusrinrln Universitelerde serbest btraktlmast
igin ewelce yaprlan tiim yasal ve yonetsel girigimler, Anayasanrn Ballangrg ilkelerine
ve dzellikle 2.maddesrnde belrnilen Cumhunyetin temel tagr olan LAiKLiK iLKESiNE
aykn g6rLlldrldil gerekqesi ile Anayasa Mahkemesive Danrqtay tarafrndan
durdurulmugtur.
IVIADDE 2 { Cumhuriv€tin n;telikleri)
Tiirkiye Cumhuriyeti,toplumun huzurn, milli dayanrgmr ve adelet anl.yr$r ifinde , insan
haklanna s0yg r, Atatiirk tilliyets;ligine bagh, baglangr{ta belirtilen temel ilkelere
dayancn demokratik, !ai! ve sosyal bir hukuk devletidir.
Anavasanrn 4.maddesine siire 2.nr{dde de belifiilen "cumhurivetin nitelikleri"
deiistirilemcz ve deEistirilmesi teklif edilemez 5735 saylh vasa ile acrkca Anavasadrn
LAIKLiK ve IIUKUK DEVLE I i ilkesinin arkastndan dolanrlmrstrr. DeEistirilmesi teklil
dahi edilmesi miimknn olmavan anav.sal ilkeler acrkca i'e aE'r bicimdljllal €dilmistir.
Anayasanln '10 ve 47 maddelerini r.iniversitelerde trirlgan serbestisi igin dedittiren 5735
sayflr yasanln; , 2547 sayfi Yrlksekooretim Kanunu'na eklenen Ek Madde 16'nrn
iptaline iligkin 7.3.1989 qunlrl. Esasi 1989/1: Karar: 1989/12, Refah Paftisi'nin temelli
-fel,
l-173 Sokrk
l0ll2) +ll
No..l,'l Korcon iih;nr Du.o:
12.17-a1t3 6-l
a9
F:r)r: (C212)
lC; Alsrncak 15220 izi'llR- - r'
13 E-,naii: noyrnozkln@lllcr,{cr Li
.15,? dS
AVUKA'-T
NOYAN OZL\N
kapatrlmasrna iliqkin 16.1.'1998 ounli, Esas: 1997/1: Karar: 1998/1. Fazilet Partisi'nin
iemelli kapatrlmasrna iligkin 226.2001 qi1nl0. Esas: '1999/2: Karar: 200'll2
sayrlr kararlarla Refah Partisi'nin kapatrlmasrna iligkin Anayasa lvlahkemesi
karaflna yaprlan itiraz sonucu Avrupa insan Haklafl Mahkemesr 3.Darresince
verilen 31.7.2001 oijnlir ve 41.340/98 savrlr, bu karara yaprlan itiraztn reddine
iligkin 31.02.2003 g0nlu ve aynr sayr! Buyak Daire kararlarrna aykrfl oldugu
hususu kugkusuzdur.
Sayrn OSYM Bagkanr ve yetkililerinin Anayasanrn 153.maddesi uyannca sayrn
baskan ve iiyeleri de ba6lavan. Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 gUn ve Esas
Sayrsr: lg89/1, Karar Sayrar: 1989112 no lu karar gerekgesini dikkatle okumalannr
iineriyorum.
