Esnaf ve Sanatkarlar Araştırma Raporu

ESNAF ve SANATKÂRLAR
ARAŞTIRMA RAPORU
İŞ YERİ AÇMA-KAPAMA SÜRECİ VE
MALİYETLER
BAŞBAKANLIK UZMAN YARDIMCISI
NAZMİ KÜÇÜKYAĞCI
İDAREYİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI
OCAK–2011
İÇİNDEKİLER
Giriş………………………………………………………………………………...
4
Bölüm–1:Esnaf Tanımları…………………………………………………………. 5
Esnaf Tanımı………………………………………………………………………
6
Esnaf ve Sanatkâr İle Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu Kararı
12
Türk Ticaret Kanun Tasarısının Esnafla İlgili Hükümleri………………………...
33
Bölüm–2: Esnaf ve Sanatkârların İş Yeri Açma Süreci…………………………
34
Esnaf ve Sanatkârların İş Yeri Açarken Başvurduğu Makamlar……………………
35
1- Vergi Dairesi……………………………………………………………………..
36
2- Esnaf ve Sanatkâr Sicili………………………………………………………….
41
3-Meslek Odası…………………………………………………………………….
44
4- Belediye………………………………………………………………………….
46
İş Yerlerinde Aranacak Asgarî Ortak Şartlar……………………………………….
47
Gayrisıhhî Müessese………………………………………………………………… 49
Sıhhî Müessese……………………………………………………………………..
50
Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yeri…………………………………………….
50
2. ve 3. Sınıf Gayrisıhhi Müesseselere İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının
Alınması…………………………………………………………………………….
50
2. ve 3. Sınıf Gayrisıhhi Müesseselerde İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatı
Müracaatı İçin Gerekli Belgeler ……………………………………………………
51
Sıhhi Müesseselere İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatının Alınması.……............ 52
Sıhhi Müesseselerde İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatı Müracaatı İçin Gerekli
Belgeler…………………………………………………………………………….
53
Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yerleri İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatının
Alınması……………………………………………………………………………. 53
Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yeri Ruhsat Müracaatı İçin Gerekli
Belgeler……………………………………………………………………………
54
5- Sosyal Güvenlik Kurumu………………………………………………………… 57
2
3.Bölüm İşyeri Kapama Süreci……………………………………………………. 58
Esnaf ve Sanatkârların İş Yerlerini Kapatmasının Başlıca Nedenleri……………..
59
İş Yerlerinin Kapatılmasıyla İlgili Kuruluşlar………………………………………
64
1. Vergi Dairesi…………………………………………………………………….
65
2. Esnaf ve Sanatkârlar Sicili……………………………………………………….
68
3. Esnaf ve Sanatkârlar Odası……………………………………………………….
69
4. Belediye………………………………………………………………………….
70
5. Sosyal Güvenlik Kurumu………………………………………………………..
71
Bölüm-4: İş Yeri Açma ve Kapatma Maliyetleri………………………………..
72
Oda ve Sicil Giderleri………………………………………...…………………….
73
Devlete Ödenen Vergiler………………………………………………………….
86
Belediyeye Ödenen Vergi ve Harçlar……………………………………………..
88
Vergiler……………………………………………………………………………..
88
Harçlar……………………………………………………………………….. ……
88
Katılma Payları…………………………………………………………………….
88
.Diğer Maliyetler…………………………………………………………………..
89
İşçi Giderleri………………………………………………………………………
89
Elektrik, Su ve Muhasebeci Giderleri……………………………………………..
90
Genel Değerlendirme ve Öneriler………………………………………………… 95
Kaynakça…………………………………………………………………………..
99
3
GİRİŞ
Esnaf ve sanatkârlar sosyal dengelerin ve sistemin güvencesi olarak demokrasinin, serbest
piyasa ekonomisinin ve hür teşebbüsün temel unsurlarıdır. Türkiye’de esnaf ve sanatkârlar ekonomik
hayatın vazgeçilmez dinamiğini oluşturmaktadır. Nitekim Anayasamızın 173. maddesinde “Devlet,
esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır.” İfadesine yer vermektedir. Başbakanlık
İdareyi Geliştirme Başkanlığı olarak kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet sunumu sırasında
uyguladıkları süreçlerin gözden geçirilmesi, hizmet kalitesinin ölçülmesi ve geliştirilmesi,
kırtasiyeciliği ve bürokrasiyi artıran gereksiz süreç ve işlemlerin ayıklanması; hizmetlerin etkili,
verimli, süratli ve vatandaşların ihtiyaç ve taleplerine uygun şekilde sunulmasını sağlayacak
çalışmaların yapılması görevini yerine getirmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada önce esnafların
tanımına yer verildikten sonra esnaf ve sanatkârların iş yeri açma- kapma süreci ve bu sürecin
esnaflara yansıyan maliyeti ile ortaya çıkan bürokratik sorunlar araştırılmış ve bu sorunların nasıl
çözümleneceğine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır.
4
BÖLÜM–1:ESNAF TANIMLARI
5
BÖLÜM–1:ESNAF TANIMLARI
ESNAF TANIMI
İlgili Kanunlar
1- 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun
2- 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
3- 213 Sayılı Vergi Usul kanunu
4- 5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun tanımlar başlıklı
3. maddesi; “İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve
Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına
dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve
kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde
vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf
bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri” esnaf ve sanatkar olarak tanımlamıştır.
TABLO-1:ESNAFLARIN KAPSAMI
Basit usulde vergilendirilenler
Esnaf ve Sanatkar İşletme hesabına göre deftere tabi olanlar
Esnaf ve Sanatkâr siciline
kayıt
Vergiden muaf esnaflar
Tacir
Bilanço esasına göre defter tutanlar
Tacir sayılmakta ve ticaret
siciline kayıt
Türk Ticaret Kanununun ‘Esnaf’ başlıklı 17. maddesinde, ‘İster gezici olsun, ister
bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar, iktisadi faaliyeti nakdi
sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya
yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildirler…’ hükmü yer almaktadır.
Bu Kanunda esnaf tanımı yapılmamış olmakla birlikte, kimlerin tacir olamayacağı
belirtilmiştir.
6
Dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun ilgili hükmündeki esnaf ve sanatkar tanımının,
5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunundaki esnaf ve sanatkar tanımına
göre, daha dar kapsamlı olduğu anlaşılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu ve Esnaf ve Sanatkarlar
Meslek Kuruluşları Kanunundan kaynaklanan sorunlardan ilki, “tacir” ve “esnaf”
kavramlarının birbirinden ayırt eden kesin çizgilerin bulunmamasıdır. Bu itibarla, “Esnaf” ile
“Tacir” ayrımının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar
Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 63. maddesi ile “Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayiciyi
Belirleme Koordinasyon Kurulu” kurulmuştur.
Kurul, esnaf ve sanatkar kollarını belirlemek, yıllık gayrisafi gelirleri ve bölgelerin
özelliklerine göre esnaf ve sanatkarlar ile tacir ve sanayicinin ayrımını yapmak, Türk Ticaret
Kanunu’nun 1463. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulunca çıkarılması öngörülen karar
taslağını hazırlayarak Bakanlığa sunmak üzere yetkilendirilmiştir. Esnaf ve Sanatkar ile Tacir
ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu’nun 23.05.2007 tarih ve 1 sayılı Kararına
dayanılarak, Bakanlar Kurulu tarafından Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayicinin ayırımına
ilişkin 18.06.2007 tarih ve 2007/12362 sayılı Karar alınmıştır. Bakanlar Kurulunun söz
konusu Kararı ile;
1) 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi ve 63 üncü maddesi ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 12 nci ve 17
nci maddelerinin uygulaması bakımından;
a) Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunun tespit
edeceği ve Resmî Gazete’de yayımlanacak esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup,
ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedeni çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir
veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve
işletme hesabına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunanlardan 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 177 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentlerinde yer
alan nakdi limitlerin yarısını, (2) numaralı bendinde yazılı nakdi limitin tamamını
aşmayanların esnaf ve sanatkâr sayılmaları ile esnaf ve sanatkâr siciline ve dolayısıyla esnaf
ve sanatkarlar odalarına kaydedilmeleri,
Ancak, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı iken, daha sonraki yıllarda yıllık alış veya satış
tutarları ya da gayri safi iş hasılatı, esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerini aşanların kendileri
istemedikçe ticaret siciline ve dolayısıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki
odalara kayıt için zorlanmaması, yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı esnaf
7
ve sanatkâr sayılma hadlerinin altı katını aşanların ise kayıtlarının, esnaf ve sanatkâr sicili
marifetiyle ticaret siciline aktarılması,
b) 213 sayılı Vergi Usul Kanununa istinaden birinci sınıf tacir sayılan ve bilanço esasına göre
defter tutanlar ile işletme hesabına göre defter tutan ve bu Kararın (a) bendinde belirtilenlerin
dışında kalanların tacir ve sanayici sayılmaları ile ticaret siciline ve dolayısıyla Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliğinin bünyesindeki odalara kaydedilmeleri,
kararlaştırılmıştır.
Vergi Usul Kanunun 177. maddesi birinci sınıf tüccarların kimlerden oluşacağını
belirlemiştir. Buna göre;
- (1.bent) Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlardan yıllık alımları
ve satımları tutarları Vergi Usul Kanununda belirtilen miktarlardan fazla olanlar (2009 yılı
için yıllık alımlarda 119.000 TL veya yıllık satımlarda 168.000 TL),
- (2. bent) Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri
gayri safi iş hasılatı Vergi Usul Kanununda belirtilen miktarı aşanlar (2009 yılı için 67.000
TL),
- (3. bent) 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı, işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte
yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı Vergi Usul Kanununda belirtilen
miktarı aşanlar (2009 yılı için 119.000 TL),
- (4. bent) Her çeşit ticaret şirketleri ile kooperatifler,
- (5. bent) Kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler,
- (6. bent) Kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutanlar,
birinci sınıf tüccar kapsamına girmektedir.
Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayicinin ayırımına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararına göre,
Vergi Usul Kanunun 177. maddesinin 1. fıkrasının; (1) ve (3) numaralı bentlerde yer alan
nakdi limitlerin yarısını, (2) numaralı bendinde yazılı nakdi limitin tamamını aşmayanlar
esnaf ve sanatkâr sayılmaktadır.
8
TABLO-2:ESNAF VE TACİR AYRIMINDA PARASAL DEĞERLER
VUK 177.MADDE
1
A)Satın aldıkları malları olduğu gibi
TACİR
Yıllık alım tutarı<60.000TL
Yıllık alım tutarı>60.000TL
Yıllık satış tutarı<85.000TL
Yıllık satış tutarı>85.000TL
B)Yukarıda yazılı olanların dışındaki
Bir yıl içinde elde ettikleri
Bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi
işlerle uğraşanların bir yılı içinde elde
gayrisafi iş hâsılatı<68.000TL
iş hâsılatı>68.000TL
C)1 ve 2 numaralı satırlardaki işlerin
İşlerin birlikte yapılması halinde
İşlerin birlikte yapılması halinde iş
birlikte yapılması halinde iş hâsılatının
iş hâsılatının 5 katı ile yıllık
5 katı ile yıllık satışlarının tutarı
satışlarının tutarı<60.000TL
veya işledikten sonra satanlardan
2
ESNAF
ettikleri gayrisafi iş hâsılatı
3
hâsılatının 5 katı ile yıllık
satışlarının tutarı>60.000TL
*5362 sayılı Kanunun 68. maddesine göre, yukarıda yazılı hadlerin 6 katına ulaşıncaya kadar esnaf ve
Sanatkârlar, kendileri istemedikçe ticaret odalarına kayda zorlanamazlar.
Ayrıca 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 5
inci maddesindeki "SANAYİCİ" Tanımının Kapsamına Girmeyenler başlıklı 5.Maddesine
göre Odalar illerde, Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile kurulur.
Bir ilde oda kurulabilmesi için ticaret siciline kayıtlı ve bu Kanunda belirtilen nitelikleri
haiz en az bin tacir ve/veya sanayici veya deniz ticareti ile iştigal edenlerin Birliğe yazılı
başvuruda bulunması zorunludur.
Müstakil sanayi odası kurulabilmesi için o ilde faaliyet gösteren sanayicilerin yarısından
fazlasının yazılı talebi şarttır.
Mevcut ticaret ve sanayi odasından ayrılan sanayicilerin, Kanunda öngörülen usul ve
esaslara uygun olmak kaydıyla, müstakil sanayi odası kurması halinde, o ildeki ticaret ve
sanayi odası, ticaret odası adını alır.
Mevcut ticaret ve sanayi odasının ayrı odalar halinde kurulmasıyla, ticaret ve sanayi
odasına bir önceki yıl sanayiciler tarafından ödenmiş olan yıllık ve munzam aidat tutarlarının
yarısı, sanayi odasının organ seçimlerinin kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde yeni kurulan
sanayi odasına devredilir.
9
Coğrafi bölge odaları kurulabilmesi; bölge illerindeki toplam üye sayısının yarısından
fazlasının, Birliğe yazılı müracaatı veya il oda meclislerinin ayrı ayrı üye tam sayısının üçte
ikisinin kararıyla ve Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile gerçekleşir.
Tezgâh, cihaz, makine gibi muharrik kuvvet kullanarak ham madde, yarı ve tam mamulleri,
özellik, içerik, bileşim veya şeklini kısmen veya tamamen değiştirmek amacıyla işleyerek,
seri halde veya standart olarak yeni bir ürün üretmek suretiyle katma değer oluşturan işyerleri
ile yer altı kaynaklarının çıkarılıp işlendiği yerleri işletenler ve bilişim teknolojisi ve yazılım
üretenler en az on işçi çalıştırmak şartıyla bu Kanunun uygulanması bakımından sanayici
sayılır. Dolayısıyla bu faaliyetleri yapanlar esnaf niteliği taşısalar dahi bu kanun gereğince
sanayici sayılacaklardır.
Ancak;
a) Seri halinde hazır elbise üretmeyen terziler, fabrika halinde işletilmeyen fırınlar,
lokantacı, elbise temizleyici ve benzerleriyle mamullerini toptan satmayıp perakende olarak
doğrudan doğruya tüketiciye satan kunduracı, şekerci, tatlıcı gibi işletmeler,
b) Şehir, kasaba ve köylerdeki su temizleme, arıtma, süzme ve dağıtma tesisleri,
c) İşlemek üzere, üretimleri nev'inden hariçten ham madde almamaları şartıyla, arazide
ekim, dikim, bakım ve yetiştirme yollarıyla bitki, hayvan veya hayvan mahsullerinin, bizzat
yetiştiricileri tarafından işlenip değerlendirilmesi işlerine tahsis edilen yerler,
d) Üniversiteler, meslek liseleri ve benzeri okulların üretim yapan atölye ve lâboratuvarları,
meslek kursları ve cezaevlerindeki atölyeler gibi öğretim ve eğitim amacıyla işletilen yerler,
e) Doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı teşkilâtına bağlı olarak çalıştırılan askerî
sanayi müesseseleri,
Sanayici sayılmazlar.
Deniz ticaret odası kurmak için, ticaret siciline kayıtlı gerçek ve tüzel kişilerden;
a) Gemi sahipleri, donatanlar ve donatma iştirakleri, gemi işletenler,
b) Gemi acenteleri,
10
c) Gemi alım satım, navlun komisyoncuları, forvarderler,
d) Stivedor ve puantaj firmaları,
e) Gemi klas müesseseleri, deniz sigorta müesseseleri ve acenteleri ile deniz ekspertiz
kuruluşları ve sürveyörleri,
f) Deniz malzemesi, kumanyacılar ve deniz sanayi malzemesi alım satımı yapan firmalar,
gemi akaryakıt ikmal ve sağlama işiyle uğraşan firmalar,
g) Marina ve liman işletme firmaları,
h) Balıkçılıkla ilgili gemi işleten firmalar,
ı) Yat turizmi, balıkçı gemiciliği, kafes balıkçılığı, denizaltı su hizmetleri, gezinti tekneleri,
kruvaziyer turizmi, dip kaynakları ve deniz kumcuları, denizde atık ve çevre temizliği ile
uğraşan firmalar, gemi ve yat inşa ve yan sanayi firmaları, su üstü ve su altı deniz sporları ile
uğraşan firmalar,
Başvuruda bulunabilirler. Ancak, başvuru sahiplerinin en az yüzde onunun gemi sahibi
olması gerekir.
Yukarıdaki kriterler; teorik olarak esnaf ve sanatkâr ile sanayici ve tacir ayrımının
yapılmasında yeterli gözükmektedir. Ancak uygulamada söz konusu kriterler, esnaf ve
sanatkâr ile sanayici ve tacir ayırımının yapılmasında yeterli olmamakta, TOBB bünyesindeki
odalar ile TESK bünyesindeki odalar arasında ihtilafa neden olmaktadır.
Esnaf ve sanatkar tanımının net bir şekilde yapılamaması, sorunlarının tespitini ve
ekonomiye katkılarını artıracak çözüme dönük eylem ve projelerin yapılmasını ve
uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Halen yürürlükte bulunan esnaf ve sanatkârlar tanımı, bugün
sürekli üreten, satan, ihracat yapan esnaf ve sanatkârlar için yetersiz kalmaktadır.
Bu nedenlerle, esnaf ve sanatkâr tanımının günümüz ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde
yeniden yapılması gerekmektedir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığının belirlediği esnaf ve sanatkar kolları ise ;
11
ESNAF VE SANATKÂR İLE TACİR VE SANAYİCİYİ BELİRLEME
KOORDİNASYON KURULU KARARI
(KARAR NO: 1)
1 - 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 63 üncü maddesi
gereğince Kurulumuzca tespit olunan "Esnaf ve Sanatkâr Meslek Kolları" ilişik listede
gösterilmiştir.
2 - Bu listede yer alıp da; üretimle iştigal etmekle beraber, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 5 inci maddesindeki "SANAYİCİ"
tanımının kapsamına girenler ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 17 nci maddesinin ve
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3 üncü madde (a) bendinin
dışında kalanlar esnaf ve sanatkâr sayılmazlar.
