ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK ÇALIŞTAYLAR ilk öğretim okullar için

Transkript

Interethnic Integration in Education Project
ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK ÇALIŞTAYLAR
ilk öğretim okullar için
ÇOCUK ÖLÇÜTÜNE GÖRE OKUL
Bu el kitabı, Üsküp İnsan Hakları ve Çatışma Çözümü Merkezi tarafından hazırlanmıştır.
Yazarlar: Violeta Petroska-Beşka denetiminde Renata Dedova, Safet Balaji, Saşo N. Aluşevski ve Filipina
Negrievska.
Tercüme: Oktay Ahmed
Bu el kitabında sunulan tutumlar yazarlara aittir ve UNICEF'in tutum ve siyasetleriyle muhakkak
bağdaşmak zorunda değildir.
El kitabı, Çocuk Ölçütüne Göre Okul projesi dahilinde Öğretimi Geliştirme
Bürosu'yla yapılan iş birliğiyle basılmıştır.
Bu el kitabında sunulan aktiviteler, farklı etnik grubu mensupları olan çocuklar arasında
tanışmayı, karşılıklı saygıyı ve iş birliği sağlamak ve ülke okullarında ders dışı çok kültürlülük
aktiviteleri doğrultusunda bir modeli oluşturmak için, İnsan Hakları ve Çatışma Çözümü Merkezi
tarafınca yaratılan çalıştaylardır. Bu amaç, farklı dil/etnik/kültür kökenli eşit sayıda öğrencinin
katılımıyla, bir saatlik yapılandırılmış ve yönetilen çalıştaylarla gerçekleşir.
Bu çalıştaylar, okullarda çok kültürlülüğün güçlendirilmesinde UNICEF'in Eğitim ve Bilim
Bakanlığı ile Öğretimi Geliştirme Bürosu'na verdiği desteğin bir parçası olarak, Birleşmiş Milletler'in
„Etnik Gruplar Arası Diyalog ve İletişimin Geliştirilmesi“ geniş tabanlı ortak programı bağlamında
uygulanmıştır. Bu yaklaşım, ülkede altı boyutu (kapsamlılık, etkililik, sağlık ve güvenlik, cinsiyet
duyarlılığı, katılım ve çok kültürlülük) kapsayan „Çocuk Ölçütüne Göre Okul“ adlı geniş kavrama
dayanmaktadır. UNICEF'in yardımıyla 2008 yılında Öğretimi Geliştirme Bürosu, ilk okulların fikir ve
ders programlarının temeli olarak „Çocuk Ölçütüne Göre Okul“un standart ve ilkelerini kullandı. Bu
kavrayış şimdi çok kültürlülük ve ders dışı aktivitelere dair amaçları kapsamaktadır. Bu doğrultuda
çalıştaylar, bu amaçların gerçekleştirilebilmesi için aktivite modelleri sağlamaktadır.
Bu projede 84 çalıştay hazırlanmıştır ve çoğu tek dilli, iki dilli ve üç dilli okullardan veya
yüksek yüzdelikle öğretim dilinin öğrencilerin ana dili olmadığı okullardan (çoğu Roman) öğrencilerle
çalışmak için kılavuzluk etmiştir. Programın yaratılması ve kılavuzluk etmesi aşamasında, çalıştaylara
farklı belediyelerden yedi ilk okul ve beş liseden farklı etnik/kültür kökenli öğrenciler katılmıştır.
Seçilen okulların yedisinde dersler birçok öğretim dilinde yapılmaktadır. Diğer sözlerle, bu okullarda
en azından Makedon ve Arnavut etnik toplulukların öğrencileri okumaktadır. Okullardan dördü tek
dillidir (öğretim dili ya Makedonca ya da Arnavutçadır), ancak programın uygulanmasında, bir dilde
öğretim yapan her okul aynı belediyede diğer dilde öğretim yapan başka bir uygun okulla iş birliği
yapmak zorundaydı. Tek istisna, öğretimin Makedonca yapıldığı, ancak okulun çoğunlukta olan
öğrencilerinden etnik/kültür açıdan farklı olan öğrenci sayısının çok kabarık olduğu bir ilk okuldur.
İlk öğretim el kitabındaki çalıştaylar dört yaş kategorisinde toplanmıştır: 1. yaş dizisi: 6, 7 ve 8
yaş; 2. yaş dizisi: 9 ve 10 yaş; 3. yaş dizisi: 11 ve 12 yaş; ve 4. yaş dizisi: 13 ve 14 yaş. Her yaş kategorisi
çerçevesinde çalıştaylar giriş, çok kültürlülük ve proje/yapım çalıştayları olarak ayrılmıştır. Amaç,
kişiler arası ve kültürler arası tanışma ve ortaklaşa çalışmalarla, etnik ön yargıların azaltılması ve
karşılıklı saygının artırılmasıdır. Çalıştaylardaki çalışmalar, farklı etnik/kültür topluluklardan gelen
öğrenci sayısının dengelenmesiyle, farklı etnik grupların eşitliği ilkesine dayanmaktadır.
Çalıştayları, çok çeşitli katılımcı çalışma yöntemleriyle, çeşitli içeriğin işletilmesinde öğrencilere
yardımcı olan ikişer uygulayıcı gerçekleştirir. Çok dilli okullarda, çalıştayların gerçekleştirilmesi iki
dilde yapılır: Makedonca ve Arnavutça. Öğrencilere verilen tüm malzemeler her iki dilde
hazırlanmıştır ve çalıştaylarda konuşulan ve yaratılan her şey her iki dilde söylenmeli veya
çevrilmelidir.
İÇERİK
GİRİŞ ÇALIŞTAYLARI
5
Çalıştay I.1.1: Karşılıklı tanışma
6
Çalıştay I.1.2: Biz bir grubuz
8
Çalıştay I.1.3: Grup kuralları
11
Çalıştay I.1.4: Aynı, benzer, farklı
13
Çalıştay II.1.1: Karşılıklı tanışma
16
Çalıştay II.1.2: Biz bir grubuz
18
Çalıştay II.1.3: Grup kuralları
20
Çalıştay II.1.4: Müzik, müzik
26
Çalıştay III.1.1: Karşılıklı tanışma
28
Çalıştay III.1.2: Biz bir grubuz
30
Çalıştay III.1.3: Grup kuralları
34
Çalıştay III.1.4: Neden benzer ve farklıyız
36
Çalıştay IV.1.1: Karşılıklı tanışma
38
Çalıştay IV.1.2: Biz bir grubuz
40
Çalıştay IV.1.3: Grup kuralları
42
Çalıştay IV.1.4: Bavulum
45
ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK ÇALIŞTAYLARI
47
Çalıştay I.2.1: Diğer dilde kırmızıya ne denir?
48
Çalıştay I.2.2: Aynı hayvanlar, farklı hayvanlar
50
Çalıştay I.2.3: Bebeğimi nasıl uyutmalıyım?
53
Çalıştay I.2.4: Doğum gününü kutluyoruz
56
Çalıştay I.2.5: İstek treni
58
Çalıştay II.2.1: Baklava ve sarma
61
Çalıştay II.2.2: Bayramların kutlanması
63
Çalıştay II.2.3: Што nedir - што ne'dir
65
Çalıştay II.2.4: Biçimlerden resimlere
67
Çalıştay III.2.1: Misafirlikteyiz...
70
Çalıştay III.2.2: Doğum adetleri
72
Çalıştay III.2.3: Nasıl yapmami söyle
74
Çalıştay III.2.4: Kültür bilgi yarışması
78
Çalıştay III.2.5: Yeni yıl kutlaması
80
Çalıştay IV.2.1: Müzik, çalgılar ve halk oyunları
82
Çalıştay IV.2.2: Düğün - geleneksel adetler
83
Çalıştay IV.2.3: 29 Şubat kutlu olsun
85
Çalıştay IV.2.4: İdeal okul
86
PROJE/YAPIM ÇALIŞTAYLARI
88
YAPIM ÇALIŞTAYLARI
89
Çalıştay I.3.1: Saklama kutuları
90
Çalıştay I.3.2: Taş evde beslenen hayvanlar
93
Çalıştay I.3.3: Sayfa işaretleyicileri
94
Çalıştay I.3.4: Sizin için de yer - 1
97
100
102
103
104
Çalıştay II.3.1: Tuhaf lekeler
105
Çalıştay II.3.2: Farklı farklı çerçeveler
106
Çalıştay II.3.3: Ortak çerçeveler
111
Çalıştay II.3.4: Kağıt çöp kutuları - 1
114
115
122
125
127
Çalıştay III.3.1: Önceki çalıştaylardan tecrübelerin paylaşılması
128
Çalıştay III.3.2: Afişlerin planlanması
129
Çalıştay III.3.3: Afişlerin yapılması
130
Çalıştay III.3.4: Sergi - 1
131
132
133
134
135
Çalıştay IV.3.1: Okulda resimsel ve metinsel mesajlar
136
Çalıştay IV.3.2: Sonuçları açıklama
138
Çalıştay IV.3.3: Varılan sonuçların açıklanması
139
Çalıştay IV.3.4: Konuşma kılavuzu
140
Çalıştay IV.3.5: Konuşma kılavuzunun hazırlanması
141
Çalıştay IV.3.6: Sertıfıkanın hazırlanması
142
Çalıştay IV.3.7: Konuşma kılavuzunun tanıtımı ve dağitimi
143
Genel amaç:
„öteki“ etnik toplulukların mensuplarıyla kişiler arası iletişimin
sağlanması
5
ÇALIŞTAY I.1.1: KARŞILIKLI TANIŞMA
Özel amaçlar:
grup üyelerinin birbirleriyle tanışması
„ötekilerle“ iş birliğinin geliştirilmesi
grubun çalışma şekliyle tanışma
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kâğıdı: Rozet - önceden daire şeklinde kesilmiş ve her
katılımcıya birer adet
renki kalem seti – grup sayısında
yün iplik
zımba (delgeç)
makas
tebeşir
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. İlk önce uygulayıcılardan biri, ardından da sırayla herkes
normal ses yüksekliğinde kendi adını söyler.
Herkes kendi adını söyledikten sonra, ikinci aşamaya geçilir: teker teker herkes bir adım ileri çıkarak,
kendi adını söyler ve tekrar geri adım atarak yerine döner. Hemen ardından, verilen işaret üzerine,
eller yukarı kaldırılarak, söylenilen adı tüm grup tekrarlar.
Ana aktivite:
Katılımcılar dörder-beşer kişilik gruplara ayrılır. Her katılımcıya, boyuna asılabilecek
şekilde yün ipliğin geçirileceği bir deliği olan daire şeklinde bir kâğıt verilir (katılımcılar
için çalışma kâğıdı: Rozet). Üzerinde renkli kalemler, yemekle dolu tabak ve oynayan çocuklar
çizilmiştir.
Bu resimlerin yanında, her katılımcının kendi en sevdiği renk, yemek ve oyunu resimle cevap vermek
için, boş çerçeveler bulunmaktadır. Katılımcıların çalıştığı sürece, uygulayıcılar her dairenin
ortasındaki boş yerinde, o grupta her katılımcının adlandırılması istediği adını kendi ana dilinde
büyük harflerle yazarlar. Bittikten sonra, her katılımcı kendi rozetini boynuna asar.
Sonra da, tüm katılımcılar daire biçiminde dizilirler. Her katılımcı teker teker en sevdiği rengi, yemeği
ve oyunu gruba söyler. Bu zaman içerisinde, uygulayıcılar tüm söylenen şeyleri akıllarında tutmak için
çaba gösterirler.
Katılımcılar ilk birkaç çalıştayda rozetlerini taşıyabilirler. Böylece uygulayıcılar onların adlarını daha
kolay ezberleyecek, katılımcılar da aralarında birbilerini daha kolay tanıyacaklardır.
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar, çalışma odasının bir tarafına çekilirler. Diğer tarafta yerde tebeşirle
büyük bir çember çizilmiştir. Uygulayıcılar önceki aktivitede kaydettikleri birer sevilen
şeyi söylerler, bunu çizen tüm katılımcılar ise dairede durur, ellerini birbirlerinin elleri üzerine koyar
(sporcu selamlaşmasında gibi) ve verilen işaret üzerine Hurra (Yaşa) derler. Ardından, odanın diğer
tarafına geri dönerler. Uygulayıcılar ise, başka sevilen bir şeyi söylerler.
6
Yansıma:
1. Bugün ne yaptık?
2. Bugün yaptıklarımızdan en çok neyi beğendiniz?
3. Ne öğrendiniz?
7
ÇALIŞTAY I.1.2: BİZ BİR GRUBUZ
Özel amaçlar:
 grup oluşturma – farklı etnik topluluk üyeliğine bakmaksızın, gruba
bağlanma duygusunun geliştirilmesi
grup üyeleri arasında iş birliği teşvik etme
 ortak çıkarlar konusunda katılımcıların grup kararları getirmelerini teşvik
etme
Malzemeler:
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yapımlar
kağıt – grubu oluşturan dillerde „Merhaba“ yazılmıştır
kalın kağıt (hamer) – grup sayısında
büyük kağıt
kalın uçlu kalemler (markerler)
renkli kalem seti – grup sayısında
yapışkan bant
makas
CD çalar
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur. Teker teker ellerini çırpar, sonra da adını söylerler.
Grubun diğer üyeleri ise, verilen işaret üzerine aynı zamanda kalkar, ellerini çırpar ve
katılımcının adını tekrarlarlar.
Sonra da, grupta temsil edilen dillerde „Merhaba“ yazılı kağıtlar panoya yapıştırılır. Herkes daire
şeklinde durur. Verilen işaret üzerine, farklı dillerde yazılan selamları sesli bir şekilde teker teker
söylerler. Katılımcıların ana dilinin dışında selamları öğrenmeleri için, bunun birkaç defa tekrarlanması
gerekir.
Ardından bir katılımcı, yanında duran katılımcıya, az önce öğrendiği dillerin birinde Merhaba der,
onun adını söyler ve onunla tokalaşır. Sıradaki katılımcı öncekisine aynı selamla cevap verir, onun
adını söyler ve bir başka dilde bir selam seçerek, onu selamlar, kendisinden sonraki katılımcının adını
söyler ve onunla tokalaşır. Böylece, tüm katılımcıların ilk selamı veren ve kendilerine yöneltilen selama
cevap veren rolünde oluncaya kadar bu aktivite devam etmelidir.
Ana aktivite:
Katılımcılar altı-sekiz kişilik gruplara bölünürler. Kendilerine bu aktivitede son ürünlerin
nasıl görünmesi gerektiği gösterilir (uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yapımlar).
Her grup, üç yapımdan hangisini ortaklaşa yapmak istediğini kararlaştırır ve bunu uygulayıcılara
bildirir. Sonra da gruplar, kalın kağıt üzerine (hamer) grubun seçtiği resmi çizerler. Bu resimler
şunlardır:
 sadece dalları olan gövde
 kanatsız kelebek
 ışınsız güneş.
Her grubun katılımcısı, son yapımlara benzeyecek şekilde resimleri tamamlar. Bunu uygulayıcıların
yardımıyla ilk önce kendi ellerinin hatlarını çizer, sonra da içini renkli kalemlerle boyatıp yaparlar.
Böylece, dalların yaprakları, kelebeğin kanatları ve güneşin ışınları olacaktır.
8
Ardından da, gruba özel bir ortak ad bulunmaya çalışılır. Bu ad, şimdiye kadar hiç kimsenin
duymadığı bir yeni ve tuhaf bir ad olabildiği gibi, bilinen bir ad da olabilir. Katılımcılar öneriler verir,
uygulayıcılar ise tartışmaksızın büyük kağıda basit resimler yaparak bunları çizerler. Öneriler bitince,
her katılımcıdan teker teker hangi adı en çok beğendiğini söylemesi istenir. Uygulayıcılar, her oydan
sonra seçilen her adın yanına birer çizgi koyarlar. Sonunda oylar toplanır ve grubun adı ilan edilir. Oy
sayısı aynı veya çok yakın olan iki veya daha fazla ad olursa, o zaman tüm o adlar kabul edilir, ancak
bunlar birbiriyle kombine edilir veya eklenir.
Ad seçiminden sonra, uygulayıcılar o adı çizerler ve büyük harflerle büyük kağıda grupta temsil edilen
tüm dillerde yazarlar. Grubun adını açık bir şekilde söylerler ve üyelerinin adlarını vurgularlar.
Sonunda uygulayıcılar, grubun adının her çalıştaya götürüleceği ve aktivitelere başlamadan önce
belirgin bir yere asılacağını söylerler.
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar (CD çalardan veya uygulayıcıların söylediği) müzik eşliğinde oynarlar.
Müzik durduğunda, herkes kendisine en yakın katılımcıyla „kucaklaşmalıdır“. Müzik
tekrar devam eder ve yine durduğunda, dört-beş katılımcının beraber „kucaklaşması“ gerekir. Oyunun
bu kısmı birkaç defa tekrarlanır. Sonunda, müzik durduğunda, tüm katılımcılar „kucaklaşmalıdır“.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
9
Her grubun yapıtları birleştirilip, ortak bir poster yapılır. Bunun, grubun ortak eseri olduğu söylenir.
Tüm yapıtlara göz atılır.
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yapımlar
10
ÇALIŞTAY I.1.3: GRUP KURALLARI
Özel amaçlar:
grup uyumunun sağlanması
grubun çalışmasıyla ilgili kuralların ortaya koyulması
katılımcılar için çalışma kağıdı: Bu grupta nasıl olunması ve nasıl olunmaması
gerektiğini istiyorum – her gruba birer adet
katılımcılar için çalışma kağıdı: Teker teker kurallar 1-4 – her gruba birer kural
yazı yazma seti – grup sayısında
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur ve teker teker kendi adlarını normal sesle söylerler.
İkinci aşamada, teker teker herkes kendi adını çok sesli, bağırarak söyler. Herkes
bitirdikten sonra, verilen işaret üzerine herkes kendi adını bir daha bağırarak söyler.
Son aşamada, herkes kendi adını başkalarının kendisine hitap etmek istediği şekilde çok nazik olarak
söyler.
Tartışma:
1. Kendi adınızı bağırdığınızda mı, yoksa nazikçe söylediğinizde mi kendinizi daha iyi
hissettiniz? Neden?
Ana aktivite:
Uygulayıcılar, her katılımcının o grupta kendini nasıl hissetmek istediği, herkesin de
kendisini iyi hissetmesi ve başarılı çalışması için neler yapmaları ve neler yapmamaları
gerektiği konusunda azıcık konuşacaklarını söylerler. Katılımcılar dört grupa ayrılır ve her grup şu
çalışma kağıdından birer adet alır: Bu grupta nasıl olunması ve nasıl olunmaması gerektiğini istiyorum.
Uygulayıcılar kısaca resimleri anlatır ve her gruptan beğenmedikleri veya o grupta yapmak
istemedikleri şeylerin resimlerini silmelerini (karalamalarını) isterler. Bitirdiklerinde, çalışma kağıtları
panoya yapıştırılır.
Sonuç:
Tartışma:
Gürültü, rahatsız etme, kavga,
çalışma malzemelerinin
1. Şunlar yapıldığında neler olur? (Çalışma
paylaşılmaması vb. şeyler olduğunda,
kağıdından istenilmeyen şeyler teker teker
bu çalıştayların amaçları yerine
dizilir.)
getirilmeyecek ve katılımcılar
2. Ne zaman kendinizi daha iyi hissedersiniz:
kendilerini rahat hissetmeyecektir.
(çalışma kağıdından istenilen bir şey
Grupta anlaşılan kurallara uymamak,
söylenir) mi yoksa (çalışma kağıdından
grup üyelerine saygısızlık demektir.
istenilmeyen bir şey söylenir) mi? Neden?
Ardından, aynı gruplarda katılımcılara şu çalışma kağıdından birer kural verilir: Teker teker kurallar 14. Her grubun bunu boyaması ve süslemesi gerekir.
Bitirdikten sonra, bunlar büyük bir kağıda yapıştırılır, açık bir şekilde odada asılır ve kısaca
özetlenirler. Bundan sonra bu kurallar her çalıştaydan önce açık bir şekilde asılırlar.
11
Malzemeler:
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Verilen işaret üzerine, herkes sağa döner ve önünde duran
katılımcının belini tutar. Böylece kapalı bir devre (kapalı tren gibi) yapılır. Verilen işaret
üzerine, herkes ileriye doğru hareket eder. Verilen talimat üzerine herkes belli bir şekilde hareket eder.
Bunun hiçbir yerde kesilmemesi ve kimsenin ne kendini ne de diğerlerini incitmemesine gayret
gösterilmelidir.
Talimatlar şunlardır:








yavaş bir şekilde ileriye gitme
normal tempoyla ileriye gitme
hızlı bir şekilde ileriye gitme
yerinde durma
yavaş bir şekilde geriye gitme
normal tempoyla geriye gitme
hızlı bir şekilde geriye gitme
yerinde durma.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
12
ÇALIŞTAY I.1.4: AYNI, BENZER, FARKLI
Özel amaçlar:
 öğrencilerin aynı, benzer veya farklı oldukları özellikler
konusunda bilincin geliştirilmesi
 farklılıkların kabul edilmesi ve farklılıklara saygı
gösterilmesinin teşvik edilmesi
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Geometrik Biçimler – zarflara bölünmüş (her zarfın
üzerinde, içindeki şekil belirtilmiştir) mavi üçgen, yeşil üçgen, kırmızı dikdörtgen, mavi
dikdörtgen, sarı daire, mavi kare, kırmızı kare, yeşil daire biçimleri – her biçimden 24'er
adet
 renki kağıtlar (kırmızı, sarı, mavi, yeşil) – her renkten ikişer adet
 zarflar – her çocuğa birer adet
 kağıt
 renkli kalemler
 yapışkan bant
 kağıt yapıştırıcısı
 makaslar
Giriş aktivitesi:
Uygulayıcıların ellerinde farklı renkte (kırmızı, sarı, mavi, yeşil) kağıt yapraklar vardır.
Onlardan biri bir renkte bir kağıdı havaya kaldırır ve “…i (rengin adını söyler) Dokun” der.
Onun hemen ardından öteki uygulayıcı da o rengin adını grupta temsil edilen öteki dilde söyler.
Katılımcılar bir an önce o rengi bulur ve dokunurlar. Herkes o rengi dokunduktan sonra, aynı şekilde
başka bir rengi dokunmaları istenir. Oyun birkaç kez farklı renklerle tekrarlanır.
Ana aktivite 1:
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur ve uygulayıcı şunu der: Şimdi “İsterim-İstemem”
oyununu oynayacağız. Oyunu, ben bir şeyi yapmak isteyenlerin ne yapacaklarını, o şeyi yapmak
istemeyenlerin ise ne yapacaklarını söyleyerek oynayacağız. Örneğin: Sabah daha geç kalkmak isteyenler ayağa
kalksın ve el ele tutulsunlar. Daha erken kalkmak isteyenler oturmaya devam etsinler ve ellerini yüksek
kaldırsınlar. Bunu yaptıktan sonra, herkes çevresine baksın ve kimin ayağa kalktığı, kimin ise oturduğunu
aklında tutmağa çalışsın.
Neyi seçerseniz seçin, size “madalyalar” verilecek. Bunlar farklı renkte kağıt geometrik biçimleridir. Bu
“madalyaları” herkes kendi zarfında (zarfı gösterir ve içine birer birer birkaç geometrik biçim koyar) toplayacak ve
sonunda kimin ne topladığını göstereceği son oyuna kadar bunları saklayacaksınız.
Demek ki, sabah daha geç kalkmak isteyenlere bir güzel kırmızı daire, erken kalkmak isteyenlere ise bir güzel yeşil
daire verilecektir.
Sonra da herkes oturur ve oyun aşağıdaki tümcelere göre devam eder. Öğrencilere, seçtikleri tümceye
göre, uygun olan “madalya” verilir.
Bebeklerle oynamak istemeyenler (mavi üçgen).
Bebeklerle oynamak isteyenler (yeşil üçgen).
Futbol oynamak isteyenler (kırmızı dikdörtgen).
Futbol oynamak istemeyenler (mavi dikdörtgen).
13
Malzemeler:
Ispanak yemeyi sevmeyenler (sarı daire)
Ispanak yemeyi sevenler (turuncu dikdörtgen).
Köpekle oynamayı sevenler (mavi kare).
Köpekle oynamayı sevmeyenler (kırmızı kare).
Önemli: Son iki tümce, uygulayıcıların kesin olarak tüm katılımcılarla ilgili olduğunu bildikleri
tümceler olmalıdır:
Şimdi ayağında ayakkabısı olan herkes burnunu tutsun (herkese yeşil daire verilir).
Şimdi A harfini telaffuz edebilen herkes kulaklarını tutsun (herkese sarı daire verilir).
Tartışma
1.
2.
3.
4.
5.
Bütün zaman oturan çocuk var mıydı? Bütün zaman ise ayakta duran çocuk var mıydı?
Sizinle her zaman aynı çocuklar mı ayağa kalktı? Neden farklı çocuklar ayağa kalktı?
Her zaman bütün çocuklar aynı şeyi yemek, yapmak, oynamak ister mi? Neden?
Burnunu tutmayan çocuk var mı? Kulaklarını tutmayan çocuk da var mı?
Hepimizin aynı olduğu, yani tüm çocukların ve tüm insanların yapmak istedikleri aynı
şeyler var mıdır? Bunlar nedir?
6. Tüm çocuklar her zaman aynı şeyi istese, aynı şeyi yapsa, aynı şeyi sevmeseydi nasıl
olurdu?
7. Ne diyorsunuz, hangi durumda kendimizi daha iyi hissederdik: Herkes her şeyde aynı
olduğunda mı ya da herkes bazı şeylerde aynı, bazı şeylerde ise farklı olduğunda mı?
Neden?
Sonuç:
Her çocuğun kendi istek ve ilgisi vardır. Diğer sözlerle, bazı şeyi sever, bazı şeyi beğenir, bazı şeyi ise
beğenmez. Hepimiz sevdiğimiz ve sevmediğimiz şeylere göre farklıyız. Bu da iyidir. Birinin sırf bir
şeyi sevdiği veya sevmediği için daha iyi veya daha kötü olduğu söylenemez. Herkesin kendi zevki
ve alışkanlıkları vardır.
Bazı şeylerde ise hepimiz aynıyız (aslında hepimiz sevilmeyi, sağlıklı olmayı, neşeli ve mutlu olmayı
isteriz).
Muhtemelen hepimiz her konuda aynıysak, o zaman tekdüze (monoton) olur ve ilginç olmazdı.
Hepimiz hep aynı şeyi istediğimize göre de, daha çok çatışmalı durumlar olurdu. Bazı şeylerde aynı,
bazı şeylerde farklı olduğumuzda ise ilginç olabilir, çünkü karşılıklı alıp verme, birbirinden öğrenme
ve ilerleme olur.
Ana aktivite 2:
Katılımcılar üçer kişilik gruplara ayrılır. Herkes kendi zarfından figürleri çıkarır ve onları
kağıt yaprak üzerine istedikleri gibi dizerler. Sonra da ortak bir resim kuracak şekilde
yapıştırırlar. Ek çizgi ve renkler için, renkli kalemler de kullanabilirler.
Bitirdikten sonra, uygulayıcılar yaprakları duvara asar ve “sergi” düzenlerler.
Sonunda, uygulayıcılar hangi resimlerin aynı, hangilerin farklı ve neye göre farklı, bazı biçimlerin
benzer, ancak farklı renkte, bazı biçimlerin ise farklı, oysa renklerine göre benzer olduğunu tespit eder
ve gösterirler.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
14
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Geometrik Biçimler
kırmızı
sarı
yeşil
mavi
mavi
mavi
sarı
mavi
kırmızı
15
ÇALIŞTAY II.1.1: KARŞILIKLI TANIŞMA
Özel amaçlar:
Malzemeler:
katılımcılar için çalışma kâğıdı: Yonca - her katılımcıya birer adet
renki kalem seti – grup sayısında
makas – katılımcı sayısında
yün
zımba (delgeç)
top
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. İlk önce uygulayıcılardan biri normal ses yüksekliğinde
kendi adını söyler. Ardından da herkes kendini tanıtır.
Herkes kendi adını söyledikten sonra, ikinci aşamaya geçilir: teker teker herkes kendi adını mümkün
olduğu kadar hızlı söyler. Sonra da, verilen işaret üzerine, tüm grup o adı söylendiği şekilde tekrarlar.
Üçüncü aşamada, herkes kendi adını mümkün olduğu kadar yavaş söyler. Verilen işaret üzerine ise
sonra tüm grup o adı söylendiği şekilde tekrarlar.
Ana aktivite:
Katılımcılar dörder-beşer kişilik gruplar halinde masaya oturur. Her katılımcı, birer
katılımcılar için çalışma kağıdı: Yonca'yı alır. Ortasında boş yer vardır ve burada her
katılımcı kendi ana dilinde, grupta hitap edilmek istediği şekilde adını yazar ve yazılanı süsler.
Ardından, yoncanın her dört yaprağında herkes en sevdiği birer şeyi (okulda ders, spor, hayvan ve
haftanın günü) yazmalıdır. Sonunda da, herkes yoncayı çizgiden keser, zımbayla delik yapar, delikten
yünü geçirir ve boynuna asar.
Tüm katılımcılar daire biçiminde dururlar. Uygulayıcılar, teker teker katılımcıların bir kategoride en
çok sevdikleri şeyler arasından kaydettiklerini söylerler. Bu böyle tüm yazılanlar söyleninceye kadar
devam eder. Söylenilen şeyi kendi yoncalarında yazmış olan katılımcılar dairenin ortasında durur ve
kısaca neden onu en çok sevdiğini anlatırlar. Ardından, dairede herkes onu alkışlar ve kendi yerlerine
dönerler.
Uygulayıcılar, en çok sevdikleri şeyin kimsede rastlanmadığı durumunda, diğer katılımcılarla olsun
yalnız olsun, tüm katılımcıların dairenin merkezinde olmalarına dikkat ederler.
Katılımcılar ilk birkaç çalıştayda rozetlerini taşıyabilirler. Böylece uygulayıcılar onların adlarını daha
kolay ezberleyecek, katılımcılar da aralarında birbilerini daha kolay tanıyacaklardır.
Tartışma:
1. Herkes her zaman dairenin merkezinde her sevilen şey için bulundu mu? Neden?
2. Dairenin merkezinde olan herkes için, en çok sevdikleri şey aynı nedenle mi
sevilmiştir? Neden?
3. Sadece bir katılımcının dairenin merkezinde bulunduğu oldu mu? Cevap hayır ise, bu
mümkün müdür? Neden?
16
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur, boyunlarına da geçen aktivitede yaptıkları yoncalar
asılıdır. İki uygulayıcı birbirinin karşısında, dairenin karşı tarafında durur. Katılımcılar,
birileri bir yarıda, ötekileri öteki yarıda olmak üzere, uygulayıcıların arasında daire şeklinde yer alırlar.
Bir uygulayıcı ilk önce öteki uygulayıcının adını açık ve net bir şekilde söyler ve sonra topu ona atar.
Öteki uygulayıcı topu tutar, ilk uygulayıcının sağındaki katılımcının adını söyler ve topu ona atar. İlk
katılımcı topu tuttuktan sonra, ikinci uygulayıcının sağındaki katılımcının adını söyler ve topu ona
atar. İkinci katılımcı da aynı şekilde, topu aldığı katılımcının sağındaki katılımcının adını söyleyerek ve
topu atarak, oyunu devam ettirir. Topun ilk uygulayıcıya kadar geldiğinde, oyun biter.
Aynı oyun, dairede katılımcıların yerlerini değiştirdiğikten sonra tekrar oynanabilir. Bu defa
katılımcılar oyunu daha hızlı oynamalı ve topun yere düşmemesi için gayret göstermelidirler.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
17
Sonuç:
İnsanlar kendi aralarında birçok şeye göre farklıdır. Bunların arasında, farklı ilgi, tecrübe, bilgi vb.
nedenlerden dolayı, farklı şeyleri sevmeleri de bulunur.
Bazı insanların aynı nedenden dolayı aynı şeyi en çok severler, ancak bazılarında aynı tercihin neden
çok daha farklı olabilir. İnsanlar farklı şeyler için farklı insan gruplarıyla benzer olabilir, fakat aynı
zamanda bazı kendi seçimi veya özelliği için aynı da olabilir.
ÇALIŞTAY II.1.2: BİZ BİR GRUBUZ
Özel amaçlar:
grup üyelerinin birbiriyle tanışması
 grup oluşturma – farklı etnik topluluk üyeliğine
bakmaksızın, gruba bağlanma duygusunun geliştirilmesi
grup üyeleri arasında iş birliği teşvik etme
 ortak çıkarlar konusunda katılımcıların grup kararları
getirme-lerini teşvik etme
Malzemeler:









katılımcılar için çalışma kağıdı: Otoportre – her katılımcıya birer adet
kalın kağıt (hamer)
büyük kağıt
renkli kalemler – birçok set
kalın uçlu kalemler (markerler)
makaslar – katılımcı sayısında
yapışkan bant
yapıştırıcı – katılımcı sayısının yarısı kadar
tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur. Uygulayıcılardan biri kendi adını söyler ve bir
hareket yapar. Sonra, verilen işaret üzerine, tüm katılımcılar aynı anda onun adını ve
yaptığı hareketi tekrarlarlar. Ardından, bir katılımcı kendi adını söyleyerek ve yeni bir hareket yaparak
devam eder. Diğerleri onun adını ve yaptığı hareketi tekrarlarlar. Katılımcılar, önceleri yapılmayan
hareketleri yapmalarına teşvik edilir. Oyun, tüm katılımcıların sırası geçinceye kadar devam eder.
Ana aktivite 1:
Tüm katılımcılara Otoportre çalışma kağıdından birer adet verilir. Katılımcıların 10 dakika
içerisinde mümkün olduğu kadar çok ayrıntı vererek, kendi otoportrelerini (kendi kendini)
çizmeleri gerekir.
Bitirdikten sonra, dörder kişilik gruplara ayrılırlar ve masaya otururlar. Herkes kendi otoportresini ters
çevirir ve çizgiler üzerinden altı parçaya keser ve tüm kesilen parçalar masanın ortasında bir yerde
toplanır. Uygulayıcılar otoportre parçalarını karıştırırlar ve teker teker tüm grup üyelerine bölüşür
(grubun her üyesine altışar parça düşer).
Sonra da şu talimat verilir:
Şimdi herkesin kendi grup üyelerinin otoportrelerinin altışar parçası vardır. Sadece birkaç parçası kendi, diğer
parçalar ise ötekilerinin otoportresidir.
Grubun her üyesi kendi otoportresini kuracaktır. Otoportreler, sadece diğerleriyle iş birliği yaparsanız
toplanacaktır. Bir grubun tüm üyelerinin kendi otoportrelerini bitirdiği anda ödev bitmiş sayılacaktır.
Ancak, otoportreler bazı kurallara göre kurulacaktır:
 hiç kimse, diğer katılımcıların önünde duran parçaları alamaz (tahtada şu yazılır: „Almak yok“)
 herkes önünde duran parçalardan verebilir (tahtaya şu yazılır: „Vermek var“)
Etkinliğin bu kısmı bittikten sonra, her katılımcıya üzerinde çerçeve çizili birer kağıt (Otoportre çalışma
kağıdının devamı) verilir ve buraya kendi otoportresinin parçalarını yapıştırır.
18
Sonra da, kalın kağıda (hamere) tüm grup üyeleri kendi resimlerini yapıştırırlar ve odanın bir yerine
asılır.
1.
2.
3.
4.
Diğerlerinın yardımı olmadan kendi otoportresini kurabilen katılımcı var mıydı?
Kurallara uymak zor muydu?
İş birliği yaparken kendinizi iyi mi kötü mü hissetiniz?
Farklı katılımcıların yüz parçalarının kombine edilmesini görmek eğlenceli miydi?
Ana aktivite 2:
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur. Uygulayıcılar, tüm gruba ortak bir ad bulmaya
çalışacaklarını söyler. Bu ad, şimdiye kadar hiç kimsenin duymadığı bir yeni ve tuhaf bir
ad olabildiği gibi, bilinen bir ad da olabilir. Katılımcılar öneriler verir, uygulayıcılar ise yorum
yapmadan ve tartışmadan büyük kağıda (bununla paralel olarak, grupta temsil edilen dillerde de)
yazarlar.
Sonra oylamaya geçilir. En çok oy alacak olan üç öneriden, konuşma ve uzlaşmayla, grubun ortak adı
seçilir. Bu arada, adın ne erkeklere ne de kızlara, ne şu veya bu etnik topluluk için tipik olması gerekir.
Tam aksine, bunun birleştirici olması ve tüm grup katılımcıların ortak özellikleri ve ilgilerine işaret
etmesi gerekir.
Dolayısıyla, her üç öneri aşağıdaki sorularla ele alınmalıdır.
Tartışma:
1. Bu ad hem erkeklere hem de kızlara eşit derecede güzel midir?
2. Bu ad hem … (bir etnik topluluk üyelerine) hem de … (öteki etnik topluluk üyelerine)
eşit derecede güzel midir?
3. Bu ad, tüm grup katılımcılarının ortak bir özelliğiyle ilgili midir?
Ad seçimi yapıldıktan sonra (katılımcılar sadece bir ad üzerine uzlaşamazlarsa, bu ad iki-üç öneriden
de oluşabilir), uygulayıcılar bu adı kalın kağıda (hamere) büyük harflerle grupta temsil edilen tüm
dillerde yazar, grubun adını açıkça söyler ve her katılımcının grup üyeliğini vurgularlar. Sonunda,
grubun adı yazılı olan bu kalın kağıdın (hamerin) her çalıştaya getirileceği ve odada asılacağı açıklanır.
Bitiş aktivitesi:
Bir katılımcı odadan çıkar, diğerleri ise daire şeklinde oturur ve aralarından bir „orkestra
şefi“ seçerler. Sonra da dışarıda olan katılımcı odaya geri çağrılır.
„Orkestra şefinin“ bir hareket yapması lazım (örneğin: kaşınma, saçını düzeltme, ayak ayak üstüne
atma…), diğerleri de onu takip ve taklit ederler. „Orkestra şefi“ başka bir hareket yaptığında, diğerleri
de onun gibi yaparlar.
Oyunun amacı, gönüllünün „orkestra şefi“ kim olduğunu bulmasıdır. Bunun zorlaşması için, grup
üyeleri „orkestra şefinin“ yaptığı hareketi hızlı ve ilgi çekmeden yapmalıdır („orkestra şefinin“ daha
kısa zaman dilimlerinde hareketleri değiştirmesi teşvik edilmelidir). Gönüllünün üç defa bulma hakkı
vardır. Sonra da „orkestra şefi“ olan katılımcı dışarı çıkar ve grup başka bir „orkestra şefi“ seçer.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
19
Tartışma:
ÇALIŞTAY II.1.3: GRUP KURALLARI
Özel amaçlar:
grup uyumunun güçlenmesi
grubun çalışma kurallarını ortaya koyma
Malzemeler:







uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Resimli kurallar 1-4
kağıt – grup sayısında sayfa
renkli kalem seti – grup sayısında
yapışkan bant
makas
yün
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur. Çemberin parçası olarak uygulayıcılardan biri de
durur ve bir elinde yün yumağı vardır. Yumağın bir ucu ise diğer elinin işaret parmağına
iki defa sarılmıştır. Bu uygulayıcı, ilk önce bir katılımcının adını söyler, sonra da yumağı ona vererek
oyunu başlatır. Adı söylenilen katılımcı yumağı tutar, yünü iki defa bir elinin işaret parmağına sarar,
diğer eliyle ise yumağı, ilk önce adını söylediği bir diğer katılımcıya verir. Oyun, tüm katılımcıların
yün yumağını alıp verdiği sürece devam eder. Son katılımcı, oyunu başlatan uygulayıcıya tekrar
yumağı verdiğinde oyun biter.
Öteki uygulayıcı oyuna katılmaz, ancak onun (ve sadece onun!) yumağın elden ele geçerken düştüğü
durumda, yerden kaldırabilecek görevi vardır. Yün yumağının, ipliğin düğümlenmemesi ve ağın
gergin tutulması için, her zaman üstten verilmesi gerekir.
Çemberin bir parçası olan uygulayıcı tekrar yumağı alınca, oyunun ikinci turu başlanır, ancak bu defa
oyun ters yönde devam eder: ilk turda yumağı kendisine veren katılımcının adını söyleyerek, yumağı
tekrar ona verir. O katılımcı da, ilk önce parmağından yün ipliği çıkarır, yumağa sarar ve sonra
sıradaki katılımcıya verir. Aktiviteyi başlatan uygulayıcıya yumağın döndüğü, tüm ipliğin tekrar
yumağa sarıldığı ve alkışlandığında oyun biter.
Tartışma
1. Bu oyunun kuralları hangileriydı? (daire şeklinde
durma, verilen kişinin adı söylendikten sonra
yumağın ona verilmesi, yün ipliğin işaret
parmağında sarılması, yumağın yere düştüğünde
sadece bir uygulayıcının onu kaldırabilmesi,
yumağın üstten verilmesi, veriliş sırasının
hatırlanması…)
2. Oyun sırasında kendinizi nasıl hissetiniz? İyi mi,
kötü mü?
3. Oyunu kuralsız bir şekilde oynasaydık, neler
olacaktı? O zaman kendinizi nasıl hissedecektiniz?
4. Grubumuzun kuralları olmalı mıdır? Neden?
20
Sonuç:
Bir aktivitenin başarılı bir şekilde
gerçekleşmesi ve bu arada
herkesin kendini güzel hissetmesi
için, kuralların olması ve bu
kurallara uyulması gerekir.
Bu grubun da başarılı çalışması
için; çalışma şekli, katılımcılar
arasında davranışlar ve iş araçlarına karşı yaklaşımları belirleyecek kuralların olması mecburidir.
Ana aktivite:
Katılımcılara resimler (uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Resimli kurallar 1-4) gösterilir.
Bunlarda birkaç kural gösterilmiştir ve bunlar hakkında tartışılır (… ne demek? Neden bu
 dinlemeyi garantiye alma (söz alma ve „ağıza fermuar“ işaretleri)
 çalışmaya son verme („dur“ işareti)
ortaklaşa çalışma: grup değiştirme, malzemelerin aralarında alıp verilmesi, birbirine yardım etme.
Ardından, katılımcılarla şu kurallar tartışılır (… ne demek? Neden bu önemlidir?):