"" Laiklik, dinsellikle bilimselligi birbirinden
gegmesini ainleyerek uygarftk
ayumrs, ozellikle dinin, bilimin yerine
y0riiyiitilnii hrzlandrmrgirr. GeDeKe lriklik din.devlei itleri
aynl$ bigiminde daraltrlamaz. Boyutlen
daha btiyiik, alanr daha genig bir uygartk,
qagdaglk ortamrdrr. Tiirkiye'nin modernlesme felsefesi, insanca yagama
yonlemidir, insanlk idealidir. Laik diizende 6zgiin bir sosyal kurum olen din, devlet
kurulutuna ve yiinetirnine egemen olamaz
0zg0
Uk ve
incelenen kural, kamu kurulu!lanndan sayrlan yiiksekiigretim kurumlanndaki bayanlann
giyimlerini diizenlerk€D, dinsel gereklere uygunludu nasrl olursa olsun, ba$ortiisu
kullanrmrna dinsel inang nedeniyle gegerlik tanrmakla, kamu hukuku alanrndekibir
d0zenlermyi dinselesaslara dayandrrmak sureliyb laiklik ilkesine aykrmftk oiu$turmustur
Siyasalalanda dinselCabaler, dinsel geleneklere uygunlugu aranan d0zenlemeler, oylem
ve itlemler ne kadar gegersizse, dgrdim ve e0itim alanrnda da din buyruklanyla ilitki
kurulamsz. Denokra8inin g0vencesinive Cumhuriyetin dzgain nheligini olugturan bu
ilkenin b0yiik bir duyerfik ve tizenle korunmasr Anayasa geregidir. Dersliklerde ve ilgili
yerlerde dinselinanglan singeleyen belirtilerdsn uzak kaftnmasr zorunluluou nedoniyle
y0ksekogrenim kurumlaflnda dinselgerege baglanan batiirtiileri laik bilim orlamryla
baodattrnlamaz."" ( Anayasa Mahkemesi karer gerekqesinden alrnmrttrr. )
Yukanda sunulan otay ve nedenlede WKSEK MAHKEME IqTiHATLARINA UYGUN
DAVRANILITIASINI, YOK Balkanh6rndan gelebilecek ,"srnav giriginde tiirban serbestisi
6ngoren kanuna aykrn birtalimatrn" uygulanmamasrn| , biiyle birtalimatn Anayasanrn
2,6, 11, i38 vo 153. i4addelerini ihla, ett dit,la ve T.C.K'nun 3og.madd€sine gdre
ANAYASAL DUZENE VE BU D0ZENIN i9LEYi$iNE KAR$| SUQ tegkil ettiginin
bilinmesani, dilekqemelgyap verilmesini saygrlafl mla diledm. 3.03.2008.
Noyan Ozkan, Avukat. 1378 Sok 4/
NO;loT,Alsancak,izm
TC.NO: 220
f
9419300O
1,
,/
'J|'/'.'-
I
t
lil:
l376SokakNo4/l lGrdon ithanr Bnro, LilT Als?ncak '4220 tZr,lIR
' 463 63 69 Fax: (0232) ,153 85 43 E'mall: noFnozkan @ rtne:
(C232) .122 52.17
,1cr
tr
AVUKAT
NOYAN OZKAN
iad.Taah , faks ( 03'12 2664759 )
Prof.Dr.Yusuf Ziya ozcan
Y0ksek60retim Kurumu Bagkanl
06539 BilkentAnkara
Sayrn BaSkan,
Oncelikle gtirevinizde ve YOlC0n demokEiiklegtirilmesi ugragtnda baSanlar dilerim.
Yeni gairevinize atandtktan sonra verdiginiz bir demeg iizerine Universitelerde 6zellikle
Anayasanrn 24lson maddesini acrk9a ihlalotnek suretiyle dini politikaya alet eden
politikacrlar tarafrndan siirdfiriilen "torban" tartrgmast yeniden giindeme gelmistir.