ESNAF VE SANATKÂR KOLLARI
A - İMALAT VE TAMİRATLA İLGİLİ MESLEK KOLLARI
1 - MADENİ EŞYA VE MAKİNA
1 Akaryakıt Pompası Tamirciliği
2 Akaryakıt ve LPG Satıcılığı
3 Alüminyum Eşya, Doğrama İmal ve Tamirciliği
4 Anahtarcılık, Çilingirlik
5 Av ve Kamp Araçları v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği
6 Bakırcılık, Kalaycılık, Lehimcilik
7 Banyo Aksesuarları, Küvet, Duşa Kabin İmal, Satış ve Tamirciliği
8 Banyo Kazanı İmal, Satış ve Tamirciliği
9 Beyaz Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği
10 Bileycilik
11 Büst ve Heykel imal ve satıcılığı
12 CNC Tezgahı Satış ve Tamirciliği
13 Çelik Eşya Satış ve Tamirciliği
14 Çelik Kapı İmal, Montaj ve Satıcılığı
12
15 Çerçeve, Pano v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği
16 Çırçır Makinesi İmal, Satış ve Tamirciliği
17 Çinko, Krom, Nikel (Metal) Kaplamacılığı
18 Çivi, Cıvata v.b. İmal ve Satıcılığı
19 Demir Çarkçılığı ve Çemberciliği
20 Demircilik (sıcak ve soğuk demircilik)
21 Dikiş ve Örgü Makineleri İmal, Satış ve Tamirciliği
22 Doğal Gazlı Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
23 Dorse, Damper İmal, Satış ve Tamirciliği
24 Dökme ve Teneke kutu Boya imal ve satıcılığı
25 Dökümcülük
26 El Aletleri (Kazma, Keser, Balta vs.) İmal, Satış ve Tamirciliği
27 Gazocağı v.b. Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
28 Gümüş Eşya İmal ve Tamirciliği
29 Güneş Enerjisi Aksamı İmal, Satış, Montaj ve Tamirciliği
30 Haddecilik
31 Her Türlü Müzik Aleti İmal, Satış ve Tamirciliği
32 Hesap Makinesi vb. İmal, Satış ve Tamirciliği
33 Hırdavatçı (Nalbur) İmal ve Satıcılığı
34 Hidrolik Makine ve Teçhizat İmal, Satış ve Tamirciliği
35 Hurdacılık ve Geri Dönüşümcülük (Metal, Kağıt, Cam, Plastik v.b.)
36 Kalorifer ve Tesisatı İmal, Satış, Montaj ve Tamirciliği
37 Karyola, Somya İmal, Satış ve Tamirciliği
38 Kaynakçılık
39 Kesici Ev ve El Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
40 Klima, Aspiratör, Soğutma ve İklimlendirme, Radyan Isıtma Cihazı İmal, Satış
Montaj ve Tamirciliği
13
41 Kompresör İmal, Satış ve Tamirciliği
42 Kuruyemiş ve Kahve Kavurma Makinesi İmal, Satış ve Tamirciliği
43 Kuyumculuk (Altın, Gümüş v.b. Kıymetli Madenlerden Süs ve Ziynet Eşyası
Yapımı ve Tamirciliği, Vitrin Kuyumculuğu)
44 Maden İşletmeciliği
45 Madeni (Metal) Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği
46 Madeni Boru (Profil) İmal ve Satıcılığı
47 Madeni Eşya İşlemeciliği (Kalemkârlık)
48 Madeni Eşya Boyacılığı
49 Madeni Eşya Kalıpçılığı
50 Madeni Eşya Modelciliği
51 Madeni Etiket, Rozet, Plaka vb. İmal, Satıcılığı
52 Madeni Oyuncak İmal ve Satıcılığı
53 Madeni ve Makine Yağı İmal ve Satıcılığı
54 Makine Takım Tezgâhı ve Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
55 Mekanik, Hidrolik (Sıvı) ve Pnömatik (Hava) Sistemlerle Çalışan Makine İmal, Satış
ve Tamirciliği
56 Metal Hurdacılığı
57 Metal Levha İşlemeciliği, Kaplamacılığı, Satıcılığı
58 Metal Sertleştirme ve Sertlik Ölçme
59 Muhtelif Motor (Odun, Su, Jeneratör v.b.) Tamir ve Satıcılığı
60 Musluk ve Pirinç Eşya İmal ve Satıcılığı
61 Nalbantlık
62 Para Kasası İmal, Satış ve Tamirciliği
63 Presçilik
64 Saat, Pusula, Kronometre v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği
65 Sac ve Galvanizli Sactan Mamul Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği
66 Sanayi Tipi Oksijen Tüpü İmal, Dolum, Satış ve Tamirciliği
14
67 Sıcak Şekillendirme
68 Sıvı Tankı ve deposu, Treyler ve Romörk İmal, Satış ve Tamirciliği
69 Soba, Kazan ve Benzeri İmal, Satış ve Tamirciliği
70 Soğuk Hava Depoculuğu ve Buzhane İşletmeciliği
71 Şofben, Termosifon v.b. Aletler Satış ve Tamirciliği
72 Tartı ve Ölçü Aletleri (Kantar, Terazi, Baskül, Sayaç v.b.) İmal, Satış, işletme ve
Tamirciliği
73 Tenekecilik
74 Torna ve Tesviyecilik (Frezecilik, Vargel, Planyacılık, Taşlama, Alet Bilemeciliği)
75 Tüfek ve Tabanca İmal, Satış ve Tamirciliği
76 Tüp Gaz Satıcılığı
77 Yangın Söndürme Aleti İmal, Satış, Dolum ve Tamirciliği
78 Zirai Alet İmal, Satış ve Tamirciliği
2 - OTO VE DİĞER MOTORLU TAŞIT ARAÇLARI
1 Akü İmal, Satış ve Tamirciliği
2 Bisiklet ve Motosiklet İmal, Satış ve Tamirciliği
3 Deniz Motorları İmal, Satış ve Tamirciliği
4 Dişli Taşlamacılığı
5 Eksoz İmal, Satış ve Tamirciliği
6 Fren-Balata, Makas, Amortisör, Diferansiyel, Karbüratör, Şanzıman İmal, Satış ve
Tamirciliği
7 İş Makineleri Tamirciliği
8 Krank Taşlamacılığı
9 Kriko İmal, Satış ve Tamirciliği
10 Motorlu Taşıt (Triportör v.b.) İmal, Satış ve Tamirciliği
11 Oto Hurdacılığı
12 Oto Aksesuar İmal ve Satıcılığı
13 Oto Boyacılığı
15
14 Oto Camı Montaj ve Satıcılığı
15 Oto Conta İmal ve Satıcılığı
16 Oto Elektrikçiliği
17 Oto Jant Satıcılığı
18 Oto Kilit Tamirciliği
19 Oto Klima Bakım ve Tamirciliği
20 Oto Lastik ve Oto Lastik Kaynak ve Kaplamacılığı
21 Oto LPG Dönüşüm, İmal, Satış ve Tamirciliği
22 Oto Motor Tamirciliği
23 Oto Motor, Ön Düzen, Yakıt Pompası, Enjeksiyon Sistemi v.b. Ayarcılığı ve
Tamirciliği
24 Oto Müzik ve Alarm Sistemleri Satış, Montaj ve Tamirciliği
25 Oto Nikelajcılığı
26 Oto Radyatör Tamirciliği
27 Oto Rot, Balans, Far Ayar ve Tamirciliği
28 Oto Rulman ve Yağ Keçeleri İmal, Satış ve Tamirciliği
29 Oto Şase, Kaporta Tamirciliği
30 Oto Test
31 Oto Yağlama ve Yıkamacılığı
32 Oto Yedek Parça İmal ve Satıcılığı
33 Plaka İmal ve Satıcılığı
34 Rejenere Kauçuktan Oto Lastik Kaplamacılığı
35 Taşıt Aracı Döşemesi İmal, Montaj ve Tamirciliği
36 Traktör Bakım ve Onarımı
16
3 - ELEKTRİK VE ELEKTRONİK ALETLER
1 Alarm ve Güvenlik Sistemleri İmal, Bakım, Kuruculuğu ve Tamirciliği
2 Asansör Kurulması, Bakımı ve Tamirciliği
3 Aydınlatma Araçları İmal ve Satıcılığı
4 Bilgi İşlem Yazılım, Tasarım, Kurulum Hizmetleri
5 Elektrik Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği
6 Elektrik Tesisatçılığı
7 Elektrikli Motor ve Bobinaj İmal ve Tamirciliği
8 Elektrikli Araç Gereç ve Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
9 Elektronik ve Elektro Mekanik Büro ve Bilgi İşlem Makineleri Montaj, Bakım ve
Tamirciliği
10 Elektronik Cihazlar Araç Gereçler Satış, Bakımı ve Tamirciliği
11 Endüstriyel Bakım ve Tamir Elektrikçiliği ve Elektronikçiliği
12 Fotoğraf Baskı Makineleri Elektronikçiliği
13 Kablolu Yayın, Sayısal TV, FM-TV Vericileri, Uydu Cihazları, Anten Kuruculuğu
Bakım, Satış ve Tamirciliği
14 Kaynak Makinaları İmal, Satış ve Tamirciliği
15 Otomatik Kumanda İmal, Satış ve Tamirciliği
16 Ses, Müzik ve Görüntü Sistemleri İmal, Satış, Kiralama, Montaj ve Tamirciliği
17 Telefon, Cep telefonu, Faks, Telsiz ve Diğer Haberleşme Cihazları ve Aksesuarları
Satış, Tesisat Kuruculuğu, Bakım ve Tamirciliği
18 Tıbbi Cihazlar İmal, Satış, Bakım ve Tamirciliği (Tıp Elektronikçiliği)
4 - METALDEN BAŞKA MADDELERDEN MAMÜL EŞYA
1 Akvaryum İmal ve Satıcılığı
2 Avize, Abajur ve Aplik İmal ve Satıcılığı
3 Bentonit imalatçılığı
4 Betondan Mamul Eşya İmal ve Satıcılığı
5 Boya İmal ve Satıcılığı
17
6 Çerçeve, Pano İmal ve Satıcılığı
7 Çinicilik, Seramikçilik
8 Fayans, Çini ve Seramikten Mamul Her Türlü Eşya İmal ve satıcılığı
9 Fiberglas (Cam Elyafı) Mamulden Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği
10 Gübre Bayiliği ve Tabii Gübre İmal ve Satıcılığı
11 Kimyevi Madde İmal ve Satıcılığı
12 Kireç, Alçı, Tebeşir İmal ve Satıcılığı
13 Kolonya İmal ve Satıcılığı
14 Lüle Taşçılığı
15 Mermer Ocağı İşletmeciliği
16 Mermerit (suni mermer) İmal ve Satıcılığı
17 Mum İmal ve Satıcılığı
18 Saman, Sap, Balya İmal ve Satıcılığı
19 Sentetik ve doğal Sünger İmal ve satıcılığı
20 Taşçılık, Mermercilik ve Süsleme Taşçılığı
21 Topraktan Mamul Eşya (Çanak, Çömlek, Testi v.b.) İmal ve Satıcılığı
22 Turistik, Otantik Hediyelik ve Hatıra Eşya İmal ve Satıcılığı
5 - AĞAÇTAN MAMUL EŞYA
1 Ağaç Baston, Oyuncak, Aplik v.b. Turistik Eşya İmal ve Satıcılığı
2 Ağaç İşleri Tornacılığı
3 Ağaç Kütüğü ve Tomruk Satıcılığı
4 Ahşap Ambalaj Malzemesi İmal ve Satıcılığı
5 Ahşap Araba (El ve At Arabası) İmal, Satış ve Tamirciliği
6 Ahşap Deniz Araçları ve Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği
7 Ahşap Fıçı İmal ve Satıcılığı
8 Ahşap Kalıpçılığı
9 Ahşap Panjur İmalciliği
18
10 Ahşap Parke, Lambri, Rabıta İmal, Satış, Döşeme ve Kaplamacılığı
11 Ahşaptan Her Türlü Ev Eşyası İmal, Satış ve Tamirciliği
12 Ahşaptan Kapı ve Pencere İmal, Satış ve Tamirciliği
13 Arı Kovanı İmal ve Satıcılığı
14 Bahçe Mobilyaları İmal, Satış ve Tamirciliği
15 Bambu Ağaç Mobilyaları Satış ve Tamirciliği
16 Boyacılık, Vernikçilik, Cilacılık, Lakecilik, Polyestercilik,
17 Büro mobilyaları İmal, Satış ve Tamirciliği
18 Doğramacılık
19 Dolap, Raf ve Mutfak Dolapları İmal, Satış ve Tamirciliği
20 Fırınlama ve Tahnit (İlaçlama) İşleri
21 Harratlık (Çıkrık, Tahta Makara, Masura ve Dokuma Mekiği v.b.) İmal ve Satıcılığı
22 Hasırcılık, Sepet ve Süpürge İmal ve Satıcılığı
23 Her Türlü Malzemeden Pipo İmal ve Satıcılığı
24 Her Türlü Malzemeden Tesbih İmal ve Satıcılığı
25 Her Türlü Müzik Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
26 Hızarcılık ve Bıçkıcılık
27 Karoser ve Kasa İmal, Satış ve Tamirciliği
28 Kereste İmal ve Satıcılığı
29 Kıtıkçılık
30 Kontrplak ve Kontrplaktan Eşya İmal ve Tamirciliği
31 Laminant Satış ve Döşemeciliği
32 Mahrukatçılık (Odun, Kömür v.b. Alım ve Satımı)
33 Marangoz Modelciliği
34 Marangozluk ve Dülgerlik
35 MDF, Sunta ve Bunlardan Mamul Eşya İmalciliği ve Tamirciliği
36 Mobilya Aksesuarcılığı
19
37 Mobilya Döşemeciliği
38 Mobilya İmal ve Satıcılığı
39 Mobilya İskeleti İmal, Satış ve Tamirciliği
40 Mobilya Satıcılığı
41 Mobilya Tamirciliği
42 Mobilya Tasarımcılığı
43 Oymacılık ve Kakmacılık
44 Sandalye v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği
45 Sandık, Kutu, Kasa vb. İmal, Satış ve Tamirciliği
46 Semer İmal, Satış ve Tamirciliği
47 Verzalit Mobilya İmal, Satış ve Tamirciliği
6 - DERİ VE DERİDEN MAMUL EŞYA
1 Ayakkabı Modelciliği
2 Ayakkabı İmal ve Satıcılığı
3 Ayakkabı Tamirciliği ve Boyacılığı
4 Ayakkabı Yardımcı Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
5 Cüzdan, Çanta, Kemer v.b. İmal ve Satıcılığı
6 Çarık, Yemeni, Mest v.b. İmal ve Satıcılığı
7 Deri Boyacılığı
8 Deri Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği
9 Deri Taşçılığı
10 Deri ve Post Alım-Satımı
11 Kavaflık
12 Köşgerlik, Saraçlık, Sayacılık
13 Suni Deri Satıcılığı
14 Tabaklama (Debbağ)
15 Terlik İmal, Satış ve Tamirciliği
20
7 - YAPI SANATLARI
1 Bahçe Düzenleme, Peyzaj İşleri, Tohum, Fidan, Çiçek Alım ve Satıcılığı
2 Boyacılık (İnşaat)
3 Briket, Tuğla, Büz ve Karo İmal ve Satıcılığı
4 Çatı Oluğu ve Yağmur Borusu İmal, Tamir ve Satıcılığı
5 Çatı Yapımcılığı ve Çatı Aktarma İşleri
6 Dekorasyonculuk ve Kartonpiyercilik
7 Dış Cephe Kaplamacılığı
8 Doğal Gaz Tesisatçılığı
9 Döşemecilik (Marley, Fayans, Seramik, Karo, Mermer, Granit v.b.)
10 Duvarcılık
11 Enkazcılık ve Yıkımcılık
12 Hafriyatçılık (Kazı İşleri)
13 İnşaat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
14 İnşaat Demirciliği
15 İnşaat Kalıpçılığı
16 İnşaat Taşeronluğu
17 Jakuzi Montaj ve Tamirciliği
18 Kum, Çakıl Ocağı İşletmeciliği
19 Kuyu ve Sondajcılık
20 Merdiven, Çit, Merdiven ve Balkon Korkulukları İmal, Montaj ve Satıcılığı
21 Mezarcılık
22 Mozaikçilik ve Şapçılık
23 Plastik Doğrama İmal ve Satıcılığı
24 Sıhhi Tesisat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
25 Sıhhi Tesisatçılık
26 Sıvacılık
21
27 Şömine, Barbekü ve Baca Yapımcılığı
28 Taşçılık
29 Topraktan Mamul İnşaat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
30 Üstübeç İmal ve Satıcılığı
31 Yapı Yalıtımcılığı (Isı, Ses, Su)
8 - HER TÜRLÜ DOKUMA, GİYİM, MENSUCAT VE ÖRGÜLÜK EŞYA
1 Aba İmal ve Satıcılığı
2 Apreleme ve Kaşarlama
3 Balık Ağı ve Ağ İmal ve Satıcılığı
4 Battaniye İmal ve Satıcılığı
5 Bebe ve Çocuk Konfeksiyonu İmal ve Satıcılığı
6 Cenaze Levazımcılığı
7 Çadır İmal, Satış ve Tamirciliği
8 Çaput Pala Dokumacılığı ve Satıcılığı
9 Çeyizlik Eşya İmal ve Satıcılığı
10 Çırçır Topu İmal ve Satıcılığı
11 Çırçır ve Çolkar Makinesi İşletmeciliği
12 Çorap İmal ve Satıcılığı
13 Çuval İmal ve Satıcılığı
14 Deri Giyim İmal, Satış ve Tamirciliği
15 Dokumacılık
16 Düğme, Tarak, Toka, Boncuk İmal ve Satıcılığı
17 Eldiven ve Atkı İmal ve Satıcılığı
18 Fermuar, Çıtçıt İmal ve Satıcılığı
19 Fisto, Dantel, Gipür, Oya İmal ve Satıcılığı
20 Gelinlik, Gelinlik Çiçeği İmal, Satış ve Kiralama
21 Gömlek İmal ve Satıcılığı
22
22 Halat, Urgan, İp, Sicim İmal ve Satıcılığı
23 Halı, Kilim Dokumacılığı, Satış ve Tamirciliği
24 Havlu, Bornoz İmal ve Satıcılığı
25 Her Türlü Fitil İmal ve Satıcılığı
26 İç Çamaşırı İmal ve Satıcılığı
27 İşlemecilik, Nakışçılık, Piko ve İlik Açma İşleri
28 Karnetçilik
29 Kolan Eşya (Yassı Kemer) İmal ve Satıcılığı
30 Konfeksiyon İmal ve Satıcılığı
31 Koza, Çırçır, İp, Boya İmalciliği
32 Kumaşçılık
33 Kürk İmal, Satış ve Tamirciliği
34 Nevresim, Çarşaf İmal ve Satıcılığı
35 Orlon, Yün, İplik v.b. Boyacılığı, İmal ve Satıcılığı
36 Örgücülük ve Trikotajcılık
37 Paspas İmal ve Satıcılığı
38 Penye İmal ve Satıcılığı
39 Perde (Stor, Jaluzi, v.b.) ve Mefruşat İmal ve Satıcılığı
40 Şapka İmal ve Satıcılığı
41 Şemsiye İmal, Tamir ve Satıcılığı
42 Takı Tasarımı, İmal ve Satıcılığı
43 Tekstil Baskıcılığı
44 Tekstil Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
45 Terzi Malzemeleri Satıcılığı
46 Terzilik
47 Tiftikçilik, Yüncülük
48 Velense Dokuma Eşya İmal ve Satıcılığı
23
49 Yağmurluk ve Naylon Giyim Eşyası İmal ve Satıcılığı
50 Yazma İmal ve Satıcılığı
51 Yorgancılık ve Hallaçlık
9 - KAĞIT, KIRTASİYE VE BASIMLA İLGİLİ SANATLAR
1 Baskı ve Grafik İşleri
2 Ciltcilik (Mücellitlik)
3 Davetiye, Kartvizit Basım ve Satıcılığı
4 Dizgicilik
5 Duvar Kağıdı İmal ve Satıcılığı
6 Fotoğraf Malzemeleri Satıcılığı
7 Fotoğrafçılık
8 Fotokopicilik, Ozalitçilik, Teksircilik
9 Gravür İşlemeciliği, Galvanoteknik (Yüzey İşlemeciliği Baskı Sanatı)
10 Kağıt Ambalaj Malzemesi İmal ve Satıcılığı
11 Kırtasiye ve Sarf Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
12 Klişe, Kaşe, Lastik Damga ve Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
13 Mahalli Gazetecilik
14 Matbaa Kalıpçılığı
15 Matbaa Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
16 Matbaa Montajcılığı
17 Matbaacılık (Tipo, Ofset ve Dijital Baskıcılık, Bıçakçılık)
18 Renk Ayrımcılığı ve Filmcilik
19 Tabelacılık
10 - SPOR ALET VE SIHHİ MALZEMELER
1 Av ve Kamp Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği
2 Her Çeşit Sabun, Temizlik Tozu ve Temizlik Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
3 Her Çeşit Spor Malzeme Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği
24
4 Her Çeşit Tıbbi ve Sıhhi Malzeme İmal, Satış ve Tamirciliği
5 Laboratuar ve Eğitim Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği
6 Ortopedik Alet ve Protez Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
11 - GIDA MADDELERİ
1 Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılığı (Tantuni, Ciğer, Kokoreç, Midye,
Gözleme, Katmer, Dürüm, Sıkma, Çiğköfte v.b.)
