Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
Transkript
Derginin PDF formatını okumak için tıklayın... - MAVİ-NOTA
M OziKVESANAT DERGlsl • YlL:3 e TEMMUZ 1995 l50.000.TL. SAY! 5U SAYIDA 0"'- e GERARD ~ 0'""""-'" e KENAN SARIALIOGLIJ • YlLMAZ !?ENOURIJfl e AYl1ANSARI e eu. ~ e NEVHZ EFICNl e SB.MIN1IJFAN e DEJIU ERTAN e WFITSEMiH BA'r'l.N' e SEV!LAY BAYLAN e A,AYOIN IUK 16 Mavi Nota'dan ,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Mavl Nota'dan B_ FEF Mllzik ii 2. S,nlf 66r...ciIi Tnoml" Ilelduz, • ....,,~I $040 konl enna. " 1IIy• • 'nln ~oIc Oltii n"* tHo ....." ooU YI koy<lu. r...kku'.... Tn ""'n . a .-- Mavi Nota'dan - • - - - - - - - -- - -- Mavi Nota'dan I Miillt S.mill B-r\IIn Gene! V. ylll VOnel....... • Musiki Muallim Mektebi'nin Kurulusunun Yetmi~inci Ylhyla Devlet Sanatryisl Protesor Hikmet $im~ek'in Krrktnct Sanat Yr lm m Anlamll Bulusmasi Uzerine... • Ali UCAN l kle kullarnak hepimi'a ayo bit' se~ . a yn bit' k,va nt; "",meklodi., Be~la Rel<t6fUrrMl' P,ot Of , Envet' HesenoQlu ve Devlel &anal!;lm" PmI , H,k""'l i?lII'¥k oImak u, e,e. b'ze bu emeal l sevinci, lM]""u va k,ve"'" b ~ " ..... I)o~,!<,,, ve pyonla'a ........ ~uL Ga, i Un~rsitesi Maf$,'mlIl vallp{ bKleleyip Universllemize erme!)a.n - . . DevIel &anali;,m,z Pro/. Hrkmet ~ k~n ~ ''',):,k v.pm,m" e. ~ $ ""JZlk k (ll ~ va ~ ; """'ill e{ptJrnmil e oIan ""lla bi\:ilme, l<allll kan va unUll."""Z I>il meIIeri, y l l>erkesca ~ iyi bdiMlekle. yapnrnakta "" Vaph lmektad". BlJf>iart bj. Ie , v_ vania,. va yeplanle,e de I'I"<JIluL ProlnOf Hikmot ~"'f"k 'i n mY,;gmIle ' gil< "~ ~ I k a nlo-y';<". ~,m lzda oIu"-'P gel...... modem mY' iklarimil le s,n'lI' oImayan, onia ," bir1ikle. ash yap'en "" UsIupl.allyie ~"" sil IilkJp gale,a k ~O,m, ... <.le p n 1 1 " _ rr....Zikle nmlti "'" kapseyan ' biJlUncU ..O<Sa;hk anlay,;<'yIa baOde;I'. '1lUII:neU ~a;I' k anlaV';<". u1uea l mOl ii< kUlK.<iimUliin. "ge lene l<sel va mo:le m OOBleriyle !;aQdej .. bUIiin" oIafak !<on.tiup ge ll; tw ere k, YO l l a;ma<!anI)'<>zl ~l t " lrn eda n rooo'i v,lla,. t"ll,nme S1Mk ,mn'Klan ca n . 10<:, b ~ 6n&m va ~e , 1~If, Bu deQe. viN;, ayr, ,bit' ~ a ""'nl al ","arvna k , I>J dej}er I>J " deoe<'''' 6zinIe O<IaklaF"-k I>epim<zin one k ama<:', oIla k . kesi. ortak gOrfMdir. Ilugo}nkO Ml e ml, <or- .... ~ gOr.... elan H......e1Iepe .....1Y>de b'rIel'"">k. !Jrivel$deSi'ne blOh I_ a l 0evIel Kot--.--'INan'm<lIn BU\'UI< 5en foni O.kesl,.. ,.. va Kc<osu'....,. ba ~ ~ HiI<meI $imfek va Kor<> §el i EIn.,. ~ "'mek ulera t...., ea na l!;' alernaniann, ve on len V e1~~,a nl en . deQer1i lIO'a vla'inden va ~ st ()n bafO-nle"ndan dole V' .yll ey" )'We klen ""den m. G.O. Gazl EOilim r e kUll<j", '-'uIik El)ilmi BOI....u m(i' i a '-'.U, Oevle1 Kot--.-al IN8fI.....lIn or1a k lemel ini .......an '-'IJP<; '-'uaJl m Me-lt;, le1li'milin 1<urIIIu$Un"" 70, y,l, va ,DeYlei aanali;'mll Prole-s6r Hikmel SlmGek'in ~O, ear>al yII', ba;ta ,karldilerl oImall ;:;I e,e hepimlle, ~, e '. kYll(j olsun!,. • DaIle nIcB 70. va 40 , y<IIa'a... "MUSiki Muallim Mekle bl'nln K.... ' Ulu, un un 70. Y" 'nd a ve 2000' 11 V,lIa n n E,lglnde TOAKivE'Oe EGlTi... fAK OLTEl ERI ,-,OZIK EGITi...1 BOLO '-'LEAI VE ,-,OZiK OGRET'-'ENLiGi EGiTlllli-roplenlls, Oa.lne T;:;.I"ye'"", "mu, ik O(jrelmenli{ji e{;Iimi..... n I<OkIU 1)0. ~ va,d.. . 192(1'Ie, TiJrI<iye'sintIe M.....1lI .........Um Me\rtel)i (MMMl'1'Ie b a~YBn bu ~. l \19Olar T(rIt;iye'sinde U.-siIeIe'in E{jIIim f a kiill_ Muzik EOmm ~Ie aurdiin:ilmekledir, GunUrnill de saYlle" , 1'a u1a;an b u "",...rsiter k",umla" n en esl<.i'" ·en kOkl()su GeIi Onl_l";; Gali E¢dim FaIlUn" ", '-'ul ill E ~ i l i mi BOl(j rnO'dUr. Musilll Mu· a lhm "'ekleb, nin ' 937· 38'00 Ga , i T"rbl)'* Ensl rtuau'ne ba¢h ' MOZik ~Lbesi·... ~Uri.lfl'lll$iylol OUpn bu BOIum. he m MMM'nin de¢ifen ~ Io.a ~n yapokanarBk va l:W deYam, . f>em de sonrelan ", 'Ion ~ BOlUmIerin "a na kaYJ'BO" durumundadll, BOyIe<:e. 1W4 Turloya'sindeki Ioplam 11 MUl ill EOrtimi B61umu'niin 11 "do¢rL>den" va 10'u "dola yl'" oImell ul e, e lumu , 1<01<. k"k e n " a.all MMM'"" d aya nmakla. MMM 'nde n kal"' ekle nmeklad " . Bu baOiamled" ki Musilll Mua ll'm '-'ak · l!'b"",n k....-...lu;unun 70. V,II. TUrkiye, Unive' SIIaleri EiJibm r al<ONeleri MOZik E¢itimi El<'IlUmIemin l(;n>(.niJfI 80IUm 8a;kanlallflln ell<in ka!lhrnla" yla 01 Kes,m 1m '"" Anka' a'da Gazi E(;Iim''''' !1"~kIe;hrikln Ta ril>i TopIKnI,"y\lI e nlami, bir b~ IrYllarm,; gOre geli;en~; bukJ........ktad ". Biiir>diOi git> Tiirl<iya'de "mode m 8Oi1im"le I)orl'k!e oI ~ !1"1i;&n "yeni 6r~ LJn mY' ik aOrtimi"nin k61<le ri Tan z"",,1 OOnemi (1839-1876) 6rt<:e6irle, !\aile ilk v _I'""> Ha'el<e1le-ri 06nernin'in 11773- 1839 ) oIla av......... 0ffIe0in 1790', y,lIa.a kada. de Ve n.., Bu IlOlderin ba Il <lOfiincel teo melleri ise _yl' oIara k LaIe Oevri_ ( 1718' 1730) baz' ISii$iinSel del) ~I_ i in1iler.ebdir. Bu baOIa mda ad, m ed ,m oIu$llP gelipn yani Orgiin mo' ik eo ~imiyle 'mOlik Ve1i;lirrne"nin ve yet'pn ,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - I , • Ba~nla"na "il;Iari gOr.... Ode<'oolOi' 6derImes; ... Klan yolk nodenfy\e "<lers VUku iM~ imj' uygulanmasl. ~ .z. ~e!"" g6s1e'gelerinin makSl2,n, "n'n. ayllk na baOI' 01- .~mo. cle<ece oio.nlJ otsun. "bono'd <Iekada' yOkseImelerinin y..... """ani"" ,...,.'Y" "" s&ola"mas<, 4.3. Milz il< E ~ i t i mi IOiemanlann,n , 801""", O()rel,m MUl i. EO"imi Ana - kale DII>1el sa"" t Dall"n:;ta !ilrevli old"..." dO<· al,na,a k. ~. l u· a,,""". ; "¢eO&rl&'i gibi "&anal\;' Oo'.lI m E.,manl'O'" I laliisUnden yararland" ,lmaso , 4.4.Oo,."m ,,'emanl"" "'n ayl" •• ""'ellerinin goo"" ~ u ll . ",'. u\";lun ~md . yOl<... ~ ~meai "" b W>Jn doh" S8~lam "" g()ve<Iceli esasla'a l>e~larvnas' 5. Muzik Eiiilimi B(iliimla, ine O~ellm Ele m.n, Ahm",,,, va G61'av Su. ..i U""lIm,n,n, Ah<lemik Vl:ikHllilmenln I At. ma n,n v. ldatl G ~Iar . Geli.il_nln v. ,..in c. BelI'gin. !'lesnal •• Tu l• •I, Ese. la. . Bagl .nmas, 5.1. Muzik EOil'mi BOIUn"Ierine OOo'''hm e1ernan, allm" 60telim elemanIa'ln ln p"" sUntlo>rJn", uzoI,m,. ol<adamok ~ Uks9l me "" kad 'oyo . to". rna "" . l>e~ i yO<>etimsel \18" tki me ~rinon BOI()mUn yap ls,na "" ala non. OrWa n,n "" I/Ot.... in ~ lell i kl .. rir>e lJYIIOO b~ nd .. yet"'ince bel~gin. """rW va lut.,11 e""slera 00'''''''; ahm,y!oo . iIgiIi . ~ hUkiimIeI1 ,Ie mJ zol<sel ~el "" PfOlIIam .. uyulamala"..n ......... ge~Inm.."... y," " ,m, VOl "".leI< ka lln ~MI8SI_ 6 .4. (AnacIokJ) OOret"..n Liseleri MQz;k KoIu' I'II. ifl8<1iI< Ye "'kJ:1~k l.llnd" '~1 yOnUnde ""iii EO~im B... ...",,'0'''' yard'mc, oiunmaSI 65. MOlik [!)dun; 66I(;mu Ill),o<ltilel'rinin B6lUme en yak ." \'UIIlard. "'OIa........., ~ . ka ld'kISon yurllar(lf. miJl il<sel ",,1If"". * kalma.",,,,,, <>abildiOinCe en ;y; ka' $llanmas ',n , &aOJay.el dG.e..... mal&'. gid..m.... 6.6. ,,",Ozik EOi!i"" 6OIumie"" " '<Ok ~ . kSir> imle ,,",n bici mdo iyr ya da "ii 'tun ba$<11lyla" ba"e" \'Uk...k du zeyde yet"",," ....zunla"n, ka r>dila rirXltln <laha 'I" "" 0;01< yOrlIu ~ a, arla n l"b 'mesl amac,y1o E~~I/TII IlOIiimlen. Ana<lQju Muzik Guz'" sa· nail'" L _ri "" {AI\lI<lOIul OQ<aln'loln Lisela ri'nin bulundulda" me' kalleta veya ya k,n ~ .. elollf'lll . tanmaw ,n,n saQlanma.. . 7. U sans . v u ksak U sans . doll· I"" . • • V. I.rlik p,og •• mlann,n Bal uml••a,as, T. m. I'O k Noll· l al." i~...n Bi. · Ge C• • ~ ....e P.og,am ". Olurtu lmaa, 7.1, BOIOmIerin Liuna, VUI<.... UDoO;t",o ve Yete,ik Prog" ramlaM on la""'" ill<. let. ZONIu <!ers" lo., 6nkCltUlluluk ...... kre<I,le r la """'alin ·kuramsal". "ku'amsala a$d. uygulamal'". "kuramsa V ba~" nmasl . ul'9ula rnall" "" ' UYI/Ulamalo" nllell"en 5.2. Ba~lanan esasla" n ba klm,nda n BOIOmIararas, 1emei-orla k yOne'\I<'le~i' ilme" ve (lza n", uy· nolda l. " bOt 'G.""I C.~·~. gUlanmas,. oIur1umas,. 5.3. ~nn <">\)ret "" .... man ' 7,2 , OQronc;"'rin BOIumletara .. · ",~ "'n", n ,,*et,m . "'m.n, l>e~na Pf09r.m'",o.a.. yotoy ..... d""Y hall_ orIalama 15 ual def$ yilku ~let.-.;le l>nCelr"'" dgih ·Genel d~k b~imde belir"' nmesl . a ka· ~ Pro9•• m1a,·,n _ al<MIilS'. <!emok ""'d,OI8"n buna ¢f. sap8. BOIum"', . ,. " Iialif/ mtanma.. pa yla$l'fllmas , "" Elkil. , i.m•. Day. n'l"'" i, bi. lliil • • 6 . ~anc; A II~.p'.' Ogre nci EKludumu n Gell, . lImesi. Ahm, "" Oii' a nci Vurtlann"" 8.1. BOIiimI... . 'lIS' iIel~. al· 5aghkh C.I" .... on.m, I;' II/i ii ki"'ti m. yord'mIa'ltna , da ya n,'Itna, Of yap'I. "m. "" [)U. en lama l• •de kl k- blrllQo ." " ...~ l.odUm iliflcilerin" hllia . ikilk ..... V. I.... lzlikla, in Gi. gel~l" _" "" bu yoy,n • • de,lIme s l. dan''ltnant'k el kintokl4lri"" daha gUoyIii 5.1. MUl lk E~I!imi B<lliimIe<'r>e yons llilma"'. C$1lf>C1 allm,nl" IW4 MOZYES (Mer. 8.2. B('Num Ba$""'nla", Baf kon kel 0 ..., ¥ele ne k 5 ,n", ,) aonuc;la" VardlfI\C'lall , " nabillml..... ",,""1 0,,1, yap 1 laca ~ i S l a li s l i ~ Boflconla", grup (lum,a) baf kanlan , <;6zumiame"",e " de ad,l/tCek ~,I I~ 6<lr.hm elema nlan "" 6Q,e r>ci lambullJu'a"n va sOz ko<1usu Slll8vla ..leile'; a,os, Ma yall¥"a. gOnl,me. 6O;Irencl alan "" W um'iin bu bUk4ma y<>i uyla elk., ""be'I4I~ 6Q,e nc•." e 11'$lon go>:lem """""Io"n", onom,n,n s o ~ l a nm as ,. b...,un ..in bl,l"le degerland'"lmes..... ooQII ~a uyg"" me~anilmolar oIu$IUruI"", s" ,a ~ belir\efvllesi 8.3. He< MUZlk E O ~ ' mo BOj" mu'nun 6.2. Anadolu Gu.el Sa""t... l i· ken<\I OI8l18kla"noa" d~ ka r<le$ ....a" d lJlMaki \l<'1en i1gli. BOIumlefi an g an~ IlI<,XJ<!e ya· islel<Ji .... ye!a"" k~ lakal .rniJz11<Soel .a~ and ,rmaSl "" 6..",,,,,, y.... "I"lan hAl .. loQ' yelersl!" ogrencile' ..in bot ""'....., ll(MiunIa,e 0;01< yOriIU. et l<On 6<I'ebm yoll ""reh "MUZik H"Z1 ~ ,k y"rd,m "" <IeslaMe b\IIun........ S ,n,h" "1" 1"",... . . '--. 9. BOIOm"',a.a", ea",11 ..... 6.3. He, Mu..k E~l!Imi BOOm(f r>.in ~o k y6n IO A""'demlk oegl,im P~ buI~ u ~ me''''',ind<> b......e-sinde , . mla n Uy<;lul"nmaso. Ort. k K on~ MUZ ik B6K'''' 018" bit Anaoolu GUl.. ' • . Sempo lYUm, P. nal . Semine. 5aM11a. LOses; "I' ,lmas' g i ' i~"n., •. b. Top1. nl,l a' d\izenlen","i , <Iesta klene,e k ol,,",l u son ""l"n· 9.'- SOlum"" a'M,nd. ?J9r.llm d "~mas, : bu Loselerin 6Qrelme n "" el4lrnan>. iisa"sUslU 6Q'''''''', \IOt_. sa"". """en c... .."" (I......... ._,den -••a$l" ma", va ul man ice'''' k.... . orIa ~ ,m;n; "" Ul un ....... aka· demil< <leO""" programla" olufllnllup 9 ,2 , - - ' -.ra.. bllgi, irin, ta l. dOkUman. male<yal ~"'"'" (IngOten etI<in rna- ""'I""'k..<lerVollu. ""'nrzmalar olu~ up uygulanmasl. 9,3. llOlUmle,a ' l.$,ndA y(lnebCilar. ~a l..... almari a" . e OOtenciler duzeyirde orIok ....I I~ . • ~ " " $1 "ma.u \1-'Ie ma. ya'llma I:i' alm& va (l"'j1lirma prq.14Iri <>Iuf!urulup y(uululmasi. g,., BOIi)mIa,a.as l , Call¥l\ll y!a yOreset bOlgesel . ulUlllI. uIuSIar a,as, . e kllala' a'as' orIak I<ongre. $empozyum. Pan al. $a",;_ "b, Top· lanhla, <!ii.enlenmesl, 10. BOIOmt.<-. . ... o.t. k Muzik To plulukl.n Ku. ul"", . ,. Orta k OOzenle........l. ONk EI' klnli I'" Pta nla n,p GafCekla,. 11, 11. - .1. 10,1. COratim elemanlan "" lIZ' manla' <!ii.. ~ .-.;Ie MUzik E ~ inmi ElOlUmle<I...as, Akadamrk 00. 0<. _ " ..." _ 00. KcI<ooou .... dalla kli>"" OI.JI'unIu Akadefn;k Oda MUZiQI ~ okJ$l.......-.-r ,""\maIar ._. 10,2. l.iaarra ve l isare\llu duza yin<le M()zik Eg;bmi 1lOICo:nIar",... C>orond Koro su. OOrond Or""SI' M' va dallA kl:icUk . 6O:e~1iI otuf\Jmlu OQraneo Ode l.1uzy Topl ul u ~ l a " ""' ~.! u ru l ma ... 10.3. O(j,ehm alemanla" "" O?!'encile, duz"Yletin<le Muzik E ~i~ mi BOIiJmklrl.. ras, EQlllm Mun g; BeaEI)I.... MiJZil) $eSl/tndlrma· yon llnl_ "" E~im MLlziOi ~ Banl'CO Ha,,""ma V~n",,"I ~" dUl _mesi, 11. Muz ik Ellilimi KOfH.Isundll Mill' Eiiillm Bakanl,g",. 0 - elkin v•• Ol"",ma", 1_ " d,,,,,,, ~~~~~~== ... elk.. programlar,n,n oelo$!~' '''''"' biI'inw:le uygobnma8l...... MEB'nin gilO _ dalla il- alkili yar<l,m sa ~," rma Sl , 11 .2 M()z,k 6{lrllmenlerinin Usa"" Tarnan-"oma ..... Hizme!.'Ci EOinm prog,amIa" nln lI"~ .. klef llril_ ga ,e k. soru rniulukl.,.,n iisdenllmesl , 11 .3. MO z i ~ 6Qrelmenl4lMnin da"" sagllkll. atkl i .. . ... ifnii C811't" biImeleri .." ge r....,; ~U\l tun.ol · maslnda "" iyl efl1Mlrn..s,,>:le M,li E ~ il .... Bakonli\'l,na da llA col< ~ a'd ,rn:, <dunma... 11.~ . C.I'ifIIA .,., "" !luna ba9I' (lzl(ikl>aklar, b 'm'n<lan mu" k og,"' men ~nin _ eiii lomi 0<)"a1' moonleli iIa ayn' vera ~ 018· nald.,. kavu",""ul....... y6nUrIde elkin ' g~mlefda buU>l.*flaSl. 12. AI , ~ .n K• • arla n n Olu, lu rul. n On",I""ln 11g111 K"",,,,. , Ku. u lu, ..... Ki, U",e Sun u lmas, v. Kamu oyu n. DuY\l.ulmu , 12.1 ....'Nn ka' a""" "" oIu$lexulan One rilert ~e,en 6zIii "" """""fin v. , Unl........._ £g;I.... El)/bmt B6lUn'a,o 000; 1IIa1'1mu1 s... Oolw" EyIOl UnlY&rSll_ Buca ElJ'lun Fa'u"es; III..:.. E(Iit",. IlOIUmU BqUn..lznw 000; AbduIah U, IA.otIIO 0.... , . ' Egilim F_ _ 'Ev-n~~ , ..... "'*-a. 0 1 ~ 1\19-1 TURK!'!:E UNi v EASi]l: LEAj !'OITI'" f' AK ULTELER! MUZIK EGITIIIII BOLUIIILEAAR ASI KURUL BOLUM BA$K ANUIlI TO PUNT I$I ElA~K AN VI' UYELERI ....... UYElER u--- E~"", Gazi .. MlIz,. lIIaia lyl E~"" B61umu E_ ~,Glw. E" AkblU ollaUlo 0ni'''.1 KazJm~_ EQillm F_ r.IU:r* B6IL...,;; 8afkano. P.ol . 01', .... Ul;A/'l P.ol .Or .... ~ Gali F-..o Mullk Bafk""', Ankafa Ynl , 000;. CMnaI Y"'O" inOnu 0.......,.. 1.... E(litom ,~ E6oI",:, Il6IiJmu Cagda~ Muzik Egitim inde Turk ve Batl Muziginin Veri • ate AKBULUT Bi",y1eri va toplum ls." ,b'Sim len- dirme. y6nlend i,me, deQl~' i me , yaplla~l ,rma , g eli ~fi rm e VI! yetkinl&§tirmede en elkin . . sur"" ll1 itimdir. Sa{jl,kh bir e9!,m b'. raylerl b&d.e ns ~. davranl§sal, duY': gusal'fflb'h§sel yapllanyla dengeh bi' ef bil!un oIarak ilgi VI! yetenekleri oognJ ~ us und a en UYlIun VI! (lst duulyde yeti§hrmeyi ama~l ar , MO zik Egi\im;; bireye Kendi Y8§antllan yojuyla ama~I' olarak muziksel davran,§ deg,§ikligi ka· ;rnnd,rma su reeidir, Bu lan,mla,dan yale ~I ka ra k ~ailda§ milzik e{jitimini "'bireylere VI! toplumlara call,n yap's,,,,, VI! geli§imioo uygun olarak miiziksel dav'a n,§ de{jI§lkj'Oi kazand,rma sii reddlr tan,mlama k • diye m umkijndOr, Muzik. insanl'k kOllOrunun temel ~I!letindefl bif idi,. Bu nade nla , hem kii~(jrel yap,ya baOl' kallp b;';;mlenir. hem de kGllural oIu§uma katk,da buiunul . Top. lumsal yap'da var alan surek!1 de~ i ~elel, toplumun gerek. simmlan ve beldl!<1tilen, sanatsal atkinli~in vap's'nl d~i~im uOralm l ~ va bun.. paralel orarak ca teolumda v a~nt l bulan muzik tunerinl olu ~turrnu~tu r, Bu tuner, ~a~d'~' Ioplumun va~am bl~ im ,ne ve dOllVa gOru~ le rina uygun oIarak ge li~ ller, Turk loplumununya· ran,o', geli~I"diOi, etkilendl~i muzik lunenni ,<lyle a"a lamak mumkundur. - Turk Halk Mil ziOi - G~en eksel Turk Sanat MuziOl . Hafil Muzik - Bal' Muzi~i B<,z ~il i mc i ler in kayg'sl, bu tUnenn eg,limde kullanllabllin,k derecelerinl, usneneceaen lonk· s'yonla,,", saplamak V<l bu alanda Varananmakill. Ben da konu ba ~l a O ,nd an da anla~ IIacaO' uzera mod~ olarak a1d'O,m ' Cagda, Muzik EOitiminda TUrk va Batl· muziO inin yerme deginecegim, Turk "" Batl muziginin bugunku Vap,SI ve mOzik egltimindeki yen ve g/)funumune g~ eden · CaOd..O Muzik EOitimi' nasll ofmalld" ? konusu uzarinde duro mak Istiyorum. Milzik EOil imi bllimsal temellare olUrlu l m u~ olmal,d". Bu G&n~ yap, i~e ris'nde nota vaz'Slnln IlQ lk va anra~,hr oImas" Vaz~ I ' V<l aeslen dinli~ araslnda I Ulan,llk t"" ,vabllme"' . ",stam'n ~ru kurulmas, gereklidir, Bu sistamin in· sana ka~ 11 hale gelmemeai gareldidir. Muzik egltiminde amllQlar. hedeller 'ill Ilkeler '{llk iyi bel i rlenmi~ clmahdrr. BueOilimle hedanenen davran,~ deOIJikllldennln, b{lrenemin ya~c,g, zaman dilimi '~ensinda va~ant il ""vl .. Ozdeomeal ve aom u~a, mas ' ~e reklldir , Bu ama~iar hedatlar ve Ilkeler uzak 01mamal'd1r, en ~abl ii r olmahd1r, Muzik eOitimi i ~in garekli l iziki ona m VfI jaraldi her til nu ara~ gerer;ler sa lanmal'd", Sagllkh blr egitimln vap,labilmesi, her alanda Vapllan ogretim ~i n gerekli olan Ii· z,ki ortamln ve ders ",n gerakli her runil ara9ilerer; lerin saOlanmas,yla mumkundur. Aksi Iakdirde mOz,k egitimi dersinde vap,lan egitim, maternalik va. de"'i olur. Muzik eO iliminde ""ilici, b{lrenc;;, aile va ~ av r\l baglam,m ve bu dOrt laktOiO ~ Ok ')'1 kurmak "" d.,gertendirmak garakir. Egitimda en Onemli laktOr1er egilimci lie O!)rarICidir. EOilimcilar. alanlannda yelarii, iiratken ve ba, a"l, <:H mak durumundad lnar. k;:inde bulundukla" ko, ullan ve olmas, garakll durumu 1'01< iyi sapla y,p la· ~Iiya t g6starme durumundad lnar, 09rerIClnin geldlgi ~ewaV " allanln sosyo-ekonomik vap,sm, b{lrenci kapasitesinin gOzard, edilmesi, hede~enma van krllik davranl,lara gOl urecekllr. TURk MOZl{; ININ BUGONk O YAPISI VE EGiTiMDEkl DURUMU Gel&n eks ~ miiziklarimlzin da- vandlnld,g, nola sislami, dizilarin oluJumunda kullan,lan korne daganari araslnda ~el i~ki lar vardtr. Bu elanda ~I',an \Ie g010~ belirlilen ki ~; ler la rkl' sislamlan kuf· lanmaktad,rtar. AV" ca ana diZi oIa· rak Cargah" One"""ler, HOaeyoi'yi One ranlar, Rasl ', Onerenler vard lr, Bu konudaki anla,ma halen saOlanamam'~t,r , Turk Halk MOzig;'n;n ~u an kul· lan,lan nola vaz,m, ria ;eras, aras,nda Ia.-klrllklar vardrr. Teon, pratlk ,~ eli , ki si davam almakledir. Ornegln ba~larna '~in avn bir parhsvon kullanrlmamaktad lr. San ve baO lama partis' her nas,rsa e, dOzavde tul ulmakladlr , Tii rk Halk va Sanal MOzigi ~ali, kis i ve kavgas, gerakslzca hala sOrrnekled" . Ik,si de dogru ststem olarak vurii r1iikla alma va lanrnma gaVrelindedirler. Evrensel diizevde nola 'Yallrll bile <:H mavan bir ~ ol< ~a lg, n l n hir meloda sahlp oImu ~lu Ou . va da bu a,amadan 9'l~meden <:Habllecei\inin dO~jj rllJl mesi hayretlar ver"'dlr. (loun ;YIn &Q.tim usia· ~ "a k i l l~ki s' bazlnda siinjp git· mekledir. Miizigimiz, lamamen bas makallp blhmsei bir de!)en, akadamik luIa nlhgl <:H maVan gOnj,ler nezdir>de ala ahnmaklad " Gen" muzik egilim varl!<1 ku· rumlarda b{lrenci sevivesinde na v ap il m~~, ve na., 1 bir egilim \Ie. l ilmesi e ~, ;'-I !k kaz~"",am'~tlf , Bir' taklm kuramsai bligilara ~ bir1<a~ dizir,e byleslne yer va'ilmi, til. Bu dizi enn sesiend,nli'Ol ve o kunu~ u da bu alanda valani olmavan egitimcilere zoriuklar geti, mekledir, Galanaksel mOziklerimiz, Kendi ~ag l a nna alt olduklan i ~ i n ga· reneks"diner. YOzv, llar boyunca toplumumut laral lndan urahlmi,. oo{Jeni sil zgecinden ge«i rilmi~, va~h lm l ~ va giiniimOze k ed~ ' gelm i~lard i r, OzgOndiir1ar va ken· dina Qzgii nilaliklan vardl(. Bir muziOin ulusal olabilmesi i~ ln, ulus i<;:inde halan " fJAYYAM'DAN QUBAILEQ 1lJRK<;MI mAN &\QIALloCLu KOCIS dun)'3 lI'iollyds bir tee ll::ITeN_ lii. ~nn biUi~ri ~klerd::n i=L Y~. ~, yedi ;k~. ,*"'" """ "'poi !brl ~lE Ca:ti -.". KA r NAK'" I· ~. .... ~ ~ C 11< "Tiirkiye'de EO*t_ de r P'Dgi"" II. ( l!1e8) $. 3 11-31 3 2· """kI Kodal1l, 0Go:.ono:mUzde MoIi ~pnIZ" (~ 1988) 1. ~ KongrMi ....... 5 . 10$-1 14 t ""'* 3- ~OVU:;~~ ~ NonTW ~srdan Y r_ 01 lie (~ 188 AnaIizi" " MUzik Koiy"""""ll. I18-12O of. M......... Swl. ~'nin ......-enUz*.~ Sonriatl" ~ ~ v.,..,. • AIlrnot v_ !\icc: imIii ~nk:r. 00:: ~ branl.ba "'- _.~.~ ~ ~ip 81"'..... """" ~uybl]odo~ • 5 22'9-23 1 ~ ~. "Sana! Glnt" BoN. Basim. v.,.n. IatarlbuI 1983. s. 7'9 Kavl 1"""""ilI'. V.-lddia:: bir ~ ...... ""'" &- Paul "TUrI< ~ V...K. I""ml $l j,;ii Onilrier. 1935 . 1· A. Adnan s.y<)UIl, <!\onu bel bir 0}'\Ill' Aa.YC oM! Gel, eeoe TUrk &kanI'I)' Y~""''' ' ......... 1991. '*'lPJl'! (jJn Olen o;ocuk! tb; ~ten Mual kiIi" r. KUIIUr S- A. Adnan s.ygun, "Ataliirlc And Vakh lie MusIki " 5evdlI-Cenap V.f1....." • .4ncaI<JI. 9- H. s.deddln #nI. "Tiir1< MuIiloIi I<JrTwlcV KUIliM BakanloO' y~. Ankara 1988 fl;ev. Yolmaz O l1l.o'la) 10. Ibrahim " .....j.n. ·sanal Topl ullot*" j", """ Kitab<l"<i . l:vnrr 1992 •. loll. 11"MUZik Ooretimi ve SorunI.,,· TEO Yaylrla". ankara, 25-26 May.. 1989 12· Y. I~,n Tur l , "Tiirle Mulll" . lnin Mes'eIe+efi" Pa n Vaytrw;"'k, Ankara . I. 6 1-&01. ~kIl. cIot-n- en gU7.e1i! • l,al'll!b kiI QlIllUru. onu JOtunm 9OlIde~ye ne dyor. dinlc: Dillil e t, ben de ~nin &byim! liMen. liMen ceme )'lIklDftl • ta .- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - GORME OZORLO OGRENClLERiN KEMAN EGiTiMiNDE KAR~ ILA~TIGI SORUNLAR • Yrlmaz \>ENDURUR GiRiS iil ke ekonomisine iiretken kat'hmlan . k.a ~m llmaz boyu flara uJa ~ml ~tl r. l;:a{jlar, "bi. ulusun uygarllk va duyari'k diizeyi 0 ulu- Elendi'nin ao;:llgl tearer mektabinin bir bOIiimiiniin de ba~lad' {j Im belil1me kledir. Bugiin ii lkerruzde Ankara'cIa iki, Istanbul, lz mir, aeae ntec, Kah!amanmares. Gellbo/u, Ni!'lde ve Tokat'l a birel olmak ceere tccta m dokuz tane g6fme 6zii~ ii l erin e{Jitimi i9n okul bulunmakladlf. Bu 0kullardan 'te~itli ogretmenler tarallndan gcirme oziirfiiler ~in ce~ lI li yOntem ve ara"lann kullanlldlgl bilinmekledir. Bunlar i"inde en yaygln etan,n ·Braille" sistemi oklugll gOz- sun Ozel e{jrtime mutua.. t;l)Cuk- le nm ekte dir. r;elcterlde 6zurjO jnsa oa saygl, ve bi!!(Ok Avrupa ill kesi ile ABD· uy!lar bir loplum olmanm qere!lldir. Bizler kab ul ecesm ki "karanllk yakHZ bilgisizli kte vard ,,va yine insam g~u krlan ~ z 'de gbrme o zii~iilerin egrtiminde Braille ajtaoesr kli llanoimaklad" , Braille yaz, s;stemi 1829 y,lInda louise Braille taranrcan Fransa'ca icad edilmi~ tir. Bu sis1em allabede kullanllan harf1erin yams"a miizikte gerekli olan i~ rettert de kapsamaklaydl, 1829 18-34 yilian arasmda luis Braille milzik i ~retle!i sisteminde bu. yii k d eg i~imler yaptr. Bunun sonuct< ooa bugii n kullanmakl a oldugumuz lemel i~retleri mey· dana getirdi. Bugiin Braille eretemi ile yaz,hp "al lnmayan h~ i:lir nola ve muzik i~lOti yoklur. Ulkemizde Braille yaz,s, 1925 y,lrnda buyarla kullan,lmaktad" , Ba~lang'o;:ta Braille yansuun Tii rk"e ve matematik yazlmmda daha duzerlli olarak kullamldrgrm, Turk"e k'sall malannm yaprlm l~ oldugurlu g6rmekteyiz, Nitekim 1961 ve 1975 yrllarrnda yaYlmlanan kabarlma yazl el kilaplannde yalmzca Tiirk"e va matematik yazlm kurallan (Ie il· gill hertlangi bir bOlume bu kitapta rast~nmama klad", Muzik alamnda b-u konuda hertlangi bir resmi "ali ~ma da yapllmaml~t", Toplumlan ve onlan olu~tu· ran bireyleri bi"imle ndirme , yen- I'lndirme ve geli~1irmeye ili~in en elkili siireo;:lerden bin ku~ku· suz e{lrtimdir. Dunya'ca ve Turkiye'oo ?1ida~ bilim va teknolojinin gehflnllsi g iln ge <;1 ik"e egi· tilmi§; ve inetken insan gOeune olan gereksioimi artrrmaktad n. G ene lde <'IlurlO b ireyle rin aile va lar ili" sagladl{jl ei'liljm otanakran lie 610;:010,.. demakledir. Ger- de{jil aklldl r. Bu nedenle !J6rme OzOrlil OQrenCilenn egiliml, lop- lumsal, ek onom ik ve insarlCll bir gar~ktir. Ulkaden l'lkeye biiyiik de{Ji~iklikler gOste!en germe Ozii rlii O{j randlerin egitimi sorununun ilk kez 1784 da Frarlsa'da, Paris'te Valentino Heouy'un bir okut aormasl ile dizgesel b~ ba~dlgl konusunda; Lasky, Pul herford, Rodenberg. En" ve diger yazartar bi~fl"iI'OOktedir. )Ik Kez Fransa'(Ja baslayan g6rme O z u ~iil e r i n e{J~imi konusu. AImanya, Ingill ere, Ameri ka Bi~e ~ik Dovle~ eri gibi ii lkelerde geli· ~ im g6 s terml~lir. Daha sonra Polonya, Japonya, y in, Israil. Tii rkiye, Latin Amerika, Filipin~Ier , Bahama, Jamaika, EI Salvaoor, Kenya, Hindis1an, ll atya, Ispanya gibi bi!,.ak ii lkede 6nemli geli'iffifller oIml/ljlur. Eno< ve a rkada~lan g6rme 6ziirtii ler egitiminin Tiirkiye'de ilk kez 1669'da tstanbul'cIa Gral i Braill e Sistem;; Tl'rkiye'da BaZI kMer o kuttanrrazda bu nedenle uzmanhk egi1imi gOren muzik ogretmenlerimizin olmaYI~I ve kabarlma muzik i~aletle rinin eksikli!'li, kabarlma muzik sisteminin tamame n ihmal eonrnesine neden oenustur. Bu plOblemin oroziimu ~in bi! oyall~ ma yapilmasl ihtiyacml duyan M E B Ozel E!'lrllm ve Rehberi lk Dairesi Ba ~kanhgl'nln emri ile olu~lurulan Braille Dam~a Kurulu 1986 yueoan lIibaren urusiararasr Braille muzik i~retleri'" belirleyerek, Ozel Ogre1im Kureman ~in Braile muzik rsarenen sislemi klavuzunu crka rm' ~I". Fakal bu klavuz henuz g6rmeye nler I"in, kabal1ma bir kilap haline gelirilememi~ti r . VOKSEK Oo,RETiM QNCESI KCRlER 0E~~~~ DA MOz i K Yapllan ara~lirmalar, .. 9Oz, terraee ve neien ogrenim gOr· mekte alan ogrencile~e yapll an , gorli"m eler sonecu. benren d()· ~ Q nce genelde bu okonama mu· zik egitiminin yeterl i olmad '!'l' yolundad lr, Egitim Fakultelerinin Mli zlk Egilimi B6lumlerinde. mu' zik O!'lretmeni adaylallna Bla ille sisleminden bahsed ilmemekle. bOyle b'r cers oklulmamakla ve kisa scren kurslar da onzenjenrnemektedlr. E!'lil im Fakulteieri· nin Muzik Egitimi BOIu mlerinden mezun olan muzik ogrelmenleri , (g6rme 6zi,i rlii olmayan) Braille sistemi bilmedikleri i"in, kOri er okulunda g6rev almaktan ka" ln· makta ve gOfeviendirdilderi za' man da ba~anya ula~a k i"in a ~1II derecede zaman ve enerji halcadlklan gIIzlenmektedir. Bilindi!'li glbl iil kemizde g6fme oZOrlu muzlk ogretmenleri' nin say,Sl oIdukoya azdtr, Bu alanda garme 6z(j~(j O{jrencilerin " mijzik e{liti minde Slkmt' yasan- olmadlg' jo;:ln, b(jrenci b(jretmeSONUC VE 6 NERiL ER nlnden ve a rkada~lanndan nota Son"" oIarak. g6.m e w (irk:i eoeme ozurlii ogrencilerin yenrru ~In yard,m isteme cu- (jQrenCiler dl~r normal ogre nmuzik e~rtiminde kar~, laiill kla" rumunda kalmaktadlr. cllere gare daha lazla za man ve diger bil sorun da ara~ ve gem.. 09,,,~men taraftndan venen enerj, harcamaiarma ragmen sorunucu r. Gbrme ozurltHer ilj:in etiidlerln veya eserterln yaz,m" aralanncla. egrtimde e~llsIZlik yaz,lml~ kabartma oers krtabl dogmaldadlr, G6rme wUrlii ogo;:ok zaman ve insan giic\l kaybulunmamaktadrr. Qevre okul- bma neden oldugu glbl bir ba,?