YOK bagkanlgr giirevine gelmeden 6nce bu konuda olbette bir giirilg0niiz ve bu
gdriisilniizai kamuyla serbestce paylagma 629iirltidaintiz mevcut id!. Ama anayasal bir
kurum olan YOK Baqkanhglnrzrn baglangrct ile durum ve stattn0z gimdi ciddi bicimde
degismigtir. Talihsiz ve garip demecinizi igeren gazEte haberini agagtya gtkardrm;
'Kendi kendine kalkacak'
Toptan'a konugmayacagrnr sdylemesine ragmen ozcan, gOrtismeden bir saat sonra A.A.'ya yapttgt
aqrklamada rekldrlere yanrt vefdi. Anavasa Mahkemesi'nin tUrban vasadr ka€ n! "riniversite dtstnda
konmus vasak" ola€k niteleyen Ozcan, 9unlafl kaydetti:
"N,lahkemelerle ilqilidir. Bakrs meselesidir. ovle bir kural olabilir. Onemli qdrmevebilirsiniz. bir sUrii
ansanr rahat ettirirsiniz. Ovle bi. sonucun crkacadrnr ijmit edivoruz Konu. sadece basbrtUsu ve katsavl
sorunu dedil. UniveBitelerdeki 6zq0d0k kavramrnrn ici cok fark| sevlerle doldurulabilir. Bu. rektdrleri
sorusturmava tabi tutrnavarak. baskr alhnda tutmavarak sadlanabilir. Rektdrleri kendi hallerine
brrakarak mUkemmel isler vapacaklannr d0s0nUvorum. Konu edilen vasaklar kendi kendine onadan
kaldrracaklardrr. Hic kimse o islerle (t0rban ve katsavr) udrasmayacak." ( Milliyet /AA..15- 12.2007 )
Belki de yanhg blr haberdir diye bugiine kadar agrklama ve diizeltme hakktntzl
kullanmanEt bekledim. Ama, bilebildi6im kadanyla herhangi bir d0zeltme beyanrnrz
olmamrgtrr. Bu durumda, hukukgu bir yurtlag srfatryla naeizane gtiriig ve Bnerilgrimi
size ilotmeyi uygun buldum.
Genelde kamusal alanda ve 6z9lde iiniversitelerde "dinsel siyasi simge" olarak
kullanrlan "tiirban" Ia ilgili olarak Anayasa Mahkemesi , Danrstay v€ Avrupa insan
Haklan Mahkemesi (L.$ahin v.Turkey, 44774198, 29.06.2004 ve 10.11.2005 gtnl0 kararlar )
olayrn siyasi, sosyolojik ve hukuki boyutlannr incelemig ve ANAYASAL LAiKLiK
ILKES|NiN KoRUNMASI GEREKCESiYLE malum ( dinsel siyasi simge tiirban'r
iiniversitelerde yasaklayan ) kararlafl vermiglerdir. Anayasanrn 138 ve 90/e, 129/1,
153/son ve Avrupa insan Haklafl Stizlegmesinin 46.maddesine giire, YOK Bagkanlrgl
srfatrnrz ve giireviniz nedeniyle anrlan KARARLAR sizi de badlamaktadrr.
Liitfen bundan sonra icraatrn|z ANAYASAYA SADAKAT ve HUKUKUN tisToNLUGU
dogru mesajlar vermeye gayret ediniz.
ilkesi rgrgr altunda yapmaya
Saygrlarrmla
-'-1*
Noyan Ozkan
Avukat, 1378 Sokak, /U1,
0T,Alsancak,lzmlr.
1378 Sohak No.4-ll Kordon ifhanr Bnro: 107 Alsan@t 35220 IZMIR
52 47 463 63 69 Fax: (0232) 453 85 43 lj'mailr no,vanozRan @ iiner.ner.rr
Tel lATz.) 422
T.C.
YARGITAY
C UMHURiYET BA$SAVCILIdI
Sayr
:
Konu
:
C.02.0.CB5.0.08.01/ /(r
q'L-
03/03/2008
Sa)'rn : Z.Noyan OZKAN
1378. Sokak.4/1, No. 107
ALSANCAK-iZMiR
Balka
Prof. Dr. Yuzuf Ziya 0zcan'r gikayeti
kapsayan 27.02.2008 urihli dilekgeniz ilgisi nedeniyle aym giin ve sayrh yazrmrz
Ynksek Opreninr Kurumu
ckinde Ankara Cumhudyet Ba$savc rErna gitnderilmigtir.
Bilgi edinilmesini rica ederim,
Yargrtay Cumhuriyet Baqsavcrsr Y.
