ERGENLİK Uzm. Psk. Melike Akbıyık Büyüme, gelişme, olgunlaşma

ERGENLİK
Uzm. Psk. Melike Akbıyık
Büyüme, gelişme, olgunlaşma sık sık kullandığımız
terimler olmasına karşın, tanımları açısından karıştırılabiliyor ve
birbirlerinin yerine kullanılabiliyor.
Büyüme
genel
tanımıyla
bedenin
fiziksel
olarak
irileşmesidir. İnsanlar büyürken aynı zamanda gelişir. Beyin ve sinir sistemimiz farklılaşır,
bedenimiz büyür, hormonlarımız etkileşime girer. Normal olarak büyüme ve gelişme birlikte
olur ancak ergenlik döneminin sonuna kadar eş zamanlı olmayabilir, biri diğerinin önüne
geçebilir. Olgunlaşma ise; davranışlardaki kalıtsal özelliklerin düzenli, sıralı bir biçimde
gelişmesidir. Belirli bir davranışın ne zaman ortaya çıkacağı özel ve bozucu bir neden
olmadığı bir durumda kalıtsal olarak belirlenmiştir, ek bir çabaya, özel bir eğitime gerek
yoktur. Yürüme, konuşma, adet görme gibi evrelere geçiş çocuğun olgunlaşmasına bağlıdır.
İnsanoğlu, doğumu ile ölümü arasındaki ömür çizgisi içinde
farklı dönemlerden geçmektedir. Bu dönemler bebeklik,
çocukluk, gençlik, yetişkinlik, orta yaşlılık, yaşlılık olmak
üzere 6 evreye ayrılabilir.
Bu evrelerden diğerine geçişte kesin yaş sınırları yoktur. Bununla beraber, gelişimde
belirli ve ardışık bir seyir izlenir; yani gelişme sırasında geçilmesi gereken basamaklar
atlanmaz.
Ergenlik Dönemi Nedir?
Ergenlik, bireyin gelişim süreci içerisinde çocukluk döneminin bitişiyle beraber
fizyolojik olarak erişkinliğe ulaşıncaya kadar geçen bir gelişim dönemidir. Bu dönem,
fizyolojik anlamda kızlarda adetle ve göğüslerin büyümesiyle; erkeklerde ise yüzde kılların
çıkması ve sesin kalınlaşmasıyla başlayan genel olarak da 13-22 yaşlar arasını kapsayan bir
gelişim dönemidir.
Bazı
kaynaklarda
çocukluktan
ergenliğe geçiş sürecinin 10-15 yaşları
arasını kapsadığı belirtilse de ergenliğin
başlangıç süresi ırk, iklim ve beslenme
şartları gibi değişik faktörlere bağlı
değişebilmektedir.
olarak
Akdeniz
ikliminin
Örneğin;
hakim
olduğu
yerlerde kızlar 8-10 yaşları arasında
ergenlik dönemine girerken, bu durum
kutuplarda yaşayan Eskimolarda 20’li
yaşlara kadar uzayabilmektedir.
Pek çok uzman, gençlik dönemini, çocukluk döneminin sonu ile yetişkinlik döneminin
başlangıcında yer alan bir geçiş dönemi olarak nitelemektedir. Bu dönem, hızlı ve sürekli bir
gelişim ve değişim dönemi olarak bilinmektedir.
Büyüme ve gelişmenin çok hızı olduğu bu dönemde beslenme,
spor, dinlenme gibi bu gelişmeye destek olacak öğelere dikkat
edilmesi sağlıklı bir değişimi kolaylaştıracaktır.
Kızlar ergenlik dönemine erkeklerden yaklaşık 2 yıl daha erken
girerler. Boy ve kilo artışı da erkekler ve kızlarda farklılıklar gösterir.
Erkeklerde boy uzaması daha fazla olur, yılda ortalama 10 cm kadar.
Bu uzama kızlarda 8 cm’dir. Ergenlik dönem boyunca kızlar 18-23cm, erkekler 25-30 cm
uzarlar. Bu dönemde ağırlıkta da belirgin bir artış olur. Erkeklerde daha çok kas, kızlarda ise
yağ dokusu gelişimi olmaktadır. Bu nedenle ergenlikte aşırı kilo almak, şişmanlamak sık
görülen yakınmalardır. Ergenlik çağındaki kızlarda boy uzar, kilo artar, göğüsler belirginleşir,
yavaş yavaş cinsel bölgede ve koltuk altlarında tüylenmeler oluşur. Kas ve yağ dokusu
gelişimi ile vücut hatları yeni biçimini kazanır. Ergenlikte, el, kol, ayak ve bacakların önce
büyüdükleri görülmektedir. Sakarlıklar çok sık yaşanır.