zamanında gelme
malzemelere özen gösterme
söz istenir ve sözle söylenir; çekme, itme, dövmeyle olmaz
diğerlerini aşağılamadan saymak.
Sonra da katılımcılar dört gruba ayrılır ve her grup yukarıda verilen dört kural hakkında birer resim
çizer.
Sonunda, tüm kurallar kalın kağıda (hamere) yapıştırılır, odada asılır ve bundan sonraki tüm
çalıştaylarda geçerli olacak kurallar tekrarlanır.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde durur ve sağ omuzlarıyla dairenin merkezine doğru, birbirinin
arkasına bakacak şekilde çevrilirler. Herkes kollarını uzatır ve önündeki katılımcının
omuzlarına koyar. Uygulayıcıların talimatını takip ederek, çok tuhaf bir masaj yapılır.
Yavaşça yağmur yağmaya başlıyor (her katılımcı, piyano çalar gibi, önündeki katılımcının omuzlarına
parmaklarıyla yavaşça vurur). Sonra yağmur hız alıyor (aynı vuruşlar, ancak daha güçlü); daha da çok
yağmur yağıyor (vuruşlar daha güçlü ve daha hızlıdır); rüzgar esmeye başlıyor (avuçlar açılır ve hafif
hareketlerle önündeki katılımcının arkasından ve omuzlarında geçilir); yıldırım çakmaya başlıyor
(avuçlar omuzlara göre dik açıdadır ve alt kısmıyla önündeki katılımcının omuzlarına vurulur); şimdi
yağmur dinmeye başlıyor, durmadan hızı azalıyor ve yavaşça tamamen duruyor (vuruşların şiddeti
azalır ve başlanılan aynı hareketlerle biter). Şimdi artık yağmur yağmıyor ve güneş ısıtmaya başlıyor
(parmaklarla nazikçe önündeki katılımcının kolları okşanır). Uygulayıcılar, yağmurun ve rüzgarın
dindiğini katılımcılara söyle ve böylece oyun sona erer.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
21
önemlidir?):
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Resimli kurallar 1
22
23
24
25
ÇALIŞTAY II.1.4: MÜZİK, MÜZİK
Özel amaçlar:
grup üyelerinin aralarında tanışması
grup oluşturma - somut etnik topluluk mensubiyetini gözetmeksizin,
gruba mensubiyet duygusunun geliştirilmesi
grup üyeleri arasında iş birliğinin teşvik edilmesi
ortak çıkarlar konusunda grup kararlarının alınması yönünde
katılımcıların teşvik edilmesi
 grup uyumunun pekiştirilmesi
Malzemeler:
 kapaksız ve keskin kenarsız boş konserve kutuları, metal kutular, metal bardaklar ve
kaşıklar – her katılımcı beraberinde evden bazı metal (oyuk) nesne getirir; boşalan
nesnelerin saklanması için, bu aktivite biraz önceden bildirilir
 balonlar – önceden ağzı (şişirme yeri) kesilir ve her getirilen konserve, kutu veya
bardağa birer tane gerilir
 eski gazeteler
 karton kutu
 sopa
 makaslar
 ses kaydı yapabilen cep telefonu
Ana aktivite 1:
Herkes daire şeklinde durur. Uygulayıcılar, dairenin basit bir karton kutu ve bir sopa
koydukları ortasında dururlar. Bir uygulayıcı, sopayla kutuya üç vuruş yapmakla basir bir
ritim üretir, ardından da geri kalan herkes aynısını ellerini çırparak tekrarlar. Öteki uygulayıcı başka
bir ritim vererek devam eder ve grubun ısınması için bu işlem birkaç defa tekrarlanır. Bu arada
vuruşların sayısı yavaş yavaş artar, ancak bir dizide altı-yedi vuruş geçilmez.
Sonra, herkes evinden getirdiği ve önceden uygulayıcıların balon gerdikleri kendi metal bardak,
konserve ve kutu ile kaşığını alır. Herkes daire şeklinde durur ve birer birer her katılımcı kaşığı
getirdiği nesnenin üzerine vurarak veya üzerindeki balonu havaya kaldırıp çimdikleyerek kendi
ritmini üretir, ardından ise tüm grup işittiklerini kendi “enstrüman”ında aynı anda tekrar.
Tartışma:
1. Belirli bir ritmi tekrarlamak gerektiğinde kendinizi nasıl hissettiniz?
2. Ritmi kendiniz verip de diğerlerinin tekrarlaması gerektiğinde ise kendinizi nasıl
hissettiniz?
3. Son zamanlarda beğendiğiniz bir ritim veya şarkı ritmi var mıdır? Neden? O ritim
nasıldır? Sizde ne gibi duygulara yol açar?
4. Standart müzik enstrümanlarının dışında, bir ritim başka neyle desteklenebilir?
Ana aktivite 2:
Herkes büyük bir gazete sayfası alır ve daire şeklinde durur. Uygulayıcılardan biri kesik
kısa ve uzun hareketlerle kendi yaprağını koparmaya başlar (belirli bir ritimde üç-dörtten
çok hareket olmamalı; örneğin: iki kısa hareket - bir uzun hareket - bir kısa hareket), ardından ise
diğerleri işittiklerini tekrarlar.
26
Sonra, teker teker herkes gazetenin geri kalan kısmıyla, yaprağın farklı bir hareketiyle (koparmak,
dalgalamak, kırıştırmak, okşamak, sallamak…) ses çıkararak bir ritim üretir, diğerleri ise aynı anda
bunu tekrarlarlar. Her zaman yeni, o ana kadar üretilmeyen sesler, daha doğrusu ritimlerin üretilmesi
gerekir.
Herkes etnik açıdan dengelenmiş dört gruba ayrılır. Gruplara bir yığın atık kağıt verilir.
Her grup, enstrüman olarak gazetelerin yardımıyla kısa bir şey “çalmak” zorundadır. Bu
doğrultuda, her grubun üyeleri herkesin nasıl bir ses ve ritim ve ne zaman, daha doğrusu hangi sıraya
göre üreteceği konusunda aralarında anlaşır.
Ardından gruplar diğerlerinin önünde sunum yaparlar, uygulayıcılar ise sonunda katılımcılara
çaldırmak için, bu “müzik çalmayı” cep telefonuyla kayda alabilirler.
Bitiş aktivitesi:
Herkes eline bir gazete yaprağı alır ve top yapar. Tüm toplar, aralarından geçilebilecek
kadar yer bırakılacak mesafede dizilirler. Herkes bu yolun etrafında daire şeklinde durur.
Birer birer herkes toplara dokunmadan bu yoldan geçer. Geçerken de bazen koşar, bazen hızlı yürür,
bazen ise aniden çok kısa durur. Dairede duran diğer grup üyeleri bu geçişi dikkatlice izlerler. Böylece,
katılımcı koşunca – diğerleri el çırparlar, yürüyünce – bacaklarına vururlar, durunca – tüm hareketleri
keserler. Bunu düşünmeden hızlı bir şekilde yapmaları gerekir. Yolu sonuna kadar geçen katılımcı ise
tekrar dairede durur.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
27
Ana aktivite 3:
ÇALIŞTAY III.1.1: KARŞILIKLI TANIŞMA
Özel amaçlar:
grup üyelerinin birbiriyle iş birliği yapmasını teşvik etme
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Karşılaştırma kağıdı – her katılımcıya birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Grup çizelgesi – her gruba birer adet
 sarı, yeşil ve kırmızı renkte kağıt – her yaprak sekiz eşit bölüme kesilmiştir; bir renk
bölümleri katılımcı sayısındadır
 kalın kağıt (hamer) – grup sayısında
 yazı araçları – katılımcı sayısında
 renkli kalem seti – grup sayısında
 yapışkan bant
 makas
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. İlk önce uygulayıcılardan biri normal ses yüksekliğinde
kendi adını söyler. Ardından da herkes kendini tanıtır.
Herkes kendi adını söyledikten sonra, ikinci aşamaya geçilir: herkes ilk önce kendi adını, ardından
solunda, sonra da sağında duran katılımcıların adını söyler.
Üçüncü aşamada, bir katılımcı En çok … (gerçekten de en çok keyif aldığı bir şey ekler)'den keyif alırım
cümlesini bir söz veya deyimle tamamlar. Buna ek olarak, sırada olan katılımcı Ve … (buraya bir şey
ekler)'den de çok keyif alırım cümlesiyle devam eder. Oyun buna benzer şekilde devam eder, ancak
önceden söylenilen şeylerin tekrarlanmasına dikkat edilir. Tüm katılımcıların neyden en çok keyif
aldığını söyledikten sonra oyun biter.
Ana aktivite:
Her katılımcıya, Karşılaştırma kağıdı'ndan birer adet verilir ve herkes kendi başına
doldurur.
Bitirdikten sonra, tüm katılımcılar dört gruba ayrılır ve her katılımcıya kırmızı, sarı ve yeşil olmak
üzere, farklı renkte üç kağıtçık verilir. Kağıtçıkların amacı, her katılımcının çalışma kağıdındaki
sorulara verdiği cevaplardan hangisini seçtiğini (kaldırmakla) göstermektir:
kırmızı kağıtçık, verilen birinci cevabın seçildiğini gösterir
sarı kağıtçık, verilen ikinci cevabın seçildiğini gösterir
yeşil kağıtçık, verilen üçüncü cevabın seçildiğini gösterir.
Seçilen cevapların gösterilmesi her grup dahilinde yapılır. Bu arada, Grup çizelgesi çalışma kağıdında
kaç katılımcının hangi seçimi yaptığı, yani her üç renk her cevapta kaçar defa görüldüğü yazılır.
Ardından, her grup hangi soruya en çok aynı cevabı, hangi soruya ise en farklı cevabı aldığını açıklar.
Sonunda, herkes daire şeklinde oturur. Uygulayıcılar, tüm verilen cevaplarla teker teker birkaç soruyu
okurlar. O cevabı seçen katılımcılar ise, ayağa kalkarak, dairenin ortasında durur, hemen el ele tutulur
ve ellerini yukarı kaldırlar („yaşasın“ der gibi). Ardından yerlerine otururlar. Herhangi bir soruya
sadece tek bir katılımcı cevap vermişse, bu katılımcı dairenin ortasında ellerini yukarıya kaldırdığında,
etrafında oturan diğer katılımcılar Yaşasın diye bağırmalılardır.
28
Katılımcılar üç-dört gruba ayrılır (eşit sayıda üyeyle). Odanın üç-dört yerinde kalın kağıt
(hamer) yapıştırılmıştır. Her katılımcıya, grupta diğer katılımcılardan farklı renkte olan
birer renkli kalem verilir. Her grup birer kağıdın önünde durur, grup üyeleri ise birbirinin ardında yer
alır. Verilen işaret üzerine, birinci katılımcı kağıtta, Dur işitinceye kadar herhangi bir şey çizer.
Çizerken, uygulayıcılardan biri birden beşe kadar sayar ve sonra Dur der. Dur komutunu işittiğinde,
birinci katılımcı çizmeyi keser ve kendi grubundaki kuyruğun sonuna geçer. Sırada olan katılımcı,
uygulayıcının beşe kadar sayıp dediği Dur komutunu işitinceye kadar çizmeye devam eder. Aktivite,
grup üyelerinin en az üçer defa ortak resim üzerinde çalıştıktan sonra biter.
Aktivite devam ederken, resmin nasıl yapılacağına dair grup üyeleri arasında hiçbir şekilde anlaşma
yapılamaz. Önemli olan, herkesin bu ortak resmin yapılmasında kendi katkısını vermiş olmasıdır.
Herkes kendi düşüncesine göre çizer ve bu ortak resmin „gerçek bir şaheser“ olması gereğiyle
çalışmaması, tam aksine süreçte daha çok eğlenmesi gerekir.
Sonunda, her grup kendi ortak resmi için birer ad bulur ve diğer katılımcılar önünde tanıtır.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Kendinizi nasıl hissettiniz?
Ne öğrendiniz?
Öğrendiğimizi günlük hayatta nasıl uygulayabiliriz?
29
Bitiş aktivitesi:
ÇALIŞTAY III.1.2: BİZ BİR GRUBUZ
Özel amaçlar:
grup oluşturma – farklı etnik topluluk üyeliğine bakmaksızın,
gruba bağlanma duygusunun geliştirilmesi
ortak çıkarlar konusunda katılımcıların grup kararları
getirmelerini teşvik etme
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Katılımcılara mektup
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Mesajlar – Sınıfta (bir dizi mesajlar aynı renk kağıtta
yazılmıştır: kırmızı, mavi, sarı veya yeşil)
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Mesajlar – Avluda (bir dizi mesajlar aynı renk kağıtta
yazılmıştır: kırmızı, mavi, sarı veya yeşil)
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Tek dilde ve iki dilde iş birliği örneği
 kırmız, mavi, sarı ve yeşil renkte kağıt
 „rozetler“ – 3cm x 3cm boyutunda kırmızı, mavi, sarı ve yeşil renk yapışkan kağıttan
yapılmış ve karelere kesilmiş (her renkten eşit sayıda „rozetler“; her katılımcıya birer
adet „rozet“)
 kalın kağıt (hamer) – üzerinde yapboz çizilmiş ve dört parçaya kesilmiştir (her parçada
„İş Birliği“ sözünün birer hecesi yazılıdır); bak: uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Tek
dilde ve iki dilde iş birliği örneği
 kalın kağıt (hamer)
 renkli kalemler
 makaslar
 tebeşir ve tahta
Dikkat: Bu çalıştayın hazırlanması için, içinde gerçekleştirilecek olan mekanı ve sağladığı imkanları iyi
bilmek gereklidir (alan katılımcılara tanıdık ise, dışarıya da çıkılabilir).
Uygulayıcılar önceden dör mesaj dizisi (her grup için birer dizi) hazırlamalıdırlar. Her dizide, her grup
için üçten az mesaj olmamalı, her grup için toplam mesaj sayısı da aynı olmalıdır. Mesajlar ilginç bir
şekilde, daha doğrusu kafiyeli bilmece (üç-dört mısra) ve katılımcılar için anlaşılır olacak şekilde
yazılmalıdır. İçerikleri, çalıştayın gerçekleştirileceği mekana tamamen uygun olmalıdır, çünkü birinci
mesaj katılımcıları ikinci mesajın gizli olduğu yere yöneltir, ikinci mesaj ise üçüncü mesajın yerini
belirtir ve bu şekilde diğerleri de devam eder. Gizli mesajlar, aslında, „hazinenin“ nerede saklı
olduğunu gösteren işaret dizisidir. Her mesaj ayrı bir yere saklanmalıdır. Uygulayıcılar için çalışma
kağıtlarında bilmece/mesaj örnekleri verilmiştir ve bunlar aktivitenin yapılacağı yere uygunsalar,
uygulayıcılar bunları verilmiş olduğu gibi kullanabilir, uygun olmadıklarında ise, yenilerini yazarlar.
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur. Herkes kendi adını söyler ve diğerleri verilen işaret
üzerine o adı hecelere ayırarak tekrarlar. Örneğin: BLE-RİM veya NA-Dİ-ÇA.
İkinci aşamada, herkes kendi adını hecelere ayırarak söyler, ancak her heceden sonra, „P“ ile başlayan
ve önceki hecenin ünlüsüyle devam eden bir hece daha eklerler. Örneğin: BLE-PE-RİM-Pİ veya NAPA-Dİ-Pİ-ÇA-PA. Diğerleri ise, sesli olarak bunu tekrarlar.
30
Ana aktivite 1:
Uygulayıcılar, bu çalıştayın başlamasından önce belediye başkanından mektup aldıklarını
ve bunun katılımcılar önünde okunmasını istediğini söylerler. Uygulayıcılar, uygulayıcılar
için çalışma kağıdı: Katılımcılara mektup metnini okurlar ve her gruba ilk bilmeceleri dağıtırlar.
Sonunda her grup son mesaja kadar ulaşmalıdır. Son mesaj ise, iki dilli gruplarda iki dilde, tek dilli
gruplarda tek dilde „İş Birliği“ sözünün sadece bir hecesi yazılı olan yapboz şeklinde bir kalın kağıt
(hamer) parçasıdır. Tüm gruplar bu yapbozun birer parçasını bulduklarında, bu yapboz parçalarının
ancak beraber konulup okunabileceği katılımcıların bizzat kendilerinin aklına gelmeleri gerekir. Bu
durumda, gruplar yapbozu çözer ve parçalarını yapışkan bantla yapıştırırlar.
Tartışma:
1.
2.
3.
4.
Sonuç:
Bir
kimseyle
iş
birliği
yapmak,
birbirine yardım
İş birliği“ sözünün anlamı nedir?
İş birliği olmadan bu aktivite biter ederek bir şeylerin ortaklaşa yapılması demektir. İş
birliğiyle, hedeflere daha kolay ve daha başarılı
miydi?
ulaşılır. Bazı hedefler, ancak diğerleriyle beraber
İş birliğinin yapılması neden
çalı-şıldığında ulaşılabilir. İş birliğiyle insanlar
önemlidir?
Bu grupta iş birliğinin yapılması kendi aralarında daha çok ve daha iyi tanışabilir ve
eğlenebilir.
neden önemlidir?
Ana aktivite 2:
Her katılımcı, kalın kağıt (hamer) üzerinde „İş Birliği“ sözünün etrafında kendi adını
yazar. Bitirdikten sonra, uygulayıcılar katılımcılara gruba ad bulmaları önerisinde
bulunur.
Öneriler, hiç değerlendirme yapmadan tahtaya yazılır.
Öneriler bittikten sonra uygulayıcılar, her önerinin değerlendirileceği şu kriterileri açıklarlar:
 hem erkeklere hem de kızlara eşit derecede kabul edilir olmalıdır
 grupta temsil edilen tüm etnik topluluklar için eşit derecede kabul edilir olmalıdır
 tüm grup üyeleri için ortak olan bir şeye işaret etmelidir.
Bu kriterilere göre her öneri teker teker ele alınır ve kriterilere uymayanlar dışlanır. Geri kalanlarından
oylamayla grup adı seçilir ve büyük kalın kağıda (hamere) yazılır, sonra da odada bir yere asılır. Aynı
sayıda oy alan öneriler olursa, grubun adı bu önerilerin karışımıyla da olabilir.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar çiftlere ayrılır ve çift üyeleri birbirinin karşısında dururlar. Kendilerine
birbirlerine bakmaları ve ortağının nasıl göründüğünü hatırlamaları ödevi verilir (aşağı
yukarı bir dakika).
Sonra birbirlerine sırtını çevirirler ve herkes kendinde üç şeyi değiştirmesi gerekir (örneğin: gömleğini
açmak veya iliklemek, yüzüğünü başka bir parmağa takmak, bluzunu pantolonlardan çıkarmak veya
içeri tıkmak, saçlarını diğer tarafa atmak vb. gibi). Ardından, tekrar birbirine doğru dönmeli ve
ötekisinde nelerin değiştiğini bulmalılardır.
31
Her grup „gizli hazineye“ ulaşmaya uğraşırken, uygulayıcılar gizli mesajların nasıl aranacağına dair
mektupta anılan kurallara katılımcıların uymalarını hatırlatırlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
32
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
СО
BİR
İŞ
РА
БОТ
Ğİ
Lİ
КА
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı Iki dilde iş birliği örneği
33
ÇALIŞTAY III.1.3: GRUP KURALLARI
Özel amaçlar:
grup uyumunun güçlenmesi
grubun çalışma kurallarını ortaya koyma
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Çalıştayda – her gruba birer adet
 kalın kağıt (hamer)
 yazı seti – grup sayısında
 kalın uçlu kalemler (markerler)
 balonlar – toplam katılımcı sayısının yarısı
 tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur. Uygulayıcılar, grupta temsil edilen dillerde bu
aktivite için kilit kelimeleri söylerler (ve tahtaya yazarlar): Gidiyorum ve Gitmiyorum.
Ardından, uygulayıcılardan biri kendi ana dilinde Gidiyorum der ve hemen başını sağa doğru, sağında
duran öğrenciye doğru çevirir ve bu işaretle o öğrencinin de aynı bu kelimeyi (kendi ana dilinde)
söylemesi ve hemen başını sağa, sıradaki öğrenciye doğru çevirmesi gerekir. Aynı şekilde Gidiyorum
sözcüğü diğerlerine de aktarılır.
Her katılımcı oyunda sadece bir defa, sıra kendisine gelince, sözcüğü değiştirerek Gitmiyorum diyebilir.
O zaman, sözcüğün aktarılma yönü değişir. Gitmiyorum sözünü söyledikten sonra, katılımcı başını ters
yönde, yani sola doğru çevirir ve o yönde Gidiyorum sözcüğü aktarılmaya devam edilir.
Oyun, tüm katılımcıların bir defa Gitmiyorum diyerek, sözcüğün aktarılma yönünü değiştirdikten sonra
biter. İlginç olması için, oyunun hızlı oynanması gerekir.
Ana aktivite 1:
Katılımcılar dörder-beşer üyelik gruplara ayrılırlar. Her gruba Çalıştayda çalışma
kağıdından birer adet verilir. Gruplar buraya, çalıştay sırasında katılımcıların beğendikleri
davranışlarını (kurşuni bölgede) ve beğenmedikleri davranışlarını (beyaz bölgede) yazarlar. Örneğin:
Ötekilerin beni sonuna kadar dinlediklerini severim; Ötekilerin benimle dalga geçtiklerini sevmem.
Uygulayıcılar, çalışma kağıtlarında yazılı olan her şeyin okunmasına kadar, teker teker grupları birer
beğenilen ve beğenilmeyen şeyi okumalarına davet ederler.
Her okunan davranışı uygulayıcılar tahtaya SEVERİM veya SEVMEM sütunlarında yazarlar.
Tartışma:
1. Çalıştayda hangi davranışları beğenir,
hangilerini beğenmeyiz? Aralarında
benzerlikler/eklemeler var mıdır?
2. Beğendiğimiz davranışları sağlamak ve
beğenmediğimiz davranışlardan kaçınmak için, grup kurallarını nasıl
kuralım?
34
Sonuç:
Beğendiğimiz ve beğenmediğimiz
davranışlar, genellikle saygı ihtiyacıyla
alakalıdır. Saygı, her şeyden önce, çalıştayda iletişimin yapıldığı şekilde görülür:
biri konuştuğunda nasıl dinlenir ve
diğerleri dinlediğinde nasıl konuşulur.
Ana aktivite 2:
düşünceye saygı göstermek (dalga geçmeden ve eleştirmeden)
engelsiz iletişim (söz kesmeden dinlemek, söz aldıktan sonra teker teker konuşmak)
varılan anlaşmaya uyma (zaman, kural, çalışma şekli).
Sonunda, herkesin gerektiğinde göz atabilmesi için, kurallarla dolu kalın kağıt (hamer) odanın uygun
bir yerinde asılır. İleriki görüşmelerde tartışmak ve eklemek için bu kurallar listesinin açık bırakılması
çok önemlidir.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar çiftlere ayrılır ve her çifte, odanın bir tarafından diğer tarafına kadar taşıması
gereken birer balon verilir. Birinci defa katılımcılar balonu kendi başları arasında, ikinci
defa omuzları arasında, üçüncü defa ise sırtları arasında tutarak taşımaları gerekir.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
35
Katılımcılar, grup kurallarını ortaya koymak için çaba gösterirler. Uygulayıcılar, hazır
kurallar sunmadan, sadece onları teşvik ederler ve yöneltirler. Uygulayıcılar kuralları kalın
kağıda (hamere) yazarlar. Bu kurallar şunlarla alakalı olmalıdır:
ÇALIŞTAY III.1.4: NEDEN BENZER VE FARKLIYIZ
Özel amaçlar:
grup üyeleri birbirine tanışmak
diğer grubunu ile bireysel benzerliker buluşmak
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: El
 yazı seti
 yapışkan bant
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar birbirine bakacak şekilde iki sırada dizilip, çiftlere ayrılır. Bir sırada bir ders
dilinde okuyan öğrenciler, öteki sırada ise öteki ders dilinde okuyan öğrenciler sıralanır.
Sıraların bir kenarından başlayarak, her iki sıranın ilk iki üyesi tokalaşır ve böylece çift oluştururlar.
Ardından diğer iki kişi tokalaşıp çift oluşturur ve son çiftin oluşturulmasına kadar bu böyle devam
eder. Sonra her çift odanın rahat bir yerine giderler, sol avuçlarını uzatırlar ve avuç çizgilerinde tespit
ettikleri birer benzerlik ve birer farklılığı beraberce bulurlar.
Ana aktivite :
Çalıştayın başlamasından önce uygulayıcı her katılımcı için, El adlı uygulayıcılar için
çalışma kağıdında verildiği gibi kağıt avuçlar hazırlar. Her katılımcıya birer kağıt avuç
verilir ve parmakların etrafında çizgi çizerler. Her parmağın altında şu sıraya göre birer kategori
yazılır: küçük parmak – renk; yüzük parmağı – okulda ders; orta parmak – sayı; işaret parmağı – evde
veya dairede oda ve başparmak – haftada gün. Avucun bittiği yerde alt alta iki çizgi çekilir ve burada
her katılımcı kendi adını ve soyadını yazar.
Sonra, her parmakta önceden çizilen boş çizdilerde her katılımcı belirli kategoride en çok sevdiği
şeyleri yazar. Bitirdikten sonra, ellerinde doldurdukları avuçları tutarak, herkes daire şeklinde durur.
Devamda uygulayıcılardan biri, küçük parmak – renk kategorisine dair her katılımcıdan yazdığı rengi
kendi ana dilinde söylemesini ister. Aynı cevabı vermiş olan tüm diğer katılımcıları da görmelerine
dikkat etmek gerekir. Sonra uygulayıcılar en çok yazılan rengin adını veren tüm katılımcıları dairenin
merkezine yanaşmalarına çağırır. Bunlar da kağıt avuçları üst üste koyar, üçe kadar sayar ve bir
ağızdan herkes „yaşasın” („hurra”) diyerek, kağıt avuçları havaya kaldırırlar. Devamda, tüm grup
genelinde en az yazılan rengin adını verenler çağrılır ve bunlar da öncekiler gibi aynısını yaparlar. Bu
sırada, sadece iki katılımcı çıkmışsa, onlar da kağıt avuçları „çak bir beşlik” şeklinde birbirine çakarlar.
Sadece bir katılımcı çıkmışsa (bir renk sadece bir katılımcı tarafından seçilmiştir), o durumda dairenin
ortasına gelir, herkesin görmesi için yerinde ekseninde dönerek kağıt avucu havaya kaldırır, diğerleri
ise alkışlarlar.
Aynı şekilde diğer parmaklarda verilen diğer kategoriler de geçilir.
Tartışma:
1. Her zaman aynı katılımcılarla mı dairenin ortasına çıkarsınız? Neden? Bir durumda
benzer olduğumuz biriyle tüm diğer durumlarda da mı benzeriz? Diğer yandan, biriyle
bir durum veya bir özellik açısından farklıysak, tüm diğer durumlarda da mı farklı
olmamız gerekir?
2. Aynı bir şeyin (örneğin: yeşil renk) iki veya daha çok katılımcının tercihi olacağı neye
bağlıdır? Doğdukları yer, konuştukları dil, dini veya etnik grup mensubiyeti veya
başka bir şeye bağlı mıdır?
36
3. Neden bazı durumlarda bizden farklı olanlarla (başka bir dini veya etnik gruba mensup
olanlarla) dahi aynı veya benzer olabiliriz?
Bizim ilgi alanımıza dair şeylerimiz, uğraşılarımız (hobilerimiz), beğendiğimiz veya beğenmediğimiz
şeyler her zaman mensup olduğumuz gruba bağlı değildir. Bunlar daha çok zevk ve kişisel seçim
sonucudur ve bazı konularda mensup olduğumuz grup üyelerinden çok, diğer grup/gruplar üyeleriyle
daha çok benzerliğimizin olduğunu tespit etmek çok kolay olabilir.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar dört gruba ayrılır. Her grup dahilinde katılımcılar, diğer bir katılımcıyla aynı
cevabı vermiş olduklarını tespit ettikleri parmakları yapışkan bantla yapıştırarak, kağıt
avuçları birbirine bağlarlar. Böylece, grubun tüm üyeleri yapışmış avuçlar şeklinde birbirine bağlanıp,
ortaklaşa bağlanmış avuç ağı yaparlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
37
Sonuç:
Bazı durumlarda bazı insanlarla, oysa bazı diğer durumlarda diğer insanlarla benzer veya aynıyız. Diğer
sözlerle, tüm insanlarla bazı konularda benzer, bazı konularda ise farklıyız.
ÇALIŞTAY IV.1.1: KARŞILIKLI TANIŞMA
Özel amaçlar:
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Ne olmak isterim? – her katılımcıya birer adet
 atım için üç küçük nesne – kolayca atılabilip tutulabilen yumuşak bir top ve diğer iki
yumuşak oyuncak
 rozetler – her katılımcıya birer adet
 kalın uçlu kalemler (markerler)
 yazı setleri – katılımcı sayısında
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar kalın uçlu kalemle (markerle) büyük harflerle kendı adını rozete yazar,
sonra da uygun bir yere kendine takarlar.
Katılımcılar daire şeklinde durur. Uygulayıcılardan biri top alır, karşısında bulunan katılımcının adını
sesli bir şekilde söyler ve topu ona atar. Katılımcı topu tutar, topu aldığı uygulayıcının sağında
bulunan katılımcının adını söyler ve topu ona atar. İkinci katılımcı da aynı şekilde, çemberde
karşısında bulunan, ancak topu aldığı katılımcının sağındaki katılımcının adını söyleyerek ve topu ona
atarak devam eder. Aktivite, tüm katılımcıların sırası geçinceye kadar devam eder.
Top yere düştüğü halde, kendisine top atılan katılımcı onu yerden alır, tüm diğer katılımcılar ise sakin
bir şekilde sıranın kendilerine gelmesini beklerler. Bir katılımcı, topu atmadan önce karşısındaki
katılımcının adını söylemediği halde, aktivite kesilir ve tekrar başlangıçtan başlar.
Bu aktivitede, top atarken birbirine atışma ve vurmaya yol açacak hareketlerden kaçınmak ve
kendisine top atılan katılımcının dışında başka hiçbir şeyin işitilmemesi gerekir.
Ana aktivite:
Katılımcılar, iç-dış prensibine göre iki gruba ayrılırlar. Bunun nedeni, bir iç, bir de dış
çember olarak, iki çember şeklinde sıralanmalarıdır. Bir çemberden her katılımcının, öteki
çemberde bir ortağı olmalıdır: ortaklar (bir dış, bir de iç çemberden) birbirine doğru dönmeleri gerekir
(iç çember dışarıya doğru, dış çember ise içeriye doğru bakar).
Her katılımcıya ne olmak isterdim çalışma kağıdından birer adet verilir ve öteki çemberden tüm
katılımcılarla söyleşi yaparak bunu doldurması gerekir. Her iki çemberden ortak katılımcılar işe ilk
önce birbirleriyle başlar (birbirinin sorularına cevap verir, ötekinin cevaplarını ise kendi kağıdına
yazarlar). İlk önce, herkes birinci resimde („hayvan“ yazılı yerde) ortağının adını yazar, sonra da
Hayvan olsaydın, hangi hayvan olmanı isterdin? sorusunu yöneltir, ardından da Hangi özelliğinden dolayı?
sorusuyla açıklama ister. Aldığı cevapları, kağıtta uygun resmin altına („hayvan“ yazılı yerde) yazar.
Bir sonraki resme geçmeden önce, katılımcılardan ortağını değiştirmeleri istenir. Bunu, bir çemberin iki
yer için sağa doğru hareket ederek ve her katılımcının başka bir katılımcıyla yüz yüze gelmesiyle
yapacaklardır. Her sonraki resme geçmeden önce, çemberler şu sıraya göre yer değiştirecektir: ilk önce
dış çember hareket etmişse, sonra iç çember hareket edecektir, vs.
Her sonraki resim için, ilk önce söyleşinin yapıldığı katılımcının adı yazılır, sonra da … olsaydın,
hangi… olmanı isterdin? ve Hangi özelliğinden dolayı? sorularına ortağın verdiği cevaplar kaydedilir.
38
Herkes beşer ortak değiştirdikten ve çalışma kağıdını doldurduktan sonra, katılımcılar daire şeklinde
otururlar.
Ardından da, en büyük grubu oluşturan katılımcıları dairenin ortasına çağırarak, şu soruyu sorarlar:
Neden o hayvan olmak istediniz? Aynı şeyi, en küçük gruba dahil (veya tek) olanlar da tekrarlar ederler –
merkezer gelir ve neden o şeyi istediklerini açıklarlar.
Bu işlem, çalışma kağıdından diğer sorularla da tekrarlanır – ilk önce en büyük gruba, sonra da en
küçük gruba soru sorulur. Ardından da, merkeze en büyük veya en küçük grup üyeleri geldiğinde,
kendi cevabını açıklamaları istenir.
Tartışma:
1. Aranızda daha çok benzerlik mi farklılık mı vardı? Neden?
2. Benzerlik ve farklılıklar sizin etnik kökeninize mi bağlıydı yoksa başka şeye mi? Neye
bağlıydı?
3. (birçok dilin temsil edildiği gruplar için) Dil, soruların cevaplanmasında engel miydi?
Dil problemleri çıktığında, nasıl çözüyordunuz?
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde durur ve giriş aktivitesinin devamını oynarlar.
Uygulayıcılardan biri, giriş aktivitesinde olduğu gibi, topu atacağı katılımcının ilk önce
adını söyler, sonra da topu ona atar. Ancak şimdi, top dört-beş katılımcıya geçtikten sonra, oyunu
başlatan uygulayıcı oyuna ikinci oyuncağı sokar (ilk önce adı söyler, sonra da oyuncağı verir). Aynı
şekilde üçüncü oyuncakla da tekrarlanır. Aktivitenin bu aşamasında, tüm üç oyuncak tüm katılımcılara
geçtikten sonra aktivite başarılı bitmiş sayılır.
Bu aktivitede, yine nesnelerin verilmesinin atışlara ve vuruşlara yol açmamasına dikkat edilir. Dahası,
nesnelerin verildiği katılımcı adlarının dışında başka hiçbir şeyin işitilmemesi gerekir.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
39
Uygulayıcılar, şu soruları herkese sorarak, aktiviteyi devam ederler: Hangi hayvanlar en çok istenildi?
Hangileri en az?
ÇALIŞTAY IV.1.2: BİZ BİR GRUBUZ
Özel amaçlar:
grup üyelerinin aralarında tanışması
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Sihirli kareler – kartondan yapılmış, çizgilerden
kesilmiş ve sayılara göre gruplanmış – her beş kişilik grup için birer adet
 renkli kendinden yapışkan kolaj kağıdı – önceden 2 cm x 2 cm boyutunda farklı renkte
kesilmiş kareler (bir renkten beş adet) + toplam katılımcı sayısında diğer renkte kareler
 makas
 tebeşir ve tahta
Ana aktivite 1:
Tüm katılımcılar, birkaç gruba ayrılma ajtivitesi için, daire şeklinde oturur. Katılımcıların
tümü gözlerini yumar, uygulayıcılar da herkesin alnına herhangi bir renkte kendinden
yapışkan kare yapıştırırlar. Katılımcı bunu görmez. Her renkten beşer karenin olması gerekir. Katılımcı
sayısı beşle gölünemezse, bu durumda geriye kalan katılımcılar ayrıca işaretlenecektir (başka renkte
karelerle).
Sonra katılımcılar gözlerini açarlar ve kendi renginin dışında, diğer katılımcıların renklerini
görebilirler.
Aktivite, herhangi bir konuşma olmadan, tamamen sessiz bir biçimde yapılır. Herkes kendi grubunu,
yani alnına yapıştırılan karenin rengine göre grubunu bulması gerekir.
Tartışma:
1. Bu aktiviteyi gerçekleştirirken,
kendinizi nasıl hissettiniz?
2. Birileri sizi gruba çağırdığında veya
grubun dışına ittiklerinde kendinizi
nasıl hissettiniz?
3. (beşer kişilik gruplara dahil olmayan
katılımcıların var olduğunda) Daha
az sayıda kalanlarla ne oluyor?
Sonuç:
Bir gruba dahil olduğumuz veya katılmamıza
davet ettiklerinde kendimizi iyi hisseder, bir
grupta bizi kabul etmedikleri veya hiçbir
gruba dahil olmadığımızda ise kendimizi
kötü hissederiz. Her insanın, bir gruba dahil
olması ihtiyacı vardır.
Ana aktivite 2:
Geçen aktivitede kurulan beşer kişilik gruplarda, her katılımcı sayılarak kendi sayısal
işaretini alır (birden beşe kadar). Sihirli kareler çalışma kağıdı karelerinin parçaları
katılımcılara kendi işaretlerine göre dağıtılır (1 işaretli katılımcı 1 işaretli parçaları alır vb.). Bu
gruplardan birinde yer almayan katılımcılar, uygulayıcıların vereceği talimatın uygulanmasına dikkat
edecek „gözlemci“ rolünü üstlenirler.
Sonra uygulayıcılar şu talimatı verirler:
Teker teker hepinizin görevi, kareyi oluşturmaktır. Kare, sadece birbirinizle iş birliği yaparak oluşturulabilir. Her
grup, aynı büyüklükte beş kare oluşturmalıdır. Bir grubun her üyesinin, grubun diğer üyeleri gibi aynı
büyüklükte kareyi kendi önünde oluşturduğunda, ödev bitmiş sayılır.
40
Ancak, kareler bazı kurallara göre oluşturulur:
Tartışma:
1.
2.
3.
4.
5.
Sonuç:
Grubun diğer üyelerinin yardımı
Sadece diğer insanların yardımıyla
olmadan, görevi yerine getirilebilir
yapılabilecek birçok iş vardır. Bu
miydiniz?
durumlarda, herkes diğerlerinin neye
Kurallara tamamen uyan biri var mıydı? ihtiyacı olduğunu görmeli ve bunu vermeli,
Birbirinize ne zaman yardım etmeye
kendisinin de bu durumda bulunduğunda,
başladınız?
yardımı kabul etmeye açık olmalıdır.
İş birliği yapmak zorunda olduğunuz
Böylece insanlar aralarında iş birliği yapar,
için kendinizi iyi mi kötü mü hissettiniz? işler daha hızlı ve daha eğlenceli biter,
Aktivitede kaybeden var mıydı yoksa
ancak hiç kimse kaybeden olmaz, tam
herkes kazandı mı?
aksine, galip (kazanan) olarak çıkar.
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daireye döner. Verilen işaret üzerine, geçen aktiviteye katılan her grup
dairenin ortasına gelir (küçük daire oluşturur) ve diğerlerinin önünde tüm grup üyelerinin
adlarını (teker teker) sesli bir şekilde ve aynı zamanda söyleyerek, kendini tanıtır. Ardından diğerleri
bunları alkışlar. Sonunda, „gözlemciler“ de (varsa) kendini tanıtırlar. Onlar dairenin ortasında yerlerini
aldıktan sonra, tüm diğerleri onların adlarını sesli bir şekilde söyler ve daha sesli ve daha uzun
alkışlarlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
41
Hiç kimse hiç kimseyle konuşamaz. (tahtaya „Konuşmak yok“ yazılır)
Hiç kimse hiç kimseye hiçbir işaret veremez. (tahtaya „İşaret vermek yok“ yazılır)
Hiç kimse kendisinin olmayan kare parçalarını alamaz veya isteyemez. (tahtaya „Almak veya istemek
yok“ yazılır)
Herkes sadece kendi grup üyelerine kare parçası verebilir. (tahtaya „Vermek var“ yazılır)
ÇALIŞTAY IV.1.3: GRUP KURALLARI
Özel amaçlar:
grup üyelerinin arasında tanışması
kendi ortak çıkarları konusunda grup kararlarının getirilmesi
için katılımcıların teşvik edilmesi
grubun kurallarını ortaya koyma
Malzemeler:
kalın kağıt (hamer)
eski gazete kağıtları
CD çalar (veya ses çıkaran başka bir şey, örneğin: kaşıkla bardağa vurmak))
Ana aktivite 1:
Boş sandalyelerden yarımdaire kurulur, katılımcılar ise önünde dururlar.
Uygulayıcılardan biri yarımdairenin ortancı sandalyesinde oturur ve Soldan … (bir istek,
sevdiği veya yapmak istediği bir şeyi söyler) isterim der ve aynı şeyi isteyen bir katılımcı uygulayıcının
solundaki sandalyeye oturur.
Hemen sonra uygulayıcı Sağdan … (sevmediği veya yapmak istemediği bir şeyi söyler) istemem der ve aynı
şeyi istemeyen bir başka katılımcı uygulayıcının sağına oturur.
Aktivite, uygulayıcının solunda oturan katılımcıyla devam eder. O katılımcı, Sağdan … (birincisinin
söylediğini tekrarlar) isterim, soldan … (sevmediği bir şeyi söyler) istemem der, solundaki sandalyeye de
onun gibi düşünen başka bir katılımcı oturur.
Aktivite, uygulayıcının sağında oturan katılımcıyla devam eder. O katılımcı, Soldan … (birincisinin
söylediğini tekrar eder) istemem, sağdan … (sevdiği bir şeyi söyler) isterim der, sağındaki sandalyeye de onun
gibi düşünen bir başka katılımcı oturur.
Aktivite aynı şekilde devam eder – katılımcılar sonuncusuna kadar bir o taraf bir bu taraf sandalyeleri
doldururlar.
Aktivitede, grupta başka hiç kimsenin sevdiği veya sevmediği bir şey söylenmişse, bunu söyleyen
katılımcı yanına oturabilecek en az bir başka kişinin aynı görüşte olacağı başka bir şeyi söylemesi
gerekir. Sevdikleri ve sevmedikleri şeyleri söylerken, hiçbirinin tekrarlanmasına dikkat edilmelidir.
Demek ki, bir defa söylenen bir şey artık „tükenmiştir“ sayılır ve bunu başka hiç kimse kullanamaz.
Tartışma:
1. Aktivite başarılı uygulandı mı?
Neden başarılıydı/başarısızdı?
2. Bu aktivitenin başarılı uygulanması
için hangi kurallara uyulması
gerekiyordu?
3. Oynanabilen kuralsız bir oyun var
mıdır? Neden?
42
Sonuç:
Kuralsız oynanan oyun yoktur. Başarılı oynanması için, kuralları bilmek ve onlara uymak
gerekir. (Önceki aktivitenin kuralları, kimin
oturacağının seçimi ilkesi, hangi tarafta sonraki
katılımcının oturacağının seçimi ilkesi, her
zaman yeni ve „kullanılmamış“ şeylerin bulunmasıyla ilgilidir.)
Ana aktivite2:
Uygulayıcılar grup tartışmasını yönetmeleri ve anlaşmaya varılan kuralların kalın kağıda (hamere)
yazılmasını sağlamalıdırlar. Sonunda kurallar, gerektiğinde her zaman bakılabilecek şekilde duvara
asılırlar.
Kurallar, mecburen aşağıda verilen örnekte olduğu gibi verilmemeli ve grup sadece bunlarla
sınırlanmamalıdır. Katılımcılardan kaynaklanan kurallar ve burada verilmeyen kurallar da,
demokratik grup çalışmasına uygun bir şekilde olumlu karşılanmalıdır.
Tartışma 1:
1. Bu programı bir çeşit oyun kabul edersek, kuralsız oynayabilir miyiz?
2. Herkesin kendini iyi ve kendi görüşünü özgürce ifade edebileceği havayı nasıl yakalamak gerekir? Doğru ve yanlış düşünceler var mıdır, yoksa sadece farklı düşünceler mi
var?
3. Sözünüzü kestiklerinde, size güldüklerinde, haksız olduğunuzu söylediklerinde vb.
durumlarda kendi düşüncenizi özgürce ve açık olarak söyler miydiniz?
4. Bu durumda, bir şey söylemek istediğinizde, nasıl söz almak lazım?
5. Konuşan kişi kime hitap eder? Etrafındakiler ne söylediğini dinlemezlerse, söylediği
dinlenebilir mi?
6. Karşılıklı saygı nasıl sağlanabilir? Düşüncesine, zamanına ve emeğine saygılı olmadığınız birinin sizin düşünce, zaman ve emeğinize saygılı olmasını bekleyebilir misiniz?
Kural örnekleri:
1. kural:
HERKESİN KENDİ DÜŞÜNCESİNİ İFADE ETME VE KONUŞURKEN DİKKATLİCE
DİNLENME HAKKI VAR-DIR
2. kural:
HERKESİN DÜŞÜNCESİNE SAYGI DUYULUR VE BİRİ KONUŞTUĞUNDA HİÇ KİMSE
DALGA GEÇMEZ
3. kural:
E DREJTA E FJALËS REALIZOHET ME NGRITJE TË DORËS
....
Sonra tüm grupla, kurallara nasıl uyulacağı tartışılır. Grup tartışmasıyla, kabul edilen kurallardan
bazısının ihlali durumunda nasıl davranılacağı da belirtilmelidir. Bu arada, cezalandırılmaya izin
verilmemesi, kuralların ihlalinden sorumlu katılımcının veya akatılımcıların adının verilmemesi
önemlidir.
Tartışma 2:
1. Birinin veya birilerinin kuralları ihlal ettiğinde ne olur?
2. Kuralları ihlal edenler cezalandırılmalı mıdır? Bunlar kasten mi yoksa düşünmeden mi
yapılır?
3. Kuralların ihlalinde nasıl ikaz edilmelidir? Genel olarak mı ikaz edilmelidir, yoksa
hangi kuralın ihlal edildiği mi söylenmelidir?
43
Katılımcılarla, bu program aktivitelerinin başarılı uygulanmaları için kabul edilmesi
gereken kurallar hakkında tartışılır. Kurallar uygulayıcılar tarafından kabul
ettirilmemelidir ve katılımcıların kendilerinin getirmesi gerekir.
4. Kuralların uyulmasına kimler bakmalıdır? Hangi kuralın ihlal edildiğine kim işaret
etmelidir?
Sonuç:
Çalıştayların başarılı gerçekleşmesi ve herkesin orada kendini rahat hissetmesi için, kurallar
gereklidir. Katılımcıların kendi düşüncelerini ifade etmede kendilerini özgür hissetmeleri çok
önemlidir. Bu sağlamak için, başkasının sözünü kesmemek, dinlemek, dalga geçmemek, ifade edilen
düşünceye veya bunu ifade eden kişiye değer vermek gerekir. Dahası, birçok düşüncenin işitilmesi
için, söz istemek (el kaldırmak) çok önemlidir. Biri ötekine saygı gösterirse, kendisine karşı da saygı
duyulmasına imkan tanır. Bir de bu durumda gerekli şekilde kendisine karşı davranılmamışsa, bunu
etkin bir şekilde istemek imkanı doğar.
Katılımcılar, kuralları ihlal etmemeleri için etkin bir şekilde çaba göstermeleri gerekir. Yine de ihlal
edildiklerinde, ihlali yapanın adı sötlenmeden, açık bir şekilde hangi kuralın ihlal edildiği
söylenmelidir. Kurallara uyulması için grubun tüm üyelerinin çaba sarfetmeleri gerekir. İhlallerde
ise, hangi kuralın ihlal edildiğini grubun her üyesinin söyleme hakkı vardır.
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar geniş, boş bir mekanda durur ve herkes bir gazete sayfasının üzerine
basar. Uygulayıcılardan biri müzik koyverir (çalar) ve her katılımcı yerde bırakılan gazete
sayfasından çekilmeli ve müzik eşliğinde oynamalıdır. Bu arada, diğer uygulayıcı birkaç gazete
sayfasını çeker ve müzik dindiğinde, tüm katılımcılar geriye kalan sayfaların üzerine basmalıdır. İşlem,
üzerinde tüm katılımcıların duracağı birkaç yapışık sayfa kalıncaya kadar birkaç defa daha tekrarlanır.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
44
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
ÇALIŞTAY IV.1.4: BAVULUM
Özel amaçlar:
 grup üyelerinin kendi aralarında tanışması
Malzemeler:
Ana aktivite:
Her katılımcıya Bavulum adlı katılımcılar için çalışma kağıdından birer ader verilir. Hayat
durumları hayal ederek, daha doğrusu kendi içinde sıkça hangi duyguları ve özellikleri
taşıdığını düşünerek, bu kağıdı kendi başına doldurur. Issız adada hangi beş şey olmadan hayatta
kalamaz? Hangi insanlar kendisini daha rahat, daha güvenli, daha iyi hissetmesini sağlar? Diğer
sözlerle, hangi insanları beraberinde götürürdü? En çok hayal ettiği nedir?
Çalışma kağıdını doldurduklarından sonra, üç veya dört kişilik gruplar kurulur ve burada sözlü olarak
bunlar hakkında karşılıklı konuşulur. Sonra herkesin önünde, herkes diğerleriyle paylaşmak istediği
her şeyi paylaşır. Bu arada, en az üç şey paylaşılır. İsteyenler, tüm diğerlerini de paylaşabilir. Tüm
durumlarda, neden bizzat onları yazdıklarını kısaca açıklamaları gerekir.
Tartışma:
1. Güzel bir tropik adayı hayal ederken kendinizi güzel hissettiniz mi?
2. Beş şeyi seçerken, zorlandınız mı? Bu bölümde bavula girecek olanlardan en çok hangi
seçimleri işittik? Diğerlerinin hangi seçimleri sizi şaşırttı veya eşsizdi?
3. Neler en çok tekrarlandı?
4. Neler en eşsizdi?
5. Bunu yetişkinler yapsaydı, bu grubun seçimlerine kıyasen daha çok benzerlik mi daha
çok farklılık mı olurdu?
6. Gençler en çok neyin hayalini kurarlar?
Sonuç:
Genelde insanlar güzel yerleri hayal ettiklerinde, kendilerini iyi hissederler. Hayatta kalmak için
yapamayacakları birkaç temel şeyi seçmek zorunda kaldıklarında, genelde çok zorlanırlar. Sık sık
seçimler çok zor, bazen ise diğerleri için çok tuhaftır. Bütün bunlar bizim tercihlerimizi, tutumlarımızı
ve değerlerimizi gösterir. Gençler çatal bıçak takımı veya un çuvalı yerine, genellikle telefon veya
bilgisayarı seçerler. Yetişkinler daha sık “akıllı” seçimler yapar, daha doğrusu “hayatta kalma”ya
daha çok önem verirler. Büyük ihtimalle gençler daha çok kendi aşklarını, belki de adada eğlence
düzenlemeyi veya bazı kendi hobisi veya tutkusunu hayal edeceklerdir.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
45
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Bavulum
 yazı seyi
Genel amaçlar:
„ötekilerinin“ kültürüyle tanışarak, onlara karşı saygı beslemek
„öteki“ etnik topluluk üyeleriyle kişiler arası iletişimin sağlanması
47
ÇALIŞTAY I.2.1: DİĞER DİLDE KIRMIZIYA NE DENİR?
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dilinde sözler öğrenme
„ötekilerle“ iş birliği teşvik etme
Malzemeler:
 kağıt – çizgiyle yarıya bölünmüş ve her katılımcıya birer adet
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde otururlar. Katılımcılara Makedonca ve grupta temsil
edildiklerine göre Arnavutça/Romanca/Türkçe selamlaşacakları söylenir. Günaydın'ın
Arnavutçası Mirëdita, Romanca Šukar dive, vb. olduğu anlatılır.
Ardından da her katılımcı Günaydın'ı Makedonca olmayan dillerde söyler. Sonraki aşamada herkes
Günaydın'ın Makedoncasını, son aşamada da herkes Günaydın'ı kendi ana dilinin dışında bir dilde
söyler.
Ana aktivite:
Katılımcılar dörder-beşer kişilik gruplara bölünür. Her katılımcıya, kendi grubu dahilinde
farklı renkte bir renkli kalem ve çizgiyle ikiye ayrılmış bir çizim kağıdı verilir. Herkesten
kağıdın bir yarısına eldeki renkli kalemle çiçek, güneş ve çim çizmeleri istenir.
Bir aradan sonra herkesten, kağıdın diğer yarısına bir resim daha çizmeleri, ancak sadece diğerlerinden
rica ederek aldıkları renkli kalemleri de kullanmaları talimatı verilir. Sorulmadan başkasının kalemi
alınamaz. Bu soru kendi ana dilinde şöyle sorulur: ... (katılımcının adı), … (renk) kalemini bana verebilir
misin?
Tartışma:
1.
2.
3.
4.
5.
Sonuç:
Hangi resmi, birincisini mi ikincisini mi daha Çizdiğimiz veya başka bir şey
çok beğeniyorsunuz? Neden? Resimler neye yaptığımızda, sadece bir değil, birçok
şeyi kullandığımızda kendimizi daha
göre farklıdır?
iyi hissederiz. Seçimimiz sadece bir
Her zaman sadece bir renkli kalemi
şeyle sınırlıysa, bu usanç olabilir ve çok
kullanırsak nasıl olacaktı?
da güzel olmayabilir. İnsanlar, renkli
Tüm insanlar aynı mıdır? Aynı görünüşleri
kalemler
gibi, kendi aralarında ten
var mıdır? Aynı dili konuşurlar mı? Herkes
rengi, konuştukları dil ve birçok diğer
önemli midir?
Biz burada renkler için aynı adları kullanıyor şeyle farklıdırlar. Fakat, beraber olunca,
bütün olunca, en güzel şeyleri elde
muyuz?
edebilirler.
Herhangi bir renge başka bir dilde nasıl
denildiğini aklınızda tuttunuz mu? Hangi
rengi? Nasıl denilir?
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde oturur. Uygulayıcılar, gruba birçok renkli kalem verileceğini
söylerler. Herkes renkli kalemleri kendisinin sol tarafından alacak, sağ tarafına teslim
edecektir. Renkli kalemin bir taraftan öteki tarafa verilmesinde, uygulayıcıların söylemiş olduğu dilde
kalemin rengi söylenir. İlk önce, uygulayıcılar ilk renkli kalemi verince, o rengi Makedonca söylerler.
48
Ardından da, rengi ilk kalemin aynısı olan kalemi grupa verirken, grupta temsil edilen dillerden birinde
rengin adını söylerler. Sonra, uygulayıcılar gruba yeni ve başka renkte verdikleri kalemin rengini
Makedonca olmayan bir dilde adlandırırlar, aynı renkte olan ve ardından gelen kalemi ise Makedonca
adlandırırlar. Bu sıraya göre bütün renkli kalemlerle davranılır. Gruba verdikleri her kalemden sonra ve
yeni kalemi vermeden önce uygulayıcılar kısa bir ara verirler.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
49
ÇALIŞTAY I.2.2: AYNI HAYVANLAR, FARKLI HAYVANLAR
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dili/dilleriyle olan benzerlik
ve farklılıkları görme
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar – her gruba kartlara kesilmiş şekilde birer
adet (her gruba birer kart seti)
 renkli kalem seti – grup sayısında
 makas
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde otururlar. Grup katılımcılarının dillerinde Nasılsın? ve İyiyim'in
nasıl denildiği söylenir. Daire şeklinde bir katılımcı kendi ana dilinde Nasılsın? diye sorar,
yanında oturan diğer katılımcı ise kendi ana dilinde İyiyim diye cevap verir. Ardından, cevap veren kişi
aynı soruyu yanındaki katılımcıya yöneltir. Herkes soru soran ve cevap veren konumunda oluncaya
kadar bu devam eder. Örneğin, bir Makedon çocuğu bir Arnavut çocuğuna hitap ettiğinde, ona Kako
si? diye sorunca, ondan Mirë cevabını alacaktır. Ondan sonra, Arnavut çocuğu Si je? diye sorunca,
yanında Makedon çocuğu oturmuşsa, Dobro cevabı, Arnavut çocuğu oturmuşsa, Mirë cevabını
alacaktır..
Ana aktivite 1*:
Katılımcılar dörder-beşer kişilik gruplara ayrılırlar. Her gruba birer renkli kalem seti ve
katılımcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar'dan birer kart seti verilir. Kartlar, kesilmiş sekiz
hayvan resminden ibarettir. Katılımcılardan, … (kartlardaki bir hayvanın adı) görmek istiyorum
denildikten sonra, kartlarda temsil edilen bir hayvanın kartını yukarı kaldırmaları istenir. Her grup
istenilen hayvan kartını bulup kaldırdıktan sonra, grupta temsil edilen dillerde o hayvanın nasıl
adlandırılıdığı öğrenilir. Ardından o kart masa üzerine bırakılır ve … (kartlardaki bir hayvanın adı)
görmek istiyorum diye yeni talimat verilir. Bu defa istenilen hayvan, grupta temsil edilen dillerin bir
diğerinde adlandırılır. Katılımcılar istenilen hayvan kartını yukarı kaldırdıktan sonra, tüm
katılımcılarla hep beraber grupta temsil edilen diğer dillerde o hayvanın nasıl adlandırıldığı
(uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar'da verildiği gibi) öğrenilir. Böylece, kartlardaki
hayvanları kullanarak ve uygulayıcıların hayvanların adlarını dillere göre değiştirerek, aktiviteyle
devam edilir.
Sonuç:
Tartışma:
Hepimiz farklı dillerde konuşuruz
(Makedonca, Arnavutça, Türkçe, Romanca…).
1. Konuştuğumuz diller aynı mıdır?
Hayvanların, farklı yerlerde ve farklı dillerde
2. Hayvan adları tüm dillerde aynı
farklı adları vardır. Ancak, bazı adlar iki veya
mıdır?
daha çok dilde de aynıdır (örneğin: maymun,
3. Şu veya bu dilde aynı olan hayvan
kaplan, timsah, yunus, vb.). Şu veya bu dilde
adları var mıdır?
aynı
olan başka sözler de vardır (örneğin:
4. Şu veya bu dilde aynı söylenen
radyo, telefon, vb.), ancak sözlerin çoğu
başka sözler de var mıdır?
farklıdır.
* Uygulayıcılar, çalıştayı gerçekleştirmeden önce, kendilerine adanan çalışma kağıdından grupta temsil edilen dillerde
50
Ana aktivite 2:
Var olan gruplarda katılımcılar, önceki aktivitede kullandıkları kartlar üzerindeki hayvanları
renkli kalemlerle boyarlar.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Herkes, çıkardığı sesi göz önünde bulundurarak, birer hayvan
düşünür. Bir gönüllü, seçtiği hayvanın sesini taklit eder, diğerleri ise bu hayvanı bulurlar.
Aktivite, diğer gönüllülerin düşündükleri hayvanın ses taklidini yaparak devam eder.
Herkes bitirdikten sonra, verilen işaret üzerine, herkes seçtiği hayvanın ses taklidini yaparak, odada
yürür. Uygulayıcılar, bir anda ellerini çırpmaya başlayınca, katılımcıların da eşlik etmeleri gerektiği ve
böylece aktivitenin biteceğini açıklarlar.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
51
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar
Dikkat: Çizelgeden, sadece grupta temsil edilen dillerde hayvan adları kullanılır.
52
MAKEDONCA
ARNAVUTÇA
ROMANCA
ТÜRKÇE
ЛЕ ИЗ
ELEFANT
ELEFANTI
FIL
КУЧЕ
QEN
RIKONO
KÖPEK
ЗМИЈА
GJARPËR
SAP
YILAN
ПЕТЕЛ
GJEL
BASHNO
HOROZ
ТИГАР
TIGËR
TIGRO
KAPLAN
КРОКОДИЛ
KROKODIL
KROKODILI
TİMSAH
МАЈМУН
MAJMUN
MAJMUNI
MAYMUN
ДЕЛФИН
DELFIN
DELFINO
YUNUS
ÇALIŞTAY I.2.3: BEBEĞİMİ NASIL UYUTMALIYIM?
Özel amaçlar:
 „ötekilerin“ dillerinde sözler öğrenme
Malzemeler:





uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Tekerlemeler
katılımcılar için çalışma kağıdı: Bebek ve Giysiler
makaslar
renkli kalemler – her gruba birer set
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Ninniler
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur ve tekerlemelerle dört gruba ayrılırlar.
Tekerlelemeri uygulayıcılar Tekerlemeler çalışma kağıdından söyler veya öğrencilerden
kendilerinin oyunlarda kullandıkları tekerlemeleri söylemelerini isterler. Tekerlemeler ilk önce bir
dilde, sonra da öteki dilde söylenir ve herkesin ezberleyeceğine kadar birkaç defa tekrarlanır.
Ana aktivite:
Önceki aktivitede dört gruba ayrılan katılımcılara Bebek ve Giysiler çalışma kağıdından
birer adet verilir. Bebek ve giysileri kesmeleri ve boyamaları, bebeği „giydirmeleri” ve
battaniyeyle örtmeleri gerekir. Uygulayıcılar, Ninniler* çalışma kağıdından ninnileri katılımcılara
tanıtır ve bunları bilip bilmediklerini sorarlar. Ninnileri bildikleri durumunda, uygulayıcılar bunları
çevirirler ve anlamlarını açıklarlar, ardından da hep beraber bunları bir, sonra da öteki dilde söylerler.
Ardından grupta herkes giydirilmiş ve örtülü olan „bebeği” birer birer ellerinde sallayarak ve kendi
dilinde ninniyi söyleyerek „uyutması” gerekir. Ancak, „bebek” uyuyamayacaktır. Dolayısıyla, her
katılımcı kendi ninnisini bitirdikten sonra, yanındaki katılımcıya şu ricayla hitap edecektir: Komşu,
komşu, bebeğimi bir türlü uyutamıyorum! Bir de sen kendi ninninle dene, lütfen! Ardından „bebeği” verir.
„Bebek” küçük gruplarda elden ele tüm katılımcılardan geçer. Sonunda rahleye bırakarak, hep beraber
ilk önce bir, sonra da öteki dilde ninni söylerler, o zaman da „bebek” uyur.
Tartışma:
1.
2.
3.
4.
5.
Sonuç:
Tüm milletlerin kendi
Bebeği uyutmak nasıldı?
ninnileri vardır. Ninnilerde
Herkesin ninnileri var mıdır? Bunlar nasıldır?
genellikle bebeklere iyi
Aralarında benzer mi, farklı mıdır?
Bebeklere genelde ne söylenir? Ne tür dilekler tutulur? dileklerde bulunulur. Sözler
ve ezgi farklı olabilir, ancak
Bebeğin uyuması için, ninni nasıl söylenmelidir?
bebekler uyutulurken, ninni
Yüksek sesle mi, yoksa nazik ve hafif bir sesle mi
nazik, düşük sesle ve sevgiyle
söylenmelidir?
söylenmelidir. Ninninin
Bebek ninninin sözlerini anlar mı? Bebek, evde
sözleri önemli değildir, çünkü
konuşulmayan dilde bir ninniyle uyuyabilir mi?
bebek onları anlamaz.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
* Uygulayıcıların, çalışma kağıdında verilen ninnileri katılımcıların bilip bilmediklerini denemeleri gerekir. Bunları bilmedikleri durumda, o yörede
bebeklere uyumaları için genellikle hangi ninnilerin söylendiğini öğrenmeleri, bunları ezberlemeli ve bu çalıştayda katılımcılara sunmaları gerekir.
53
Giriş aktivitesi:
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Tekerlemeler
Eş, ebe, ben,
Tavşancıksın sen,
Bense küçük kelebeğim,
Eş, ebe, ben.
54
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Ninniler
Dandini dandini dastana,
Danalar girmiş bostana,
Kov bostancı danayı,
Yemesin lahanayı.
55
ÇALIŞTAY I.2.4: DOĞUM GÜNÜNÜ KUTLUYORUZ
Özel amaçlar:
• farklı kültürlerde doğum gününü kutlama
adetleriyle tanışma
Malzemeler:




katılımcılar için çalışma kağıdı: Parmak Örgüsü – her çifte birer adet
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Seyhan ve Yane'nin Doğum Günü
makaslar
renkli kalemler
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur ve teker teker kaç yaşında olduklarını birbirine
sormaları gerekir. İlk önce uygulayıcılardan biri Kaç yaşındasın? sorusunun her iki dilde
nasıl olduğunu söyler, sonra da hep beraber bu soruların birkaç defa tekrarlanmasını ister. Sonra
uygulayıcı kendisinin sağında olan katılımcıya evde konuştuğu dilden farklı dilde kaç yaşında
olduğunu sorar, katılımcı da hem kendi dilinde cevap vermeli, hem de parmaklarla göstermelidir.
Ardından, cevap veren katılımcı kendi yanındaki katılımcıya kaç yaşında olduğu sorusunu yöneltir, o
da sözlerle ve parmaklarla göstererek aynı şekilde cevap verir. Soru sorma, aktiviteyi başlatan
uygulayıcıya gelinceye kadar dairede devam eder.
Ana aktivite:
Katılımcılar daire şeklinde oturur, uygulayıcılar ise Seyhan ve Yane'nin Doğum Günü
çalışma kağıdından hikayeyi okur. Bu okuma, ilk paragrafın bir dilde, ardından da grupta
temsil edilen öteki dilde, sonra ikinci paragrafın okumanın başlatıldığı ilk dilde ve böylece bir o dilde,
bir bu dilde okunması ve aynı çalışma kağıdındaki şarkıların ortaklaşa söylenmesiyle yapılır. Hikaye
okunurken, uygulayıcılar yazı tahtasına belirli bölümleri temsil etmek için çok basit resimler çizebilir.
Tartışma:
1. Doğum günümüzde kendimizi nasıl hissederiz?
2. Genellikle doğum gününü nasıl tebrik ederiz?
Doğum günü Makedonca nasıl tebrik edilir?
Arnavutça/Romanca/Türkçe (grupta temsil
edilen dile bağlı olarak) nasıl tebrik edilir?
Doğum günün kutlu olmasının yanısıra, başka
bir şey yapılır mı?
3. Doğum günü şarkıları söylenir mi? Hangi diğer
şarkılar doğum gününde söylenebilir?
4. Bugün söylediğimiz şarkı aynı mıdır, farklı
mıdır? Fark nedir? Diğer dilde de var mıdır?
Bitiş aktivitesi:
Sonuç:
Doğum günümüzde kendimizi
genellikle mutlu ve sevinçli
hissederiz. Başta çocuklar için
birçok ortamda doğum günü çok
önemli bir gündür ve doğum günün
kutlu olsun'la tebrik edilir. Büyük
büyümeleri için kulaklarından da
çekilebilir :). Bazıları çocuğun
dilinde, bazıları da ingilizce olmak
üzere, çeşitli şarkılar söylenir.
Bugün söylenilen şarkı, ingilizce
Happy Birthday To You şarkısının
ezgisidir.
Uygulayıcılar, Seyhan ve Yane'nin sınıfındaki öğretmenin, biraz eğlenecekleri, biraz da
grupta konuşulan dillerde yeni sözcükler öğrenecekleri bir oyun oynamalarını önerdiğini
söylerler.
Siz de bu oyunu denemek ister misiniz?
56
Katılımcılar çiftlere ayrılır, rahlelere oturur ve Parmak Örgüsü katılımcılar için çalışma kağıdından birer
adet oyun kağıdı alırlar.
İlk önce katılımcılardan şekilleri boyamaları istenir:




daireler - kırmızı
üçgenler - mavi
kareler - sarı
baklavalar - yeşil.
Uygulayıcılar, geometrik şekillerin mi, renklerin mi veya sayıların mı adlarını öğreneceklerine
odaklanmayı kendileri seçecektir.
Bu oyun, bir elin iki parmağı, yani işaret parmağı ve orta parmakla oynanır. Çiftlerden biri, önünüzde bulunan
oyun alanındaki iki daireye parmaklarını koyar, çiftin öteki üyesi ise kendi iki parmağını iki baklava şeklinin
üzerine koyar. Bu şöyle yapılır. Her iki uygulayıcı bunu gösterirler. Sonra biz her iki dilde hepinizin işaret
parmağınızı hangi şekle götürmenizi söyleyeceğiz. Örneğin: İŞARET PARMAĞI İKİYE ve hepiniz kendi işaret
parmağınızı iki sayısıyla işaretlenen serbest şekle koyacaksınız. Ardından da orta parmağınızı hangi şekle
koymanızı söyleyeceğiz. Örneğin: ORTA PARMAK DÖRDE ve hepiniz, işaret parmağınızı oynaştırmadan, orta
parmağınızla dört sayılı şekilde “duracaksınız”. İşte böyle. Uygulayıcılar bunu gösterir. Sonunda da şu
soruyu sorarlar: Şimdi deneyebilir miyiz?
Oyun iki yönergeyle oynanır. Uygulayıcılar her iki dilde sayıları söyler, sonra da katılımcılara oyuna
başlayacakları ve kendilerine art arda beş yönerge verileceğini söylerler. Sayıların diller karıştırılarak,
ancak sadece bir dilde verileceğini açıklarlar.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
57
Sonra da oyunun nasıl oynanacağı açıklanır. Sayıların kullanılmasına örnek:
ÇALIŞTAY I.2.5: İSTEK TRENİ*
Özel amaçlar:
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yeni Yıl Sözlüğü
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Yeni Yıl – önceden kartlara kesilmiş; her katılımcı için birer
kart seti
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Noel Baba – her gruba birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Noel Ağacı – her gruba birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Kardan Adam – her gruba birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Çocuk – her gruba birer adet
 büyük kağıt – grup sayısında yapraklar
 renkli kağıt – katılımcı sayısında yapraklar
 renkli kalem setleri – grup sayısında
 makaslar – grup sayısında
 yapıştırıcı – grup sayısında
 yapışkan bant
Giriş aktivitesi:
Çalıştaydan önce, uygulayıcılar katılımcılar için Yeni Yıl çalışma kağıdını özel kartlara
keser. Böylece, her katılımcıya her dört türden birer kart vardır. Dahası, çalıştaydan önce
uygulayıcılar grupta temsil edilen dillerde bu kartlarda temsil edilen şeylerin nasıl adlandırıldığını
öğrenmelidir. Bunun için, uygulayıcılar için Yeni Yıl çalışma kağıdı yardımcı olabilir.
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur. Yeni Yıl ve Noel Baba'nın gelmesi konusunda konuşurlar.
Sonra her katılımcıya, kartların her dört türünden birer adet verilir.
İlk önce uygulayıcılar değişimli olarak grupta temsil edilen bir dilde, sonra da öteki dilde kartlarda
çizili olan her şeyin adının ne olduğunu söyler, katılımcılar da uygun kartı yukarı kaldırarak, her iki
dilde söylenileni tekrarlarlar.
Bunun alıştırması yapıldıktan sonra bir adım ileri gidilerek, kartlardaki her şeyin adı sadece bir veya
sadece öteki dilde söylenir, her katılımcı ise hemen uygun kartı yukarı kaldırır. Aktivite, karışık olarak
her kart için birkaç defa tekrarlanır. Grupta temsil edilen dillerde eşit defa söylenmesine de dikkat
etmek gerekir.
Ana aktivite 1:
Katılımcılar dört gruba ayrılır. Ger gruba katılımcılar için tüm dört çalışma kağıdından
(Noel Baba, Noel Ağacı, Kardan Adam ve Çocuk) birer adet, birer büyük kağıt yaprağı,
renkli kalemler, makaslar ve yapıştırıcı verilir. Katılımcılar, çalışma kağıtlarında temsil edilenleri keser
ve boyatır, sonra da ortaklaşa süsleyecekleri büyük kağıt yaprağa yapıştırırlar. Bu arada, grup
üyelerinin kendi aralarında rolleri paylaşması çok önemlidir. Diğer sözlerle, kimin keseceği, kimin
boyatacağı ve kimin yapıştıracağı konusunda kendi aralarında anlaşarak, aktiviteye herkesin eşit
olarak katılmasını sağlarlar.
Sonunda da, her grubun hazırladığı büyü kağıt yapraklar odanın belirgin bir yerinde gösterilir ve
asılır.
*Bu çalıştay için fikrisi İÖO „Kiril ve Metodiy“, Kalkandele öğretmenler bir grubundan geliyor
58
Ana aktivite 2:
Katılımcılar, önceki aktivitede oluşturulan gruplarda kalırlar. Her katılımcıya birer renki
kağıt verilir ve oraya Noel Baba'dan Yeni Yıl için getirmesini istediği birer şeyi çizmesi
gerekir. Bir sonraki aktivite için, bu yaprağı kendisinde tutar.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde durur ve herkes elinde Noel Baba'dan istediği şeyin çizili olduğu
yaprağı herkesin görebileceği şekilde tutar. Katılımcılardan biri başlayarak, dairenin
ortasında durur ve sesli olarak kağıtta ne çizdiğini söyler. Onunla aynı dileği tutan herkes birbiri ardına
durarak ve tren oluşturur şekilde birbirini belden tutarak, öteki katılımcıların durduğu dairenin içinde bir
tur atar. Sonra, sırada olan öteki katılımcı dileğini söyler ve bu böylece her katılımcının kendi dileğini
söyleyinceye kadar devam eder.
Kendisiyle kimsenin aynı dileği paylaşmadığı bir katılımcı varsa, o zaman onun arkasında „tren“ şeklinde
tüm katılımcılar durur ve böylece odada bir tur atarlar.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
59
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yeni Yıl Sözlüğü
Not: Çizelgeden sadece grupta temsil edilen dillerde sözler kullanılır.
ARNAUTÇA
TRÜKÇE
ROMANCA
ДЕДО МРАЗ
BABA DIMRI
NOEL BABA
PAHO PAPO
СНЕШКО
DORDOLEC
KARDAN ADAM
IVJALO
ЕЛКА
BREDH
NOEL AĞACI
NEVE BERSHESKORO
KASHT
ДЕТЕ
FËMIJË
ÇOCUK
CHAVO
MAKEDONCA
60
ÇALIŞTAY II.2.1: BAKLAVA VE SARMA
Özel amaçlar:
kendi ve „ötekilerin“ kültürlerinde benzerlik ve
farklılıkların var olduğu bilincinin geliştirilmesi
„ötekilerin“ dillerinde sözler öğrenme
Malzemeler:






çeşitli renklerde kağıt
kağıt havlu (el silme kağıdı)
makaslar – her grupta üçer adet
neşter (skalpel)
karton kutu – grup sayısında
tebeşir ve tahta
Katılımcılar daire şeklinde durur. Bu oyunda baklava ve sarma figürlerinin yapılacağı
söylenir. Baklava figürü, her katılımcının başka bir katılımcıyla el ele tutularak,
birbirlerinin gözlerine bakılarak ve elmas veya baklava şeklini yapacak şekilde kollarını açarak
yapılır. Sarma figürü, iki katılımcı ele ele tutularak ve (baklavada olduğu gibi) kollarını sarma
yaprağını temsil edecek şekilde açarak, içeride ise, sarmanın içini temsil eden bir katılımcı yer alarak
yapılır.
Aktivite, aşağıdaki iki „emir“ ile devam eder:
 baklava – ikişer katılımcı el ele tutulur ve baklava figürünü yapar
 sarma – üç katılımcıdan ikisi el ele tutulur, biri de aralarında durur.
„Emirler“ karma sırayla verilir ve her yeni „emirle“ var olan figürler dağıtılır ve yeniler yapılır.
Oyun, çift katılımcı sayısıyla oynanır. Toplam çift katılmcı sayısı üç ile bölünebilir olmalıdır (örneğin:
18, 24, 30, vb.). Her zaman bir katılımcı artı olmalıdır. Bu katılımcı yapılan figürlerin parçası değildir
ve diğerlerine „emir“ verecektir. „Emir“ verdikten sonra, yeni yapılacak olan figürlerde yer almaya
çalışmalıdır. Hiçbir figürde yer alamayacak ve tek kalacak olan katılımcı, bir sonraki turda „emir“
veren olacaktır. Uygulayıcıların oyuna katılmaları, toplam katılımcı sayısına bağlıdır. Bir katılmcı
eksik ise, bir uygulayıcı; iki katılımcı eksik ise, iki uygulayıcı katılır.
Her iki uygulayıcının katılmasıyla da yukarıda açıklanan şekilde gereken katılımcı sayısı
sağlanamazsa, bir yerine iki veya üç katılımcı ortada kalırsa, o zaman bunlardan hepsi ortaklaşa bir
„emir“ verir ve hemen yeni kurulacak olan figürlerde yer almaya çalışırlar.
Ana aktivite:
Katılımcılar dört gruba ayrılır. İki grup „baklava“, diğer iki grup da „sarma“ yapma görevi
alırlar.
Tüm gruplara aynı malzeme verilir: çeşitli renklerde kağıt (baklavaların/sarmaların iç harcının
hazırlanması için), kağıt havlu yaprakları (yaprakların/yufkaların hazırlanması için), makaslar ve karton
kutular (tava/tencere olarak). Herhangi bir grup baklavayı parçalara kesmek isterse, o zaman
uygulayıcılar neşterle yardım ederler.
Sonunda gruplar kendi ürünlerini tanıtır, nasıl yaptıklarını (içine ne koyduklarını) da anlatırlar.
61
Giriş aktivitesi:
Tartışma:
1. Bu yemekler evde yapılıyor
mu? Sık mı yapılır?
2. Ne zaman baklava, ne zaman
da sarma yapılır?
Sonuç:
Bazı yemekler daha sık, bazıları daha nadır yapılır. Bazı
yemekler ise, bayramlarda olduğu gibi, özel günlerde
yapılır. Örneğin, Şeker ve Kurban Bayramı'nda hemen
her zaman baklava, Noel'de ise hemen her zaman sarma
yapılır.
Bitiş aktivitesi:
„Gün-gece“ oyununu oynamak için, herkes oturur. İlk önce Gün sözcüğü, ardından da
Gece sözcüğünün grupta temsil edilen dillerde nasıl denildiği söylenir (ve tahtaya yazılır).
Sonra da oyunun nasıl oynandığı açıklanır: „emirleri“, sadece Gün veya sadece Gece diyen bir
uygulayıcı verir. Gün emrinde katılımcılar başlarını yukarıya doğru kaldırır, Gece emrinde ise aşağıya
doğru eğerler. İlk önce „emirler“ bir dilde, sonra diğer dilde, sonunda da karma olarak verilirler.
Katılımcılardan herhangi biri yanlış yaparsa, ceza vermeme çok önemlidir. O katılımcı oyundan
dışlanmaz ve oyuna devam eder.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
62
ÇALIŞTAY II.2.2: BAYRAMLARIN KUTLANMASI
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dillerinde sözlerin/deyimlerin öğrenilmesi
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Yemekler – her gruba birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Giysiler – her gruba birer adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Yerler – her gruba birer adet
 yazı araçları – grup sayısında
 yapışkan bant
 tebeşir ve tahta
Katılımcılar daire şeklinde durur. Uygulayıcılar ilk önce şu iki cümleyi grupta temsil
edilen tüm dillerde söyler ve tahtaya yazarlar:
- Baklava, baklava ister misin?
- Evet, baklava isterim.
Ardından, bu iki cümlenin oyunda nasıl kullanılacağını açıklar ve gösterirler. Bir uygulayıcı, yanında
duran katılımcıya Baklava, baklava ister misin? sorusunu dillerden birinde yöneltir. Bunu söylerken,
dişleri görünmemeli ve gülmemelidir. Katılımcı, kendine soru yöneltin dilde Evet, baklava isterim
cevabını verir. O da bunu dişleri görünmeden ve gülmeden yapar. Ondan sonra, yanındaki diğer
katılımcıya aynı şekilde aynı soruyu, ancak başka bir dilde yöneltir ve o dilde cevap bekler.
Sıra tekrar oyunu başlatan uygulayıcıya gelinceye kadar, oyun devam eder. Oyunda diller, katılımcının
ana diline bakmaksızın, sırayla kullanılır.
Ana aktivite:
Uygulayıcılar, grup katılımcılarına karakteristik olan bayramlar (örneğin: Şeker ve Kurban
Bayramı, Noel Bayramı, Hıdırellez) hakkında konuşma başlatırlar. Katılımcılar,
bilmediklerini sormaya teşvik edilirler. Bu konuşma, bayramların dini arka planına bakmadan, yenilen
yemekler, taşınılan giysiler ve ziyaretlerdeki adetleri kapsamalıdır.
Yöneltilebilecek sorulara örnekler:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Hangi bayramları kurlarsınız?
Evde bu bayramlarda hangi yemekler yapılır?
Ziyarete gider misiniz ve misafirler size gelir mi?
Hediyeler verilir mi?
Bayram nasıl tebrik edilir?
Söylenilen herhangi bir şarkı var mıdır?
Sonra katılımcılar temiz etnik gruplara ayrılırlar. Gruplara Yemekler, Giysiler ve Yerler çalışma
kağıtlarından birer adet verilir. Gruplar, kendileri için bayramlarda olağan yemek, giyim ve yer olan
resimlerin altındaki kareciği karalamaları gerekir.
Bitirdikten sonra, uygulayıcılar tüm grupların çalışma kağıtlarını tahtaya yapıştırır ve katılımcılarla
beraber benzerlik ve farklılıkları bulurlar. Aşağıdaki örneklerde olduğu gibi sonuçlara varılır:
63
Giriş aktivitesi:
Demek ki, her iki (üç) bayramda da güzel giyinmemiz ortak bir özelliktir.
Noel Bayramı'nda …, Hıdırellez'de …, Şeker ve Kurban Bayramı'nda … gibi özel, güzel yemekler yaparız.
Noel Bayramı'nda …, Şeker ve Kurban Bayramı'nda …, Hıdırellez'de … yapmak farklıdır.
Tartışma:
1. Diğerlerine benzemek iyi
midir? Neden?
2. Diğerlerindense farklı da
olmak iyi midir? Neden?
Sonuç:
Ötekilerle benzer şeylerimizin olması, onları daha yakın
hissettiğimiz ve onlarla daha kolay oynayabildiğimiz,
anlaşabildiğimiz ve kendimizi daha iyi hissettiğimiz
için, iyidir.
Bitiş aktivitesi:
Ancak, yeni şeyler, yeni oyunlar, yeni adetler ve yeni
diller öğrenmemize fırsat verdiği için, ötekilerle farklı
şeylerimizin de olması güzeldir.
Katılımcılar daire şeklinde durur ve giriş aktivitesinde oynadıkları oyunu bitiş oyunu
olarak da oynarlar. Tek fark, grupta temsil edilen dillerde şimdi şu iki cümleyi
kullanmakta olmalarıdır:
- Sarma, sarma ister misin?
- Hayır, baklava isterim.
Yansıma:
3. Ne öğrendiniz?
64
ÇALIŞTAY II.2.3: ШТО NEDİR- ШТО NE'DİR
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dillerinde sözler/deyimler öğrenme
„ötekilerin“ kültürünü tanıyarak, onlara karşı saygı geliştirme
Malzemeler:
katılımcılar için çalışma kağıdı: Hazır İfadeler
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hazır İfadeler*
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hazır İfadeler Örneği
yazı seti
kalın kağıtlar (hamerler) veya A3 boyutunda kağıt – önceden yarıya ayrılmış veya kağıt
yapraklar
 mum boya kalemleri