Yargrtay Cumhuriyct Savcrsr
27
_02.2008
tao taan-AH5
YARGITAY CUMHURIYET BA$SAVCILIGI
SAYIN MAKAMINA
ANKARA
$iKAYETei
: z.Noyan Ozkan
1378 Sokak, 4/'l , No:1o7,Alsancak.lzmir
$UPHELiLER ;YOK Bagkanr Prof.Dr. YusufZiya 6zcan, Baskan V. Prof.Dr. izzet Ozgeng
ve bu karara iltirak eden diger YOK iiyeleri.
Yilksekodretim Kurumu Bagkanhor Bilkent, Ankara
SUg
; Universitelerde turban serbestisini amaglayan yazr, agrklama ve
icraatlanyla , Anayasanrn 2, 6, 1 1, 138 ve '153. maddelerinin ihlali ile TCK. 309, (Anayasayl
ihlal ) maddesine aqrkga muhalefet.
OLAYLAR
; 1) Ytiksekitoretim Kurumu Anayasal bir kurulustur. 9upheliler, Y.ziyaOzcan
bu kurumun ba$kanlr0rnr, Izzet Ozgeng bagkan vekillidini yaklaQrk 2 aydrr yurtltmeKedirler.
2) $iipheli YdK Ba$kanr Y.Zya Ozcan g6reve ba$lar baglamaz, 15.12.2007 giini]nde basrna
yaptrgr agrklamada, 0niversitelerde uygulanan t0rban krsdlamasrna ili$kin olarak, "konu
edilen yasaklar kendi kendine ortadan kalkacaktrd' mesajr ile Anayasa Mahkemesi ve
Danrstay kararlannr tanrmadrdrnr ilan etmiitlr. Bunun uzerine kendisine bir yurttaq s,fatryla
Anayasaya uygun davranmasr agin bir uyafl yazsr gonderdim- { Ek:1: uyan Yazrsr ve altndl
belqes
3) giipheti'er, birliKe hazrdadrklan ve Universite reKdrlerine gdnderdikleri 24.02.2008 gUn
ve 225 sayrh yazr ve sonradan YOK web sitesinde 25.02.2008 gun0 yaprlan kamuoyu
aqrklamalafl jle; TBMM'de yenikabuledilen ve AnayasanIn 10 ve 42.maddelerinde degigiklik
yapan 5735 sayrI yasanrn "aynca bir yasaya gerek olmakstzln, tjniversitelorde klllk ve
kryaietiserbest brraKrornr" belirtmiglerdir. Bunun uzerine 0niversitelerde biiytik bir KAOS
ballamr!, ve bazr irniversitelerde turbanlr ogrenciler kamp0slere ve derslere girmeye
baglamrghr. 9tipheliler, gdnderdikleri yazr ve sonrasrnda yaptrklafl aqklamalar ve icraatlarl
ile asrl niyetlerjnin, tilrbanl (bag6rtiilu) 60rencilere, YUKSEK MAHKEME KARARLARI
uyartnca uygulanan krs lamayr, fiilen kaldrrmak oldugunu kantlamElardtr- (Bkz;gazeteler)
---- 7-
4) Oysa, siyasal islamr savunan ve Cumhuriyet'in temel deoerlerini reddeden ve LAIK
DEVLET SiSTEMiNiN yerineDiNi ESASLARA DAyALt BiR DEVLET geiirmek isteyen
siyasi qevreler tafaftndan uzun ytllardtr siyasi bir simge olarak istismar edilen
''riniversiielerde bagdrtusu kullanllmast meselesi " Anayasa Mahkemesi'nde ve Danrgtay'da
dava konusu olmug ve IQTIHATLAR olugmustur. Anayasa Mahkemesive Danlgtayile
Avrupa insan Haklan Mahkemesi , ilniversiteler de bagddLlsr] (tllrban) kullantlmastnt dinsel
siyasi bir simge oiarak nitelemiq ve Anayasanrn LAIKLiK iLKESiNE aykrn gd.mu9lerdir.
