HAZAR DENİZİNDE NAKLİYAT: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

06.01.2015-12.01.2015 • No: 2
HAZAR DENİZİNDE NAKLİYAT: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ
Hazar Denizi alanının fiziki özellikleri, ticari nakliyatın spesifik niteliklerini de belirlemektedir. Günümüzde Hazar Denizi’nde faaliyet gösteren ticari araçlar; dökme yük
taşıyan gemiler, petrol tankerleri, mavnalar ve karayolu ve demiryolu araçlarını taşıyan feribotlar gibi farklı araç türlerinden oluşmaktadır. Hazar Denizi’nde faaliyet
gösteren gemilerin büyük bir çoğunluğu nispeten düşük tonaja (3-5 bin ton) sahip
nehir-deniz nevigasyon araçlarının karmasından oluşmaktadır. Bununla birlikte düşük tonajlı gemiler, Hazar Denizi’ndeki ticari nakliyatın en karlı kısmı olan petrol taşımacılığına uygun değildirler. Petrol ve doğal gaz kaynaklarının çıkarılmasında Hazar Denizi’ne kıyısı olan devletler arasında oryantasyonun sağlanmasına bağlı olarak bölgesel aktörlerin her biri, net ağırlığı 12-13 bin tona kadar ulaşan araçlar adı verilen özel gemi türleriyle milli
deniz ticaret filolarına takviye yapmaya çalışmaktadır.
Bu şartlar altında, 2005-2012 döneminde
Kazakistan, Hazar Denizi’nin batı kıyısına hidro karbon taşımacılığı yapmak üzere yukarıda belirtilen tonaja sahip sekiz adet petrol tankerine sahip olmuştur. 1998 yılında kurulan Miili Denizcilik Nakliyat Şirketi, “Kazmortransflot” LLP (KMTF) aşağıda adı geçen petrol tankerlerini kullanarak petrol taşımacılığını sağlamaktadır: “Alatau” ve “Altai” (net ağırlığı 11,6 bin tona kadar);; “Aktau”, “Almaty” ve “Astana” (net ağırlığı 12 bin tona kadar);; “Atyrau”, “Aktobe” ve “Oral” (net ağırlığı 13 bin tona kadar). Kazakistan’ın bir milli gemi inşa kapasitesinin olmaması, ülkeyi, Rus JSC “Krasnoe Sormovo” firması” ve JSC “Vyborg tersanesi” gibi yabancı ortaklarla işbirliği yapmak durumunda bırakmıştır. 2000’lerin sonlarında Kazak idareciler, Kazakistan’ın 2006-2012 Milli Deniz Ticaret Filosu Taşımacılık Kalkınma Programı çerçevesinde milli deniz ticaret filosunu
iyileştirme stratejisini hazırlamışlardır. Stratejinin ilk aşamasında yapılan;; Hazar Limanı Aktau’dan yıllık 20 milyon ton Kazak petrolünün taşınması ve Kaşgar petrol alanında kıyı öyesi faaliyetlerin uygulamaya konmasının ardından bir 20 milyon ton petrolün daha taşınması konusunda Kazak deniz ticaret filosunun yeterliliğini arttırmak olmuştur. Ayrıca Kazakistan Hükümeti’nin ülkenin Hazar kıyısına yeni bir liman Kuryk’u inşa ederek liman tesislerini iyileştirme yönünde güçlü bir isteği olmuştur. Bunun yanında, uygulanan Program kıyı ötesi enerji
kaynaklarının çıkarılması ve geliştirilmesini de içerecek şekilde destek sağlayan araçların (mavna platformu, sintine dubası, yakıt gemisi hizmetine yönelik araçlar, buz tipi şilep, küçük tekne şilebi, kurtarıcı araçlar v.b.) sayısının arttırılmasını sağlamıştır. Günümüzde %50’sinden fazlası Kaşgar petrol alanındaki inşa, sondaj ve taşımacılık faaliyetleri için kullanılan 250 adet geminin Hazar Denizi’nin Kazak kısmında faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Bununla birlikte, Kaşgar alanında sanayi
yağı keşfine yönelik faaliyetlerin sürekli olarak ertelenmesi dahil pek çok durum
nedeniyle daha önce duyurulan planlar