2 Bal ve Bal Ürünleri İmal ve Satıcılığı
3 Bisküvi İmal ve Satıcılığı
4 Buz İmal ve Satıcılığı
5 Çay Paketlemeciliği
6 Dondurma Külahı İmal ve Satıcılığı
7 Ekmek Mayası İmal ve Satıcılığı
8 Et ve Et Ürünleri İşletmeciliği
9 Gazoz ve Diğer Meşrubat İmal ve Satıcılığı
10 Helva, Pişmaniye, Lokum İmal ve Satıcılığı
11 Her Çeşit Yemek Hazırlama, Pişirme ve Servisi
12 Kuruyemiş İmal ve Satıcılığı
13 Mandıracılık (Et, Süt, Yoğurt ve Mamulleri İmal ve Satıcılığı)
14 Mantar Üretimi ve Satıcılığı
15 Muhallebi, Dondurma v.b. İmal ve Satıcılığı
16 Nebati Yağ İmal ve Satıcılığı
17 Pastanecilik (Pasta, Börek, Tatlı v.b. İmal ve Satıcılığı)
18 Pekmez, Pestil, Ağda, v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı
19 Pide, Lahmacun v.b. İmal ve satıcılığı
20 Seracılık (Sera Ürünleri Yetiştiriciliği)
21 Simit, Poğaca, Çörek v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı
22 Sucuk Pastırma, Çemen, Salam Sosis v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı
25
23 Şarap İmal ve Satıcılığı
24 Şeker ve Çikolata İmal ve Satıcılığı
25 Şıra, Şalgam ve Meyve Suyu, Boza v.b. İçecek İmal ve satıcılığı
26 Turşu, Konserve ve Salamura İmal ve Satıcılığı
27 Tuz Değirmenciliği
28 Un Değirmenciliği
29 Yem Değirmenciliği
30 Yufka ve Kadayıf İmal ve Satıcılığı
31 Zeytin, Zeytinyağı İmal (Yağhane İşletmeciliği) ve Satıcılığı
12-LASTİK, PLASTİK, POLYESTER VE BENZERİ MADDELERDEN
MAMÜL EŞYA
1 Katrancılık
2 Lastik Kaplamacılığı ve Tamirciliği
3 Lastik ve Naylon Terlik ve Ayakkabı İmal ve Satıcılığı
4 Lastik, Plastik, Polyester ve Kauçuktan Mamul Eşya İmal ve Satıcılığı
5 Naylon Örtü ve Poşet İmal ve Satıcılığı
6 Plastik İşlemeciliği
7 Plastik Oyuncak İmal ve Satıcılığı
8 Plastik Parke (Marley v.b.) İmal ve Satıcılığı
9 Plastikten Boru İmal ve Satıcılığı
10 Plastikten Granür İmal ve Satıcılığı
11 Polyesterden Deniz Araçları İmal ve Satıcılığı
12 Polyesterden Oto Yan Sanayi Ürünleri İmal ve Satıcılığı
13 Polyesterden Sıhhi Malzeme İmal ve Satıcılığı
14 Pompa Enjektörü İmal ve Satıcılığı
15 PVC Doğrama İmal ve Satıcılığı
16 PVC Panjur İmal ve Satıcılığı
26
17 Sera Malzemeleri İmal ve Satıcılığı
18 Tarak, Fırça v.b. Malzemeler İmal ve Satıcılığı
13 - CAMDAN MAMUL EŞYA
1 Cam İşlemeciliği
2 Cam ve Cam Ürünlerinden Süs ve Ziynet Eşyası İmal ve Satıcılığı
3 Cam, Vitray Malzemeleri Satıcılığı ve Kuruculuğu
4 Camcılık ve Aynacılık
5 Her Çeşit Cam Eşya İmal ve Satıcılığı
6 Züccaciyecilik
B - HİZMETLE İLGİLİ MESLEK KOLLARI
1 - GIDA MADDELERİ İLE İLGİLİ HİZMETLER
1 Aktarlık ve Baharatçılık
2 Arıcılık
3 Aşçılık (Sıcak ve Soğuk Mutfak ve Tabldot)
4 Bakkallık, Bayilik, Büfecilik
5 Balık Çiftliği İşletmeciliği
6 Balıkçılık
7 Besicilik
8 Celeplik
9 Çevirme Piliç Satıcılığı
10 Çorbacılar - İşkembeciler
11 Fırıncılık
12 Hamburger, Pizza, Tost, Kumpir v.b. İşletmeciliği
13 İyi Suculuk
14 Kabzımallık (sebze meyve toptancısı, komisyoncusu)
15 Kantincilik
16 Kasaplık, Sakatatçılık
17 Kuru Bakliyat Satıcılığı
27
18 Kuruyemiş ve Kurukahve Satıcılığı
19 Lokantacılık (Kebap, Köfte, Döner ve her türlü yemek)
20 Manavlık
21 Pazarcılık
22 Su Ürünleri Avcılığı ve Satıcılığı
23 Şarkütericilik
24 Tavukçuluk, Yumurtacılık
25 Un, Kepek, Yem ve Zahire Satıcılığı
26 Unlu Mamuller Perakende Satıcılığı
2 - ULAŞTIRMA HİZMETLERİ
1 At Arabacılığı ve Faytonculuk
2 Arzuhalcilik, Trafik Müşavirliği ve İş Takipçiliği
3 Biçerdöver İşletmeciliği
4 Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı ve İşletmeciliği
5 Hamallık
6 Her Türlü Oto Kiralama İşletmeciliği
7 İş Makinaları İşletmeciliği
8 Kamyonculuk, Kamyonetçilik
9 Kargo ve Kurye Hizmetleri
10 Minibüsçülük
11 Motorsuz Taşıt Aracı Nakliyeciliği
12 Nakliyat Anbarları İşletmeciliği
13 Nakliyecilik ve Nakliyat Komisyonculuğu
14 Oto Galericiliği (Oto Alım-Satım)
15 Oto Kurtarıcı ve Çekme Aracı İşletmeciliği
16 Oto Park ve Garaj İşletmeciliği
17 Otobüs Bilet Acenteliği (Otobüs Yazıhane İşletmeciliği)
28
18 Otobüsçülük
19 Servis Aracı İşletmeciliği
20 Sigorta Acenteliği
21 Şoförlük
22 Taksicilik
3 - HABERLEŞME, DİNLENME, BARINMA VE EĞLENCE HİZMETLERİ
1 Antikacılık
2 Av Malzemeleri Bayiliği
3 Bilardo, Bowling, Atari ve Playstation Salonu İşletmeciliği
4 Disko, Taverna, Gazino, Gece Kulübü, Pavyon, Birahane ve Bar İşletmeciliği
5 Emanetçilik
6 Emlak Komisyonculuğu ve Danışmanlığı
7 Fotomodel, Manken Ajansı, Prodüksiyon ve Organizasyon Hizmetleri
8 Kafe, Kafeterya, Kahvaltı Salonu İşletmeciliği
9 Kahvecilik, Kıraathanecilik ve İnternet Kafe İşletmeciliği
10 Kahvehane ve Kıraathane Malzemeleri Satıcılığı
11 Kameramanlık ve Video Çekimciliği
12 Kamping İşletmesi
13 Kır Kahvesi, Çay Bahçesi, Çay Ocağı, Piknik ve Dinlenme Yeri İşletmeciliği
14 Kuş, Evcil Hayvan v.b. Satıcılığı
15 Lokal İşletmeciliği
16 Otel, Motel, Pansiyon ve Han İşletmeciliği
17 Panayır, Sirk ve Lunapark İşletmeciliği
18 Plaj İşletmeciliği
19 Plak, Bant, Video, VCD, DVD Kayıt, Kiralama ve Satıcılığı
20 Ses ve Sahne Sanatçılığı
21 Sinema, Tiyatro ve Gösteri Merkezi İşletmeciliği
29
22 Spor Salonu, Halı Saha ve Vücut Geliştirme, Aerobik Salonu v.b. İşletmeciliği
23 Şans Oyunları (Milli Piyango, Loto, Toto, Ganyan Bayii v.b.)
24 Telefon Tesisatçılığı, Telefon, Kablolu TV ve İnternet Hizmetleri Bayiliği
25 Toplantı, Düğün ve Kokteyl v.b. Salonu İşletmeciliği
26 Turist Rehberleri
4 - SAĞLIK, TEMİZLİK, GÜZELLİK VE BAKIM HİZMETLERİ
1 Ağdacılık
2 Ambulans Hizmetleri
3 Arazöz ve Vidanjör Hizmetleri
4 Çamaşırhane İşletmeciliği
5 Diş Protez Laboratuar İşletmeciliği
6 Diş Depocuları
7 Eğitime Muhtaç Çocukların Rehabilitasyon Merkezi İşletmeciliği
8 Gözlük Tamir ve Satıcılığı
9 Güzellik Salonu İşletmeciliği (Solaryum, Epilasyon, Cilt Bakımı, Makyaj, Protez
Tırnak v.b.)
10 Halı ve Kilim Yıkama İşletmeciliği
11 Hamam, Sıhhi Banyo, Kaplıca, Sauna İşletmeciliği
12 Haşere İlaçlama Hizmetleri
13 Kadın ve Erkek Kuaförlüğü
14 Kalıcı Makyaj ve Dövmecilik
15 Kreş ve Gündüz Bakımevi İşletmeciliği
16 Kuru Temizlemecilik
17 Manikür ve Pedikürcülük
18 Masaj Salonu İşletmeciliği
19 Temizlik Hizmetleri (Ev, İşyeri, Büro v.b.)
20 Tuvalet İşletmeciliği
30
21 Yaşlı Bakım ve Huzurevi İşletmeciliği
22 Zirai İlaç Satıcılığı
5 - GİYİM VE KUŞAMLA İLGİLİ HİZMETLER
1 Butik İşletmeciliği
2 Eski Giyim ve Ev Eşyası Alım ve Satıcılığı
3 Itriyat, Parfümeri ve Bijuteri Satıcılığı
4 Kumaş Boyama
5 Manifaturacılık
6 Modelistlik-Stilistlik
7 Overlokçuluk
8 Pamukçuluk
9 Terzi Malzemesi Satıcılığı
10 Tuhafiyecilik
11 Üstübücülük
6 - KÂĞIT, KIRTASİYE VE BASIMLA İLGİLİ HİZMETLER
1 Bilgisayar Sarf Malzemeleri Satıcılığı
2 Gazete Bayiliği ve Dağıtımı
3 Grafik Tasarımcılığı ve Plan Atölyesi İşletmeciliği
4 Kırtasiyecilik
5 Kitapçılık
6 Reklâmcılık
Bakanlığın kararında belirtilen esnaf ve sanatkâr kollarını aşağıda tablo hali yer
almaktadır.
31
TABLO-3:ESNAF VE SANATKÂR KOLLARI
ESNAF VE SANATKÂR KOLLARI
SAYISI
İMALAT VE TAMİRATLA İLGİLİ MESLEK KOLLARI
378
1
MADENİ EŞYA VE MAKİNA
78
2
OTO VE DİĞER MOTORLU TAŞIT ARAÇLARI
36
3
ELEKTRİK VE ELEKTRONİK ALETLER
18
4
METALDEN BAŞKA MADDELERDEN MAMÜL EŞYA
22
5
AĞAÇTAN MAMUL EŞYA
47
6
DERİ VE DERİDEN MAMUL EŞYA
15
7
YAPI SANATLARI
31
8
HER TÜRLÜ DOKUMA, GİYİM, MENSUCAT VE ÖRGÜLÜK
EŞYA
51
9
KÂĞIT, KIRTASİYE VE BASIMLA İLGİLİ SANATLAR
19
10
SPOR ALET VE SIHHİ MALZEMELER
6
11
GIDA MADDELERİ
31
12
LASTİK,
PLASTİK,
POLYESTER
MADDELERDEN MAMÜL EŞYA
13
CAMDAN MAMUL EŞYA
B-
HİZMETLE İLGİLİ MESLEK KOLLARI
113
1
GIDA MADDELERİ İLE İLGİLİ HİZMETLER
26
2
ULAŞTIRMA HİZMETLERİ
22
3
HABERLEŞME, DİNLENME, BARINMA VE EĞLENCE
HİZMETLERİ
26
4
SAĞLIK, TEMİZLİK, GÜZELLİK VE BAKIM HİZMETLERİ
22
5
GİYİM VE KUŞAMLA İLGİLİ HİZMETLER
11
6
KÂĞIT, KIRTASİYE VE BASIMLA İLGİLİ HİZMETLER
6
A-
TOPLAM
VE
BENZERİ
18
6
491
32
Tabloya bakıldığında imalat ve tamiratla ilgili 13 meslek kolu bulunmakta ve buradaki
toplam oda sayısı 378’dir.Hizmetle ilgili 6 meslek kolları bulunmakta ve buradaki toplam oda
sayısı 113’tür.Genel toplamda ise 491 oda bulunmaktadır. Sicile kayıt ise Sanayi ve Ticaret
Bakanlığının hazırladığı elektronik ortamdaki esnaf ve sanatkâr siciline on-line şekilde
yapılmaktadır.
TÜRK TİCARET KANUN TASARISININ ESNAFLA İLGİLİ HÜKÜMLERİ
Madde 11 - (1) Ticarî işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir
sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir.
(2) Ticarî işletme ile esnaf işletmesi arasındaki sınır, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
kararnamede gösterilir.
Esnaf
Madde 15 - (1) İster gezici olsunlar, ister bir dükkanda veya bir sokağın belirli yerlerinde
sabit bulunsunlar, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve
geliri 11 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı
aşmayan sanat ve ticaretle uğraşanlar tacir değildir. Ancak, tacirlere özgü 20 ve 53 üncü
maddeler ile Türk Medenî Kanununun 950 nci maddesinin ikinci fıkrası hükmü bunlara da
uygulanır.
Madde 56 - …...
(3) Ticaret ve sanayi odaları, esnaf dernekleri, borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin
ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diğer meslekî ve ekonomik birlikler ile
tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşlarıyla
kamusal nitelikteki kurumlar da birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde yazılı davaları
açabilirler.
33
BÖLÜM–2:
ESNAF VE SANATKÂRLARIN İŞ
YERİ AÇMA SÜRECİ
34
BÖLÜM–2: ESNAF VE SANATKÂRLARIN İŞ YERİ AÇMA SÜRECİ
Esnaf ve sanatkârların önündeki en önemli engellerin başında iş yeri açma konusunda
yaşadıkları sıkıntılardır. Bu bölümde esnaf ve sanatkârların iş yeri açarken hangi makamlara
başvurdukları ve bu başvurular sebebiyle kendilerinden hangi belgelerin talep edildiği ve
nedenle karşılaşılan güçlüklerin neler olduğu açıklanmaktadır.
ESNAF VE SANATKÂRLARIN İŞ YERİ AÇARKEN BAŞVURDUĞU MAKAMLAR
Esnaf ve sanatkârlar yasal mevzuat gereği bir iş yeri açarken aşağıdaki
makamlara/idari kuruluşlara başvurmaktadırlar:
1- Vergi Dairesine
2- Esnaf ve Sanatkâr Sicili
3- Esnaf ve Sanatkâr Odası
4- Belediye
5- Sosyal Güvenlik Kurumu
ESNAF VE SANATKÂRLARIN İŞ YERİ AÇARKEN BAŞVURDUĞU MAKAMLAR
ŞEMASI
Vergi Dairesi
SGK
Esnaf ve Sanatkâr Sicili
Esnaf ve Sanatkâr Odası
Belediye
35
1- Vergi Dairesi
Bir esnaf iş yeri açmadan önce Vergi Usul kanununun 168. maddesine göre “Gerçek
kişilerde işe başlama bildirimleri, işe başlama tarihinden itibaren on gün içinde kendilerince
veya 1136 sayılı Avukatlık Kanununa göre ruhsat almış avukatlar veya 3568 sayılı Kanuna
göre yetki almış meslek mensuplarınca, şirketlerin kuruluş aşamasında işe başlama
bildirimleri ise işe başlama tarihinden itibaren on gün içinde ticaret sicili memurluğunca ilgili
vergi dairesine yapılır. Şirketlerin işe başlama bildirimleri dışında yapılacak bildirimler ile işi
bırakma ve değişiklik bildirimleri, bildirilecek olayın vukuu tarihinden itibaren bir ay
içerisinde mükellef tarafından vergi dairesine yapılır.” Kanun gereği esnaf vergi dairesine
başvurmakta Vergi Dairesi İşlem Yönergesi 7. Maddesine göre Bildirimler "İşe
Başlama/Bırakma Bildirimi" ile yapılır.
Bildirim;
a)Gerçek kişilerde mükellef ,
b)Tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayanlarda bunları temsile yetkili kişiler, tarafından
imzalanır.
c)İşe başlama/bırakma bildiriminin serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir
veya yeminli mali müşavirler aracılığıyla düzenlenmesi halinde, bildirim bu kişiler tarafından
da ayrıca kaşe/mühür basılmak suretiyle imzalanır.
İşe başlama bildirimi ekinde;
1-Noter onaylı imza sirküleri (basit usulde vergilendirilenler hariç),
2-Onaylı nüfus cüzdanı sureti (mükellefin vergi dairesine bizzat başvurması halinde nüfus
cüzdanının fotokopisi müdür yardımcısı, şef veya görevlendirilecek bir memur tarafından aslı
ile karşılaştırılarak "Aslının Aynıdır" şeklinde tasdik edilir),
3-İkametgâh ilmühaberi,
4-Basit usulde vergilendirme talebeden yükümlülerden;
36

İşyerinin kendisine ait olması halinde emlak vergisine esas olan vergi değerini gösterir
belediyeden alınacak onaylı bir belge,

İşyerinin kiralanmış olması halinde ise kira kontratının bir örneği,
5-Ticari plakalı nakil vasıtaları sahiplerinden bu taşıtlara ilişkin fatura veya noter senedinin
tasdikli bir örneği (fatura veya noter senedi örneğinin aslı ile birlikte ibraz edilmesi halinde
müdür yardımcısı veya şef tarafından tasdik edilir),
6-Tüzel kişilerden şirketin ana sözleşmesinin noter onaylı bir örneği ile Ticaret Siciline
müracaatına ait belgenin bir örneği,
7-Tüzel kişilerden, şirketi temsile yetkili kişilerin onaylı nüfus cüzdanı sureti, ikametgâh
ilmühaberi, noter onaylı imza sirküleri,
8-Kooperatiflerden varsa üst birliğe kayıtlı olduklarına dair yazı istenir.
Farklı vergi daireleri yetki alanı içinde ilave işyeri açılması veya adres değişikliği nedeniyle
yeni mükellefiyet tesisinde yukarıda sayılan belgeler istenir. Ayrıca, tüzel kişilerden bu
hususlarla ilgili yönetim kurulu kararının noter tasdikli bir örneği alınır. Bu değişikliklerle
ilgili Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi aranmaz. Gelirleri; Ücret, Gayrimenkul Sermaye İradı,
Menkul Sermaye İradı ile Diğer Kazanç ve İratlardan veya bunların bir kaçından ibaret
olanların mükellefiyete giriş işlemleri verdikleri ilk beyannameler üzerine yapılır.Diğer ücret
kapsamına giren hizmet erbabının mükellefiyet tesisi işverenden alacakları iş bildirimi üzerine
yapılır ve kendilerine vergi karnesi verilir. İş bildiriminde işverenin adı soyadı, bağlı olduğu
vergi dairesi, vergi kimlik numarası, adresi ve imzasının bulunmasına dikkat edilir.
Yönergenin 8.maddesine göre Yükümlülerce elden getirilen ya da posta ile gönderilen işe
başlama/bırakma bildirimi üzerine müdür yardımcısı veya servis şefi tarafından;

Bildirim elden getirilmiş ise, varsa eksiklikleri tamamlattırılır ve yükümlüye
imzalattırılır. Vergi dairesi tarha yetkili değilse durum mükellefe açıklanır ve bildirim
geri verilir.

Bildirim posta ile gönderilmiş ise, varsa noksan bilgiler ve diğer hususlar not edilir.
Yapılan kontrol sonucuna göre bildirim havale edilir.
37
Mükellefin işe başlamayı dilekçe ile bildirmesi halinde işe başlama/ bırakma bildirimi
mükellefe posta ile gönderilmek veya yoklama memuru vasıtasıyla ya da bizzat vergi
dairesine çağrılmak suretiyle doldurulması sağlanır.
Bildirim üzerine aşağıdaki işlemler yapılır:
1-Posta ile gönderilen ve vergi dairesi tarh yetkisine girmeyen bildirimler, mükellefin bağlı
olduğu vergi dairesine bir yazı ekinde gönderilir ve durum mükellefe bildirilir.
2-Eksik belge ve bilgilerin tamamlattırılması amacıyla mükellefe bir yazı yazılır.
3-Bildirimde belirtilen hususlar birden fazla vergi türüne ilişkin yükümlülüğün aynı vergi
dairesi siciline geçirilmesini gerektiriyorsa, bunların vergi türü kodları bildirime yazılır.
Ancak bildirimdeki hususlar başka vergi dairesi siciline geçirilecek yükümlülükleri de
kapsıyorsa her vergi türü kodu karşısına yetkili vergi dairesi ve bulunduğu yer belirtilir.
Ayrıca bu durum yetkili vergi dairesine bir yazı ile bildirilir.
4-Bildirim incelenip eksiklikler tamamlandıktan sonra ilgili memur tarafından bireysel
yoklama istemi ortak formu düzenlenerek, işe başlama bildirimi ile birlikte servis şefine
teslim edilir.
Servis şefi tarafından, gerekli kontrol yapıldıktan sonra ortak formun bireysel yoklama istemi
yazılı yaprağına ilgili yoklama memurun imzası alınmak suretiyle yoklama fişi teslim edilir.
Servis şefi tarafından, yoklama istemi yazılı yaprak ile işe başlama bildirimi birleştirilerek
yoklama sonucunu alıncaya kadar memurlar itibariyle açılacak klasörde saklanır. İşe
başlama/bırakma bildirimi, serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir tarafından
imzalanmış veya yeminli mali müşavir tarafından tasdik edilmiş ise yoklama sonucu
beklenmeksizin vergi kimlik numarası alınmak üzere ilgili memura verilir.
5-Yoklama memurlarınca düzenlenen yoklama fişlerini, tahsildar /icra/yoklama memurları
günlük çalışma raporları ekinde teslim alan servis şefi, işe başlama bildirimi ile birleştirerek
gerekli kontrolleri yapar. Mükellefiyet tesisini gerektirmeyen durumlarda; bildirim, yoklama
fişi ile birlikte saklıya (hıfza) alınmak üzere müdür yardımcısı ve müdürün görüşüne sunulur.
Saklıya alınan bu belgeler servis şefi tarafından bir klasörde saklanır. Mükellefiyet tesisini
gerektiren durumlarda; servis şefi, yoklama fişini ve bildirimi, merkezi mükellef sicil
kütüğünden vergi kimlik numarası almak üzere ilgili memura verir.
38
İlgili memur tarafından mükellefin daha önce vergi kimlik numarası alıp almadığı merkezi
mükellef sicil kütüğünden araştırılır. Yapılan araştırma sonucunda;

Mükellefin potansiyel olarak vergi kimlik numarası aldığı veya başka bir vergi dairesi
kayıtlarında terk olarak mükellefiyetinin olduğu tespit edildiğinde mükellefe ait vergi
kimlik numarası ile mükellefiyet tesisi işlemi yapılmak üzere,

Mükellefin işlem yapılan vergi dairesi kayıtlarında terk olarak mükellefiyetinin tespit
edilmesi üzerine, mükellefiyeti tekrar faal duruma geçirmek üzere,

Mükellefin vergi kimlik numarasının olmadığının tespit edilmesi üzerine vergi kimlik
numarası almak ve ilk mükellefiyet tesisi işlemini yapmak üzere
Mükellefiyet durumuna göre;
"Gerçek Kişiler İçin Sicil Formu",
"Adi Ortaklıklar İçin Sicil Formu",
"Tüzel Kişiler İçin Sicil Formu"
düzenlenerek, bilgisayara bilgi girişleri yapılır. İlk mükellefiyet tesislerinde alınan vergi
kimlik numarası form üzerine yazılır.
6-Vergi kimlik numarasını gösteren bir yazı mükellefe verilir veya adresine posta ile
gönderilir.