5) Anayasanrn temel esaslanna ve Ytlksek Mahkeme kararlanna ayktn olarak 2.maddenin
arkasrna dolanllmak sufetiyle gupheliler taraftndan 2 ay dnce baQlattlan ve sistemli bir
bieimde trirban serbestisini amaglayan bu icraat, Cumhuriyetin niteliklerinden LA|KLIK
|LKESINj ve HUKUK DEVLET| ilkesini iEeren 2. Maddeye ve Anayasanrn 6, .11, 138,j53.
l\.4addelerine aykrn oldugu iain ANAYASAL DUZENE VE BU DUZENiN iSLEyigiNE KARgt
SUQ tegkil etmektedir. Bdylece Tiirk Ceza Kanununun Anayasayt ihlal suQunu ditzenleyen
30g.maddesi agtkQa ihlal edilm;gtir. Burada (cebrjlik) Anayasa iradesinin madden veya
manen ihlali anlamrnr tagrr. Cebir, failin fiilinde deoil, meydana gelen hukuk drgl
degigikliktedir.Hukuk dr$r meqru olmayan vasltalann (manevi cebir, baskt, tehdit, hile)
kullanrlmasrdrr. (A.Pulat coziibtiyiik, T.C.K Agrktamast, Cill,sh.655.) Aynca, Su anda
|$LENMEKTE oLAN ANAYASAYI iHLAL SUQU VE BUNU I9LEYEN YoK BA$KANI VE
UyELERi HAKKINDA cMK.2so.MADDE uyARrNcA DoGRUDAN cEZAI soRU$TURt44
BAqLATILMALIDIR. " Maddede maddi unsur otarak"tegebbiis edenlei' ibaresi kufianrlmtg
oldugundan, Anayasantn iingijrdd0 diizeni ortadan kaldtmaya veya bu diizen [zer]'nden bagka bir diizen
getirmeye veya bu diizenin fiilen uygulanmastnt iinlemeye tegebbis edilmesi, cezalandrrma igin
yeterfidir"(Prof.Erdener Yudcan, Yeni TUrk Ceza Kanunu, istanbul barosu yay. 2OO4,
Sh.440) ( Bkz: Ek:2: A.Pulat cdzlibaiyilk ve Erdener Yurtcan kitaplaflnrn ilgili bdlirmleri)
Anayasantn 1s3.maddesi uya(nca giipheliler Y.Ziya Ozcan ve izzet Ozgenq,i
badlavan, Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas Saytsr: 1989/1, Karar
Sayrsr: 1989/12 no lu karar gerekgesi gayet agtk ve segiktir,
"
Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunluou aranan diizenlemeler,
eylem ve iglemler ne kadar geqersizse, 60retim ve elitim alantnda da din buyruklanyla
iliski kurulamaz. Demokrasinin giivencesini ve Cumhuriyetin dzgiin nitelioini olugturan
bu ilkenin biiyiik bir duyarkk ve dzenle korunmast Anayasa geregidir. Dersliklerde ve
ilgili yerlerde dinsel inanglan simgeleyen belirtilerden uzak taltnmast zorunlulugu
nedeniyle y0ksektlgrenim kurumlannda dinsel gerege baglanan bag6rt0leri taik bilim
o(amryla baidagtrnlamaz."" ( Anayasa Mahkemesi karar gerekgesinden aInmt9ttr. )
SONUq ve ISTEM; Yukaflda beliriilen somut idari icraatlan ile Anayasanrn Laiklik ve Hukuk Devleti
ilkele ni ve trlrbanla ilgili YUKSEK MAHKEME iQTiHATLARINI yok saymak suretjyle anayasal drizeni
uyqulanamaz hale qetiren ve bdylece T.C.K 3og.maddeyi ihlaleden YOK Bagkanr ve BaSkan vekilinden
309.madde uyannca tecziyeledni saygrlanmrzla
'1378 Sokak,4/1 No;107, Alsancak,lzmir
,
T.C no; 22094193000
az
ve talep
ederim.