- renerlenn egilimlnde beklenllen larda yap,lan ar a,?IlrTnalarda ka k'~e mUhtaf oldugu ~Inde . dUleyde ve iiretken blclmde yurill tiilmesinde olel ara<; va gernuzik og,elmenle,in in Kendi ve g&me Oziirlll ogrenciyi psikoloreo;:ler zoruntud ur. her smrt i<;in btr kabartma oers j,k s,k lntwa sokmaktadlr. Muzik krtab. yazd ,{j, g6zl e n mi ~li r. AnEgrl'mi BOliimlerinde okuyan Bu konudakl bezr oneriler: ca k bu yete.11 olmuyOf. Bir kilap ogrencHerin, di~r bOliimlerde krsa bi. oers siires; io;e,isinde okuyan oglencilere nezaran da1. GOnne Ol urlii ogrencller bOlOn simla tek tek cotastmp. ha o;:ok zamana ihliyao;:lan oIduio;:in yaz,lml'j metodlann dokunma yo luyla oku nmaklad,r. gu jo;:in, baze n g&me Ozurlu ogk,sa va dede yurtd,~rndan Bu sownlarda n ~aY I, ogret- rercuenn kendllerine yardlm eallmp, muzik e{j~lml boIiimenrer bUyOk ceca harcamala- dilme~ isteglnl red eltilderi gOz· rnu kutaphanelerine kanna ragmen Ortaogre\llnde molanmektedir. zandmlrnasr, zik e{jit iminde buyuk s,kll'll,lar Ayn ca arl<.ada!jlan tere uncen 2 . Yakm gelecekte "lkemlZyai?<'d 'klanm bel irtmektedir~r. yazdmlan o;:oQu za man yalm~ de bu ekslklik~rin gklerilyazlld lgma da rastla nmaktadtr. mesi glderilmesl yoIuna Bu yii zden keman OQrelmeni, gidilmesi. garme ozurtulere verd'gl ecevI';eman Egit imi ve Go rme 3, f(onu'?3n metodlar temln . OZiirliilerin Ka " ,laft'9' lerl o;:oQu zaman OQ rencinln kenedllmest. Sotunta, cerne yazdtrmaya tereih et4, Yurtd' ~ lndakl jlgljl univer_ mekledlrler. sitaler lie Ili~kl kurulmasr B raille miilik i~aretle rl sisKernan Egitimi. "Kernan 09 5. G& me 6tur!u ogrenciler_ rel imi yolu y1a b ireyleri n ve onla- temi klavuzu kltabm , geneide In bran'jlannda aka-denn olu f l urdugu lopt" l" klann de- nctalar ve degerler, oktav i'?3mlsyen olmalan I<;in gavinl~sel , bil i ~sel ve duyu~sal retleri. enanta r I ~a re tl eri. sus reken olanaklarm sagland a vran l~la nnda , kendl yajanlll:?llretleri. senkop I~a retl eri, bag mast, olarak s"a land",laIan yoluyla ve kasltll ola rak is- l~are ller i, parmak i!jaretleri, abihr. . tendlk de(ll'jiklikler olu~tu rma k rallk i~aletleri suslemelert , lekya da onlara bu niteli kte yenl rar l'?3reHeri, niia ns Iljaratleri va davranl'jlar kazandum a siireci teili. nefesJI, vurmalo, klavyeli ve diye tanimianablil r. Keman egl. yayll <;:algolar io;:ln tiim iljaretleri KAYNAK IY A timi hem okulio;:l, hem de okul- kapsamakladtr. Ancak ogrenci d'~1 <;:alg, egitiminde onemll bir b-unlardan ilk ve orta O(J renlmde M,E.B. yaymla", OZe( Egitim yer tutar. kullamlan genel muzik bilg ilerlni Kurum/fm 'po ' Brailli M uzik Keman Egrliml Tii rt<iye'de 0- I<;eren yuzeysal Braille sisteml nzelilkle kcnservatuvanaroa. egl- den haberdar 01...." keman e{jltll!jaretleli Sistemi Klavu.u KIlim . lakiiltelerinin miizik egillmi Olinde kullanllan parmak po- tabl · boIiimlerlnde ve AMdoIu Giizel zisyonlan . polisyonlar ve yay Sanallar useenom biinyesinde lekmkleri ~r(ltlerinl bHmemekU f;AN Ali, "f;e vred en Evrene butunan miill k bOIiimlerinde ge- teouter. Bu yUld8l1 yazd,rma Kaman Egilimi tJzerine ·.f;a{jda~ nl,? bir uygulama alamn bulmu~ i!jlemi_ <;ok uzun siirmelde olup. lur. Tii rt<rye'de keman egitlmln,n hem Clg,etmenln !lem de oglen- Egilim, Agustos 199Q. Ankard, genl~ bir uygulama alam ve elnln o;:ol< fazla zaman,n, almakGUL EROOLU, Siileyman,. Cumhunyel bncesl dOnemlere lad," dek uZanan bir geo;:mi~1 olmas,Keman egltimind(l l(lknlk bElSOMER- Alii/a, Diinyar!ii ve na ka r~ , n . sa~l l kl, blr yap'ya ka- ceriyi ~.ala ndlrma, boI eser tanl TiJrkiye 'OO K(Jrler;n Eg jl,fTli, vu~turulmadlgl ve yete rince gerna . ve miizikal dii ljunceyi 1982. li~ti ri lemedi~ sOy lenebilir. ge l '~t,rmenin yan,s lra de~lme Keman Egrllminln uzun bir egihmine de yel venlmektedjr. M ,E.B. Yaymlarl , Oxel Eg ilim geo;:miyi olmas lna ragmen, bu- Bununla berabElr bu O{lrencller iI;In "Brailli Ka bartma Kurum/a" giin Tiirkiyede, egilim lakiillele- il;in yeterti ara<; ve gereo;: oImaYall Klavuxu Kilab ,·, K E Barlnln miizl ", egltimi lXilumlellnde d,go i<;ln, 6gr etmenlerln yazdtrgorme oziillii ogrenciler Io;:in ka- dlklan eliidlerin ve eserierin dr- slmevi, Istan bul. 1991. bartma metod lara rastlanma- Ijlnda ba~ ka kuo;:uk veya biiyii k maktad". Gorme Oz urlii ogren - OIo;:ekll eWd veya .eserter <;:alaM.E.8, I. Oxel Eg itim Koo eller ,o;:ln keman metodian bU- mamalda ve dlll,me eOot lmlnseyi, 13-15 MaYls 19 9 1 Ankalil, den yararlanamamaklad"iar. lunmay'~' en buyii k problemlerden biridlr. Kabartma metodlar ma klad,,_ " CUMHURIYETiMiZ ve .. . "" GELENEKSEL TURK SANAT MUZIGI • Ayh an SARI CumhuriyetimiZin kurutcsuncan bugline. 1923'den 1994'e yetmi::;bir YII get;:1i. 61.1 sOrENf c ensmoe degi::;meyen nemen hio;:bir olgu yok gibi. $Oyle bir baklldlgmda, krsa gibi gi:\rlinen bu slirecin it;:erigi ve uygulamalan drkkate almdlgmda, hir;: de krsa ormac nqmm Iarkma vanvor insan. eecen bu krsa zamana slgd lrllan uygulamalar, labii ki beraberde tartl!;'malan da gelirdi. Ama geli::;im ufuklan ulu Onder ATATOAK'On r;:lzdi!)i yol dogrultusunda kend ini !;jOslermeya ba::;laml~lt. Tlpkl ' su zaman da ger;:mek bilmiyo," de- nrcasme. ATATUR K A lman Ga zeteci ve yazar Emil Ludwig'e (') verdigi c ernecte m lizi kle ilglll eta- rak suntan sOylOyordU: Montesqieu'nun "Bir mille lin musiklc li lkleki mevune ehemniyet veril mezse, c millel i iler lelmek mum kun olmaz" sozunu okudum. Tasdik ederim .•• Bizim muzig lmlzi geli ,lirmede Ball gibi 400 VII bekle meye tahammUl umuz yc ktur••: (2) Bugiine degin yasaoan htzh degi!iimden nasjb.m alan kii llii rel de{jerlerimizden biri de. hilt kU!ikusuZ perenekser Tiir k sanat miizigi (GTSM)dir. Bu degi~ im Bantuasma dogrunusonoa. 19,yy ortalanndan rtrbaren kendini gostermeye bastermsu. Cumhuriyet yrllanrmzm baemca mOzigimizde iki ana tOr varllgtnl surduruyordu. Tii rk ve Bah mOZlkleri. Ama etki le~ imle ri 0 kadar lazla degildi. yiinkO] ikisi de 1980'lere degin sii recek olan ' blr blrlnl kabUl etmeme ' rroziimsiizliigiine g irmi~lerdi. Halktn ise bOyle bir olaydan haberi bile yoktu. a varolan mii zikler arastndan kendine uygun olantnl serrme !ianstna sahipti. Uygulamalara Tiirk miizigi ai;'lstndan baktlglmlzda sonurrta eroe edilen zaman kaybl olmu~tu.jki grubun likirleri ~yleydi: Geleneksel Tii rk miizikrrisine gore: "Ball mOzigi bizi m degild i. Bu mOzikJe ugr8!imak kendi kUltiirilnli, miizigin l Inkar atme ktl." Bazt mo]zikrrisina gore tee: "Geleneksel TOrk muzigi l ek sesl i, r;:ag ln garl sln da kal ml' , hh;;blr ev rensalllgi 01mayan bir muz lk Idi ". Bu iki tar varhgtnl siirdiirDrken Zi ya Gokalp'in de etkisiyle Tiirk Halk miizigi (THM) Onem kazanmaya ba!iladl. Anadolu'ya der'erne gezilerine gidiliyor. yurdun dM bir l"anlndaki halk ezqileri nolaya ahmyordu. Bu gorii~iin yrna r suecek uygulanmaslnda etkili olan Ziya Gokalp cic mcnoen (1924) biryll once yaytnladlgl , "Turkr;: lugun asaeren' kitabtnda geleneksel Tiirk miizigi (GTSM) ne ilgili olarak yelerli arastnmaya dayanmayan Ii· On'a gore ycr-. kirler one siiriiyordu dumuzda iir;: tiirlO mOzik vardr. Kendi deyimiyle "Oogu miizigi. Bal l milzig l ve Halk muz lgl " miizikle dinleyici otmaktan cteye ilgisi olmayan Gokalp miizik gorii~le rini ~oyle tamemnyorou: n. "Acaba bunlardan hangisi bizim irrin milIidir? Dogu mOziginin hem haste. hem de gayr-I milli oldugunu gordii k. Halk mii zigi kii llii rD mii ziin, Ball miiz igi de medeniyetimizin miizikleri oldugu irrin, her ikisi dll bize yabanCI degildir... Halk miizigimiz bize birrro k ezgiler vermi~tir. Bunlafl loplar ve Ball Miiz;gi K"" ••_ ,2'-z. Jzow. ' ... rJE_l_ ·......",.Z _ · _ ...'....,......,. '"" _ _ •_ _ r..... _ (21_ Do ......... """'".,.. • •_ " ,,"". , ...". '" "'................ verimsizlik genel olarak VII ·."" r_ .50,. 11 " usujmce armonrze eoersek, hem mllll, hem de Avrupai bir mOzige kavu~mu;; cluruz." Ilk uygulamalar da bu vonoe cld u. GTSM'nin ilk Yillarda resmi uygulamalardan crstenmasmm l emelinde, metodsuzjuqu, ootayr kabul etmemesi ve ge<;en 100 yrrm da etkisiyle gerek seslendirtmce gerekse yeni beurtemeve bastayan mO zikle populertesmer un krsrnen de olsa getirdigi bozulmanrn yanmda, Osmanh'nm reddi yanyor cu. Ataturk hemen bOWn ozel toplannlannda GTSM'yi eksik etnuycrou. Ama vine de GTSM'nin ve THM'nin bir bOIOn oldugu l ikri ilk zamanlannda resmi uyguiama larmda r~g bel gormii yordu. Ulu onder AtaWrk, Turk mOzigindeki ·se nl ez· dO~ Oncesi n i ve mOzikte de bilimselligin gereklil;gini, hemen her mOzikli loplanllda vurguluyor, sanatcuara yepuklan muzikle ve calgllanyla ilgili sorutar soruyordu. Saadettin Kaynak ( 1895, 1961) dokuz saat sOren bir mii zikli tcotennca Ala'nln: °Musi ki nedir ? $a rk ve Garp mus ikilerinin hangisi bize bu dckuz saal i doyumsuz klldl?' ~ekl inde bir ve konuoun birtoplantl konu ar;:lIglnl navesmoa gtirO~u ldugOnO belirterek diger smerm ~o yle anfatryor. Ball ka blr ge ce Dolm abance • sarayl 'nda yapl lan in etl ln Pasa'nm klzlnln dClgClnCinde AtatCirk alaturka saz heyeti i le orkestraYI imtihana cektt, AYni eserin her Ikl heyet ta raf mdan cannmasu u emrelt l. Fakat bu kabll o lmadl. Daha sonra or· ke stranl n blr zeybek ~a l maslm Ist edt Lakin on lan n bunu yap ama yacagl anlallJldl. En so nuda saza zeybek, orkeslraya da da ns havalan ~a l d l ra rak d ii gOnun ne lle it;: inde devam lnl buyurdu lar. Selahaddin Pmar ile Saflye Hanlm da orada IdUer." (1) Cemal Re ~ it Rey (1904-1985) 22 EylOI 1925 tarihindeki Al alOrk'le ilgili bir anlsml lloyle anlal lyor: . ... Bizlere ge lince; ben piyanonun , arkada\llan m da hazl rla nml ll olan nol a sehpa larlnln onOne online oturduk. Cesar Fr.:n ck·m "Qulntet "l nl t;:al maya ba llladlk. Ba, ta kl 'mtrocllcb on' bitmillti kl Atalurk 'lln misartirleriylesohbete dalmasl Ozerine ko n- " ser imizi kesm en ln mOnasip oldugunu hi ssellik. Klasik bal l mlizi gine kar\ll alakasl nln t aata o lmadrglnl 0 gOn anladrm . i ~ le bu eebeble dlr kl ~o kse s li mii zig in memlekel e glrm esl konusu ndakl gayrel ler l ke ndisin e karlll o lan hayr an llglm l bus butu n attrrd r... Kend isinde hissiyala kaptlmad an teretsu gorulllerin ne dere ce kuvvetli o ldugunu gOrdu m.{1" Bu yill arda resmi uygulamalar sO rerken arayrslar da oevam ed iyordu. GTSM rse varllglnl demek ve cemtyetle rde sOrdOrOyordu. Suralarda GTSM'nin unlu isim leri dersler venyor. yeni eserler Oreliliyor, kimisinde arastumalar yapillyordu. yoQu Isl anbul'da olmak nzere yurdun r;:e~itl i y6relerinde 3O'u askrn demek ve cemiyel lao aliyel gOsleriyordu. Bu arada GTSM'nin belli bir sisteme ctcrtu'masr cansmaran H. Saacettm Arel ( 1880-1955) ve eekacestan tareunoan siirdOrulilyor, denemeter yapllryordu. 1926 yrlmda oaenemen'e (") ednun · ist anbul Beledi ye gcn ser vatu an'na donO~turu l m es i yle birlikte GTSM egitiminin yasakianmasi. hem GTSM hem de GTSM ugra~anl arr i"in ag lf bir karer olmu stu, Bu Re~id Rey'in agzlnda n olayl Cemal aklarryoruz: ·Sene 1926. Vaz aylarrnda Anka ra'da n blr dave t geldi Darulelhan mu diirii Musa Sureyy a Bey'e ve ba na. Davel i Maari l Veklli NecaU Bey yapl yordu. Maarit Veka leti bi r kurmu ~ , Sanay ii Nellse encOmen EncOmen i ('0), Sanat meseleleri gorii!iiilece kt i. Bu enc iime nde kimler vard l: Rei s olarak rahmetll ressa m, Giizel Sanallar Akademisi miidiirii Namlk Ismail ve burada hoca olan Call i i brahim, ist an bul MOzeleri mOdOrii Halil El em Bey. Ismail Bey. Biz Hakkl Bey. Mirnar Kemalettln Musa Silreyya Bey'le bir layl ha (tasan) hazlrladlk ve enciimene sun duk. Bu l arihi bi r layihadlr. DarOlelhan Ismi ni n kald lrllmasl ve onun veri ne Kon serval u ar Ismlnin kull amlmasml, aYrlca Maar if'e b agh bOWn me lcteplerde muzlk l ahsl1inln es kl Mevlevi VB Bektasi Tekkeleri GTSM'nin vasemeeooa yuzyillardir etken olmuslannr. 30 Kas un 1925'de kapammatanna ragmen bu liirden yeni omeuer bestelendi ve 6zel loplanlilarda, 1950'den soma ise halka aO;: lk eonserlerde seslendirilmeye devam edildi ('). " ",.,••,".•,1'_" h .. " ,..'" ,I. larz u suHeri yle ya ni yega h, dugah. segah ve dum·tek labirlerlyle de§iI , solmlzasyon deni len ueuue yanl do, re, mi , Ia, sol tabi rleriyle yapllmaSlnl leklif ellik, Bu leklilimi z kabul edildi ve 0 gOnden ilibaren DarOlelhan Isml kalktl ve veri ne ken servatuar Isml atmdr. TOrk Miizigi t edrlse tma so n ve rlld i. Onu n ve rine eski TOrk sanat mus i kimizi nolaya alma k ve dogru olarek lera etm ek iizere bir lera heyeti kuru ldu. Bu t opluluqun Isml de Tii rk Miizig i iere Heyel i olou. (2)" TOrk mO zigl egitiminin yasaktanmasr Karan birovok resmi ve eeer mO zik ogretim kurulu~ un u - el kiliyor; Mildan Niyazi Ayomak (1886- 1947) izmir Musiki Meklebi'nde GTSM egitimini kaldlrarak yalnl zca keman, man' dolin, piyano gibi Ball mOzigi dersleriyle yeo tinmek zorunda kallyordu. Tekkeler, Ozellikle oartnenemo Istanbul Belediye Konservatuan'n a donusturulmesi sonucunda ku· rulan Tasr nt ve Tesbit Heyeli. Maaril Vekaletinin 9 Arall k 1926 gOnlO yaztsryla belki de GTSM'nin bugOn bile en onemj eksigi alan mOzik ara~to rmaci li g i da kurumtasrms oluvordu.Once Raul Yekta Bey ( 1875· 1935), Mu· allim isma il Hakkr Bey (1866'1927) ve Zekaizade Ahmed rrsovu n (1869· 1943) gOrev aldlgl heyete. ismail Hakkl Bey'in 1927'de veten uzenne Ali Ailal Cagatay (1867·1935) gelirildi. t935'de heyete giren Mesud Cemil (1902·1963) 00;: YII gOrev vapu 1950'de Relik Fersan'm baskan oldugu never kurulusundan O'n un vetanna dek 43 defter ve 250'yi askm yapra k nola yay,n ladl. Buna benzer o;:a l l ~mala( dana sonra Ankara ve istanbul Radyolarmda "Reperl uar Kuru tu" ve Milli Egitim Bakanllgl bO nyesinde "TOr k Mu sikisi Are smma ve Degerlendirme « emrevc nu ' gibi kurumlarca surdurufdu. Bu kurullarda GTSM'ye isim vermi$ bir\XJk OnlO isim gOrev atdr. i lk Radyo yavrnten islanbut'da 1927, Ankara'da 1928'de bastarmsn. 0 d6nemleri ausen sent Karn (1902- 1981) ~yle antatryor: • istanbul Radyosu ilk kuruldugu zaman (1926) yay m veri Osma nbeydeydi. Olobiislerle giderek o;:o k l ptlda! tnr st Odyoda yaYln yapardlk, Ancak burada o;:ok kalmad lk. Kisa bir sure sonra istanbul BiiyOk Pcstene'nin en 051 katmda l,e ba$ lad lk. Canll yaYln yapl llrdr. Her program arasmda sp iker 'bes daki ka ist ir ah at' der VB bi r melronom o;:almaya baslardt. Bu arada i$i bilen sanalkarlar crsan O;: lka r, dl$arda bexreyen ter io;:erl glrerd l. En o;:ok yanm saaUik programlar duzenler ve bir sanatka ra relakat ederdik, Aynca Mesud Cemi l' in yonclimi nde h altada iki kere 'Klasik Koro' ya ylnlarr yapardl k. Bu koro prog rammda Saz olarak Retik Fersan, Kemani Re!ilad Erer, Kemal Niyazi Seyhun , Veclhe Daryal glbl se~ ki n isim ler vardl (1)." Burada ~ unu rahatca soyleyebtlirlz ki rad- yore r lie sonra TRT geleneksel TOrk miiziQinin lie bu alanda sanaicuann konusunda aceta bir oku! gOrevi yasamasmoa yeti~mesi gOrmO~tiir. Ulu Onder Atatiirk 'iin aramuoan aYrlh~ma dek sOrekli yakmmca bulunan lie Dell1etimizln en Ost katmca GT$M'ni sssienereree bu konuda katkrlar saglayan Riyasel-l Cumhur Fasll Heyel l 1925 yrrmoa 13 k i~iden Heyefte Rel ik Fer san(lanbur lie ~I) MOnir Nureddin Sekj:uk (ses), Hatrz Ya,ar Okur (ses), ~evkl Alg m (ud) lie ZLihtLi Bardakoglu (santur) gibi Onl0 Isimler gOreli alml~la rdl. Riyaset-l Cumhur Fastl Hayeli gOreliini siirdOrOrken Alatiirk'iin TBMM'nin 4. dOrl9m, 4. Toplanma ylhOi 1 Kaslm 1934 gOnO yaptlQI a~ l~ konu ~ma s mdan esorenen Malboal Umum mOdOrO ve cat Nedim TOr(On, bagh bulundugu Dahiliya Vekili $ ii krOKaya'ya radyolardan geTurk mOziginin (GTM) yaleneksel saktanmasun Onermesi uzeone QTM 2 Kasun 1934'de radyo yaymlarmdan kaldlrlidl. 1 YII, 6 ev, 4 gOn screcek olan kararla i1gili olarak Anadolu AjanSI 3 Kasun 1934'de ~u haberi g~iyord u: ·Ankara (AA) • Dahiliye Vekaletinin bugCin TBMM'de Gazl Hazretlerlnln alaturka muslkl hakkmdakl Ir!iladlannda n lIham alarak, bu ek!ilamdan Itiba ren alaturka musiklnln radyo pr ogramlarl ndan tamamen kaldlTllmasml Garp teknigi ne vakil lanatkarlar tarallOdan ~a hnma lml ala· kadarlara bildirml,tir (1).Atatiirk'On lIeralma dek Riyaset-i Cumhur Fasll Heyeti'nde gorell yapan lie hala Ala'nm yaOlba~mda oluran ve kendi deyimiyle 'Ata'yl bekleyen' Santur! ZOhtii Bardakoglu (1903) ile Ayhan San'nm 26 Nisan 1989, Ankara'da yaptlgl gbrO~ede , Bardakoglu yasagln kaldm ll ~1 hakkmdaki anlslOi ~y le anl atm l ~tl r: •... Bu yasak ~ I kl nca biz Radyo 'ya (Ankara) gidemez olduk. Buraa Milletvekill Raslm Ferld Bey Ataturk'Qn yak ln arkada!illydl. MOzlgl seven Insanlardl , Hanlml plya no klZI tanbur ve vlyotonlel ~a lard l . Bu " slralarda ben Rasim Be~"in kmne ders l~ in evre lir en gidiyordum ve ekserl yemege de kahrdlm. Bu slralarda Raslm Bey bana dedi kl: . ... Bana bando fEltl Veil Bey'l (Kamk) getlrir misiniz? Biz Turk muslklsl sazlanyla Garp mCizlgl seztarmdan blr le, me blr gru pla biraz da armoni ve konlrpuanla be stelenml!il eserlerl Oratmek ve o;almak ve bunu da AtatOrk'e dinletmek Istiyoruz. Bunu yapar mlsmlz? CunkO slz her ikl tarall da biliyors unuz. Veil bey hem TOrk mQzIglnl hem de Garp mOziginl Iyi biliyordu. Veil Kamk once kabul etmedl. Ondan som a orkestramn maeslrosuna takllt atllk. Kabul etll ve geldi. Halil bir armonl uygulamaslyla Garp mOzlgl sazlarl ndan keman, vlyolonsel ve bizim sazlarla Benll Hasan Aga'nlO Ra sl peerev ve Saz semalslnl adapte e«lk. Biz orada cumartell gOnlerl ~a h 'lrdlk, Mesal bltllkten sona da isteyen gide r, Isteye n kallrdl. Ak,am OltO sotra lar kurutu r, Turk mOzlgl sazlarl ~a ll nmaya ba,,lanlrdl. Ylne blr hafta aonu o;ah!ilma esna slOda Ata turk blrde nbl re te!ilr lf buyurdular: .... G~lyord um, evlnlzde saz sesl duydum da blr bakayl m· dedim. 'Raslm Bey ne yaply or' diye. Tabli kl Ala bUlno;ti gelmlfU. Blze esprl yaptllar, Raslm Bey de ~a h,ma larl anlatll 'karma bir mOzik ~ I ka rmaya ~all ~lyoruz pa.-m' dlye. AtatOrk 'gOzel ~all'ln ' dedi ve blr kahve ~tl kten loma 'ak.-mlarl ne yaplyors unuz7' dlye so rdu. Biz de Iskaldlg tmlZI, ~a llp teyenl.rle yemeQe s6yledlglmlzl belirttik. Ala, hanaya geleceg inis6yleyip gitll.Ertesl hafta cu · martesl gOndiiz ~all,bk. Bu meyanda Tanburaci Osman Pehllvan da gelml,U. Ak,ama dogru Atatiirk te,rit etliler. Muttaglnl a,O;I,lm he,.,eylnl beraberlnde gatlrml, araba . Biz Ata'nln hO!illanacagl ,arkllar ~a l maya ba,lad lk. 0 sirada Alatork Tanbu raCI Osman Pehllvan'l din lemek Is· ledl. COnkQ Osman Peh llvan'l n sazl blzlrn sazlarla ~almaya miisall degll. Tek ba'108 ~. Ia r va okur. Tiirk lye'de yay an gezmek su· , reuyte mahall i ve Aumeli turkOl erl toplaml!i. Sermayesl bundan ibaret. AtatOrk O'nu yamna c tc rttu ve 'had! ~a l bakatrm' dedi, 0 da ba~ l adl catmaya. Sir ~a ld l , Ikl ~a ld l va bl r sure sonra Ala vecce geldi, Gozler i dclu dol u cnnustu 'sen bana bu l urkul erle anneml hatirtattm' dedi. Osman Pehli van da bunun uzer ine: ... Pasem, ben sizin ann enizin okudugu tO rkuleri ~ a l d l m. Siz annenlzl hattrladuuz. Musaade bu yrun, eu vasll aYI (radyoyu) aem da Turk milleline oradan sesleneylm. Onlar da annelerinl haurlasmlar." deyin ee Al alOrk: "..Yann Aadyoya gil ve tOrk iilerini orada basta. Eger bi r!iey derlerse 'burasr stzln rnennu degi l, TOrk milieUnln mahdrr ' dersin. Ann esin l hallrlamak Turk millelinin de hakkl." teligine bunmen dil ve mOzik yah ~ m alan , birkay ayhk krsa bir sere sonunda bu konuda yeterli on bilgi ve becerilerin biri kmemi~. yeterti uzrnantann yet i\> mem i~ ve on hazrmklann ya p l lmam l ~ oldugu, aynca her iki konudaki devrimlerin takvtrn ve hart devrimi gibi bir ylrprda yapllamayacagl; basanyta yO rO rlOge konduktan scnra altsrhp sindlrilmeleri icin Yi llaria olr,:0lecek bir sure gerekligi gero;:eklerini crtaya koydu. Bu gorO \> 1934'On son gOnlerinden baslayarak Ataturkun de uygun gormesiyle uygulanmaya ba\> landl (1)." Atalurk'un ozel tcplannlannda butcnrnus Ali mel Ceval Emre ise 1956'da yazdlgl kitabmda bu du\>unceleri ~oyle dile geliriyordu: ~al may a "-Ata'mn- 'Ikl \>eyde inkilap olmaz, Dilde ve mu sikide: diyecegi zaman o;:ok uzak degildi. Muslk lmlzj de Avrupa hla ~l lrmak Isledlgl ve sonra vazgeo;:ligl malumdur {2)." cavabn« verdi. Ertesi gOn (") Osman Pehlivan Radyoya git mi~ ve AtatO rk'On emriyle mOzigini iera etmistir. (") istanbul Balediye Konservatua'nnca 1926'dan beri egili mi vaoumayan GTSM, 1943'de HOseyin Saadettin Arel'in (18801955) baskan omasrvra yeniden baslacr. Metodlar . yazma konusunda ogreliciier isleklendiriliyor, G$ M ezgisel yap.sma uygun Hiti< o;:algllannm da kullanlldlgl cok sesli denemeler yapillyordu. nazariyat derslerinde Arel·Ezgi-Uzdilek ses steternt ogretiliyordu. GSTM konusunda ilk kez atuan bilimsel adlmlar Vi ne tutucular ve piyasacllar taral lndan engellenmeye lfa l l~ l ld l. Her konuda ' biryok yenilik r,:a lr~ ma l a n tam olarak uygulanamadan Arel be\> yllhk s{lzle\> mesinin billm l arill i olan 1948'den sonra gorev kabul etmedi. Ardlndan ogrencileri tarahndan kUrulan ileli Turk Musikisi Konservatuarl Dernegi'nde yall\>malan yOrOlen Arel burada, ilelide GTSM konusunda s{lz sahibi olacak biryok degerli ogrenci yeti\>tirdi. Bu dernek GT5 M la rihinde ilk olmak uzere 24 perdel! ses sistemine gore beslelenmi\> o;:ok sesli parlfalar seslandirmi\>li (') ve ileriki Yillarda bu du\>unceyle eserler urel ecek olan ogreneilara de bu yolu a"m l\> oldu. Arel'in vefatmdan sonra buradan yeli\>m i\> birkay degerli muzik adamlmrz bu konuda yall\>malar yapl rlarsa da Boylece geleneksel TOrk mO zlgi yaymlarl yeniden bastarr us oluyc rdu. ZOhtii BardakoQlu c zamanrar yeprtan bir arasurmanm scovcianna gore Turk mOziginin yasak oldugu zaman Iyinde Philips Iirmasmm radyo ancrs: cjhazlanmn sat.stannm dO~t OgOnOn belirlendigini ve bu firrnar un da yasagrn kalkmasl iyin mOracaatta bulundugunu s{lylemektedir. 1934'On sontarrna dogru opera, sintoni gibi mOzik tii rlerinin TOrk kimligine uygun olarak bestelenmesinin ve sestendirilmesinin 0 zaman iyin kO lliirel yapl ve ge rye k le~mesl istenen sentez iyin Olkede ya\>ayan mOziklerin liimOnOn dikkate alinmasl gerektigi go rO~O Atatii ti< tarallndan yakrn yeVreS lne aktanlmaya ba~la nml\>lI. Bu gorO\>O Burhan Beige, Alatii rk'e dayandlrarak 30 Aralik 1934 gOnO ulus gazetesinde "Van Siyasal" ba\>llkll ko\>esinde yayrn ladl. Bundan ba~ka Falih Rllkl Atay ve Ahmet Ceval Emre de bu gorO \>e yazllarrn da yer verdiler. F. Rlfkl Atay 1969'da yaymlanan yaZISlnda ~oyle diyordu: "1934 yllinda YoQ unla~an ve birer alilim nl- " buntarm extn orarak sesienmmmesmr va GTSM cevrelerlnce kabul adildigini g6rmek i<;:in 1980'Ii yilian beklemek gerekecekti. Cumhuriyelim izin Ieomoen sonra GTSM acrsmdan onemj bir olay ca 1936-1948 yrllan arasmoa gOslerimde kalan MISlr ve Hinl kckenlt filmlerin ve miiziklerinin Anadolu'nun her yamnda izlenrne sidir. G9{:en bu 12 yrllrk sure i<;:inde 11 30 Mlslr Hlmi oyneujmsnr. 1946 Matbual ve Umum miidiirliigiiniin ' Mlslr I lImler inln mOzlklerl nln Ara~a olmasmm yasaklanma!!u' Karan bu miiziklera TOrk<;:e soz adaplasyonu modastm ba~ l att l . 0 zamana degin sOzleri yabencr oldugu i<;:in teksOzlerin rarlanamayan bu miizikler, TOrk<;:ele~m es iyle geni~ bir kesime yayllma olanagl buldu. Hatla ilnlil GTSM bestecilerimizden birka<;:I, para kazanma amacryla bOyle cansmatar yaptnar. Bu da GTSM ilzerinde yozjastmc bir elkinin clusmasma neden oldu. Bunlardan ' Avll re" ve ' A,kln Gazyll ,lan' isimli filmlerin ezgileri hala kulaklardan silinme m i~tir. 1948'de bu tilmlerin ltnan yasaklandl ama bu kez de laklitleri ortaya <;:Ikmaya ba~laml~tl. GTSM'de 'bir topluluqun sef tareunoan yonelimi denemesi ilk olarak 1921'de cazeoreoen ' c emn Konserl'nde Ali Rital (:agatay (1867-1 935) taratmdan qercekle~tirilmi~tir. Koro yonelimi i~ini prolesyonel anlamda ilk uygulayan ki~ i ise Almanya'da miizik egrtimi g ormii ~ Mesud Cemil (1902-1963) olmU~lur. $elli gl, kurdugu -KllIslk Koro'da uygulamaya ba~ layan Mesud Cemll 0 zamana degin dejenere ol mu ~ GT$ M ierasma modem, ciddi bir muzikal bir II n laY I~ getirmi~Hr. Mesud Cemil'den On ce bir me~k havasmda suren iera larzl bundan soma -Ium lopluluklan, tek bir sesin <;:Ikmasl, isleyenin, isledigi sekizliden okuyamayacagl ve uzun seslerin, islendigi gibi doldurulamayacagl esasma dayanan bugilnkil yonelim bi<;:iminin lemellari alllm l~ oldu. Bu arada GT5M 'de ~ele gerek olmadlgl lartl~malan da sil rmesine kar~m, yorum,lavlf, balans, entonasyon gibi Ozeliiklerin nasll saglanacagl. bu savi ortaya alanlar larat lndan dikkate almmlyordu. Tabii ki kurumlarm yapacaklan ~el s9{:imlerinde bu Ozellikleri uygulamasml bilen, yeterli egilimi alml~ ki ~ileri " tercm etmeien bu tartrsmelann aza indirgenmesi konusunda elkHi ctacaxnr. Tanzimala degin geleneksellikle ku ~ aklan ku ~aga aktantan toner ilzerinde yenilikler ya~lIlmaya <;:a ll~ l ldlysa de, bu yeniliklerin bu yeniliklerin hep daha basile kecan yantan benimsendi. Bunda GTSM'nin oldugu gibl korunmas: gerekligini savunan likirlerin de biiy iik elkisi oldu. Bu tikirlerde amac sadece korumaydr. Uretlme, i~levse li ige yonelik, gen i~ kitlalera seslenebilen ve toplumun kiiltiirel d egi~ imine cevap verebilen diizeyli esener gorii lmilyordu artrk. e eueen leknoloji ve i leli~i m otanaua n sayssmde populer miizik IOrleri gittik<;:e gozdele~iyo rd u . AraYI~ lar tesremsn. GTSM ve THM'de dahil olmak uzere turn muzik IOrlerinde gerek ezgi, gerak rttrn, gerekse <;:algi kullanlmlan acrsmcan son zamanlarda beyaxmrasmatar l i rg in le~m eye ba~laml~11. Once "<;:ok sese mi, <;:ok sazn mr ternsmatan duyulur oldu. Kendine T5M'ci (I) diyen sonsuer ve cesiecner balerili orglu, gitartl yeni parcerar yapmaya bastaduar. Neyin TSM oldugu. neyin olmadlgl konusunda bellrsizkk'er bastarmsn. Yeni bir tur belmyc rdu. Ozel radyo ve TV'i engelleyen Anayasa maddesinin 1993'de degi ~li rilmesiyle yurdun her varunda 800'0 eskm radyo kurvldu. Hepsi popOler mOzik yaYlrl1 yaprycrlardr. Bunun Ozerine arayl!?lara giren ve 0 zamana degin geleneksel Tiirk Muziginin ya~all l m a 6 lrl d a biiyiik kati(llarl olan TRT Ozel radyolara serbsellik getiren yasanm <;:Ikmasmdan soma, sadece GTM yaylrll yapan R4 kanallrll tiimiiyle populer mOzige, R2 kanallrll da eylul 1993'dan ilibaren haber kanallna donil~liirmes iyle GTM radyolardanbirkez daha silinmi~ oldu. GTM'ne biiyiik emekleri g9{:m i ~ bir kurumda gorii ien bu durumun bir gel,':ii? evresi olduguna inanmak isliyoruz. Halkrn mOzik diizeyini belirteyen ve cna gore yaplmlar iirelen Unkapanl kasel ve disk yaplmcllarma akernatit olarak sanal degeri olan ve miizigimiz aClsmdan belli kaygllan duyan nitelikli miizi k yaplmlan yillardif Orelilemedi, Devlal mOzik kurumlarlmlzda bir<;:ok nilelikli mii zik sanal<;:lsl gorev yapmaslrla kaflln bu sanalCllar yOnlendi rilemedi. (:Onkii her mOzik kurumunda varolmasl ge-. i ,.,.. ,,~,ne manOlgm,z stuayolar !