7-Basit usulde mükellefiyet tesisi işleminde; mükelleflerin işyerinin emsal kira bedeli veya
yıllık kira bedeli toplamının basit usulde mükellefiyet şartına uygun olup olmadığına bakılır.
Basit usulde vergilendirme şartlarını taşımıyorsa gerçek usulde vergilendirilir.
Esnaflar için bu belgeleri topluca gösterirsek:
39
TABLO-4:VERGİ DAİRESİNCE İSTENİLEN BELGELER
VERGİ DAİRESİNDE İSTENİLEN
BELGELER
1- işe başlama formu
2-Kira Kontratı veya Tapu Fotokopisi
3-İşe ilk başlayan kişinin noter tasdikli imza
sirküsü.
4-İkametgâh İlmühaberi
5- Nüfus Cüzdanı, Örneği veya fotokopisi
YASAL DAYANAĞI
1-VERGİ USUL KANUNU
168. MADDE
2-VERGİ DAİRESİ İŞLEM
YÖNERGESİ
7. ve 8.MADDE
Belgeler tamamlandıktan sonra yoklama memuru verilen bilgileri denetler ve
doğruluğu onaylandıktan sonra vergi levhası alınmaktadır. Yönergede istenilen kira kontratı
ve ya tapu fotokopisinin istenmesinin damga vergisi ve gelir vergisi kaybının olmasını
engellemektir. Yönergede nüfus cüzdanı sureti denilmekle beraber kişinin bizzat başvurması
durumunda nüfus cüzdanının fotokopisi de yeterli olabilmektedir. İkametgâh ilmühaberinin
istenilmesinin nedeni ise mükellefin takibini sağlamaktır. Vergi dairsine yapılan bu bildirim
işlemi gelir idaresi başkanlığınca hazırlanmış elektronik ortama aktarılmaktır. Vergi dairesine
yapılan bu bildirim işlemi Bağ-Kur’un e-sisteminin vergi dairesinin sistemini otomatik olarak
görmesiyle Bağ-Kur’a kayıt işlemi yapılmadan önce vergi dairsine bildirimin yapılıp
yapılmadığı görülmektedir. Mükellef daha sonra Bağ-kur’a giderek bağ-kur giriş formunu
doldurup teslim etmek zorunda değildir. Bağ-kur elektronik ortamda ulaştığı bilgiler
doğrultusunda esnafın kaydını gerçekleştirmesi buradaki bürokrasiyi azaltmaktadır. Ancak
hala eski uygulamalardan dolayı bazı aksaklıklar yaşanmaya devam etmektedir. Bu
aksaklıklar sistem oturunca ortadan kalkacaktır. Vergi dairesindeki e-sistem uygulaması 1999
ve sonrası için yapılan kayıtlar için artık kolaylık sağlamaktadır. Ancak 1999 öncesi için olan
kayıtlar içinse eski uygulama devam etmektedir. Bu uygulamanın önüne geçilmek için arşive
kaldırılan eski kayıtlar e-sisteme ilgili birim personelince işlenmektedir.
40
2- Esnaf ve Sanatkâr Sicili
Vergi dairesine işe başlama ile ilgili gerekli evrakların verildikten sonra 5362 Sayılı
Esnaf Ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşu Kanununun 68. Maddesine göre: “Bu Kanun
kapsamındaki esnaf ve sanatkârlar, yanlarında çalışanlar hariç, çalışmaya başladıkları tarihten
itibaren durumlarını otuz gün içinde bağlı bulundukları sicile tescil ve Sicil Gazetesinde ilan
ettirmekle yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği tespit edilenler birlik
tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve
kuruluşlar, sicil kaydı yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur. 3308 sayılı Meslekî
Eğitim Kanunu kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunacak esnaf ve
sanatkârlardan sicile kayıt sırasında meslek dalı ile ilgili ustalık belgesi istenir. Esnaf ve
sanatkârların sicile kayıtlarında, kendilerinin vergi mükellefi ya da vergiden muaf
olduklarının belgelenmesi istenir. Esnaf ve sanatkârların meslekî faaliyette bulunabilmeleri
ve ilgili odaya kaydedilmeleri için sicile kayıtları şarttır ve sicile her bir meslek için ayrı kayıt
yapılması gereklidir. Sicile kaydı yapılan esnaf ve sanatkârların ilgili odaya kayıt için
bilgilerinin gönderilmesi, sicil tarafından elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri
tabanında gerçekleştirilir.
Esnaf
ve
sanatkârlar
kayıt
beyannamelerindeki
hususlarda
meydana
gelen
değişiklikleri en geç otuz gün içinde sicile bildirmek zorundadırlar. Esnaf ve sanatkâr siciline
kayıtlı iken, daha sonraki yıllarda yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı,
esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerini aşanlar kendileri istemedikçe ticaret siciline ve dolayısıyla
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayda zorlanamazlar. Ancak, yıllık
alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı, esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerinin altı
katını aşanların kayıtları, sicil marifetiyle ticaret siciline aktarılır. Tescili gerektiren olay veya
işlemlerin tamamen veya kısmen sona ermesi veya ortadan kalkması halinde sicildeki kayıt
ilgilinin talebi üzerine kısmen veya tamamen silinir. Sicil müdürü tarafından öldüğü
belirlenen ve varisleri tespit edilemeyen esnaf ve sanatkârların sicil kayıtlarının silinmesi ve
bu hususun Sicil Gazetesinde ilanı doğrudan ve ücretsiz olarak yapılır. Bu durumdaki
işlemlerden 492 sayılı Harçlar Kanununda belirtilen harçlar tahsil edilmez. Sicil işlemleri,
sicil müdürleri ve personeli tarafından elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri
tabanında gerçekleştirilir.” Kanunun 70. maddesinde: “Sicile kayıt edilen ve ilanı gereken
hususlar, Bakanlığın(Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı) gözetim ve denetimi altında
41
Konfederasyon tarafından Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanı kullanılarak
elektronik ortamda Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesinde yayınlanır. Sicil
Gazetesinin çıkarılmasına ilişkin esasları tespit, yayım işlerini sevk ve idare etmek ve
Bakanlık ile Konfederasyon arasındaki çalışmaları koordine etmek üzere; Bakanlık
Müsteşarının başkanlığında, ilgili müsteşar yardımcısı, Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürü ve
genel müdür yardımcıları ile Konfederasyon genel sekreteri, genel sekreter yardımcısı ve Sicil
Gazetesi müdüründen oluşan Sicil Gazetesi komitesi kurulur. Sicil Gazetesinde yayınlanacak
ilan ücretleri Sicil Gazetesi komitesinin teklifi ve Bakanlığın onayı ile yürürlüğe girecek bir
tarife ile belirlenir. Sicil Gazetesi ilan ücretleri sicil tarafından elektronik ortamda tahsil
edilir ve Sicil Gazetesi hesabına elektronik ortamda aktarılır.” Bu sebeple esnaf ve
sanatkâr vergi dairesinden sonra esnaf ve sanatkâr siciline giderek sicile kayıt olmak
zorundadır. Kanunu uygulanmasını sağlamak amacıyla 16 Eylül 2005 tarihinde çıkarılan
Esnaf ve Sanatkar Sicili Yönetmeliği çıkarılmıştır. Bu yönetmeliğin 10. maddesinde:
“Esnaf ve sanatkârlar yanlarında çalışanlar hariç, faaliyete başladıkları tarihten itibaren en geç
30 gün içinde sicile kayıt edilmesi gereken hususları, bağlı bulundukları sicile tescil ve
gazetede ilan ettirmekle yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği tespit edilenler
birlik tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve
kuruluşlar, sicil kaydı yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur. Esnaf ve sanatkârların
sicile kayıtlarında, kendilerinin vergi mükellefi olduklarının belgelenmesi istenir. Ayrıca;
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunacak
esnaf ve sanatkârlardan sicile kayıt sırasında meslek dalı ile ilgili ustalık belgesi istenir.
Esnaf
ve
sanatkârların
meslekî
faaliyette
bulunabilmeleri
ve
ilgili
odaya
kaydedilmeleri için sicile kayıtları şarttır. Sicile her bir meslek için ayrı kayıt yapılması ve her
bir kayıt için alınması gereken ücretlerin ayrı ayrı alınması gereklidir. Sicile kaydı yapılan
esnaf ve sanatkârların ilgili odaya kayıt için bilgilerinin gönderilmesi, sicil tarafından
elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında gerçekleştirilir. Sicile kayıt
olan esnaf ve sanatkârlara ait bilgiler sicil tarafından; elektronik ortamda, iş yerlerinin
bulunduğu yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odasına, iş yerleri seyyar
olanların ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas
odasına; meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odası bulunmayanların bilgileri ise karma
odaya, karma oda yoksa meslek ve sanatları ile ilgili en yakın odaya kayıt için
gönderilir. İlgili oda yönetim kurulu, bu kişilerle ilgili üyelik kararlarını ilk
toplantısında alır. Tescil ilgilinin bizzat talebi üzerine yapılır. Tescilini isteyen kişi, sicil
42
memuruna; sicile kayıt için başvuru formunu ve formda zikredilen belgeleri ibraz
etmeye mecburdur.”11. madde de ise: Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkârlara aşağıdaki
hususları içeren sicil tasdiknamesi verilir.
a) Adı ve soyadı,
b) T.C kimlik numarası,
c) Varsa işyeri unvanı,
d) Baba adı ve anne adı,
e) Doğum yeri ve tarihi,
f) Meslek dalı,
g) İşyeri adresi, sabit işyeri olmayanların kanuni ikametgâh adresi,
h) Sicil müdürlüğünün adı, tarih, müdürün imzası ve mührü, ve benzeri bilgiler.
Sicil tasdiknamesi verildiği tarihten itibaren beş yıl için muteberdir ve beş yılın sonunda
sicile vize ettirilir. Sicil personeli tarafından vize edilen sicil tasdiknamesi yeniden beş yıl için
muteberdir. İlgilinin eski tasdiknameyi herhangi bir sebeple getirememesi halinde gerekli
harç alınarak yeni tasdikname verilir. İlgililerinin daha önce yaptırdıkları tescil işleminde
değişiklik yaptırmaları halinde, kendilerine yeni durumlarına göre sicil tasdiknamesi verilir.”
Yönetmeliğin 18. ve 19. maddesine göre: Sicil müdürlüklerinde işlemler, sicil müdürleri
ve personeli tarafından elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında
sicil esas defteri üzerinde gerçekleştirilir. Bunun yanı sıra sicilde, gelen ve giden evrak
defteri ve gerekli olabilecek diğer yardımcı defterler de kullanılır. Tutulacak defterler
ile kullanılacak her türlü basılı evrak Konfederasyonca temin olunur. İlgili kanun ve bu
Yönetmelik hükümlerince sicile tescili gereken hususların yazılmasına ilişkin elektronik
ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında tutulan bir defter olup,
kayıtlardaki değişiklikler ile kayıt silme işlemleri de burada gerçekleştirilir. Buradaki
kayıtlar müteselsil bir şekilde verilen bir sicil numarası taşır. Sicil esas defteri her işyeri
veya iştigal konusu, adı ve soyadı, T.C kimlik numarası, varsa işyeri unvanı, baba adı,
doğum yeri ve tarihi, meslek dalı, işyeri adresi-sabit işyeri olmayanların kanuni
43
ikametgah adresi, sicil müdürlüğünün adı, tarih, müdürün imzası ve mührü, ve benzeri
bilgileri ihtiva eder.”
Mevzuat incelendiğinde esnaf ve sanatkâr siciline kayıt için aşağıdaki belgelerin temin
edilmesi gerekmektedir:
TABLO-5:ESNAF VE SANATKÂR SİCİLİNE KAYITTA İSTENİLEN BELGELER
ESNAF VE SANATKÂR SİCİLİNE
YASAL DAYANAĞI
KAYITTA İSTENİLEN BELGELER
1-Vergi levhası fotokopisi
1)5362 Sayılı Esnaf Ve Sanatkarlar Meslek
Kuruluşu Kanununun 68. Ve 70.Maddesi
2-Nüfus cüzdanı fotokopisi
3-İkametgâh belgesi (resimli)
4-3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu 2) 16 eylül 2005 tarihinde çıkarılan Esnaf ve
kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette Sanatkar Sicili Yönetmeliği 10, 11 ve 19.
bulunacak esnaf ve sanatkarlardan ustalık maddesi
belgesi veya satış elemanlığı belgesinin bir
örneği
6-Araç sahibi esnaflardan araç ruhsatlarının
bir fotokopisi
İstenilen belgelerden ustalık belgesi ve kişinin vergi mükellefi olduğunu gösteren
belge(vergi levhası fotokopisi) 5362 Sayılı Esnaf Ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşu
Kanununun 68. ve 70.Maddesi gereği iken diğer belgeler ise 16 Eylül 2005 tarihinde
çıkarılan Esnaf ve Sanatkâr Sicili Yönetmeliği 10, 11 ve 19. maddesine göre elektronik
ortamda istenilen bilgilerin doldurulması gereğince istenilmektedir.
3-Meslek Odası
Esnaf ve sanatkârlar sicile kayıt yaptırdıktan sonra 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar
Meslek Kuruluşları Kanunu gereği odaya kayıt yaptırmak zorundadırlar. Bu kanunun 6.
maddesine göre: “Esnaf ve sanatkârların sicile kayıtları yapılmadıkça, hiçbir şekilde
odaya kaydı yapılamaz. Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkârlara ait bilgiler sicil
tarafından; elektronik ortamda, iş yerlerinin bulunduğu yerdeki, iş yerleri seyyar
olanların ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas
odasına; meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odası bulunmayanların bilgileri ise karma
odaya kayıt için gönderilir. İlgili oda yönetim kurulu, bu kişilerle ilgili üyelik kararlarını
ilk toplantısında alır.
44
Oda kuruluş yeter sayısına ulaşılamadığı için oda kurulması mümkün olmayan
yerlerdeki esnaf ve sanatkârların kayıtları birlik marifetiyle tutulur. Esnaf ve sanatkârlara
odalarca verilen hizmetler, ilçelerde şube açmak suretiyle birlik tarafından verilir.
Aynı iş yerinde birden fazla konuda faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârlar esas
faaliyeti ile ilgili odaya kayıt olurlar. Ancak, üye isterse yükümlülüklerini yerine getirmek
kaydıyla diğer faaliyetleriyle ilgili odalara da sicil marifetiyle kayıt yaptırabilir.
Esnaf ve sanatkârlar odasına kayıtlı olanlar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
bünyesindeki ticaret ve sanayi odasına, ticaret odasına, sanayi odasına, deniz ticaret odasına;
bu odalara kayıtlı bulunanlar ise esnaf ve sanatkârlar odasına kaydedilemezler. Sermaye
şirketlerinin ortakları, başkaca esnaf ve sanatkârlık faaliyeti olmadıkça, sadece şirket ortaklığı
sebebiyle hiçbir şekilde esnaf ve sanatkârlar odalarına üye kaydedilemezler. Kanunun 7.
maddesine göre Oda üyeliği için aşağıdaki şartlar aranır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak veya yabancı devlet tabiiyetinde bulunmakla
beraber Türkiye'de sanat ve ticaret yapıyor olmak.
b) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak.
c) Vergi mükellefi olmak ya da vergiden muaf olmak.
d) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayıtlı olmamak.
Meslek odalarınca uygulamada kayıt sebebiyle odalarca istenilen belgeler:
TABLO-6:MESLEK ODASINA KAYITTA İSTENİLEN BELGELER
MESLEK ODASINA KAYITTA
YASAL DAYANAĞI
İSTENİLEN BELGELER
1-Vergi dairesine kayıt belgesi
2- 3 fotoğraf
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek
3-Nüfus cüzdanı örneği
Kuruluşları Kanunu 6. ve 7. maddesi
4-Sicile kayıt belgesi
5-Alanında ustalık belgesi
Odalar kurulan e-sistem sayesinde sicile kayıt yapılıp yapılmadığını ve başvuranın
diğer bilgilerini görebilmektedir. Ancak oda da kayıt ve arşivleme amacıyla belli belgeleri
odalar isteyebilmektedir. Oysaki bu bilgiler esnaf sicilinde yer almakta ve odalarda bunu
görebilmektedir. Odalarca istenen belgeler kâğıt israfına ve evrak fazlalığına sebep
olmaktadır. Esnaflardan fazla belge alınmasına yol açmaktadır. Oysa aynı sistemden bilgiler
çıktı alınarak odalarda kayıt ve arşivleme yapılabilir.
45
4- Belediye
Esnaf ve sanatkârlar meslek odasına kayıt yaptırdıktan sonra ilgili belediyeye
gitmektedirler. Asıl sorun belediyelerce istenilen evraklarda ortaya çıkmaktadır. Daha önce
vergi dairesine, esnaf ve sanatkâr siciline, ilgili meslek odalarına verilen bazı belgeler yine
belediyelere de verilmektedir. Bunun yanı sıra İş yeri açma çalışma ve Ruhsatı kanunu ve
yönetmeliğince istenilen belgelerde işin içine girmekte ve bu mevzuatlarda iş yerleri sıhhi ve
gayrisıhhî müessese olarak ayrılmaktadır. Gayrisıhhî müesseselerde kendi içerinde birinci,
ikinci, üçüncü sınıf olarak ayrılmakta mevzuatta bunlara ilişkin farklı uygulamalar
bulunmaktadır. Ayrıca açılacak olan iş yerinin niteliğine göre farklı şartlar aranmakta ve ek
belgeler istenebilmektedir. Bununla beraber iş yeri açma ve ruhsatı için belediyelerce alınan
vergi ve harçlar yer almakta işyeri açılması sürecini daha da uzatmaktadır. Belediyelerde iş
yeri açma ve çalışma ruhsatı için gerekli evraklar tamamlanması ortalama 1 ayı geçmektedir.
Dolayısıyla yasal mevzuat veya alt düzenleme olan yönetmelikle bir düzenleme
gerçekleştirilebilir. Ancak bunun için kurumlar arasında işbirliği ve koordinasyon gereklidir.
Belediyelerce işyeri açma ve ruhsatlandırmaya ilişkin bu hizmetler Sıhhi ve Gayri
Sıhhi Müesseseler ile Umuma Açık İstirahat ve eğlence Yerlerinin Ruhsatlandırılması ve
denetlenmesine dair işlemler, 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı, 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayılı,
14/6/1989 tarihli ve 3572 sayılı, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı, 22/2/2005 tarihli ve 5302
sayılı ve 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı kanunlara göre, 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2005/9207 Karar Sayılı işyeri Açma ve
Çalışma Ruhsatlarına ilişkin Yönetmelik ve 10.08.2005 tarih ve 26492 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2007/11882 Karar Sayılı işyeri Açma ve Çalışma
Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik yapılmasına Dair Yönetmelik esaslarına göre
yürütülmektedir.
46
İŞ YERLERİNDE ARANACAK ASGARÎ ORTAK ŞARTLAR
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına ilişkin Yönetmeliğin 5. maddesine göre İşyeri
açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri aşağıda belirtilen şartları taşımak zorundadır:
a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış olması,
b) 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamına giren gayrimenkullerin, tapu kütüğünde
mesken olarak gösterilen bağımsız bölümlerinde sinema, tiyatro, kahvehane, gazino, pavyon,
bar, kulüp, dans salonu ve benzeri eğlence ve toplantı yerleri; fırın, lokanta, pastane, süthane
gibi gıda ve beslenme yerleri; imalathane, boyahane, basımevi, dükkan, galeri ve çarşı gibi
işyerlerinin açılması hususunda kat maliklerinin oy birliği ile karar alması,
Tapuda iş yeri olarak görünen yerlerde, umuma açık istirahat ve eğlence yeri açılması
durumunda yönetim planında aksine bir hüküm yoksa, kat maliklerinin oy çokluğu ile aldığı
kararın bulunması,
c) Özel yapı şeklini gerektiren sinema, tiyatro, düğün salonu, otel, hamam, sauna; ekmek
fırını ile akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğal
gaz istasyonu için yapı kullanma izin belgesinin alınmış olması,
d) Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinde genel asayiş ve güvenlik yönünden yetkili
kolluk kuvvetinin görüşünün alınmış olması,
e) Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin, patlayıcı, parlayıcı, yanıcı ve benzeri
tehlikeli maddeler üretilen, satılan, kullanılan, depolanan yerler ile gaz dolum tesislerine
mevzuatın öngördüğü uzaklıkta bulunması,
f) Karayolu kenarındaki işyerleri için karayolu trafik güvenliğinin sağlanmış olması,
g) Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri; patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddelerin
üretildiği, satıldığı ve depolandığı işyerleri; otuz kişiden fazla çalışanın bulunduğu her türlü
işyerleri, ana giriş kapıları dışında cadde ve sokağa doğrudan bağlantısı olmayan ve birden
fazla işyerinin bir arada bulunduğu iş hanı, çarşı ve benzeri işyerlerinde yangına karşı gerekli
önlemlerinin alındığını gösteren itfaiye raporunun alınması, diğer işyerlerinde ise yangına
karşı gerekli tedbirlerin alınmış olması,
47
h) Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinden meyhane, bar, kahvehane, kıraathane,
elektronik oyun merkezi ile açıkta alkollü içki satılan işyerlerinin okul, yurt, mabet bina ve
tesislerine mevzuatın öngördüğü uzaklıkta bulunması,
ı) Sınaî, tıbbî ve radyoaktif atık üreten işyerlerinde bu atıkların toplanması, taşınması,
depolanması, işlenmesi ve bertarafı konusunda gerekli tedbirlerin ve izinlerin alınmış olması,
j) Engellilerin işyerine giriş ve çıkışları için gereken kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmış
olması,
k) Yabancı uyrukluların işyeri açması ve çalıştırması konusunda, yabancılarla ilgili
mevzuat hükümlerine uyulması.
l) (Ek bent: 29/06/2010-2010/671 S.B.K.Yön/1.md.) Büyükşehir belediyesi ile nüfusu
100.000'i geçen belediye sınırları içinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık
nizamda müstakil binalarda açılmış olması (Ancak, alışveriş merkezleri içinde bulunan 1000
m2 ve üstü alana sahip hipermarket, süpermarket, grossmarket ve megamarket gibi adlarla
açılan işyerleri bünyesinde yer alan fırınlarda ayrık nizamda müstakil bina şartı aranmaz.),
m) (Ek bent: 29/06/2010-2010/671 S.B.K.Yön/1.md.) Yanıcı ve parlayıcı madde
kategorisindeki sıvıların depolanması amacıyla kullanılan tesis ve düzeneklerde, işyeri açma
ve çalışma ruhsatında kayıtlı hacimden fazla ve başka kategoriden sıvı depolanmaması, bu
tesis
ve
düzeneklerde
gerçekleştirilecek
tadilatların
ruhsata
işlenmeden
faaliyete
geçirilmemesi.