Z.Noyan
t02J2008
SAYIN YARGITAY CUMHUR|YET BA$SAVCILIGINA
ANKARA
SiKAYETQ|LER; Agagrda isim ve imzasr bulunan yurftaglar.
lvlLlsterek adres:
$UPHEL|LER ;YOK gagkanr Prof.Dr. YusufZiya 6zcan, Balkan V. Prof.Dr. izzet ozgeng
ve bu karara igtirak eden diOer YOK rlyeleri
Yfiksekogretim Kurumu Baskanh0r Bilkent, Ankara
SUe
;Anayasanrn2,6, 11, 138 ve ls3.maddelerinin ihlali ileTCK.309.
(Anayasayr ihlal ) maddesine agrk9a muhalefet.
OLAYLAR
; 1) Yuksekdgretim Ku.umu Anayasal bir kuruluttur. $Llpheliler, Y.Ziya Ozcan
bu kurumun bagkanh0rnr, izzet Ozgeng bagkan vekilli0ini yaklagrk 2 aydrr y0rtitmektedi.ler.
2) 9upheli YOK Ba*anr Y.Ziya Ozcan gdreve baglar ba9lamaz, 15.12.2007 grlnr.inde basrna
yaptrgr aqrklamada. rinjversitelerde uygulanan tLirban krsrtlamasrna iliskin olarak, "konu
edilen yasaklar kendi kendine ortadan kalkacaktrd' mesajr ile Anayasa Mahkemesr ve
Denrqtay kareriafi nr tanrmadr0rnr ilan etmigtir.
3) $Upheliler, birlikte hazrrladrklafl ve Universite rektdrlerine gdnderdikleri 24.02.2008 gun
ve 225 sayrlr yazr ve sonradan YOK web sitesinde 25.02.2008 gonu yaprlan kamuoyu
aQrklamalafr ile; TBMM'de yeni kabul edilen ve Anayasanrn 10 ve 42. maddelerinde deoiFiklik
yapan 5735 sayrI yasanrn "ayflca bir yasaya gerek olmakstzrn, iiniversitelefde krlrk ve
kryafeti serbest brraktrdrnr" belirtmislerdir. Bunun irzerine riniversitelerde biiyrik bir KAOS
ba9tamr9, ve bazr iiniversitelerde turbanh ddrenciler kampaslere ve derslere girmeye
baglamrgtrr. 9rlpheliler, gonderdikleri yazr ve sonrasrnda yaptrklan aqklamalar ve icraatlafl
ile asrl niyetlerinin, trirbanlr (ba$6rtr.ilri) oorencilere, YUKSEK MAHKEME KARARLARI
uyannca uygulanan ktsrtlamayr, fiilen kaldrrmak olduounu kanttlamrglardrr-
4) Oysa, siyasal islamr savunan ve Cumhuriyetin temel deoedetini reddeden ve LAiK
SiSTElriN yerine 9ERiAT DUZENINi getirmek isteyen siyasi qevreler tarafrndan uzunca bir
s0redir siyasi bir simge olarak istismar edilen "iiniversitelerde baQortiisii kullanrlmasl
meselesi " Anayasa l\,4ahkemesi'nde ve Danrgtay'da dava konusu olmus v€ iQfiHATLAR
olLrgmugtur. Anayasa l\,4ahkemesive Danrgtay ile Avrupa insan Haklan Mahkemesi .
Universiteler de baSdrt0su kullanrlmas!nr Anayas€nrn LAiKLiK iLKESiNE aykrn gormilglerdir.