Ergenlik bir başkalaşım ve dönüşüm dönemidir. Başlangıcın belirleyicisi olan
puberte, yani cinsel olgunlaşma kız çocuklarında ortalama 9 - 10 yaşlarında; erkek
çocuklarında 11-12 yaşlarında başlar. Ergenlikte görülen değişimler ve cinsel gelişim
hakkında detaylı bilgi aşağıda verilmiştir.
KIZ ÇOCUKLARINDA GÖRÜLEN DEĞİŞİMLER:
1. Cinsel Gelişim
Adet Kanaması:
İlk adet kanamasına menarj
adı verilir. Kanamanın nedeni, salınan
yumurta
atılmasıdır.
hücrelerinin
Kızlar
rahimden
çocukluktan
ergenliğe geçerken adet görmeye
başlar. İlk adet görme, 9-16 yaşları arasında herhangi bir yaşta olabilir. Kişiye göre değişiklik
gösterse de iki adet dönemi arasındaki süre ortalama 28 gündür 21 ile 35 gün arasındaki
süreler normal kabul edilebilir.3-7 gün arasında sürer ama ilk 1-2 yılda düzensizlikler olabilir.
Kanama miktarı da kişiye göre değişir.
Adet düzensizliği:
Zaman zaman adet kanamalarında düzensizlikler olabilir. Adet düzensizliği diyebilmek
için bu durumun yineleyici nitelikte olması gerekir.
 16 yaşına kadar göğüs büyümesi, tüylenme gibi ikincil seks
karakteri denilen değişiklikler başlamamış ve henüz adet
görülmemiş ise,
 18 yaşına geldiğinde ikincil seks karakteri denilen değişiklikler
başlamış ancak henüz adet başlamamışsa,
 Adet kanamaları 22 günden daha sık, 35 günden daha uzun
aralıklarla oluyorsa,
 Adet kanamaları 7 günden uzun ya da 1 günden kısa sürüyorsa,
 İki adet arasında kanamalar oluyorsa,
 Adet kanamaları aşırı miktarda oluyorsa (ortalama yarım çay
bardağı), bir yerde yanlışlık var demektir.
Akıntılar:
Her genç kızda hastalık olmayan normal bir akıntı vardır. Bu nedenle kokusuz, kirli
beyaz ve külot yıkandığında dahi leke bırakan bir akıntı olması sizleri korkutmamalıdır. Bu
akıntının içinde bulunan, hormonlar etkisiyle dökülen hücreler, iç çamaşırı kaynatıldığında
dahi bir leke bırakabilir. Herkesin boyu ve kilosu nasıl aynı değil ise salgı miktarı da kişiden
kişiye göre değişir.
Ancak
 Akıntı sarı-yeşil renkli ve kötü kokulu ise,
 Beyaz çökelek peyniri gibi pütür pütür ve ekşi ekşi kokuyorsa,
 Her zamankinden daha çok olmaya başlamışsa,

Beraberinde kaşıntı ve yanma hissi varsa, o zaman bir sorun var demektir. Tedavi
oldukça basittir. Bir uzman hekimin görüp doğru tanıyı koyması ve tedaviyi
düzenlemesi gerekmektedir.
Meme Oluşumu:
Hormonal değişimler sebebiyle memeler de büyümeye
başlar. Belli bir büyüklüğe geldiğinde sütyen giymek gereklidir
ve bundan utanılmamalıdır. Büyüyen memeleri saklamak için
kambur durmak ileride duruş bozukluklarının ortaya çıkmasına
sebep olmaktadır. Bazen iki memenin gelişimi eş gitmez, biri
diğerinden küçük olabilir. Genellikle gelişim tamamlandığında eş
hale gelirler.
2. Tüylenme:
Hipofiz bezinin salgıları ile koltukaltı ve üreme organları bölgesinde önce minik tüyler
sonrasında kıllar çıkar.
3. Ter Bezlerinin Çalışması:
Bu dönemde koltukaltı ile kasıklarda ve vücudun
diğer yerlerinde, ter bezleri çocukluk döneminden fazla
çalışır.