uygulamaya konamamıştır. İyimsel tahminlere göre, büyük Hazar petrol yatağında petrol üretimine 2016 yılının ilk yarısında tekrar başlanacaktır. Dolayısıyla, Kazakistan deniz taşımacılığı stratejisini değiştirme imkanlarını dikkate almalıdır. Kazak petrolünün daha ileri reoriantasyonu ile Aktau Limanı’ndan boru hattı güzergahlarına yapılan petrol nakliyatındaki kademeli azalış, Astana’nın nakliyat politikasını güncelleştirme konusundaki çalışmalarının ilk aşaması olmuştur. Bu trend 2010 yılından itibaren hız kazanmıştır. Son istatistiki verilere göre, 2009 yılında 11,307 milyon ton olan ham petrol ve petrol ürünlerinin karşı tarafa nakliyat hacmi, 2014 yılında 5,954 milyon tona düşmüştür. Sonuç olarak, Kazakistan, Aktau Limanı’ndaki petrol taşımacılığındaki hızlı azalış nedeniyle, tesislerinin eksik kullanımı problemiyle karşı karşıya kalmıştır. Bununla birlikte, “Kazmortransflot” petrol tankerlerini ve diğer araçları komşu ülkelerin, özellikle Türkmenistan’ın kullanımına sunma yoluyla bu probleme uygun bir çüzüm bulabilmiştir. Dolayısıyla, 2013 yılında KMTF, rafineri için Özbekistan’a daha fazla geçişi sağlamak amacıyla Kiyanly (Türkmenistan) güzargahındaki Kiyanly Hafif Petrolü’nün deniz yoluyla Aktau (Kazakhstan) taşınması için ARIA Petrol ile bir anlaşma imzalamıştır. Aynı yıl, “KazMorTransFlot”, Bumi Armada Berhad ve Petronas Carigali (Türkmenistan) şirketleri için potansiyel hizmet
sağlayıcı olarak kayda geçmiştir. Son olarak, Ocak 2015 başında Milli Denizcilik Nakliyat Şirketi “Almaty” ve “Aktobe” ‘ye ait petrol tankerleri Türkmen limanlarından Makhachkala (Rusya) ve Bakü (Azerbaycan) ‘ye petrol taşımaya başlamışlardır. Dolaysıyla, bölgesel nakliyat şirketleriyle işbirliğini arttırmak, KMTF’nin milli denizcilik taşımacılık stratejisini dönüştürme yönünde ikinci adımını atmasını sağlamıştır.
Politika, Dış İlişkiler ve Güvenlik
•
Rusya, Ukrayna, Almanya ve
Fransa dış işleri bakanlıklarının siyasi direktörlerinin “Normandy Format” toplantısı, Ukrayna ile ilgili anlaşmazlıklara yönelik çözümleri tartışmak üzere Almanya’nın başkentinde düzenlendi.
•
Aralık 2014 seçimlerinin ve Ocak 2015’te seçim tekrarının sonucunda Özbek parlamentosunda Liberal Demokratlar çoğunluğu elde etti. •
BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon
Filistin Devleti’nin 1 Nisan 2015 tarihinde Uluslararası Suçlar Mahkemesi’ne katılacağını duyurdu.
•
Fransa, Paris gazetesi- Haftalık Charlie Hebdo Dergisi’ne yönelik terrörist saldırısında yaşanan 12 ölümle birlikte saldırıdan üç gün sonra 17’ye ulaşan ölü sayısının ardından alarm seviyesini en üst düzeye çıkardı.
•
Fransız Cumhurbaşkanı Francois Hollande, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Pyotr Poroshenko Kazakistan’ın başkenti Astana’da gerçekleşecek bir sonraki “Normandy Format”a yönelik hazırlıkları tartışmak üzere Elysee Sarayı’nda toplandılar.
•
Onlarca
dünya
lideri
ve
yüzbinlerce insan Paris’teki terörist saldırıda can veren 17 kişiyi anmak üzere Paris’te düzenlenen yürüyüşe katıldı.
•
BM Mülteci Ajansı (UNHCR)’ndan yapılan açıklamaya göre, 1.4 milyon kişi
uluslararası sınırları aşarak mülteci konumuna geldi.
•
Uluslararası Derecelendirme Kuruluşu Fitch, Rusya’nın uzun dönemli
kredi notunu BBB’den BBB negatife düşürdüğünü açıkladı.
•
Kazakistan’da 2014 yılında enflasyon oranı %7.4’e yükseldi.