<,urUiamad'g' gibj, ozel stOdyolarla ii?birligi sonueu M aya O;: lkanlmaya cansuan arunrer gbstermeliklen oteye gidemedi. Oslelik Oevlel mOzik kuroraanmeoan baz r senetcuarm popuienesme ugruna unkapam muzigi dogru~usunda o;:ah ~malar yapmak zorunda kaknktan gozledi. 1950'den soora outun turlerin cena hafifleri ba~ la m l~ . pesrevm yerini ' meonar. soziO eserlerde ise ' !?ar\( ,"nlO yerini "tantezi' ve benzer cercate r GTSM giderek bir eglenee mOzigine d6n O~meye bastarrusnr. Bu arada o;:ahemm teknik anlallm alamndaki uetauqnu gOslerebilmesi io;:in bestejsnen -xcnser saz semaisi' nin ilk 29 ornegini H.S. Arel 1945-49 yutan arasiooa bestelerrus. Arel'in vetetmoan sonra gorOlen bir-iki Omek dl!?lnda vnutulup g i tmi~tir. gozde le~meye Son yrnarca kullanrlan makam say,sr ezelrms, Batr mOziginin major ve minOr teotanna veem makamtar tereih edilir oirnusiur. Cmeg in Cumhuriyetimizin ilk 50 Yllmda kutlamlm,!? makam sayrsr 110 dclaylanndadrr. BugOn ise bu rakam yandan razta di.J~Oi? gosle rmi!?tir. Hieaz, nlnaveoo. huzzam, kurdilihicazkar gibi makamlar gozdele~irken ussak, hieazkar. euncu. kare'gar, saba, bestenigar gibi g~n yOZYlhn sevree makamlan daha az kullanflir cimustcr. u scuer de piyasaya uymui?, bOyOk usuller gorOlmez oimusnn, Omegin 1910 yll,nda 1000 eserden 157'si dOyek usulOnde testeiennxen, bu sayr 1970'lerde 275'e o;:,kmri?t'L Buna kari?,lik ag,r orta ve yOriik aksak usulleri 340'dan 214'e, devr-j hindi usulu ise 82'den 15'e dOi?mO~tiir. (' ) Son 15 y,lda Yalo;:m Tura (d. 1934) faraflndan ba~l atl l an ve bOyOk tart'~ma la ra vol ao;:a n GTSM ses sislemi. nola yazlml ve yahml, GTSM o;:ol<.sesli o;:ahi?malan hala belli _ bir temele olu rtulamamli?ftr. Bu konularda her· kes kendi gOrui?OnOuygulamakl ad,r.GTM konservafuarlan arasmda birlikteligin olmay,~, da ayn bir sorundur. BugOn TOrlol ve Batl mOzigi konservaluarlan ayn yall altmda yali~m alarm, sOrdOrmekte olup ikisinin de birbirinden haberi yoktur. lo;:i nde kanun, kemeno;:e veya baglama parti bulunan orkestral bir eseri o;:alabileeek grup yOKglO'O'L Gerek GTSM, gerek THM'de ayrmtrya inen arasurmatar henOz yeorrmemsnr. ii?i saoece arastnma olan bir "I fi rk MOzik Bilimleri EnslitiisO" ve GTM kaynaklanm ce ren "Turk MU2;igi 'htlses KOlOphanesi" kurulamam'i?t,r. Konservatuartarda varctan "Muzikoloji" bOlumlerinin nenaz bir varuk gosteremedikleri gozlenmektedir, Ilk Turk musikisi Devlel Konservetuannm (istanbul), ilk Devlet Klasik Turk MuziQi Kcrosu'nun (Or. Nevzat AlIlg), ilk MOzik Bilimleri bi.iIOmOnOn (D,E,U.-GSF) 1976'da cansrnaya basiamas.rxn ardmdan 1980 somas, GTSM'nin kurumtasmasr ecremoan altln Yillar oimusi ur. KOllOr Bakanllg,'na bagtl olarak ANKARA (1986-0 zer Allin), IZMIR (1985- Or. oman Cnald!.) BURSA (1991-6 nce Inei ~aYlrtl , 1993'de Omit Atalay), ELAZIG ( 1991Naei SOnmez), SAMSUN (1991-Taner Gaglayan), OIYARBAKIR (1991-0nce Omit Atalay, 1993'de vekil Mehmet Oolgunyurek) Devle t Klasik TO r\( MOzigi Korolan, lstanbul Devle t TUrk MOzigi Toplulugu (1987-Necdet v asar). Istanbul Tarihi·TOr\( MOzigi Toplulugu (1992-Ahmet OZhan), Konya TUr\( Tasaw ul Toplulugu (l990-Tevtik Soyata). Edirne Oevlel TOrk MOzigi Toplulugu (1993-Nejat Attig): bunrann varusua ANKARA (1986-Mehmel OZbek), SIVAS (l 990--Celal Vurat) ve URFA (1991-Halil Atllgan) n eviet TO rk Halk MOzigi x orctan kurulmesfur. Aynca Vine bu Yillarda iZMiR (1984) ve GAZiANTEP (1988) Turk Musikisi Devlel Konserval uarlan OQretime re- ba~ lamli?trL 6u yillarda Mutlu Torun (ud), COneyd Omon (kemeno;:e) va Necati Giray (viyolonsel)'dan kurulu Turk mOzigi triosu 1960'lardaki Ileri TO rk MOsisiki Konservatuatl Demegi'ndeki o;:a l l~malardan sonra ilk kez TOrk o;:alg,lanyla o;:ok sesli eserleri ses· lendirmeya ba~lam l ~lar, bunu Ruhi Ayangil'in ybnettigi "Ayangil TOrk MOzigi Orkestra ve Korosu" ve KOIIOr 6a kanhg' · Izmir Devlet Klasik TOrlol Muzigi Korosu" izlemii?tir. Vine Ruhi Ayangil, Hasan Ferit Alnar ( 1906-1978) tarafrndan bestelenmi~ dOnyanrn ilk "Kanun ko~ertosu'nu bestecisinden sonra ilk kez seslendlrmii?fir (1980). " pjVANO BA~LANGI9 METODLARINA GENEL BAKI~ • GiiI CiMEN MelOI (yb ntem, SOzcu k anla rmyla ' 1'01" demeklir. Genel anl amlyla hecle/lanan amaca ula;;ma k ilfin adrm adrm izlamesi ge reken asam atar olarak tarn mta nabiur. M elol, ogrenmeyi etkili ve silrekli hale ge t ren OQelerden blridir. xrsa surede ltOk verim etde etm ek, ancek egilim • O{jretim ilkelerine ve em eca uygun m eto tla r1a ~h~rak olanakhdlr. Piyano ba~ang lO;: egitiminde de izlenece k melotlar; ko- nulann dOzenlenmesi va ir;;lenmesinde ' som utlan soyula", ' yahnda n ka rmar;;lga", "kolaydan zora' bilinenden bilinmeyene", 'yaklMan uzaga' , ' o;evreden evrene " gibi ~gdar;; ge na l ogretirn i1 kelerine p aralellik tar;;lmahdlr. Piyano bar;;langlO;: eCitimini proglamla ma girir;;imi yaklar;;l k iki yiizyll 6ncesine deyenmek tecn, D,G. Turk (1789 - 1802) F . Kalkbren ner (1800 - 184 9), L. KOhler (1851 • 1858) gibi beSleciler piyano ba~anglO;: meronan edebfyatmm OOCOleri ol mu~la rdir. Giiniimiize dek o;:e~itli ulkelerde yaylm lanml ~ oIan piyano metcne n hayl i geni~ bir da~arcl k cnetcrmesteo«. Ilk piyano rretotanrc a genellikle her iki elin uzun sii re sol anahtannda ve do majorde, nadiren tek di zey veye tek sembollii "a ll~t lnldl~l , ezgilerin basil ve tekdiize oldugu, sol elin ihmal edildi{ji, euem ba~ lmsl z kulla mmma onem verilmedi{ji, zihjnsel gel i~me ve yarahcl ousenceve yer verilmedigi gOrOlmektedir. Oysa, ,.aglmlzda piyano ogrelim y6ntemleri bO!unu ile de{liifmiiftir. Bilim ve teknolojideki i1erlemeler ve beraberinde galen modem yaifam bi9mi piyano e{litiminin de oragda~ bir yaktasrmta ere ahnmaslnl gerekhrmiiftir. Plyano Ba ~la ngl" Melotlanmn Gene l Ozelli k lerl "Piyano Bal?!anglO;: Metodu" olarak adlandmlan ogrelim materyalleri - bunlar bir lek metot kitap ya cia meter kilaplar dizisinden oluifabi1ir - O{j retilecek konulan sislematik bir geliifme saglayaca k bi"imde planlanrms olarak scomaueomer. au ya.h~mede piyano b~langli;: metcnan i;:e~lII a" llardan smlflandm lmakta ve terarutan kaynaklardan elde edilebilen metctene bir listesi yer ahn aktadrr. Piyano ba'}lang li;: melollafl iZledikleri genel yaklasrmtara gOre U" ana baif!lk all inda loplanabilir. 1, Va'} gruplarl a"lsmdan, 2. Izlenilen yontem acrsmdan, 3. E ~itimciye rehbertik ecrsmcen . Ya~ Gruphm AO;:lsmda n Piyan o Ba~la ngll; Metotlan Bu ya kla~l ml izleyen metcna n Okul Oncesi, llkokul - Ortaokul (lIkO{jretim) ve Ge"",ik • Yetiifkinlik Donemlen oIarak iio;: ba'}hk altlnda incelemek miimkiin etabilmektedrr. OkulOncesiDOneml 3· 6 ya'} lj;OCugunun piyano ogretimlnde kullemlan bu metolla rcla bol miktarda renk!i resimler ve '}Bkiller yer almakta, anao kulu o;:ocu{junun ilgi alanmclaki !iarkl ve oyun muzikferinden yola "I kllmaktadlr. Paryalafln hemen hemen Iilmunu SOziO ifarklla r oIUiflurmamakla: ifarkl s6ylemeye, dinlemeye, oyuna hayal gilcO ve Oykii nmeye Onem verilmektedir. Piyano OQ renmeyi kolay ve savimli hale getirme amaclyla. bazl metollarda da k~k "ocuklann yaifam lannda Onemli bir yeri olan " .- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - • renklerden yararlarli lmakta: tusrara yapl!~tmlao reokli baotlar (Do klrmlzl, Ae mavi, Mi tu runcu, Fa San, Sol yesn. La siyah, Si Mor.) ve dizek uzennde aYni reoklerle gosterileo notaiar kuuar utmaktadrr. Okul Oo cesl Plyan o Egitimln e Bazl Yak l a~lI mla r t . Eo kolay ogre tim materyallerini kullan arak, yavas bir surey iyersiode piyaoo ogretme k: Geoeliikle cejna eo kuvvetli parmaklaria (birioci, ikind, uyiiocu) baslar. eson en olara k daha zaytt parma klar a (dorduncO ve besinci) geyiiir. y.ogu parcalar be e parmak konomunc edu ve ellerin o6betle~e kullao lm lyla yallnlr. (Thomson, Schaum, Aaron vb.} 2. <;:a lgl egili mioe zemin otustu racak temel muzik egitimi ile ba ~laYl p, piyanoyu daha gey tamtm ak veya 00 egitim ya l l~ma lan ile piyano yah~ mala rlO l birlikta surdurmek. (Bergenfeld, Clark, acss, Pace vb.) Okul onc est piy ano eg itimiode, dogrudao yalgl ogret imioe ba~la mak yerioe hazlrhk ya l l~malar loa yer verilmesi goru~u guoumuz eg itimcileri taratmdan c ane <;:ok beoimsenmek tedir. Euritmics (Daicrose). Or1t, Kodaly. ceretc • Cone, Suzi ki, yalgl oncesi ve yalg l egitimi rn:le yer verilen basnca yOntemlerdir. Dalcrose Metodu'nda , piyano ile og retmen ta ratmdan cocukta ilgi uyandrrma. kulak egitimi, yarancnrk. mu zikteki ritmio vucut hareke tleriyle ifadesi bashca ya kla~ l mlard l r. Kodaly metod u'nuo temelini ~a rkl sOyleme ve kulak egitimi crusnnmektaorr. Muzik. konusma ve hareketin b irle~tiri l e re k cocukta yaratlcl lig lo ge l i~ti ri lmesi O r1t Metoou'nun tamel ya kla~ lm ld l r. Suziki Metodu (Once mekan egitimi iy in ozel bir ycmern olarak ge li~ti ri lmi~ olup daha soora piyanoya uyanlaom l~tl r.) <;:ocuguo koou~maYl og renmedao once surekli di nleome yoluyla aoadilinin inceiiklerini og rendigi ve uygun bi r egitim ve rildigi taktirde anadili ni kc nusrnayr ogrenebilen her (,':ocugu n muzik yeteoegioin de benzer bir biyi mde ge li ~tirilebilecegi varsayrrnmoan yola y lkmaktadlr . Yukan da sozii edilan - 6zell ikle grup e\'jitiminde uyg ulanan - di\'jer metotlardan oldu kr;:a fa rkll bir a nlaYI~a sa tup oran Suzuki Metod une gore, r;:ocuguo ailes inden bir ki ~inin - bu ki~i genellikle an ne clrnaktaou - ogretman ue i~bi rli9i vepmes r ve oereteroen Once ogre tilecek pa r(,':a larlO teyp bantlanm programl l olara k yocuga dinlatmesi ge rekme kted ir. BOylece, yocug un kulaktan og rendigi pa rya derste kolayl,kla og retilmekte ve ezberletitmekted'r. ilk ogrelim D6ne mi Ilkokul ve ortaokul(,':ocuklarlOa piyano ogretimini eme cteven bu metod larda da okul onc esi d6 neminde oldugu gibi vine r;:ocug un yakm cevresmoekr ve ilgi alamna gi ren sarknaroan ogre time ba~la nmakla, bu serkuenn sOzleri arac lliQI ue kon u~ma dili ve muzik dili arasmda kop ru kurulmakla, konular ilerledikye eoner te rk edilmektedir. Qogu metotlarda okul r;:ocuklan nln anlayabilecegi bir;:imde klsa ve yallO kuramsal bilgi ve ay lklamalara yar verilmektedi r. Geoy lik ve Yeti ~kinli k D6n emi Bu tur metot lar (,':oguolukla a~g lda bel irtiien amar;:lara hizmel verece k yonde ta sari a nm l~lard lr: ,. Slnl ! og retmenligine veya muzik ogretmenligine y6nalmis ogrencilere piyano egitimi ve rmek, 2. bgretmene piy anoyu okul muzi\'jinde e~l i k yalglSI olara k kullanabilecegi duz eyde teknik ve teorik bilgi venn enio yam s" a, ~~itli tiirlerde kolay paro;alardao (valsler, mar~ l a r da oslar vb.) olu~an bk dagarClk kazaochrmak, 3. Armoni , kom pozis yon va mii zikoloji og reocileri ile yeli~ki n l ere armoni aglrhkh bir program iyerisiode temal piyano tekni\'ji vermek , 4. Qoc ukluk yillannd a piyaooya ba~laY lp de l,':8~itli oedenlerle sii rdu remem i~ olan ogreoci ve yeti~k in l e re bir tekrar prog raml saglamak, S. Piyanoyu "hobi " olarak 6greo mek isteyeo ogrenci, ev hanlml, emekli gibi lop lum uo ye ~illj kesim leriodeo amat6rlere temel piyano egil imi vermek. Vukanda genel hatlanyla nilelikleri ve kapsamlan atV1klanmaya o;ah~l\an t;:e~di ya~ gruplarma il~kin piyano bai?langltV metodu Omekleri bibliyografik bilgiler helinde ekte sunu lm u~tur. 6u konlldaki bibliyog rafya t;:ali~ma lann m yaygm la~tlrl larak sOrekli klhnmasmln, piyano egitiminin niteligi ve t;:agda~la~tlrllmaSI bakrrnlartndan son oerece onem ta~l dlgl du~unulmekted ir. Izlen ilen Vo ntem AtVlsmdan Piyan o 6 a,lang l0;: Metol lan James W . Bastien Izlenilen y6ntem atV1s1ndan piyano metottanru dort grupta loplamakla dlr; Orta Do Metodu, Landmark Metodu, «ok Tonlu Metot, A\ii:lmah ((ok Toplu Meto!. Bu bOlumde yukandaki yOnlemlel1e bil1ikte, en esld ba~langlt;: yOlllemi oIan Do - SOL VOrltemi de ee armmaxtadu. Sol EI DO • SOL, Sag 81 DO • SOL Kon u mun da (Do majOrde) Ba,lama Yonteml Sol el 5. parmagl ile saC 61 1. parmaCI aresrnoa bir oktav mesate bulunrnaktadrr. lki er birbirinden uzak konumda ogretime beeteyen bu tut metcnatda iki yakla~lm gOrii lmektedir. ilkindB, eller Once ayrl ayn sol anahtannda yaZllml!? alt~ nrmetarea o;ah~lrIhr; sonra. yine sol ar entenrca iki elin ayr u area t;:ak:llgl parealarta - t;:O{junlukla Do Maj¢r lonunda devam eoeom-, tek diyezli ve tek eerrcac tonlara kitabm son klslmlannda get;:ilir. Omek 1 Tek et itVin ah~ll rmala r (L Kohler) Sagel S 01 ez ... " #:-t:'~f.-' : ~I ~:1::: "~H1 ~.bt:J±J:tT;i~ ., Orn ek 2 DO · SOL Kon umunda, sol anahtafl nda ali, l lrma. (Bever) ikinci yaktasu n tee sol ve fa anahtal1ar lnm bil1ikle ogretilmesidir; ancak. bu yOntemle yaz l1an kltaplar aresmde eoce tek e! t;:ah~as lna yer verenler bulunmaktadrr. ,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - , .Omek 3 Do - Sol Konumunda sol ve l a anatuennoa austrrrna. • ff?~= ~=i" c.... ... , •• "".,..." Oo • Sd Ybnetimi'ni esas alan bazr ba~l a n g lr;: metoflan: L Kohler, F. Beyer, O. Beringer, B. Bartok (Mikkokosmos). O. Irmer. Orta Do Metod u Alex Burkhard'in 1906'da geli ~t ird iOi bu yontem. piyano ba~la ng l" egil iminde bir devrim sayuabiur. John Thompson'un 1936'da yaymlanan ' Teaching Lit1lc Fingers 10 Play' eon meloduyla pcpuler olm u~ ve daha sonra ge li~ti rilece k olan diger ba~la nglr;: yontemtennln de r;:l k l ~ noktasr olmustur. Orta Do Ycntemrne gOre 6{jrel im. her iki elin orta do tusu uzerindeki bas parmaOI ile baslarnakta, orta do notes . la ve sol anahtartan araslnda bir k6pnJ orusiurmaktacu, Birinci parrnaklann arcmc an asamau otarak dige, parmaktar st. metrik bir hareket jr;:erisinde kullar ulrnaktadrr. Ezgiler ba~la ng ll<la iki eie bOlu~turul mu~lu r ve sol erin eslik eltigi iki eesu parcarara oaha som a geyilmekledir. Geleneksel Orta Do Metodunda, pareaiar r;:o{j unluk DO-SaL-FA major tentarmcacn. Araliklar. akor yaprsr ve kullarurm, Iranspo zisyon, armonizasyon. improvizasyon v.c. kavramlara hi.. yer ver umez veya metodun sonlarma dogru deginilir. Oysa, yakm ge"mi~te ve gun umOzde Orta Do ybntemi'ni esas ararak hazmanrr us olan bazr kitaplarda, yukanda belirtilen kavramlara da yer verilmekledir. (Om. Denes Agay: Leaming To Play Piano) Ornek 4 Tipik Orta Do Ba~la ng IC I . (M. Eckstein) ,- - .. ~J Omek 5 iki ~ • - . ~ ~ ••• . sesli melodi (A. Burkhard) Orta do yOntemini esas alan bazr ba~la n g lr;: metonan: A Burkhard. F. Emonls, J. W. Thompson , H. Bodenman, D. Agay. Landmark Reading I 5 101r i~a reti Ok uma Vanlemi Orta Do ybnlemine ajtematlt olarak gel i~lirilen bu vonrem, ilk kez 1955'le Frances Clark'm yazdlQI ' Library l or Piano Sludents· adll rnetotta gOrOlm e ~jedi r. Nola nkuma, arahkialln 51nlr i~ reli olarak veruen ootateroao yukan ve a~ag l okun mast lie geli~liri li r. ,- Om ek 6 FA- DO- SOL 1974'te L. Olsan, L. Blickenstaff taratmdan yaztlan Music Pathways'de tee Slrur il}areli or arak dlzek nzenooe farklr kcnumca yer alan bel} adet DO notaemdan yararta numaktecu. Omek 7 Bel} Do Bu yontemi esas alan ban bal}lang,,;: metotlan: F. Ctarck _ L Goss: The Music Tree . F. Clarir. - L. Goss - A. Grove: Keaboard Musician , James, Denise Lyke: Keaboard Fundementals. Wolter - Carol Noone: The Pianist L Freeman - L. aiercnt- M. Blickenstaff: Music Pathways, W. Palmer - M. Manus _A. Lethco: Alfred's Basic Piano Library. COk Tonlu YOntem Bu \,ontem di{jer bal}langl~ y&1temlarlndan tamamen tarir. 1t bir yaklal}lma sahipbr. ~retim program lnm ilk bir ka~ aYI ~ensinde, bel} parmak kooumuncla 12 major ton 6{lrenilmekte, ilk derslerden bal}lanarak armooi bilgisi yogun olarak verilmelda, nota okuma arallk ilil}klleri kurularak gelii?tirilmektedir. Ooiki major too pozisyonu. gOrunum ve ~11f11i? acmroan ayn! olan akortann dOrt gruba aynlmas, ne kolayhlda O{jrelilmektedir. Cmegin: IM od grupta Do - Sol _Fa Major tooik akortarnmn hepsi beyaz tuslardadtr: ikinci grupla ise Re - La - Mi Major tonik akcrjan beyaz - siyah - beyaz taslardadrr. Ornek 8 I. Grup scoonien. j • 1 ' • Tonik va dominant yedili akorlan baetanqicten mcaren meldilere ei? lik etmede - - - - - - - - - - Om LI 9. Akor e,?l ikli melodi. BaZI cok tonlu yOnlem omekleri: R Pace Music For Piano, W. Paimer - M. Manus - A,V. Lethoco: Allred's Basic Adult Piano Course. A~amah Cok To plu Y6nt em Cok lonlu yantem in bir kal; yl litk censma il;erisinde ve her ton grubunu og renmesi il;in yeni basrayan ogrenciye yelerl i sure brrakacak sekilde uygulanmasl bu ycnterrnn temel ini olu,?Iufmamaktad'L Bu yakla,?lmla ilk kez James ve Jane Baslien'in 1976'de yaymlanan "Bastien Piano Basics" dizi meicuanooe yer verilmii?tir. Walter ve Ca rol Noona'nm "The Young Pianisl Series" adh esertode de aym yaklai?,m g6rOlmektedir, lzferuten yontem al;lslndan yukarda belirtilen yaklai?,mla .. kurrna olarek metol ve ajburruer de bulu ornaktadrr. Omegin bir metot orta do yOnlemi ue ba,?layrp, smlr i~reli benzen bir nola okuma siSlemi kullanara k. eok lonlu ybnlem esasreune gb re devam edebijir. (Walter. Carol - Noona: Mainstreams in Music - The Pianisl) lzlennen y6nlcm al;lslndan incelendiginde, iki elin bi rbirinden uzak konumda bai?lad,g, metottaroa. ogrencin in iki dizegi ve iki anahta n bir bUlun olarak algllayabilmesi, do laylsl ue dogru ve cabu k nota okumayl og renebilrnesi olduklfa zorour. Eski ycntemtere gbre ba,?lang'~1a ayn ayn censtmten ellerin bifie'?tirilmesi ve dikka1 in iki dize k c zenre cdaklasnnlmasr da sorun yaralmaktad rr. piyanoya yeni ba,?layan ogrenciye iki elde larkh parma klar kullanmak ve paralel gidi'?ler tets germekle. bu yuzden ternet davran'i?lartn en onemli 6gelerinden biri olan do{jru el lulu,?unun denelim akearnakiadrr. ona Do melodunda elleri n van yana olu,?u doQru el konumunun yerlei?tirilmesi ne otanak saglamakta, fa anahtan ban metctla rda say/anm bir kosesmde yer verilen er konumu ~ize lgede ya da resimleri, og renciye nola nkumeoa ve lu,?eyi temmeoa ktlavuzlu k etmektedlr. Hem do - sol hem de orta do rnetodunda yerauc. r;ali,?malara yer verilmemesi ve bil kal; tonantenm d ,,?ma O;:l k,lmamas , cnemn bir eksikliktir. Kimi r;agda,? metonerce tee leori k bilgi dduk~a yogun , lekni k ve rnuzikal geli~im cck hrzhdtr. Bu IUr jctaotenn sel(iminde ogrencinin ya,?" ki,?iligi ve yo. tenegi dikkale almmahdrr. Egit imciye Rehberli k AO;: ls lndan Piyano Bai?lang lO;: Mc lollan Denes Agay bu acroan piyano metotla nm u~ ayirtmaktadrr: I. Egilimciye lam ktlavuzlu k eden melotlar. Bu IUr metonar ozallikle deneyimsiz og relmen ie r iCin yararlldlL O rnegin J.W , Schaum: Piano Cou rse, J. Thompson: Mooem Course for Ihe Piano , 2. Egilimciye fazla yerdrmcr ctmayan. takat eseman olara k planlanmli? metonar. Ornegin, E. Steiner: Piano Course, B. Wagness:X Piano Course. 3. Sir ba,?langlC melodunda .;:ok eiocrn gbrunumijnde, bai?ka bir metcna ba~ lanllli ota-ak kullamlabi lecek metot'ar. Ornegin D. Agay: The Joy of FirSl Year, L. Benner: MusK: for Piano Students. , " ,- J. Sebba: Abracadabra Piano.) Piyano metccnan egitlmciye rehberfik acenroen • degerfendirildiginde, ecrktemay a, resjme , 9 zime, yer veri lmedigi g6rulmekte ; bu metoaan izleyen og retmenin, konuta nn O{jfeliminde lamamen Kendi deneyimlerine ve ogrelmenlik yatenegine tes vunn esr gerekmektedir. (Burkhard. Emoots. Schei der. Bartok , Mlkro kosmosv.b ,) Yukandaki Omekler ereerrca ye r alan Bela Bartok'un alii ce tteroen onean "Mikrol<osmos" adll piyano okulunun ilk ii~ deflerinden ba~la ng lO;: egitim inde yard lmel veya repertuvar meter olara k yarartamjm asr daha uygun oIabilir. Metot ~iminde Dikkat Edilecek Husu slae: Piyano e{lilimcisi m ete r 5e'9minden Once ama,.Jaflm ve 6Qretmeyi tasarladlgl konula n saptamalt. dana SO/1ra arnaca en vygun meter i~in erestema yapmahdlr. sonocta bir ba~angIO;:'melodunu izleyen b{lrenci, daha biryok maooeyr ekleyebilece gimiz ~ remer beceri leri kazanml~ olmahd ,f: - Turn ~yi tsmma (Yalmzca bir bOIiimiinii degil) - Ak lCI bil bi~imde nota okuma - oec rsareuennc tempo ve nuens terim lerini anlama - l ega lo ve staccato ~lma Elleri baglmSlz oIarak kullanma Sir - iki okl avhk majof ve mioo r dizelen ~Ima Afallk ve akorjan taruma. ceima Motif ve cii mleleri tamma De~ilre I ilk bakrsta ~Ima YUkandaki temel boce rileri kazandlnnaSI bekleni len bif meted Ozellikleri bUyiik OIoyUde ta~l mal ldlf: I. a~g lda ki i; aQda~ genel ogrel im ilkelefine paralellik la~lmah . piyano egiliminde en son y6n lemlere gOre haZirtanml~ oImahdlf, Metol hangi ya;; grubu i'<in ya z llm aml ~sa , 0 oonermn bedensel ve psi kolojik yaplsma uygun olmahdrr, Metodu n kapsadl gl ah~lIfffia, etut ve par~lar ogrencinin ilgisini uyencrrman ve sistemli ~h;;maya y6n lendirmelidif. Kitabm io;:erigi kada f dIll g¢riiniimii, H< say/ala rm tas a mr n, resim ve 9zimleri albeni li; nota yazmu okunakh olma hdl l. MeloUa yer verilen kuramsal bilg iler ve miizik parcalen dengejenmj~ 01ge'i~li rilen 2. 3. 4. 5. manon. 6. Piyano armonisi. mOzik teor isi, emprovizasyon f doQao;:lama ve yaranc r o;:ailll"laya yer vefmeiidir. SONUC Piyano metodran inceiendigincle hi~bir metodun lam veya mukemme ! olmadlgl gOriilmekted ir. Her metooun kuvve lli veya zaYlt y6nleri bulunabi lir. En ya km tannte yaym la nm l~ bir metcdun bile en ~a9da;; anlaYI ~ sahip oImaya bi~e{ji unu fu'maoa n ye ni yaklalli miar ve yeni metoolar sahiplenmelidif. Piyano egitimci si Yillarca bjr tek meteor saplanlp katmamah, yenilikiere 8!;:lk olmab ve ya lmzca bir metodi izleme k yerine diger metonardan da yararlanm ahdlr. - "- - - - - - - - - - , KAVNAKl;:A Agay Denes, Teaching Piano. Yorktown Music Press, Inc. New York, 1981. Bastien, W. .J ames. How to Teach Piano Successf ully. Neil A, Kjos Mus ic Co. San. Die90, California, 1988 . , B inba~ lo~ l u . Cavil. Oqrenm Metodu ve UY9ulama. Binba~ loglu Yay me~i, Ankara. 1977 . " cimen . G OI. 17-20 Ya~ G ruplan Arasmdak i Ogrencilerin Piyano Ogretimi ve Basan Saqtamadakt Yontemler. YaY lnla nmam l ~ AS1stanh k Tez i, Ankara , 1947 Fenmen, Mithat. Plyar ustm Kitabr. Ankara, 1947. Penme n, Milh al. MOzikt;inin EI Kitabl. MOzik AnSlk lopedisi Yaymlan. Ankara, 1991. Edip . G Onay I ucan. Ali. cevreoen Evrene Keman Egitimi 1. Yeni Oagarc lk Yay mlan , Ankara, 1980. Mason, Barba ra Kirkby, The Adull Beginner At The Piano , Bosworth , London . McDonald, Dorothy T. Music in Our Ljves : The Eally Yea rs, N.A.EC., Was hington, DC, 1979. Pamir, Leyta . Gagda~ Plyanc Egilim i, Beyaz Ko~k Yaym larl, No: 2, Istanbul. Sct1el ling , E. McConathy, O. Haake. GM. Haake, J. C. O xford Plano Course First Teacher's Manual, Oxford University Press, New Yolk, 1932. Suzuki, Shinichi. The Suzu ki Melhod I. Summy - Birchard Co. 1973 . Uz. Abdullah. Piyano Egitiminde Birinci YII. Yay m la nmam l~A sjsta nhk Tezf. Ankara, 1975. EK 1 Okul o nc es i Piy ano 9a\lla ng,~ Melotlan Bastien, James. Piano fO!' the Yourog Beginner, PrimersA -8. Neil A. Kjos Co. 1987 , (5-6 ya~) Bastien, Jane Srnlso r. The Very You ng Pianist 1-11-111; Neil A. Kjos Cc., 1970. (4-6 ya~) Bauer-Oulet-Ouatle Cou rse: Piano Metho\. Schirmer, 1931. Bergenfeld , Nathan. The Very YOlJng Beginner (Acorn Basic Lessons in Piano). 1977. Bodenm an, Hans _ Peychae r, Herwi g. Oas c ororeprer am Klavier, 1- 5 Edition Melodic , ZUllCh, 1973. Collins, Ann - Clary, LInda. Sing and Play t-II- III. Stipes PUblishing Co" 1981 . (3-5 ya~) Cory , Cappy Kennedy. The Prime r Pianist. The Herilage MusiC Press. 1977. (4·6 ya s) Covello , Stephen. The Lillie Avent-Garde. Schroede r and Gunther , 197 1. Noona. Wa ltel -CaI01, Gifted Piarust 1-4. Roger Dean Pb. Co .. Hentaqe . 1986. Pace, Helen MUSIC for Moppets , Lee Roberts Publications , Pace , Robert. Kinder Keyboard. Lee Roberts Music Pub. 1977, Scha um, W . John. Wi r MusiZleren am Klavier . Edition Bosworth , Suzuki, Shinichi. Suzu ki Piano School , Vol. \-11, Summy Birchard. Thompson, John. Eaisest Piano Cou rse. Willis Music Co. 1936. EK 2 il kogretim Done mi Piyano Ba~'ang lt; Met oll an Aaron, Michael. Piano Course. 1-5. Belwin Mills, 1945. Agay, Denes. Lea rning to Play Piano . 1-4. Yorktown MUSIC Press,lnc .. New York , 1987 , The Joy of Firsl Year Piano: A Method a nd Repertory for the Beginning Pianist. Yorklown Music Press,lnc., New York , 1972 . Allison, Irl. The Iri Allison Piano Library . Irl Aliison Publications, Austin , Texas, 1966. Bastien, James. Bastien Piano Basics: Piano, Primer , Lever-a . Neil A. xjos Music Co. , 1985--1987. (7- 10 ya~) The Bastien Piano Lib rary: Piano Lessons. Nell A. Kjos MusiC Co., 1981. Bartok, Bela. Mikrokosmos, 1-6. Boosy - Hawkes, Inc. 1940, Bartok. Bela - Reschofsky, Sandor. Piano Method . Edili o Musica , Budapest. 1950. Benner, Lora . Music FOI Piano Students. G . Schirmer, New York, 1965. Bergmann , Walter. Ktavierschute. 1-11-111. Mosele!. Beringer, Oscar. A Complete Pianoforte Tuto r. Boswor th. Beyer, F. Elementary Method for the Pianoforte, Carl Fisher Inc.. New York. Boden man, Hans. Kleine Finger am Klavier, t -3. Edition Melod ie. Brimhall, John. Piano Method , 1-5. Hanse n, "" Burkhard, Alexander. Neu Anlaitung fu r cas Edition Schott . 1906. Van de Velde, E. Methode Rose , Editions Van De Velde, 1947. Kla ~ i erspiel , I-1 1. as EK 3 EK · 4 cerrovcoenau . Maria . Mica metoda de Pian. Editura Muziceta . Buk.e;;. 1964. Kasscha u , Howard , Piano Course, 1-5. G . SchirT1li;lr, 1959. Clark, Frances. The Mud s Tree: Time to Beg in. A-B-C. Birch Tree Group Ltd " 1973. Keller, Oskar. Klavierschule. c -ere. 192 1. Damm, Gustav. Klavierschule, 1-11. Steingraoor. De Vito. Albert. The Abert De Vito P~ Course . Keoyoo Publications, NeY.' York City. 1968. Eckstein, Maxwell. Eckstein Piano Cou rse, 1-6. C. Fish er , IfIC., Emonts , Fr itz. Erst es Klavierspiel und Spiel Fun! Tonen. Editlorr Schon, Mai oz, 1958. Enoch, Yvonne . Heinrichsen . Lets Make Music. Fletcher, Leila. Leila Fletcher's Music Lesso ns Have Begun. The Bos ton Music Co. , Bost on , 1947. Freed Isadore. First Year Essentials for You ng Pianists. C. Fisher, roc., New York, 1934. amemo. Florance. Piano for Pleasure, 1_1l. Belw in - Mills , Melville, New Yo rk, 1960. Glover, David Carr - Garrow, Louise. The Piano Student. PubJ ;r-a~o ns , Be ~in f Colombia Pic. 1967. Koehler, Luis. Praktisc he Klaviersch ule , Op . 