Yetkili idareler, işyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapacakları
denetimlerde bu hususların yerine getirilip getirilmediğini kontrol eder.
(Değişik fıkra: 19/03/2007 - 2007/11882 S.Yön./2. md.) Turizm işletme belgeli tesisler,
işletme belgesinin düzenlenmesine esas hususlarla ilgili olarak sadece Kültür ve Turizm
Bakanlığı tarafından denetlenir. Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm alan
ve merkezlerinde Çevresel Etki Değerlendirmesi olumlu kararı veya Çevresel Etki
Değerlendirmesi gerekli değildir kararı verilen ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu
kapsamında yer alan yatırımlar için işyeri açma ve çalışma ruhsatı, yetkili idareler tarafından
başka bir işleme gerek kalmaksızın onbeş gün içinde verilir.
48
Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri için bu hususlar işyeri açma ve çalışma ruhsatı
verilmeden önce yerinde kontrol edilir.
(Ek fıkra: 29/06/2010-2010/671 S.B.K.Yön/1.md.) Fabrika, şantiye, nakliye filosu ve
benzeri işletmelerin ticari amaç dışında kendi faaliyetlerinin gerekli kıldığı yanıcı ve parlayıcı
madde kategorisindeki sıvıların depolanması veya kendi araçlarına yakıt ikmali yapılması
amacıyla kullanılan düzenekler, özel mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu
Yönetmelik ekindeki depolama hacimleri esas alınarak gayrisıhhî müessese olarak
ruhsatlandırılır.
İşyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin Yönetmelik iş yerlerini sınıflandırmaktadır. Bu
sınıflandırmada iş yerleri Gayrisıhhî müesseseler, Sıhhi müesseseler ve Umuma açık istirahat
ve eğlence yerleri olmak üzere üçlü bir sınırlandırmaya gidilmiştir.
Gayrisıhhî Müessese
Çevresine fiziksel, ruhsal, kimyasal, mikrobiyolojik ve toplumsal yönlerden az ya da
çok zarar veren ya da verme olası işi olan ve doğal kaynakları kirleten kuruluşlardır.
Birinci Sınıf Gayrisıhhî Müessese: Meskenlerden mutlaka uzak bulundurulması gereken
işyerleridir. (Bu Sınıfta yer alan işyerlerinin ruhsatları Büyükşehir/İl Belediyesi tarafından
verilmektedir.)
İkinci Sınıf Gayrisıhhî Müessese: Meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle
beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatları üzerine gerek
tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için
inceleme yapılması gereken işyerleridir.
Üçüncü Sınıf Gayrisıhhî Müessese: Meskenlerin Yanında açılabilmekle beraber yalnız sıhhî
nezarete tabi tutulması gereken işyerleridir.
49
Sıhhî Müessese
Faaliyeti sırasında çevresinde bulunanlara biyolojik, kimyasal, fiziksel, ruhsal ve
sosyal yönden az veya çok zarar veren veya vermesi muhtemel olan ya da doğal kaynakların
kirlenmesine sebep olmayan müesseselerdir. Bu bakımdan, bu tür işletmelerin açılması,
insanlardan ve insanların yaşadıkları yerlerden uzak olması şartına bağlı bulunmaz.
Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yeri
Kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi, dinlenmesi veya konaklaması için açılan
otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar,
birahane, içkili lokanta, taverna ve benzeri içkili yerler; sinema, kahvehane ve kıraathaneler;
kumar ve kazanç kastı olmamak şartıyla adı ne olursa olsun bilgi ve maharet artırıcı veya zekâ
geliştirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarının
içerisinde bulunduğu elektronik oyun yerleri; internet salonları, lunaparklar, sirkler ve benzeri
yerleri Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yerini ifade eder.
Esnaf ve sanatkarların faaliyet gösterdiği iş yerleri niteliği ve büyüklüğü itibariyle 1.
Sınıf Gayrisıhhî işyerleri dışında kalan iş yerleridir.
2. VE 3. SINIF GAYRİSIHHİ MÜESSESELERE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA
RUHSATININ ALINMASI
İlgili belediyeye başvurunun öngörülen kriterlere uygun olarak doldurulduğunun
tespiti halinde, başkaca bir işleme gerek kalmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı beş gün
içinde düzenlenerek ilgiliye verilir. İlgili, bu belgeye dayanarak işyeri açabilir. Ancak beyana
göre tanzim edilen ruhsat müktesep hak doğurmaz.
İşyeri ruhsatları Belediyenin ilgili ruhsat birimi tarafından beş gün içinde düzenlenir;
ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmaz. Her türlü ruhsat
başvurusunda, müracaat sahibine başvuruyu kabul eden görevlinin adı, soyadı ve unvanı ile
başvurunun yapıldığı tarih ve saati gösteren alındı belgesi verilir. Ayrıca, başvuru ve beyan
formu ile ekli evrakın verilmesi sırasında başvuruyu kabul eden görevli tarafından yapılacak
ön incelemede tespit edilen noksanlıklar, müracaat sahibine verilen alındı belgesinde
gösterilir. Ruhsatlandırmaya ilişkin süreler eksik belgelerin yetkili idareye verilmesi ile
başlar.
50
Adresi ve işleticisi aynı olan ve birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerlerine, ana
faaliyet dalı esas alınarak tek ruhsat düzenlenir. Tâli faaliyet konuları ruhsatta ayrıca belirtilir.
Aynı adreste bulunsa bile ana faaliyet konusu veya işletmecisi farklı olan işyerlerine
ayrı ayrı ruhsat düzenlenir. İşyerlerinin depo olarak kullandıkları yerler, işyeri açma ve
çalışma ruhsatında gösterilir.
İkinci ve üçüncü sınıf işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, Belediye
tarafından bir ay içinde kontrol edilir. Bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde, ilgili,
çalışma ruhsatı almış sayılır.
Ruhsat verilmesini takiben yapılacak kontrol ve denetimlerde, yukarıda belirtilen
kriterlere aykırı beyan ve durumun tespiti halinde, işyerine bir defaya mahsus olmak üzere
onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde
verilmiş olan ruhsat, Belediye tarafından iptal edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca Belediye
tarafından ilgililer hakkında yalan beyana ilişkin yasal işlem yapılır.
2. VE 3. SINIF GAYRİSIHHİ MÜESSESELERDE İŞYERİ AÇMA ve ÇALIŞMA
RUHSATI MÜRACAATI İÇİN GEREKLİ BELGELER
1. Başvuru formu
2. Şahıs için Kimlik Fotokopisi
3. Fotoğraf
4. Vergi levhası
5. Tapu sureti/fotokopisi
6. Yapı kullanma izin belgesi
7. İşyeri kira ise kira sözleşmesi(Aslı veya Noter onaylı)
8. Sorumlu müdür sözleşmesi-diploması
9. İtfaiye Raporu
10. Emisyon iznine tabi ise Belgesi
11. ÇED yönetmeliği kapsamındaki tesisler için ÇED olumlu veya ÇED gerek değildir
belgesi
12. Deşarj izni
13. Gürültü Kontrol İznine tabi ise Belgesi
51
14. Tehlikeli Atıklar için Lisansa Tabi ise Belgesi
15. Esnaf Sicil Ve Oda Kaydı
16. Esnaf /Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi
17. Ustalık Belgesi Fotokopisi
18. Karayolu trafik güvenliği gerektiren işyeri ise gerekli izin belgesi
19. Yarım Kapaklı Karton Dosya
20. Ruhsat harçlarının yatırıldığına dair makbuzlar
SIHHİ MÜESSESELERE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATININ
ALINMASI
Başvuru formu eksiksiz olarak doldurulmuşsa, ilgiliye en geç başvurusunu izleyen iş
günü içerisinde " işyeri açma ve çalışma ruhsatı" verilir. Ancak, ilgilinin beyanına göre
düzenlenen ruhsat müktesep hak doğurmaz. Buna göre;
İşyerinin bulunduğu yere göre (belediye ve mücavir alan sınırları içinde veya
dışında) yetkili merci tarafından açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerlerinin, bu konuda
yasal yetkili bulunan kamu kurum ve kuruluşlarına hemen bildirilerek, ruhsat veriliş
tarihini izleyen bir ay içerisinde yukarıda sayılan hükümler çerçevesinde kontrol ettirilmesi
gerekir.Bu süre içinde yapılan kontrol sonucu Yönetmelikte öngörülen esaslara aykırı
olmadığı saptanan işyerine verilen ruhsat kesinleşir.
Bir ay içerisinde yapılan ilk kontrol ve denetimde Yönetmelikte öngörülen kriterlere
aykırı beyan ve durumun saptanması halinde ise, işyerinin mevzuata uygun hale getirilmesi
için ilgiliye bir defaya mahsus olmak üzere yedi gün süre verilir. Buna rağmen aykırılığın
giderilmediğinin anlaşılması halinde, ruhsat iptal edilerek işyeri kapatılır ve ilgililer
hakkında ayrıca yasal işlem yapılır.
52
SIHHİ MÜESSESELERDE İŞYERİ AÇMA ve ÇALIŞMA RUHSATI MÜRACAATI
İÇİN GEREKLİ BELGELER
1. Belediyeden alınarak doldurulacak Sıhhi İşyeri açma ve çalışma ruhsatı Başvuru
formu
2. Şahıs için Kimlik Fotokopisi (Şirket için Şirket yetkilisinin Kimlik Fotokopisi)
3. Belediyenin Mali Hizmetler Müdürlüğünden alınacak Çevre Temizlik Vergi
Kaydı
4. İşyerinin bulunduğu vergi dairesinden alınacak Maliye Vergi Levhasının
Fotokopisi
5. 1 Adet Fotoğraf
6. İş yeri kira ise Kira Kontratı Fotokopisi
7. İlgili Esnaf Sicil ve oda kaydı /ticaret sicil ve oda kaydı
8. Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi/Esnaf Sicil Gazetesi Fotokopisi
9. Şirketler için İmza Sirküsü Fotokopisi
10. İşyerinin Tapu Fotokopisi veya yapı Kullanma İzin Belgesi Fotokopisi
11. İtfaiye Raporu ibraz edilmesi gereken iş yeri niteliğinde ise Büyükşehir
Belediyesi/il İtfaiye Daire Başkanlığından alınacak İtfaiye Raporu
12. Hafta Tatili izin belgesi( hafta tatillerinde iş yerinin açılmasının istenilmesi
halinde)
UMUMA AÇIK İSTİRAHAT VE EĞLENCE YERLERİ İŞYERİ AÇMA VE
ÇALIŞMA RUHSATININ ALINMASI
Umuma açık istirahat ve eğlence yerinin açılması ve faaliyette bulunmasına belediye
sınırları ve mücavir alan sınırları içinde belediye, bu alanlar dışında il özel idaresi tarafından
izin verilir. Açılacak iş yeri Belediye ve mücavir alan sınırları içindeyse iş yerinin olduğu
yerde bulunan belediyenin ruhsat birimine başvurulur. Açılacak iş yeri belediye sınırları ve
mücavir alan sınırları dışında ise il özel idaresinin ruhsatla ilgili birimine başvurulur. Başvuru
formu eksiksiz olarak doldurulmuşsa ve aşağıda istenilen belgeler verilmişse " işyeri açma ve
çalışma ruhsatı" verilir.
53
UMUMA AÇIK İSTİRAHAT ve EĞLENCE YERİ RUHSAT MÜRACAATI İÇİN
GEREKLİ BELGELER
1. Belediyeden alınarak doldurulacak Başvuru formu
2. Şahıs İçin Kimlik Fotokopisi (Şirketlerde Yetkilinin Kimlik Fotokopisi)
3. Belediyenin Mali Hizmetler Müdürlüğünden alınacak Çevre Temizlik Vergi Kaydı
4. İşyerinin bulunduğu vergi dairesinden alınacak Maliye Vergi Levhasının Fotokopisi
5. 1 Adet Fotoğraf
6. İş yeri kira ise Kira Kontratı Fotokopisi
7. Esnaf Sicil Ve Oda Kaydı veya Ticaret /Sanayi Sicil Oda Kaydı
8. Esnaf /Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi
9. İşyerinin Tapu Fotokopisi veya Yapı Kullanma İzin Belgesi Fotokopisi
10. Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığından İtfaiye Raporu
11. İş yerinin Mesafe Krokisi
12. Çalışanların Nüfus Cüzdan Sureti
13. Çalışanların İkametgâh İlmühaberi
14. Çalışanların Sağlık Raporu
15. Çalışanların Adli Sicil Belgesi
16. Devirlerde Noterden Yapılmış Olan Ruhsatın Tarih Ve Sayısının Yazılı Olduğu Devir
Sözleşmesi ve Eski Ruhsatın Aslı
17. İş yerinin sahibi tüzel kişi ise Mesul müdür belgesi (Umuma açık istirahat ve eğlence
yerinin sahibinin tüzel kişi olması durumunda, işyerini idare etmek üzere bir mes’ul
müdür görevlendirilir. Gerçek kişiler de işyerine mes’ul müdür görevlendirebilir.
Görevlendirilen mes’ul müdür yetkili idareye bildirilir.)
19.Canlı müzik izin belgesi(iş yerinde canlı müzik icra edilmesi halinde)
20.Hafta Tatili izin belgesi( hafta tatillerinde iş yerinin açılmasının istenilmesi halinde)
54
TABLO-7:
İLGİLİ MÜESSESENİN NİTELİKLERİNE GÖRE EK OLARAK İSTENİLEN
BELGELER
Açılan işyerinin türüne göre belediyelerce istenilen genel belgelerin dışında ek belgeler
istenilebilmektedir. Açılan işyerinin türüne göre istenilen ek belgeler tabloda yer almaktadır.
FAALİYET KONUSU
1
KÖMÜR SATIŞI
2
KOZMETİK VE KOLONYA
ÜRETİMİ
3
TÜPGAZ SATIŞ YERLERİ
4
MADEN-TAŞ OCAKLARI
(V.B)
5
6
7
10 (ON) İŞÇİ FAZLASI
ÇALIŞAN İŞYERLERİ
SU ÜRÜNLERİ
(BALIKÇILAR) SATIŞ
YERLERİ
BAHARATÇILARDAN
8
DAMACANA SU SATIŞ
YERLERİ
9
GÖZLÜKÇÜLER
10
SPOR TESİSLERİ
11
12
13
KREŞ
ANAOKULU
DERSANE
İSTENEN BELGELER
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNDEN KÖMÜR
SATIŞININ UYGUN OLDUĞUNA DAİR
GÖRÜŞ
SAĞLIK BAKANLIĞI VEYA İL SAĞLIK
MÜDÜRLÜĞÜNDEN ALINMIŞ ÜRETİM
YERİ İZİN BELGESİ
ÇALIŞMA BAKANLIĞI BÖLGE
MÜDÜRLÜĞÜNDEN İŞLETME BELGESİ
TEHLİKELİ MADDELERLE İLGİLİ
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
ÇALIŞMA BAKANLIĞI BÖLGE
MÜDÜRLÜĞÜNDEN İŞLETME BELGESİ
TEHLİKELİ MADDELERLE İLGİLİ
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
ÇALIŞMA BAKANLIĞI BÖLGE
MÜDÜRLÜĞÜNDEN İŞLETME BELGESİ
SU ÜRÜNLERİ SATIŞ YERLERİNDE
ÇALIŞABİLİR SAĞLIK RAPORU
BİTKİSEL DROGLARA MAHSUS SATIŞ
İZİN BELGESİ
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ VEYA SAĞLIK
BAKANLIĞINDAN SU ANALİZ RAPORU
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA
RUHSATI
BAYİLİK SÖZLEŞMESİ
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNDEN
UYGUNLUK BELGESİ
GENÇLİK SPOR İL MÜDÜRLÜĞÜNDEN
UYGUNLUK BELGESİ
SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ İZNİ
SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ İZNİ
MEB İZNİ
55
MEB ÖĞRETMEN İZNİ
14
POLİKLİNİK
15
MUAYENEHANE
16
MUHASEBE BÜROSU
17
REHABİLİTASYON
MERKEZİ
18
ÖZEL OKUL
19
ÖĞRENCİ YURTLARI
20
21
YEMEK İMAL YERLERİ
OTO YIKAMA
22
ARAÇ TAMİR BAKIMVE
SERVİS İSTASYONLARI
23
OTO GALERİLERİ
24
OTO PARKLAR
25
26
27
GIDA İLE İŞTİGAL EDEN
İŞYERLERİ
KUAFÖR-BERBERGÜZELLİK SALONU
AKVARYUMCULAR İÇİN
BAĞLI OLDUĞU KURUM VE ODADAN
AÇILIŞ İZİN BELGESİ
İŞYERİ SAHİBİ VE ÇALIŞANLARDAN
PORTÖR MUAYENESİ-HEPATİT B
BAĞLI OLDUĞU KURUM VE ODADAN
AÇILIŞ İZİN BELGESİ
İŞYERİ SAHİBİ VE ÇALIŞANLARDAN
PORTÖR MUAYENESİ-HEPATİT B
BAĞLI OLDUĞU KURUM VE ODADAN
AÇILIŞ İZİN BELGESİ
BAĞLI OLDUĞU KURUM VE ODADAN
AÇILIŞ İZİN BELGESİ
İŞYERİ SAHİBİ VE ÇALIŞANLARDAN
PORTÖR MUAYENESİ-HEPATİT B
MEB İZNİ
MEB ÖĞRETMEN İZNİ
BAĞLI OLDUĞU KURUM VE ODADAN
AÇILIŞ İZİN BELGESİ
DEŞARJ İZNİ
MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKİ
FAALİYETTE BULUNANLARDAN
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKİ
FAALİYETTE BULUNANLARDAN
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKİ
FAALİYETTE BULUNANLARDAN
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKİ
FAALİYETTE BULUNANLARDAN
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK
SİGORTASI
İŞYERİ SAHİBİ VE ÇALIŞANLARDAN
PORTÖR MUAYENESİ-HEPATİT B
İŞYERİ SAHİBİ VE ÇALIŞANLARDAN
PORTÖR MUAYENESİ-HEPATİT B
TARIM BAKANLIĞININ İZNİ
56
28
29
DÜĞÜN SALONLARI İÇİN
SANAYİ BÖLGESİ
DIŞINDAKİ TİCARİ
DEPOLAR, OTO
GALERİLERİ,
OTOPARKLAR, OTO
YIKAMA YAĞLAMA, SU
KUYULARI VE OTO LASTİK
SATIŞ VE SÖKÜP TAKMA
İŞYERLERİ
GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM RAPORU
KARAYOLLARI VE TRAFİK YÖNÜNDEN
SAKINCA OLMADIĞINA DAİR RAPOR
5- Sosyal Güvenlik Kurumu
Sosyal Güvenlik Kurumu vergi dairesine yapılan başvuruları görebilmektedir. Ancak
buradan otomatik olarak işlem yapabilmekte ve ilgilinin başvurusuna gerek kalmamaktadır.
Ancak uygulamaya yeni geçilmesiyle birlikte vatandaşlar SGK’dan kaydının yapılıp
yapılmadığını öğrenmek amacıyla gidebilmektedir. Uygulama da ortaya çıkan sorunların
çözümü için ilgili kurumlar çalışmaktadır.
57
3.BÖLÜM:
İŞYERİ KAPAMA SÜRECİ
58
3.BÖLÜM İŞYERİ KAPAMA SÜRECİ
Esnaf ve sanatkâr kesiminin sorunlarını ülkemizin genel sorunlarından ayrıştırmak
mümkün değildir. Son dönemlerde dünya piyasalarında yaşanan krizin ve bunun yarattığı
konjonktürel dalgalanmaların ülkemize yansımaları, bunun döviz fiyatlarını yukarı doğru
çekmesi, hızla artan enerji fiyatlarının iç piyasaya etkileri, küresel iklim değişikliğinin
oluşturduğu olumsuzluklar, enflasyonist baskının tekrar doğmaya başlaması, bunun özellikle
gıda ürünlerinde kendini göstermesi, gelir dağılımındaki eşitsizliklerin derinleşmesi, işsizliğin
artma eğilimi göstermesi, sanayi ve ticarette yaşanan hızlı değişim trendine uyum zorlukları,
talepte daralma gibi birçok konu esnaf ve sanatkârın zaten mevcut olan sorunlarını artırıcı
etkilerde bulunmaktadır. Esnaf ve sanatkârların sorunlarına gereken müdahalelerin zamanında
yapılması giderek önem kazanmaktadır. Bu sorunlarla baş edemeyen esnaf ve sanatkâr da iş
yerlerini kapatmak zorunda kalmaktadır.