4. Sivilceler:
Derideki yağbezlerinin fazla çalışması sonucu, salgılanan yağlar
bez kanallarını tıkar ve yüzde siyah noktalar (akneler) oluşur. Yağ
birikimi şişer ve ergenlik sivilcelerini meydana getirir.
ERKEK ÇOCUKLARINDA GÖRÜLEN DEĞİŞİMLER:
Ergenlik döneminde erkek çocuklarda da, kızlarda yaşananlara benzer değişimler görülür.
1. Cinsel Gelişim
Penis Sertleşmesi ve Boşalma
Erkek
çocuklarında
testosteron
hormonunun
etkisiyle hem bedensel değişimler hem de sperm üretimi
başlar. Spermlerin içinde bulunduğu meni denilen sıvının
penis yolu ile dışarı atılmasına boşalma denir.
Ergenliğin ilk dönemlerinde gece rüya gören
çocuklarda gece boşalması ve ıslak rüyalar başlar. Bu
konuda eğer çocuğun bilgisi yoksa idrar kaçırdığını
düşünebilir. Boşalmanın başlaması çocuk için bir gurur kaynağı olabileceği gibi kontrol
edemediği bu durum karşısında endişelenebilir.
Islak gece rüyaları (ki bu rüyaların cinsel içerikli olması gerekli değildir) ve boşalma
konusunda bilgilendirilmeyen çocuklar suçluluk duygusuna kapılabilir. Bu dönemde erkek
ergenlerin cinsel organ gelişim ve büyüklükleri fark gösterebilir. Ergenler için bu durum
endişe teşkil edebilir. Bu organların boyutları ile işlevleri arasında bir ilişki
yoktur.
Bir erkeğin cinsel uyarım anında, penisteki kan damarları genişler ve
bu damarlara kan dolar. Penisin derisi genişler ve penis sertleşir. Buna
ereksiyon adı verilir. Tıpkı boşalma gibi kontrol edemediği bu durum
hakkında öncesinde bilgilendirilmeyen çocuk için yaşadığı olay utanç verici
ya da endişelendirici olabilir.
2. Bedendeki değişimler:
Ses telleri gelişir. Başlangıçta çatallı olan
ses, adem elmasının gelişimi ile kalınlaşmaya
başlar. Boy ve kilo artar, omuzlar genişler, kaslar
oluşur. Sakal ve bıyıklar çıkmaya başlar.
3. Tüylenme:
Hipofiz bezinin salgıları ile üreme organı,
koltukaltı ve bacaklarda başta olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerinde kıllar belirgin olarak
çıkmaya başlar.
4. Ter Bezlerinin Çalışması:
Bu dönemde koltukaltı ile kasıklarda ve vücudun diğer
yerlerinde, ter bezleri çocukluk döneminden fazla çalışır.
5. Sivilceler:
Derideki yağbezlerinin fazla çalışması sonucu, salgılanan
yağlar bez kanallarını tıkar ve yüzde siyah noktalar (akneler) oluşur.
Yağ birikimi şişer ve ergenlik sivilcelerini meydana getirir.
Ergenliğe geçiş kızlar ve erkekler için yoğun bir değişim ve gelişim dönemidir.
ANCAK yukarıda ifade edilen tüm bilgilerin yanında unutulmaması gereken en önemli nokta
şudur: Büyüme ve gelişmenin hızı, miktarı ve zamanı bakımından çocuklar arasında önemli
farklar bulunmaktadır. Bazı çocuklar daha çabuk büyüyerek ergenliğe akranlarından önce
girebilir ve bedence gelişmelerini önce tamamlayabilir. Büyüme ve gelişmede kalıtımın,
hormonların ve beslenmenin etkisi görülür. Sağlık durumu, coğrafi koşullar ve iklim de
büyüme ve gelişmeyi etkilemektedir.
Kaynakça:
Poulain, P. (2010). Cinsellik-Çocukla iletişim. Apollon Yayıncılık.
Abalı, O. Ergenlik dönemi (Cep boy). Adeda Yayıncılık.
MEB, Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı (2001). Ergenlik döneminde değişim-Öğrenci kitabı.
Yavuzer, H. (2005). Gençleri anlamak. Remzi Kitapevi.
Semerci, B. (2010). Çocuklarımızla cinsellik hakkında nasıl konuşalım? Alfa Yayınları.