300. Peters, 1857. Krentzlin, Richard. Krentzlin, Be rlin, 1937. Dar Junge Pianist. Kub i, Heinrich. Elementare Klavierschule . Hug . 1954 . Kugier, Gustav, Neue Klavierscbule. Levine. Henry. Henry levine Piano Co urse . 1-11. The Boston Music Co .• Boston, 1955. Marwick, Marion Maryanne, Nagy , Creative Keyboard 1-11. Colombla Publications,. Hialeah, Florida, 1975. Nevin, Mark. Piano Cou rse, 1-4 . Belwin MillS. 1960. Nikolaev - Natanson - MalinnikO\l. Forte Pare. Muzika , Moskova , 1984 . 'ecoe. Wa lter - Ca rol. The Young Pianist Series: Piano Boo k, 1-4 . The Heritagfe Music PreSS,1 981. - Mainstreams in Musk:: The Pianist, 1-4 The Heritage Music Press, 1973. Green, Ray . Piano Books for Young Pianists, A-D . America n Music Edition, 1961 . Olson , Lyn n Free man - blancht, Lou ise Blickenstaff. Marvin. Grisberger.Willy. Neuer Klavierspiels, Hug, 1959. Reading Music Pathways: Discovery lA, B,C ·"A, B. C. Fisher, 1974 . Pace, Robert. Music for Piano, 1-4. l ee Roberts Inc. 1979 - 84. Schmitt Music Cente r, Inc., Minneapolis, 1975 . Palmer, W. Manus, M. Lethco - A.V. Alfred' s Basic Piano library: Lesson Book, IA-6. Alfred Hublishin g Co. 1981 - 84. Lehrgang Grove. Roger. Ready Elementary Piano Solos. 'or Heilbutt, Peter. Die Lieder Fibel. Hug 196 1- etas cc., He rmann. Kurt. Da r FrOchliche Musikanl. Hug Co., 1939 . Holzweissig, Erika - Ch rista. Klalfle rschule, Peters. Iman, vaicm. Piyano Yaylnevi, Anka ra, 1990. Metodu. Arkada~ Inner, Otto. Ein Weg Zum Musizieren am Klaw lr. Paporisz, Yoram. Discoveries at the Piano, ,-4. Alexander Broude, Inc . New YOI1c. 6entland , Barbara . Music of Now , 1,2,3, watenc Music. Roehr, Hillemann. Des ElSte Klaviedbuch. Nagel,1956. Schaum, John W. Piano Course A·H . Selwin - Mills , 1945. Schmi tz, Margaret - Kiesler. Horst du Wle das Kling!. Clarc k, Francess - cess. Luisa • Grove. Roge r. Keyboa rd Mus ician , Birch Tree Gr. Ltd., Princeton , 1980. Oiesterweg. 1970 . Schneider, Willy , Die Klaivertibel. Heinrich Shofe n's Verlag - Wil helms haven, 1955. Fletc her, Leila. Adu lt Montgomery Music jnc., Sebba Jane. Abracadabra Piano , A and C blok, London , 1993. Buffa lo, New York, 1959 , Steiner, Eric. Piano Course, 1-5. Belw in Mills. 1960. Josef. Stumpp. Klaviersch ule . Hug. Kmder lIIustrierte Suz uki. Shinicn i. Suzu ki Piam School, 1-6. Birch Tree Grou p ltd. 1970 - 78 . Piano Course. Geissmar. Else . Invitation to Music. Puget Music Pub. Inc. Kenmore , Wash ington, 1972. Glove r, David Carr. Adu lt Piano Student. 1-2-3. Colombia. Pic. Pub. Colomb ia, 1970. Thomas, Hemen T. First Moments at !he Piano , l -1 1. Lyke , James - Edwa rds, Denise . Keyboard Fundemel'ltals. Stipes Pub. CI., Champa ing, 1986. Thompson- John. Modem Piano Course. 1-5. Willis Music Co. 1936 - 42. Mason , Barbara Kirkby , The Adu lt Beginner at the Piano, 1·11. Basworth Edition, London. Vespremi, Malh e, EMB, Budapest. vecat Zongoralsola I, II, Wagness. Bemarc. Piano Course, 1-5. Olive r Ditson Co.• 1938. Wa lter, Heinz. Breitkof, 1968. xrarvere chute. Edition Westmoreland , John. Kahn . Marvin . Piano Course, 1-3. Molsen , Uti. Klav ierboutique . Musikverlag Hans Sikorski, Hamburg. Noona, Walter - Ca rol. The Adult Pian ist, Vols 1-3. The Heritage Music Press, Ohio. 1967. Pace. Robe rt. Music for the piano fo r the olde r Beginner. Lee ROberts Music Productions . 1967. Mills Music . Inc. , 1969, Weyb right, June. Year Theadore Presser Co.• 1924. by Yea r. 1-5. Wolfer, Anton . Klavier Schute . Hug Co.. Zurich. Ge no;: ler ve Yetiijok inl er I.,in Pia no Ba ijolang l(;: Meto t lan Aaron , Michael. Piano Course. Belwin Mills, 1945. Olde r Palmer, Willard - Morton, Manus - t erence. Amanda Vick, Late Beginner. Allred Publish ing Co" 1981. Palmer - Manus - Lethco. Alfred's Basic Adult Piano Co urse ., EK- 6 aeeueo. James. Course, I-II. Neil A. EK ·7 Beginner Piano Kjos Music Co. San Diego , 1977. Bastien, James. Piano Second Time Around . Neil A. Kjos Music Co., San Diego. Califomia. 1981 . Alfred Publishing cc., 1983 ,19843 Rob inson. Helene. Basic Piano for Adu lts. Wadsworth Publishing Co., Belmont, 1964 . SUZUKi VONTEMi • GOI Clmen 1 964~e Amer ika Bi rle~ik DeY. relllm'nin Fh,k1delpt1ia e ya~ ind e Yapilan u1usal muzik <'{jitimcilori koogresilld e, Shinichi E' uzoki'nin Q~ y,h a~,"n de ooyimlerine (la- yanara k One s(Jrd(){jO g On) ~le '. okul 6nc:Es; rnUzik e{lrtimde bj, devrim olarak nrtelendirildi. Su- zuki, kOij:Ok ~oc u k lafda ki OQ renma potansiyehnin I gizilgiJcil nOn aoilimciler taranndan la m o larak de{JerlerxlinlmediOini ya ,.ocuQu n mOZiksel geh~iminde .......' " el· meoinon ~1enel< elmen irldell daha Oneml. o kJu{junu savunuyofdu. Dr. Suzuki <;EIYf<j $6zcUOii lie sosyo ·ekonomik bir ortam ~il. erkan ya~a , planh V(I deoelim~ bi' rnOzik ~itjml Pfograrmm ~rel ediyordu. Suzuki'ye I)/Ire. her OOrelm en OnoodEIIl der>enmif VII biI~nh SOnl•.w,;la r altoml' bit mflzik materyalinden y;uarlanan bi r kulak geli~irme prog remrna deya ll. gUdOIeyid bir mOZ ik!ll'l1crtam ya l81abilirdi. Suzuki. doOu~tan mQzik gel medi¢ini yele~inin V(I eQilim!e g el~li lileodece¢ini One sUrmek· ledit, Burumla birlikte, yet_k 01· meninin OnemsenmedJQi dO,UnUI. memelidir: gIl nku, ~oc~un ij:lIlgl eQitiminde ula$3caOI son a$3may, bu elman beli~eyec eklir . S<Jzuki yOnl<imi. anadilini kon.."aY' O!)renen her ~uOun l/Y9un bir ej)rt,mle ij:lIllll ~almaY' O!)reoebileceOi yakla;>mma dayanlr, COCuk , anadilinin inceliklerini sUrekli yinelenen dinIerne yoluyla OOrenir, ay", su<ey ,.algi e¢itiminde de iZlenmeiidir. YOnlemin ba;arlS' O{jrelmenaile i$Hr1~ne dayanmaktad ll, CocuOun ai~ si nOOn bir kl ~ • ~u nluk la . anneevdb O!)relmenin Venne almaktad". " Ome\lin. Japon ya'da ~ocuk kemana ba$lamadan 60ce annesi yakla$,k li<; ay kaman darsi almakta, daha sonra ~l"Nn bUtiKI de.s1arini Izleyere k haMahk ,.al'$mas' ", denelleyebilir hale gelmektedi r. Cal91 eO;timinde ana-babanm da rol almas' , yalg, ij:lIlmay, bir aile ili$kisi haline gelirme kte, aiIeee mUzi!)1 ke$felme vtI muz;kl an zevk alma olanaklannl saQlamaktadlr. Ayrlca, derslere kalllan ana-baba evde ll"rekll ya l'$ma cetemm r saOlamada vtI al'$t'rmala n denetiemede daha sorumlu hale gelmekled ir. Dr. Suzuki'nin yukarlda belillilen lemel yaida$,mlardan yola <;,'karak ilk Once kaman &gltimi ~ geli$lirdiOi yOnIem, sonralan piyano eodmine de uyallanm' $l". Suzuki, yOnlemini ·Yeni V8 et· kileyici tllr CC", tim yrmtemi· olarak sunmakta vtI uygulama ecrecmoe a$30,daki maddelere uyulm&$' gerekti!)ini Onamia belillmekledir. l Piyano ~.h,m.YI S.V- ,,~ Cocu!)u piyano ,.ah$"'aya yOn&ll me vtI bu i$le n ho$lanmas,n, saOlama, O!) ralmen va ana' baba",n ilk va en 6ne mli sorunudur. CocUOun dersleri vtI ah$l,rma yapmay' sevmaslni saOlamak ",m, kol"N bir1i kle larl' $,lmah ve cocUOun duy' gulanna ka"j" duyarh olunmahdlr. "9a 1,~, fa"~, faIJ~ ·, diyerek ~ euOu zollamak an k(llu yOnlt"ndl r ve yarorzce ceun ,.al'~ ktan neftet elmesini saOlar. 2. Plak Wly. Ka MI Din letme Ev<leki gunllj k al' $hrmalara ek olarak, O{j re nciye ya h~kta olOuOu ve llerlde o;:al '$3CllOr paro;:aiann p lak veya kasetts rt her gun dinletilmelidir. B6ylece, cocu k dersle O{j relmenini la l@ ecerek. kasenen din~io; paro;:ay ' piyanoda o;:almaY' kolayhkla OO'eneceklir. Ya",s "a kasene ki piyanisl kadar gitzel ya labilmek ",in ~al '$"'aya ba$layacak ve h'zla ilerteyeceklir. 3. Nola Okuma Ogrellml Ogrenci derslerde daima nota su o;:almahd,r, bu onun belle(jinln gell$tirilmesin<le an Onemli atmandir va ile~ emeyi h'z landlrl r. Nota O{jratimi O{jrencinin ya$' WI yetene{li dlkkale ' al",arak yap,knalrdlr , Og,encinin nota o kumaYI iyi 6Ofe<1mesl ~k Onemlidir: ama, ba~lang.o;: diizeyindll nola olw· maya zorla",r vtI &irekll r.otayla o;:ah~ lrsa ezbere o;:aimasr garekliginde kendisini oldu kij:ll auzursuz hissedecek ve yelene ~ ni lam olarak (j/'lslaremeyecek1ir. <;:oeuk anadilini O¢ranirkan erce k konU$mayr lam olarak O{jrendikten sonra okuma·yazma O{jrenimine ba$layab ilir, eym yaklSf,m mUzikle de illenmelidir. Nota okuma, o;ocUOun mitziks el doyall,!),. ~al ma becerisi ve bel~gi YPle rince e{jilildikTen soma ~re1ilmelidir. Nota 60retiminln, nolaslz ~alabil mek io;:in yap'Id,(j , unululmamal,d... 4. Yelenek Gali,tir me YOnt....i OOrenci bir paro;:ay' nota va dLJale yanh; , yapmadan ij:lI labilme esamasma u la~IiOI zaman m(izisyenliQinin g eli~tiril mesi Io;:in hazlr demektir. Bu a;amada cocUOa gitlel bir lon, zam bir anlatnn lal2l ve muz iksel duya~,k kalandmlabi lir. Ancak , O{jrenoinin o;:alr;<ndaki kalitenin, .- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - biiyuk 0l9iid e O!'lretmenin bu Onemli mill ikal Ogelere Ol e n g65termesine ba~ l , old~u uoutulmamahd lr. Yel eneOi daha yOksek bir dOl ey(! u la ~l,nnak il;:in siire kli lak· la r IfOk Ooemlidi, . <;ocuk A parcasrm guzel t>, • •• 0 •• PIVANO OGRETIMINDE BEViNiN TEMEL i~LEVLERi • Nevhiz ERCAN bio;; imda ca lab ildiQi za man B parqaS< verilir; a rna. A pa ryaSI b" ak,l· mamalo. A ve B ayru zamanda eu siir~ yern ~h~ tlmalld,r. paryalar ekl&nirke n sUn:lIIl1Jlmel i, iyi ~11I\,m paryalar h<:!r lamar te k· rar ed ilmehd ir. 5. Ole! Dersler Suzuki Okulunda oersier. her d&rste dinleyicller (diger «Irene; va ebe"",ynler) bulunsa Me Ill reysel ve Ozeldir. An nele. ve 'iQCuklar aiOe, Qocukla nn derslerinl de izlemelidirter. Bu eestra bi. mol;yasyond ur. ~k diger t;OCUklann -rald'il' guzal paryalan dinled'Oi , Zaman kendisi de t;alabilmeyi isleyece k ve tl6ylece eansrna arzusu artacaenr. DalSler ~Oun gerel<sinim· leone gOre ~i~n uzunlukta yap,lmal,; Qocu{jun dikkatini sOresi 90z yoOunl~lIrabilme Oniine al,omal,d" . Yocuk kiJ<ukse »ea yaimzca bir sure il;in dik!<atini loplayabilir bu durum::la OOfS sOresini k lsa~mak daha dogru o!acakllr. Oem Mzll<l sadecll be~ dak;!<a bazen de vanrn saat surebillr. Suzuki YOnetimi yukanda ki maddelere ek olara k vUCudu gev~\mllk, ....Imada yumu'iCl kl;k WI rahatl,k sa!llamak " In bedII<1 harekellerine ve oyun lara yer VIIrmekte; O{i rencilerin periyoduk Qlarak cceerseren konsar. reener vb. etkinlikierll dinleyici VII ...."$ 1 <>larak !<a1,I,mln, da ilj:ermeldlldir. IIIY!l1k<l • • KlOTJMN. Stringo . _ s.nrn- H, TNCIlino;I !look•. london , ,~ SlIZ\.I(I. ~, SuzlJO PIon:> SchD01. Iod. I. Ili«:h r ... Gt<>w Lld. 1790, • ~ ~ HEAv e ·w 1n0l.0 "''''', 191'!1. Ogrenme sOreci. temelde I<""'resiyle elkHel?irni SO< nucu I<endlS'n oo oIU'j<ln !<alici illl davra",~ . de<i ;~ lm len olarak tammlanab ilir, a u sil~te insanlar ya~mla " boy erca surekli bilgi. eecen ve tutumtar, di!l'llr bir deyi~1e bilisset. devini~1 ve ki~in; n duy~1 kaza mrtar. alantarda daVfan l~lar <;: e~ttlibilgiler edmme, kavramla r gell$l "me , bis,klete binme, piyano ~ alm a , ko n u ~ma , y(ir{ime. deQe'ler geli~lirme. tulumlar ed,nme !libi giJnluk ya~mln gerekhrdi!ll ~ok o;e~i11i bmlert:e davran l~1 /IOrenme yoluyla elde edeoor. <;:ocuklar ilk geli$imleli 00yunca Oz~ l i k le devini$sal eavranl ~n veya becerffen sevrelennOl!kl diCIe r Insanla,m yapIl kla"m i2leyerek ve model aldlklan Omeklere baka rak (basketbol oynama , kayma. bisiklele binme, resim yapma gi.bl) yani JJ6Zlem" yoluyla ogremrler, CimeOin; ...,euOun bir blslklele nasil binlldlOi OO renmesinde sene anlatlm ml yoksa ooa nasu binildiginin kendisine gOslerilmesi mi 60 renme olay tnda caha elkl i olacaktlr? sorusuna velilecak cevap $uphesiz, ...,eu<'la denevime hazlrtayabilecek ol an ;kin_ e; yakla!,;lm yOnunde clacaktrr. t;ocuklann genelllkle soyul ve ceIayl r bilgilerden ~ok deneyerek o.;jrenmekten zevl< aldlklan b~ linmeld&dlr, Dnla r oIaylar. varIikla, ve i$levlerinin kern.t llerine anlali lmas,ndan yok. onla" gOrmeyi lercih ederter VII soma da nasll yap'IdIOt anlatllan VII gOslerilen baterilafi Oncelikle de nemek isteile r. Bu ~im hemen hemen benzer her ~~ olaylnda gOr{iIOr VII ccc un ilk gell$imi boyunca devam or. Bisiklel OlTllll)inde oIdu!lu (Ilbi pek Ij:Ok Ij:OCU k bisiklele nasll b~ ni~ini dil)er I«lm$U ...,euklanl1l !/OZ leyare ~ ve kendi kendine deneyerek lIO,enmeye cah$'" Bin- may; OO~ rd IQ I zaman duyduOu hlssetmeslne is(! hiCbir konu~ma yeterince yardlm eeerrez. ~Iangl~ta herhanlll bir beceriye 1I1$~ fn bilg, veya terimler OOrenme elk inliklerinio yan ur{iou olarak gOr{iIOr. bisiklal binmedt! Oncelik sez anan, bilgiden Ij:Ok saaterce surebuen ne<,;eli bir bisiklel binma ~If denebihf. zevl<i Daha 600II sozu edild;\ll gibi, o;ocuklar becerileri Ij:Ok dela bir I1lOdelden \aklit &derek OOrenir1er, NIl yapacaOI hakkllldaki bilgi ise dogal bir son~ olarak sonradan gelir. Bjsiklet sOrme i~ \emelde yalln bi, bateri otarak gOrOIduQu naroe. piyano ~al ma becensr o;e$itli dOzeylerde ve gOCluklerdeki davrano$lann organik bir OriintlisO olarak llazanolabilinmekledir. Su nedenle. ba$l angl~ a OOrencinin piyano ca lma veya OO renme yete~ini. gel i$imini ve yaralic lll!l lnl anlamada. muo ve aynnl lh &ilgi kullamml konusuna ,e ke n di kkat gOsle rilmtllidl r. OnkO bilglnln k Ulia noh ~ bi9mi ve zunu lemelde OOrencin;n piyano O{j renmedeki ba\'3n orano beliiler_ ~ <;:ocuklar pa r~a la n belli bir slraya gOre O{j renmeyle s.eveiler. Belli bir sl ra ile Ij:lI khnlan pa~ /IOrencinin becerileooin oIu$'Msma yardlm eoeree ona bir yandan ca ~abukya deneyim kazand"" . Bu her Iki tarat ilj:in de (liO,enci ve ebeveyn) lal mln 1Id1cidir. BUlun becen ve kavram la, basamak basama k du~ nu lmel i, uygulanaca k /IO,enme yOntemleri <ll kl<allice olu$turulma h ve /IOreneinin blreysel Ozelli!llne g61e bil;imlendlrilmelidir, 8 u $l;lkilde yapllirsa OOrenci OO renme silred OClnde bellrtilen hede! boyunca irer1eyecek ve kazandlOI deneyim lalm,n editi oIacaldll. Blr kare llOven oIU$lurulunca 0>irenc; calma bolc<:!nlerinl geji\;llrmeye devam ede rken, okumaya da aa Benzer konsanl'Uyonu pjyanod a uygun Ol9Jlerde nasI! elde lldebihril:? Brune(e gOre OO",nme bit k ~e trnol ifilli. ve OO.enc;..... kendi kendine OOrenebMcekleri OIlam ve kOfUla. yallllolmlllld"_ Cilnkil bUtiln OOret'lCilftrin ~nde l Ukeomeyen bi, OOreome IfZUSIl varon. (Fdln WI En:le<l a. 190) PekQok OOr811ll'l nwIOdu pOyano Vi'lrnada ilk denrfi.... dfl<. kale almu WI bilg;y. n.. GenelilrJe ~in muzikle ilgili serrboI .... lefi ""eri P'Yano o;:amadan Once ~ zorunda oIduQu zannedrllf. Bu bll~ _0".,1( .... bOyle deOildir. SembolIer .... ler- .,. ookJjiderI6zgOr c*nelll n onIann rriIZII< hkrini k~~ ... bu fikri ken(I anlallmllon ~ lade etihele :lo . Izin wnr. EO~"9'Ci OOl_d&ii bu taI2da ~ )'8lrIIzQ daha ~ OO'8lill'l8lde kaImayacaklllr. ayni zamanda ~n o;ok dahiI pwnp ya" p na,. ifid .... elUe)iei . . calcllf. Ullzlk y ~ i9n .,. II...... we _ libullii' bIImel<, 00'......... dO.zgiin t. ~ ~ ..., ge<eldi oIan hiI, .,., "'YI Slla1lan I*nelclen daha QOk AfaOode. ......... Ol... ilelio, ~:~~::::: ......" t..:; h$*MQ~ _ .... fU" ~"-=-.iCIe"". ~ ~. 1- ~ ~1'IWl t*I bece!I WI ~r "" liIIelomelidif. au yaInozca OOletimi dO.z.. Ileme, I , ..... lyflI zaITW'dlI ~ «Jrelii llde OO..-.cinin ~ ihliyllCln'n neIer olduOUnU Oft.ya ~'ka'_k.. r. oaretilecek konu IprTIllll bW feIobe lIynnt,la.. dOniJfti.iri:*neIi WI ~ bilOile. 0..:.. 2· • ynntolar son.. olmf,hdlf. 3- O<Irelrne<l. kaund'nlmalil c1Ul/UnUlen ~n,-" piyaoodll ~1.Io.. k. ~ .. ..........k veyl sOy~ flitk Orneklem&lidir. 4· OOrenci OOrenme .()recinde aktd . ormaholf, trUnk';' kendl dene y,mlenyle OO rerl< r, Bu u setI, .", VII r;:aIrT8 ~Io.' d& kolI.~ ¥O l lrt1 ~ ~ sondan sonra~• 8iIgi OO"'lI'.' tarallne'" 1IJUIdi ~. r-n 'o'lM1IebIir ... OQ, ... ci iIz... ilidor onun ~ tit) 11e. .... censi ltUa~sonclll ~llCl bir UIlSIl' ~ ~ . Bun.n yalllalril OQretnwwI 0n0lmIi bir gOre.ol d& OOl...ci,. ke rd baJ&RSI1'II ....YlP 1II1lIIT\IISlnclll ytlld,lTll;I oImIIl<tJr. Bu cia l)Orencinin OzgllYenlnin oluflI'IIIS,nda 90k 0nemI bir nok1IIdLr. vetilrneldr. Aync:a OOl'lllilmek islenen becefi WI kaVl1lnia r belli bit .'" d.Ih~ir'ldot O....:elildi deOl'i . T.." ......... _ ,bo6&o 00''' c:illi Il.&i idiilii Ii ptyallClllla'l ba$orICIIl '*'-l .... OO'encl KAYNAKlrA: Anderson, R. 1989 The Role of lI'.e Btain in Teac:IlinQ ~no. The f>;ano OJIIrl .rty. No. 1.1 Fidlln, N. VII Ercten M. EOilim Bilimirlll GIrt,. Repa Vay,nlan. Ankara E~itim , • ivi SiR PiVANO DERl?iNiN OGELERi NELERDIR? Ceviren: Selmin TUFAN Bu sorunun cavabl baz' ell<&nle<e baOI l l>llCakt". D&~i kim allyo(? 'r ed; y",'nda tN, <;ocUk, yen; ba:flayan. tN, ~"l<in veya dOrt • be l yll ""I'fn" , b"" ""'rIC? O,e! <lers mI, gNP mu? V.om saat lilly' bir saal mi1 He< dl.nJm 0;:;" yop ,iaeak bit ders plan,n,n; yaln" ca bir olUwmu (""ISO) ~ , her ~n",ci " in bi, bijtun <lOne"'; kapsama51 ge. ffl ldlgi ,",utulmama lld"" Ilk olaf. k, y<lni ~1.y8n <>Is.un, va cia transl", og'enc; olsun; OOrelme<l 6\lrenci" i.. . ,cak bif yak,nI," kurma',. onu anlayabilmeli "" girvenini kazaNTlllhdor. Psll<o'ogl."n bulgulan !t>S-,~, ki. l>iI flOIetme n ... ,?h:fll~ konuyu t>io;: anl.meyan bi, egrendnln. ba,1<.a bir eg'etmen iIe ~ ..I" maya bafla d,g,nda (uensfe, olduQurlda l kOllUya o18n ilgisi an""", onay a .,k.. bdm ekt O'd~ . QQ,ene""n : isle' yanm sa .."ik balJlang" veye bir Malkk daI\a eri dilzey egrencisi oIsun. i$l er grup Y9Ye tek oIsun. OQre lmeni jle 518<'i ~ Uman o;ol< k'SlId,,- Bu , .mendan en verimli fekilOO "rUn .Iebil"",k $n.•al,n"""k her pa""y" de r$ . " u ,nda birdenbim girmel< yen....., e.g,. '""",;n delSl",. 6"" _ n h.Zlrienmas, ge<el<ir, Her />O,e """",, <Iu'UrrMJ d~nule 'e ~. ne ogreli~ne ke,er ....rilmei Ye bu pa ~ a l e"n I orIu~Ia"f\II, o;al,,,,,,"ya Ye 1&1<· ' a.....""'ya ha;,,~, kl, olunm..Jid" O\),,,,,,,inin, "".,1 rora~k ya~,n, ~ 6nemlid". Veni bir (ldevin (pa"anln) lor t>;r ~u veya pasajm,n kav, ahlmas,. />Orencinin bunu .. yn eUe ne b~ son · ral;i 6 li;:uroln ilk .......""'una l<adaf yav~ oIa,a~ ~almas' ile saQlan _ '. B6yIelilde ~ sonunda _ecek "". ruldamala' On.Ienir, 0\)'''''::1 o;al1~Ie"nda St~ ol..,.. ~ gOrOIe<l hatalerdan sa ~ ,rvn .. ~ i<;in di ~ka t edilmasi ge ""'e nler; R ~ m i ~ d<!{jerler do{jru mu? O\)renci nlmi vurup <1egen..n ....y..biliyQf mu? Nolala, rrMJ? Parma ~ ",""""ala"!J9r""" iCin \/)'gun rrMJ1 VuJ<,andlll<i fII"'a, sagIoando kllln sonra. pa ro;a y"""J VII I.... ~ ""Oru oi<I',, ~ ~a<ltr' lop lI'z"'''''' nlmal'dtr. Daha son'e iki eI bi,der> 6nce y.."", soma 1I1Z1, ~ ..I,nmalld", Problem her "" olur.... olaun, rilmik. lIOknik. <Io{lruluk. gOfefek o ~u ma (de,il re) ""ya Kendi ~ e nd ine ~ ..h'lfllll iCin ol<lJrnan,n """" le ktananmas, be~_O! .....de r. de<$le de ~ah,'lmas, 98 ,el<ir, Iyi ~ah,,"a al'~hldan b6y~ "'*" ~l iOlir. Kendi ~ e ndi ne <;al"ma iCin v erila<:e~ pa....lafin. t><r hal· ,ada !J9relmM ya ,d,m, olm.. ks," n />O r8<lQ 'a ..l'nda n o;a1,nabilecek kada, ~o l ay olmas, ooemlidir. D..lIe somak", bi,<len laz la 6dev olara~ Ye,ilebili,. Anca k bi, <:lerst.. sa· dec.. bir ,a""'" <;a1d",lmalod". Egar <">Qrend ~ah¥J'lll mao lery... ni ~ endo ~ end "'" I<oIayca <;alarruyorse. ~rek a kuma (~l' e) p roblem olacakt" , $Clp/Iesil 9O<e rei< a kuma del . in en 1>nemli p..r,as'dlf, Oilev oIa,a k .enlen malerya l ~o la y olmah ." ....~ O{i rencinin bddifli ~~ k~ mahd'r. Bir ki~ b ildi~ dildeki oaz.. tey; · 516r..r.. ~ · oI<u' yabOhr, arlCa k yabanc, bi, dilde bunu b8<:llremez. T....nik, dok un"'i ve ron >aI'¥J'IIIla" g6sle,ilrneidir. El pozisyonu 0;01<. di ~ ..... t gerekl irir. Tel,,"ik. do ~un "'i .... ron is<o. til b8JirIci pa"""9,n uzerine dUfl(;9j<'Kl&, baf pa rma~ sarklo(j,nda Ye pa rm.. ga ail elde""'" ~ ",lOo(j,nda zatar 00rU'. Ill< ad,m oIaral< IUflar.. sabll doI<""ufler yara llKJ". ...... de rsin baf,nda, bi<t>inne ba{II' l ekni ~ lekrartamala, · ,s ,nd,,,,,,,· ~ahnab"r Ye pa rl'lliann I'IIh¥J'lllla' i<;ir>de prot>!emleli lamemlan" , au y6nlem . z zama n isteye-n <le{lerli bir yo/O.Jr, Iyi bir deI'S Io;in: varatoe, '<IIi'$ma ~ada , leon. kula~ eO~'rni .... .."""" <iger 6ne mli elemanla"ndand" Ye ihmal edinmemehej;r, Bir yol SUresinc . 6{jr8<lQn., nele~ />O' enece9ine ka'er ....re'.. . . her <leI'S iCin ha!tadar1 ha!tay.. de(ji""", yall il o;al'""ala,, kapsava n 6de\o1e , ..-erile!>ilir, Analiz yarall'd tr. ~renc;ler. paro;alann,n ve~. I'IIh¥J'lll malery..lerinin Io;indel<i gamlan , ako.....n. ..rell' ''' n. cumleleoi.... .....<lanslan lan,mal, veya v... mal'd,~ar. TeI<,a, elme de o;ol< 6rIemIitlr, Tekr.r ""yes .... ¥ ha lllia""", t>< , pa~an,n. daha iyi mYziksel konsl,_n. dalla I ~ fE'kilienmi, cumleleri. daNl te mil pe<lallamas, . e dalla gu....nil!l elberlenmesi ""or. na bl!' , unuMmamalld", Sadec e y<!ni pa......."n el' berlenmesi de(Ji1. bir pa~ala ' grubunun da her . n I'ahnabilecek fekilde ~"""'11\115' gereki'. Ezberlenen bir pa~ay' ifinin bitm" oldu9J dllfunce-si .. t>; ,ak mal< haladlf , pa r• • unullJlabillr, Bir ~'etm en k,s a bir dern .ures; iCinde . _ en"'" pa,.ala" nas,1dinleyebilif'? saz. ha ltalar bOron l>ir .eva 110 pa~)'I dinley;p, di{jar I>ettalar be" b61CirnIeri dinleyebllf. Son aa~ a vey. han , son ~'" ~iz9iden SOf'Ifal<i b61Um veya Sol Map r iIe ba¥layan bl>IUm gibi istekle, ....,." 'labiir . Bu f>Orencinin haz'~'k1, alma., n, sa~la,. Rapeliuar . ,n,rla " Ye $lUdy<) re.aalleri degeli;o;,. zaman 1II. ... " ""u aa(llat. c....reU""dirir .... bir o dimeti ~lma ~ iCin gerekli tecrUbeyi kazaodmr. BOyle s... ,narda. 6Of...-.alerin birbirlerine yaplC' eletMIet yapmason, sa{llamal<. <;al>ok go1i.1emlemeyi geI" t:inr, 09-enc;;1er ol<lJkIa. 1<i10sede VII ~8fili IOpIurnsaI olayIa' da . e evleoirlde o;almava 6zendi rilmelidir. B;liikte \'IIlma. riIm ge l~tirme , kes' n l, ~. a~ IC ' oI<.uma Ye mYli~ I emni ge!i~~rrne~ iCin en bOyOk y.rd'mIa'dan biridir, DinIerne ifbi':li9i .... koordinas)'<lnJ geliflirrre io;io QoIc de{IerIidif; ~ endi l<endine yap;1an haril<e1leri 6nler. 0\)1...-.a... pall ...rini lei< bafla"na o;al.~,ktan sonr., dersin sonund.. bir .. raya ge!"rel< esen seslandirirler. E{jar blr duet na.z,rtamyorsa , 6{j,enciler t><rbir1erinln evine llidere~ tu... r\anabilir ; ilO • piyano <;a!'ffTlalall iC" 6zel PfO'o'a za· mania" .. ~ ..rIanal,;lir. Problem her ne <>U,"" otsun, ilgl, ist&lc .... ~h"",,",n SOfIIICIJ DIan ha,,, ~etI ilil< genel<:le ha" ~ ca....., tUrn emeldere deger, F\eperl"." SlIt". KAVNAK- 'T eachng Piano· Volume II • May L EnS ... 609 by Vorklown Music P ress. Inc.• 198 1. as I 4-8 Ya~ Grubu Og,eneile'inin Muzik ve Piyano Egilimi • Selmin TUFAN • , » ,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Muzi K EGiTiMi NASll GEli$TiRilEBiLiR? • Ali Ut;AN Dergimizirl 15. sayJSlnda yaYImladlg,mlz . bu yaz'da. dizgi harasmdan dolaYI oIufN'n oIlI.w. nUs1i) kan$lkl,k nedeniyl9. aym yazJYI, ya"a" Say,n Pro'. Dr. All Ufa'l'dan ve S!l def>erll oiwrla"m,zdan MUFI OIlEYEREK yeniderl yay,ml,yoruz Prof. Dr. Ali ucan'm a~gldaki ~h",masl, illkemizde miizik ogreliminin neeu geli1}lirilebilacegi uzenne somut Or'Ieriler getirmekledir. Bu onerilarin tccrarm asnoce bir "yeniden yapl lanma'yl, like. amalj;, program ve uygulamalarm yeniden dOzenlenmesini Ong6rmekled ir. Konuyu kOklen ale alan bu kavray,',i 00 0000, yeniden yapuarana onerilarinin "k,smen" kabul edilip, bir bOlU{lOnun enelenmesi 0laoa91 yoklur, dO",iin- cesindeyiz. Prot. ueen'in oneriler tcolarr u. TEO taranndan c c zenrenen sempozyumda blryD k ;lg; corrnO ',> ve "genel tarnsma' b6liimii olduklifa harekall i ~mi~lir. Yeni katktlar gelirmesi a"ISIndan, tertrsma b6!umlln U de ahnhlamak geregini duymu~ bulunuyoruz . Muz ik Og rel im l Nasil Gali,llrilebili r? Bu soruya yamt ararkan kuskusuz ,U lamal sayntrdan yola " ,kIYO ruZ: "Muzik Ofjreli mi geli, lirilabilir. Geli, l irmeyi gerekli rmektedir. Bunun da belli yoIu ya cia yoltan van:llr." Bu sayllh bizi. "6yleyse nasil ve hangi yol(lar)la geli~ti rilebilir?' soru suna y6ne11iyor. Bu konuda ku~kusuz, birbirleriyle baglant lh 9Jk o;:e~illi cevecte- verilabilir. Benim an ba,ta il6yla bir ce vabrm olaeak: " ~Oz i k og retimiyla . gel~~rilebilir." Ba~ka bir deyi~ie, 'nO zik egitimi, muzik Ofjreliminda kapsana n ogeler ve agelsraraSI ili?iler onu clo!:I rudan ya da dolayll atllileyen bOIiin ~ullarln iyila~~rilmesiyla geli~lirila bilir. Bu da ancak .;:ok yOnlO, geni~ o;:ero;:evali, gani, kapsamh bir mOzik e{lil imi va bundan yCinlenen blr mOzik Oi:!rel imi ile mOmkOndOr. $ imdi bu C(lvabl bi raz daha a"maya r;ahfllilm. Bunu yaparkan once , muzik og relimini geli~ti r· mek ne demek, onu bir &o;:lkllga. ka vu~tura hm, Miizik og rali mini geli,tirmek da mek, esas oIarak, ya gero;:eko;:i , saglam, tutalll, etkili va ve· rimli bir muzik agre lim prog ram l oIu,turmak, ya bOyle bir muzik Oi:!retim prog ramln l daha ger"e ko;:i, daha saglam, daha tutar h, daha etkili va daha verirnf bir duruma gelirmek; ya da bunun her ikisini saglama k; ve buna dayaf olara k muzik agretimini nrrn yllnleriyle mum kun oren an iyi oueeyoe ger"e kle~li rme k de mektlr, Muzik ogre· timinin gcli,~ril mesi, lema Ide, one orcsnean. bekneyen va etkileyen terrer ogelerin ve ogelararaSt ili~kilerin geli~lirilmesiyle olanakli dlr. Bu bakendan. "MOzik OQrel imi eesu geli~lirilebili r" sora sunu, ooz koousu ogelere ve ili~kilere ine· rek yanillamaya r;al l~mak gerekir . au yolda ya· prlmasr ge reken ilk kuskusuz. muzik og reli· min i, onu olusturan. bellrte yen ve el kileyen temel ogelera rasl ili, kileri do{Iru belirleyip tarn mlamakladlr. i" Oaha once (birinci olurumda) mOzik ogre~mi· ni, "mOziksel ogretme ve Oi:!renmeyi belli bir ama" oogrul tusunda planlama, cesetme, yOn. lendirme, kolayla, tlrma , ger"e kla~lirme va oe-euerne sO red", oIarak tamrnta rrnsnk. $i mdi de muzik llgrelimini ctu sfuran, bal irleyen ve etkile· yen lamel ¢ge ler nelerd ir, bu ogeler erasmoa nasu ve ne fur ili~kiler van:ln, ouoran yeniden bir hallrtayahm. Tunl , duzeyi , serest, bi"imi ve kapsa rr nya da io;:erigi ne olursa olsun muzik 6grel imini oIu,turan, belirleyen ve etkueven remer 6gele r ,unlard lr : (1) MOzik og reli mcisinin (6grel meninin) ni· l elikleri, (2) muzik 6grelim programIan va og reli m planlar!, (3) mOziksel ogrelme ortam l, (4) bu ortama giren ogrencilerin mOziksel giri, davra· m ~lan va mOziksel gOduleri, (5) ogrenciye saglanan mOzik ogrelim hizmali, (6) muzik ogretiminin yaplld lgl fiziki • mimari o;:evren in ozellikleri, (7) muzik <>g reli minin yaplldlg l okul yllnelenlerin ve 6bur og relm enlerin muzik <>g ralme nine il i~kln IUl umlall, (8) mOzik den elimcisinin (milleni,i n) nilelikleri, (9) Milli Egilim Bakanhgl me rkez ve ta,ra OI'gutlerinde gOfavli ust duzey Ulman ve yOOe~dlerin muzik ogrelimine ili? in luIumlarl, (10) ana - babanln ve 6bur valilerin mOzik og re- ,-- - - - -- - - - - - - - -- - - - - - " - hmlOe III~kln tufumtan (11) ~nde ya~anllan yavre bu r;:evredeki mOzik yeserm. (12) bu vasama egemen otan miizik anlaYI~I , (13) mOziOe verilen onem ve bi<;ilen de{jer. Muzik ogre timini olu~turan ve belirleyen en Ierne! OQeler arasmdakl i1~kiler _~ yahn ve klsa oIarak ~ylece bel irienebihr: ~ renci, belli nlleliklerle donanm'!iI olarak belli bir mc zeset 00· renme _ ogrel me sorec ne girer, ilgill rnuztk ogretim proqrerr u ve ondan kaynaklanan og reti m plan! uyannca olui?lurulan belli bir ogrelmB - Ogrenme ortarmoda belli ruteliklerte oonemk miizik 6{jreticisine veruen ogretim hizmeli k,la- vuzlugunda belli bir 6{jrelme durumuyla atkilei?ir, onun lirunli crere k yeni bir davrams kazamr ve bOy1ece sOrel;. 