•
Afganistan düşük kaliteli olduğu gerekçesiyle İran petrol ürünlerinin ithalatını durdurdu.
•
Türkiye’de 2014 yılında enflasyon oranı %8.17’ye yükseldi.
EEkonomi, Finans ve Enerji
•
2014 yılında Ukrayna’nın AB’den yaptığı doğal gaz ithalatı %59 oranında arttı.
•
Son altı yıldır ilk kez varil başına Brent ham petrol fiyatı 50 ABD dolarının altına düştü.
•
Kazakistan’ın KazMorTransFlot Milli Denizcilik Nakliyat Şirketi JSC’ye ait tankerler Türkmen limanlarından petrol taşımacılığına başladılar.
•
2014 yılında Azerbaycan petrolünün BTC aracılığıyla taşınması %3 oranında azaldı. •
ABD Başkanlığı’ndan Barack Obama’nın ABD ve Kanada arasında tartışmalı Keystone XL boru hattının inşa edilmesini zorunlu kılmayı amaçlayan tasarıyı veto edeceğini açıkladı. •
Ocak 2015 başında Belarus rublesi ABD doları karşısında %7 ve Türkmenistan manatı %19 oranında devalüe edildi.
•
İran ve Venezuella cumhurbaşkanları dünya petrol fiyatlarında daha fazla azalışın yaşanmasını engellemek amacıyla birlikte hareket etmek üzere bir anlaşma imzaladılar.
•
Dünya Bankası, küresel petrol fiyatlarındaki hızlı azalışlara bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerde yüksek kırılganlık tehdidine karşı mali tampon oluşturmayı teklif etti. •
Pentagon
daralan
bütçeleri
nedeniyle Avrupa’da faaliyet gösteren 15 ABD askeri üssünün kapatılmasına yönelik planını duyurdu.
•
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping önümüzdeki on yıl içinde Latin Amerika ülkelerine 250 milyar ABD doları tutarında yatıırım yapılacağını duyurdu. •
İzlanda Cumhurbaşkanı AB üyesi olma yönündeki başvurusunu çekeceğini duyurdu. •
Kayagazı ve doğal gaz üretimini
gerçekleştiren ilk ABD şirketleri olan WBH Energy, şirketin iflas ettiğini duyurdu. Petrol fiyatlarındaki azalışa bağlı olarak şirketin toplam borcu 50 milyon ABD dolarına ulaştı.
•
Almanya Başbakanı Angela Merkel Yunanistan’ın Euro bölgesinden çekilme şansının düşük olduğunu belirtti.
•
Almanya’da binlerce Alman ülkedeki sağ görüşlü Anti-İslam faaliyetlerine ve göçe karşı olduklarını göstermek üzere pek çok şehirde protesto yürüyüşleri düzenledi.
E Toplum ve Kültür
•
Ortodoks Hristiyanlar dünyanın pek çok yerinde Noel kutlamaları düzenledi.
•
Kazakistan’da son iki haftada 40’tan fazla kişi uyku hastalığından etkilendi.
•
Rus insani yardım konvoyu Lugansk ve Donetsk’e gıda ürünleri, ilaç ve çocuklar için Noel hediyelerinden
oluşan yardım kargosunu teslim etti. •
TVET UK petrol ve doğal gaz endüstrilerinde yetenek geliştirmeye yönelik artan talebi karşılamak için hem Kazakistan’da hem de Cezayir’de ofis açtılar.
•
Türkiye genelinde çok şiddetli soğuk dalgası ve kar yağışı gözlemlendi.
•
Endonezya donanmasına bağlı dalgıçlardan oluşan bir ekip, iki hafta önce 162 kişinin can verdiği Air Asia uçak kazasında kaybolan uçağın karakutusuna ulaştı.
•
Rus
yönetmen
Andrei
Zvyagintsev’in “Leviathan” filmi En İyi Yabancı Dildeki Film sıralamasında Altın Küre ödülünü kazandı.
•
Almanya’nın batısındaki Dresden şehrinde en az 18,000 kişi batılı ülkeler üzerindeki İslami etkileri protesto etmek ve pek çok şehirde ortaya çıkan yoğun İslam karşıtı protestoları teşvik etmek için yürüdü.
Hazırlayanlar Lidiya Parkhomchik, Hayal Ayca Simsek, Rassul Arin