ESNAF VE SANATKÂRLARIN İŞ YERLERİNİ KAPATMASININ BAŞLICA
NEDENLERİ
1- Süpermarket ve yaygınlaşan alışveriş merkezi zincirlerine karşı rekabet güçlerinin olmayışı
2-Ekonomik kriz dönemlerinde esnaf ve sanatkârların iç ve dış şoklara maruz kalması
3- Esnaf ve sanatkârlara sağlanan devlet desteklerinin zamanında ve yeterince verilmemesi
4- Bazı meslek kollarının zayıflaması ve ortadan kalkması
5-Diğer sebepler(ölüm, mesleği bırakma vb.)
59
TABLO-8:YILLAR İTİBARİYLE AÇILAN VE KAPANAN ESNAF VE SANATKÂR
SAYILARI
YILLAR
AÇILAN
KAPANAN
KAPANANLARIN
AÇILANLARA ORANI(%)
2002
123.393
117.600
%95
2003
141.291
104.400
%73
2004
146.095
92.700
%63
2005
196.494
86.400
%43
2006
249.265
105.817
%42
2007
171.774
118.776
%69
2008
166.823
117.810
%70
2009
162.911
91.165
%55
TOPLAM
1.358.046
834.668
%61
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı e-esnaf ve sanatkar veri tabanı, Aralık 2009
60
TABLO-9:ESNAF VE SANATKARLARIN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI
BÖLGELER
Marmara Bölgesi
Ege Bölgesi
Akdeniz Bölgesi
İç Anadolu Bölgesi
Karadeniz Bölgesi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Doğu Anadolu Bölgesi
TOPLAM
Esnaf Sayısı
Oranı(%)
506.079
349.055
282.805
275.336
250.921
129.473
118.510
1.912.179
26,5
18,3
14,8
14,4
13,1
6,8
6,2
100
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı e-esnaf ve sanatkar veri tabanı, Aralık 2009
TABLO-10:
ESNAF VE SANATKÂRIN EN YOĞUN OLDUĞU
30 MESLEK KOLU VE YÜZDELERİ
Sıra
No
Meslekler
Toplam
Yüzde(%)
1
Bakkallık, Bayilik, Büfecilik
239.507
17,4
2
Minibüsçülük
122.054
8,8
3
Kahvecilik
109.295
7,9
4
Nakliyecilik
93.879
6,8
5
Kamyonculuk
82.675
6,0
6
Kuaförlük
78.022
5,6
7
Taksicilik
74.838
5,4
8
Şoförlük
55.163
4,0
9
Oto Tamirciliği
52.984
3,8
10
Lokantacılık
48.340
3,5
11
Pazarcılık
47.997
3,4
12
Servis Aracı İşletmeciliği
41.927
3,0
13
Tuhafiyecilik
34.864
2,5
14
Otobüsçülük
32.760
2,3
15
Konfeksiyonculuk
28.617
2,0
61
16
Marangozluk
23.557
1,7
17
Terzilik
21.258
1,5
18
Elektrikli-Elektronik Araç Bakım ve Tamiri
20.126
1,4
19
Fırıncılık
18.599
1,3
20
Mobilya İmal ve Satıcılığı
17.859
1,2
21
Emlak Komisyonculuğu ve Danışmanlığı
16.925
1,2
22
Demircilik
16.577
1,2
23
Elektrik Tesisatçılığı
14.926
1,0
24
Kuyumculuk
14.236
1,0
25
Kasaplık
14.212
1,0
26
Hırdavatçı
12.618
0,9
27
Ayakkabı İmal ve Tamirciliği
11.863
0,8
28
Turistik, Otantik, Hediyelik Eşya İmal ve Satıcılığı
9.615
0,6
29
Kırtasiyecilik
9.471
0,6
30
Torna Tesviyecilik
9.300
0,6
1.374.064*
100
TOPLAM
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı e-esnaf ve sanatkar veri tabanı, Aralık 2009
*Esnaf ve sanatkar sayısı 1.912.179’dur. Bir esnaf birden fazla meslekte faaliyet gösterebilmektedir
62
TABLO–11:İMALAT VE HİZMETLER SEKTÖRÜNDEKİ ESNAF VE
SANATKÂRLARIN SAYISI
MESLEK KOLLARI
İMALAT
HİZMETLER
Ulaştırma Hizmetleri
0
527.399
Gıda Maddeleri İle İlgili Hizmetler
0
440.859
Haberleşme, Dinlenme, Barınma ve Eğlence Hizmetleri
0
195.809
Sağlık, Temizlik, Güzellik ve Bakım Hizmetleri
0
88.481
33.084
53.395
0
49.103
Elektrik ve Elektronik Aletler
20.222
40.700
Belirtilmemiş Alt Meslekler
11.900
37.347
Ağaçtan Mamul Eşya
61.819
17.190
Yapı Sanatları
22.309
15.273
0
13.646
Metalden Başka Maddelerden Mamul Eşya
18.167
11.759
Madeni Eşya ve Makine
101.469
10.274
Camdan Mamul Eşya
5.133
9.224
Deri Ve Deriden Mamul Eşya
21.667
7.483
Kağıt, Kırtasiye ve Basımla İlgili Sanatlar
9.660
6.532
Her Türlü Dokuma, Giyim, Mensucat ve Örgülük Eşya
79.544
2.311
Lastik, Plastik, Polyester ve Benzeri Maddelerden
Mamul Eşya
6.894
1.819
Spor Alet ve Sıhhi Malzemeler
5.830
1
Gıda Maddeleri
51.420
0
TOPLAM
449.118
1.528.605
Oto ve Diğer Motorlu Taşıt Araçları
Giyim ve Kuşamla İlgili Hizmetler
Kağıt, Kırtasiye ve Basımla İlgili Hizmetler
GENEL TOPLAM
1.977.723*
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı e-esnaf ve sanatkar veri tabanı, Aralık 2009
*Esnaf ve sanatkar sayısı 1.912.179’dur. Bir esnaf birden fazla meslekte faaliyet gösterebilmektedir.
63
İŞ YERLERİNİN KAPATILMASIYLA İLGİLİ KURULUŞLAR
1. VERGİ DAİRESİ
2. ESNAF VE SANATKÂRLAR SİCİLİ
3. ESNAF VE SANATKÂRLAR ODASI
4. BELEDİYE
5. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
İŞ YERLERİNİN KAPATILMASINDAKİ BAŞVURU SIRASI
Vergi Dairesi
Esnaf ve Sanatkârlar Sicili
Sosyal Güvenlik Kurumu
Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Belediye
Ancak uygulamada bu başvuru sırasına uyulmamaktadır. Genellikle esnaf ve
sanatkârlar vergi dairesine kapanışla ilgili belgeleri ya vermemekte ya da ilgili belgeleri
vermekle beraber ilgili belediyeye kapanışla ilgili belgeleri verdikten sonra sicilden ve odadan
kayıt sildirmemektedir. Bu durumda esnaf ve sanatkârların aylık üyelik aidatları
birikmektedir. Bu durumda bazı odalarda alacakları için ilamsız icra yoluna başvurmaktadır.
Aradan birkaç yıl geçtikten sonra işi yerini kapatan esnaflara icra gelebilmektedir. Esnaf ve
sanatkârların iş yeri kapatırken karşılaştığı en büyük sorun bu durumdan kaynaklanmaktır.
Dolayısıyla iş yeri kapatılırken izlenen sürece bakıldığında;
64
1. Vergi Dairesi
İş yeri kapatılmasında Vergi Usul Kanunun 168. Maddesin 1. fıkrasında (Değişik
bend: 11/06/2003 - 4884 S.K./6. md.) “Gerçek kişilerde işe başlama bildirimleri, işe başlama
tarihinden itibaren on gün içinde kendilerince veya 1136 sayılı Avukatlık Kanununa göre
ruhsat almış avukatlar veya 3568 sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensuplarınca,
şirketlerin kuruluş aşamasında işe başlama bildirimleri ise işe başlama tarihinden itibaren on
gün içinde ticaret sicili memurluğunca ilgili vergi dairesine yapılır. Şirketlerin işe başlama
bildirimleri dışında yapılacak bildirimler ile işi bırakma ve değişiklik bildirimleri,
bildirilecek olayın vukuu tarihinden itibaren bir ay içerisinde mükellef tarafından vergi
dairesine yapılır.” Dolayısıyla iş yeri kapatmak isteyen esnaf bir ay içerisinde gerekli
evraklarla beraber vergi dairesine başvurması gerekmektedir.
Vergi Dairesi İşlem Yönergesi işi bırakma bildirimlerinde aranılacak hususlar ve
yapılacak işlemler başlığını taşıyan 14. maddeye göre: “İşi bırakmalar, işe başlama/bırakma
bildirimi ile veya dilekçe ile yapılır. İşi bırakan mükelleflerden kullanılan belgelerin en son
ciltleri ile kullanılmamış olarak ellerinde kalan belgelerin ciltleri ve vergi levhası ile ödeme
kaydedici cihazlara ait levha istenir. Ayrıca, bilgisayardan şubelerin kayıtlı olduğu vergi
dairelerinin listesi alınarak gerekli yoklama işlemi yapılır. Bildirim/dilekçe ve ekleri ile
yoklama fişi ve bilgisayardan alınan liste derhal bir servis notu ekinde Sürekli Yükümlülükler
Vergilendirme Servisi şefine verilir. Sürekli Yükümlülükler Vergilendirme Servisinden
mükellefin sicil kaydının silinmesine engel olmadığının bildirilmesi üzerine ilgili sicil
formları doldurularak terk işleminin bilgi girişi yapılır. Bilgi giriş formu ve diğer belgeler
Sürekli Yükümlülükler Vergilendirme Servis şefine belge dağıtım ve izleme bordrosu ekinde
verilir.” Bu madde incelendiğinde vergi dairesince iş yerinin kapatılmış olabilmesi için
gerekli şartlar:
İşi bırakan esnaf, aşağıdaki belirtilen işlemleri yapmaları gerekir:
1- Kullanılması zorunlu belgelerden (Fatura, Sevk İrsaliyesi vb.) en son kullanılan cilt ile hiç
kullanılmayan ciltlerin, işi terk dilekçesi ekinde ve terk tarihinden itibaren 1 ay içinde, ilgili
vergi dairesine ibraz edilmesi gerekir.
2- İşi bırakma halinde ödeme kaydedici cihazın vergi dairesindeki kaydının silinebilmesi için
mükelleflerin işi bırakma tarihinden itibaren 30 gün içinde yetkili servise başvurarak cihaz
hafızasında kayıtlı bulunan bilgileri tespit ettirmesi, cihazın kullanıldığı döneme ilişkin mali
65
hafıza raporlarını aldırması, tutanak hazırlatması ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte
servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde ilgili vergi dairesine
müracaat ederek kaydını sildirmesi gerekmektedir.
3-Ayrıca mükellefler işi bıraktıklarını vergi dairesine bildirdikten sonra işin bırakıldığı yılı
izleyen yıldan itibaren başlamak üzere 5 yıl süreyle defter ve belgelerini saklamak
zorundadırlar. Bu süre içinde defter ve belgelerin vergi incelemeye yetkili kişiler
tarafından istenmesi halinde ibraz edilmesi zorunludur.
Vergi usul kanununun 160. maddesine göre: “VUK 153 üncü Maddede yazılı
mükelleflerden işi bırakanlar, keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.
(Ek fıkra: 22/07/1998 - 4369/3 md.;Değişik fıkra: 16/07/2004 - 5228 S.K./6.mad) İşi
bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin işi bıraktığının tespit edilmesi veya yapılan
araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka bir adreste
faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi veya başkaca bir ticarî, ziraî ve meslekî
faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis
ettirdiğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilmesi ve
mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi halinde, mükellef
(matrahlı veya matrahsız beyanname verenler dahil) işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet
kaydı vergi dairesince terkin edilir. Bu durum, ilgili kamu kurum ve kuruluşu ile kamu
kurumu niteliğindeki meslek üst kuruluşuna da bildirilir.
(Ek fıkra: 16/07/2004 - 5228 S.K./6.mad) Mükellefiyet kaydının terkin edilmesi,
mükellefin işi bırakmasından önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı
gibi bu tarihten sonra faaliyette bulunduğunun tespiti halinde bu dönemlere ilişkin
vergilendirmeye ve sahte belge düzenleme fiilini işleyenler hakkında kovuşturma yapılmasına
ve ceza uygulanmasına da engel teşkil etmez.
(Ek fıkra: 16/07/2004 - 5228 S.K./6.mad) Bu madde kapsamında mükellefiyet kayıtları
terkin edilenlerin kimlik bilgileri ile bunların bastırmış veya tasdik ettirmiş oldukları belgeler
ve kullanmış oldukları ödeme kaydedici cihazlara ilişkin bilgiler Maliye Bakanlığınca
belirlenecek araçlarla duyurulur.
66
(Ek fıkra: 16/07/2004 - 5228 S.K./6.mad) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usulleri
belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”Dolayısıyla vergi dairesince işi bırakmış sayılma
için:
1-İşi bıraktığını bildirmeyen mükellefin işi bıraktığının idarece tespit edilmesi
2- Yapılan araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka
bir adreste faaliyetine devam ettiğine dair herhangi bir bilgiye ulaşılamaması
3- Başka bir ticari, zirai ve mesleki faaliyeti olmadığı halde sahte belge düzenlemek için
mükellefiyet tesis ettirdiği incelemeye yetkili olanlar tarafından tespit edilen ve düzenlenen
raporda mükellefiyetinin devamının gerekli olmadığının belirtilmesi
Bu hallerde, ilgili kamu kurum ve kuruluşu ile kamu kurumu niteliğindeki meslek
üst kuruluşuna da bildirilir. Mükellefiyet kaydının silinmesi mükellefin işi bırakmasından
önceki döneme ilişkin yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağı gibi bu tarihten sonra
faaliyette bulunduğunun tespit edilmesi halinde bu dönemlere ilişkin vergilendirmeye ve sahte
belge düzenleme fiilini işleyenler hakkında kovuşturma yapılmasına ve ceza uygulanmasına
engel olmaz.
Vergisel açıdan gerek idare gerekse mükellefleri yakından ilgilendiren ve sıkıntılara
yol açan önemli konulardan birisi de çeşitli sebeplerle faaliyetine son veren işletmelerin
vergisel sorumluluklarıdır. Esnaf ve sanatkârlar faaliyetlerine son vermekle birlikte vergi
dairesine işi bırakma bildiriminde bulunmamaktadırlar. Bunun üzerine esnaf ve sanatkârlar
adına işin bırakıldığı dönemden sonraki zaman dilimleri için takdir komisyonlarınca takdir
edilen vergiler idare ile mükellefler arasında ihtilafların doğmasına, zaman ve emek kaybına
yol açmaktadır. Dolayısıyla bu sorunun kaldırılması için esnaf ve sanatkârlar iş yeri açarken
bilgilendirici faaliyetlerde bulunulmalıdır.
67
TABLO-12:ESNAF VE SANATKÂRLARIN
İŞ YERİNİN KAPILMASINDA İLGİLİ VERGİ DAİRESİNE VERİLEN EVRAK VE
BELGELER
VERİLEN BELGELER
1
İş Bırakma Beyan Formu
2
Vergi Levhası
3
Basılı Evrakları(Fiş,Fatura Vb.)
4
Mali Hafıza Raporu(Ödeme Kaydedici Cihaza İlişkin)
YASAL DAYANAĞI
1. VERGİ USUL KANUNU
160. VE 168. MADDELERİ
2. VERGİ DAİRESİ İŞLEM
YÖNERGESİ 14.MADDE
2. Esnaf ve Sanatkârlar Sicili
Esnaf ve Sanatkârların kayıtlarının sicilden silinmesi için 5362 Sayılı Esnaf Ve Sanatkâr
Kanununun 68. maddesine göre:” Tescili gerektiren olay veya işlemlerin tamamen veya
kısmen sona ermesi veya ortadan kalkması halinde sicildeki kayıt ilgilinin talebi üzerine
kısmen veya tamamen silinir.“Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Yönetmeliğinin 13. maddesine göre:
“Esnaf ve sanatkârlık niteliği sona erdiği takdirde ilgili, durumu en geç 30 gün içinde sicile
bildirmek zorundadır. Buna bağlı olarak ilgilinin sicildeki kaydı silinir ve ilan olunur. Silme
işlemi elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında kişinin terk tarihi
yazılmak ve aktif üyelerin arasından çıkarılarak pasif üyelerin arasına atılmak suretiyle
gerçekleştirilir. Birden fazla meslek icra eden esnaf ve sanatkârların bu mesleklerinden
birisini icra etmekten vazgeçmeleri halinde mesleği terk işlemi yapılır. Kanun veya bu
Yönetmelikte başka bir hüküm bulunmadıkça bir kaydın silinmesi işlemi tescil hakkındaki
hükümlere tabidir. Tescili gerektiren olay veya işlemlerin sona ermesi veya ortadan kalkması
halinde sicildeki kayıt ilgilinin talebi üzerine silinir”.
Esnaf ve sanatkârlar iş yerini kapattığını odaya bildirip üyelik aidat ve ilgili haçları
ödemesinden sonra oda yönetim kurulunca karar verilmesi durumunda üyeliği sona erer.
Esnaf ve sanatkârlık niteliği sona erdiği takdirde odaca, durum sicile bildirir. Buna bağlı
olarak ilgilinin sicildeki kaydı silinir. Sicil müdürü tarafından öldüğü belirlenen ve varisleri
tespit edilemeyen esnaf ve sanatkârların sicil kayıtlarının silinmesi ve bu hususun Sicil
Gazetesinde ilânı doğrudan ve ücretsiz olarak yapılır. Bu durumdaki işlemlerden 492 sayılı
68
Harçlar Kanununda belirtilen harçlar tahsil edilmez. Dolayısıyla bazı esnaflar sicile giderek
kayıtlarını terkin ettirmemekte bazıları ise odalardan üyeliğini sona erdirilmesindeki gibi
kendilerinden kapatma ile ilgili harçlardan kaçınmak amacıyla sicile gitmemektedirler.
Burada ilk durumda esnafların bilgisizliği, ikinci durumda ise esnafların sicilden kaydını
terkin ettirmesi durumunda ödemek zorunda kalacağı ekonomik yükten kaynaklanmaktadır.
Bu durumun önüne geçilmesinin yolu sicilde iş yerinin kapatılmasının harca tabi olmadan
yapılmasıdır.
TABLO-13: ESNAF VE SANATKÂRLAR SİCİLİNE VERİLEN EVRAK VE
BELGELER
VERİLEN BELGELER
1
Vergi mükellefiyetinin sona erdiğine ilişkin yazının
fotokopisi
2
Esnaf sicilinden alınmış olan üyelik belgesi
3
Terkin harcının ödendiğine ilişkin makbuz/dekont
YASAL DAYANAĞI
1-5362 Sayılı Esnaf ve
Sanatkâr Kanununun 68.
Maddesi
2-Esnaf ve Sanatkârlar Sicil
Yönetmeliğinin 13. maddesi
3. Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Esnaf ve Sanatkârların oda üyeliklerinin sona ermesi için 5362 sayılı Esnaf Ve
Sanatkâr Kanununun 8. maddesine göre: “Aşağıda belirtilen durumlarda üyenin oda kaydının
silinmesine yönetim kurulu tarafından karar verilir, durum sicile bildirilerek kaydın silinmesi
temin edilir ve kaydı silinen üyeye oda tarafından on gün içinde üyenin odaya bildirdiği iş
yeri veya ikamet adresine yazılı olarak bildirilir.
a) Daimi olarak odanın çalışma bölgesi dışına çıkanlar.
b) 7 nci maddede belirtilen şartlardan herhangi birini kaybedenler veya bu şartlardan
herhangi birine sahip olmadığı sonradan anlaşılanlar.
c) Sanat ve mesleğini yapmaktan sürekli olarak men edilenler.
d) Vergi mükellefiyetini sildirenlerden altı ay içinde tekrar vergi mükellefiyeti tesis
ettirmeyenler.
Üyelikleri sicil tarafından silinenlerden, üye niteliğini tekrar kazananların oda üyeliği
sicil tarafından tekrar tesis edilir. Bu şekilde üyeliği tekrar tesis edilen üyenin daha önce
69
kazanmış olduğu hakları aynen devam eder. Ancak, esnaf ve sanatkârlar meslek
kuruluşlarının yetkili organlarında görevli olup da oda üyeliği yukarıdaki sebeplerden dolayı
kesintiye uğrayanların yetkili organlardaki görevleri de kendiliğinden sona erer. Bu kişiler
üyeliklerini tekrar kazanmış olsalar dahi o döneme ilişkin yetkili organ üyelikleri devam
etmez.”