6Qrenci c!avraml?lnda oe uenen degi~ikli kle sana e rer. Bu SOr~. ObOr *1&, ve ilii?kilerden etkilenir. Muzik 09ratimini oIu~turan . bel irla~an mal, degerlendirma ve duzaltma " ev reieeooe kararllhgl , SJrakliligi ve Ozellikla belli 61coos cevreye bag lmhlrgl gerakti rir. Bu baklmdan belli yerlarde Muzik Ogretlm inl Gellftinne Merkezlerl kUl\llmahd lr. Muzik ogretimi geli~ tirma slrroon in her bir evreence yanltlanmasl ge rekan pe k .,:ok ecru, o;:ozQlmasi gereken pek o;:cI<. scumve ya pllmaSI ge rekan ps k co k i~ var dlr. Bu soruntann dogl\llukla yaOi tianabilmesi, SOrI,J nlann geo;:erlik ve guvanirlikla O;:Ozulabilmasi, isrenn aamaru noa ve ~ari ndel i kla yap lla bil, masi io;:i rr Muzik Og retimini Ga l i~ti rme Markazla· nnoe gOrevli yalerli rricelik ve nilelikta elernanlardan olu~n kurullara gerek varcnr. Bu mar ' kezler va kurallar her bOlgede an az bir oImak oeere yurl dOzeyina darrgeli dagltl hp konumlandlfl lmab, Ankara'da MEB merxez OrgOtorrde kurulacak merkez va kun.1I u e ObQrlari · arasm da gerakli iletii im ve escueom sagla rrmahdl r. oIu~r; ve at- Miizik 6grelimin in geli~!irilabilmesi ~in (1) MQzik cJQ ratmeni (agitimclsi) vensnrme duzeni ge r-re kle~lirici, yOnland irici, kola~la~tlflcl . detom asamalanyta alki!i ve vari mli olarak ~letil natla~ici, peki~tirici -re~itlandirici, zengin~~ti rici . mali , Turkiye'nin ge ro;:akleri ita o;:agm garaklerine tamam la~ lcl ve butun le~ici nitelikta ' nedansel' uygun nicel ik ve nitelikte mOzik O9fetmeni yeti~ ve 'i~laV5al' ili~ki lar vardlr ya cia olmasl beklanir tirilmali, yeli~tirilen muzik 6gretmenlari olabildi(istanir). Ne var ki , uygulamada, bu ili~kilerin to- ginea al kin ve var imli olaca k bio;:imde gOravlanmuyla islanan )IOnde, bio;:imda 'Ie olumlulukta diril ip o;:ah~llfI lmali d l r; (2) mOz ik Ogratim proggero;:ekla~m adigi. zaman zaman, ~er ~er, klsramlan va ogretim plan Ian daha gero;:eko;:i, daha man va~a onem li olo;:Ode ol um suzla~ tlg l gOliilOr, o;:agda~ va l utarll b~im , kapsam" va io;:arikte duMOzik ogretiminin ge li~li rilmesi, geli~tirilan ya zenlanmalidir; (3) mOzik ogretim ortamlan, bu da gali ~li rilmaye t;ah ~l lan Ogalerin ve ogaler- ortamm garektirdigi ogrel im malzemelari va 6araSI ili~kilarin, zoru nlu durumla rda yeniden 0- zallikle ogrel im miizigi dagarc lgl iyi hazlrlanmatu~turulafak (hazlrl anarak), sOrekli denanmasi IIdlr (4) ograndlar, mOziksel giri~ davra!ll ~la n va (uygulanmasl) de{je rlendiritmes i ve dOzaltilma- . muzi ksel (lgranma 9iidOIeri baklmmdan yeterli sin! gerakti rir. Demek ki, mOzik e.gratimin in ge. kl!mmalid lr; (5) ogrencilara gereksindikleri mO· li,tirilmasi, mOz ik og retimi ortad an kalkmad lkt;a, zi ksel og retim hizmeli aksiks lz saglanmalldl r; (6) mOz lk O9ralimi gerekti har tOr donanlm l olan ~a da varolmad lko;:a , sOrakli gero;:ekle~tirilmesi gereken, ~timsiz bir sOrao;:tir. uygun yerlerde yap llma hdlr; (7) muzik ogretiminin yaplldlgl okuHan yOoelanlerin va ObOr 09MOzi k ogretimini geli~tiri rkan bilimsal , sanalratmanlarin mOzik O9rel imina ili;lkin Mumlasal va taknoloj ik ~akl a~ l m larm har Oo;:O nO de io;:ef1ndaki olumsuzluklar gideri lmaHdir; (8) mQzik ran blr yakla~lm izlenmelidir. COnkO mOziksal dah mufetti~lari ~ali~li rilmali va muzik (lgretimi O9ralim , 6zellikle gOnOmOZde, sOz konusu ya k· bu tOr mQlatli~ yoluyia denatlanmelidir; (9) Milli la~ l mlafin her uo;:un u de io;:eriyor, adela Oo;:OnOn Egili m Bakanllgl merkaz va ta~ra orgCJIlarinde bir bile~ kasi. Bu baklmdan, mOzik O9retimini gegOravli i1glli Osl duzay uzman va yOrlelicilarln Ili li rirkan, sanatsal yakla~lm aglrl lkl l olmak Oze· muzik og ratimina ili~kin tiJlumlarlfldaki eksiklik ra sOz konusu 0(; boyultan sOrekli olarak ya raf(10) ana - babalafln ve ooor velilerin mOzlk 69lanllmalldlr. ratimine iti~kin tUl umlafi ndaki aksi kli k va 1lJ· MOzik 6{jretimini geli~li rma o;:ah~malarl, torQ, tarsl zhklar giderilmelidir ; (11) Io;:inde ya~amlan duzayi, surasi va ~erigi ne olursa otsun tUm 09- o;:svredan VB bu o;:evredeki muzlk ya~mlndan ratim etk inlikleri , kapsayacak., tQm ilgililarin kall · hareketla o;:al)da~ TQrk va DOnya MOzik ya~ml hm va katkl lan sagl anacak , o;:ah~materda aide tOm boyutIaflyia iyi bilinip izlenerak mOzik ogreadilecek sonuo;:l ar yerinda va zamanlnda ilgilileri timi ni, okul ve aila o;:svresinden Olka geneline ula~llfllacak va gec ikilmedan uygulamalara uzanan TQrk mQzik ya~mllllll yerel (yOoresel), ulusal ve avransal boyvtlaflyla saghkl l ili~kilen ~anslt llacak bio;:imda duzanlenip gero;:ekle~li ril malidir. ' MOzi k ogratimi geli~tirma sOreci' , asas dirllmesi VB Ozaliikla geli~in dunya muzik ~a~ olarak ' lasarlama (haz Il1ama) deneme (uygula- mille ~aterli bir ayl hm io;:inda Qlmasl saglanma· ki la~en lamel O{l8lar ereemca muzik 09fetimini • IIdlr: (12) io;:inde yasamra« o;:evredeki mOzik vesermooen hareketle TOrk miizi k yasamma agemen muzik antayrsr ge li ~t iril ma lidi r: (13) rnazik ~retimina (derslerine) ve ozellikle bu yolla elde edilen mOz iksel ba~arlya gereken onem ve de~er verilmelidir: (1 4) genal mCizik o~ reti m i ortaoqretlm 6grenci lerinin tumOyle zorunlu, i:izangan (amaI6r) mOzik ogreti minin Ilgili ve yatkin o~ ra ncileri ne secmelt, me sleki mOzlk ogreliminin tee uygun diizeyde yetenekli ve dogru y6nlandirilmir;; ogrencJlare garekli ICIm otanaklan sagiaylci olmalldlr; (15} mOzik ogralimi obOr ilgili ¢~ reti m dallanyla daha tutal1 l i1i r;;kilandirilmelidir; (1 6) mOzik ¢gratmenleri areemoa sagilk ll ve screen bir mesleki iletir;;im ve etki le ~i m cuzeni kurulup i ~ler hale getirilmelidir, MOzik ¢gr elim ini otusturen va balirla~n an iemet o~elerle slnl l1 l olarak, olabildi~ince dar ve teknik kapsamh bir enieumta ceunreex. mOzik ~ret imi. ilgili ~re nci, 6gratimci ve denet imci ntteltkleri yuksell ilerek: mOzik ogretim proqramfan ve ogretim ptanlan ile mOzik ~rel im hizmeti daha gero;:eko;:i. deha nitelikli. daha iyi ir;;ler ve daha r,:ok ise yarar hale getirilerek: muziksel ogretme - 6{lrenme ortamlOda yer alan ~reti m malzemesinin kullam~ amaclna elve ri~li, ~relme duo rumunun hedel i ve ogrenciye daha uygun, daha ekonomik ve kul lanl~lI , ~ renci - ogrelme durumu etkile(;li minin ise geo;:el1 i o~ ren me ya~ntl Ian ol u ~turucu olmasl saglanarak geli ~lirileb ili r. Buraya kadar belirtilenler. muzik o~ reti mi nin ilke, olo;:ut, a~a· bio;:imde <;:izilen gal i~tirilabilmesi io;:i n gerekli olan rna ve deg i~ kenleri kapsayacak bir genel o;:er<;:e ve niteligi ta~l yor. $ imdi bll genel o;:ero;:eve io;:erisinde, muzik og· retiminin ge l i~ti ri lm esi do{l rultusunda yapilmasl gereken i~lari, en ba ~lOdan , en Onemlisinden ba~laYlp adlm adlm yOruyerek somut ¢neri ler halinde slralayahm. Muzik ogretimcisi (~ retmen i) yeti~tirme dOzeni tum a~ama'arlyla daha iyi i ~ler hale getirilerek gelir;;tirilmelidir. Dunden beri bu konuya, bu soruya sik slk deginildi , halla o;:6z0mler de Onerildi. Ben burada balirteceklarimla adela onlan derleyip toplaylp bi rl e~li rereK yeniden sun mu ~ olacaglm. Daha once de degin mi ~ olugum gibi , muzik og rel men i yet ifti rme su recl, ' haZlnama , bio;:imlendirma, uznanl a~t l rma ve gel i~lirme" olmak uzere oort a~madan ~u~ur. Hazlrtama a~amasl bio;:imiendirme a~maslO l n gerektirdigi temel OnkO~lll o!j renmeleri gero;:ekle~ti rm eye yoneliktir. Bio;:imlendirme " ii!lmasl, temel onko~u l 6g ren meie re daya ll olara k, ogretmenlign gerektirdigi ogrenmeleri gero;:e kle~tir meyi ama<;:lar. Uzmanialftlrma a~masl, ¢gretmenligin gerektirdigi ogrenmelere dayah olara k, meslekl atamn tctcnunoe veya belirli bir eennda de rinle~menin ya da yetkinle~menin gereklirdigi ogrenmeleri gero;:ekle!;itirir. Geii,ti rme esamesr lee bio;:imlendirme veya uzmanla~tlrm a esemeenoen sonra, hizmet lcooe ya da i~ basmda kaJl l l a~l lan belirli degi~me ve geli~me lerin gere,!,!irdigi ogrenmeleri gero;:ekle~tirmeyi emeclar. ueerneoe yOrO rlOklaki mOzik ogr etmeni yeusn-me screcne ou ecrcen baklldlglOda, soz konusu d6rt asamanm, hem Milli E!j itim sislemimrnn yaprsmoa. hem de uygulamada var cldugu gorOIOr. Hazrrlama asamesr, ortaogretiminde krsmen genel liselerde de olmakla birtikte daha r,:ok ogretman liselarinde (ozellikle bu neerenn muzik kolu'nda). b~imlandirme a~mas l yOkseko~ reti mi nde universitelere bagh e~iti m l akO Iteleri miiz ik egil imi bOlOmlerindea, uzmantasnrma eeamae- iinivarsitilere bagh le n bilimleri enstitO leri miizik egitimi anabi lim I anasanat dallannda. galilftirme asamaer tee Mil1i Egitim Bakanh ~1 Hitmeli<;:i Egilim Dalresrnce ve Oniversi terann ilgili birimlerinde dO zenlenen hizmet io;:i egitim etkinliklerinde gero;:ekle~ i r. Olkemizde yiiriirlOkteki miizik ogretmeni yetisfirme screcoe ililfkin dOzenlamelere gOre haziriama a, ama sl 'nm, esas olarak 6gretmen 11selerinin muzik koiiarl'nda ger<;:eklelfmesi Ongorii lmUIf olmakla birlikle , uyglliamada bu tam ya da yeterince i~lenmed iginden , "MOzik egitimi bOlOmlerir'\EI temel "¢nkolful niteliginde mOziksel girir;; dav ram~lan ya da nilelikleri tiimOyle ya da yeterli dOzeyde kazanm llf aday gelmiyor", gelse bile bunlarm saYlsl r,:ok ender", gelanlerin r,:ok bOyOk bOliimO niteliksiz ya da dii~iik nitelikli" bio;:imindeki dOnden beri burada da dile getirilen yakmmalar gero;:ekligir:J i va geo;:eriigini onemli Ol <;:ii de korunmaktadlr. Ogretmen liselerinde ikincl Yllda (slOlfla) belirmeye balflayan o;:elfilli kollar aras lnda yer alan ve genel o;:evresi itlrabariyle eski - larihi i1kogrelm en okullarl ' mOzik seminerlen" ni and lran ' mii zik kollan", daha r,:ok ge· cikilmeden, yaterince elkili ve verimli olabilecek bir yaplya ve i~el1 ige kavu~turularak yurt diizeyine dengeli olarak konumlandmhp yayglnla~tl r1lmah ve bOylece agitim lakO ltalari miizik ogretimi bOlOmlerin in nitelikli aday ogrenci kaynagl alma i~levi ni gorOr dllruma geti rilmelidir. Bio;:imlendir me a~masl , esas olarak, egitim l akii lteleri mOzik egitimi bOlOmlerinde dort yllhk lisans ogretimiyle gero;:eklel,?mektedir . Olkemizde mOzik ogretmeni 1937 - 1938 ylhndan beri yOksekogretim dOzeylnde bio;:imlendiri lmektedir. 1924'te kurulan Musiki Muallim Mektebi ortaog retim dOzayinde bir kUl1J mdu ve ilkokuldan $00ra bir ylli lk "hazlrlama" ya da "hazlrllk" (ihZari) slml lna dayah olara k onun ustiine dart yllhk ogrenim veren bir kurum olara k kurulmUlftu. Da- " ha soma ogretim sOresi bir yll ermntan ve aS11 i~le vi ne ek otarak ba;;la i;;levler yO klenen bu kurumun mCrzik O{lrelmen i yetettren kol u Gazi Terbiye Enstitu su'ne baglandl V8 bOylece muzik ogrelmen ini yuksekog relim duzeyinde bi<;:imlendirerek yeli;;li rme uygulamas lOO ge<;:ildi. Bu ge<;:i~, Tiirkiye'oo mOzik O{lrelmeni yetilitirme screeroe bi~k bakundan son eerece onemli bir dOne~ir. 1978 - 79'00 00rt yilli k lisansa e¢eger diizeye crkantan bi<j:imlendirme esamaSI 1982 • 1983·ten bu yana "Onive rsitele~e' siireci i<j:inde olumlu vonoe <;:ok Onemli ge l i~me ler g6sle rmi~ olm akla blrtlkte ball bakimla rdan heniiz istenilenin gerisindedir, Egilim lakUlteleri mCrzik e{jili m bOliimleri liirkiye'nio gero;:eklerine ve <;:agIO gereklerine uygun nicelik ve nilelikte • mii zik ogretmeni yeti~lirebi1mek duruma gol irilmeli ve yurt yOzeyine oongeli olarek OOgl llhp konum!and lrli malid lf. Ancak, unutu lmamalidlf ki bi<;:imlendirme aeamaemm iyi ililemesi, leme lda, tenriema a~mas inm iyi i;;lemesine baglid lr. Bu nedenle, Qgrelmen eseret Mil zik kollan yele rince ililer hale gelinceye kaOOr ~r1i oImak lizere e{jilim lakulleleri muzik e{jilim i bOIumlelinda birer "hal lrlik ermn' a<;:llmalidlr. UzmanlalillrTT1a aliSmasl, esas olarak, universitelertn len bilimleri enslilulerine bagli mOzik e{jilimi anabilim • anasanat daliarlOda ger<;:ekle~tirilmektedi r, Olkemizde mOzik og relmeninin uzmanlalillrma sOrOO Musiki Muallim Meklabi d6neminda Ball Olkelerine gOnderme bi<j:iminde i;;liyordu. Gazi EQjti m Ensl itilsO Muzik BO/umil d60eminde bunun yamslra bir de asislanlik sisle mi vardl, Bu sistem asilOda kendine ozgil bir "ihlisas" (uzman la~ma) sil reci idi. Asislanlik sislemi 1982 - 1983 y llindan il ibaren gOrav IOrO baklm lOOOn "araliltnna ga revlil iQi"ne, uzmanla;;ma lilrO baklmlOdan ise "lisansOsIO O{Irel im"e dOm::llilU. Bu dOnu;; "Turf(iye'de milzik 00relmeni yeli lilirme suresince bi r~ bak lmtndan son derace Onemli bir d6nem8¥fir, Ancak, uzmanla;;llrma 8liSmas l, 1982 · 1983'tan bu yana "OniversilelelifTle" su rOO i<j:inde olumlu yOrlde <;:ok Onem ll geli~melar gOSlarmi~ oImakla birlikte baz t baklmlardan henliz islenilenin gerisinded ir. Wsansiislu O{lrelim dOzeyindeki mCrzik &Oitimi anabilim • aoosanal dallarl Ian bilimleri enstilOlerinden alimp ya sosyal bilimle r ensl ilOlerine ya 00 yeni kurulmas l onerilen egilim bilimleri enSlilOlerine veya gOzel sanallar (bilimleri) ensliWlerine baglanmali va bu yolla yak ln anabilim I anasa nal dollarly la daha saQlIkli ili$kilendirilip aralannda gerekli i leli~im ve etkile~im saQlanarak, her yOnden daha elkili va verimli duruma gelirilmelidir. AynC8 SOZ kon usu muzik &Oitimi anabilim I anasanal OOllan yurt dUzeyinde adlm adlm daha dengeli konumlandlrl lip yeterince " yayglnla~llrllmali ; bOylece, daneyimli, ba~rtli ve yalenekli daha <;:ok sayrda muzrk ~relme ninin uzmantasmalanna oIanak sa~lanmahdl r. Gali~tirme aliSmasl, esas olarak, Milli E~itim Hizmeli<;:i EQil im Oairesi'nce ve ilniversilelerin ilgill birimlerinca dil zenlenen hizmeli<j:i e{jilim elkinliklerinde ge~eklelimekledir. Ancak, bu elkinlikler zaman zaman ya da slkllihk<;:a de~il , her yll dOzen!i olarak i~lelilmeli, etkinliklere ilgiti muzik ogrelmanleri ve ouenn yeli~iren mOzik ogrelim elemanlannlO etkin katdrrm sa~lanmahdl r. Bu arade Milli Egil im BekanhQI (MES) Hlzmeli(:i E~itim Dairesl ile ilgili Onivarsitelari n egitim la kOlleleri muzik e{jilimi bOliimlerinin eksiksiz liibirltgiyle hazlran • aylOI aylanm i<j:ine alan 00rt yllhk sura i9inde yogunla~lIf1larak ger<;:ekle~tirilmek lizere, hizmeli<j:inde lisans Iamamlama proqramla n nearlamp uygulamaya konnlmah ve 0(: yl lhk yOksek· ogre nimli 1250 dolayilldaki milzik O~ relmani an ~ iki yll io;inde bu program lardan g~rilmeli, bOyleca MEB'de, veya balika yer1erde gOrevli milzik O{jrelmenleri eresmce yii ksekog relim resi la rkhhQlndan kaynaklanan sorunlar ortadan kaldlfllmahdlr . Baka nh ~1 so- Yeti~tirilen miizik ogrelmenlerinin gorevierinde olabil di~indaelki n ve verimli oimalarl sa~ lanmali dlr. Su ama~a, "Milli Egilim Bakanh ~1 ~retman va YOnalici lerinin Ocrelli Ders Saatle· rioe Oair Esaslar"1O 26. maddesinde yaptlacak bir de9i~iklik ya da aklemeyle, okullarda ders dl;;1 koro, orkeslra, <;:algi ve sas lopluJuklan vb. mOzik <;:al l~malannl yOriiten muzik ogretmenlerine bu gOrevlerine karlilhk, ayhk ve licrelle okullukJan ders saali saYls lOa bakl lmak slzlO, oI<.ul mOdOrlO(jiince dOzanlene n ve II Milll Egilim MOdOrlOOO'nce ona ylanan progra m geregi yapaca~1 bu <;:ah~malar va atldnlikler karlilhgl oIarak haftada 6 seal ek oors gOrevl Ocreli Odenmelidir. l ilrkiye'de mOzik og retmeni, esas itibariyle, Iiseier va orlaol<.u llar i<j:in yeti~titi lmekte, il· kokullar va anaokullarJ i<;:in mil zik ogrel men l ye ti~linne sorunu. gEl<j:mi~te baZI stnlrl l dOzenlomelef ve uyg ulamalar dl lilnda, geoellikle ya asklda tutulma lda ya da gOZSrdl edilmekledir. Oysa ki i1kol<.ullar V8 anaol<.ullan nda muzik egi!i· mi ve ograliminin bu iii !(:in yelililirilmi~ yalarli og relmenlarce gero;:aklelitirilmasi gerekir. USl elik ilkokul va anaokulu donem leri <j:OCuklann muzik· sel gell~mleri yanunden bOyOk anem 1a~1r. Konununun onami ve boyutlan giin ge<;:li ko;:e daha iyi an!a;;llmaktadlr. Bir SI1redir yeniden gOndem· de oImaya ba;lIayan bu soru nun ¢ zOmii i<j:in, kUlikusuz o;:eliit1i oIanaklar ve sEl<j:anek ler vardlr. Ilk aida galen se<;:enekle rden biri, liseler va or· • tac*ullar ic;in yeti~ti rile n mOzik O{jralmanlari ilkc*ullarcla mOzik O{lretimi de yapabilecek yela rtikle yeli ~liril meklir_ ikincisi rse ilkoll ullar \lEI anaokutlan ilifin ayn muzik O{lretmeni yeli~lirme yoIUn8 gilm ekledi r, Antak, her iki seyenegin gerlj;ekle~liri lmesi orta ve uzun vadeli blrta krm ga li~mElIElra bagh butunm aktadrr. Bu bakrmdan, gOnOmOzda va yakm lIelecekte ilkokullar ilifin "mUzik aglrhkh Slni l ogre lmanllgi anaokullar ilifin de "mOzik a{whkh anaoku! O{jfalm anlifli " mode lleri ~rli \lEI uygulanabilir bir ¢ zOm yolu olarak gOrOlmekledir. Bu modeller haten gorev ba~mdaki uygun nil alikli bir ilkokul ve anaokulu O{jratmenlarina de hizma~ agilim yoluyla htzla uyarianabilir ozelli kler la~lmaktadjr, Bu nedenlerle ilgili eQilim l akull eleri ile egilim yuksekokuilarl va klz sanet eglli mi yukseko kullarmda, bu mccene r doQrullusunda programlar haz lrlanip uygulamaya koo ulmah , bu prog ramla nn hazlrlanmas lnda \lEI uygulanmasmda ilgiij muzik agil imi bOIumlariyla gerekli i~birligi yapllmahdlr. mOziksel ic;eriQi bir yandan yeret mii zik kOltOl1erimizla, OlIur yandan evren sel muztk kOltOrij ne aliflhm gOsl erar'i, fakat daha IifOk ulusa t mOzik kultullimOze aglrllk veren bir nital ik ta~lmahdl r, xreeces., yerelle avrensel arasmda, her ikisin e a~ lk , her ikisiyle etkile~n ve Iler ikisininde belli ogalar kapsayan ulusat aglr hkh bir muzlkset iliferik, Ne var ki tasarlamada, planlama ve uygulamada bu ilkeya yatarir.ca uyulmadlgl gOrli lmektedir. Bu bakendan ortaogreli m muzik prog . ramlan , 0 ereoa orlaokul ve lise oglatim prog . ramla n igerik yenanoen da bOtO nUyla yanidan gozden gelifirilmali ve ozar'ile yer'i idan diizanlanmelidir, Muziksel ilj;erik teksesa ve IifOksesji, galenaksel va ~f1da~, eski va yeni (mode m), hafil ve ciddi, eQlendirici ve dinlendirici, dO~OndOIliCO ve yuceltici tUr ve ij;e~itleri ve yeret, ulusal ve evrenset boy utlan ita lifok yonlii, IifOk boyutlu bir mu-zik an laYI~1 temeline dayand lrl lmahdlr. Muzik ogratimida bu lamal iizefine oturtuian Ij;Ok yanlii, Ij;Ok boyutlu, Kendi i9inda rengin bir OrtaO{jrel im muzik ogrel im programlan ve ij;e~ill ili~i olen "egi~m mOzi~i" esas ahnmalld lf. og rel im planiall daha geriVElks:i , dana lifa9da~ ve Egitim miizigi ne demektir? Egitim m uzigl, TOrlu larll olaca k bilifim, kapsa m ve ic;erikla dOzen- kiye'de ortaogrel im dOzeyinde ere atmarek lenmeli \lEI sOrekli geJi~lirilmelidif. YiirlirliJkleki tafllmlafll rsa , gelene ksel ve ~gda~, taksesli ve lise muzik og retim programl, 6ncekiler gibi, da- 9Oksesli, yarel , ulusal \lEI avransel nitelildi moha <;ok okulun vaya O{j relmenin gOrevini vurgu- ziklerimizden, OI1aogretim mllzik ogretim proglaylc i bi«imde ifade edil mi~ 8· 10 maddelik ram lannm amaliflan do{j ru1tusunda og renci-ye "amaliflar" ogrelim le ilgili kl$8 "alif lklama tar" ve kazand lnl masmda \lEI gel i ~tiri l mesi nda eg itim slnillar a gOre daflilan "kooular"d an olu~makta ogralim malzemasi olarak kul1afll lmak uzere dl r. Oysaki gunum iizde, yanm yamala k i!ade amaliflara, ograr.cilara, belli agi~m - ogrelim ilkalarine va belli aslelik ollj;Otlera uygun olarak ed ilmi~ ama"lar, klfl k dOkuk aliflklamalar \lEI bOI iJk pOrlj;O k dag lil lm l~ konulardan olu~n gele- se~i lerl orne klerden olu~n bir dagarclktlr. Bu ookool program an laYI~lYla bir yere var mak ar- dagarClk, avrensel mOziklerderl selifilan orne " tl k ~ ZOT. Bu baklmdan ortaogfelim muzik klerle birl ikte ku~kustJz Turk muzi gi aglrli ldl bir prog raml, og renciye kazand lrllacak Ozellikleri dagarClk olacakll r, Ancak, burada Turk mOziQii!ade eden hedeller, hedeflerin gOzlenip OI<;:O le- mizin "geleneksal" ve "~gdar olma k uzara iki bihr krifik davranl ~la ra dOr1u~to:iro lmesiyle orl aya nitalik boy ulu; "yeral" va "evrensal" olmak Ozera liflkan hade! davran lflar, hede! davranl ~lafi Olif nilel ik dO zeyi \lEI "temel", "halk" ve "sanal" ograociye kazandlflcl O{jrelm a durumlan, 0fI- mOzikleri oImak iizera iilif katmafll oldugu dikrencinin hede! davranl~larl kazanlp kazanma- kall ice gOz ooOnde bulundurulmahdlf. Orta Ofldlglfl l ortaya lifikanci . Ioa m. · ol9me duruml a- retim ioyin egitim mOzig; dagarclgl olu~tUl\Jk ur n \lEI stnama OIij;me durumlannda aide edilen kan , TOrk muzigimlzin sOZ konusu boyut, dOzey ol9umleri hedeflerkan kaynaklanan ollifii tleriyle _ va kalmanlan araslnda, Turkiya'nin oziin ii yitirmeksizin ~9da~la ~masm l aksatmayacak ya da ka ~ lla ~tmn a temeline dayal i degerlendirme 1l;lemleri 'oi kapsaylci ~Qda~ bir yaplya ve saktaya ugral mayaca k, °gelj;llli~i" ile "bugOnii" if?lerllga kavu~tul\Jlmall d l r, SOz koousu ogelerin va "geleceg i" arasmda Uttarll ve gOl;lii tUlarSlzhgl va eksiklig; durumUnda mOzik ogre" baglantl lar saglayacak va bizi degarli miizikool lim program lan ve og reli m planlafl nlfl eksik oIa- birikimimizl a birlikta "bugOnden gelecege" ta~ l cagl aklldan Iiflkanlm aJl dlr. Muzik ogretim prog- yacak bilifimde sagl lkh dengele r kuran bir dafiarramlan ne denli yatkin (mii kemmel) hazl rlanml~ clk dU~nulmelidir. Turkiye'nin ora9da~la~-ma oIursa oIsun denanmeli, denama sonll'<larl I~I Slflda an etldli sOr8lj;Iarin ba~lnda "egitim"in gel glnda degerlendirilme li, degarlend irme so "-nulif- mesi ve "ortaogretim"in bu sOrEllj;!e can aliel bir Ian 1~l gmda dOzellilmeli, duzelti lm i~ hahyle yer ve oneme sahip ol masl , ortaog reli mde "ag iyOriirlOQe konu lmah, yiillirlu kte oldugu su r6cEI lim mOzigi" kavramml daha da On plana «IkarsOrekti geli ~tiri lm elidir. mam lZI gerektirmekledir. O Ortaogretimde mOzjk ogrel im prog ramlan nm E!endim, bana aynlan sure burada bilti, ama beurtecekjenm bilmedi, cntan Ikinci turdaki tartrsma suasmda bane y6nellilecek ec-olara verece~i cevapta rta ba ~lantl li crerek yeri geldikye klsa oneriler halinde belirtmeye ~lI filaca~ l m, • AUNT!: "Ortao<;irelim KUfumla"nda MUzik O(j,aliml va Sorunle" ' , TED YaYlnlan, Ankara 1990, yaY'Ra ham leyan 0 ,. A. Farhan Dguzka", Sayfa 228 - 239. GENEl TARTI~MA ALi UC;:AN - Once Sayln Raul Inan tccermzdart, miizik C{jretmeni yetistlren blr b6IQmun sorumlusu ya da yoneticisi olarak cevaptandirmam beklenen, 'TOrkiye'n in mOzik ogrel meni ihliyaci ne kadar eurece nasll ka ~ l lanabi lir1 ' youu blr ecru geldi. Bu soruyu yanltlamaya ge,,meoen once. yeri gelmi~ken , anlamli (manidar) g6rdOgiim bir hususu belirtmek Isliyorum. Elendim burada bulunan muzlk egitimcileri olarak ~u m uzu n , belki de hepimizin yeti ~tig i O{jrnnim ocaglmlz Gazi Terbiye aneteoeo Muzik B610mO, Cumhuriyel TOrkiye'sinin mQz ik egitimi ve O{jretiminin eoeta "Kabe"sidir. Biz oraoe. 