5) Anayasanrn temel esaslanna ve Yuksek Mahkeme kararlanna aykrn olarak 2.maddenin
arkasrna dolanrlmak suretiyle Sriphelilef tarafrndan ballatrlan turban serbestisini amaQlayan
icraat, Cumhuriyetin niteliklerinden LAjKLIK iLKESiNi ve HUKUK DEVLET| ilkesini iEeren
2. lvaddeye ve Anayasanrn 6, 11, 138,153. lraddelerine ayktrt olduou igin ANAYASAL
DUZENE VE BU DUZENiN igLEYigiNE KAR$i SUQ tegkit etmektedir. Boytece T rk Ceza
Kanununun Anayasayr ihlal suqunu dLlzenleyen 309.maddesi agrkga ihlal edilmigtir. Burada
(cebrilik) Anayasa iradesinin madden veya manen ihlali anlamtnt ia$rr. Cebir, failin fiilinde
de0il, meydana gelen hukuk drst degigikliktedir. Hukuk dtgr megru olmayan vasltalafln
( manevi cebir, baskr, tehdit, hile) kullanrlmasrdrr. (A.Pulat Gozrlbnyrik, T.C.K Agrklamasr,
c;11,sh.655. Aynca, tu anda I$LENMEKTE OIAN ANAYASAYT |HLAL SUQU VE BUNU
i9LEyEN yOK BA$KANT vE UyELERi HAKKTNDA cMK.250.MADDE uyARtNcA
DOGRUDAN CEZAi SORUgTURMA BA$LATILIiIALIDIR
Anayasantn 153.maddesi uya.rnca Siipheliler Y.Ziya Ozcan ve izzet Ozgenq'i
bgllgyq!, Anayasa Mahkemesinin 7.03.1989 giin ve Esas Sayrsr: 1989/1, Karar
Sayrsr: 1989/12 no lu karar gerekqesi gayel agrk ve segiktir" Siyasal alanda dinsel gabalar, dinsel geleneklere uygunlugu aranan diizenlemel€r,
eylem ve islemler ne kadar gegersizse, dgretim ve egitim alanrnda da din buyruklanyla
ilitki kurulamaz. Demokrasinin giivencesinive Cumhudyetin 6zgun nitelioini olugturan
bu ilkenin biiytik bir duyarlk ve ijzenle korunmasr Anayasa geregidir. Dersliklerde ve
ilgili yerlerde dinsel inanglan simgeleyen belirtilorden uzal kalnmasr zorunlulugu
nedeniyle yi,iksekiigrenim kurumlannda dinselgerege baglanan bagdrtiileri hik bilim
orlamryla bagdaltrnlamaz."" ( Anayasa Mahkemesi karar gerekgesinden a[nmr9trr. )
SoNUQ ve ISTEM; Bizler aSagrda imzasr bulunan yurttaglar, anayasamrzrn LaihlL ve LUhULQgylgU
ilkelerini ve YUKSEK MAHKEI\,IE iQTiHATLARINI
,
T.C.K.3og.maddeyi aqrkQa ihlal etrnek suretiyle Y0K
etrnek isteyen ve anayasaldiizeni uvoulanamaz hale oetiren Y0K Baskanl ve Ba9kan vekilanden
gikayetqjyiz. $rjpheliler hakkrnda C[rK 250.madde uyannca doorudan cezajsorusturma aqllmastnt ve
tecziyelerini saygtlaflmrzla arz ve talep ederiz.
9ikayetgi;
Adr , T.C. Kimlik no su ve imzast
;
A\TUKAT
NOY,.LT{ ()ZL\N
lad.Taah / faks ( 03{ 2 2564759 }
Prof .Dr.Yusuf Ziya 6zcan
Yiiksektioretim Kurumu Bagkanl
06539 Bilkent.Ankara
Sayrn Bagkan,
oncellkle giirevinizde ve YOK'iin dEmokratiklegtirllmesi ugragrnda bagafllar diterim.
Yeni giir€vinize atandrktan sonra verdioiniz bir demeq iizerine ilniversitelerde tizellikte
Anayasanrn 24lson madde3ini agrkga ihlal etnek suretiyle dini polltlkaya alet eden
politlkacrlar taralrndan si.irdiiriilen "tairban" tartEmasr yeniden giindeme gelmigtir.