Herkes daire şeklinde durur. Bir katılımcı başlayarak, değişik ses tonuyla yanındaki
katılımcıya şu soruyu yöneltir: Што nedir? Ve şu cevabı alır: Што ne'dir! Cevap veren
katılımcı diğer tarafa dönerek, yanındaki katılımcıya aynı soruyu yöneltir. Her katılımcı birer defa soru
sorar ve birer defa cevap verir. Soruyu ilk soran katılımcı da cevap vermediği sürece, aktivite devam
eder.
Ana aktivite:
Altı küçük grup oluşturulur. Her gruba, katılımcılar için Hazır İfadeler çalışma kağıdından
birer hazır ifade, ½ kalın kağıt (hamer) veya A3 boyutunda bir kağıt yaprak ve mum boya
kalemleri verilir. Grupta hazır ifadeyi „öteki“ dile çevirmeleri, sonra da büyük kağıda bunu her iki
dilde yazmaları gerekir. Kağıdın duvara asılacağı, dolayısıyla okunaklı büyük harfler kullanmaları,
ancak her iki dildeki hazır ifadenin de sığdırılması için yerin olunmasına dikkat etmeleri gerektiği
vurgulanır. Ardından, istedikleri halde, yaprağı süsleyebilirler. Uygulayıcılar, uygulayıcılar için Hazır
İfadeler Örnekleri çalışma kağıdından süslenme örneği gösterirler. Sonunda ise, her grup diğerlerinin
önünde kendi çalışmasını gösterir ve yaprağı nereye asacaklarına hep beraber karar verirler.
Tartışma:
1. Afişlerin hazırlanmasında en
ilginç neydi?
2. Hangi yeni sözleri öğrendiniz?
3. Bu sözler herhangi bir durumda
sizin için yararlı olabilir mi? Neden?
Sonuç:
Dil, iletişimin temelidir. İletişim kurmamız için,
karşımızdaki kişinin dili hakkında en azından
temel bilgimizin olması gerekir. Birini bizimle
oynamasını veya bize yardım etmesini
çağırmak istediğimizde, onun dilinde bunun
nasıl söylendiğini bilmekte yarar var.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Tüm katılımcılar yüksek sesle uygulayıcıların önderliğinde
afişlerdeki tüm hazır ifadeleri her iki dilde okurlar. Ardından da her katılımcı odada
serbestçe dolaşabilir ve istediği zaman diğer bir katılımcıya afişlerdeki hazır ifadelerle ikinci dilde hitap
edebilir. Diğer katılımcı aynı ifadeyle, ancak öteki dilde cevap vermelidir.
*Bu çalıştay Arnavut/Roman/Türk veya başka bir dil konuşan katılımcı olduğu bir grup çalışmalar sırasında, ifadeleri uygun dildeki
kullanılmaktadır.
65
Giriş aktivitesi:
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
66
Bugün ne yaptınız?
Ne öğrendiniz?
Öğrendiklerinizi günlük hayatta nasıl kullanabilirsiniz?
ÇALIŞTAY II.2.4: BİÇİMLERDEN RESİMLERE
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ kültürlerinde benzerlik ve farklılıkların
var olduğu bilincinin geliştirilmesi
„ötekilerin“ dilinde sözler/hazır ifadelerin öğrenilmesi
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Biçimlerin Hikayesi
 çeşitli renklerde (sarı, kırmızı, yeşil, mavi) kendinden yapışkan kolaj kağıdı – tüm dört
renkte önceden kesilmiş daireler (çapı 3 cm), üçgenler (kenarları a, b, c = 3 cm), kareler
(kenarı a = 3 cm) ve dikdörtgenler (kenarı a = 2 cm, kenarı b = 3 cm); giriş aktivitesi için: her
katılımcı için farklı renklerde her biçimden birer adet; ana aktivite 2 için: dört katılımcıdan
oluşan her gruba tüm biçimlerden farklı renklerde yedişer adet
 А3 boyutunda kağıt yapraklar – grup sayısında
 yazı seti
 tutturgaçlar (ataşlar)
 çizgilik (cetvel)
 makas
 yapışkan bant
 tebeşir ve yazı tahtası
Giriş aktivitesi:
Çalıştayın başlamasından önce, uygulayıcılar dört renkte kendinden yapışkan kolaj
kağıdından daireler, üçgenler, kareler ve dikdörtgenler keser, her katılımcıya verilmek
üzere her dört şekli farklı renkte gruplayarak, tutturgaçla tutar. Dahası, uygulayıcılar yazı tahtasına
tüm dört rengi ve dört şekli, bir de „Dokun“ ve „Hepsi“ sözlerini grupta temsil edilen tüm dillerde
yazmıştır.
Katılımcılar daire şeklinde durur. İlk önce uygulayıcılar değişimli olarak tahtada yazılan tüm
kelimeleri grupta temsil edilen tüm dillerde birkaç defa açık ve net bir şekilde söylerler, ardından da
katılımcılar hep beraber yüksek sesle aynısını tekrarlarlar.
Sonra her katılımcı kapalı gözlerle önceden hazırlanmış biçim setlerinden bir tanesini seçer.
Biçimlerden birer tane vücudunun farklı yerlerine yapıştırır: bir omuz, bir dirseğin, avucun ve dizin dış
kısmı. Biçimlerin yapıştırıldığı vücudun tarafı (sağ veya sol), yapıştırıldığı biçimin bizzat hangisi ve
hangi renkte (örneğin: sarı daire sağ omuzda, kırmızı kare sol avucun dış tarafında, yeşil üçgen sağ
dirseğin dış tarafında, mavi dikdirtgen sol dizin dış tarafında gibi) önemli değildir.
Herkes dört farklı renkteki dört farklı biçimi vücudunun belirli yerlerine yapıştırdıktan sonra,
uygulayıcılar katılımcıların kendilerine verileceği talimatlardan birini işitinceye kadar odada serbestçe
hareket etmelerini söylerler. Talimatları işitince, her katılımcı başka bir katılımcıyı arar ve çift olarak
talimatta verilen biçim veya rengi dokunmaları gerekir. Bunu yaparken de, çiftlerin o biçimi veya rengi
nerede yapıştırdığı önemli değildir. Böylece, omuzun omuzla, omuzun dizle, avucun dirsekle vb.
bağlanması mümkündür. Bu biçimde „bağlı olan“ çiftin üyeleri, o durumda azıcık öyle kalırlar, sonra
da tekrar bir başka talimat işitip, tekrar başla birini arayıp dokunulacaklarına kadar odada serbestçe
dolaşırlar. Uygulayıcılar bu aşamada aşağıdaki talimatları birkaç defa farklı sırayla ve sırasıyla grupta
temsil edilen tüm dillerde söylerler. Isındıktan sonra ise bu talimatlar, grupta temsil edilen dillerin
sadece birinde de verilerek devam edilebilir. Talimatlar şunlardır:
67
Malzemeler:
Daireleri dokun!
Üçgenleri dokun!
Kareleri dokun!
Dikdörtgenleri dokun!
Sarıyı dokun!
Kırmızıyı dokun!
Yeşili dokun!
Maviyi dokun!
Bir aradan sonra, aynı şekilde yeni talimatlar verilir. Bu talimatlardan sonra gruptaki tüm katılımcılar
mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde zincir halinde birbirine bağlanarak, talimatta verilen biçim
veya rengi dokunurlar. Bunu yaparken de, o biçim veya rengin vücudun hangi kısmına yapıştırıldığı
önemli değildir. Bu talimatlar şunlardır:
Herkes daireleri dokunsun!
Herkes üçgenleri dokunsun!
Herkes kareleri dokunsun!
Herkes dikdörtgenleri dokunsun!
Herkes sarıyı dokunsun!
Herkes kırmızıyı dokunsun!
Herkes yeşili dokunsun!
Herkes maviyi dokunsun!
Bu ikinci talimatlara göre davranmak zorluk çıkarırsa, hele hele çalışma için odanın büyüklüğü yeterli
değilse, o zaman birinci talimatlara göre devam edilebilir, ancak şimdi zincir halinde daha çok sayıda
(dört/beş/altı) katılımcının bağlanması istenebilir.
Katılımcıların birbirine bağlanmaları ve oyuna daha da çok hız kazandırmaları için, uygulayıcılar
verecekleri her talimatın ardından 10'a kadar sayabilir ve bu süre içinde herkesin talimata uyması
gerekir.
Ana aktivite 1:
Uygulayıcılar, uygulayıcılar için Biçimlerin Hikayesi çalışma kağıdındaki hikayeyi okurlar.
Hikayenin bir paragrafı ilk önce grupta temsil edilen bir dilde, sonra da diğer dilde
okunur, ardından da bir sonraki paragraf ikinci dilde, devam da birinci dilde okunur ve bu böyle
değişerek devam eder ve yeni paragraflar eklenir. Hikaye okunurken, uygulayıcılar yazı tahtasına
paragrafları temsil eden basit resimler çizebilirler.
Tartışma:
1. Hikayenin başlangıcında biçimler beraber oynuyor muydu? Neden? Kendileri
hakkında ve kendilerinden farklı olanlar hakkında ne düşünüyorlardı? Haklı mıydılar?
2. Ne düşünüyorsunuz, hikayede aynı kentte yaşayan biçimler aralarında farklı mı ya da
hepsi aynı mıydı?
3. Makedonya'da hangi etnik topluluklar yaşar?
4. Makedonya'da yaşayan Makedonlar, Arnavutlar, Türkler, Romanlar vb.ları aralarında
neye göre farklıdırlar? Neye göre ise benzerdirler? Aralarında daha çok farklılık mı
benzerlikler mi vardır?
5. Bir etnik topluluğunun tüm mensuplar kendi aralarında aynı mıdır?
6. Sırf öteki etnik topluluk mensubu olduğu ve onu kendisinden çok farklı gördüğü için
birinin başka biriyle arkadaşlık yapmaması olayına rastlamak mümkün müdür?
7. Bir öteki etnik topluluk mensubunun kendisinden ne kadar farklı ve ne kadar benzer
olduğunu onunla hiç tanışmadan çıkarmak mümkün müdür?
68
Sonuç:
Hikayenin başlangıcında, farklı biçimler beraber oynamıyordu, çünkü aralarında herhangi bir
benzerlik görmüyorlardı. Onların kendileri hakkında sadece olumlu, ötekileri hakkında ise sadece
olumsuz düşünceleri vardı. Bu olumsuz düşünce, onlarla hiç tanışmadan yaratılmıştı. Sonradan bu
konuda haksız olduklarını gördüler.
Makedonya'da farklı etnik topluluklara mensup insanlar yaşar: Makedonlar, Arnavutlar, Türkler,
Romanlar, Sırplar, Ulahlar, vb. Etnik topluluklar kendi aralarında konuştukları dil, din, kutladıkları
bayramlar, farklı durumlarda yapılan çeşitli adetler vb. konularda farklıdırlar. Ancak, bir etnik
topluluk mensupları da kendi aralarında farklıdırlar. Bazen de farklı etnik topluluk mensuplarından
daha da farklıdırlar. Örneğin, farklı görünüş ve davranışlarla farklı olan bireylerin yanısıra, bir etnik
grubun çoğu mensupları arasında bizzat benzer olan özelliklerle de farklı olabilirler: tüm Makedonlar
Hristiyan değildir, tüm Arnavutlar Müslüman değildir, her yerde tamamen dinsiz olanlar vardır,
tüm Romanlar Romanca konuşmaz, herkes aynı bayramları kutlamaz, herkesin aynı adetleri yoktur
vb.
Farklı etnik topluluk mensupları kendi aralarında tanışmazlarsa, aralarında farklılıklardan daha çok
olan benzerlikleri göremezler, farklılıkları vurgulayabilirler ve bunlar diğerleri için artık tehdit
niteliğinde olabilir ve ötekilerden, yani kendinden farklı olanlardan kaçınmaya da yol açabilirler.
Böylece, kendi hayatları yeni bilgi ve tecrübeden, öteki kültürleri ve yeni arkadaşlar tanımaktan
yoksun kalır.
Ana aktivite 2:
Katılımcılar, dörder kişilik etnik açıdan karma gruplara ayrılırlar. Her gruba farklı renkte
(sarı, kırmızı, yeşil ve mavi) kendinden yapışkan kolaj kağıdından kesili yedişer daire,
üçgen, kare ve dikdörtgen verilir. Grupta her katılımcı kendi önüne aynı biçimden yedi parçayı alır.
Grubun görevi, var olan çeşitli şeyi (nesneler, olayklar, yapılar, bitkiler, hayvanlar, cisimler vb.) temsil
etmeleri için grubun her üyesinin tüm biçimlerinden istifade edilmesi konusunda aralarında anlaşmak,
sonra da biçimleri büyük kağıt yaprağa ortaklaşa yapıştırmaktır.
Sonunda da, her grubun temsilcisi yazı tahtasına kendi grubunun hazırladığı kağıdı yapıştırır ve
grubun biçimleri ne için kullanmayı düşündüğünün sunumunu yapar.
Bitiş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde durur. Aralarından biri ellerini çırpar. Avuçlarını beşinci
defa çırptığında, onun sağındaki katılımcı da el çırpar. O da aynı şekilde devam eder.
Böylece teker teker el çırpmasına herkes katılır ve sonunda son katılımcı da beşinci defa avucunu
çırptığında, tüm katılımcılar el çırpmasını sonuna kadar hızlandırırlar.
Yansıma:
2. Bugün yaptıklarımızdan en çok ne hoşunuza gitti?
3. Ne öğrendiniz?
69
8. Biçimler rastgele karıştıklarında, başlangıçta nasıl tepki gösterdiler? Neden bunu
beğendiler?
9. Daireler Makedon, üçgenler Arnavut, kareler Roman, dikdörtgenler de Türk ise,
karıştıklarında beraber ne yapabilirler?
ÇALIŞTAY III.2.1: MİSAFİRLİKTEYİZ...
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dillerinden sözler öğrenmek
Malzemeler:
 çeşitli renkte kağıt
 tepsiye benzer nesne – grup sayısında
 kağıt tabak ve bardak – katılımcı sayısında
 makaslar – her gruba ikişer
 tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
İlk önce uygulayıcılar, grupta temsil edilen dillerde Merhaba nasıl denildiğini söylerler (ve
tahtaya yazarlar). Sonra herkes, verilen işaret üzerine, grupta temsil edilen dillerde beşer
defa selamı tekrarlarlar.
Ardından, herkes iki sırada dizilecek şekilde yer alır (iki eşit sırada, birbirine dönmüş şekilde, 80-100
cm uzaklıkta). İki katılımcı (birbirine dönük olan her iki sıranın başından birer katılımcı), iki sıranın
arasına girer ve diğer sona doğru hareket ederken, kendi sırasında bulunan herkesle tokalaşır ve ana
dilinin dışında Merhaba der. Bu iki katılımcı sıranın sonuna geldiklerinde, tekrar sırada yer alırlar ve
diğer iki katılımcı sıraların arasına girer ve aynı işlemi tekrarlarlar. Aktivite, tüm katılımcıların sıralar
arasına girerek, sıradaki tüm diğer katılımcılarla selamlaşıncaya kadar devam eder.
Ana aktivite:
Katılımcılar, etnik açıdan dört „temiz“ gruba ayrılır. Her grubun, eve misafir gelmiş
durumunu düşünmeleri ve sunmaları gerekir. Bu tanıtımlarda, eve misafir geldiğinde o
kültürde yapılan tipik/geleneksel hareketlere dikkat edilmesi gerekir: selamlaşma, ayakkabıları
soyma/giyme, içecek ve yemek ikram etme ve misafirleri gönderme. Gruplara, farklı kültür
mensuplarında misafirleri karşılamaya yarayacak olan nesnelerin hazırlanması için gereken
malzemeler verilir.
Sunum için hazır olduklarında, her grup pantomimle (söz kullanmadan) hazırladığı durumu oynar. Bu
arada, grubun bir üyesi misafir, diğer iki üyesi ise ev sahipleri (karı ve koca) rolünü oynarlar. Gerekli
olduğunda, misafirleri karşılamaya yarayan malzemelerin açıklaması yapılır (neyi temsil ederler, nasıl
yapılmıştır, vb.).
Tartışma:
1. … (grupta temsil edilen kültürler teker teker buraya eklenir) misafirliğe gidildiğinde,
karakteristik olan nedir?
2. Aralarında benzer olan ne, farklı olan nedir?
Bitiş aktivitesi:
İlk önce uygulayıcılar, grupta temsil edilen dillerde Görüşmek üzere (veya ayrılmada tipik
olan selamlaşma) sözlerini söylerler (ve tahtaya yazarlar). Ardından da, herkes verilen
işaret üzerine, grupta temsil edilen dillerde bu selamı beşer defa tekrarlar.
70
Sonra, tüm katılımcılar çiftler halinde odanın bir kenarında, birbiri arkasında dizilirler. Çiftler teker
teker odanın ortasına doğru hareket eder ve herkes kendi ana dilinde ayrılma selamı verecek şekilde
birbiriyle tokalaşarak selamlaşırlar. Ardından, biri odanın sol, diğeri sağ tarafına giderek, çiftler ayrılır.
Yansıma:
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
1.
2.
3.
4.
71
ÇALIŞTAY III.2.2: DOĞUM ADETLERİ
Özel amaç:
farklı kültürlerde benzerlik ve farklılıkların
var olduğunu bilincini geliştirmek ve
saygıyı teşvik etmek
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Doğum adetleri – her gruba birer ader
 sarı ve yeşil renkte kağıt – her yaprak sekiz eşit parçaya kesilmiş; aynı bir cinsiyetten
katılımcı sayısında bir renkten parçalar
 kutu
 makas
 yazı seti – katılımcı sayısında
 tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Sarı ve yeşil renkte kağıt yaprakları sekiz eşit parçaya kesilir ve her katılımcıya birer parça
verilir: tüm erkekler bir, tüm kızlar ise başka bir basmakalıp anlayışın dışında olan renkten
kağıt parçası alır. Herkes kağıda beğendiği bir adı yazar, kağıdı katlar ve bir kutuya koyar. Devamda,
herkes başkasının bir ad yazdığı birer kağıtçığı çeker.
Uygulayıcılar, grupta temsil edilen dillerde Benim adım ve Senin adın sözlerini söylerler (ve tahtaya
yazarlar). Sonra, herkes daire şeklinde yer alır ve kendi ana dilinin dışında bir dilde Benim adım …
(buraya çektikleri kağıtçıkta yazılı olan adı eklerler) şeklinde kendini tanıtırlar. Bir katılımcı „yeni“
adını söylediğinde, diğerleri bir seste, aynı dilde, Senin adın … (buraya „yeni“ adı eklerler) derler.
Ana aktivite:
Katılımcılar üç gruba ayrılırlar. Her grupta, mevcut etnik grup üyelerinden aynı sayıda
katılımcının olmasına dikkat edilir. Her gruba, doğum adetleri çalışma kağıdından birer
adet verilir. Çalışma kağıdındaki soruların yardımıyla, tartışma yürüterek, benzerlik ve farklılıkların
bulunması gerekir.
Küçük gruplar dahilinde tüm sorular tartışıldıktan sonra, varılan sonuçlar (bulunan benzerlikler ve
farklılıklar) her grup tarafından soru soru şeklinde tanıtılır.
Sonuç:
Tartışma
Doğum adetleri, farklı toluluklarda farklıdır, ancak
1. …(bir etnik grup söylenir)'larda
benzerlikler de vardır.
ve … (ikinci bir etnik grup
Bazen, aynı bir yerde yaşayan farklı toplulukların,
söylenir)'lardaki doğum
adetleri için neler söyleyebiliriz? birbirinden uzak yaşayan aynı topluluklardan daha
benzer adetleri vardır.
2. Adetler aynı mıdır? Nasıldır?
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde otururlar. Herkes kendi adını, doğum tarihini ve adını kimin
verdiğini söyler.
72
Yansıma:
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
1.
2.
3.
4.
73
ÇALIŞTAY III.2.3: NASIL YAPMAMİ SÖYLE
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ özelliklerinde benzerlik ve
„ötekilerin“ dillerinde sözlerin öğrenilmesi
Malzemeler:










uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Geometrik Biçim Çizimleri
katılımcılar için çalışma kağıdı: Sözlük – her gruba ikişer adet
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sayılar 1-6
farklı renklerde kendinden yapışkan kolaj kağıdı (sarı, kırmızı, yeşil, mavi) – her dört
renkte ve model-figürlere uygun her biçimden her gruba ikişer büyüklükte önceden
kesilmiş birçok daire, üçgen, kare ve dikdörtgen
model-figürler – her gruba kendinden yapışkan kolaj kağıdından (her biri ayrı kağıtta)
önceden hazırlanmış altışar farklı model-figür (ikişer basit, orta karmaşık ve karmaşık)
kağıt
yazı seti
cetvel
yapışkan bant
makas
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar etnik açıdan karma çiftlere ayrılırlar. Her çift, etrafında yeterince yer olacak
şekilde durur. Çiftler ortaklaşa çalışmaya başlar. İlk önce biri, sonra da öteki üye odadan
açıkça görülebilir bir nesneyi düşünür ve bunu söz kullanmadan, sadece hareketlerle çiftin öteki
üyesine açıklamaya çalışır (ancak açıkça o nesneyi göstermez), o da söz konusun neyin olduğunu
bulmaya çalışır (örneğin: rahle, sandalye, yazı tahtası…). Nesne bulunduktan sonra, çiftlerde roller
değişir.
Oyun birkaç defa sırayla çiftin üyeleri arasında odada bulunan birkaç diğer nesnenin bulunmasıyla
değişir.
Ana aktivite:
Çalıştayın uygulayıcıları, her grup için altışar tamamen aynı kağıt hazırlamıştır. Her kağıtta,
farklı renk (sarı, kırmızı, yeşil ve mavi) ve büyüklükte (küçük ve büyük) geometrik biçimlerin
(daire, üçgen, kare ve dikdörtgen) yapıştırılmasıyla birer tanınabilir şey (model-figür) temsil edilmiştir.
Bunun için fikirler uygulayıcılar için Geometrik Biçim Çizimleri çalışma kağıdından alınabilir. Her grup
için ikişer basit, ikişer biraz karmaşık ve ikişer karmaşık model-figürlerin olması önerilmektedir.
Dahası uygulayıcılar, çalıştaydan önce model-figürlere uygun bir şekilde, model-figürlerin yapılması için
hangi ve ne tür parçaların gerektiğine bağlı olarak, her gruba farklı renklerde (sarı, kırmızı, yeşil ve mavi)
ve iki farklı büyüklükte (büyük ve küçük) geometrik biçim setleri (daire, üçgen, kare ve dikdörtgen)
hazırlamıştır.
Katılımcılar altı etnik açıdan dengelenmiş gruba ayrılır ve her grup diğerlerinden uzak olan bir rahleye
oturur. Her grup içerisinde, bir etnik grubu mensupları rahlenin bir kenarına, diğer yarısı ise diğer
kenarına oturmalıdır. Her grup dahilindeki bu alt gruplar birbirine dönmüş olmalıdır.
*Uygulacılar sözlüğün katılmacılar dilinde kelimeler ile dolduruyor.
74
Başlangıçta, her gruba tüm figürler için gerekli olan tüm geometrik biçim setleri, altı boş kağıt yaprağı
ve ikişer katılımcılar için Sözlük çalışma kağıdı (her alt gruba önünde bulundurması için birer kağıt)
verilir. Ardından, ilk önce uygulayıcılar, sonra da herkes hep beraber çalışma kağıdında yazılan sözleri
grupta temsil edilen tüm dillerde okurlar. Bu arada, telaffuzda yapılabilecek yanlışların önemli
olmadığı, aslında önemli olanın o sözleri söylemeye çalışmak olduğu vurgulanır.
„Sözlük“te yazılı sözlerin kullanımının dışında gösterme, bakma, fısıldama ve alt gruplar arasında
konuşma yasaktır. Bir alt grubun üyeleri, öteki alt grubun figürü yapması için talimatları nasıl ve
nereden vermeye başlayacağına dair kendi aralarında anlaşır. Öteki alt grup anlamadığı şeyler
konusunda soru sorabilir, ancak yine sadece „sözlük“te olan sözleri kullanarak ve bunu sadece talimatı
işittiği dilde sorarak yapabilir. Başarının sağlanması, yani model-figürün yapılması için, her iki alt
grubun kendi aralarında iş birliği yapması ve birbirini anlamaya çalışmaları gerektiği vurgulanır.
Alt grup üyeleri figürü yapmaları için hangi biçimi nereye yapıştırmaları gerektiğini tamamen anladığı
ve biçimleri hangi sıraya göre yapıştıracağını kağıda yazdıktan ve bunu öteki alt grup da onayladıktan
sonra, biçimlerin yapıştırılmasına geçilir. Ardından da hem model-figür hem de yapılan figür
kıyaslanır.
Sonra alt gruplar rollerini değiştirirler, uygulayıcılar ise yeni model-figür verirler.
Başlangıçta her iki alt grubun birer basit figür yapmaları önerilir. Daha sonra, giderek zorlaşan
figürlerin yapılması için ikinci ve üçüncü tura gidilir.
Sonunda da, model-figürlerin ve bunların ne kadar kopyası olup olmadığına bakmaksızın her grubun
yaptığı figürlerin sergisi yapılır. Tüm gruplar gösterdikleri çaba için övülürler.
Tartışma:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Figürün yapılması için talimat verme rolündeyken kendinizi nasıl hissettiniz?
Talimatları takip etme rolünde kendinizi nasıl hissettiniz?
Bu grubun katılımcıları hangi dilleri konuşurlar?
Bu diller ne kara aralarında benzer veya farklıdır?
Bizimle aynı dili konuşmayan biriyle daha az söz kullanarak anlaşabilir miyiz?
Aynı dilde konuşmadığınız biriyle anlaşmak için ek olarak ne yaparsınız?
Sonuç:
Bazı insanların bizimle aynı dili konuşmamalarına rağmen, bu onlarla anlaşamayız anlamına gelmez.
Bazen kendi ana dilimizde daha az sayıda ve daha basit sözleri kullanmak ve öteki dilde, mükemmel
olmasa bile, sadece birkaç söz öğrenmek, bu konuda bize yardımcı olabilir. İletişimi sözsüz
konuşmayla da zenginleştirirsek, daha da çok yardımcı olabilir.
Makedonya'da farklı diller konuşulur. Bunlar kendi aralarında çok farklı, ancak çok benzer de olabilir
(örneğin: bazı harfler aynı yazılır, bazı sözler benzer veya aynıdır vb.).
75
Sonra, her grubun bir alt grubuna, diğer alt grup görmeden, önceden uygulayıcılar tarafından
hazırlanmış bir model-figür kağıdı verilir. Aktivite, bu alt grubun kendilerinde olan figürün
hazırlanması için diğer alt gruba yavaş yavaş talimat vererek devam eder. Bunu yaparken, sadece
„sözlükte“ yazılı olan ve kendi ana dilinde sözler kullanır. Diğer grup talimatları dikkatlice dinler,
„sözlük“ yardımıyla bunları anlamaya çalışır, uygun geometrik biçimi bulur ve bunları boş kağıt
yaprağına doğru bir şekilde dizer.
Bitiş aktivitesi:
İlk önce bütün grupla birden altıya kadar bir dilde, sonra da grupta temsil edilen öteki
dilde sayma öğrenilir. Bunu yaparken ilkin uygulayıcılar yüksek sesle sayar, her sayıdan
sonra da tüm katılımcıların hep beraber tekrarlamaları için ara yaparlar.
Sonra, her katılımcıya birden altıya kadar bir sayı verilir (uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sayılar 1-6).
Bu sayı, ayakkabının üst kısmında açıkça görülebilir bir şekilde yapıştırılır.
Herkes odada serbestçe dolaşır. Verilen işaret üzerine, uygulayıcılar sırayla grupta temsil edilen
dillerden birinde birden altıya kadar bir sayı söylerler, katılımcılar ise mümkün olduğu kadar hızlı bir
şekilde bir çizgide sıralanırlar. Sıralanma şöyle yapılır: söylenilen sayı birinci, ardında ise altıya kadar
diğer sayılar, sonra da birden altıya kadar sayılar ve bu böyle tüm katılımcılar sıralanıncaya kadar
devam eder (örneğin: 4 sayısı söylendiğinde, tüm katılımcılar şöyle sıralanırlar: 4-5-6-1-2-3-4-5-6-1-2-34-5-6-1-2-3...).
Oyunu birkaç defa tekrarlamak mümkündür. Uygulayıcılar ise her zaman daha hızlı ve daha başarılı
olmaları için, sıralanma zamanını ölçerek, katılımcıları teşvik ederler.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
76
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
Öğrendiğimizi günlük hayatta nasıl kullanabiliriz?
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Geometrik Biçim Çizimleri
K
M
S
K
M
S
S
K M
Y
M
Y
Y
Y
S
S K
Y
K
M
Y M
KS
K
S
Y
S
K
M
Y
K
S
K
S
Y
M
K
S
Y
M
M
Y
K
(harfler, biçimin rengini belirtirler: kırmızı, sarı, yeşil, mavi)
77
S
Y
ÇALIŞTAY III.2.4: KÜLTÜR BİLGİ YARIŞMASI
Özel amaçlar:
„ötekinin“ kültürüyle tanışma
Malzemeler*:
katılımcılar için çalışma kağıdı: Bilgi Yarışması 1
katılımcılar için çalışma kağıdı: Bilgi Yarışması 2
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Bilgi Yarışması 1 – Cevaplar
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Bilgi Yarışması 2 – Cevaplar
katılımcılar için çalışma kağıdı: Yardım İsteme
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Puanlar
yazı seti
kağıt
Giriş aktivitesi:
Herkes dairede kendisine en çok etki bırakan bir bilgi yarışma programını söyler.
Ana aktivite:
Katılımcılar dört etnik açıdan homojen gruba ayrılır. Sonra Makedon ve
Arnavut/Roman/Türk gruplarından birer grup sarı grup olarak ilan edilir, diğerleri ise
(bir Makedon ve bir Arnavut/Roman/Türk grubu) yeşil grup olarak ilan edilir. Farklı çalışacaklarına
rağmen, sarı grubun bir takımı temsil edeceği açıklanır. Yeşil gruplar için de bu geçerli olacaktır. Sarı
grupların yeşil gruplara karşı olmak üzere, grupların bilgi yarışmasına katılacakları söylenir. İlk önce
gruplar 1 veya 2 sayılı Bilgi Yarışması çalışma kağıdını alır. Her iki Makedon grubuna bilgi
yarışmasının 2. sürümü, Türk gruplarına ise 1. sürümü verilir. Grupta bilgi yarışmasının sorularına
cevap verilir. Ardından da her gruba Yardım İsteme çalışma kağıdından birer adet verilir ve buraya
grubun cevabını bilemediği herhangi bir soru yazılır. Bunu uygulayıcılar aynı renkte olan öteki gruba
götürür, onlar cevaplar ve sonra tekrar birinci gruba geri verirler.
Bitirdikten sonra, soru soru cevaplar okunur ve puanlar verilir. Puanlama şöyle yapılır: aynı renkte
olan her iki grup (Makedon ve Arnavut/Roman/Türk sarı grubu veya Makedon ve
Arnavut/Roman/Türk yeşil grubu) bir soruya doğru cevap vermişlerse, o sorudan 15 puan kazanırlar.
Sadece bir grup (aynı renkte olan ya Makedon ya da Arnavut/Roman/Türk grubu) doğru cevap
vermişse, o sorudan 5 puan kazanırlar. Her iki grup yanlış cevap vermişlerse, o sorudan sıfır puan
alırlar. Puanlar, uygulayıcılar için Puanlar çalışma kağıdında olduğu gibi, çizelge şeklinde yazı
yahtasına yazılır. Her grubun birer temsilcisi tahtaya çıkarak, her grup için önceden özel olarak
ayrılmış yerde grubun cevaplarını söyler, uygulayıcılar ise cevapların doğruluğunu kontrol eder
(cevapların değiştirilmemesi için). İlk önce her iki Makedon grubu birinci soruya cevap verir,
uygulayıcılar Bilgi Yarışması 2 – Cevaplar çalışma kağıdına göre doğru cevabı söyler, sonra da
Arnavut/Roman/Türk grupları cevaplar, cevapların doğruluğu kontrol edilir ve yazı tahtasına 15, 5
veya 0 olmak üzere, kazanılan puan sayısı yazılır. İkinci soruya ilk önce Arnavut/Roman/Türk
grupları cevap verir, ardından da aynı prosedüre göre puanlar verilir. Buna göre gruplar değişerek,
tüm sorulara cevap verilir.
* Bilgi yarışmasıyla ilgili katılımcılar ve uygulayıcılar için çalışma kağıtları Makedon-Roman, Makedon-Türk ve Makedon-Arnavut
sürümleriyle çalışma malzemelerinde verilmiştir.
78
Tartışma:
1. Soruları cevaplamak zor mu kolay mıydı?
2. Öteki „sarı“ veya öteki „yeşil“ gruptan yardıma ihtiyacınız var mıydı?
3. Devamlı „sarı“ veya „yeşil“ gruplar sorulara beraber cevap verselerdi, aynı puan
sayısını kazanacak mıydınız?
4. Öteki kültür gruplarına ilişkin bilgimizin olması önemli midir? Neden? Bunlar
hayatımızı kolaylaştırır mı? Nasıl?
Sonuç:
Farklı grupların kültürlerine ait olan hepimizin veya çoğumuzun bildiği şeyler vardır, ancak
ötekilerin hakkında çoğunun bilmediği şeyler de vardır. İletişim kurma, ötekilerle beraber olma
imkanımız olduğunda, birbirimizle ilgili daha kolay ve birçok şey öğrenebiliriz.
Bitiş aktivitesi:
Herkese birer kağıt yaprağı verilir. Herkes bununla birer kağıt kupa yapar, sonra da
verilen işaret üzerine kupayı başlarının üzerine yüksekçe kaldırırlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Bugün yaptıklarımızdan en çok ne hoşunuza gitti?
Ne öğrendiniz?
79
Aynı bir alanda yaşadığımıza göre, birbirimizle ilgili ne kadar daha çok şeyi bilir, birbirimizi o kadar
daha çok sayar ve ortaklaşa yardımlaşma ilişkileri kurarız.
ÇALIŞTAY III.2.5: YENİ YIL KUTLAMASI*
Özel amaçlar:
 ortak ilgi ürünlerinin yapılması
 farklı toplulukların Yeni Yıl kutlamalarında benzerlikler ve
farklılıkların varlığı bilincinin geliştirilmesi
 ortak amaçların sağlanması için ”diğerleriyle” iş birliğinin teşvik
edilmesi
Malzemeler:
zarflar, kağıt yapraklar, keçeli kalemler (flomasterler)
renkli kağıt, kalın kağıt (hamer), kalın uçlu kalemler (markerler), yapışkan bant, makaslar
katılımcılar için çalışma kağıdı: Yeni Yıl Kutlaması
katılımcılar için çalışma kağıdı: Yeni Yıl Motifleri
yazı seti
tafta kağıt, kendiliğinden yapışkan kağıt
süslü yeni yıl paketçiği
balonlar (katılımcı sayısında)
Giriş aktivitesi:
Katılımcılardan her birine birer boş zarf verilir. Üzerine adlarını yazarlar ve kendi ana
dillerinde Yeni Yıl dileklerini yazıp zarfın içine koyarlar. Sonra katılımcılar birbirine dönük
şekilde iki sıraya ayrılır ve zarfları birbiriyle değiştirirler. Her katılımcı diğer katılımcının zarfını açar
ve onun Yeni Yıl dileğini okur. Dilekteki dili anlamadığı halde, karşı sırada bulunan ve dileği yazan
ortağı yardım eder. Dileğin anlamını açıklar ve hep beraber dileğin çevirisi kağıdın üzerine yazılır.
Sonunda da dilekler kağıtlara yazılarak, herkesin görebilmesi ve okuyabilmesi için tahtaya
yapıştırıldıktan sonra, her iki dilde Yeni Yıl tebrik edilir.
Ana aktivite:
Katılımcılar iki etnik açıdan homojen gruba ayrılır. Her gruba Yeni Yıl Kutlaması çalışma
kağıdından birer adet verilir. Çalışma kağıdındaki noktaları takip ederek, verilen
malzemelerin yardımıyla grupların ev koşullarında Yeni Yıl kutlaması hazırlamaları gerekir. Hazır
olduktan sonra, yaptıkları araçları kullanarak, gruplar rol yaparak Yeni Yıl kutlamasının sunumunu
yaparlar.
Tartışma:
1. Grupların sunumlarında benzer şeyler gördük mü (hazırlanan araçlar, hareketler, bazı
şeylerin aynı veya benzer şekilde yapılması)?
2. Farklı olan veya bir sunumda olan, diğerinde olmayan şeyler var mıydı?
3. Yeni Yıl kutlamalarında benzerlikler neyden kaynaklanır? Ya farklılıklar?
4. Farklı topluluk mensupları Yeni Yılı beraber kutlayabilir mi? Hangi koşullar altında bu
yapılabilir?
Sonuç:
Yeni Yıl kutlamalarında, farklı topluluk, hatta birçok diğer topluluk mensuplarında da çok sayıda
aynı veya benzer olan şeyler vardır. Yine de, başta kültür farklılıklarından kaynaklanan, farklı şeyler
de vardır (yemek, müzik, vb.). Yeni Yıl kutlamalarındaki benzerlikler (hediyeler, süslü çam ağacı, gece
yarısından önce 10'dan 0'a kadar sayma, vb.), her şeyden önce, söz konusu tüm dünyada kutlanan
evrensel bir bayram olmasından kaynaklanır.
* Bu çalıştay fikri, bir grup Kırçova „Sande Şteryoski“ İlköğretim Okulu öğretmenlerinden kaynaklanmıştır.
80
Farklı gruplar arasında iyi dost ilişkileri vardığı zaman, yeni yıl kutlanması birlikte olması
beklenebilir. Ancak, her grubun gelenikleri ve yeni yıl kutlamalarını saygılmaktadır.
Bitiş aktivitesi
Her katılımcı kapalı göz olarak tabaktan çekeceği balonun rengine göre tüm katılımcılar
karma gruplara ayrılır. Balonun rengi ayrı bir grubu temsil edecektir ve her katılımcı
çektiği balonun rengine göre kendi grubunu bulmalıdır (4 balon rengi). Sonra her grup Yeni Yıl
Motifleri çalışma kağıdından kesilen kağıtçıklardan birini çeker ve kağıtçıkta yazılı olanı yapmakla
görevlendirilirler. Bunu yaparken de, aldıkları balonları da kullanmaları gerekir.
Ürünler hazırlandıktan sonra, belli bir zaman dilimi içerisinde, her grup hazırladığı ürünü diğer
katılımcılar önünde mümkün olduğu kadar daha başarılı sunar. Her gruba ödül var (alkış).
Ödevi başarılı bir şekilde bitirdikten sonra, tüm katılımcılar yeni yıl çam ağacında kendi ürünlerini
bırakır, etrafında toplanır ve hep beraber bir yeni yıl şarkısı söylerler.
1.
2.
3.
4.
Yansıma:
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
81
ÇALIŞTAY IV.2.1: MÜZİK, ÇALGILAR VE HALK OYUNLARI
Özel amaç:
farklılıkların var olduğu bilincinin geliştirilmesi”
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Geleneksel müzik, çalgılar ve halk oyunları - her gruba
birer adet
yazı seti - grup sayısında
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Herkes bir müzik çalgısını (enstrümanını) düşünür ve verilen
işaret üzerine, o çalgının tipik sesini çıkararak, çalgıyı çalar taklidini yaparlar. Bir süreden
sonra, uygulayıcılardan biri alkışlamaya başlar ve bunu görenler de çalmayı bırakarak, alkışlamaya
katılırlar.
Ana aktivite:
Katılımcılar dört gruba ayrılır (her etnik topluluktan ikişer grup). Her gruba geleneksel
müzik, çalgılar ve halk oyunları çalışma kağıdından doldurmaları için birer adet verilir. Bu
arada, kağıtları doldururken, kendi etnik grubunun kültürüne değil de „öteki“ etnik grubunun
kültürüne dikkat edilmelidir. Örneğin: Makedonlar Arnavutlar için, Arnavutlar da Makedonlar için
yazarlar.
Devamda, çalışma kağıdının nasıl doldurulması gerektiği talimatına bir örnek verilmiştir:
Cevaplar yaprağında, etnik grup çizgisinde Makedonlar Arnavut (veya duruma göre Roman/Türk) yazarlar.
Böylece Makedonlar müzik, çalgılar ve halk oyunları konularında Arnavutların (veya Romanların/Türklerlerin)
geleneksel kültür özellikleri hakkında, Arnavutlar da (veya Romanlar/Türkler) Makedonların geleneksel kültür
özellikleri konusunda ne bildiklerini yazarlar.
Soru işaretlerinin yanında bırakılan boş yerde, „öteki“ etnik grubu mensuplarına, ek bilgi olarak somut kültür
özelliği konusunda sormak istedikleri soruları yazarlar.
Çalışma kağıtlarının doldurulmasından sonra, herkes daire şeklinde oturur ve müzük, çalgılar ve halk
oyunları konusunda konuşurlar. Konuşma ilk önce bir etnik grubu hakkında yapılır ve „,öteki“ etnik
grubu mensupları onlar hakkında ne bildiklerini söyler, anlamak istedikleri şeyleri sorar, birinci etnik
grubu mensupları da cevap verir. Sonra da roller değişir.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde durur. Her etnik grup için ayrı ayrı, katılımcılar geldikleri
yerlerin tipik halk oyunlarını azıcık oynarlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
82
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
ÇALIŞTAY IV.2.2: DÜĞÜN - GELENEKSEL ADETLER
Özel amaçlar:
„ötekilerin“ dillerinde sözlerin öğrenilmesi
Malzemeler:
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Beşe kadar sayma
tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Ana aktivite:
Katılımcılar etnik açıdan dört homojen (aynı) gruba ayrılırlar (bunu önceki aktivitede
öğrendikleri öteki dillerde birden dörde kadar da yapabilirler). Her grubun görevi, kendi
etnik topluluğunda düğün yaparken hangi geleneksel adetlerin görüldüğünü tartışmaktır.
Sonra da bir adeti seçerek, diğer gruplar önünde canlandırırlar (oynarlar).
Sonunda, tüm gruplar seçtikleri adetleri gösterdikten sonra, gruplar arası konuşma yapılır. Konuşma,
her gruba diğer grupların düğünlerindeki geleneksel adetlerle ilgili sadece bir soru sorma hakkı
verilerek, soru sorulan gruplar da en iyi bir şekilde cevap vererek yürütülür.
Diskutim:
1. Farklı etnik topluluklarda
geleneksel düğün adetleri
nasıldır? (Aynı mıdır,
benzerlikler var mıdır, yoksa
tamamen mi farklıdır?) Neden?
Sonuç:
Farklı toplulukların düğün konusunda farklı
geleneksel adetleri vardır, ancak çok benzer olan
adetleri de vardır. Bunun nedeni, yaşadıkları
bölgenin yakınlığındandır ve böylece kültürler,
kısmen öteki kültürlerin özelliklerini kabul ederek,
birbirini etkilemişlerdir.
Bitiş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde durur. „Payduşka“ oyununun oynamasını bilen herkes ele ele
tutulur ve oynarlar (uygulayıcılar sağlamışsa, müzik eşliğinde de olabilir). Diğerleri
izlerler ve sonunda alkışlarlar.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
83
Uygulayıcılar, grupta temsil edilen dillerde birden beşe kadar nasıl sayıldığını
katılımcılara söylerler (ve çalışma kağıdını kullanarak tahtaya yazarlar). Sonra herkes bir
seste, uygulayıcıların işareti üzerine, grupta temsil edilen her dilde beşer defa birden beşe kadar
saymayı tekrarlarlar.
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Beşe kadar sayma
Dikkat: Kullanarak tablodan grubunda temsil edildiği dillerin numaraları isimleri sadece kullanılır
M AKED ON CA
A R N A V U TÇ A
ROM ANCA
TÜ R K Ç E
Е Д ЕН
N JË
JE K
B İR
2
ДВА
DY
DUJ
İK İ
3
ТРИ
TRE
TRIN
ÜÇ
4
Ч Е ТИ РИ
K A TË R
ŠTA R
D Ö RT
5
ПЕТ
PE SË
PA N Č
BEŞ
1
84
ÇALIŞTAY IV.2.3: 29 ŞUBAT KUTLU OLSUN
Özel amaçlar:
ortak değerlerin paylaşılmasının ve etkileşimin
önemini görme
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Bayram
 yazı seti
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar daire şeklinde oturur. Herkes en sevdiği bayramı söyler ve bunun nedenini
açıklar.
Katılımcılar dört etnik yönden karma gruba ayrılır. Her grubun, yeni „29 Şubat“
bayramının nasıl kutlanacağına karar vermesi gerektiği söylenir. Bu „bayram“,
Makedonya Cumhuriyeti'nde yaşayan tüm topluluklar için önemli, herkesin bayramıdır. Katılımcılara,
bayram kutlamasının sunumunu hazırlamalarında yardım edecek Bayram çalışma kağıdı verilir.
Sonra gruplar bayram kutlamasının sunumunu yaparlar.
Tartışma:
1. Şimdi yarattığınız bayramlar var olan
bayramlara benzer midir farklı mıdır?
Neye göre benzerdir/farklıdır?
2. Günlük yaşamda çoğumuzun ne tür
bayramları vardır, ortak mı ayrı mı?
3. Ortak bayramları (hem „birilerinin“ hem
de „ötekilerin“ kutladığı bayramlar)
ortaklaşa mı kutlarız yoksa herkes „kendi“
grubunda mı kutlar? Neden?
4. Bayramların daha çok ortaklaşa kutlanması
için ne olması gerekir? Hangi koşullar
altında bunlar çıkar?
Sonuç:
Sadece bir grup için karakteristik olan
bayramlarımız var, ancak herkesin
kutladığı ve tüm topluluklar için
karakteristik olan bayramlarımız da
yok değil. Bazen bu tür bayramlar
sadece kendi grup mensupları arasında
kutlanır, fakat bazı durumlarda
bayramlar farklı grup mensupları
arasında da ortaklaşa kutlanabilir.
Ortak kutlamalar karşılıklı saygının
işaretidir ve farklı topluluklar arasında
ilişkileri geliştirir.
Bitiş aktivitesi::
Katılımcılar çiftlere ayrılır ve birbirine bakacak şekilde iki sırada dururlar. Çiftlerde
katılımcılar 29 Şubat için birbirine tebrikler yöneltir veya hayali hediyeler verirler. Bunu,
şu tümceyi bitirerek yaparlar: Hediye edebilseydim, sana… (burada herkes bir şey söyler) hediye ederdim.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
Bugün ne yaptık?
Bugün yaptıklarımızdan en çok ne hoşunuza gitti?
Ne öğrendiniz?
85
Ana aktivite:
ÇALIŞTAY IV.2.4: İDEAL OKUL
Özel amaçlar:
 farklı etnik topluluklara eşit muamele yapma bilincinin geliştirilmesi
 grup üyeleri arasında iş birliğinin teşvik edilmesi
Malzemeler:
 yazı seti
 çizim seti
 A3 boyutunda birkaç kağıt yaprak
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur ve üçlü gruplara ayrılır. Gruplarda birbirine okullarıyla ilgili
gerçekten de çok beğendikleri ve muhtemelen diğer okullarda bulunmayan birer şey
söylerler. Sonra, sayılan şeylerden gerçekten de okulları için çok özel ve olağanüstü olan bir şey
konusunda anlaşıp, ayırt ederler. Her üçlü grup böyle bir şeyi söyler.
Ana aktivite:
Katılımcılar dört gruba ayrılırlar. Her grup şu konuda çalışır:
Yaş, cinsiyet, dini, etnik veya herhangi başka bir mensubiyete bakmaksızın, HERKESE SAYGILI
OLAN İDEAL OKUL.
Her gruba, bu okulu tarif edecekleri aşağıdaki ifade şekillerinden biri verilir:




Resim
Şarkı
Yazılı kompozisyon/deneme
Üzerinde mümkün olduğu kadar çok görüş sayılan afiş
Bitirdikten sonra, her grup diğerlerinin önünde kendi çalışmasını gösterir ve neden sunulanın herkese
saygılı olan ideal okulun olduğunu açıklarlar.
Tartışma:
Yapımlarında sunulanlar hakkında tartışma yürütülür.
1.
2.
3.
4.
Tüm gruplar için ortak olan neydi?
Sadece bazı grupta/gruplarda görülen farklı şeyler var mıydı? Bunlar nelerdi?
İdeal okulda neyin olmaması gerekir? Neden?
Herhangi bir topluluğun ihtiyaçlarına saygılı olmadan çağdaş okuldan bahsedilebilir
mi?
5. Bunlar sadece öğrenciler için mi geçerlidir? Başka kimler için de geçerlidir
Sonuç:
İdeal okul herkese bakar, onlara saygı gösterir ve refahı için etkin bir şekilde ilgi gösterir. İdeal okulda
seçim ve bilgi ile kaynaklara erişim sınırlaması yoktur. Belirli birey veya toplulukların refahına açıkça
zarar veren şeylerin dışında, sınırlamalar yoktur. İdeal okul etkin bir şekilde farklılıkları destekler,
okulda bireyselliğe ve herkese karşı saygılı olma kültürünü geliştirir. Bütün bunlar her şeyden önce
öğrencilerle ilgilidir, ancak okul hayatının bir parçası olan tüm diğer yetişkinlere de geçerlidir.
86
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Verilen işaret üzerine odada serbestçe hareket ederler ve
öteki katılımcılarla karşılaştıklarında jestle, vücut diliyle, sözle veya ifadeyle teker teker
her katılımcıya saygılarını göstermeye çalışmalıdırlar.
Yansıma:
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
1.
2.
3.
4.
87
Proje Çalıştayları veya Yapım Çalıştayları adlı el kitabında sunulan aktiviteler, tüm dizide nihai
çalıştaylar olarak gerçekleştirilmeleri öngörülmüştür. Aynı zamanda, bunlar model-çalıştaylar olarak
da kabul edilebilir.
Yapılandırıldıklarına göre, aynı amaçlara hizmet verecek, ancak önceden geçilen tüm (giriş ve
çok kültürlülük) çalıştaylarda oluşturulan çok kültürlülük gruplarının ilgi ve ihtiyaçlarına karşılık
verecek otantik yeni çalıştaylar da yaratılabilir.
Başarılı olmaları için, proje/yapım çalıştaylarının şu ön koşullara uymaları gerekir:
1.
Çalıştayın ana aktiviteleri bir ortak ürüne götürmelidir. Bu ürün görülebilir ve gruplar bütün
olarak diğerlerinin önünde kendisini temsil edebilir veya çok kültürlülük aktivitelerin parçası
olmayan ötekiler için alışılmış olmayan bir şey yaptığını diğerlerinin önünde gösterebilmelidir.
2.
Bir proje/yapım çalıştayının gerçekleşmesi için, birkaç çalıştayın yapılması gerekir ve bütün
bunlar istenilen ürüne yol açar. Diğer sözlerle, ürüne gelmek için, öğrencilerin birkaç defa
karşılaşmaları gerekir.
3.
Bir bütün olarak grubun yanısıra, aktiviteleri gerçekleştirecek olan alt gruplar (küçük gruplar)
da tüm önemli esaslara göre dengelenmiş olmalıdır. Çoğu durumlarda bunun anlamı, alt
grupların etnik/dil mensubiyeti ve cinsiyete göre dengelenmeleri demektir.
4.
Katılımcı grubu „yapılanmış“ olmalıdır, yani üyeleri arasında güven ve iş birliği ilişkilerinin
kurulması gerekir. Dolayısıyla, bu dizi aktivitelerin gerçekleştirilmesinden önce, bir bütün
olarak grubun giriş dizisinden en azından üç çalıştayı, çok kültürlülük dizisinden ise en azından
iki çalıştayı geçmesi gerekir.
5.
Grupta kararlar demokratik ilkelere dayanarak alınmalıdır. Alt gruplarda (küçük gruplarda)
yapılacak aktivitelerle ilgili veya bir bütün olarak grubun yönelmiş olduğu ürünle ilgili kararlara
bakmaksızın, kararları bizzat grubun katılımcıları, hem de mümkünse oy birliğiyle, almalıdır.
Çalıştayda uygulayıcıların rolü, özellikle etnik/dil/kültür esaslarında farklı düşünce/çıkarlar
bulunduğunda, katılımcıların kararlarına doğrudan doğruya karışmadan, karar vermede tüm
üyelerin ihtiyaçlarının/çıkarlarının göz önünde bulundurulmasını sağlamaktır.
Proje/yapım aktiviteleri, öğrencilerin geldiği mikro ortamın ihtiyaçlarıyla ilgili somut, yerel
kollar ve kulüplerde çalışmak için kullanıldığında en büyük etkiyi yapacaktır. Okul bağlamında bu
aktiviteler, okul hayatının gelişmesine yol açacak olan çok çeşitli ortak (çok kültürlülük) eylemlere
teşvik niteliğinde olabilir. Bu eylemler, okul parmaklıklarının boyanması, geri dönüşüm
malzemelerinin toplanması, avlunun temizlenmesi veya şiddetle başa çıkılması gibisinden olabilir.
88
Genel amaçlar:
ortak hedefleri sağlamakla „ötekilerle“ iş birliği teşvik etmek
„öteki“ etnik topluluk üyeleriyle kişiler arası iletişimin sağlanması
Özel amaçlar:
 ortak ilgi „ürünlerinin“ yapılması
 ortak ilgiler konusunda grup kararlarının getirilmesi için katılımcıların
teşvik edilmesi
 grup üyeleri arasında iş birliğinin teşvik edilmesi
 katılımcıların yaptığı çalışmaların kamuda tanıtılması
 farklı etnik topluluklara eşit muamele bilincinin geliştirilmesi
 “ötekileri”nin dilinde sözlerin/deyimlerin öğrenilmesi
89
ÇALIŞTAY I.3.1: SAKLAMA KUTULARI
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Kutuların yapılmasına örnekler
 tuvalet kağıdının ortasındaki kalın karton (sert, silindir şeklindeki karton kısım)
ve/veya plastik yoğurt bardakları, kullanılmayacan fincanlar
 küçül karton ambalaj kutuları
 kullanılmayan eski kağıt, karton, iplik, yün, düğmeler, oyuncak parçaları, bebekler veya
bebek parçaları, midye kabukları, sümüklü böcek kabukları, çeşitli bez parçaları ve
diğer evden getirilebilecek ve kullanılmayan küçük nesneler
 kolaj (kesyap) kağıdı
 kalın kağıt
 makas
 yapıştırıcı
 tempera boyaları, paletler ve boyama fırçaları
Dikkat: Katılımcılara, bir sonraki görüşme için herkesin evden yukarıda anılan malzemelerden
birkaçını getirmesi söylenir. Uygulayıcılar ise, bundan bağımsız bir şekilde, temel malzemeleri sağlar.
Giriş aktivitesi:
Herkes daire biçiminde durur. Her katılımcı evden getirdiği bir şeyi gösterir ve bir
cümlede nesnenin ne için kullanıldığını anlatır. Sonra da tüm nesneler dairenin ortasında
bırakılır. Sonunda uygulayıcılar kendilerinin de getirdiği nesneleri eklerler.
Nesnelere yeni kullanımın verilmesi veya temel kullanımında artık yararsız oldukları için atılmak
zorunda kalınmalarına dair konuşma yürütülür. Katılımcılar, getirilen nesnelere faklı yaratıcı
kullanımlar önermeye yöneltilir.
Ana aktivite:
Okul araç gereçlerinin (kurşun kalemler, tükenmez kalemler, renkli kalemler) nasıl ve
nerede (veya neyin içinde) saklandığı konusunda genel konuşma yürütülür.
Katılımcılardan, getirilen nesnelerden okul araç gereçlerini saklamaya yarayan kutular ve başka ufak
nesnelerin kendilerinin de yapıp yapamayacağı konusunda düşünmeleri istenir. Bunlar, mesela,
tuvalet kağıdının karton kısımlarından (veya bardaklardan, fincanlardan veya getirdikleri başka bir
şeyden) veya karton kutulardan yapılabilir. Diğer nesneleri, kutuların çeşitli süslemeleri için
kullanabilirler.
Üç-dört katılımcıdan oluşan gruplar kurulur. Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Kutuların yapılmasına
örnekler veya muhtemel başka yeni örnekler gösterilir. Örnekler katılımcılara ne yapabilecekleri
konusunda karar vermelerinde yardımcı olmalıdır. Bu ara, yeni örnekler düşünmelerine de yer
verilmelidir.
Yapım işlemi basit olmalıdır. İlk önce düşünülür ve yapı/şekil yapılır, gerekli ve mümkün olduğu
halde delikler yapılır, sonra da kutu boyalarla ve/veya diğer malzemelerle süslenir. Zaman müsaade
ettiği halde, katılımcılara diğer önerilen yapımları veya yaptıklarının başka versiyonlarını
yapabilecekleri söylenebilir. Önemli olan, gelecek görüşmelerde her katılımcı için en az birer yapımın
hazır bulunmasıdır.
Kimin ne getirdiğine bakmaksızın, tüm malzemeler katılımcıların kullanımına bırakılır.
90
Bitiş aktivitesi:
Tüm yapımlar bir rahleye koyulur ve tüm katılımcılar küçük bir sergiye davet edilir.
Görüldükten sonra, yapımlar güvenli bir yerde bırakılır ve tüm üç çalıştay bittikten sonra
düzenlenecek olan son sergi için saklanırlar.
91
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Kutuların yapılmasına örnekler
92
ÇALIŞTAY I.3.2: TAŞ EVDE BESLENEN HAYVANLAR
Malzemeler:
 ttemiz (iyice yıkanmış) yuvarlak taşlar – 3-10 cm çapında, grupta katılımcı sayısının en
az iki katında
 yün, kalın karton, eski düğmeler, renkli kalem kapakları, plastik şişe kapakları ve diğer
çeşitli plastik parçaları
 makas
Dikkat: Katılımcılara, bir sonraki görüşme için herkesin evden yukarıda anılan malzemelerden
birkaçını getirmesi söylenir. Uygulayıcılar ise, bundan bağımsız bir şekilde, temel malzemeleri sağlar.
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Verilen işaret üzerine, herkesin odada sessiz bir şekilde en
sevdiği hayvanın hareketlerini ve el kol işaretini yaparak serbestçe hareket etmesi gerekir.
Ana aktivite:
Katılımcılar çift çift çalışırlar. Her çiftin ikişer taş seçmesi gerekir. Getirilen malzemeleri
serbestçe kullanarak, katılımcılar çift çift çalışır ve ortaklaşa iki hayvan veya gerçekte
bulunmayan yaratığı yaparlar. Örneğin: kürk veya bıyık olarak yün yapıştırılır, gözler için düğmeler,
ayaklar için kapaklar vs. Sonra da, destek olması için yapım bir karton parçasına yapıştırılır.
Tüm yapımlar bir rahleye koyulur ve tüm katılımcılar küçük bir sergiye davet edilir.
Görüldükten sonra, yapımlar güvenli bir yerde bırakılır ve tüm üç çalıştay bittikten sonra
düzenlenecek olan son sergi için saklanırlar.
93
Bitiş aktivitesi:
ÇALIŞTAY I.3.3: SAYFA İŞARETLEYİCİLERİ
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Kırkayak – sayfa işaretleyicisi şeması
 spatulalar (doktorların kullandığı tahta kaşıklar) veya kalın karton – 2 cm X 10 cm, her
katılıımcıya birer adet
 eski düğmeler veya yuvarlak şeklinde benzeri nesneler
 yün
 kağıt
 kolaj (kesyap) kağıdı
 çeşitli renkte kalın kağıt
 makas
 yazı araç gereci
 tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Tahtaya katılımcılar için beş popüler masal (örneğin: „Kurt ve Yedi Keçi Yavrusu“,
„Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler“, „Kırmızı Başlıklı Kız“ vb.) veya belirli sınıflarda
okunulan beş masal yazılır. Her katılımcı birer masal seçer, ancak diğerlerine söylemez.
Uygulayıcıların verdiği işarette, her katılımcı diğerlerine teker teker yanaşarak, hangi masalı
seçtiklerini sorar. Kendisi gibi aynı masalı seçen katılımcıyla karşılaştığında, „kırkayak“ veya „tren“
şeklinde tutulurlar. Sonra da her iki katılımcı devam ederler ve bu işlem tüm katılımcıların bir
„kırkayağa“ katılmalarına kadar devam eder. Bir katılımcı kendi başına kaldığı durumda, uygulayıcılar
o „kırkayağa“ katılırlar. Sonunda bunun, „kırkayağın“ büyüklüğü hangi masalın daha iyi veya daha
kötü olduğu anlamına değil de, farklı insanların farklı zevkleri olduğu anlamına geldiği vurgulanır.
Tartışma:
1. En sevdiğiniz masal hangisidir?
2. Artık kendiniz kitap/masal okuyabiliyor
musunuz?
3. Kitap okurken, hemen sonuna kadar okur
muyuz?
4. Okumayı bitirmediğimizde, nereye kadar
geldiğimizi unutmamak için ne yapabiliriz?
Sonuç:
Çoğu zaman, özellikle büyük
kitaplar, uzun zaman okunur.
Zamandan tasarruf etmek ve
okumakla nereye kadar
geldiğimizi daha kolay hatırlamak
için, sayfa işaretleyicileri kullanılır.
Ana aktivite:
Katılımcılar, üç-dört kişilik küçük gruplara ayrılır. İlk önce kalın kağıda veya kartona
küçük çemberler çizilir, kesilir ve tahta spatula veya uzun karton parçasına art arda
yapıştırılırlar. Gruplarda katılımcılar görevleri bölüşmelidir: bir katılımcı kalın kağıttan daireler keser,
diğeri boyar, ötekisi yapıştırır vs. Son yapımlar için, tüm küçük gruplara eşit olarak kullanmalarına
verilen tüm malzemeler kullanılır.
Her grup, gruptaki katılımcı sayısına göre „kırkayak“ yapmalıdır. Her grupta tüm katılımcılar hep
beraber „kırkayakların“ yapımında yer alır.
94
Gruplar, yapımlarda çeşitli malzeme kullanmaya ve çeşitli „kırkayak“ yapmaya teşvik edilir.
Uygulayıcılar, özel yaratıcılık gösteren ve modelin birçok farklı varyantını yapan grup için alkış
isteyeceğini söylediğinde, buna teşvik edilebilir. Yine de sonunda tüm gruplar ortak bir alkış alırlar.
Bitiş aktivitesi:
Bu ve geçen iki çalıştayın bitiminden sonra, okulun uygun bir odasında (ve sınırlı süreyle)
tüm üç çalıştayda yapılanların sunulduğu bir sergi düzenlenir. Sergiye, katılımcıların sınıf
öğretmenleri ve yapımların hazırlanmasında yer almayan sınıf arkadaşları davet edilir.
Serginin sonunda, yapımlarda yer alan katılımcılar arasında tüm yapımların bölüşmeleri için çekiliş
düzenlenir.
Çekiliş için, birden toplam yapım sayısına kadar sayıların yazıldığı iki set hazırlanmalıdır. Bir setle
yapımlar işaretlenecek, diğer setin her ayrı kağıtçığı ise, her katılımcının rastgele olarak bir tane
çekmesi için katlanacaktır.
Bazı yapımlar çekilmeden kaldığında (yapım sayısının katılımcı sayısından fazla olduğunda), bunlar
okula hediye edilebilir.
95
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Kırkayak – sayfa işaretleyicisi şeması
96
ÇALIŞTAY I.3.4: SİZİN İÇİN DE YER - 1
Malzemeler:










katılımcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar (karınca, kelebek, tavşan, fare, serçe, örümcek)
makaslar
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hayvan Adları
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sizin İçin De Yer*
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Hayvanlar
yapışkan bant
büyük kağıt yaprak
yazı tahtası
tebeşir
Giriş aktivitesi:
Tüm katılımcılar daire şeklinde oturur ve uygulayıcılar Hayvanlar adlı katılımcılar için
çalışma kağıdından birer kağıtçık çekmelerini isterler.
Dikkat: Her hayvan resmini bir etnik/dil grubundan ikişer çocuğun almasına dikkat edilmelidir.
Ardından uygulayıcılar (Hayvan Adları çalışma kağıdından) hayvanların adlarını grupta temsil edilen
her iki dilde söylerler ve yazı tahtasına yazarlar. Her grup, ellerinde her iki dilde resmi bulunan
hayvanın adını tekrarlar.
Sonunda da uygulayıcılar bir o bir bu farklı hayvan grubuna parmakla işaret ederler ve o grubun
katılımcıları hemen o hayvanın adını her iki dilde söylerler (uygulayıcılar ilkin hangi dilde, sonra da
diğer hangi dilde söyleneceğini açıklarlar ve her sonraki grupta bunu değiştirirler).
Ana aktivite:
Uygulayıcılar, Sizin İçin De Yer adlı uygulayıcılar için çalışma kağıdından hikayeyi
okurlar ve büyük kağıt yaprağa veya yazı tahtasında bir mantar çizerler. Her sonraki
sahneye uygun olması için, biraz büyük çizerler. Mantarın altına, Hayvanlar adlı uygulayıcılar için
çalışma kağıdından her hayvanın ikişer resmini yapıştırırlar. Bir taraf grupta temsil edilen bir dilde, öte
taraf ise öteki dilde okur. Sonra öteki kısmın okunmasına geçilir. Yine, ilk önce bir dilde okunur ve yeni
kısım eklenir ve bu böyle devam eder.
Tartışma:
1. Yağarken mantara ne oldu?
2. Büyümenin yanısıra, herkes için yer olmasını sağlayan başka bir şey de var mıydı?
3. Hayvanlar birbirlerine nasıl davrandılar? Birbirine baktılar mı, yoksa herkes sadece
kendine mı baktı?
4. Çok itişselerdi, herkes sadece kendine daha çok yer arasaydı, kavga etselerdi, mantar
altında herkes toplanabilecek miydi? Neden?
5. Burada birbirimize karşı nasıl davranırız? Birbirimize dikkat ve yardım eder miyiz, yoksa
diğerlerine hiç bakmadan herkes sadece kendisinin keyfine mi bakar?
*Hikaye fikri şu eserden alınmıştır: Шутеев, В.: Под грибом, Астрель, Москва, 2007.
97
Her katılımcı resme bakar ve üzerinde neyin olduğunu söylemeden, o hayvan gibi hareket etmeye
başlar. Tüm katılımcılar hiç konuşmadan, sadece o hayvanların hareketlerini taklit ederek, resimlere
göre altı gruba ayrılır. Ayrıldıktan sonra ise uygulayıcılar herkesin kendi resmini göstermelerini ister
ve her katılımcının kendi grubunda olup olmadığını tespit ederler.
6. Bu hikayeyi oyun olarak hazırlayıp oynamamızı ve bizim de burada herkes için yer
yaptığımızı ebeveynimize göstermemizi ister misiniz?
Sonuç:
Mantarın yağmurdan devamlı büyüdüğü ve hayvanların bencil değil de birbiriyle iş birliği yaptıkları
ve birbirine baktıkları için, tüm hayvanlar mantar altına yerleşmeyi başarmışlar. Kavgar eder,
dövüşseler ve rahat olmaları için kime ne kadar yer gerektiği konusunda tartışsalardı, mantar kırılır
ve herkes yağmurda kalırdı.
98
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Beşe kadar sayma
MAKEDONCA
ARNAVUTÇA
TÜRKÇE
ROMANCA
МРАВКА
MILINGONË
KARINCA
KIRI
ПЕПЕРУТКА
FLUTUR
KELEBEK
PAPARUGA
ЗАЈАК
LEPUR
TAVŞAN
ŠOSSOJ
ВРАПЧЕ
ZOG
SERÇE
CCIRIKLI
ГЛУШЕЦ
MI
FARE
GERMUSO
ПАЈАК
MERRIMANGË
ÖRÜMCEK
PAJAKO
Dikkat: Çizelgeden, sadece grupta temsil edilen dillerde hayvan adları kullanılır.
99
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Parmak İzlerinden Hayvan Modelleri – her gruba birer
adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Metinli Baloncuklar – her gruba birer adet
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çizgi Roman Şeması
 sulu boyalar – her gruba birer set
 bez / ıslak mendiller
 А4 boyutunda kağıtlar – her katılımcıya birer adet
 yazı seti
 makaslar
 yapışkan bant
 renkli kalemler
 А4 boyutunda kağıtlar – şerit halinde altışar adet tutturulmuş şekilde
Ana aktivite:
Katılımcılar, önceki aktivitede hangi hayvana sahip olduklarına göre dört gruba ayrılırlar.
Böylece her grupta bir cinsten sadece birer hayvan vardır. Görevleri, hikayeyi şerit - çizgi
roman şeklinde göstermeleridir.
Her katılımcı, önceki görüşmede seçtiği hayvanın Parmak İzlerinden Hayvan Modelleri adlı çalışma
kağıdında nasıl yapıldığına bakar ve ilk önce parmağını uygun olan boyaya (renge) banar, sonra da
kağıt yaprağına iz bırakarak, kendi figürünün pratiğini yapar. Bunu çok iyi alışmalıdır. Ardından da
kalemle kulak, kuyruk, kanat ve/veya başka tüm gereken şeyleri çizer.
Uygulayıcılar, tutturulmuş kağıt yapraklar üzerine, çizgi roman şemasına göre her sahne için birer
çizgi roman çerçevesi çizer. Bir köşesinde, her sahnede bir öncekisine kıyasen daha büyük olan
mantarlar çizerler.
Ardından her katılımcı kendi hayvanını çizgi romanın uygun bir yerine parmak izleri bırakarak yapar.
Metinli baloncukları ise keser ve hayvanın yanına yapıştırır. Bitirdikten sonra, her katılımcı kendi
hayvanı için gereken metni öğrenir.
Okuma yazması olmayan katılımcılar varsa, evde öğrenmeleri için uygulayıcılar bunların ellerine
metni birer kağıtta verebilirler.
100
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çizgi Roman Şeması
101
Bu çalıştayın başlangıcında, katılımcılar iki gruba ayrılır, her grupta iki aynı hayvan olmalıdır (birinci
çalıştayda çektikleri hayvana göre), bunlardan biri bir dil, ötekisi ise ikinci dil katılımcısıdır.
Böylece kurulan birinci grubun görevi maskeler yardımıyla, ötekisinin ise kağıt poşet kuklaları
yardımıyla oyun hazırlamaktır.
I Grup – Maskeli Oyun
Malzemeler:












katılımcılar için çalışma kağıdı: Tavşan
katılımcılar için çalışma kağıdı: Kelebek
katılımcılar için çalışma kağıdı: Serçe
katılımcılar için çalışma kağıdı: Karınca
katılımcılar için çalışma kağıdı: Örümcek
katılımcılar için çalışma kağıdı: Fare
makaslar
yapışkan bant
yapıştırıcı
renkli kalemler
tel zımba
zımba teli
Her katılımcı kendi hayvanı için maske yapacak. Uygulayıcı kendisine gereken çalışma kağıdı, makas,
yapıştırıcı ve renkli kalemler verir. Katılımcı maskeyi keser, yapıştırır, boyar, süsler ve başına takar.
Bitirdikten sonra, aynı hayvanı olan öteki katılımcıyla birlikte metni öğrenir.
II Grup – Kağıt Poşet Oyunu
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Karınca
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Kelebek
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Tavşan
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Serçe
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Fare
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Örümcek
 makaslar – her katılımcıya birer çift
 kağıt poşet – her katılımcıya birer adet
 renkli kalemler
Her katılımcı kendi hayvanı için kağıt poşetten kukla yapacak. Uygulayıcı gereken çalışma kağıdı,
makas, yapıştırıcı, renkli kalemler ve kağıt poşet verir. Katılımcı, parçaları kestikten sonra, kağıt poşeti
ağzı aşağıya doğru çevirir. Kapalı kısımda gözler, ağız ve/veya gagayı yapıştırır. Poşetin arka kısmına
ise kanatları yapıştırır (kelebek ve serçe için), boyar ve süsler. Bitirdikten sonra, böylece hazırlanmış
poşeti eline geçirir ve aynı hayvanı olan diğer katılımcıyla birlikte metni öğrenirler.
Not: Hayvanlar çalışma kağıtları her iki grup için aynıdır. Tek fark, birinci grup bunları çalışma
kağıdındaki kağıt şeride yapıştırır ve başına takar, ikinci grup ise parçaları kağıt poşete yapıştırır ve
eline takar.
102
Malzemeler:
 geçen görüşmede yapılan maskeler ve kuklalar
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Davetiyeler - Hayvanlar
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Davetiye Metni Önerisi
 renkli kalemler
 makaslar
 yazı setleri
Bu görüşmede tüm gruplar oyunların alıştırmasını yapar, uygulayıcılar ise yardımcı olurlar.
Her katılımcıya Davetiyeler – Hayvanlar adlı katılımcılar için çalışma kağıdından birer hayvan resmi
verilir. Resim boyanacak. Arka kısımda ise uygulayıcılar, grubun temsiline katılmaları için
ebeveynlerin davet edileceği iki dilli bir metin yazarlar (çalışma kağıdındaki öneri metin kullanılabilir).
103
Malzemeler:

katılımcılar için çalışma kağıdı: Sertifika
Büyü bir mekanda (derslik veya okul salonu) ebeveynlerin ve okulun diğer temsilcileri önünde,
öğrenciler duvarlarda hikayenin resimlerini sunarlar. Ardından da, gruplar halinde birer birer oyunu
sunarlar.
Sonunda her katılımcıya Arkadaşlık, Yardımseverlik, Öğrenme, Oynama ve Yeni Arkadaşlıkları
Kutlama Sertifikası törenli bir şekilde verilir. Uygulayıcılar sertifikanın boş yerlerine çocuğun kendi
dilinde adını, yukarıda ise her iki dilde okulun adını yazarlar.
104
ÇALIŞTAY II.3.1: TUHAF LEKELER
Malzemeler:
 kağıt – yarıya kesilmiş; her katılımcıya birkaçar tane
 dosyalar – yarıya katlanan kağıttan yapılmış, ortasında ataşla (tutturgaçla) tutulmuş; her
katılımcıya birer adet
 ataşlar (tutturgaçlar)
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Katılımcılar teker teker ileriye (çemberin içine) doğru bir
adım atıp, elle veya parmaklarla havada fırçayla çizer gibi birkaç hareketle kendi yüzünü
„çizerler“.
Ana aktivite 1:
Katılımcılar çalışırken, lekelerin neye benzediğini söylemeleri teşvik edilir. Lekelere başka boya veya su
ekleyerek, onlarda değişiklik yapabilirler. Özellikle kendileri için korkunç olan figürlerle bunu
yapmaları teşvik edilir. Bu gibi durumlarda, elde ettikleri figürü kendileri için olumlu ve hoş olan
başka bir figürle değiştirmeleri önerilir.
Sonuç:
Tartışma:
Biçimsiz, renkli şekiller; sonsuz derecede çağrışım
1. Sanat eserleriniz nasıl?
kaynağı olabilir. Kırmızı, turuncu veya sarı gibi sıcak,
Onları neye benzetiyorsunuz? açık renkler, azıcık koyu veya açık mavi renginin
2. Güzel midirler? Göze hoş
karışımıyla, ilginç kombinasyonlar verir. Koyu
mudurlar?
renkler daha belirginse, resimler ağır, korkunç olabilir
3. Hangi renkler, göze daha
veya kısacası göze hoş gelmeyebilir. Yaprağın boyasız
hoş resimler yaratır?
kalan büyük kısımları da göze hoş gelebilir.
Ana aktivite 2:
İstedikleri halde, katılımcılara kendi yapıtlarını değiştirmeleri ve bunlara birer ad
vermeleri imkanı verilir. Zaman müsaade ettiği durumda, iki-üç yaprak daha verilir ve
birkaç resim daha yapmaları istenir. Hangi renk kombinasyonlarının daha iyi sonuç verdiği hatırlatılır.
Özellikle, ilk yapımda memnun edici sonuç almayan katılımcılar varsa, bunu vurgulamak gerekir. Bir
sonraki derste resimlerin çerçevelenmesi üzerine çalışılacakları söylenir. Her katılımcı, bir sonraki
derste çerçeveleyecek bir hazır resmi seçer, hepsini ise kendi dosyasının içine koyar.
Bitiş aktivitesi:
Üç-beş katılımcıdan oluşan kuçuk gruplar oluşturulur. Her grubunu görevi, diğer
katılımcıların önünde tüm temsil edilen etnik topluluk katılımcıları için popüler olan bir
çizgi film, TV programı veya reklamdan bir sahneyi pantomimle göstermektir. Diğerlerinin görevi ise,
hangi çizgi film/TV programı/reklamın söz konusu olduğunu bulmaktır. Uygulayıcılar, daha uygun
olduğunu düşündükleri halde, aynı bu şekilde bir ortak okuma kitabı veya başka kitabın kapak
resminin gösterilmesini önerebilirler.
105
Katılımcılar rahlenin etrafında otutur ve herkese yarım sayfa kağıt verilir. Kağıdın ortasına
farkli renkte tempera boyalarından birkaçar damla damlatılır. Sonra da kağıt ortadan
katlanır ve üzerinden elle geçilir. Böylece çeşitli lekeler elde edilir ve bunlar katılımcılarda farklı
çağrışımlara yol açabilir.
ÇALIŞTAY II.3.2: FARKLI FARKLI ÇERÇEVELER
Malzemeler:

















uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması - Elma
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yaprak ve elma sapı şeması
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Süs topu
katılımcıların bir önceki çalıştaydan resimlerini içeren dosyalar
kırmızı renkte kalın kağıt (hamer) – ortasında A5 boyutunda kağıt hatları çizilmiş elma
resmi; iki gruptan bir katılımcıya bir adet
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – yaprak ve elma dalı hatları çizilmiş resim; iki
gruptan bir katılımcıya bir adet
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – ortasında A5 boyutunda kağıt hatları çizilmiş süs
topu resmi; iki gruptan bir katılımcıya bir adet
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – çizilmiş süs topu resmi; iki gruptan bir katılımcıya
birer adet
koyu mavi/yeşil renkte kalın kağıt (hamer) – ortasında A5 boyutunda kağıt hatları
çizilmiş dikdörtgen resmi; iki gruptan bir katılımcıya birer adet
kolaj kağıdı
karton yapboz parçacıkları
renkli kalemler
tempera boyaları (sade ve yaldızlı), paletler ve fırçalar
yapıştırıcı (sade ve yaldızlı)
makaslar
tel zımba
Ana aktivite:
Katılımcılar altı gruba ayrılır. İkişer grup, bir tür resim çerçevesi hazırlar. Her beraber,
herkes gruptaki üye sayısında çerçevenin yapılmasına katılacaktır. Sonunda, hangi
çerçeveyi kimin alacağı kurayla çekilir. Herkes çerçevede bir önceki çalıştayda seçtiği resimi yapıştırır.
Çerçeve - Elma
Bu çerçeveyi yapan tüm katılımcılara, ilk önce uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve Şeması –
Elma'da gösterildiği gibi, ortasında A5 boyutunda kağıt hatları çizilmiş elma resminin bulunduğu
kırmızı renkte kalın kağıt (hamer) verilir. Katılımcıların, resimlerini bunun ortasındaki belirlenen yere
yapıştırmaları, sonra da elma şeklindeki çerçeveyi kesmeleri gerekir.
Ardından herkese, yaprak ve elma sapı hatları çizilmiş bir kalın kağıt (hamer) parçası verilir. Bunlar
kesilir, boyanır ve tel zımbayla önceden yapılan elmaya zımbalanır (bağlanır), sonra da yaldız
boyalarla bütün elma süslenir.
Çerçeve - Yapboz
Bu çerçeveyi yapam tüm katılımcılara, ilk önce ortasında A5 boyutunda kağıt hatları çizilmiş
dikdörtgen resminin bulunduğu koyu mavi/yeşil renkte kalın kağıt (hamer) parçası verilir.
Katılımcılar resmi ortadaki belirlenen yere yapıştırır, sonra da dikdörtgen şeklindeki çerçeveyi keserler.
Ardından herkes ilk önce renkli kalemlerle boyar, sonra karton yapboz parçacıklarını resim ve çerçeve
arasına yapıştırır.
106
Çerçeve - Süs topu
Bu çerçeveyi yapan tüm katılımcılara, ilk önce uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Süs
topu'nda da gösterildiği gibi, ortasında A5 boyutunda kağıt hatları çizilmiş süs topu resminin bulunduğu
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) verilir. Katılımcılar resmi ortadaki belirlenen yere yapıştırır, sonra da süs
topu şeklindeki çerçeveyi keserler.
Ardından herkese, aynı süs topu resmi çizilmiş beyaz renkte kalın kağıt (hamer) verilir. Bu defa
katılımcı ilk önce kenarlarından, sonra da ortasından kesmeli, sonra da her iki kısmı tel zımbayla
önceki süs topunun her kenarıyla zımbalamalıdır. Böylece süs topunun açılıp kapanabildiği „kapağı“
elde edilir ve sonradan bunun süslenmesi gerekir.
107
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması - Elma
108
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Yaprak ve elma sapı
109
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması - Süs topu
110
ÇALIŞTAY II.3.3: ORTAK ÇERÇEVELER
Malzemeler:












uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması - Ağaç
uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Çam ağacı
önceki çalıştayda yapılan farklı farklı çerçeveler
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – dikdörtgen şeklinde kesilmiş
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – elma şeklinde çerçevelerin olduğu sayıda dalı olan
gövde çizilmiş
beyaz renkte kalın kağıt (hamer) – süs topu sayısında dalı olan gövde çizilmiş
kahverengi nüanslarında kendinden yapışkan kağıt – şeritlere kesilmiş
karton yapboz parçacıkları
renkli kalemler
yapışkan (sade ve yaldızlı)
makaslar
Katılımcılar üç gruba ayrılır ve her biri önceki çalıştayda çerçeveli resimler için bir büyük ortak çerçeve
yapımında yer alır. Elde edilen yapımlar okul duvarlarına, koridorlarda, kendi sınıflarına yakın veya
okulun ana holünde asılmalıdır.
Katılımcılara, uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Ağaç'ta da görüldüğü gibi, elma
şeklinde çerçevenin olduğu sayıda dalı olan gövdenin çizildiği bir kalın kağıt (hamer) verilir.
Katılımcılar onu keser, ardından da kahverenginin çeşitli nüanslarında olan kendinden yapışkan
kağıttan parçacıklar koparırlar ve ağaca kolaj olarak yapıştırırlar. Sonra, dalların altına elma şeklindeki
çerçeveler yapıştırılır. Kalın kağıtta (hamerde), yapımda yer alan tüm katılımcıların adı yazılmalıdır.
İkinci grup: Çerçeve - Yapboz
Katılımcılara dikdörtgen şeklinde büyük kalın kağıt (hamer) verilir. Üzerine, önceki çalıştayda karton
yapboz parçacıklarıyla yapıştırılan çerçeveler yapıştırılır. Ardından herkese karton yapboz parçacıkları
verilir ve bunlar boyanarak, kalın kağıdın (hamerin) kenarlarına yapıştırılır ve böylece büyük bir ortak
çerçeve elde edilmiş olur. Kalın kağıtta (hamerde), yapımda yer alan tüm katılımcıların adı
yazılmalıdır.
Üçüncü grup: Çerçeve – Çam ağacı
Katılımcılara, uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Çam ağacı'nda gösterildiği gibi,
üzerinde çam ağacı çizilmiş kalın kağıt (hamer) verilir. Bunu boyamaları ve kesmeleri, ardından da önceki
çalıştayda yapılan süs topu şeklindeki çerçeveleri buna yapıştırmaları gerekir. Sonra da yaldızlı
yapışkanla çam ağacı ek olarak süslenebilir. Kalın kağıtta (hamerde), yapımda yer alan tüm katılımcıların
adı yazılmalıdır.
111
Birinci grup: Çerçeve – Ağaç
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması - Ağaç
112
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Çerçeve şeması – Çam ağacı
113
ÇALIŞTAY II.3.4: KAĞIT ÇÖP KUTULARI - 1
Malzemeler:
 atık kağıt toplama karton çöp kutuları – her gruba birer adet
 zamklı boyalar (tempera: turuncu, kırmızı, açık mavi, koyu mavi, açık yeşil, koyu yeşil)
– her gruba sadece bir renk; palet ve boya fırçaları – katılımcı sayısında
 saydam cila sprey
 atık gazeteler – her bir katılımcı çift için birer yaprak
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Teker teker herkes kağıttan yapılmış ve her günkü hayatta
kullanılan birer nesne söyler (örneğin: defterler, kitaplar, tuvalet kağıdı, fişler, takvimler,
avizeler, karton kutular…). Bir nesne bir defa söylenmişse, o artık “tükenmiş” olarak kabul edilir ve
sonraki katılımcı yeni bir nesne söyler.
Ana aktivite:
Kağıdın neyden yapıldığı, artık günlük hayatta kullanılmazsa onunla ne olduğu (çöpe
atılır), “onun hayatının devam edilmesi”nin mümkün olup olmadığı (geri dönüşümü
kastediliyor) ve neden bunun önemli olduğu (daha az kirlenme, daha az yeni ağaç kesimi…) hakkında
kısa konuşma yürütülür.
Ardından, sonraki birkaç çalıştayda atık kağıtların toplanacağı çöp kutularının yapılacağı, böyle
toplanmış kağıtların ise bunun geri dönüşümüyle uğraşan bir şirkete verileceği açıklanır.
Herkes etnik açıdan dengelenmiş altı gruba ayrılır. Her gruba atık kağıtların toplanacağı ve sonraki
birkaç çalıştayda adım adım hazırlanmasının gerektiği birer karton çöp kutusu verilir.
Sonra, her grubun tüm üyelerine paletler ve boya fırçaları, tüm çöp kutusunun boyanması için ise bir
zamklı boya (tempera; her grup için farklı renkte) verilir.
Sonunda, çöp kutuları kurumaları için sakin bir yere bırakılır. Kuruduktan sonra ise uygulayıcılar,
boyanın sertleşmesi ve sonraki çalıştaya hazır olmaları için onları saydam cila sprey ile püskürtürler.
Bitiş aktivitesi:
Herkes etnik yönden karma çiftlere ayrılır. Her çifte eski bir gazeteden bir yaprak verilir.
Odanın ortasında “zikzak” şeklinde yerleştirilen birkaç sandalyeden yol yapılır. Her çiftin
görevi, ortakların birbirine sırtlarını çevirmiş durumda, sırtlarında da yere düşmemesine dikkat ederek
kendilerine verilen gazete yaprağını tutarak, başlangıç çizgisinden final çizgisine kadar yürümeleridir.
114
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Figürler – 1-6 – her figür önceden ayrı beyaz kalın
kağıt (hamer) üzerine azami büyüklükte çizilir, ancak boyutu atık kağıt çöp kutularının
ön sayfasına sığacak kadar olmalıdır
 beyaz kalın kağıt (hamer) – her figür için birer adet
 kendinden yapışkanlı kolaj kağıdı – her grup için iki set; her yaprak önceden 0,5 cm
genişliğinde kesilmiştir
 siyah kalın uçlu kalem (marker)
 yazı seti – her katılımcı için ikişer kurşun veya tükenmez kalem
 makaslar
 üzerinde büyük resim olan eski gazete yaprakları – her gruba birer yaprak
 eski gazeteler – büyük bir yaprak
 atık kağıt toplama için karton çöp kutuları – önceki çalıştayda hazırlanmış olanlar
Giriş aktivitesi:
Her grup (önceki çalıştayda kuruldukları gibi) odanın ayrı bir yerine oturur ve kendilerine
üzerinde herhangi bir resim olan bir gazete yaprağı verilir. Diğer gruplar bu resmi
görmeden, parmaklarıyla buruşturmadan 12 parçaya koparırlar.
Ana aktivite:
Herkes önceden kurulan gruplarda çalışmaya devam eder. Her gruba, uygulayıcıların
önceden siyah kalın uçlu kalemle (markerle) belirli bir figür çizdikleri birer büyük beyaz
kalın kağıt (hamer) verilir. Bu figürler her grup için farklıdır (uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Figürler
– 1-6). Grubun görevi, ilk önce kendilerine verilen figürü dış çizgilerinden dikkatlice kesmektir.
Sonra, her gruba farklı renkte kendinden yapışkanlı kolaj kağıdı şeritleri verilir. Şeritlerden küçük
kareler kesilir ve bunları kendi figürünün iç kısmında mozaik şeklinde yapıştırır.
Sonunda da, her grup kendi figürünü yapıştırıcıyla bir önceki çalıştayda boyadığı çöp kutusunun ön
kısmına yapıştırır.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur ve herkes her iki elinde birer kurşun veya tükenmez kalem
tutar. Bir katılımcı, belirli uzaklıkta yaprağın altında dikey şekilde iki kurşun veya
tükenmez kalemi tutarak, açık büyük bir gazete yaprağını havada tutmakla başlar. Onun görevi,
yanındaki katılımcıya yaprağı vermektir. O da aynı şekilde alır ve verir. Yaprak hiç yere düşmeden,
herkesten geçinceye kadar bu böyle devam eder.
115
Sonra da her grup koparılan parçaları kendilerinin sağında oturan diğer gruba verir, kendilerinin
solunda oturan gruptan ise alır. Her grubun görevi, verilen işaret üzerine en kısa zamanda koparılan
resmi oluşturmasıdır. En hızlı grup, kazanır.
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Figürler - 1
116
117
118
119
120
121
Malzemeler:
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Bulut - her bulut önceden aynı büyüklükte büyük
boyut renkli kalın kağıt (hamer) üzerine çizilmiştir - her gruba farklı renkte ikişer bulut
 çeşitli renkte kalın kağıt (hamer)
 renkli kağıt - her gruba diğerlerinden farklı bir renk; bir renkten bir grupta üye sayısı
kadar yaprak
 kalın uçlu kalemler (markerler; siyah ve kırmızı)
 makaslar
 eski gazeteler - önceden üzerlerine grupta temsil edilen dillerde çifte harflerle (öğrenin:
MERHABA)hazır
MERHABA
ifadeler yazılmıştır („Merhaba!”, „Nasılsın?”, „Ne yapıyorsun?”,
„Lütfen,…”, „Affedersin!”, „Buyur!”, „Teşekkür ederim!”) ve bir dilde bir ifadeyi bir
bulutta (düz veya daire şeklinde yapıştırılmış) sığdıracak büyüklüktedir
 eski gazeteler - her katılımcıya ikişer yaprak
 atık kağıt toplamaya yarayan karton çöp kutuları - önceki çalıştayda hazırlanmış
olanlar
Ana aktivite 1:
Katılımcılar, önceden belirli kağıt çöp kutusu üzerine çalışma için ayrıldıkları aynı
gruplarda çalışmaya devam ederler. Her gruba uygulayıcılar tarafından kalın kağıt
(hamer) üzerine önceden çizilmiş farklı renkte ikişer bulut (uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Bulut)
verilir. Grup üyeleri bunu dış çizgilerden keser.
Sonra her gruba, uygulayıcıların grupta temsil edilen dillerde eski gazete yaprakları üzerine önceden
yazdıkları birer farklı ifade verilir. Grubun görevi, teker teker harfleri dış çizgilerden kesmek ve
önceden hazırlanmış bulutlara yapıştırmaktır (bir buluta bir dilde bir ifade yapıştırılır). Ardından grup,
bulutları kendi kağıt çöp kutusuna yapıştırılan figürün soluna ve sağına yapıştırır (bulutun yarısı çöp
kutusuna yapıştırılır, yarısı ise dışarı sarkar).
Ana aktivite 2:
Herkes kendi grubunda çalışmaya devam eder. Her gruba üye sayısında renkli kağıt
yaprak verilir (renk her grup için farklıdır). Şimdi, her grupta aynı ana dilini konuşan
üyeler ayrı çalışır ve kağıtla ilgili ekolojik mesaj verecek dört dizelik bir kıta yazarlar. Bu kıtayı siyah
kalın uçlu kalemle (markerle) büyük harflerle, grupta başka ana dili olan katılımcı sayısında renkli
kağıt yaprakların üst kısmında yazarlar (katılımcılar bir kıta zor yazabilirlerse, o zaman bir tümcede
aynı amaçlı bir mesaj yazabilirler).
Sonra, böylece yazılan metin grubun öteki üyelerinin veya uygulayıcıların yardımıyla öteki dile çevrilir
ve çeviri kırmızı kalın uçlu kalemle (markerle) yaprakların alt kısmına yazılır.
Ardından da, grup dahilinde üyeler ikinci dilde yazılan bu metnin okunması/söylenmesinde birbirine
yardım ederler.
122
Bitiş aktivitesi:
Herkes iki paralel sırada duran iki gruba ayrılır ve herkese eski bir gazeteden ikişer yaprak
verilir. Verilen işaret üzerine, her gruptan birer üye belirli bir mesafe geçer. Bunu da şöyle
yapar: ilk önce elindeki bir kağıt yaprağını önünde yere bırakır, yaprağın üzerine geçer, elindeki ikinci
yaprağı da önüne koyar, tekrar onun üzerine geçer, ardında kalan yaprağı ise şimdi önüne koyar ve
yine üzerine geçer. Hedefe kadar bunu böyle tekrarlar ve hedefe vardıktan sonra her iki yaprağı
elleriyle havaya kaldırır. Bu işaret üzerine grubun sonraki üyesi aynı yolu geçmeye başlar. Tüm üyeleri
hedefe ilk yetişen grup kazanmış olur.
123
Uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Bulut
124
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Davetiyeler - her katılımcıya birer adet (A4 boyutunda)
ve ek altı adet (A3 boyutunda 3 ve A4 boyutunda 3)
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sertifikalar - katılımcı sayısında
 makaslar
 renkli kalemler
 yapışkan bant
 eski gazeteler
 üzerine metin yazılı renkli kağıtlar - önceki çalıştayda hazırlanmış olanlar; üyesi olduğu
gruba göre, her katılımcıya birer adet
 atık kağıt toplamaya yarayan karton çöp kutuları - önceki çalıştayda hazırlanmış olanlar
Ana aktivite 1:
Bu çalıştayda katılımcıların, bu çalıştay dizisinde hazırlanan malzemeleri misafirler
önünde sunmaya hazırlanacakları bildirilir. Herkes kendi ailesinden istediğini davet
edebilir. Bunun dışında, okuldan ve belediyeden de temsilciler davet edilecektir.
Sonra, her grup aynı şekilde bir davetiye daha ortaklaşa olarak süsler. Her davetiye sonunda altı farklı
yere gönderilir: okul müdürü (A4 boyutunda; çalıştayın bitiminden sonra bizzat eline verilir), okul
çalışanları (A3 boyutunda; okulun idari koridorunun kolayca görülen bir yerine yapıştırılır), okul
öğrencileri (A3 boyutunda; okulun herkesin kolayca görebileceği bir yerine yapıştırılır), belediye
başkanı (A4 boyutunda), belediye çalışanları (A3 boyutunda), çevrecilikle uğraşan bir yerel sivil
toplum örgütü (A4 boyutunda; katılımcı temsilcileri uygulayıcılarla birlikte davetiyeleri belediyeye ve
STÖ'ne verirler).
Ana aktivite 2:
Temsilde çalışmanın nasıl sunulacağının alıştırması yapılır.
Herkes kendine atık kağıt yapıştırarak kostüm (giysi, başlık…) yapar. Önüne, önceki
çalıştayda kendi ana dilinde grubun diğer üyeleriyle beraber yazdıkları kıtanın veya mesajın yazılı
olduğu yaprağı yapıştırır.
Sonra sahneye birer birer gruplar çıkar ve yapıştırılan yapraklardaki metni her iki dilde söyler. Bunu
şöyle yaparlar: ilk önce aynı ana dilini konuşan katılımcılar kendi gruplarının diğer üyelerine
yapıştırılmış metni okurlar, ardından da diğerleri bunun tersini yaparlar. Sonunda da grup ortaklaşa
çalıştığı çöp kutusunu beraberce ortaya koyar.
Bundan sonra tüm katılımcılar bir gazete yaprağı alırlar ve kağıtla çeşitli sesler üreterek, kısa bir müzik
performansı yaratırlar (örneğin: dalgalamak, buruşturmak, koparmak, çarpmak gibi kağıdın farklı
şekilde kullanımıyla, farklı ritimler elde edilebilir… - bu konuda II.1.4. giriş çalıştayında yapılan
çalışmalar yardımcı olabilir).
125
Bu doğrultuda, ilk önce herkes kendi grubunda (çöp kutuları çalışma gruplarında oldukları gibi) birer
davetiye (katılımcılar için çalışma kağıdı: Davetiyeler) keser ve süsler. Bunu, eski gazetelerden küçük
parçalar koparıp, davetiye çerçevesi olarak yapıştırarak, ardından da kendi isteğine göre bir şeyler
çizerek veya boyayarak yapar. Sonunda herkes kendi ailesinden birine vermek üzere, kendi yaptığı
davetiyeyi alır.
Sonra, tüm misafirlerin ayağa kalkması, beraberinde getirdikleri atık kağıtları çöp kutularından birine
atmaları ve sahnede daire şeklinde durmaları rica edilir.
Sonunda da tüm katılımcılara sertifika dağıtılır (her birinde katılımcının adı yazılmış ve okul müdürü
tarafından imlazanmıştır): uygulayıcılar grup içinde birer birer farklı isim söylerler (herkes mensup
olduğu etnik topluluğundan farklı bir katılımcı okur), sertifika verirler, tüm diğerleri ise alkışlarlar.
**********
Dikkat:
Temsilden sonra yakın bir günde okul çapında atık kağıt toplama eylemi düzenlenir. O gün okula
gelen herkes beraberinde evinden, komşularından vb. yerden mümkün olduğu kadar çok atık kağıt
getirir. Bunlar belirli saatlerde önceden hazırlanan çöp kutularında toplanır. Kutuların yanı başında ise
bu grup üyeleri nöbet tutar.
Sonra bu kağıtlar, kağıdın geri dönüşümüyle uğraşan herhangi bir şirkete (belediyede veya yerel
yönetimin yardımcı olacağı daha uzak bir yere) teslim edilir. Şirker atık kağıt satın alımı yaparsa, o
zaman grup üyeleri elde ettikleri parayı okul öğrencilerinin yararlanacağı nasıl bir şeye yatıracakları
konusunda karar verirler. Tüm eylemin sonuçlarına ilişkin duyuru (ne kadar kağıt toplandı, nereye
verildi, para toplandı mı ve ne kadar, neye yatırıldılar…), herkesin haberdar edilmesi için okulun
uygun bir yerine yapıştırılır. Aynısı belediyeye de gönredilir.
Okul bu çöp kutularıyla atık kağıt toplamaya devam edebilir. Buna ek olarak da yılda bir günü
geleneksel “Atık Kağıt Günü” ilan edebilir. O gün büyük miktarda kağıt toplanabilir ve aynı şekilde
geri dönüşüme verilebilir.
126
Genel hedefler:
PROJE /YAPIMÇALIŞTAYLARI
 ortak hedefleri sağlamakla „ötekilerle“ iş birliği teşvik etmek
 „öteki“ etnik topluluk üyeleriyle kişiler arası iletişimin sağlanması
Özel amaçlar:
 ortak ilgi „ürünlerinin“ yapılması
farklı etnik topluluklara karşı eşithaklı muamelenin edilmesi için bilincin
geliştirilmesi
grup üyeleri arasında iş birliğin teşvik/güçlünme edilmesi
 ortak ilgiler konusunda grup kararlarının getirilmesi için katılımcıların
teşvik edilmesi
 proje faaliyetleri genış toplumda desteklemek
 katılımcıların proje faaliyetlerinde çalışma ve adanmışlık saygılamak
 öğrenci yaratıcılığının teşvik edilmesi
127
ÇALIŞTAY III.3.1: ÖNCEKİ ÇALIŞTAYLARDAN TECRÜBELERİN
PAYLAŞILMASI
Malzemeler:
 kağıt
 yazı seti
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar çiftlere ayrılırlar. Devam eden mevsimin önceki çalıştaylarında elde edilen en
güzel tecrübeler çiftlerde paylaşılır. Paylaşımın bitiminden sonra, tecrübelerini açıkça dile
getirmek isteyen çiftlere söz verilir.
Ana aktivite 1:
Katılımcılar dört-beş gruba ayrılır. Gruplarda şu konular tartışılmalıdır:
1. Bu çalıştaylarda/kollarda, olağan okul dersinden farklı olan neydi?
2. Karma etnik gruplarda çalışmanın avantajı nedir ve nasıldır?
3. Bu çalıştaylarda elde edilen tecrübelerden neyi dostlar, sınıf arkadaşları ve yetişkinlerle
paylaşmak isterdiler?
Çalışmanın bitiminden sonra, her grup sunum yapar.
Ana aktivite 2:
Herkes daire şeklinde durur ve üçer kişilik gruplar kurulur. Uygulayıcılar, neden ıssız bir
adada karma etnik grubunun temiz etnik grubundan daha çok hayatta kalma şansının
olduğu konusunda düşünmeleri için, katılımcıların birkaç dakikası olduğunu açıklarlar.
Sonra, her grup bunun sunumunu yapar ve önceden söylenmiş şeyler tekrarlanamaz
Bitiş aktivitesi:
Uygulayıcıların verdiği işaret üzerine, geçen aktivitedeki tüm gruplar, aktivitede
düşündükleri şeylerin rolünü yaparlar.
128
ÇALIŞTAY III.3.2: AFİŞLERİN PLANLANMASI
Malzemeler:
 kağıt
 yazı seti
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar, üçer kişilik gruplara ayrılır. Her grup, diğerlerinin önünde en çok sevdikleri
bir reklamın rolünü yaparlar (oynarlar).
Ana aktivite:
Katılımcılar, dörder-beşer kişilik gruplara ayrılırlar. Her grup, çok kültürlülük çalıştayında
elde ettikleri olumlu tecrübelerin tanıtılacağı veya genel olarak çok kültürlülüğün
avantajlarını gösterecek bir afişin hazırlanması konusunda aralarında anlaşmalı ve bunu
düşünmelidirler. Uygulayıcılar, afişlerin mümkün olduğu kadar daha somut ve „slogan“ tipine daha
az benzediğinde, etkinin daha büyük olacağını anlatırlar.
Bu çalıştayda afiş düşünülmelidir (planlanmalıdır), diğerinde ise gerçekleştirilmelidir (yapılmalıdır).
Afişin hazırlanması (düşünülmesi) şu aktiviteleri kapsamalıdır:
 metnin hazırlanması (ne kadar ve hangi metinsel mesajlar)
 resim malzemesinin ve bunun nasıl verileceğinin belirtilmesi (çizerek ve boyayarak ve/veya
renkli kağıttan kolajlar yaparak ve/veya gazete, dergi vb. yerden hazır resimler yapıştırarak)
 bir kalın kağıtta (hamerde) metin ve resimlerin nerede koyulacağının planlanması
 grubun hangi üyesinin evden hangi malzemeleri getirmesi gerektiği ve afişin yapımında kimin
neyden sorumlu olduğunun tespit edilmesi.
Uygulayıcılar, çok dilli gruplarda, afişlerin çok dilli çalıştayların yapıldığı dillerde yapılması
gerektiğine dikkat etmelerini hatırlatırlar.
Giriş aktivitesinden aynı gruplar tekrar oluşturulur. Şimdi grupların, grupta temsil edilen
etnik topluluklar ve erkek ile kızlar için eşit derecede anlaşılır ve kabul edilir şekilde
reklamları sunmaları gerekir. Birçok dilin temsil edildiği gruplarda, reklamlar tekrar bir dilde
yapılmışsa, diğer dilin de katılması veya aralarında konuşma yapılmaması hatırlatılır.
129
Bitiş aktivitesi:
ÇALIŞTAY III.3.3: AFİŞLERİN YAPILMASI
Malzemeler:









kağıt
kolaj kağıdı
yazı seti
mum boya kalemleri
tempera ve sulu boyalar, paletler ve boyama fırçaları
yapışkan bant
yapıştırıcı
makaslar
Ana aktivite:
Geçen çalıştaydan aynı gruplar çalışmaya devam ederler. Bitirdikten sonra, afişler okulda
önceden belirlenen yere asılırlar.
Bitiş aktivitesi:
Bütün grup odanın bir tarafında durur, öteki tarafta ise bir sandalye konulmuştur. Tüm
katılımcılar ve uygulayıcılar, en azından bir defa o sandalyeye oturur ve bir-iki cümlede
gruba söylemek istediklerini söylerler. Bu; olumlu bir mesaj, istek veya olumlu mesajın çıkarılacağı bir
ortak tecrübenin hatırlatılması olabilir.
130
ÇALIŞTAY III.3.4: SERGİ - 1
Malzemeler:







uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sorular
yazı tahta (flip chart)
kağit
keçeli kalemler (flomasterler)
saydam yapışkan bant, küçük ve büyük
kalın uçlu kalem (marker)
yazı seti
Hazırlık:
Bu görüşmeden önce, katılımcılara bu programın başından beri hazırlamış oldukları
malzemeleri/çalışma kağıtlarını getirmeleri söylenir. Aynısını uygulayıcılar da yapar ve onlarda kalan
tüm malzemeleri/çalışma kağıtlarını ve her çalışma kağıdından birer boş örneği bu çalıştay için
beraberinde getirirler.
Giriş aktivitesi:
Malzemeler/yapılmış nesneler/çalışma kağıtları sınıfta sergilenir ve bu programın
başından beri neler yaptıklarını görmek için katılımcılardan sınıfta gezmeleri istenir.
Ana aktivite:
Herkes bitirdikten sonra, katılımcılar dört kişilik (ikişer çiftin birleşmesiyle) gruplara ayrılır ve her
dörtlü cevaplanmış altı yazı tahta (flip chart) kağıdından birinin yanına oturur. Bunların görevi, dörlü
grup dahilinde, programın etkilerini en çok belirten, daha doğrusu programı en olumlu yönleriyle gün
ışığına çıkaran üç cevabı ortaklaşa olarak tespit etmeleri ve bu üç cevabı bir kağıda yazmalarıdır (üç
üye birer cevap yazar). Cevaplar öteki dile çevrilir. Böylece, her katılımcının önünde programın
gerçekleştirildiği her iki dilde yazılan bir cevaplı kağıt vardır.
131
Uygulayıcılar öndeden Sorular adlı uygulayıcılar için çalışma kağıdından iki dilde soruları
altı yazı tahta (flip chart) kağıdı üzerine yazarlar ve odanın rahleler arasında yeterince boş
yerin olduğu altı farklı yerine asarlar. Katılımcılara, tüm derslerde/görüşmelerde bir grup olarak
ortaklaşa yaptıkları çalışmalarla ilgili yazı tahta (flip chart) kağıtlarında soruların yazıldığı açıklanır.
Sonra katılımcılar çiftlere ayrılır ve çiftler halinde bu kağıtların yanından geçerler. Her kağıtta, verilen
her soruya keçeli kalemle (flomasterle) basma harflerle ortak bir cevap yazarlar. Bu arada, “ötekiler”
adı altında, ortak görüşme/çalıştaylara katılan ve kendi etnik mensubiyetinin dışındaki öteki
katılımcıların kastedildiği açıklanır.
Malzemeler:






yazı tahta (flip chart)
kağit
saydam yapışkan bant, küçük ve büyük
kağıt
yazı seti
makaslar
Ana aktivite:
Yere zemin olarak dört yazı tahta (flip chart) kağıdı koyulur. Sonra birer birer her
katılımcıya ikişer yazı tahya kağıdı verilir, bunları yapışkan bantla uzunluğuna yapıştırır,
önceden hazırlanan zemine koyar, tavana bakacak şekilde üzerlerine yatar, başka bir katılımcı ise
tükenmez kalemle dış çizgilerini çizer ve böylece yazı tahta kağıdında vücudun konturları elde edilir.
Herkes yazı tahta kağıdı üzerine kendi vücudunun konturlarını elde ettikten sonra, makaslarla kesilir.
Böylece, kağıtta vücut şekli elde edilecektir.
Kağıt biçimin daha sert olması için, omuzlardan tepeye kadar konturlardan saydam yapışkan bant
yapıştırılır. Sonra her katılımcı, önceki çalıştayın sonunda aldığı sorulardan birinin cevabını kağıt
şeklin göğüs ve karın kısmına yazar. Cevap, grupta temsil edilen her iki dilde yazılır. Devamda herkes
keçeli kalemlerle (flomasterlerle) kendi kağıt şeklini ek semboller çizerek süsleyebilir. Sonunda
katılımcılara, ileride davetli misafirlere sergilenmek üzere, hazırlanmış bu şekillerin özel bir yerde
saklanacağı söylenir.
132
Malzemeler:




katılımcılar için çalışma kağıdı: Davetiye
kağıt
yazı seti
renkler
Ana aktivite:
Katılımcılara bu görüşmede, programda hazırlanan nesne ve diğer malzemeleri
sunacakları bir görüşmeye kendi ebeveyn ve yakınlarını çağıracakları bir davetiye
yapacakları açıklanır.
Katılımcılar dört gruba ayrılır. Her gruba Davetiye adlı katılımcılar için çalışma kağıdından birer adet
verilir. Görevleri, ebeveynlerin sergiye davet metninin elde edilmesi için, çalışma kağıdındaki sözleri
bağlamalarıdır.
Her grup, sözleri bağlayarak şu metni elde eder:
Davetiye.
Ortaklaşa katıldığımız çok kültürlü çalıştayların sona ermesi nedeniyle, sizi kendimizin yaptığı
malzemelerin sergisine davet etmekten zevk duyarız.
Tarih: __________
Saat: __________
Yer: __________
Her katılımcıya birer kağıt yaprak verilir (A4 boyutunda bir yaprağın yarısı), bu yaprak yarıya katlanır
ve yaprağın iç kısmında isteğe (biçim ve renk) göre çerçeveler çizilir, sonra da sol tarafında derslerin
takip edildiği dilde davetiye metni yazılır. Sağ tarafında ise aynı metin grupta temsil edilen öteki dilde
yazılır. Kapakta da çerçeveler çizilir ve büyük harflerle “DAVETİYE”, onun altına ise “davetli:” yazılır
ve devamda davetiyenin verileceği kişinin (ebeveyn, veli) adı yazılacağı bir çizdi çizilir.
Sonunda herkes davetiyeyi beraberinde götürür ve evde ebeveynine verir.
133
Malzemeler:





kağıt
saydam yapışkan bant (küçük ve büyük) - birkaç adet
süt renginde iplik, birkaç adet
yazı seti
makaslar
Ana aktivite:
Serginin düzenlenmesinden bir gün önce, malzemeleri gereken yere koymak için grup
toplanır. Sergi en iyisi okulun holünde veya başka yeterince geniş bir mekanda
yapılmalıdır. Seçimi yaparken, eldeki mekanların özellikleri göz önünde bulundurularak, hangisinde
en çok etki yapılabileceği değerlendirmesi yapılır. Sergide, üzerinde cevaplı soru bulunan kağıt vücut
biçimlerin ve süslerin yanısıra, programın başlangıcından beri tüm çalıştaylarda hazırlanan tüm diğer
malzemeler de sergilenebilir.
Üç boyutlu serginin hazırlanması için öğütler:
 üst rahlenin ayakları yukarıya doğru çevrilmiş vaziyette, üst üste iki rahle koyularilir;
 ikişer rahleli iki çift rahle arasında kağıt vücut biçimlerin yapıştırılacağı iplik gerilebilir (başın art
kısmından, ayaklar ise yere yapışkan bantla yapıştırılabilir);
 bir rahlenin ayakları arasına da iplik gerilebilir ve buraya A4 boyutunda kağıtlar ve
çalıştaylardan çeşitli başka hazırlanmış nesneler yapıştırılabilir;
 bazı kağıt vücut biçimleri, tavandan sarkan bazı nesneye iplikle asılabilir;
 bazı hazırlanmış yapraklar, kenarları yapıştırılarak ve orta kısmı dışarı çıkmış bir durumda,
yarım daire şeklinde duvara yapıştırılabilir;
 bazı ters çevrilmiş rahleler, önceden iplik ağı yapıldıktan sonra, tamamen hazırlanmış
yapraklarla/nesnelerle örtülebilir;
 bazı kağıt vücut biçimleri sandalyeye oturmuş (yapıştırılmış) vaziyette olabilir, ancak başının
başka bir nesneye (rahle, duvar…) yapıştırılmış olmasına dikkat edilmelidir;
 bazı kağıt biçimler duvara, diğerleri yere, üçüncüleri sütuna (varsa), dördüncüleri açık
penceyere yapıştırılabilir;
 sütun varsa, çalıştaylarda hazırlanan birçok nesne oraya yapıştırılabilir;
 bazı kağı biçim yarıya kadar yere, diğer yarısıyla duvara, ötekisi ise yarıya kadar yere, diğer
kısmıyla rahleye veya başka bir nesneye yapıştırılabilir.
134
Malzemeler:
 müzik çalar
 uygulayıcılar için çalışma kağıdı: Sertifika
Ana aktivite:
Bu görüşmede sergi düzenlenecektir. İlk önce serginin başlangıcı olarak verilen saatten
sonra 5-10 dakika daha beklenir, sonra da tüm misafirler sergilenen nesnelerin bulunduğu
alana getirilir. Alanın farklı yerinde, sergilenen nesnelerin yanında, ilgililere gerçekleştirilen
görüşmelerde çeşitli konulara dair açıklama yapacak öğrenci çiftleri (farklı eğitim dillerinde okuyan ve
farklı grup katılımcılarından birer kişi) durur.
Sergide müzik çalmak iyi fikirdir. Bu doğrultuda, “Mahallemiz” adlı çocuk dizisinin müzik parçası
çalınabilir.
Sonunda, çalıştaylara katılan tüm öğrencilere sertifika verilir (okul tarafından önceden hazırlanmış ve
okul müdürü tarafından imzalanmıştır).
135
ÇALIŞTAY IV.3.1: OKULDA RESİMSEL VE METİNSEL MESAJLAR
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Resimsel malzeme için kontrol listesi – iki gruba bir adet
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Metinsel malzeme için kontrol listesi – iki gruba bir adet
 yazı seti
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Beş-altı gönüllü aranır (geriye kalan katılımcı sayısının çift
olması önemlidir). Diğer katılımcılar (gönüllü olmayanlar) çiftlere ayrılır ve odada
sertbestçe çift çift dağılırlar. Çiftlerde katılımcılar birbirine karşı yarım metre uzaklıkta dururlar. Her
çift, sesli olarak söylemeden, birden ona kadar bir sayı düşünmelidir.
Verilen işaret üzerine, gönüllüler odada hareket etmeye başlarlar ve çiftler arasından geçerler. Bu
arada, geçebilmeleri için çiftin düşündüğü sayıyı bulması gerekir. Çiftlerin arasından aynı anda sadece
bir gönüllü geçmeyi deneyebilir. Her gönüllü, geçebilmeyi denerken, en çok üç defa sorabilir. Sayıyı
bulduğunda, çift baş işaretiyle onaylar ve gönüllü aralarından geçer. Gönüllü sayıyı bulmadığında,
başka bir çiftle devam eder. Başka bir çiftin sayısını bulup aralarından geçtiğinde, önceki çifte tekrar
dönebilir.
Gönüllü sayıyı bulduğunda, çiftler yalan söylememelidir. Her gönüllünün amacı tüm çiftler arasından
geçme ve çiftin bulduğu sayısını diğer gönüllülere söylememelidir.
Ana aktivite:
Katılımcılarla, okulun neresinde resimsel malzemelerin (fotoğrafların, resimlerin)
rastlandığı tartışılır. Aynı şey metinsel malzemelerle de (okul duvarlarında, ofislerde,
dersliklerde, koridorlarda) yapılır. Grupla, bu malzemelerde nelerin temsil edildiği konuşulur (halk
kahramanları, bilim insanları, yazarlar, onlardan veya onlarla ilgili şiirler, vb.). Devamda grupla;
mevcut resimsel ve metinsel malzemenin okulda temsil edilen tüm topluluklarla alakalı olup olmadığı,
o malzemeyle tüm toplulukların temsil edilip edilmediği ve bunların hem erkekler hem de kadınlarla
ilgili olup olmadığı tartışılır.
Katılımcılar; dengeli derecede farklı etnik gruplardan, daha doğrusu farklı dillerde okuyan katılımcı
sayısı açısından ve cinsiyet açısından dengeli dört gruba ayrılır. Bu nedenle, ilk önce etnik/dil
mensubiyeti açısından katılımcılar dizilir, bu gruplar dahilinde ise cinsiyete göre sıralanırlar, sonra da
birden dörde kadar sayılarak dört grup kurulur.
Devamda katılımcılara, onların grup olarak okuldaki tüm resimsel ve metinsel malzemelerin ve
ofislerdeki yazıların denetlenmesiyle yükümlü olduğu açıklanır.
 Bir gruba koridor ve ofislerdeki tüm resim ve fotoğrafları incelemesi ödevi verilir.
 İkinci gruba, okulda asılan tüm resim ve fotoğrafları incelemesi ödevi verilir.
 Üçüncü grubun ödevi, okuldaki tüm metinsel malzemeleri incelemektir.
 Dördüncü grup derslik, ofis, okul girişi ve okul avlusundaki tüm yazıları, yani metinsel
malzemeleri inceler.
Her gruba uygun kontrol listesi verilir (katılımcılar için çalışma kağıdı: Resimsel malzeme/Metinsel
malzeme için kontrol listesi), uygulayıcılar ise nasıl doldurulacağını açıklarlar.
136
 Resimsel malzeme için kontrol listesi şu şekilde doldurulur: „RESİMDEKİ KİŞİ HANGİ
ETNİK TOPLULUK İÇİN DAHA ÖNEMLİDİR?“ sütununda kısaltmalar (ARN, MAK, ROM,
TÜR vb.) kullanarak, o kişinin hangi etnik topluluk için daha önemli olduğu, hangi etnik
toplulukla alakalı olduğu veya hangi etnik topluluk kendini onda tanıdığı veya o kişiyi
kutladığı yazılır. Bu kişi erkek ise, „ERKEK“ sütunu işaretlenir. Kadın ise, „KADIN“ sütunu
işaretlenir. „TOPLAM“ sütununda ise, erkek ve kadın işaretlerinin toplamı yazılır.
„TOPLAM“ sırasında (yatay) ise, resimsel malzemede toplam ne kadar erkek, ne kadar da
kadının temsil edildiği kaydedilir.
 Metinsel malzeme için kontrol listesi şu şekilde doldurulur: „METİN HANGİ DİLDE
YAZILMIŞTIR?“ sütununda kısaltmalar (ARN, MAK, ROM, TÜR vb.) kullanarak, metnin
hangi dilde yazıldığı kaydedilir. „METİN KİMLERLE ALAKALIDIR?“ sütununda, metnin
hangi etnik grupla alakalı olduğu yazılır (kısaltmalar kullanarak: MAK, ARN, TÜR, ROM
veya TÜMÜ). Söz konusu edebi bir metin veya birinin düşüncesi vb. olduğunda, „METNİN
YAZARI KİMDİR?“ sütununda, yazarın etnik kökeni (kısaltmalarla) yazılır. „TOPLAM“
sütununda, verilen dilde yazılan metinlerin toplam sayısı yazılır.
Açıklamaları dinledikten sonra, kontrol listesini doldurmak için gruplar okulu gezmeye gider.
Verilen zaman dilimi içerisinde kontrol listesini dolduramadıklarında, devam edecekleri ek bir
zamanı ortaklaşa kararlaştırırlar.
137
ÇALIŞTAY IV.3.2: SONUÇLARI AÇIKLAMA
Malzemeler:
 önceki çalıştay çalışma kağıtları (her tarafından doldurulmuş)
 büyük kağıt
 kalın uçlu kalemler (markerler)
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar, önceki çalıştayda okulu denetlemek için ayrıldıkları çalışma gruplarına tekrar
ayrılır. Aralarında anlaşıp, diğerleri önünde okulu gezerken başlarına gelen gülünç bir
durumun rolünü yapmaları (oynamaları) gerekir. Bu arada hiç kimseyle dalga geçilmemesine dikkat
edilmelidir. Rol yapmada, grubun tüm katılımcıları yer alır.
Ana aktivite:
Bu görüşme için uygulayıcılar önceki çalıştayın çalışma kağıtları şeklinde büyük kağıtta ve
her grup için ayrı ayrı çizelgeler hazırlarlar. Teker teker gruplar bunlara önceki çalıştayda
kendi vardıkları sonuçları yazarlar, sonra da sözlü olarak açıklarlar.
Tartışma:
1. Okulda gösterilen resimsel/metinsel
malzemede hangi etnik topluluklar daha çok,
hangileri ise daha az temsil edilmiştir?
2. Erkekler mi, kadınlar mı sayıca daha çoktur?
3. Bu aktiviteden önce bir topluluğun veya bir
cinsiyetin hakim olduğu bilincinde miydiniz
(durum öyleyse)?
4. Resimsel ve/veya metinsel malzeme şeklinde
gösterilecek kadınlar yok mudur? Ne
düşübüyorsunuz, neden bu böyledir?
5. Makedonya'da yaşayan diğer etnik
topluluklarla ne oluyor? Resim veya metinle
gösterilecek önemli kişiler yeterince var
mıdır?
6. Bu resimsel ve metinsel malzemeyi gösteren
okul, Makedonya'nın gerçek durumunu
göstermiş midir?
7. Bu durumu değiştirmek için ne yapabiliriz?
Sonuç:
Okullarda sık sık etnik topluluklar eşit
derecede temsil edilmemiştir. Okul
ikonografisinde erkeklerin hakim
olduğu karakteristiktir. Bunlar
yazılarla da geçerlidir. Tüm yazılar ya
bir dildedir, ya da bir dil hakimdir. Bu
durum, bu ikonografiyle okulun nasıl
mesaj verdiği bilincinin olmayışından
dolayıdır: erkekler toplumda hakimdir
(veya hakim olmalıdır) ve/veya somut
bir dili konuşan etnik topluluk,
diğerlerine kıyasen hakimdir (ve
olmalıdır). Her zaman okulda farklı
şekilde temsil edilecek yeterli sayıda
farklı etnik topluluk mensupları,
kadınlar ve erkekler bulunabilir.
Maddi imkansızlıklar bu durum için
bir özür olamaz. Her zaman alternatif
kaynak ve temsil biçimi bulunabilir.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Öteki etnik topluluklardan siyasetçi veya savaşçı olmayan,
sporcu, yazar veya sanatçı olan bir tanınmış kişinin adını söyleyecek bir gönüllü aranır. En
kısa zamanda başka bir katılımcı söz alarak, bu kişinin kim olduğu ve neyle tanınmış olduğunu
söylemesi gerekir. Doğru cevabı verdiğinde, yeni ad vererek, devam eder. Doğru cevabı vermediğinde,
başka katılımcı söz alır.
138
ÇALIŞTAY IV.3.3: VARILAN SONUÇLARIN AÇIKLANMASI
Malzemeler:







önceki çalıştaydan sonuçlarla dolu büyük kağıt
kağıt
büyük kağıt
çıkartma kağıtları (sticker)
yazı seti
renkli kalemler
tebeşir ve tahta
Giriş aktivitesi:
Katılımcılar üçer kişilik gruplara ayrılır ve önceki görüşmeden kendilerine en çok etki
yapan sonuçları birbirleriyle paylaşırlar.
Ana aktivite:
Önceki çalıştayda gösterilen sonuçlar hakkında konuşulur. Duruma göre, hepsi veya
sadece bazıları okunabilir.
Sonra da katılımcılara dört gruba ayrılacakları söylenir.
 Bir grup; Öğretmenler Konseyi, müdür ve okulun yönetim kuruluna kısaca elde edilen sonuçları
tanıtacak bir mektup yazacaktır.
 Diğer üç grup, okulun koridor ve ofislerinin uygun yerlerine yapıştıracağı afişler üzerine
çalışacaktır.
Hangi grupta çalışmak istediklerini düşündükten sonra, katılımcılar gruplara ayrılır. Mektup ve
afişlerin hazırlanmasında, giriş olarak bunu kimin ve hangi amaçla yaptığı açıklanır, ardından da ek
yorum yapılmadan sadece gerçekler/rakamlar verilir. Örneğin: „30 resimden sadece biri kadın, beşi
Arnavut, 13'ü Makedon ve ikisi Romandır.“ Tabii ki, grupta temsil edilen dillerde de yazılmasına dikkat
edilmelidir. Afişlerde ise her zaman bir dilin birinci olmamasına, grupta temsil edilen birçok dilin teker
teker değişmesine dikkat edilmelidir.
Her katılımcıya, anonim olarak grupta çalışmanın olumlu bir tecrübesini anlatacağı veya
tüm grup için olumlu bir şey yazacağı bir çıkartma kağıt verilir. Tahtaya bir çember çizilir
ve katılımcılar buraya çıkartma kağıtlarını yapıştırırlar. Uygulayıcıların da bunu yapmaları tavsiye
edilir. Sonra da uygulayıcılar tüm grup önünde çıkartma kağıtları okurlar. İmkanlar buna izin verirse,
bunları kopyalayıp veya görüşmeden sonra bilgisayarda yazıp, tüm katılımcılara dağıtmak da iyi olur.
139
Bitiş aktivitesi:
ÇALIŞTAY IV.3.4: KONUŞMA KILAVUZU
Malzemeler:
 katılımcılar için çalışma kağıdı: Sözler ve Deyimler
 yazı seti
 kağıt
Giriş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Her katılımcı, bu çalıştaylarda ana dilinin dışında öğrendiği
bir söz veya deyim söyler. Bir defa söylenen söz veya deyimi diğerleri bir daha
söyleyemez.
1. Öteki dilde bir söz veya deyimi öğrenmeniz sizin için yararlı mıdır, ne düşünüyorsunuz?
Neden?
2. Bunun, çalıştaylara katılmayan diğer insanlar için de yararlı olup olmadığı hakkında ne
düşünüyorsunuz? Neden?
3. Öğrenmelerine yardımcı olmamızı ister misiniz?
Aktiviteti kryesor:
Katılımcılar dörder kişilik gruplara ayrılır. Gruplarda, okulda temsil edilen öteki eğitim
veya öğrenci dillerinden (genellikle okullarda Romanlar var, ancak Roman dili üzerine
eğitim yok) en az birer katılımcı olmalıdır. Herkese Sözler ve Deyimler adlı katılımcılar için çalışma
kağıdı verilir. Bu kağıtlara, günlük hayatta sıkça kullanılan bazı söz veya deyimleri, diğer sözlerle dili
bilmeyen biri için, olağan, günlük durumlarda çevirmensiz başa çıkacağı yararlı söz ve deyimleri
yazarlar. Okulda temsil edilen dillerde küçük bir konuşma kılavuzu yapacakları söylenir ve bunu
uygun gördükleri halde, kendi seçimlerine göre İngilizce, Fransızca, Rusça, Almanca veya başka bir
dünya dili de ekleyebilirler. Çizelgeye en az on beş ifade yazarlar ve „öteki” dillere çevirirler.
Bitirdikten sonra, herkes yazdıklarını okur ve çevrileni kontrol eder. Yanlışları varsa, çalışma
kağıtlarında düzeltirler. Zaman müsaitse bu veya sonraki görüşmede konuşma kılavuzuna girecek
olan 30 ila 50 söz veya deyim toplanır. Çalışma kağıtlarında önerilenlerden yeterince söz yoksa, (çok
sayıda tekrarlama varsa) ortaklaşa başka sözler önerilir. Uygulayıcılar sonraki görüşmeler için çalışma
kağıtlarını saklarlar.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Herkes kendi küçük grubunda çalışırken öğrendiği bir deyim
söyler, ardından da bunun kendi ana dilindeki karşılığını verir.
Yansıma:
1.
2.
3.
4.
140
Bugün ne yaptık?
Ne öğrendiniz?
ÇALIŞTAY IV.3.5: KONUŞMA KILAVUZUNUN HAZIRLANMASI
Malzemeler:
 bilgisayar
 kağıt
 yazı seti
Ana aktivite:
Geçen görüşmede konuşma kılavuzuna konulacak olan söz ve deyimlerin seçimi
yapılmamışsa, o zaman bu görüşmeden ilk iş o olacak. Bir dünya dilinde de söz ve
deyimlerin alınıp alınmayacağı konusunda anlaşırlar. Odada kullanabilecekleri bir bilgisayar varsa,
anlaştıkları bütün deyimleri bir dosyaya girecek olan birkaç gönüllü bulunur.
Sözlerin/deyimlerin sırası, hiçbir dilin hakim olmayacağı bir düzene göre düşünülmelidir. Diğer
sözlerle, kullanımı kolay olmalıdır. Bir deyim seçimi ve olasıl sıra, şu bağlantında verilen örnekten
görülebilir: http://chrcr.org.mk/images/Recnik.pdf.
Aynı zamanda diğer katılımcılar, kapak düzenini yapmak üzere birkaç gruba ayrılır. Kapaklar
konuşma kılavuzunun, diğer sözlerle çok kültürlü çalıştayların ruhunu yansıtmalıdır. Kapak düzenini
hazırladıklarında, oylamayla en iyi çözüm veya birkaç çözümün karışımını seçerler. Sonra bu düzen
boyanır veya bilgisayarda taranır. Bilgisayarda bunu yapabilen katılımcılarda istek, bilgi veya beceri
varsa, daha uygun olduğu halde, bilgisayarda yapılabilir.
Bitiş aktivitesi:
Konuşma kılavuzundan belirli bir adette basmak için, okul idaresine gidecek ve maddi
imkanlar (kağıt ve yazıcı) arayacak olan birkaç (3-5) katılımcı seçilir. Diğerleri ebeveyn
konseyi, belediye başkanı, belediye üyelerine mektup yazarak, konuşma kılavuzunun basımı için
finansman ararlar.
141
ÇALIŞTAY IV.3.6: SERTIFIKANIN HAZIRLANMASI
Malzemeler:





katılımcılar için çalışma kağıdı: Sertifika Öğrneği
katılımcılar için çalışma kağıdı: Davetiyeler
kağıt
renkli kalemler
yazı seti
Ana aktivite:
Katılımcılar iki gruba ayrılır. Bir grup, Sertifika Örneği adlı katılımcılar için çalışma
kağıdındaki örneği takip ederek, sertifika tasarımı üzerine çalışır. Sertifikayı veren makam
(söz konusu olan okul ve okuma yılı) kısımını değiştirir veya eklerler.
Öteki grup, Davetiyeler adlı katılımcılar için çalışma kağıdında verilen yönleri takip ederek,
davetiyeleri hazırlar. Hem davetiyeler hem de sertifikalar, katılımcıların tüm eğitim dillerinde
yazılmalıdır. Sertifikaların son şekli, hazırlanmak ve imzalanmak üzere uygulayıcılara verilir.
Bilgisayarda hazırlamayı isteyen katılımcılar varsa, kimin, ne zaman, nerede ve nasıl yapacağı ve bitiş
süresi konusunda anlaşma yapılır. Dahası, son şekliyle davetiyeler çoğaltılır ve kimin, nerede ve nasıl
dağıtacağı konusunda anlaşma yapılır.
142
ÇALIŞTAY IV.3.7: KONUŞMA KILAVUZUNUN TANITIMI VE DAĞİTİMİ
Malzemeler:
 kağıt
 yazı seti
 diplom
Ana aktivite:
Uygulayıcılar bu görüşmeyi, konuşma kılavuzundan belirli tirajda bastıktan sonra,
önceden planlamalıdırlar. Tabii, son görüşmeden sonra 15 gün geçmemelidir. Küçük tiraj
sağlanmışsa, tanıtım okulda, mesailer arasında veya öğrenci akınının en çok olduğu dönemde
yapılabilir. Tanıtıma tüm öğretmenler, yönetim, ebeveyn konseyi, belediye ve yerel medya davet edilir.
Bunlardan, meydanda veya benzer büyük açık alanlarda dağıtılmak üzere, daha büyük tirajda basım
desteği istenir. Büyük tiraj sağlanmışsa eğer, o zaman konuşma kılavuzunun kamu alanlarında meydanlarda, ticaret merkezleri ve benzeri yerlerde dağıtılmasını örgütleyin ve tekrar belediye ve
medyayı davet edin.
Katılımcılar küçük gruplara ayrılır ve konuşma kılavuzu “tanıtımı”nın nasıl düzenleneceğine dair
önerilerde bulunurlar. Sonunda ortak, gerçekleştirilebilir bir çözüm seçilir, süreler saptanır ve
katılımcılar arasında görevler paylaşılır.
Bitiş aktivitesi:
Herkes daire şeklinde durur. Uygulayıcılar sertifikaları dağıtır. Herkes, sertifikayı aldıktan
sonra, herkesle alakalı, bu görüşmelerden uzun zaman hatırında kalacak olan güzel bir şey
söyler.
143
BİBLİYOGRAFYA
Bu el kitabında, çeşitli öğretim programlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere İnsan Hakları ve Çatışma
Çözümü Merkezi'nin uzman ekibi tarafınca önceden hazırlanan el kitaplarının uyarlanmış malzemeleri
kullanılmıştır:
Петроска-Бешка, В. (2002). Абра – мир – дабра, Образование за мир, 1 и 2. (прирачник за
внатрешна употреба). УНИЦЕФ во соработка со Центарот за човекови права и разрешување
конфликти
Петроска-Бешка, В., Најчевска, М. и Поповски, М. (1999). Почитување на разликите (прирачник
за реализатори). Проект за разрешување на етничките конфликти – Филозофски факултет,
Скопје
Петроска-Бешка, В., Поповски, М. и Абдулаи, Ј. (1997). Разбирање на конфликтите (прирачник за
реализатори). Проект за разрешување на етничките конфликти – Филозофски факултет, Скопје
(Makedon ve Arnavut Versiyonu)

ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK ÇALIŞTAYLAR ilk öğretim okullar için

Transkript

Benzer belgeler

Scrapbook Proje

Hasta Sevk İzinleri

PDF ( 59 )

yeni siyahı keşfedin

Seviyorum? - Kağıt vs.

Musa Anter ve Özgür Basın Şehitleri

Şartname için Tıklayınız - Kıbrıs Türk Fotoğraf Derneği