0 kurumun eremam olarak, ynlarca ' TOrkiyenin muzik 6gretmeni yeti~ti ren tell.. b6liimii yOz' diye Oviiniip durduk. Dogaldlr ki, ' tek" olmak, ' biricik" olmak. bOlOmOmuz a"lslndan onur vericiy· di. ama TUrkiye a" lslndan hi" de onur verici de~iidi , olmamahydl. QO nku tell.. bir bOl umle TO rkiye'nin miizik 6{lretmeni ihl iyaci kar~ ,lana· mazdl. Nitekim kar~ llana madl. 1940'1 1hllarda bir ara Hasanoglan y uksek. Kay EnstitusO GQzel Sanatlar Kolu'nda muzik ogratmeni yeti~tirme denemesinde bulunuldu. Sonralan, 1960'11, 1970'Ii ve 1980'li yillarda a"llan yenl b6liim lerle birfikle Gazi Egitim EnslilUsu Muzik 60Iumu de "TOrkiye'nin mO zik ogretmeni yeli~liron biricik b6l0mO' olmaktan kurtuldu. Bunu belirtmekie ~ unu vurgulamak istiyorum: TOrkiya'nin mOzik Og retmeni ihl iyacmm kar~l lanabilmesi i" in mOzik e~itimi bOIOmlerinin saYISlnm yeterince artllnlmasl gerekir. Gen;:i bu a rtl~ beraberinde yeni sorunlar getirir. Ama onlar da g6gusleneblllr, " ozOlebilir. ~ imdi Saym Inan'ln sonusunun aS11 cevabml vermeye "a h~a l l m. TOrkiye'nin miizik ogretmeni ihtiyacl, mOzik bOliimii e~ lti mi b6liimlerinin hlzla iilke ihtiyacma ka ~l layabilecek saYlya ula~mas l , yurt duzeyine dengeli dagllmasl ve tam kapasite lie i ~letil · mesiyle yakla~l k on III io;:erisinde kailinabilir. Halen Ankara - Gazi, slanbul Marmara, Izmir I;lokuz EyIOI, Bursa · Uludag ve Konya - Selo;:uk Universitelerinde olmak iizere 5 Milzik. E~i ti m i 8610mO a"lk va i ~l e r durumuda bulunmaktadlr. Bunlara bu yll biri Trabzon - Karadaniz, ObiirO Malalya - iflOr1ii Universilelerinden kurulus ve hazuhklan tamamlanmak Irzere 2 yeni b(jjiim e klenmi~tir. Aynca, Acene • Qukurova ve Samsun - Ondokuz Mayls Universitelerinde olmak azere 2 yeni b6liim osna kurulup aCllmasl dogrultusunda hazl rhklar yapllmakta oldugu bilinmektadir. ObOr yencan Erzurum - Atatilrk ve Diyarbaklr · Oicle Universilelerinde olmak ueere 2 yeni ~ ilm deha aCllmasl dO ~OnOlmekted lr . Tiim bu cah~alar, haztrhklar va dii~iinceler htzla sonvclandmlarak, 6nil miizdeki Ogretim yrhndan itibaren miizik e{jil imi bOliimlerinin saYISI 10'a Clkanh r ve bu b610mlerin her birine en yakln birer ' Ogretmen Usesi'n de bu bOlOmlere nilelikli aday ogrenci hezrrtamak Ozere eski "mQzik seminerleri' gibi 10 ' MOzik Okul' aCl hp ilgili mQzik egil iml bOlOmleriyla baglanli ll olarak 1~letebili rse bu b61 0mler on YII rcener noe ye'nln miizik ogrelmeni ihtiyaclnl nicelik ve nrtelik olarak ka~ llayacak bir ge l i~ma g6slerebilir. Boyle bir planlama ve uygulama lie mOzik egllimi boturnlerlncen her biri, bulundugu bOlgenin 6nemli bir mOzik merkezi olma niteligini de kazeneceknr. Bu konuda o;:e~illi 6nerllerimiz var. Biz b(jjiim olarak bu dogrulludaki her tOrlOo;:aill,imalara katllmaya ve katkrda bulunmaya bazmz . rore- Burada Onerilenler, kUl,ikusuz, daha !;Ok or' laokul ve hseleroe duyulan ya da duyulabilecek olan gereksinimi ka~l layacak sayrda ve mtelikte mii zik O{jretmeni yetil,ilirmeye yOneliktir. IIkokul ve anaokullannda duyulan gereksinimi ka ~l l am ak Icln ise, daha geo;:e rli C¢zO mler bulununcaya kadar i~lerlikte kalmak Ozero. hlzia "miiz ik aglrflkh smll O{jrelmeni' ve ' Muzik a~ l r Ilkll anaokul ogretmeni' yeti~ti rme programIan olUliturulup yurt yQzeyine dengeli bir daglhm g6sterecek bio;:imde hlzla yUrQrfOge konulmalldlr. RAUF iNAN - Bir ~ey kaldl, peki on seneye kadar bu selalal , bu aClkh durum sursiin mii ? ALI UC;:AN (Davamla) - Haylr sQrmesin. Peki, surmemesi icin ne yapllabilir? Bu konuda be· nim ilk kaz burada aClklamaYI planl adl~lm bir Onerim var. 0 da l,iu: Turkiye'deki muzik ogreti· minin ~imd i ki aClkl1 durumunun daha lazla sOrmamesi io;:in Olke dii zayinde bir ' ganal mOzik O{jrelimi sefarlla~ig i"na gi ri~hm va akleki bOliln olanaklan bu i~ io;:in kullanalim. Sir kez de d ii~iinalim : Ulka savunmasl icin lIan edilen bir ganel salerberlikle ne yaplhr? Eli silah luIan herkas cephaya ko~a r, savafila katlhr. I~le bu· nun bir benzeri mOzik 6l)ratimi 10;:in gero;:ekle~tiri· labilir. ~imdi bu Onerlyi gereko;:gsiyle birlikta birez daha ao;:ah m: • Giiniimiiz Tii rldye's inde yceterce ok ulda binlerce miizik dersl muzi k ogretmeni yoldugunda ya a',j:llmlYor, ya da aO;:lldlgr halde ba~ka amaclaria kllll amhyor veya bos geo;:iyor. Bu durumda, yapllamay an bir mii zik Og retiminin iyile~ti rilip gel i~li rilme si beklenemez, Blr miizik OQ retiminin iyi le~ti rilmesi ve geli~liri lebilmesi ir;in ,onun ya· prlmasr. ga rorekl e~ti ril ma s; gerek ir. her atanca oldugu gibi mii zik O{jral iminda de -c oe-nm yolu ' zaYlf' l an, ' iyi' nin yofu 'orla'dan, ' daha iyi ' nin yolu ' iyi"den ' t;Qk daha iyi"nin yolu ' iyi"dan ge· cer. Qyleyse rnuzik og relme ninin bulunmadlgr ya da bu:undugu hatde yetemectigi yerlerde ve· ya durumlarda birf?llyler yaprp muzik OQrelimine bir yerd en ba~ama k gerekir. Bunun da ilk akla galen en kestirme yolu ' agz l - dili ~rkl soyleyen' eli o;:algl tutan dal ogrelmenlerini, 51011 og . retmeraenru bulundu ktan yerteroe c muzik c erelerini de oku tmakla gOrevlend inme k~ r. zaten terret ya da beni m~Zik beceraen . mOz Osyenleri olduko;:a iyi eeonecaecex ba~a ce r veya smll OQrelmenlerinin saY'Sl hio;: de az deg ildir. Bu ogretmenler gllo;:leri ve zamarren orenmoa se · le rber edilerek miizik dersl eri "aO;: llmamaktan', ' Ba~ka amao;:la rla kullanlmlaktan ' veye 'bo~ geo;:mek' ten kUrlanlabilir. Bu yolda , ogratmen 01· maya n ki ~i1i k sahibi be lli ' Prolesyonel' ve halle "amatbr" mOZi ko;:ilerden de yara r1anllabilir, Boyle bir ya kla~lm bir an lamda bir "genel mOzik og retimi sefe rberligi' dem ektir, Saym Baka nhk MOlelli~i m iz de burada. aramlzda. Kendiierinin ~h s lnda . lemsilcisi olduklan Milli Egitim Ba· kanhglmlza bOyle bir seferberligi hamen ba~lal maYI oneriyorum. ~ nile likli mOzik ogretmenleri yeti~in diye beklerl<en t;Qk zaman yitirdik. 90k nilelikh O{jrel menleri bek lerken bo~ durmamak, daha az nitelikli olanlafl ile bu ogretimi gero;:e kle~lirmeya o;:ah~mak zo runday lz. Daha Once ' MOzik ogretmeni mOzik og retimiyte geli~ l iriiebilir" dem i~tim. YOzlarca okulda binlerca mO zik ders i aO;:llmaz, aO;: llse bi le ba~ka amao;:larla kullanl llr ya da ~ geo;:erse. orada mOzik O{Ire limi yap ,lmadlg,ndan as ia ge li~am ez. Sayln N , $enWrk'On so rusu, ortaogretim miizik og retmeninin ve dolayl slyla mOzik og retiminin kimler taral mdan naSl1 denetJendigine ve btl dene tlmin nas )l geli~lirilece{line ili~kin . Tii rkiye'de ortaOQretim de miizik ogralimi ve dolaylslyla mOzik O{jrelmeni, genellikle, deniyimli, mOzik ogretmenl eri aras lndan sa9lip atana n mOzik miilelli~lerince de nellenmeldedir. Geo;:· mi~te bu denetim za man zarnan , miizik OOrel menligi egitiminden geo;:me mi~ miifelli~lerca de yapl l ml ~, claha do{jru sv yapll maya o;:ah~ l l ml~tlr, MOzi k mOfetti~le ri, ge nellikle deneyimli ve o;:ogu kaz bu i~ io;:i n ista ldi mOzik og relmenlari arasm · dan (fakat) yelerince nesne l, geo;:erli ve giivenilir olm ayan bir yakla~ lmla seo;:ilip etanmaktadrr. Seo;:ilip atanan lar, miizik mOletti~liginin gerektir· digi bilgi ve clavran l~fI , bemen tlemen liimliy' re. bu gOreve gelirildikten som a i~ ba ~l nda kazanm ak durumunda olmaktadnlar. Bu durum , istendik bilgi, davranl ~ ve yakla~l mla fi n islendik dOzeyde eee edilmesine olanakll kl lmamak· taorr. BOylece c oree mOzik mOfelli~leri ceretimlerini, istar istem ez, genel egitimsel denetim ilkaleri o;:ero;:evesinde oiusmrmaya o;:ali~tlkla n kendi Ozel yakla~l m la llna, Ozellikle mOzik ogretmenligi yaparken kazand lklan derieyime ve aide ettikleri birikime dayanarak gero;:e k le~ti rme yolunu lzlemektedlrle r, Yapl lan denelim genell ikle Oze lomeye n. daha .;:ok biryimsel bir denelim. DoOaldlf ki, ose inmeyen, bio;:imde kalan bir denetim rnuztk ogretimini ve og retimini geli~. tire mez. Geli~tirmek ~e dursun, yetemce betimleyemez., Bio;:lmde kalmayan, oze ine n bir oenehmi, aneak, bu etenca hizmet 6ncesi agio tim yo luyla bu i~ io;:ln geregi gibi (hakklYla) yali~ m i~ muz ik mOletli~leri yapabilir. Bu da ku~ku eva. lisansustii dUZeyde akadem ik anlamda bir uzmanhk egilimini gerektirir. Oteden ben savona geldigim gOnJ~ va Onerim od ur ki, miizik og retimi va ogrel meni, ' MOzik E{jil iminde Denelim' dallnda lisans usfU du zey· de og renim gO rerek uzman la~ml ~ mOzik og retmenleri araslI1dan nesnel, geo;:erli VB gOven ilir esasla r uyan nca sao;:ilip atan m r~ mOzik mUfetli ~· larince dene l lenmelidi r. Biz, Gazi U niversitasi Gazi Egitim FakOltes; Miizik E{jili m 6610100 olarak ~imdi!ik ' yUksek lisans' va daha sonra ge. reksinildi{ji takdirde ' Ooktora' dOzeyinde oImak ii zere ' MOzik Ei)itiminde Deneli m' adryla bir anabilim I anasanat ya cia bilim I sanat clah prog raml ao;:maya va en az be~ yll uSIOn ba~nh miizik O{Iretmenligi yapmr~ adaylan bu programda n gao;:irerarek mOzik m Oletli~ oIarak yeti ~ti rmeye haml Z, Bll cIoQrultuda verile<:ek bi r gOrevi hemen Oslie nebiliriz. Bunun i<;in Milli Egitim Bakan llgl yetkilileriyle hemen ortak bir o;:a li~ma grubu ol u~lu rup ge rekli haz lrllklara ba~lamaYI 6neriyorum. Art lk bilinmeli ve kabul ed ilmelid ir ki , mOzik ogretmaninin ve og retiminin denellenme~. genel agitim denetimi ilkeleri o;:ero;:evesiflde kendine ozgO ilke, 010;:0, 010;:01 va j~lemleri olan ya da gerektirefl , kefld ine Ozgii bir uzmaflilk ala mdlr. BY alanda yeli~~rilerek uzman la~lIrllacak mUZik O{jrel menleri arasll1dan sa9lip atanaca k miizik miifelli~eri, TOrkiye'de mu:ik ag retiminifl hlzla geli~tirilmesinde etkin rol oyna yaca kla rdlr, Bu baklmdan Orlerdigim modele bir an boca i~lerli k kaza ndlfllmaslnda bGy(ik yara r gOriiyorum. Sayll1 S. Kayam n ilk so rusu modem tek noIojisinin mOzige girmes;nin mOzik alanll1da " veya mOzik og rel iminde kusaklar ereer ~tl~ma do{jurup dogurmaya cagma ili~kin. Hem dogu rur, hem doQurmaz; ya da bir yandan doguru r, ObOr yandan oogurmaz . Bu ku~kusuz, kcsauara bagh; aski ve yeni ku~aklann eski ve yeni (modern) tekrloloj ilere nas il baktrklenoa, nas il yaklasnklanna bagh. Bunu ~yle acrklayelrm: Eger eski k~k yeni tekOO ojiye duyarll ve yatkm, yeni ku~k da ye nilik'ri fakal eski tekn~oj inin va rhglOl ve i ~ evin i surduren dege rli yanlanrun bilincinde ire modem teknoloji kusaklar eraSlOda belirg in bi r "etl~e do{j urmaz, bunun terst durumunda tee dogurur. $ u bir gero<ektir ki, her "eskl" k6tO, her "yeni" iyi de mek degildir. Biryok "eski" biro<ok "yeni"den (modemden) daha iyi ya da k6tii olabileee{li gi bi, biIYok "yeni " (modem) biIYok "eskr'den daha iyi ya da daha k6tU olabilir. Krsacasr her "eski" de kotO degildir ya 00 olmayabilir. Insan yasarmmn Onemli bir bOlOmO zaten bunlar arasmoa denge kurmakla geo<iyor. "Eski" ile "yen i" ya da "modem" arasmda nasil bir de nge kurulacagl ya da kurulmasr gerekligi kcsunara . anlaY I~ ve yakla~lma bagh. $u nu rahatl lkla soyleyebilirim ki , Oyesi oldu· gumuz Turk lop lumu, genel olarak, deg i~meye , yanilige a,,'k; "eski"ye oldugu kadar "yani" ye ya da "modem " e duyarll ve ya lkm bir loplum. Turk toplumu "varll glOl korumak ve geli~lirmak" , "yOkseltmek va ilar; gitmek " ve sonu"ta ulusal kimiigin i yilirmaksizin ' o<agda~ uygarllk dOzeyine eri;lmak" va "Matta O()un Otesine geyme k" i"in gerek li her tOrlO dagilo/meya razl olmu lo/, bu yolda bi~ ;layini degilo/tirmi'i ve halen deg ilo/tirmektedir. Kis acasl, degilo/en va geli~en bir toplumuz o Topl umumuzda "dagilo/mey.. a h~kanh k' , degi~meye diren genlik"ten daha gOs:IOdOr. BOylesine bir topl um un ya~d l g l TOrkiye'de modem teknotoji gitti ko<e arla n bir h,zda ve kap· samda benimsenip kullaflilm akladi r. Bununle p irlikte bazl teknolojik gird iler, yer yer ve zama n laman kUl}8klar aras lnda baz l eatllo/malar ya da qatlljnla gO rOnUmlu ililjkiler dogm aslOa yol llqa· biliyor . Bunlano 00, o<ogu kez ya ilgili modem teknolojilerin yanh~, yersiz ve tula rslz kul· lafli lmasII"ldan ya da birtak,m eksik bilgi ve mak· sal/, yorumla rla on/ara ka'fln olu~ n baz i lepki" lerin abartllmaslndan kaynaldandl gl g6ri.iiOyor. TOrkiye'de modeirn teknoloji mOzik ya~m l mila gilli ko<e artlp yogunla~n bir h,z ve kap5llmda girmeye ba~lem l~ oImaslOa ka'flO, muzik ogretimimizde hanOz 0 denl i hlz h, yogun ve kapsamh olar ak girememektedir. Ama bu du rum, mOzlk Og retiminde eski kU;laglO modem teknolojiye·yetiri nee duyarh ve iste kli ~madlglO l da{jil , bu tor tekoolojiyi edinmek ve kullanmak i"in gereldi kayna klarlO bulunm adlQlOlO ya da ayn lmadlQlolO bir sonucudur. Modem leknoloji- « nin mOzik Og retimine girmes inin beklenenden "ok hazlamp yogu nla~cagl duruml arda ku;;aklar arasmda ban catrsmatar crtaya "Ikalibiii r. Aneak bu "atllo/mala r, uygun ve etkin air mOzik ogretim iyla yum usamerak ku~akla r arasmoa segllkll bir el kile;lim itici gOcO haline gelirilebilir. saym Kaya'nm ikinc; so rusu, ogretmen yeti~ tiren egitim fakOlteleri mCizik egil im bOlOmlerlnde '<IIlgl ogretim inin gerekli olup olmadlg ma i li~ki n. Ham en belirteyim ki. mOzik egilimi DOICim larinda o;:algl ogretimi gere klidir. bundan vaz gl:l'<ilemez. vetmz bu b610mlerde deg il. bazr " ok 6zei durumlar d l ~mda , mOzik egitimi vacuen hi¢'ir oku jda (kurumda ) '<IIlgl ogretiminden kacmuamaz . Naden ge reklidir. neden vaz ges:i1mez. neden kacmdmaz? QO nku, ~Igi «Iretimi, Isler "genel" isler "ozangen", reter "mesleki" ama"h olsun, he r dOzeyde yaprlan mOzik ogretiminio en (loemli , en an lamh boy uttanndan btridir. MOzik ogretiminde '<IIlg l og retimi baz l durumlarda "ana boyut " bazr durumlarda "yardimc r boyut", ben durum larda 'temerotayrc • bO · tOn leyiei boyut", bazr durumlarda tee ""a~itl en di riei • zen gin le ~ti ricj boyut" i;;levi gOrOr. "Ana boyut" de nilinca, kU~kusuZ "l emei boyut", "asll boyu t", "eses boyul" ya da "birincil boyur anla~l lIr. "yardlmCI boy ut" den ilinw "yan boy ur ya da "ikincil boyut " akla gelir. ObOrlari ise , dogal olarek "Oo<Qnciil • dOrdOncOI" boyutlan '<IIg l' n~t lrlr. G6rOIOyor ki, mOzik 6{i retiminde '<II lgl OQretim inin dagi~i k i~levl eri vardlr. Amac l, tOrO, dOzeyi, suresi ve i"erigi ne olursa tam . saglam ve tutarll bir mOzik og reliminde, o;:algl ogreli· minin sOz konusu i ~levlerinden an az birinin gero<ekie~mesi beklenir . Ge IYe kle~me mesi durumund a ya pllan mO zik ogrelimi ya eksik veye yele rsiz kallr, ya da yelerince sa glam va !uterll oima z. MOzik egitimi bOlO mlerinde n OQranci , bel li yollarta ses elde etma, elde etl igi seslerle degi;lik ili;lkiler kurma ve etki la~me , ili~ki kurup et~\eilmoo bu\unOugu 'Del\\ ses'leli 'o\'r\m\enenme, bi"imlendi rdigi seslere degi~i k atlhm yOillem ve tekniklerin i uygulama, ve bunlera bagh olarak belli mOziksel seslendirma • yorumlama, ¢ziJmleme birle~(irme , yaralma. e(e~lirme ve de{leriendirme davranl~lan kazamr, gOStarir va geli~irir. Bu davram~lari degi~ik ortamlarda deneyerek "e~itlendirir, za nginle~tirir ve giderek olabild igince yetki nle~tirmeye '<IIh;llr. Ogrenci bOtOn bu davran l~lan ya kendi glrtlaglOl, ya ba;;ka bir nesneyi, ya da bunun har ikisini biro likle kullanarak ger"akle$tiri r. Kendi glrllaglOl Iwllafllrken "soylarna" ye il i~ki n davram~lar ortaya koye r. Bir mOzik egitim bOiOmO 6{irerlCisi, ge~cegin bir mOzik ogrelmani edeyl olara k yeti;lirken bOtOn bun len ye pmek zorvndadl r. ·<;:alma·da kullamla.n nesneye I?-Igi denir. 9algl ce'm a 'vurma ", ·I?-rpma· . ·U!leme·. ·ditme·, "surtme· va ·dokunm a· davramsran t eenooe temen lendirilir, kurulu r. Ogrenc i, bOIumdeki ogretiminin belli asamalannda bu davram~ bil,': imleri· r un her biriyle ilgili belli yasanhlar gel,': irerek yeteneklerini geli~liri r. Bunun il,':in beige l,':a lg l la ~a belli sii reler ~nde bel li elkile~imlerde bulunma k zorundadrr. Sir bOIumu ObOrlerine gore daha ciddi caba gere kliren bu etkiselsnler sayesinde gelecegin muzik ogrelmeni olarak yalmzca oIo;ulIarda kutlamp ogrelecegi ces uca l,':algllar degil , ontann yam srra, onlarla birlikte, kendini geli~tir· me ve get'l,':e kle~lirme cebeenrca el kin ret oynamasr be klenen bir l,':alglyl da 6{jrenir . GOrQICIyor ki, muzik egi timi bOliimlerinde ~I gl O!)relimi l,':Ok yanlii, l,':ok boyullu, du~u nul uyor. Ben de bu bOtiimla rde l,':algl og retiminin ge rekli· liQine inamyor, i~levlerine uygun OlorUda l,':Ok yutlu olmasuu d~mJyor ve geli~lirerek sun:!urUlmes.ini savunuyorum. co- • AUN TI: ·Ort90Qrehm KLJlLJI'I1la~ n<la Muzik OOre~mI Y<> 80ru"",,, ' , TED Yay ,~lan. Ankara 1990, Yay,na tulllr1ayan 0 ,. A. Ferhan O!Iw: kan, Sayla 253 - 260. GENEL TARTI~TA kalman ve yargllanmalar cercevesmoe olu~n aski ve yeni. hafif va ckldi, leksesli lIa coksesf turn wr, cesu ve OrQnleriyle bir bOlundOr, Benzeliiik ve ayn~ lk ogelerden oiusen bu bOlOn, t;XIk yOnlu , t;XIk boyutiu, t;XIk kann antr, t;XJk zengin bir bile~m 6zelligi gOslarir. Bu nadanla, ' Turk Mu· zi\'l i· kevrermor kapsam y6nii nden da rbir ce rceva il,':i na degil , lam tersine. genilii bir cerceve il,':ine olu rtmah ve Oyle enremanyu, Bu bekrmdan Turk mOzigini, onu olu~turan l,':(lk dagi~i k wrlerden sadece birine ya da ikisina indirgeme k dogru olma z, gerl,':egi 6nemli 61trOde eksik ya da tutarsrz bir bilifimde eeunandumak ve tatta baZl yOnlerden saphrmak olur. Hele bOyle bir du rumu orla6{jretim dOzeyinde ki gene t mOzik og . reum crccremtanna yansllmak veya temer alrnak, "sapnrma" r un ctesjn oe l,':ok da ha buyuk sakmcafara neden oIabilir. Qunku ge nel muejc O{jralimi goran bir lisa ~rencisi Tu rk muzi\'lini belli ba~l boyu t, katman ve yapllanmalanyla, belli bir tur, l,':a~il ve OrOnleriyle bir bOlOn otara k gOrmak. anlamak ve bunlan belli duzaylarde, ya~ ma k ve yasatmak durum undadl r, Bu bakirndan ballta a\'litimcilar ve muzik ogral manleri olmak ezere bepimlzin bu lOr ekslk ve futars-z emmardnmeiercen ve bunda n kaynaklanabilecek saptlrma lardan sakmmamlz, kal,': lnmamlz gera kir. UnUl mayahm ki TOrk MOzigi, kendini oIuliiluran lum 6{jeleriyJa, wm boyul, kalman va yapllanmalarlyJa; wm I1J r, l,':allil ve OrO nleriyle bir bOlundur. Bu buwn orla6{j relim kurumlannm ama l,': va g6revlerine, bu kurum larda ge<;:arli muzik ogralim programlannm lamel ~Ievlerine uygun bir bio;:im ve kapsamda 6rneklanmelidir. ALI UCAN - Saym Emiralioglu Hocamlz ln degindigi hususlarln birinden, benim kon u~· mamda ailln! yiz~rak betirtmeya ~h~llg lm bir hususun yanh~ anla~l ldl gl izlenimini edindim , MOzik 6{jrel menlari ve e\'litimcilati , olIu! y6ne. Once, onu diizeltmek istiyorum. Ben konull - ti<:i leri va og ratmanlari, O{jranciler, ana - babalar mamda ·miizik ogreti mi naS11 geliliili rilab ilir?· so- va veliter, muzik miifelliliileri, Milli Egili m Sa· rusuna yanll ararken Once ' muzik 6{jrelimi kanh\'ll markaz ve la~ra orgiit larinda gllrevli ust miizik 6{j retimi ile geli~lirilebiti r· ded im. Bu duzey uzman va y6nalicila r oIarak hepi miz mulerim adala ·miizik ogrelimi S<\doce va ancak • zik yal?<lmlmrza egemen olan muzik anlay11ii1miizik Ofjratimi ile gal~lirilebil ir" bil,':iminda anla- mlz l va mOzik egil imine :ogratimine ililiikin tv1ii1lmllii. Oysaki ben oozlerimi ·mUzik ogratim tumlanmlZI TOrkiye'nin gero;;ekleri; oIanaklan va yapllmadan, muzik 6g relimi ge«,;eklaliilirilmede n beklenlileri ita l,':agm ve l,':agdalii ya~m m gegel~lirilamez · antamlnda sOyIedim. Bu baklmrekleri dogrultusunda, hlzla degi~n kOliiU llar va dan oozlerim: ... sadece ve ancak onunla...• ortaya O;: lkan yani gereksinimleri de gOz 6nOnda anlamma ge lmez, gelmemeli, SOz SOylenip ge- bulundLJrarak kararll bir bil,':i mde gOzden gel,':ir{:ilmilii oIdugundan va belki de yetarince vur- meli; yerinde va zama nmda gerekti degiliiiklikiari gulanmadlgmdan yanl11ii a nla~ l ld l sanlyon; m. yaparak sOra kli galiliitirmaliyiz. Bu baglamda Ozellikla Ortaokul ve Use Mii zik Oarsi Prog- muzigi sadece bir eglenma, dinlenme, ~ Ima raml'nda yer alan bil,':im ve kapsamlyla ilgili baZI ve ho~ vakil ~rme araci ve alam olarak deo;;evrelerde yo{jun tartl~ala ra neden olan "Turk gil, bir du~unma, duya rlilaiiffia, armma, derinmii ziQi· kavramlna Oncelikle kapsa m y6nUnden laliima, yiJcelme, degiliiffill, geli\>ma va kandini belirli bir aliflkllk getirmak gerakl igi kanlslnd a· gel"l,':8kle~tirme aracI ve alalll olarak da gOrmeYl m. 'TOrk MOziQi", yare!, ulusal va evrensel bo- tiyiz. KUliikusuz muziQi yalnl Zca 6y1e gOrmekle yullan , ·tamal· , ·hal k· va ·sanal· muzikleri kat- kalmah, orIdan btl yolda an atkin bir bio;jmde yamanlan va gI\refleksel, gelanekse! va modem • rar1anab;(meliyiz. Bunun io;:in de belli bir muzik l,':ai)dalii yapllanmalany la; ooz konusu boyut, w runa ya da batli w rla,ina saplamp kalmaktan, ooz· .. ,- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - belli bir m rcn tutsagl ya da bagna z bir yanc asr olmaktan kendimizi kurtarmanyu. Her lUrlO muziksel bagnazllk, saplanll ve onyargllardan uzak ourmatryrz . yok 61o;ekli, gen i~ ~r~veli, eenek ve ho~ gOrO lii bir rnuzik aotayrsnmz olmalr sunu iyi bilmeli ve unutmamahylz ki, her miizik lii l1J nii nun belli bir i~levl (i~gorU ~O) ve bu na bagh olarak belli bir degeri vardrr. Bu ecrcan baklldlgmda tum tQ ner az ya da .;:ok de(jerlkl ir. veter ki biz miizik egilimeilerl ve ob Or Ilgililer, oolardan mezlk egilimi io;:in gerekli ve uygun 6mekleri bulup, se;;lp alabilelim. Baztlanmrzdan he r zaman , 0;:0gumuzoo slk srk , hepim izde zaman zaman gOrdO giimOz dar kauplar 1000Inde sl kl~lp ka lm l ~ mOzik arayrslanmm. mOzlk ogrel imine il i~in be lli nrtumlanmm cane genl~ kahpla ra vurarak krstrlrktan kurtaranm. yOnkii bcylece muzik ogretmeninl geli~tirme cabatanne olan katkl lanml z daha da artacaktrr. TOrkiyeda 6zeilikle o rtaog retim kururnlannda mO zik ogrel men l ge ll~ti rme dogrultusunda ou e cex en anlamh ar nmlardan biri de mOzik dersinin dege rini artl lrmad lr. Bu da en ba~la mOzik derslerinde aide edileo mOziksel ba~anya bio;:llen de{jen y Okseltmakie olur. Bunu gero;:ekle~llr menin k~ ay ve elkill yol larmoon bin , Unlversileye g iri~ smavlan nda (ozelilkle OVS) kapsana" ¢ak bir "GOzel Sanat lar Tesl i" 1000Inde "Mii zik Tesll"ne yer varerek 6Q reneilerin miizlksel ba~anlann ln , Onlverslleye g iri~larini belli 61o;:iide behrlenmesinl ya da el kllenmeslni saglama kladl r. Bugiin programlannda miizlk ders lne yer verilen lise lerde bu ders iinlverslteye glri ~le puan geliren bu de rs olarak degil, adeta puan g6tOre n bir ders olarak algl lamyor. yiinkO ogrenenarln ana kolundan Iisenln sonuna kadar g6rdii kJe ri mOzik derslennde kazandl klan davramiilar, aide ettikler i ba~anlar "onkaYil - miizik yelanek smavl " yoluyla 6Qrenci alan belli programlar dliilnda, Onlversileye g iri~lerinde hio;: yoklanmadlglndan blr.;:oklanna g6re bo~una zaman aynlml~ , bo~una t;aba gOsten lmi~ ve bo~una ogrenllmi;; ya da bo;;u na elde edilmi;; davranl~ lar ve ba ~ar l lar olm aktan oleye ge<;:mlyor. Bu g6rii~te olanlar "mOzik dersl yerine ba~kll belli bir dersl alsayd lk, ya da mO zige aYlrdlglmlz zamam veya g6slerdlglmlz t;abaYI ba ~ka belli bir derse aym p g6slerseydlk ii nlverslleye gin;; smavlan io;:in daha Iyl hazl rlanm l~ ve dolaylslyla daha avanlajh olurduk" dO~Oneesl nl ta;;lyor lar. Bu g6rO~ ve d(j~Oneeler mOzik de rslerinl ve bu derslerde yapl lan miizik ogret lminl olumsuz yOOde elkiliyor. Ama On iverslleye glri~ smavl annda "Mii zlk Testi"ne yer verllirse, miizlk dersl bu dersl ahp iyi yeli~m i~ 6g renciler 1000In puan getiren, almaml~ ya da aldlgl halde Iyl yell~memi~ eue- ogrenciler Io;:in lee cuan getirmayen ya oe puan g6tO ren bir cere haline gelecektir. Bu duru m bir yandan mOzi k dersl okutan mOzlk ogretmen lnln ocn ve prog ram io;:indekl statOSOnOn 6nemli 51cuoe ycksennestne. ebur yandan okul y6netiellarinin /lbiir Ogretlnenlerinin, mOzlk miilettl~le rinln, MEB merkez va tasra 6rglillerinde gOrevli iist diizey uzman ve ycneucnennm. ana - babetarm, velilerin ve gide rek loplumun miizige, miizik eersioe ve bu derste yaprlan miizik ogretimine bakrs ecuennde ve yaktasrmfannda. kuskusuz , oIumlu deQi~ikli klerEl yol ececesnr. Tii rkiye'de miizlk 6Qretimi geli~tiiilirken mOzik terminoloj isi de surekli gOzden geo;:liilme ll; saptanacak eksiklik, yanh~h k ve tutarstzlrklar gideiilip dOzellilmelidir_ Burada SOz alan konusmactlardan biri "sanet muzigi • halk mOzigl" eynrru uzerinde durarak term oooloji k sou r aanrmza da degin mi~ oldu. Gero;:ekten, "halk mOzigi - sanal miizigi " aynnu ve adlandmrr n kendl io;:inde 1l!;;1d lgl belli bir o;:eliiikiOOn bir turu anndnarredr, Oteden ben sorulagelen "Helk miizigi ' sanal degil midir?" Va da "Halk miiziginde sanal yok mudur1" - SOfUSU blr 010;:000 bu ~Iiiikkien kaynaklanl yor. KCIo;:O k de olsa bir kallo ve aO;:lkhk gelirsln diye belirtiyorum: Almanca "kunst" (san al ) s/lzciigii nOOn lUretilme 'kiins~ ich" sltatl "yapay, yapmacl k, uydurma vb." deme klir. Demek ki, sanatsal blr liByin ;';:inde , Ozii nde, Iemelinde bi raz yapayhk, yapma clkhk, uydurmaelilk var. Bu /lzellik sanal ve halk mOZikleiin in hepsinde vardlr; l akal "sanal " miizlkleiinOO daha .;:ok, "halk" miizikleiinde daha az gOrQlOr. Demek kl "sanat" veya "sanalsal"hk her iki liir mOzikle de var. Anca k i1kinden daha aglrhkildlr . Bu adlandlrma ve smiliandi rma bir kez yapllml;;, ku l lamlagelmi~ . Biz de ahiimliilz, kullamyc.. II)Z bunu. SOz ahp, sorunu yenklen giindemB getiren saym konuii maemm bu konudaki, duyarllhglm VB endlliBleiini ben de paylaii'yorum. Gero;:ekten daha lutarll blr adland lrma va slnllland lrma yap llabilir, yapllmalldlr. ALiNTI: se- "OI1a~retim Kurumiarrnda M(lzik 0()r9Iim ~ runlan" TED Yayrniarr. y " y,na Hll2rrl.ayan Dr. A. Ferhal og<.rZlan. Ankar. 1990, &ayl. 277 ·280. Mozik Y.~ l nla n , E~~iml : "",met Sayl.: 152· 167. Sa~ . MUZik Ansiklopedlsl Yayil Calgllar Dartlii Miizigi • Ceviren: Deniz ERTAN Kayna gl ve Tarlh l;:esl Barok mOzfi:lmm, 1750 yllmda, J. S. a ectun olUmliyle son 6uldugu sayleoebilir. Ancak bundan ~k Onceleri , kon turpuBnl n ka rma~ lkhgma ka~1 9iltik~ artan bir tepki sezilir olrnustu : bu tepkiYl Handel'in son eeerennoe g6rmek mOrn- Komo partileri nad iren yezurnaya oevem ediyordu ; kimi zarnaraarda da viyola parti si bas 91z9isinin ai?89,s,nda r.er ahrdl ki, bu durum bugun bize anlamSIZ ge ebihf (eger Haydn',n, viyolonsal partisini konlrbasa bir cktav al?llgldan verdi!jini bilmezsak.) DOrtlii muzigi belki de, dOrt Ei· kurxfur. Bu yeni b~m. bugOn "galante" adlyla sanlad! mii zisyenrnin, bu kutyLi k serenenenn billn,r. Bel irgm brr ~ek lloe uyumlu VB inca Orgu- konro ya de kontrab as kullanmadan - aC ,k hava sc, dlnleyra yi hij yorme yan bir Ozell198 sahipl ir. da , lcende oldugu kadar iyi duyul abileceQini Ancak bu mllz,k enn .;og unun amacr. arislokra- gOsterirken do(jmu$lur. Haydn'm cp. 3 dbrtfii gurubu, pizzicato el,ilikli tik kahkahatara h~ blr Ion mOzlgi yaratmaktan ,Ierl Qltmlyordu. FOg yazlrnl ve konturpcan , 90k tamnrms serenat yilnJyO;;lerinin en ,yi Omeklerinde nd'f , ancex son zamanlarda bu dQrtlii klerfe a~w VB rrceeer ~m lii olerek goriildO/'lO i~in, artrk lercih echlm,yordu: ay oca ince zevKlar 1~1n ilgili ban ku~kular do9mU~lur. Durum her 00 0lalla iddlah oldugu diJ!1iinul~rdu. Bunlara kar- lursa olsun bo dOrt1iiler, Haydn'ln ilk eserten glbi sm. 1750'11 Yillari n "galente bestecuen muzik "galenla " slilindedir va ciddi dinl8)'!ClYe verece e teknil'linde onemj ve olumlu kalk,l arda bulun· !azla ~yleri y oktur. Miizisyenler ~in , gert;:eklen mu ~tur. Bu muzisyenter OnceJikle, senlo ni ve de saoece b,rinci keman ce rner Ilgins: ge liyordu . sonat b'91mlennl bulmu~lu r. Ilk yaeta n sen- Anca k Eisenstadt ve Elsens tadt'da kt yenl msaa lon ller, 0 gunlerde yazllan dige r aserler kadar adilen saray. Avrupa 'de miizil'li en 'YOk seven cnemetz kahrken. sonar bityimlndeki '(ani bir- prenslerdon .birinin el indeyd,. Oaha sco ratan birine kar~1 1 iki tema kullanma gelenegi, datla Haydn, rnuzrk tarzuu bap;ela"n, hayal k lf ,kllsanralafl tiim rnuzik diin ya sln ,n kim, bii yii k gma ul'lratmadan daha da den nle~tirebilece!)ni, eserfenn ¥az,lmaSlnda biiyiik ro! oynayaca kt,. ewrca oortlu miiziglnin, saray konuklannlll deBu basitgalante" muzigi, Beethoven'ln gil, yayh calg'c'laflnln ze\ll(ine hitap etliQini anmiizfl'lmin 6lu:;;masmda rO! oyna ml ~tl r. Ashnda rar. b6yle ~kle , bu miizisyenleri n dOrdii nde n bi r"galente" miizlgi, ' Klasi\(" muzigin tyocugu ola· den eZgi~' ~ayla$8bilfmlleri ityin, 1n o y llinda besteledl i Op . 