İlgili vergi dairesine iş yerini kapatmasına ilişkin belgeleri verdikten sonra sicile
terkin işlemini gerçekleştirir. İlgili meslek odasına giderek yazılı şekilde iş yerini kapatma
beyanını, varsa üyelik aidatını ve gerekli harçlarını odaya öder. Oda yönetim kurulu 8.
maddedeki hususlardan birisinin gerçekleşip gerçekleşmediğine bakar, üyeliğin sona erdiğine
ilişkin karar verir. Bu karar sicile bildirilir ve sicilde pasif üyeliğe geçirilmesiyle birlikte son
bulur. Buradaki en önemli sorun üyenin yani esnaf ve sanatkârın odaya üyeliğinin sona
erdirmek için başvurmamasıdır. Bunun temel nedeni kendisine çıkacak olan üyelik aidatları
borçlarıdır.
Bu
aidatları
ödememek
için
esnaflar
odaya
iş
yerini
kapattığında
başvurmamaktadırlar.
TABLO-14: ESNAF VE SANATKÂRLAR ODASI VERİLEN EVRAK VE BELGELER
VERİLEN BELGELER
1
Esnaf sicilinden kaydın terkin edildiğine ilişkin yazı
2
Üyelik aidatı ödendiğine ilişkin makbuz/dekont
YASAL DAYANAĞI
1.5362 sayılı Esnaf ve
Sanatkâr Kanununun 8.
maddesi
2.Esnaf ve Sanatkârlar Sicil
Yönetmeliğinin 13.
maddesine
4. Belediye
Esnaf ve sanatkârlar iş yerini kapatırken başvuracağı son kuruluş ilgili belediyedir.
Esnaf aşağıdaki belgeleri ilgili belediyeye verir. Ancak bazı esnaf ve sanatkârlar iş yeri
kapamaları durumunda istenilen belgeleri vermemektedirler. Bu durumun temelinde yatan en
önemli sebep ilgilinin bilgisizliği veya belediyece istenilen vergilerin ödenmemek
istenmesidir.
70
TABLO-15:ESNAF VE SANATKÂRLARIN
İŞ YERİNİN KAPATILMASINDA İLGİLİ BELEDİYEYE VERİLEN EVRAK VE
BELGELER
VERİLEN BELGELER
1
İş yerini kapattığına dair dilekçe
2
İş yeri çalışma ruhsatı
3
Çevre temizlik vergi kaydının kapatılmış olduğuna
dair belge
4
İlan ve Reklam Vergi kaydının kapatılmış olduğuna
dair belge
YASAL DAYANAĞI
İŞ YERİ AÇMA VE
ÇALIŞMA RUHSATLARINA
İLİŞKİN YÖNETMELİK
5. Sosyal Güvenlik Kurumu
Esnaf ve sanatkârlar iş yerini kapatmak için vergi dairesine gerekli evrakları vermeleri
halinde vergi dairesinde yapılan bu işlemler e-sistem aracılığı ile sosyal güvenlik kurumunun
e-sisteminde görülmektedir. Sosyal güvenlik kurumu buradaki işlemleri temel alarak gerekli
işlemleri yapmaktadır. Dolayısıyla esnaf ve sanatkârın ayrıca sosyal güvenlik kurumuna
gitmesine gerek yoktur. Ancak sistem uygulamaya yeni geçmiştir. Bu nedenle bilgi sahibi
olmayan esnaf ve sanatkârlar kontrol amacıyla sosyal güvenlik kurumuna gidebilmektedir.
71
BÖLÜM–4:
İŞ YERİ AÇMA VE KAPATMA
MALİYETLERİ
72
BÖLÜM-4: İŞ YERİ AÇMA VE KAPATMA MALİYETLERİ
Esnaf ve sanatkârlar iş yerlerini açarken ve kaparken çeşitli adlar altında harcama
yapmaktadırlar. İşte bu harcamalar nedeniyle esnaf ve sanatkârlar zorlanmaktadır. Çoğu
zaman iş yeri açan esnaf, bu iş yerini kapatırken kendisi için yaptırımı olabilecek kurumlardan
ilişkisini kesmekte diğer kurumlara herhangi bir ödemede bulunmamak için bu kurumlardan
ilişkisini kesmemektedir. Bu durum da esnaf ve sanatkârlara ilişkin kesin ve objektif verilerin
toplanmasına engel olmaktadır. Gerek iş yeri açma gerekse de iş yeri kapama da ortaya çıkan
sorunların temeli iş yeri açma ve kapama sebebiyle ortaya çıkan maliyetlerden
kaynaklanmaktadır. Bu bölümde iş yeri açma ve kapamaya ilişkin maliyetler ele alınacaktır.
İş yeri açma ve kapamada başvurulan kurumlardan vergi dairesi ve sosyal güvenlik
kurumunda işlemler e-sistemlerle yürütülmektedir. Bu kurumlarda bir maliyet unsuru
oluşmamaktadır. İş yeri açma ve kapamada ne önemli maliyet unsurları sicile ve odaya kayıt
ve terkin işlemleri, oda veya sicilden alınan belge ücretleri,ilgili belediyeye ödenen vergi ve
harçlar ile sabit giderler(muhasebeci,elektrik,su,işçi giderleri gibi) diğer maliyet unsurlarını
oluşturmaktadır.
ODA VE SİCİL GİDERLERİ
Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Yönetmeliğinin 9. maddesine göre: Esnaf ve sanatkârlar
yanlarında çalışanlar hariç, faaliyete başladıkları tarihten veya faaliyette iken kayıt
beyannamelerinde meydana gelen değişiklikleri değişikliğin meydana geldiği tarihten
itibaren en geç 30 gün içinde sicile geçmesi gereken hususları bağlı bulundukları sicile tescil
ve gazetede ilan ettirmekle yükümlüdürler. Madde 10 ‘a göre: Esnaf ve sanatkârlar
yanlarında çalışanlar hariç, faaliyete başladıkları tarihten itibaren en geç 30 gün içinde sicile
kayıt edilmesi gereken hususları, bağlı bulundukları sicile tescil ve gazetede ilan ettirmekle
yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği tespit edilenler birlik tarafından ruhsat
vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve kuruluşlar, sicil kaydı
yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur. Esnaf ve sanatkârların sicile kayıtlarında,
kendilerinin vergi mükellefi olduklarının belgelenmesi istenir. Ayrıca; 3308 sayılı Mesleki
Eğitim Kanunu kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunacak esnaf ve
sanatkârlardan sicile kayıt sırasında meslek dalı ile ilgili ustalık belgesi istenir. Esnaf ve
sanatkârların meslekî faaliyette bulunabilmeleri ve ilgili odaya kaydedilmeleri için sicile
kayıtları şarttır. Sicile her bir meslek için ayrı kayıt yapılması ve her bir kayıt için alınması
73
gereken ücretlerin ayrı ayrı alınması gereklidir. Sicile kaydı yapılan esnaf ve sanatkârların
ilgili odaya kayıt için bilgilerinin gönderilmesi, sicil tarafından elektronik ortamda Bakanlık
e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında gerçekleştirilir. Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkârlara ait
bilgiler sicil tarafından; elektronik ortamda, iş yerlerinin bulunduğu yerdeki meslek ve
sanatları ile ilgili ihtisas odasına, iş yerleri seyyar olanların ikametgâhlarının bulunduğu
yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odasına; meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odası
bulunmayanların bilgileri ise karma odaya, karma oda yoksa meslek ve sanatları ile ilgili en
yakın odaya kayıt için gönderilir. İlgili oda yönetim kurulu, bu kişilerle ilgili üyelik
kararlarını ilk toplantısında alır. Tescil ilgilinin bizzat talebi üzerine yapılır. Tescilini isteyen
kişi, sicil memuruna; sicile kayıt için başvuru formunu ve formda zikredilen belgeleri ibraz
etmeye mecburdur. Madde 11’e göre: Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkârlara aşağıdaki
hususları içeren sicil tasdiknamesi verilir.
a) Adı ve soyadı,
b) T.C kimlik numarası,
c) Varsa işyeri unvanı,
d) Baba adı ve anne adı,
e) Doğum yeri ve tarihi,
f) Meslek dalı,
g) İşyeri adresi, sabit işyeri olmayanların kanuni ikametgâh adresi,
h) Sicil müdürlüğünün adı, tarih, müdürün imzası ve mührü ve benzeri bilgiler.
Sicil tasdiknamesi verildiği tarihten itibaren beş yıl için muteberdir ve beş yılın sonunda
sicile vize ettirilir. Sicil personeli tarafından vize edilen sicil tasdiknamesi yeniden beş yıl için
muteberdir. İlgilinin eski tasdiknameyi herhangi bir sebeple getirememesi halinde gerekli harç
alınarak yeni tasdikname verilir. İlgililerinin daha önce yaptırdıkları tescil işleminde
değişiklik yaptırmaları halinde, kendilerine yeni durumlarına göre sicil tasdiknamesi verilir.
Eğer sicilde bir değişiklik yapılacaksa Madde 12’ye göre: Esnaf ve sanatkârlar kayıt
beyannamelerindeki hususlarda meydana gelen değişiklikleri en geç 30 gün içinde sicile
bildirmek zorundadırlar. Ad ve soyadın değiştirilmiş bulunması, iş yerinin sicilin yetki bölgesi
içinde başka bir yere nakledilmesi gibi haller tescil edilmiş işlemlerde değişiklik sayılır.
74
Kayıtta meslek dışında, yapılacak kısmi değişiklikler halinde yalnız değişen kısımların
düzeltilmesi şeklinde yapılır. Herhangi bir kayıttaki değişiklik işlemi, elektronik ortamda
Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında o kaydın yazılı bulunduğu yere yeni durumu
gösteren kaydın yazılması suretiyle yapılır. Değişikliklerde değiştirilen bilginin eski hali
belirtilerek Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında muhafaza edilir. Kanun veya bu
Yönetmelikte başka bir hüküm bulunmadıkça bir kaydın değiştirilmesi işlemi tescil
hakkındaki hükümlere tabidir. Kayıt silinmesi söz konusuysa Madde 13’e göre: Esnaf ve
sanatkârlık niteliği sona erdiği takdirde ilgili, durumu en geç 30 gün içinde sicile bildirmek
zorundadır. Buna bağlı olarak ilgilinin sicildeki kaydı silinir ve ilan olunur. Silme işlemi
elektronik ortamda Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında kişinin terk tarihi yazılmak ve
aktif üyelerin arasından çıkarılarak pasif üyelerin arasına atılmak suretiyle gerçekleştirilir.
Birden fazla meslek icra eden esnaf ve sanatkârların bu mesleklerinden birisini icra etmekten
vazgeçmeleri halinde mesleği terk işlemi yapılır. Kanun veya bu Yönetmelikte başka bir
hüküm bulunmadıkça bir kaydın silinmesi işlemi tescil hakkındaki hükümlere tabidir. Tescili
gerektiren olay veya işlemlerin sona ermesi veya ortadan kalkması halinde sicildeki kayıt
ilgilinin talebi üzerine silinir. Sicil müdürü tarafından öldüğü belirlenen ve varisleri tespit
edilemeyen esnaf ve sanatkârların sicil kayıtlarının silinmesi ve bu hususun Sicil Gazetesinde
ilânı doğrudan ve ücretsiz olarak yapılır. Bu durumdaki işlemlerden 492 sayılı Harçlar
Kanununda belirtilen harçlar tahsil edilmez.
İlginin başvurusu üzerine sicilde yapılan değişikliğin ilan edilmesi Madde 14’e
göre: Sicilde yapılan yeni kayıt (tescil), değişiklilik yapılması (tadil) ve kayıt silinmesi
(terkin) işlemleri, Bakanlığın gözetim ve denetimi altında Konfederasyon tarafından Bakanlık
e-esnaf ve sanatkâr veri tabanı kullanılarak elektronik ortamda internette çıkarılan Türkiye
Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesinde yayınlanır. Sicil Gazetesi ilân ücretleri sicil tarafından
elektronik ortamda tahsil edilir ve Sicil Gazetesi hesabına elektronik ortamda aktarılır.
Sicilde yapılması gereken bu işlemler için sicil yönetmeliğinin 21. Maddesine göre:
Esnaf ve sanatkârların sicil işlemleri harçlarının tutarı 492 sayılı Harçlar Kanununun ticaret
sicili harçları hükümlerine göre hesap edilecek harcın yarısı olup, tescil sırasında ilgililerden
tahsil olunur. Alınan bu harcın yarısı ilgili birliğe gelir kaydedilir. Sicil müdüründen harca
tabi herhangi bir istekte bulunan veya tasdikli örnek isteyen kimsenin, kanuni harcı
ödemedikçe talebi yerine getirilemez. Harcı tahsil olunmadan yapılan işlemlerden dolayı, sicil
personeli, mükellef ile birlikte müteselsil olarak sorumlu tutulur. Sicile ilk kayıtta ayrıca 5362
75
sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde
belirtilen kayıt ücreti ile sicil işlemlerinde işlem cinsine göre gazete ilan ücreti tahsil edilir. “
hükmü yer almaktadır. Ayrıca sicil ve odaya kayıt ücreti ve yıllık aidatları 2008 tarihli Esnaf
Ve Sanatkârların Ödeyecekleri Kayıt Ücreti Yıllık Aidat Hakkında Yönetmelikle
düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 5.maddesine göre: Kayıt ücreti, esnaf ve sanatkârların sicile ilk
kayıt yapılması sırasında sicil müdürlüğü tarafından tahsil edilir. Kayıt ücretinin yarısı, sicil
ihtiyacında kullanılmak üzere birlik adına açılacak banka hesabına, diğer yarısı da ilgili
odanın banka hesabına aktarılır. Kayıt ücretinin alındığı yıl için üyelerden ayrıca yıllık aidat
alınmaz. Ancak, oda veya sicil kaydı silinenlerin aynı yıl içinde tekrar kayıt edilmeleri
hâlinde, kendilerinden kayıt ücreti tahsil edilir. Aynı çalışma bölgesi içinde meslekleriyle
ilgili yeni bir ihtisas odası kurulan üyelerin kayıtları, yeni kurulan ihtisas odasına devredilir.
Bu üyeler, devredildikleri ihtisas odasına kayıt ücreti ödemezler. Birden fazla meslekten
dolayı sicile kayıtları yapılan esnaf ve sanatkârların, ilgili ihtisas odalarına ayrı ayrı kayıtları
yapılır ve kayıt ücreti de her bir meslek için ayrı ayrı tahsil edilir.
Yönetmeliğin 6. ve 7. maddelerinde ise yıllık aidat ile kayıt ücreti ve yıllık aidat ücret
tarifesi düzenlenmiştir. Buna göre Yıllık aidat, nisan ve ekim aylarında iki eşit taksitte ödenir.
Birden fazla meslekten dolayı sicile kayıtları yapılan esnaf ve sanatkârların, karma odaya her
bir meslek için ayrı ayrı kayıtları yapılır ve sadece yıllık aidat tutarı daha yüksek olan
mesleğin aidatı tahsil edilir. İhtisas odasına kayıtları devredilen üyeler, eski odalarına o yılın
aidatını ödemiş iseler, yeni odaya takip eden yıldan itibaren yıllık aidatı öderler. Şayet, eski
odalarına o yılın aidatını ödememiş iseler, yeni odaya devredildikleri tarihten itibaren yıllık
aidatın, yılın kalan aylarına isabet eden kısmını devredilen odaya öderler. Oda kaydını sildiren
üyelerin aidatlarının hesaplanmasında, o yıl için üyeden alınması gereken yıllık aidatın on iki
aya bölünmesi suretiyle elde edilen aylık tutar, kaydın silindiği ay dâhil olmak üzere tahsil
edilir. Yıllık aidat peşin ödenmiş ise, üyelikte geçen aylara ilişkin aidat tutarı mahsup edilerek
kalan kısım üyeye iade edilir. Yıllık aidatlarını ödemeyen üyelere, ödeme yapılıncaya kadar,
odaca verilen hizmetler ile düzenlenecek ve onanacak belgeler verilmez. Süresi içinde
ödenmeyen yıllık aidatlar için alınacak gecikme zammı tutarı, yıllık aidatın bir mislini
geçemez. Süresi içinde ödenmeyen yıllık aidatlar için esnaf ve sanatkârlar meslek
kuruluşları yönetim kurullarınca verilen kararlar ilam hükmünde olup icra dairelerince
yerine getirilir. Yıllık aidat ile bunlara ait kesinleşen gecikme zamlarının tahsil zaman
76
aşımı süresi beş yıldır. Beş yıl içinde tahsil edilmeyen yıllık aidat ve gecikme zamları
terkin edilir.7. maddeye göre Kayıt ücreti ve yıllık aidat tarifesi;
a) Birinci grup odalar: Ankara, İstanbul ve İzmir illerindeki odalardır. Kayıt ücreti; bu
gruptaki illerin merkez ilçelerinde ve Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerinde
asgari ücretin yüzde yirmibeşi, Büyükşehir belediyesine dâhil olmayan ilçelerinde asgari
ücretin yüzde onudur.
b) İkinci grup odalar: Ankara, İstanbul, İzmir ve kalkınmada öncelikli iller dışında kalan
illerdeki odalardır. Kayıt ücreti; bu gruptaki illerin merkez ilçelerinde ve Büyükşehir
belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerinde asgari ücretin yüzde yirmisi, merkez ilçe
haricindeki ilçelerinde ve Büyükşehir belediyesine dâhil olmayan ilçelerinde asgari ücretin
yüzde onudur.
c) Üçüncü grup odalar: Kalkınmada öncelikli illerde bulunan odalardır. Kayıt ücreti; bu
gruptaki Büyükşehir statüsünde bulunan illerin merkez ilçelerinde ve Büyükşehir belediyesi
sınırları içinde kalan ilçelerinde asgari ücretin yüzde onbeşi, bu illerin diğer ilçelerinde asgari
ücretin yüzde onudur. Üçüncü grup odaların bulunduğu diğer illerin merkez ve ilçelerinde
asgari ücretin yüzde onudur."
1) Birinci grup odaların bulunduğu illerin merkez ve Büyükşehire dâhil ilçelerinde
asgari ücretin yüzde yirmisi, diğer ilçelerinde asgari ücretin yüzde onu,"
2) İkinci grup odaların bulunduğu illerin merkez ilçeleri ile Büyükşehir belediyesi
sınırları içinde kalan ilçelerinde asgari ücretin yüzde onbeşi, diğer ilçelerinde asgari ücretin
yüzde onu,
(3) 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri
Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında sınıflandırılmaları
belediyelerce yapılan işyerlerinde;
a) Birinci sınıf işyerleri için; birinci fıkranın (a), (b), (c) bentlerinde belirtilen ücretlerin
aynısı,
b) İkinci sınıf işyerleri için;
77
1) (Degişik bent RG. 21/03/2008 - 26823 ) Birinci grup odaların bulunduğu illerin
merkez ve Büyükşehire dâhil ilçelerinde asgari ücretin yüzde yirmisi, diğer ilçelerinde asgari
ücretin yüzde onu,
2) (Değişik bent RG. 21/03/2008 - 26823 ) İkinci grup odaların bulunduğu illerin
merkez ilçeleri ile Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerinde asgari ücretin yüzde
onbeşi, diğer ilçelerinde asgari ücretin yüzde onu,
3) Üçüncü grup odaların bulunduğu illerin merkez ve diğer ilçelerinde asgari ücretin
yüzde onu,
c) Üçüncü sınıf işyerleri için; ülke genelinde, asgari ücretin yüzde onu, uygulanır.
(4) Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerin gelişmişlik durumuna göre,
Kanunda belirtilen ücret sınırları dâhilinde kalmak şartıyla, gerek görülecek ilçelerde farklı
tarife uygulamaya Konfederasyon yetkilidir.
Yönetmelikte belirtilen birinci, ikinci, üçüncü oda ayrımı ve belirlenen tarife
oranları ise Esnaf Ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşlarının Üst Kuruluşlarına
Ödeyecekleri Kayıt Ücreti Ve Katılma Payları İle Düzenledikleri Ve Onayladıkları
Belgeler İle Yaptıkları Hizmetler Karşılığında Alacakları Ücretler Hakkında
Yönetmeliğin 5. maddesinde düzenlenmiştir. Kayıt ücreti tarifesi şöyledir:
a) Birinci grup odalar ve birlikler: Ankara, İstanbul ve İzmir illerindeki odalar ve
birliklerdir. Ankara’da Kurulu bulunan federasyonlar bu gruba dâhildir. Kayıt ücreti, bu
gruptaki illerin Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerinde asgari ücretin
tamamıdır.
b) İkinci grup odalar ve birlikler: Ankara, İstanbul, İzmir ve kalkınmada öncelikli iller
dışında kalan illerdeki odalar ve birliklerdir. Kayıt ücreti, bu gruptaki illerin merkez ilçeleri
ile bu grupta yer alan Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde asgari ücretin
dörtte üçüdür.
c) Üçüncü grup odalar ve birlikler: Kalkınmada öncelikli illerde bulunan odalar ve
birliklerdir. Kayıt ücreti; bu gruptaki illerin ilçelerinde, birinci grup illerin Büyükşehir
belediyesi sınırları içinde olmayan ilçelerinde ve ikinci grup illerin merkez ilçe haricindeki
ilçeleri ile Büyükşehir belediyesi sınırları içinde olmayan ilçelerinde asgari ücretin yarısıdır.