YOK bagkanhdr giir€vine gelmeden 6nce bu konuda elbette bir g6raigiintiz ve bu
giirugtlniizil kamuyla aerbeatge paylagma iizgiirlii6ainiiz mEvcut idl. Ama anayasal bir
kurum olan YOK Bagkanlrotn|zrn baglangrq ile durum ve statainaiz gimdi ciddi biglmde
dedigmiitir. Talihsiz ve garip demesinizi igeren gazete haberini agaotya gtkardrm;
'Kendi kendire kalkacak'
Toptan'a konulmayacaErnr sdylemesine ragmen ozcan, g6ru9meden brr saat sonra A A.!a yaptEl
agrklemada rektdrlerc yanrt verdi. Anavasa Mahkemesi'nin tUrban vasadr karannr "Universite dtgtnda
!9llqus_ygEe!__QleteLniteleyen Ozcan, gunlar| kaydetti:
"Mahkemelerle ilqilidir. Bakrs meselesidir. Ovle bir kural olabilir Onemli odrmevebilirsiniz. bir suro
insanr rahat ettirirsiniz. Ovle bir sonucun crkacadrnr iimit edivoruz. Konu. sadece basdrtosu ve katsavl
sorunu dedil- Universitelerdeki 620Ualuk kavram]nrn ici cok fark| sevlerle doldurulabilir. B!. rektorleri
sorusturmava tabi tutrnavarak. baskr altrnda tuknavarak sadlanabilir. Rektdrleri kendi hallerine
brrakarak milkemmel isler vaoacaklannr d0silnilvorum. Konu edilen vasaklar kendi kendine ortadan
kaldrracaklardrr. Hjc kimse o islerle {turban ve katsavr) udrasmavacak." ( Milliyet /M;..15.12.2007 )
Belki de yanlg bir haberdir diye bugilne kadar aqrklama ve daizeltme hakkrnrzl
kullanmanE bekledlm. Ama, bileblldidim kadanyla herhangi bir daizeltme beyanrntz
olmamEtrr. Bu durumda, hukukgu bir yu.ttat s|fatryla nagizane gdr09 ve onerilerimi
size iletmeyi uygun buldum,
Genelde kamusal alanda ve lizelds Universltelerde "dinsel siyasi 3imge" olarak
kullanrlan "turban" la ilgili olarak Anayasa Mahkemesi , Danrgtay ve Avrupa insan
Haklan Mahkemesi (L.Sahin v.Turkey, i1477498, 29.06,2004 ve 10.11.2005 giinlii karerlar )
olayrn siya3i, aosyolojik ve hukuki boyutlannr incalemig ve ANAYASAL LA|KL|K
iLKES|NiN KORUNMASI cEREKeESIYLE malum ( dinsel siyasi simge tairban'l
iiniversitelerde yasaklayan ) kararl€n vermiglerdir. Anayaaanrn 138 ve 90/e, 129/1,
1s3raon ve Avrupa insan Haklan Sozlegmesinin il6.maddesine giire, YOK Bagkanhol
sfatrnrz ve gdrevinlz nedeniyle anrlan KARARLAR sizi de baolamaktadrr,
Liitten bundan sonra icraatrnrzr ANAYASAYA SADAKAT ve HUKUKUN USTUNLUGii
itkesi rgrgr altrnda yapmaya veJ.amuya dodru meaailar vermeye gayret ediniz,
/
Saygrlanmla
,/
-t4 r--
.---a---1-+
Noyan
Ozkan
'i
l
Avukai, l378 Sokak, 4/1, fl orloT,Alsancak,lzmir.
1378 Sokak No.4./l Kordon lsha.r llriiro: 107 Alsancak 35220 IZMIR
- 163 dl
F.r: (0232).15,
E'nail:[email protected]
52
rel: (0232) 122
)i
ii9
85.ll