20 "GOnef ya I ~Igi dOrtlO· rak kabul edilel5 lhr. Oramatik etkilerin va onun tum olanaklarln ln lerini kon rpuan kullanarak ve halta da ha soma Beethovan tarafln dan Ileli~tirilmasi bu ali i oortlLikten iiCunii liig ,Ia b'lirir. BOyIece ne karli ,n, 1750'li Yiliann beslOCllen nGans de{ji- bu eserfer, 'YOk daha bUlii k bir zevkle cahmr ~ikhkleriyle , Bach ve Handel'den da ha l azla ,I- oldu. Bundan sonra beste enen bUtiin ryi d6rtlu gilenmill llr. lards, konturpuantal ~Ier ve tyalg ,lar arasm- ' o gunlerde bestedlerin t;:OQu bir arislok rat daki e~lthk duy gusu sez,llr oldu. ityin t;:all~ , rke n , dana i?8nSh OIanlan muziklerini, Mozart (1756 - 179 1), daha ~k bir tyOCuk. patron lafln ln e~liginde konu~malan ~in del'lil, iken , Haydn'ln bu "Giinel " oortlulennden 0 kagert;:ekten dinlemeleri i.;:in besteliyordu. Joseph dar el kilenir ki, olurup ityerinde fClglerin bulunHaydn de (1732 - 18091 bu beslecilerdend i; dUQU Kendi dortlu gurubunu bes teler . Ama kendisi Vlyena yakmmdak, Eisanstatd'da 1750'- 17Bo'lilardo yazd'l'il en giizel all! dQrtliisii, lerin sanunda . ya yh cafg 'lar d6r'\liisiimj, yani Haydn'IIl 00. 33 dOrtlii gurubunden daha lazla dMIlr\'lii muz,! m, gelil,ifirm'$t' f. Haydn'm geh~h r izler ta~, r. Mozart bunlan Haydn'a ithal el mi$, diai bu miizik eki yenitik. ~lavsen e~lil'linm ge- da ha sonralan daha de bal?llf,b oIan dOrt dOrtfii rek memesiydi. 0 gune Kadar herkes . muzigin yazmas lna kar~,n , "Haydn" dOrtlii gurubun u tama mmm k,vsen ln sii rekli el,ilil'liyle renklen- hepsinden deha lIslte lulm u~tur, Oaha sanra da dlrilmesine ah i?fll ' ~t' ve ~I mdi klavsansiz bir mii - Haydn'IIl Mozart'dan etidlem e zamam gelmi~, zik insanlar icm hO$, halta merak uyand lncl Qe- h,~allll ,n sonuna kader hapsinin 'YOk ba$8f1!1 01 liyordu. DOrtlii muzi05 lnln atyl k hava seranana- du u bir dlzi miizil'iini bu bityimde yazml~ llr . Belflndan do9dugu soy renebiiir. Klavsend en vaz- ki e bunlann ityinas en bai?8nhlar Op. 76 grubu g~lmesin,n neelen" bu mlizik aletinin avlulara mal'or ;3 numarah dOrtliiniin ag fr bOliimil, Impara or llahlsj " lI zerioe varyasyoolarfa siisfa~,nmaslndaki gutyh.iklU. KIrk kada r bir sOre it;:erisinde Haydn, Co6unun al" I gruolar halinde lenmi~lir.l ve Cp, grubunda bitlrmeyi basariki oortl Osiidiir. Butiin bonlar 1798 ve 1800 tias 'Id'9!<.l'etmi$teri fazla OOrtJu Desleledi. Ilk iki grubu , up. 1 ve Cp. 2 orkestra izleri ta~ lr. y ' an araslnda yaz ,lm'~I,r; Haydn'ln bu eserferi , voce peti~tlrir I'l IDa "II n " ,- - - --------- - -- - - - - - - - - - - - - - Beethoven'ln ilk ce ortaya t;lkar. ya zdl ~1 dOrtlOlerle aynl zarnan - Hem Beethoven hem de Schubert, bu ecmden memnund u aneak bu eeerecaer 1827 VB 1828 Yilla n nda OIdGkten S90ra, Me ndelssoh n ve Dvorak d'11mdald Romanl,k besletl ler, yayh iWS1: gila, dOrtIu mo zigi yazlmln8 p ~ daM .8Z IIgI terir. SeIlmann, Brahms ve caykovski seoe- ce ~ 6mok verirllen. DebusSy VEl Ravel saeece birer ornek yazml~lr. Elir90k tan,nml' bee loti: " d6rt1O yazmam lfllr bile . Ancak scooe but muz yUzyllda, Bar10k YfI $os~k_~ ~~' teciJer d6rt1u milpk ,YUlmlna tliiy(Jk YfI sevgiyIe gerl dOnm~lOr. Ren k ..... OrgO __ GeneilikIe ylivll ~Igdar dOrIlUSi'.nun. ada m!-'" ziQinin en iJsI diizeyiode yel aIcl,gl kabul allr. Kematl sooallafl ~"'Ida 1an1l:t!nayary.amatOf ~ ir;:in yazllllllen, dOrtIO ~L~~ nil ITIl1li:syenIer ve alanlannda usla"k """,eteO dosttar"" yal~ud, . bu yOzden de ra.$gsls be&telemleZierii. BOtiln be$led~ bu muMn eesIelenmesinin ~ l or ~ konusurldia bif1&. ~0Mu miiziQII'ldeki 1OlVI1ar. ozellllde beIirgin renlI kontrasllanmn eksIkI9nden kaynaklanlr. AsIn:ia hef'teY. bu biWifnin nasd giydinlip kufatl' ""'~na d egll, onun ~5! .... l"lIleIiQine baQI•• dlr. • en ba$tan col an:o" (yay Ie ve "piZZica • (Telin ,Ie yatalbQl kontraslIardan yararVUvnlf ve klSa bir SUre SOfIf8 $lnJ anlaml~lr. bu d¢i1 yayh o;:aIgl ~.) ~hnafl ~nn yUksek sesre ~h nd.glnOa heyec:an Yll duvO.J doIu bir sea Yerirken. dOrdfI aJCak MSIe ~hoa... Inda karanhk Yll melar1koIik bir lIeS ortaya _ . ~ _ . . . wlwmu '~Irastlan la ~- zama~L dnIe<IOi fTll)Z*ten daha ~ zevl< aln'laytl be.... yac:aktl . Herkesin CQk iyi bildiOibi kernan, viyoIa Yll Yiyolollsel farkll _ ttg~lelille sahipbr. Arahklan kabaca. orta Do 'nun . ft,ndak! SoI'den itibaren iki oktav kada r birlefir Yll y.yll ~Igllann _ ni1elikle rl, ~ ' . rk" oIrnarnarnalanna kalllfl belirgiOOir. Bunun yamnda. hal' ~lg, kendi il;:inde konlTast ren kJere sahiptir. keman ,n en kahn, yani sol leli nin, di08r1enne gOre daha l:JoOuk ve yumUfllk bir sesi va rdl r. Kimi durumlarcla bestecil&f , mOzisyenlerden genelde daha ince tellefde ~Ionan sesleri, sol telinden ~Imalartm isl eyerek bu Ole'iktan yarartanmak Ister. VlyoIa n,n sesllse. keman ve viyoIonselcle oldugundan tazla genizden ~,kan bif ses Ol elligine sa hiplir , Yll bunun, ~In uzUnluOu ile Ielle rin akort edlldi{ll sesler araslOOa ki la rkh orandan k.ynaklandtl)lna inanll ,r. Kernanm ~ lkardlOI nitellkleki sesi ~Ikartabilmek ...." gOvde b1raz daha Q8ni~ oImaJld lT, aneak 0 zama nda , rahal.;a ~lmabll mesi - il;in viyola lazla . l)lrtaIJ8Cilktlr. (ViyoIanm ideal bovutlan BOrekli larl l, llan blr konu oImu~tur.) Ashnda viyolamn bu "ganizll" sesi. bu .;algi i9n bir ee~t OstUnlOklO r, Bu nitelik kendii'll daha trOk karin lel larde hlssellinr; solo keman ve viyolonselin kendilerine OzgO sas Orne?n nil~likleri inca teueroe ouyururxen . vlyolamn 6zgiin seer kahn tellerde kendi ni gOsten r. Viyolonselin en inca _le lli oian la teli, tum eeetecnenn tlo~and lgl link bir Slca khga sahipllr . Bundan bir sonrak i ra talimn melankohk etkHeri yaratmakta kullan llabHen haM ve suslul'\.llmu~ bir renk Ozellll)i vannr. Akorlarm yayh .;alg llarcla ~hnabilecel)i ~noesi 1J8~l rtacak derececle erken ortaya ~I k-m'~tl r ve bu ~ ya da dOrt lel kullan llsa bile , ~nellilda "t;:itt tesee- ad lyla bilinif . (Kimileri ~ basma" ya cia "<SOrtIU basma" Iermlennl kullarvna y' tercil eder.) Bildi{Jimiz gibi, Biber'in sonaUan bunlarla doluybn, Coreai"ninkilen:le de bunlara s'~ rastla mr. Bazan Bad'1'm solo keman sonaUannda mUzisyenin, Crt;: leIi eym anda uzatmasr beklenir. Bad'1',n zamanlnda telletln gerginligi buna yapmaya 1I)'OlA'ldu, ancak g(lnllrniiz temanlannda teller dahe .gergin rAdl9' io;:in, bugUn ill;: Ietr1 ortasllll, li{Ier iki sesi de yeterince llIyufabiImek biofi'lldll baslInnak ~ de{lik*. GCnOmUz: mQzi:syenleri ~ ya da dOt! sesten 00san akortan, kallfl oIaBar1 lOC8 olanlardan coce - boIerel<. • .;anwda yetiriyortar. DOrtIO 1TllJz9l 00 1 Flomanlik testeciIeo'i. cIaha ~ . Y8 bUyUk bir elIli ~ io;i'I. e5111el.lde _ . SlNwa G.....9ftSolbasma _klDmaya _• ee, 0zeIMde bu lelrllil)jll S<~ kl*lnold9 g6tUU'. TU'n yK>a'al"l"ll bl),il :f 118 t\afcayan bif btrodan ~ tazta saylCIa ~ ,ilf*1, ,=_.:: bes ll :iil~ orkeslra ~ ~ gerektil)n oIat*. n..n. ~ Grieg'inkinden o!d'''~ elkilenen ~ ';i;; bi" sUn:r t;:itt ba5ITII8 ister, ancak bu eser dl lle)icide ~ va cia zon..n.u hi5si uyandlfTTlaZ. En ~nh yay.. .;algllar dOr1tUsU beslecie_ri~ vUkseIisleri ortaya ~Ik.armar'un en IYI yotunun. dOrt ~lQtnll'l orkestrll gibi ~lmaSlyla, mUzikteki ~. ziIveye pkan ~ yap lSlnll"l Iepi'hlesiyle oIabiIec:e9ini anIamIflard'. E!)ef eseri n bir m::eki~, &acIeoe iki pllg, ~mhiS8. dOt! partii )'8Zllm~ mUzik bu SOziinU ettil)inU yOkseli~ri yaralmakta yeta rli olacaktl. Bu dorul< noktalanm balJ8flYla OfIaya koyabiImek ~ bit 9C* ~Iuk anlanndan yararlamlabllir, [)Orth:iler arilSlnda yaz~lm l , kOtO bir Omek olarak lanll1llfl pa.~. de{jerlendirilen ve bu ku$kuSuZ Cesar Fra '" tel<. dOr1tiisiioiin a If bOfi:mQc(ir. Bu b6lom ba~lndan sonuna ka I' h¢ir dura~ ya da dinleme yenne yet. ve"!"'9Z ve bir IiiIliJ rahaUanmayan aOlr )'lIP'SI dinle)'lClYl kederli kllar. (Ancak, Franck'in ~ ve onun biyograli~ni yazan Vincent d'1rx.'Y, Marcel proosrtn da ~ndOgo gibi bu dOrllunOn, onun en iyi eseri oIduQuna inanlrcll, Sir gece yansl, Proust taksi il;inde Paris sokaldannda ~a~uken, protesyoool bir yayh ~I lar dOrltl.lSunu bul~, onlan ZOI1a evine gelmeien ~n IlIna elmlf ve liim gece onlann Franck' m bu eserini ~ah,lari m • ve dize{lin tam ortaslndaki tyizgi uzerindcki not.. orta Do olur. Viyolansel partisi la anahtan ~n teze inca geldiginde, ya sol enabtan ya da do aoereen . kullaruhr. (Eski pamsyon larda viyoIonsehn sol anahtardaki notalan, kalam lZI kani?tlracak ~kilde geryek ses bOlQelerr.den tam bir oetav ince oIarak Yalilmll?flr.) Bu, do'run uslten ikioci o;iZg ueerooe oIdu/'r.J, viyolanln 00rdUnci.I ~ do anahta nna benrei". ( 19, ahntlya bak lnlZ; iki nota diyezdir.) Temamn Geli,tirilmesl 178O'li }'llarda, Mozart ezgilerirV nas~ Iutkukl bir yoOI.nulda geli;;brilecegini buk'n"4lu. 13 numarab alml l, onun Hadvn'a ithaf eltiOi altl dOrtIOden biri oIan, Re MinOr K. 421 saYlh d6rtlUSiJnUn gm, bOIUmUdUr. 14 numarah a!tnhysa, aym bOlUmUn Oftastnda 0 ezginin fI8Sl1 ~ridiilini gOstermekledir. Mozart burada. bOII:imUn ba' inda WfdiQIi terna kahblm S1raSly!a her ~Iglya ~ldlrarak,. yaraltlO I diyoIo!)a muazzam va etkileyici bit" arUttm katar. Baxl yerIef de de , iki ezgi kallbl aynl anda ~tnl( . MUZiK ANSiKLOPEOisl YA \'l~LA IU An ahtanar ViyoIa parti$i sol eretrten Io<ir lalla kalln kahlt<en, fa ana htarl ~ de lalla incedir. Bu yilzden, vtyoIa panderi ~ do anahtan kullamhr YIZl¥"1Adresi, nWm Sk.2115 O'> IO'l~-ANKARA TeL (O]12)43J9'lM .. II , ,~ '~ , _. ~_~~m~ , • 41.. ...'10 D .C. " 11,. .. , 1 , " .---..::....-~----- Mozart'ln - e eeenane' D6rtlu su 15 nurnaran alloll, Mozart'm tanmrrus Do major K. 465 sayrh. "dezooans' (uyumsuz) dOrtlOsOniin girili b6liimOl'lden anormsnr. Bu giri!j kulaQl mlza hala oldukoya <;;ai)da(> qeflr ve bu eeer Mozart'ln giiniinde ilk kez dinlendiginde, insanlar hayretler ~inde kalml\>t1 . Ancak seylemehyiz ki. bu parlak corncnon ga,; kalan krsrm deneyciliklen uzaknr. 16 numaran alm!1 isa, girilj b61iimOnden sonra galen Allegro sa bOlOmi.inOn aS11 temasrru rsre r. (Bu ahnhda ki dort Ol,.ode n score galen afn 61~. burada verilmemi\>tir.) Haydn, Op. 54. 1 ncmaran dMIOnOn aglf b610muniin • en az Mozart'm kl kadar ga rip olan • ikinei temasuu yazarxen. aklinda bOyO k bir otasnrkta Mozart'm bu sl radl~1 girl!? txlllimO varoc bu eser Mozart 'm Do major dOrt1iJsunden iki y'l soma, 1787 tantunde beslelenmi~lir. I ~ ff=rr ~ J ~) .. - I j 1lu r:JJ:FmJEil:r lenburg'a sern. Burada bahsed ilen ve 1750 yllindan SO!1 ra yazuan tum esener sOzii edilen besrec, bozuk bir kulaga sahip, sacece klavye k~k partisyonlar halinda, ya Eulenburg'un catabuen ve dogay a armor»acrsmdan aykmllgl yay,mlannda ya da son elli yllda pazara girmii? kamttanan, ,.ok yan ll~ brr diJ~ijrn:eYl, yani on alan , "Philarmonia ve Boosey & Hawkes" gibi oktavm 12 esu yanm perde ye bOIunmesini be- rakip tlrrnatann yaylm lan nda ucuz bir iicretle nrmseyen bir besl ecidir. Biraz zevk sahibi olan ahnabilir. Bu tor partisyonla r miizikten alman herhaog i bir kii?l . birinci kernernn ikil'lCi ve anmcr zevki bir hayliarttlrsbi lmekled ir. Oda miiziginin orkestra muziginden da na kolay ,zlend,gini ol~iJlerde, bu kadar ilid sesier r,:almasma nas,1 batmama kta l ayda veonr. izin verir1 Bested bunu eaten k'!ilOln utanmaSI i9n mi, yoksa dlnleyicilerinden binnin "Delane oldu!" diye baglrmaSI it;:in mi yapml!illr? Ren k ve Org u italyan Bested Sarli (1729 • 1802) iste Mo17. ve 18. partisyon ahnntan, Haydn'm .zert VB onun (15 numarah aill ooaki) bu esen 1800'lerde besteledigi son Op. 77 2 numarah ~in bOy~ yazrycrcu. Herhalde , Once Do m ajo r Fa maj6f dOrtliisunden allnm 1i?lIr. ( 17. allindaki) dOrtliinun nctatanru ahp, arkada~tanyla Aglf lema. once keman ve viyolonselin girii?iyle i;almaya r,:alllirn lill ar, sonra da giri!i bOlumurn:le bastae. Burada karsumza <;:Ikan uyumlu ve ikide bir durarak partilerin yanl l:i bas,kl,gml giizel etki, partilarin ses reng i ve arahklanmn dQ!iunmu!i1erdi. Ashnda, 0 giinlerde diizeltmeler birbirlerine mOmkun oldugunca yakm d,kkatli yap,'mad'g,ndan, bezr b6lii mlerde olmaSlndan kaynaklanlr. Haydn. iki partili ger<;:ekten de bu tur hatalar olabHiyordu. mii zigi beklenilenden daha uzun tutar ve bu DOrtliinun certeycou satm ahnamad lgmdan yiizden de 14 . ol<;:udeki dcrt pa rtiye ge<;:i!i, mu· dolay " Sarti be lki de elifldekl partilerden ya- cizevi bir etki yaratrr. scou rs doQru, r oans rartanarak dog rusunu yazmaya <;:a h!im '!ih , Ken· degillikliklerine eesueo«. YiiriiyiJ !? bir liir dince, bu "yanh!i" notalann es uru anlamaya mndo'yu arcmr, aneak eeu ternan," her geri <;:ah!i '~u , ama bu cabaran scoucsuz eennce gelii?l bir liir varvasyon izlenimi verir. Tema, her <;:ok smirlenm'!iti. zaman aym orta ses b6lgesine yeria!?t,ril,r; egar Haydn, Moza rt. Beethoven, ve SchUbert'in bOyJe ~ap'lma zsa, tema, kemanln inca sesiyle zeroanooe oda miizigi partisyonlan bOWn ole- guzelligin i kaybeder. Birinci kernan konturpuam rak bulunmazd ,. Bu ek siklikten OOIayl da halalar orer keo. ilk te krar ikind kemana verilm i!ilir ( 18 hioybir zaman kontrol edilemiyordu va miizigin numarah allnl'.) VfYOlonsel He <;:allOO,g,OOan kendisi bir bOWn halinde h,<;: gOrUlemiyordu. OOIay" bundan somaki le krar daha farkll bir Kernan sonatlan ile piyano triolan bile larkh par- renktedir (19 numarah allnll.) tiler halinde bas,hyordu. Gunii muz piyanistleri, Finalde, biriflCi keman tekrar tamay, eJe her zaman il,:in ekslksiz parti syonlarta rahal ltga. ge<;:irir, aneak dOrt partinin olui?turdugu armoni kavu!im u~ lard,r . Art lk bir yayh <;:alg llar partisi, plbu~ada daha zengindir. yano partisin in hemen altlnda g6 nJtebilir, aneak Bu d6rtlii, bir de senkoplarla dolu coi?kulu bir bu uygulama daha an-cak 19. yuzy,hn or· "sct1e rzo"ya sahiptir. (Presto oldugunubetalamldan ltibaren ba!ilam'!ihr. Beethoven'ln "Kreutzer" keman sonallnl. ya cia "Archdike" lri· lirtmeslne ragmen, Haydn bu b61umu "menUel" 06unu her kim <;:a ld,ysa, yayl, <;:aIIl'lan n neler diye adland,rm'~tl r.) Beethoven" nkileri and 'ran yapllgm, ya da yapacaklann, hi<;: goramemi!itir, bu anerjik ve espirili dOrtlli, bu 6zeiliklerioden dolayl 11. ahnMa gOsterdigimiz Haydn'," bunu aneak kulag,yla sezebitmi!?t,r. menuer inden oIduk<;:a lark.!ld 'r. 19. yiizy,hn ortalan nda, Heckeri n Manheim lirmas' klasik oda miizi{jinin kii <;:iik parlisyonlannl basmaya ba!ilad,. (0 _9iinJerde bugOn oIdukJarmdan dana kii,.ukle rdl.) Ancak KA YNA K: Payne'in 1886 y,hnda <;: ,kannaya balllad'g ' IJCUZ. kii,.u k parllsyonlar <;:ok daha pOpUler va Fiske, Roger. Cham ber Mu s'c. BBC Radio dana kapsamh va geni!? bir miizik alanma yer & PublicatiOtls. veriyordu. 18B2 y,hnda Payne, 212 ba~lktan oIui?8n basklsm" codan soma bunlan lirmas,flda geni!iletecek olan l eipzig'ten Emsl Eu- Kua rtet Pa rtis yonhm "Tan'd'9,m va lammak da islemedigim bir , 18 Beethoven'on Yayll oCalg. DortlUleri • cevtren : Deniz ERTAN Beethoven'ln onyadi yayh oralg ,lar 00 r110OO vardn ve dii;/er esenen gibi bunlar da erkeo. orte ve oIgunluk d6nemlerine gOre aynhr. Beethoven, Mozart gibi bir "h8rika ~k· olmaml~tl ve mi:lziDinin ~killenmasini sa\'jlayan en OOOmli derslarini aneak 23 yai?lnda Viyana'ya yer1e~ ti~jnde (Haydn'clan) alml~l. Ilk enem li ."alli?maIan olan Op. 1 piyano triolaflm yaymladlg lnda lse 25 ya!;ilndaydl. Haycn'la olan censmeien. bOyOk bir cresmkta huzursuz bir ortam ~inde ge«iyordu. Dogu~an est ruhlu oren seeecven'm , <!aha sonralan Haydn'ln hi<; lehine biri?ey si:lyledigi duyulmamli?llr. Ogretmenmi h~ bir za· man taklit ermemesme karsm, tematanra nasrl galii?tirecegini. mcoasr geCmii? bir menuel yazma k yerine modem bir scherzoyu nesu yazecaglnl , katlamalarla ezgileri nasrl renklefldireb ileceQini, ve slfadl~1 ternan bir bOlumden di{Jerine ve bOlOmlerin il;inde SlrasllA a nasd kul lamlacaglm hap Haydn'dan O{lranmi~tir. Anca k kend isi her aaman Mozart'lfl muzigini Hayd n'lflkine ter- ein etm~~r, . 180 1'de eeeusn cc. 18'de ki ajn dOrtlii, Beethovemn erken dOnem ine arttir. So dOrtliiler . ruh hali ecrsmdan bir ha yti fark htlk gOsteri r. Fa major tonundaki 1 numarah dOrtlii aralannda en etkileyici ve engin oIanldlf ; Beethoven da bOyle ~ndui)J it;:in, bu dOrttuy ii en ba~ koymul/tur. Partisyonlann kolalAl kla tamen edilemedigi 0 gunlerde bir yaYlmn ba~nsl , dogal olarak ilk t;:ahnan bOliim bi rinci bOliim oIdugu it;:i n, insanlann ilk bOlOm it;:in ne du~iinduklerine ba ghyd l. ilk yiiriiyU~ Beethoven'ln diyalekfik yeteneQini gOstermektedi r ki, bu onun tek ol,..:lliik bir temay! ilgi uyadlran bir lartl'imaya dOOii'ifiirme yeter.egktir, Aglr bOlumde, t;:Ok trajik olan "Rom eo VEl Julief"deki Oliim sahnesinden esin lenm i\,itir; bundan soma ge len bOlOm • her ne kadar Si bomel, 6. dOrtfiideki ~l/lrtlCI senkopiar kadar m0dem oImasa da • atllgan ve modem bir scherzo'dur. Beethoven meniietleri ender olarak tercih etmi\,i~r. Kendisi genellikle, 5 numarah dOrtIUde g6rebilecegimiz gibi, Frans lz De vrim i Oncesinin zerafetini, yenktan ale ah r, Amat6r dinleyici ler il;in verebilacagimiz en kola y Omek, ktl'ikusuz Do minOr tonundaki 4 numarah dOrtliisUdii r. Belirg in yiiriiyii'iler h ey ecanh ve ate'ilidir. Yo{lun ve yavas oran bir bOlOmde kontrastlann eksikligl duyul ur. Beethoven da bu nu n ye rine 1. Setfonisindeki gibi etkileyici zant bir lOgato yazrmstrr. Anca k bu t;:ah'imaslfll hem Andante hem de scherzo olarak belirtmesi oIdukt;:a ganpur. 0 zaman O<;:iincO bOIiim asnooa bir menu' et olmahydl, aneak k lyamet kopanrcasma hl zlanarak sene ermesi bakrmmdan, oldukt;:a gariptir. Sol major (Op. 18) 2 numaralt dortlQ rse bu a~1 dOrtlQ it;:inde en zarif va ince olarudtr. Beetbcven'm en tanmrms orta dOnem dortlOleri , l 808'de Kont Rasumovsky'ye ithaf e ttigi (Op . 59) Qt;: dMliisUdii r; bunlann ilki ve ikincisinde Kentun m illiyeti on uruna RIlS ha lk ez gileri kullanllm l'ill r, 1, DOrtlQ yine Fa Major tonundadir ve yine en geni'i va engin o tamdrr. GozO yiikseklarde vs ke'id t;:i oimeeme kar'ilfl, bu eser aeeecven'm en az diger dMIOleri kadar cesanhdlr. Ilk bOlQm buyrukt;:u bir serbestlik 't;:inde ge li\,iirken. sonal formunda ve mu zip espri ile Werther melankolisi ara Slnd a gidip gelen , gOrUlmenus bir sch erzo ortaya t;:lklverir. Son derece lirik olan aglr b61Qm viyoloo sal Ozerinde yo{lunla'ilr va Haydn 'lfl Op. 77, 2 num arall dOrtlOsOnde oId ugu gibi Beethoven, iki perull ile dOft par· tili b6l 0mler araslfldaki kontra stl ku Uanarak en giizet ezgilerclen binnl yaratlr. Bu b6lQm , ciddi blr ruh halinin egemen oIdugu Rus e zgisine dayanan bir finali getirir, M i min or ' Rasum ovsky" dOrtlOsO, btl 0<;: dOrtlQ it;:inde haln1anmasl en zor olan (ama ka ~lhg lnl da faziaslyia veren bir) eserdir, Do majOr dOrtIOsQ iss en dl~dOnOk olanld, r va finsl fUg dayam lmaz bir ene rji Ue yOklOdllr. Beethoven'm diger orta don em d6rt1Qlari bi rbi~arinden ayn olara k yaymlanml!iltl r va bUyOk bir ola sl hkla bUl'llar , ilk kez herkes laraflnd an 58ygl gOrmO, dOrtliilerdir . Opus 7 4 "A rp" dOrtiOSO. oIdu kt;:a sakln va ola ysl z iken, Fa mi nOr (18 10) Op .95 dortlQSO U$taca ve mOkam meldir. Mende lssoh n's go re bu d6rtlii, Br ethoven 'm tom esede ri It;:jnde Beethoven'a . --------~----------------- cldugu en o;:ok belli cl an ve onu n stilini en iyi temsil eden dOrtliidiir. Beethoven bu eserlerinde , ilk c eta kisa 'Ie OzlO olmay' ama<;:lar ve yirmi dakika 'litinde blze y'gmla r;;ey uete. aeetncvemn Son DOnem dOt110leri hasta , tamamen sag" oldugu ve kendisine hi<;: bir yaran oimayen yegeni Kafl 'litin sOrekli ercrse duydugu, 1824 ile 1826 y,lIa" arasm oe ya zurmstrr. Bunlar, duygu ve diir;;unce lerin en yogun oldug u ve lit3lrnmas' en zor olan eserlerdir. Beethoven'la ayrn d6nemde yar;;am 'r;; oren beetecuer bu eserleri anrevamam.stn. Onda n Once hio;;bir bes ted , loplumun miizigi anlama gOeunii boylesine bir kena ra itmemir;;lir. Bu eserier ar;;agllia, bestelenme seasma gOre ete atmaceknr. Mi bemol majOr (Op. 127; dart oolOmlii) ue La MinOr (Op. 132 ; ce s ooliimlli) dOrtlOleri ag,r ooliimler i<;:erir. MI bemol maj or comceo. dinleyiciyi ir,;ten duygularla saran yOriiyOr;;lerie doIu genir;; bir var vasyonlar demelidir. La min6f dOrtliinOn ag" bO/OmO ~in Beethoven. ' Haslahg lmm ~ i 'a Bulmas, i<;:in Tanri ya Kutsal $Okran $ ark,s ," demir;;tir; uzunlugu, olagand lr;; ' ag'r1,gt ve ona ozgu yogun lugu, bu eseen dinlenmesini haz, r1 lks' z bir dinleyici i<;:in zortasunr. BaZI yiirOyO~e r ercek 'Ie roma ntik else ce. bu di:irtiO zorlugu yOzunden ele ahnacak son oo rtlule rdendir. 0 gunlerde. bu eseri n ilk lemas, Beethoven'm en bOyOk tUlkusu olmui?lu. Bu lemayl neredeyse hi<;: degir;;lirilmemir;; i?e kliyle , Op. 133 "Gros'>e Fug'un iki diir;;uncesinden bin clarak kullanl rken, aS11 haliyle de Op. 130 Si Bemol majOr dOrtIiin On finalinde kullanmlr;;hr. Anca k bu final 0 kadar zordu ki, yay'n<:llar Beel hoven'" buna daha bas it 'Ie mutJu bir linalle degir;;lirmesi ~in ikna atmir;;li; bOylece bu temay, sadece Buyuk Fug korumur;;tur. si bem ol major dOrtlusC! her tOr renktaki ruh hellerini yans llan, altl oolOmOOn olur;;an bir OOstand". ancak yedi b<:IlOmden olu· r;;an Op. 131 Do mino r dOrtIOsO bi<;:im a<;:lsmdan daha mOkemme l 'Ie 6zg0ndOr. Sonal bi<;:imi ne saOOce son ool Omde rasflanlr; birincisi ise dinleyicide ag,r 'Ie sakin bir hayranhk uyandlrl r. Anca k, d'r;;amlan larl(h gCirOnan bu bO/umler birbirlerine le masal <>larak bOyuk bir uslallkla bagIidl l, Bu eser, onun son dOrtluleri i<;:incle en az geleneksel olanld lr; dinleyici bu eserin y(iceligini hemen hisseder (bu yOzden ba~ang'r,;la bu dMlunun lit3hnmas, o;:ok uygundur.) Bu dOrt dOrtlunun hepsi de k'rk ila klrkbar;; dakika ara· slrlda bi r sOrede lit3lln". bu yiizden Haydn veya Mozart'on herhan gi bir oortl Osunden o;:ok daha uzun surer. Beethoven , bu beslecileri izleye rek diger dOrt10lerin yaros, kadar suren Cp. 135 Fa majO r dOrtlUsunu yirmiber;; dakikadan az sOrede lit311- nacak '?O kilde bestelenmir;;tir. So come yUzeytie nesen, hatta gelenekselcidir, ancak eser daha yakmdan incelendiginde, en az digerleri kadar antasurnasr nee 'Ie bOyOleyid oldugu gOrulur. Beethoven oortlOlerini hep bar;;ladl g, londa bil irir. Oaha erken dOneme art dOrtlulerinden en genir;; ve lera h clar aen Fa major tcnuodadtr. ve ve ozlO dOrtlOler olarak kala bunlar en ca knr. Her nesnse, bu ir,;ten ve oenn bjr tender ve r ena sunulan c rkesua mOzigi ir,;in pek uygun sayumaz ken. evcek i oce tca sohbetler i<;:i n idea l olmur;;tur. «se Op.1 35 Fa Maj or D6rtiO sO (18 26) Klsahg, sayesmde Fa majOr dOrtiOsO, uzennde fart'r;;mak i<;:in Beethoven'm son dOnem ocrtliileri ereerroe en uygun ve kolay olamd lr. Beethoven bOyOk hir oIaslhkla. daha once bOyiik emekrene yazmrs olduQu dOrtlOlerde n soma bu oortlOyO. bir rahaflama iirOnO olarak gCirmOr;;Iiir. Ar,;,k~ g6riilebilecegi gibi. bu dOrtfO aretannda en <;:ok kon usma diline sahlp oIanldlr. D6rt bOlO· men ilki. yalg lc,larm gOlOmse meleri ve birbirle· riyre iyi anlar;;abilmeleri ir,;in, birinci keman ile viyolanm bas it, krsa s<>zleriyle baslar. (DOrdOncO ol<;:On un sonunda) belir siz bir tartrs manm parcaIan ol urtulur 'Ie d6rt <;:a lgl mOzi{le iyice yerler;;ir; Beethoven lekrarda herr;;eyi kesinler;;firir. Hafil aiayc, bi r bilgelikle, bi ~iktelige oklavh le mayla onun<:u ol<;:Ode ular;;lhr. 20 numarah ahntl, bu bOlOmun giri ~in i gas. le rmekledir. 8l raz Once s<>zOnO eltigimiz onu ncu ~Oda ki oktavll temanln , beklanenden daha lazla dOl?iin..:e doQurdugunu gOrdOgOmuz yir· mibir numarali ahnl 'da ise bu bOlOmun gelil1imini g6rme kteyiz. Bu yeni dOl?iincelerin do{ju~u, viyolan ,n bir 'Ie ikind ol<;:Olerdeki eumleci{li va de (ahnt,da gOrii lmeyen) ikinci dOr;;unceden ani arpejli <;:'k'r;; 'Ie yO kselmelerle ilgilidir. 22. ahnl', 20. alintm on 4· 14 aras ,ndaki ol<;:Oleriyle uyuml u oldug u le krar k,Smlnl gOstermekle dir. Par<;:alar halindeki cli mlecikler, oktavll, ak lp giden ta' malara do nur;;u r; daha sonra Beelhoven, 109. ol<;:Ode 10. ol<;:OOOki oktavh lemay, bir dizi ar· pej le deQir;;tirerek, bunu viyolanl n birinci 01<;:0, sOndeki cOmledgi ile gel ir;;lirir. TUm bunlar , bOlOmun oldugundan daha kumaz 'Ie akllc, duyulmas ln, saglar; 'Ie ashnda bunda n Once hi<;: gCiriilm em i~. alayc, bir mizah i<;:erir. I • 20 (Beethoven'ln bu ba~hg l kullanmas lna karikinci Mill in b ir scherzo VB l rioc!ur, ve bu bOWrnden lyi bir ennn yapabilmem iz ~n ge"j~ler lazla htzhdtr. Bu bOlOm kasten gaMp yaz l lml~t l r ve cahnmasl cia oldukca gLII, tiir. Arkada ~ 1 l eul geb ~jn koma parhJari yaza n Mozart, bazen sakayla "imkanslz· gB'Yi!i1er yazardt. ~In) Belkl Beethoven da, bu scherzoda Schup- panzigh D6rt lOsilne cmrtrn calmamalan ~i n eevoe n okuyo rdu. Buradaki bazt garip efekller, ya kemanlan n, ya cia viyola ve viyctanse lin, ya da ik,i grubu n cia ayrn anda 9<lldl klan oklav katlamalardan kayneklanmaktacrr. Birinci keman yukanda " llglnea dans ederken ikinei kernan, vtyola ve viyolonselin ayr u0lt;CryiJ ~I O oktavlarla surekli tekra rlay rp durduklan, elli ~Ilik OnlU bir ge9 ~ varer. Haydn bun u g6rse ydr, herhalde ~~lrlP kahrdl. ' A{w bOlumii gOsteren 23. ahntr son derl~ce cidlf bir nava tasrr. Belirtilmesine kersm . as llrtda bu bOlOm bir l ema ve Ozefine dort vervasvoooe n otusur. ancek btl <{ok a<; lk ve belirg in de~ lldir. v ent tonu suna n Iki gi fl~ ol<;OsOnden soma, on ol<;OIOk bi r lema kahn lellenn kasvenl gin~iyle baslar ve bir olo;onOn 0<; kez ~hn maslyla ( 1. kema n • vi yolonsel· 1. keman taraImdan) son bu lur. Birinci varvasyon , l azla gOze <;arpmayan bir ~ kHde on O<;Oneu 61<;OOe ba$lar ve burada kahn seslere rasllanmaz; mOzik bu· raca adeta havalanara k u<;ar. "Piu Lento" olarak geslenlen ikinci yervasyon, minOr londaki lemadan uzaklaw. lJ«ineu vervasyonlda ("Tempo" 1, burada goslenlmem ij?lir) aym tema hiy deg~tinlmedefl oIdu.!lu glbi viyolonsel taratm, dan ceeur. D6rdiirlQ,l varvasyonda (43. 610;0) viyolonselin aS11 parti sinin bir krsrm koru nurken armonik, cozen ~ inca cercatara bOlOnOr. 24 , Almlldakl Final bOl CimOne. "l or <;6z010~" ba~1I61 venlmi~lir va Beethoven bu b/IIOmde <;a!gllafln sohbel almesini 0 kadar co k islami~tir ki, ozlil sozler de yazm l~llr. Bu dOrtlOyii <;alan ilk mc zreyenie r, bu basil soru ve yaOl h anlaml~ ve bundan ~Ie nml~ olmehdlr. Beethoven bu sdzleri yazarken dinleyicilerden co k onian dO· ~iinmil~lilr. Agl r giri~te oktav catan viyola ve vi· yolonsel, sahle bjr ciddiyat ve Mahler'1 a r umsatan bol ncensa soruyu soranar. "Allegro" bOlOmOnde kemanlar okta viar ve es pnll bir dille btl SONye yanu vanr; bu arada viyola ve viycIoosel partlleri cia oktavdu, 17. ve 18 . ol<;ii lerde galan lall l ve sakin COrnie mOzigi «eeer. 25 . 61r,:Ode iss mOz ik (Do diyez minor dbrtlOsOndeki Fugde oIdugu gibl) kanona d6f1il~iir, da ha son ra da (53. ol<;iide) ikinci dii~iincenin a~liQi halina gelan, viyolonselln bUyOleyici bir ezgl yi be~l· llgl basil bir arpejla <;OzfIliir. Beethoven'm buna ne kade r halil blr e~lik yazml~ olduguna dikkat ed< niz. Senat lormundaki bOl il m, l ekrardan " hemen Once "Onemli" soruya geri con er. Bu tartrsma cidd i boyutlar a u la~llg l nda . bi risi hemen ' Ol malll" dive haykmrcasma muz i\'li keser: 6meg in 23. ve 68. ol'fOlerdeki ikind kemanla, 31. ve 72. ol\tulerde b,nncl kemanln yapllg' gibi. seemcvemn bu sctusu iizerinde uzun uzun dii!1iin mek pek bi r i~e yaramayabilir, arne bu hata da olmaz. biiyilk bir ola sthkla btl ecru , buyO k Si bemol dOrtlusiinun p a reala nm OdiirNt almak isleyen Ignaz Dembscher jle ilgilidir; bu eserin jlk provess -e kat,lmad,gl i9n Beethoven ooa ounian vermeyi reddetmi~~ . Dembscher de, ' Olmall ml? " dlye sormus. Beethoven da kendinoon mamn un bir :;;ekilde, ' Olmah" diVe yaMlam l~tl f. Kahramanla nnm ciddiyelsi z ola bilocegmi kabul etmek rsteyen arWtla'ill Almanlar, bu sorunun fel selesi olma s.ru terc ih elm i;;lerdir, anca k kend illeri bu dOrtlOyO dinlememi~ lenflr. Sesle ndiren ler Ilk preteaycnel yayh r,;alg llar dortlusunun , Vi· yana'da 19naz Schuppan zigh (1776 . 1830) tarafmdan, henOZ ana i\! ya!? ,ndayken kurulduou sarulrnaktadrr. BugOn bize, 0 gunlerde d<lrilo mOziginin ge~lerin muzigi oldugunu anlama k gUi,; ge lebilir. Bu miizik tii ru, 0 giinlerde insan farm severek sarlld ,klan , mace racr, yeni bir aklm d,. 1792 y lhnda yirmi ya!?mda olan ve karlsl piyano r,;alan gen,,: Prens Karl Lichn ow sky, Schupparlzigh'e ve diger u<;: gence her hafta C uma sa bahlan d<lrtlu <;:a lma lan l<;:in para ver· meye ba~laml!?tl. Bazen Schuppa nzigh ve viyolonselCl sl Anton Kraft ev sah,pleriyle beraber tnolan da <;:alardl. 0 yUZyllm sonla rlna dog ru Haydn'm son dOrtliile riyle, Bee thoven'ln ilk d<lnem d<lnlii lerini Prens in evinde r,;alar , eserl erin ayrmt,lan uzerinde bas lm oncesi bazl ooerller· de bulunu rlardl. (Beethoven, parasl z oldugu bazl ayl arda Prens'te kahrdl. Kendisi 'Pateti k' Sonallm on a ithat etmi!?tir.) Yirmili ya!?larmda 0Imasma kar!? lnBeethove n, tUm dOnlii <;:a l\l,c ,lar ve ev sah iplennden dah a ya!?hydl. Butun bu mii zikseverler, bu ~kunlu k r,;agmm ooeml i bir par,,:aSlyd ,. Profesyonel ada milzigi kooserleri, zeki aris10ktatlarln evlerinde konUklanna r,;almalan i<;:in Schuppanzigh DonhJsunu kiralamalanndan sonra, Viyana salonlannda dogmu~tur. Schuppanzigh bu i!?i, Beethoven'm son Ylllannda bile yapmaya dev am elmi~ti r. Schuppanzigh dokuzuncu sen toninin ilk seslendirili!?inde OfkeslraYI y6netmi!? ve ~k zor bir fug i<;:eren buyUk Sibemol dortliisunii ilk seslend,renler arasmda yer alm l!?trr. Bu mOzisyen, col} ku ve hayran.hk dolu iyl bir mOzik zevkine sahiptl. Ilk kez blr yayh <;:alg,lar don!usOnun tura <;:Ikmasl, Brunswlck 'ii (y. n. Almanya'nm kuzeyinde bir kent) bi r orkestra !iShnin dOrt OfIlu, Muller ka rd~ler tarahndan ger<;;eklel}mil?li r. Bu kar· del?ler 1830'lu Yillarda konserler veme ye .. bal?lad rla r. Da ha son ralarr Joseph Joachim a· cmda bir maasven. r,;ah!?ma larm, surdururken dOrtlu kc nserr ee de veriyord u. Ancak bunu n gibi konserlere 19. yUzyllda pek s ,k rasfla nmazdl . a ece rtuer en geneflikle Mendelssohn. Mozart. Haydo'm son, Beeltloven'm erlmn cenem ese rlen ve bezen de Spohr'un eserleri nden ciusurduo Biryok mOzisyen, Beethove n'm son dOnem dOrtlulerine calmmaz ve seyirciler i9n anla~ll· maSI g~ bulurdu; bu esener amator topluluk· tann kapasiteleri nin kesinltkle otesindeyd ,. Vlktorya D60eminde ya:;;aml~ olan bir mOz isyen i?Oyle dem il}1ir; ' Gross Fug Ozerinde tartrsernayrz. o;OnkO btl eser hi<;: r,;allnmamaktadll." Bunun vamroe. ba ska konserler de verilmekt eydl. Be eecvemn sco co nem dOrtrOleri, Balakirev ve tanmrms ogrencileri taralmdan Rusya'da ince· len ip, <;:ah!?lyordu . Bir keresmde Borodi n isterreden, ilk d<lrtlusilrlilrl gin!? bOI umimu 0 kada r ~k eeeucven'm S, bornel majo r dOrtliisOnun final b6lumOne benzelti ki, bu benze rlik an!a!?lld lg rn· da yapabile<:egi en iyi ~yin ou esen ' aeeecverrm bir ternasr uzeme' diye belirtmek oldugunu emeor. Bartok rae 3. piyano kono;:e rtosunun agrr b6liimOnu besle lerken " Beethovee'm La minor dortlOsiiniin vavas b61iimOnO bilere k kendisJ ne model ola rak ann. Insaraar sonuna kadar pek tanlml yOrlar. 1930'lu y illarda, Lener Dorllu su ve digerle ri onun liim dOrtlii lerini (17 lane) <;:almaya ba~ladl l ar. BugOn Beethoven'ln son donem dOrtl lJlerini. onun en zor eser · leri ola rak gormiiyoruz ve bu eserler din!eyicile re, Op. 18 dOrtlil grubundan daha <;:ok zevk ve rmektedi r, Bu dortllJler ger,,:eklen de digerle· nnden daha ba~n l ld l r . Bilindigi gibi Barak doneminde , kemanCllar muz iklerini kendileri siislerdi. Joach im'in (Kendi lSi ondo kuzuncu yOzyllm en buyOk kema n vlrti6 zlerinden biriydi) Beelho ven'ln ag lr bOlOm· lerini susiemeier ekleyere k <;:alml!? olm asl, bugun bizi rahatSlz edebilir; bunun i<;:i n Joach im'in verecegl a<;:l klama, ku!?kusuz kemanCllar ln her zama n verd ikleri maze rel ile aym oIaca kll, Bu- · gun, Handel'in ope rala rlna yapllchg l gib!, Beelhoven'ln dOrtlOlerini silslemelerl e 98lma madasmln gelm esinden endi!i& duyabilinz. Trio, Kentet , Sestet ve Okt et ler Yayll <;;alg,lardan oIu~n triolar , doytJrucu bir grup izlenimini verememektedir. Bunun nedenleri, yayh <;:algi dOrtliilerinde ki konlrast etkisi yaralma olan aklannm trioda daha az olmaSI ve a rmoni k zenginliginin u<;: ses lie Slnlrtl ol maslhdr.. Mozart'ln Mi bemol rTl"ljor (K, 563) Dive rmentosuile Baetl1oven'ln 0<;:10 Cp. 9 yayh r,;al;ll lrio se~, bu zOrlukla n goslermek a<;:lslndan ryi bir orne ktir. Bee thov en'ln Do minOr Iriosu Ozenikle ~k ba~nh r. En bUyiik Romanli k beslecilerinin his: biri bu miiziksel bi<;:imlerte lazla ilgilenmem,!?"r, anca k yirm inci l'uzyl lda Schoenbe rg , We· bem ve Hindemith gibi bes tedlerin ortaya Itlkardlgl OrnekJerle bi~ me bir oonu!j' oImu!i'l ur. lid kernan, iki viyola ve blf viyolonsalden oIu- 'iB-" yayli ltalgllar kenteti yazmak, buaz daha kofayd ,r. Ashnda kentet, iyi bir miizik yaratmak iyIn lor bir b~mmi!i' gibi gOOiniir ve Elgar 0 g{inlerde daha l azla kenta! ~labilecek lopluluk oIsaydl, ku~kusuz bogC/o elimizde bu bi~mde yazllmlii da ha tazla Ornek olu rdu. Mozart'ln son ~l lIafinda yazm,!i' oldu!iu yayh ~Ig i kentelleri, Oyle sine (islLin ve bai?<lnhd 'f ki, onun Sol minOr (K. 5 16) kenletini, Mozart'ln en bOyOk ode moziQi eseri oIarak kabul eoenier vard,r. Bu kada r usWn seviyede olmasa da , Dvora k (Amerikan stilinde yazdlgl clboemde) ve Beerrcven'm birer, Brahms'ln lse iki oyoII ba ~f1 h kentetleri bu- lunmak lad 'f. 17801i ve 90'11 y,llarda. Madrid'ie ya~yan Boccherini de kU¢ik boyutlarda bir vi· yolanseli d6 rtlii ~Igl larlna ekleyere k bir t;Ok kental yazml!i'hr. Bu eeener daha bOyOil ilg; ve On heketmektedtr. Schubert'in yazml\> old!K,}u tek kentetin de ek 98-lgls 1 vlyolonseldir: kendlsi bu kenteti yasammm son ylllinda bestele mts ve bu kentet en biiyUk esenerinin arasma girm ey i eesenmsn. Brahms'rn vaznus oldugu (iki keman, iki viyola VB iki viyolonseldan olu~n) iki eesen su rekli ilgi vya ndrran eeener ereemoec«, anca k Mendelssohn'un heniiz onaltl ya\>8ndayl<.en yazdl!)1 \>8\>1 1111;1 (iki 'farl s:alg1lar dOrtlusimden oll/\>8n) oktati (sekizhsi dil)e ' benze r formla rdan daha da ileriye gitmeyi ba~rm l ~tlr. KAY NAK: Fiske, Roger, Ch amber Mu sic. s se Radi o & Publications. .. 22 h oO .. "."n'" • , ,,.,, il l• 24 0 •••• ....M..., .•., ..,.' .' .•• ........ . , ..l.t I " I " TANGO, GERc;EKLERiN MASALI • Miifil Semih BAYLA N Basilldao ~ urtumall, n dog.mluQu rea ksiyon Tango. 1910'1arda. A'l"nbll'in ba~erlli Bueno s Aires'in liman ge nelevlerYl<:len _ bandonoon molziQi li<io "lamam nonna ~ budur" gibl bir yatg,yavar· yak,nmalan yarali Ilayvan ~,gl lklan glbl yii kselor. Ar- mak doOru mudur? 8<J mQzigln ne ysz'k ki bugOllicO jal1lin halk' ac,s,n" Ofkesini , umud\Jnu. teryalla nm, genel k@ ur dii zeyimiZi yanSIII'!)' bit ~k , tutl<uIann, . ka"9"lar1m, d,1e get,rdiQi a~ kla n n, tango Su doQaldlr ki. 12 EylOI dOneminin bask's' WI diZelerine <IOker. ceecs GarOOl diVe biIinen kara TRThin anlamSIZ ne iOO!)O belirsiz O!o;Oler ..... dek; 00sa<ylan brilatillli, Ince b'ylkh Anjanbnh ollal,O' kasrp netim makan'zmas, Once ' Polis Radyosu' ou VII kavurur... fte Tango, ye~rdlQi du.zenln kuliiifel biardlnda n ee ' Unka pa n,' denilen mOzlk piyasas,no rikmini ta~,yall bir duflem. bir kanatJan 'p ucma 000....00. BugOn a !:l'Zlarda doIa~ "Band" a Band,ra gOsterisi •. va beni' , "H"I'si senin m,?', OK,! oIdum abi ' vb . gibi Geow~;miz gOnlerde Yap, Kredi Bankasr 50. Kli' 'jarlolar dUal ederseniz $Urada n buradan der\e!lmi$ rulW; y,Id/lnl.-n U kutJad" BOylesi deQi~ik kOnOrden , melodi k,nnt,lar,n,n sl"'lheiser gUcUyIe reok li duruma bOyle!;; bir ptellV' bile iZleme oIanaO' verm&Sl , onca gelililip, makamsal ~lI ~e sUslenip, Mlks arz-ta lep 'nsan ,n kap'lan k" arcasl na ¢Ste<iy<l iIgi gOstermeSl, tkmgllsi ,;,,;irode su nulma a'd" _ Bu dO<lllm bir ~i$ az,msanmayacak bir oIaVdJr_ Bli gOsten uzun sUre dOr>emidir beoce. B<r ..,rp,da ya.zllm'$ met inlerle bon u bellelde<den sil ~lr. bir sonu,;. kaloe' b;r sell!ez marak oo$unm"" veya t~te be1eklerde n silinmeyocek bu _ ¢Steriyi gOstermek son deroc<l tehlikelid ir, Onceden yay,nlanacaO'"' b,ldiQim ~ llrn $<mdilik Turk pop<J marak adland ,nlan bu liir haz,r1,kla" m, yaparak . ge,.enlerde r nr 3'd<! izledim. ~rI"lar pervas,zl'O,n, lemponun va rilmin gelirdiOi Tango Pasion, lilkemizde kunijr-$Sflat ad"'a a lk'$'o oonueunda, do!)mU$ olan bir Iii. e{j~ i rici yap 'lan tOrn yanl ' ~I , klann, sorunlaron ve soru lann zikt.., Dogal clarak e{jJence mliz iOin.... kahyogun o~ b" dOnemde beni ge'ceklerin masal,na mO ramanlsfI da geni~ killelere sesleneIl< lme karizmas, gOIurdu. iI;iode olan insanlard". Show TVnln "dlzi haber" Iemde' Uluk Giildemlr, Bli muzlgin bllgunkO kOnur duzeyim iZi g6s1erdi(ji ~I)da~, ayd,n (lilzeteci ola rak Tango Pasion'un g6stensi lie lIgih bit yorum yapl ' . "Nihayet Nor· bir gel,.ek. Ama yannlara kalacaQI . haMa evrensel ma-'eVfONZ" ba~la(ll e ~ ,nda sunduQu bu I'QI1Jmunda olO.JQu na SlI sOyIenebilir? bak ,n r.eler SOyIed,. Aynen veriyorum : "TOrkiye 7O'Ii OUnyan'n hangi ileri ulkesinde bu mOl.iklen <j;nIeteb,lirsiniz? Tarkan'," ""rk's,yIa birle~tirid bir etsane y'liarda sekteye lIOrat'lan muz lk rt\Oesansm, ge. lsim oldIJl/li...... topl umsal bir kahraman oIarnlecegini cikme~ oIarak 1900', y,lIann baf'nda yal<aladL 70'lerde n 9O'lara deO~ mUZigin kendisl gibj vurgulayan U1uk Giildemor. biraz la zlaca sorum tulul<. QOrOnse de asl,nda de?li ~ mliz~ i yapan ka!alard, ." yii k~rwnrvor mli? t ek kanallr siyah-beyaz TV, lek lider, tek ideoloii· Miizi(rimiZin birikim inde. KaracaOOlall'da olaca k, TArde yay,mlar\all halk,n de{lil devlefu mOli(li old u. Dade E:lendi'de . see ee Aksu'da, Saygon'da, Mi· Hal<, gilnlilk lBdekt k~lann" argosunu, yafilm maroQJli'da, Ya""n Tlira'da. Usmanba~'da , Tarkan'da, b~ir,",ini. a~lann, bu mOzikte bulam,yordu . 70'li ylflann bqlannda~i degipn rOzgarian . devlet Birikirnln getirdiQi kunar aozko"';sudur. KU~Or tal1ll,ndan t,rpanlaocl!. :;;,k,d,m ""rk's, mlizigin de{I~ , ej)itiml, el/itim de ej)n""li IuJ"aklan gebrir. asl'nda TUtkiy9'dek i ideoloj' k de{I~in en ~arp,c , Tango , Arjarllin insammn giin<:el ya""mmdan 1I~1. Bize edilQenilgi de{lil &tkenfi9i a~' I'VOf, TOrk ~,km 'f bir mOlik lilrO. Ofadan sana tsalla ~ 'f , momliz;g;nin rftimlen, Iormlan da de!'.li~ "",ayarak demiZe edi l m~, bugOn ha kA insanl kendine l;ekiyOf, halk,n muziQinde yer bulabiliyor. Halt da bll'lu zev1<le IZIeII<en b,ralll n <,Iansls n, gO:zOnOl.u ~Ie bir kal'p d",hyor ... Dallas" mOl l< Olkenin s,n,rIan' " 8~VOf ve dald'O,mz vak ~ ~alsn orkestrada yOzy, llar Oncesinden &Vl"enselle~VOf. Devlel y,lla"", Tu rk .. mOl~inin Sd"i>ert mimarlsinl, Aodrige z'in mlizi(j inde du.yo~S'"1 lloleyerek bilmedan ceu lIIdOrdil. Oysa bugOn 6zgijr kalan TOrk milziOl evrel1se1le~. Sadece yab ili)/OfslXluz , I~e size kaloc,hk 6meg;, TOrkiye'de de{lil, bafke coQralyalarda oa one kavu~tu . Tangosuna sahip ~, km'f Arjanllll'1i, Onu bilimse l Sadece gao(; pop;ular deOH, alaturka"," eQ" lopla" , oIarak okullarda oklitmu~ . Yetl~tirdlgl kli""klalln hizMuazzez Abaa, Emel Say ,n, Muazzez Ersoy'da 00 mellne SUMlW;, rilImli muzik kl!fVamna kaltld' , Tarkan, TOrkiye'de ilt Arjannn'jn tango kOllOrO billere gelenek yaratmal< kez kw;ak laro . avn' k U ~lirdekl insanlan bi rle~,rdl . AI1'k muz ik endils tlim lz var. Muzisyenler daha cok para ~in re denli bilincli oImak gere kliliQini b" kez dalla dOfoXldOrm Uftiir uma nm, kazanl VOf· OZllOrlOk kalk,nmay, al1'nyor ." .. MAVi NOTA MuziK VE SANAT OERGiSi 1994 YIU Mu z iK b OULLERi Derleyen : Sev ilay BAYLAN PROF. DR. ALI UC;:AN 1941'oe dogdu. MQzi k OO""nimine lvrrz Ilk09retmen okulunda Kamal Culahllafdan ka man dersleri alarak ba~lad" 1956'da Istanbul Itl<6{lrelmen okulu Miizik Seminerine ~i . Tahir $e. "", nay VI! Zeki Ek,em On'On OO rencisi oklu . 19S9'da Gazi EOitim EnstitiiSli Mii:zik B610mil'ne girdi. Buray, bilirdikten soma 1962'de AI- manyay a gOnderildi. Orada Ko.Y1 yii ksek Muzik Okulu'nda O!jreoim yapt,. 196 5'de yurda dOndil. Aym yll G EE Muzik BOIOmune al and!. Hacellepe Universitas; ma ster derece~ni aror. Daria soma ciok· AHMET SAY torasiru verdi. 1982'de GEE SOl Om 8a~ kan , Yard"nCIS' oldu. 1984'de Muzik EQil imi B6lumo YardmlC' ~n lliQine geMldi. Kemancl oIarak ilk konserini 1959'oa Ekrem Zeki On'On e$liQinde verdi. E. Zuckmaye, ile keman pi. yano resilalleri eonou Oda mOZiQi ,.a11~lan yeptr. MOz;k EQil imi gilzel sanalla, eQilimi '1& O!lrel men yet i~lirm e konula,mda a,a~!mna la r yaptl. <;: e ~i tli 'apo', pt 09' am, yOne'ge, y¢nelmelik '1& tGzuklerin hazlJ1anmasmde ku' ui I>a~ ka", ya de iiyesi ola,,,k g6'evle' aid'. <;:ok say'd a kilap, makale, a ra~l.rma , bildiri 'Ie raper yay,nlayan A~ u.;an',n Edip GOnay ile blrlikte yazd ,!), keman e¢rtimine il;$l<in k~ a pla " vard", Halen Gazi Universitesi Gazi Efjilim Fakullesi Muzik Egitimi BOlurnU ogrerim ()yesi ola'ak gQrev yapmakla clan Ali Uyan'ln de rgimizde de yaz,lan yaY lmlanmakiadl'. ma nya'da ba slO-yaylO ogrenimi yapt , (1954 1960). Bu vneroe muzikolojiyle ilgilend i. 1935 'de TOrkiye'ye dOOdli kten sen-a, BingO/'l in bi rda g kOyunde lol klor arastumatan yepn t;OCUk ve ya~l nda piyano ge n9 ik koroian, ha lk dansla.. toplulukta n kurdu; ~Imaya bastadr. lUrku, ag,1. mas al va deslanlar derledi (196 0Feroi Slatzer'in 1963 ). izleni mlerini edebiyat alanmda islegi ceenre- de{je rlend irdi, OdOlier aid,: T AT OdulO, SeIstanbul Belediye b ahalt in Ali Od OIO , Antalya Film Fes tivaj bdOI O, KonsefVatuan'oMilliyel Roma n yansmasr, Kitaplan TOrk iye'de, oe miizik bir kitabt da Alm an ya'da. yaymland,. Islanbul'da dogdu. Dokuz I 4 I , /I{IrBnimini surocroc. mirhan so~ej, Alt~ oejle Verda On ue piyano, Ra~ Abed ue ar- moni .;allr;;l r. 19SO'de Konservaluar'da n ayflld r: Istanbul Erkek usesrnt bitirdikte n scn ra AI- 1974 'den som a yen ide n mu zi{je egildi : O(jlu Faztl Say'm piyan o ve bestecilik cansrraenmn g6zetim ine kal ,ld,; dM cill lik MOzik Ansiklope<lisinin yaym yOnetmenligini yapn: m uzik kitaplan hazm acr ve yaymlad,. " EFE AKBULUT ~ENAY BA~KAN 19Q Y'llndlo Sa"z''''' 4 Qca k 1975 Tmbzon do(jumlu. Ilk VI! orta okulu Art· Yin'de , lise tahslhni Tmbzoo'da taITlilmiaClI . Oaha soma 199().1 991 OOrelim y,hnda K. T.U. F EF si Muz'" EOltJrri 00ki1lU>e IiJ'I"ClI ... "'len bu ~, ilmaa ~ - tlQilol•• Iyi biI moz. doOdu. l k we orl8oI<uIIJ bura"", An· kara'\lIo okuOJ eocm:>si -..... - 195Tde Amllsya'da u.--s.,esi ' Fal<QIle sirdlln me- ~. 197&«i aramdll MaUla ... Kirny.I EnClo.JstnIj Kun.rnu Mali l1ler DailWi'ntt. ~" 1986'da TRT An- kalll RaClyo$u Col< Sesi MUz.... b.u"i"de }'8Pl1IICIiI0B ~I . FakOlleai MilZlk EQIllmi QIFdi. &or ~ oor-n _ a nb<t_ _ _ Gazj IOasIk Ball rnOZ!Qoron ~ """'nnca ustaIIO'IlI yonmIanyIII kan~ Ton. sanali;:>Iamon laMlldI01 'YorumaAanrroz" ... izleo i:ri 6 ~r '''.kaIz 1990-94 'ra$lno», W k ~ )"l ~ SoIstlef". son iki )'lldll "'Gel ~"., adIyl11 yitptlOO izIeo ...... de . kIasik bilb moz;onn IiI8"'< ~ 1995 '1'111 baf'ndan bu yaoa Gill ,... wrrTlI$h. Ha.a O Zallay Ie birlikle hazlllad,kllln WI canll olllrak yaylll'.nan "~ KLaSlk MUZIk" ac:lIl yapl......n dolaY'S1y1e "GengeIll"'ye biI afire ara-.erdi. MUIkrytt~ler 61r\iOi, Polilorll k Korolat caQda~ Ga28 lo:teiler OemeQi Qyvsi. EIIIi WI Iki ~k arY"i881. 00;, ••_ Qazj t9-- . . ~.,.oay~ _ _ "'d. Sa _ , CInar.. Iceman 1985)'1klda mezw'I -60'811._"* g60...... ...-.:k 0";,.,.,,. Fan ok:tt.9o .......... liI.are _ ~ DemotOi ... BIoI_ E.....-o .-... _ ~ "'d Or. AI ... I<etnan6O'''''''_ 1992-98 ~ )'IIII'da _ Oni,al : Kaz"" I(arlIt>eU Eflolim F................... E(IiIimi ~ _ ok:tt.9o 6{lretim p. i<.alato:k .. b6lUm I .. ~.~ 1ll93-lM ~ ,.... _ _ ~ ~ eo- 00••• ' ~ Soaya; EfjolIm Pt09'." .. O?- .. _ d a _ a ........ ~. _ Kazom 60'-_. ~_ EQIiIIoI F_ _ 86lUrIoiI ~ G6reo4oIi, 80IUm TOLAY ILTER SUNAR TRr_ ~. , Eo;tim 1989-90 ,......sa Gazj ........ Eo;timi 80UnU Anklllll .....""" Er;r;m ~ EfjihrN olmak. mUd< " , ,'rQe 1Jatan~ ~ ~ ~ ", NE~'E TARTANoGLU .. 11l81-19S2 ~~ g60."'" 1969 }'IlInda E ~' 8ootl<ao we -.ora ...... " -- ....-- ~. ~ I .. y.. TOley po'I:9. '. - .....-- -. &.q;;n 17 Y-""'" 8001...-.." plogo... .. ............ _ yap""" 15 "GIoI ~. _ . MUa<" • do ..... _ gUn bit taal ~~ .....lIar • I DIDEM HIZER Nilil1er, Sezer'! AksiJ , Samantha Fo~ gibi sana19'lan" ile unlenen minik k,z ~u zaman da ev ahalisinin OO$ln, davula 9i!Virirdi. BUllun yamnda eve gelen konuklara hadi bakal,m kl:l:,m, sOyle de ley:zeler duysun, denilmesi kendini kamilamas, iQi n vazge<;:ilmez bir En nihayel kO«Jk k,vllc ,k k,z Oniversite sora la"na girdi VI! 0 dOnemde Alta n l lsesi Tiyalro koIunda oynad'j)' ' Ah $u GerlIj'ler" isimli oyun iIe ekipman olafak 6 1FM'e cavet edildL Konuk oIarak .;:'Id'O' bir program,n a'd'ndan bir k~ gOn SOfl' a dayanamay'p en oyoksevdlj)i mikrotona ve spikar1;ge al uzalmak amac, ile 61FM'e ba$vurdu. 0 gOnden bu gune kadar 2 Yl l boyunca 61FM'de o;:al l$,yor. Bu 2 yilm son 1 y'l l a~klO sii resince de daha sonra acuan TV61'de necer biiltenleriyla O;:OCUk program~ rlnda bir kuklay, seslendirerek geno;: lik programlannda. ~'k o1urumlarda vb. programlarda sunuculUk yapll. Tum bunlar oIurken 1 yll KTO Kimya B6IOmunde OkUrTlU$ laboraluvartardaki Amollyak kokusuna oayanamayacaQ,m anlay,nca da kapai)' KTO ~ Mi· man,k B61umu"" alm ,~. V" ~md l sevdij)i b r bOIumde oImanlO ~ i insanlarla oIman,n lad,n, Q,kanyer. ARZU KARA KURTULU~ CELEBI 1976 'r ra bzoo doOumlu. KCr,;\Jklui)Unden beri elinden m kroIonun di.o$medi!)i, evlerindeki mkrofona. el uzalmas, . CIISSS. . oIunca parium kuIulanndan sahle mikrofonlar yaparak haOOr bilhenleri ~rk,l a r sunan, sOy\eyen bu minik k'VIrc,k k,z en fOk da repertuann l kaydetmelden ho~amrd'. Ancak ne zaman eveone aile biiy(jkleri gal"" anne ve babas,mn bu kay'lla " onlara dinletmesi k~iik k,z, ;;eker pancanna dOn~urecgk kadar k'za rt,rdl. lakl~ leri ni ya~, ursem, 1974 y,llnda E,· zurum'da doOdum. Ilkokuiu Bursa'da lamam ladJktan' scnra, crtaokur ve lise tahsilini do{Ium yeri oIan Er- zururn'da rnilmlad'. ta- ~uklUOundan ben iOOali pilot 01· maid.. Ama ailevi """"M""'" eu dolay, ldealine Lise y,lIanfldan beri baflayan &lel<lronik merak, onu btl eQ~imin iQin(l soktu. lise de dah.'1olmak i.lzer" loplam 7 y,l erektronik tahsili aid,. Universne y,nannda kendi yapl' O' k~k vericil&r ile gevresine FM band lndan yaYlnlar yapmaya ba$iad,. 0 zamanla' Ozel radyolar yokt u. Daha soma ,~zel radyola" n aQ, imas, ve yay,lmas, ile bo~ vakillenni deOfl riendirmek ve cep han;IIj)' kazanmak amac, lie TOkiye'",n .;:e$_~li yerieride Ozel radyolarda goOr&v aid,. Bir laraltan Universlle lahs ilinl tamamamaya c1evam ederk&n diOer yandan Trab:{on'da yaYln hayatma devam etti. 93-94 sezonun<la Universile eo~lmi de aooa erdij)inde kendini temam&n bu ~n iQinde buldu. Halen daha Trabzon Radyo Aldif'le. Hem vOn8limOO hemde yay 'nda ald,O' goOrevle rle, ;,ine devam ediyor, Kltap oI<umay, h~ sevmiyof, feci bir Ansiklopedl okuma tutku$l.l var, hayvanla" VI! insanla"n iNan olanla" ", QOk seviyol.Bu Ifi dena Ill! kadar yapacaQ ' konllSllna \II!'" lince, onu haVana Mmaya devam edene kadar bu Ifi yapacak. iJII kavUfamadl. 23 ya~IOda VI! Trabzon do{IUmlu. Ilk, oris, lise iinlversile lahsilini yi..... Trabzonda lamarnlad,. VI! !(TO VI! • FEF. Muzik EQilimi BOliimu mezunu, Mesle{linl fOk seviyor. Iy; bir OiIrel men olmak Isliyor VI! olacaQ'na da "'an'yer. Bunun yanlnda 2 y' ldlr Radyo ve Televizyonda ~h~l ' ve halEm Radyo Ak· Iifte ya.plmc' ve splkar oIsrak ~I'~yor. (Dergi alinlze ul~l'O' . gQ.n1erde Kah ra ma nma ra~ Gazl Or· laokulu'ro::la mUzik Ollre1meni «afak ~ ,~ baflam" olacak.) Spikeriill I'\oI;);lerinin ba$'nda geliyor, [l$'r Ilob4leri ise spor, mozik, resen. hailloyunlan , yUzme ve lenl$... Aynca Arkeolojiyi, gezml1)'i,liyslroyu v'" operay' ~ seviyor. Halla delde operada $<Inc, olarak ~ ..v almak en bUy(ik hayaltN'inden brio " J KATALiN VE ISTVAN NEMETH TUrkiye 'ye 1985 ylhnda dave! edllerek gelen 3O'a yakm Macar senatcoen halen gorev yapmakta otan bes-etn sanarecan ikisiydi viyolonsel sanatcrs r Kala lin Nemeth Nyan ve e~i keman sana lO;: ls l Istvan Nemeth. Ancak 2O,Mart.1995 pazartesr none Eski~hir'de ~rdikleri bir tralik kazaSI sonucu ararruzdan aynlduar. Vozgat plakal! Fal ih Marka, lenni muayenesi yap llmam l~ bir kamyon ve uykusuz scrncceu 41 ya~ lnda ki ASlm Oztiirk sabah 8.3O'da konseeval uardaki (lQrencHerine ulal?ffiB.k is!eyen bu ~k deQBrti iki misalir sanatcnrnza engel oklu. Dnlan en verimli 01duklan bir eonemoe sanat ve miizi k dOnyas lndan kopardl. Eski~ hif Anadolu Oniversitesi Devlet Kcnservamanra, Eski~hir Anadolu GOzel sareuar Uses ini, Nostalji Oda MOzigi TopluluOunu, en Onemlisi halen Istanbul Bo(lazitri Universitesi'nde yO k8llk O{jrenimlerini sOrd Ormekte otan biricik yavrulan Boglarka ve Adam'l annesiz ve babasrz brraku. Istvan ve Katalin TOrlliye'de t;:l)k t;:ah~!lla r, Dolu ve y«!un bir on yll get;:irdiler, Ankara, Eski~ehir, Antalya, Konya, Kastarnoou, ya nakkale, Isparta, Denteu, Karadeniz Ere{llisi'nde t;:OII basanlr konsorter verouer. Dnla r 1985'de Haceltepe Oniversi!esi, Ankara Devet KOI1soeval uvarmda !]breve bestecuer . Daha sco ra Bilken! Universi!esi, MOz ik ve Sahne Sanatlan FakOltesinda gorav yapillar, Bu aracla Ankara Devlel Opera ve Balesi Orllestraslnda (198889}da t;:ah~l llar. Halta Istvan Kon:;ertmaisler oIarak t;:a1'~II . Son alII ylldlr Eski~ehi r'de ¢rav yapmaktayd llar , MAvi NOTA Mu zik v e Sa n a t Dergifri B ~i nd iOi Ozere Olkemizde kara la~lmaclhOI tek secenek gibi. BOw n yOkiin naredeyse kara ula~lmlnda saOland lOI gOnOmOZde, her gOn onlarca insan Irafik canavanrun -kurbanl oIuyor. TOrl<:iye t;:l)k zor ve t;:Ok az OremOi deOerli insentaruu. maaleset verimlerinden yarartanamadan ehliyelsiz ve kural tammayen ~IOr1e r ordusunun bekrmeiz cera-cescr aratrlanyla ka'll kar;;lya geliriyor. SonUt;: zarrereu OIOm, Bugiine kadar kaybeltiOimiz pek t;:OII sanattrlya dllYdugumuz OzuntO ve adYI Kalalin ve Istvan'a da dllYmaklay tz. onen enuan VEl htzmetlen ile ya~tacaglz. Ozellikle mezun elt ikleri keman va viyolonse l O{jrencileri bugOn TO rkiyenin t;:e~i!li O{jrel menlerinden ald lklan enerji VB dinamizm ile onlann b lrakllklan yerden devraldlklan bu gOravi, gelecek ku~klara daha bii yii k ba~nlarta aktarabilmeleridi rter. Katalin 54, Istvan 57 yai?mda eeermeean aynl dl. Pakt;:Ok hizmetlerine ek olarak t;:OCuklar ve gent;:ler it;:in ·Oda MOzlgl AlbOm O· adl ertmde bir albOmde sevilen klasik esenen : Kernan (1101, obua) ikind keman. viyola, viyolOl1SBt (baZI eserter piyanolu 00rtI0 bit;:iminde)e Olenle diil enlemii?IBr ve halt a O{jrend kcosertenroe de uyguamaya ba~laml~la rd l . Bu eseri n hayata 9Bt;:irilmasi konusunda, bai?la soo gOrav yapl ,klan Eski!}Bhir Anadolu Oniversitesi, Devlel KonSBf'Val uafi oImak uzare 10m Ilgilileri yardlma davel edlyor, bu t;:Ok degarti lki sanaltrl OoOnde saY91, minnalla egiliyor, onlar l rahmetlB anl yorum. Sa hib, ' Sevilay BA Y1.AN Gene! V.",. VIlI"'"" . M.SerniIl B,o, YLo.N V... llieri lC.pu..l~ 1I.a~ Abooe KO~la n Yu rtd l~1 A e YaZl ~ma Adresi Ede n Taletax Istanbul Temsilcisi Izmir Temsi1clsi olla l: OiZ'TEK : Vllhk 500.000. - TL : 50 OM. : P. K. 205 ·61004 - TRABZON ; 150.000 .· TL. (KDV dahil) : (462) 224 2(i 30 : Osman Au ; AKSU Te l : (21;!) 288 16 60 : Melih GULER Te l: (0232) 441 30 72 · Fax: 445 25 32 1zMiA - A. AYDI NILI K v.......,...; IlO<enl...... FOlO!r&r, Dill ; Fil",.M "n,aj S..,.. Oon"manlor, -""""' : M~ sUMERKAN :Ali 1.JCA.'l-A/vllco SAY _Ha... ~ , A)Otl<u:AY : AIwnel 02ER ~ SAM MI:ll Abone oderinin, Millit SemihBAYlAN odJna 7.l1986 noIu posra.;d:i hcsabtna yaanJdlktan ."..,.., dergi adresine biloi ~Imesi l'ice oIun..-, GOnderiIcn lliinlcrin daktil<> ilo )'OZIlmasI riel 01......., Urtlnlet yaynnlansl'" ya)'lmlanrrwln IIl'ri vmlmez. Basun YerI: ~Guetesi.OfscITesi,leri 1l'L: C(462)32S39OOJ hal) Fax: 3:!.S:l904 lRABZON