78
(2) Bakanlar Kurulunca, kalkınmada öncelikli il statüsü değiştirilen iller ile kalkınmada
öncelikli il statüsü kapsamına yeni dâhil edilen iller hakkında, birinci fıkrada belirtilen
gruplandırma esas alınır ve bu durum Konfederasyon tarafından oda, birlik ve federasyonlara
bildirilir.
Aynı yönetmelikte belge ve hizmet karşılığında alınacak ücretler ise 8. ve 9. madde de
düzenlenmiştir: ” Konfederasyon tarafından basımı ve dağıtımı yapılan belgeler, ilgili esnaf
ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından, Konfederasyonca belirlenen satış ücreti
karşılığında esnaf ve sanatkârlara verilir. Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının
düzenledikleri ve onayladıkları belgeler ile diğer kuruluşlara ait belgelerin onaylanması
karşılığında alınacak ücretler aşağıda belirtilmiştir:
a) Maktu olanlarda: Belgeyi alacak esnaf ve sanatkâr için belirlenmiş olan yıllık aidatın
onda biridir.
b) Nispî olanlarda: Belgede geçen değerin binde onudur. Ancak, bu miktar belge sahibi
esnaf ve sanatkârdan alınan yıllık aidat miktarını aşamaz.
(2) Kanunun 62 nci maddesi gereğince hazırlanan fiyat tarifelerinin birliklerce
onaylanması sırasında, asgari ücretin yüzde biri oranında onay ücreti alınır.”
Oda ve sicile kayıt ücretleriyle ilgili yapılan yasal düzenlemeleri açıkladıktan sonra bu
maliyetleri 2009 asgari ücret miktarını da dikkate alarak bir tablo halinde sunulduğunda bu
konu daha iyi anlaşılacaktır.
TABLO-16: 2009 YILI ASGARİ ÜCRET TUTARLARI
16 YAŞ ÜSTÜ
16 YAŞ ALTI
YÜRÜRLÜK TARİHLERİ
GÜNLÜK AYLIK
GÜNLÜK
AYLIK
01.01.2009 - 30.06.2009
22,20
666,00
18,90
567,00
01.07.2009 - 31.12.2009
23,10
693,00
19,65
589,50
79
TABLO-17: 2010 YILI ASGARİ ÜCRET TUTARLARI
16 YAŞ ÜSTÜ
16 YAŞ ALTI
YÜRÜRLÜK TARİHLERİ
01.01.2010 - 30.06.2010
01.07.2010 - 31.12.2010
GÜNLÜK
AYLIK
GÜNLÜK
AYLIK
24,3
729
20,7
621
25,35
760,5
21,6
648
TABLO–18: 01.01.2009 - 30.06.2009 Tarihleri Arasında Odalarca Tahsil Edilecek Üye
Kayıt Ücreti Ve Yıllık Aidatlar
ODA
GRUPLARINA
GÖRE
I.GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir ile bu
illerin merkez ilçeleri ve
Büyükşehir dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
MESLEK
GRUPLARINA
GÖRE
167,00TL
67,00 TL
II. GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir İlleri
ile Kalkınmada öncelikli iller
dışında kalan iller ile bu illerin
merkez ilçeleri ve Büyükşehir
dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
III. GRUP ODALAR
Büyükşehir statüsünde
bulunan kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır, Samsun,
100,00TL
Erzurum) bu illerin merkez
ilçeleri ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
67,00TL
Diğer kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
133,00TL
67,00TL
67,00TL
SINIFLANDIRMALARI
BELEDİYELERCE YAPILAN İŞ
YERLERİNE GÖRE
1. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
167,00TL
ve Büyükşehir dahil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
67,00 TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
133,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya
döşemecisi demirci, sobacı ve
benzerlerinin tamirciliğini yapanlar ile
milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı,
pazarcı gibi mesleklerde ülke genelinde
67,00TL
Büyükşehir
statüsünde bulunan
kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır,
Samsun, Erzurum) bu
illerin merkez ilçeleri
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
Diğer kalkınmada
öncelikli illerin merkez
ve tüm ilçelerinde
67,00 TL
100,00TL
67,00TL
67,00TL
2.SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
133,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
67,00TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
100,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
67,00TL
3.Gruptaki tüm iller ile
67,00TL
ilçelerinde
3. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
Ülke genelinde
67,00TL
80
TABLO–19: 01.01.2009 - 30.06.2009 Tarihleri Arasında Odalar, Birlikler, Federasyonlar
ve Konfederasyonun Düzenleyecekleri ve Onaylayacakları Belgeler ile Yaptıkları
Hizmet Karşılıklarına İlişkin Tarifeler
ODA
GRUPLARINA
GÖRE
I.GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir ile bu
illerin merkez ilçeleri ve
Büyükşehir dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
MESLEK
GRUPLARINA
GÖRE
17,00TL
7,00 TL
II. GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir İlleri
ile Kalkınmada öncelikli iller
dışında kalan iller ile bu illerin
merkez ilçeleri ve Büyükşehir
dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
III. GRUP ODALAR
Büyükşehir statüsünde
bulunan kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır, Samsun,
Erzurum) bu illerin merkez
ilçeleri ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
13,00TL
7,00TL
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya
döşemecisi demirci, sobacı ve
benzerlerinin tamirciliğini yapanlar ile
milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı,
pazarcı gibi mesleklerde ülke genelinde
7,00TL
10,00TL
SINIFLANDIRMALARI
BELEDİYELERCE YAPILAN İŞ
YERLERİNE GÖRE
1. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
17,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
7,00 TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
13,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
3.Gruptaki Büyükşehir
statüsünde bulunan
kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır,
Samsun, Erzurum) bu
illerin merkez ilçeleri
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
3. Gruptaki Diğer
kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
7,00 TL
10,00TL
7,00TL
7,00TL
2.SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
Diğer kalkınmada öncelikli
illerin merkez ilçeleri
illerin merkez ve tüm
7,00TL
13,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
7,00TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
10,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
7,00TL
3.Gruptaki tüm iller ile
7,00TL
ilçelerinde
3. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
Ülke genelinde
7,00TL
Ek: Nispi olanlarda; belgede geçen değerin binde onudur. Ancak bu miktar belge sahibi esnaf ve sanatkârdan alınan yıllık aidat
miktarını aşamaz. Ücret tarifelerinin birliklerce onaylanması karşılığında belge satış fiyatına ilaveten her bir tarife için 7TL onay ücreti
alınmaktadır.
7,00TL
81
TABLO–20: 01.01.2009 – 30.06.2009 Tarihleri Arasında Odalarca Tahsil Edilecek Üye
Kayıt Ücreti Ve Yıllık Aidatlar Ayrıntılı Tablo
I.GRUP ODALAR
1-YENİ KAYIT
II. GRUP ODALAR
III. GRUP ODALAR
Diğer kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
1-YENİ KAYIT
1-YENİ KAYIT
1-YENİ KAYIT
Maliye harç
pulu
67,05TL
Maliye harç
pulu
67,05TL
Maliye harç
pulu
67,05TL
Maliye harç
pulu
67,05TL
İlan ücreti
85,00TL
İlan ücreti
85,00TL
İlan ücreti
40,00TL
İlan ücreti
40,00TL
Birlik kayıt
ücreti
83,50TL
Birlik kayıt
ücreti
66,50TL
Birlik kayıt
ücreti
50,00TL
Birlik kayıt
ücreti
33,50TL
Oda kayıt ücreti
83,50TL
Oda kayıt
ücreti
66,50TL
Oda kayıt
ücreti
50,00TL
Oda kayıt
ücreti
33,50TL
Evrak bedeli
7,00TL
Merkez ve Büyükşehir dışındaki
ilçelerde
Merkez ve Büyükşehir
dışındaki ilçelerde
Merkez ve Büyükşehir
dışındaki ilçelerde
Birlik kayıt
ücreti
33,50TL
Birlik kayıt
ücreti
33,50TL
Birlik kayıt
ücreti
33,50TL
Oda kayıt ücreti
33,50TL
Oda kayıt
ücreti
33,50TL
Oda kayıt
ücreti
33,50TL
Evrak bedeli
17,00TL
Evrak
bedeli
13,00TL
Evrak
bedeli
10,00TL
2-TERKİN
2-TERKİN
2-TERKİN
2-TERKİN
Maliye harç
pulu
11,20TL
Maliye harç
pulu
11,20TL
Maliye harç
pulu
11,20TL
Maliye harç
pulu
11,20TL
İlan ücreti
20,00TL
İlan ücreti
20,00TL
İlan ücreti
10,00TL
İlan ücreti
10,00TL
Onay bedeli
17,00TL
Onay bedeli
13,00TL
Onay bedeli
10,00TL
Onay bedeli
7,00TL
3-TADİL
3-TADİL
3-TADİL
3-TADİL
Maliye harç
pulu
38,10TL
Maliye harç
pulu
38,10TL
Maliye harç
pulu
38,10TL
Maliye harç
pulu
38,10TL
İlan ücreti
30,00TL
İlan ücreti
30,00TL
İlan ücreti
15,00TL
İlan ücreti
15,00TL
Onay bedeli
17,00TL
Onay bedeli
13,00TL
Onay bedeli
10,00TL
Onay bedeli
7,00TL
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
17,00TL
İlgili eski tasdiknameyi sicil
müdürüne ibraz etmezse ayrıca
9,55TL tasdikname harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
13,00TL
İlgili eski tasdiknameyi sicil
müdürüne ibraz etmezse
ayrıca 9,55TL tasdikname
harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
10,00TL
İlgili eski tasdiknameyi sicil
müdürüne ibraz etmezse
ayrıca 9,55TL tasdikname
harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
10,00TL
İlgili eski tasdiknameyi sicil
müdürüne ibraz etmezse
ayrıca 9,55TL tasdikname
harcı alınır
82
ÜLKE GENELİNDE
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya döşemecisi demirci, sobacı ve benzerlerinin tamirciliğini
yapanlar ile milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı, pazarcı gibi mesleklerde ülke genelinde
Birlik kayıt
ücreti
33,50TL
Oda kayıt
ücreti
33,50TL
TABLO–21: 01.01.2010 - 30.06.2010 Tarihleri Arasında Odalarca Tahsil Edilecek Üye
Kayıt Ücreti Ve Yıllık Aidatlar
ODA
GRUPLARINA
GÖRE
I.GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir ile bu
illerin merkez ilçeleri ve
Büyükşehir dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
MESLEK
GRUPLARINA
GÖRE
182,00TL
73,00 TL
II. GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir İlleri
ile Kalkınmada öncelikli iller
dışında kalan iller ile bu illerin
merkez ilçeleri ve Büyükşehir
dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
III. GRUP ODALAR
Büyükşehir statüsünde
bulunan kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır, Samsun,
109,00TL
Erzurum) bu illerin merkez
ilçeleri ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
73,00TL
Diğer kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
146,00TL
73,00TL
73,00TL
SINIFLANDIRMALARI
BELEDİYELERCE YAPILAN İŞ
YERLERİNE GÖRE
1. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
182,00TL
ve Büyükşehir dahil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
73,00 TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
146,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya
döşemecisi demirci, sobacı ve
benzerlerinin tamirciliğini yapanlar ile
milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı,
pazarcı gibi mesleklerde ülke genelinde
73,00TL
Büyükşehir
statüsünde bulunan
kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır,
Samsun, Erzurum) bu
illerin merkez ilçeleri
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
Diğer kalkınmada
öncelikli illerin merkez
ve tüm ilçelerinde
73,00 TL
109,00TL
73,00TL
73,00TL
2.SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
149,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
73,00TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
109,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
73,00TL
3.Gruptaki tüm iller ile
73,00TL
ilçelerinde
3. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
Ülke genelinde
73,00TL
83
TABLO–22: 01.01.2010 - 30.06.2010 Tarihleri Arasında Odalar, Birlikler, Federasyonlar
ve Konfederasyonun Düzenleyecekleri ve Onaylayacakları Belgeler ile Yaptıkları
Hizmet Karşılıklarına İlişkin Tarifeler
ODA
GRUPLARINA
GÖRE
I.GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir ile bu
illerin merkez ilçeleri ve
Büyükşehir dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
MESLEK
GRUPLARINA
GÖRE
18,00TL
8,00 TL
II. GRUP ODALAR
Ankara, İstanbul, İzmir İlleri
ile Kalkınmada öncelikli iller
dışında kalan iller ile bu illerin
merkez ilçeleri ve Büyükşehir
dâhil ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
III. GRUP ODALAR
Büyükşehir statüsünde
bulunan kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır, Samsun,
Erzurum) bu illerin merkez
ilçeleri ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
15,00TL
8,00TL
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya
döşemecisi demirci, sobacı ve
benzerlerinin tamirciliğini yapanlar ile
milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı,
pazarcı gibi mesleklerde ülke genelinde
8,00TL
11,00TL
SINIFLANDIRMALARI
BELEDİYELERCE YAPILAN İŞ
YERLERİNE GÖRE
1. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
18,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
8,00 TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
15,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
3.Gruptaki Büyükşehir
statüsünde bulunan
kalkınmada öncelikli
iller ile (Diyarbakır,
Samsun, Erzurum) bu
illerin merkez ilçeleri
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
3. Gruptaki Diğer
kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
8,00 TL
11,00TL
8,00TL
8,00TL
2.SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
1.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
8,00TL
15,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
8,00TL
2.Grup iller ile bu
illerin merkez ilçeleri
11,00TL
ve Büyükşehir dâhil
ilçelerinde
Diğer ilçelerinde
8,00TL
3.Gruptaki tüm iller ile
8,00TL
ilçelerinde
3. SINIF İŞ YERLERİ İÇİN
Ülke genelinde
8,00TL
Ek: Nispi olanlarda; belgede geçen değerin binde onudur. Ancak bu miktar belge sahibi esnaf ve sanatkârdan alınan yıllık aidat
miktarını aşamaz. Ücret tarifelerinin birliklerce onaylanması karşılığında belge satış fiyatına ilaveten her bir tarife için 8TL onay ücreti
alınmaktadır.
8,00TL
Diğer kalkınmada öncelikli
illerin merkez ve tüm
ilçelerinde
84
TABLO–23: 01.01.2010 – 30.06.2010 Tarihleri Arasında Odalarca Tahsil Edilecek Üye
Kayıt Ücreti Ve Yıllık Aidatlar Ayrıntılı Tablo
I.GRUP ODALAR
II. GRUP ODALAR
III. GRUP ODALAR
Diğer kalkınmada
öncelikli illerin merkez ve
tüm ilçelerinde
1-YENİ KAYIT
1-YENİ KAYIT
1-YENİ KAYIT
1-YENİ KAYIT
Maliye harç
pulu
73,25TL
Maliye
harç pulu
73,25TL
Maliye
harç pulu
73,25TL
Maliye
harç pulu
73,25TL
İlan ücreti
85,00TL
İlan ücreti
85,00TL
İlan ücreti
40,00TL
İlan ücreti
40,00TL
Birlik kayıt
ücreti
91,00TL
Birlik kayıt
ücreti
73,00TL
Birlik kayıt
ücreti
54,50TL
Birlik kayıt
ücreti
36,50TL
Oda kayıt
ücreti
91,00TL
Oda kayıt
ücreti
73,00TL
Oda kayıt
ücreti
54,50TL
Oda kayıt
ücreti
36,50TL
Evrak
bedeli
7,00TL
Merkez ve Büyükşehir
dışındaki ilçelerde
Merkez ve Büyükşehir
dışındaki ilçelerde
Merkez ve Büyükşehir
dışındaki ilçelerde
Birlik kayıt
ücreti
36,50TL
Birlik kayıt
ücreti
36,50TL
Birlik kayıt
ücreti
36,50TL
Oda kayıt
ücreti
36,50TL
Oda kayıt
ücreti
36,50TL
Oda kayıt
ücreti
36,50TL
Evrak bedeli
15,00TL
Evrak
bedeli
13,00TL
Evrak
bedeli
10,00TL
2-TERKİN
2-TERKİN
2-TERKİN
2-TERKİN
Maliye harç
pulu
31,40TL
Maliye
harç pulu
31,40TL
Maliye
harç pulu
31,40TL
Maliye
harç pulu
31,40TL
İlan ücreti
20,00TL
İlan ücreti
20,00TL
İlan ücreti
10,00TL
İlan ücreti
10,00TL
Onay bedeli
18,00TL
Onay
bedeli
15,00TL
Onay
bedeli
11,00TL
Onay
bedeli
8,00TL
3-TADİL
3-TADİL
3-TADİL
3-TADİL
Maliye harç
pulu
12,30TL
Maliye
harç pulu
12,30TL
Maliye
harç pulu
12,30TL
Maliye
harç pulu
12,30TL
İlan ücreti
30,00TL
İlan ücreti
30,00TL
İlan ücreti
15,00TL
İlan ücreti
15,00TL
Onay bedeli
18,00TL
Onay
bedeli
15,00TL
Onay
bedeli
11,00TL
Onay
bedeli
8,00TL
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
18,00TL
İlgili eski tasdiknameyi sicil
müdürüne ibraz etmezse
ayrıca 9,55TL tasdikname
harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
15,00TL
İlgili eski tasdiknameyi
sicil müdürüne ibraz
etmezse ayrıca 9,55TL
tasdikname harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
11,00TL
İlgili eski tasdiknameyi
sicil müdürüne ibraz
etmezse ayrıca 9,55TL
tasdikname harcı alınır
4- VİZE(5YILLIK)
VİZE
11,00TL
İlgili eski tasdiknameyi
sicil müdürüne ibraz
etmezse ayrıca 9,55TL
tasdikname harcı alınır
85
ÜLKE GENELİNDE
Terzi, kunduracı, mobilyacı, mobilya döşemecisi demirci, sobacı ve benzerlerinin
tamirciliğini yapanlar ile milli piyango seyyar bayi, seyyar satıcı, pazarcı gibi mesleklerde
ülke genelinde
Birlik kayıt
ücreti
36,50TL
Oda kayıt
ücreti
36,50TL
Kaynak: 18,19, 20, 21, 22 ve 23 nolu Tablolar www.tesk.org.tr./kayıt ücreti ve yıllık aidat
genelgelerinden elde edilmiştir.
TABLO–24:I. DERECEDE KALKINMA ÖNCELİKLİ İLLER
1. Adıyaman
2. Ağrı
3. Aksaray
4. Amasya
5. Ardahan
6. Artvin
7. Bartın
8. Batman
9. Bayburt
10. Bingöl
11. Bitlis
12. Çanakkale
(Bozcaada
ve Gökçeada
İlçeleri)
13. Çankırı
14. Çorum
15. Diyarbakır
16. Elazığ
17. Erzincan
18. Erzurum
19. Giresun
20. Gümüşhane
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Hakkâri
Iğdır
Kahramanmaraş
Karabük
Karaman
Kars
Kastamonu
Kırıkkale
Kırşehir
Kilis
31.Malatya
32. Mardin
33. Muş
34. Nevşehir
35. Niğde
36. Ordu
37. Osmaniye
38. Rize
39. Samsun
40. Siirt
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
Sinop
Sivas
Şanlıurfa
Şırnak
Tokat
Trabzon
Tunceli
Van
Yozgat
Zonguldak
Kaynak:www.dpt.gov.tr
Esnaf ve sanatkârların genel olarak esnafların yaptıkları mesleklere göre değişmekle
birlikte ödemekle yükümlü oldukları vergi ve harçlar şunlardır:
DEVLETE ÖDENEN VERGİLER
1. Gelir Vergisi
2. Katma Değer Vergisi
3. Özel Tüketim Vergisi
4. Damga Vergisi
5. Motorlu Taşıtlar Vergisi (varsa motorlu taşıtlar için)
6. Özel İletişim Vergisi (sabit ve cep telefonlarından)
7. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (banka işlemlerinden)
8. Şans Oyunları Vergisi
86
TABLO-25: ESNAFLAR VE KÜÇÜK İŞLETMELERİN TABİ OLDUĞU VERGİ DÜZENİ
Uygulamanın Adı
Defter Belge Düzeni
Basit Usul
(739.052Kişi)
-Defter tutmaz,
-Vergi tevkifatı yapmaz, muhtasar beyanname vermez,
-Geçici vergi ödemez,
-Katma değer vergisinden istisnadır,
-Alınan ve verilen belgelerin kayıtları mükelleflerin bağlı oldukları meslek
odalarındaki bürolarda tutulmaktadır.
Ancak, isteyen mükellefler kayıtlarını hiçbir yerden izin almadan kendileri
tutabilecekleri gibi meslek mensupları da tutabilir.
-Belge vermedikleri günlük hâsılatları için gün sonunda toplu belge
düzenleyebilirler.
İşletme Hesabı
(1.173.127 Kişi
Tahmini)
İşletme hesabı defteri (İşletme hesabını ihtiva eden) tutar.
TABLO–26: YILLAR İTİBARİYLE ESNAF VE SANATKARIN BASİT USULDE ÖDEDİĞİ
VERGİ TUTARI
Basit
Usulde
Mükellef
Sayısı
Toplam
Vergi
Tahsilatı
(TL)
Geliri (TL)
2006
775.141
166.490
173.483.430
214
2007
762.111
197.097
190.359.773
258
2008
744.188
208.705
209.598.472
280
739.052
244.269
215.060.457
330
Yılı
2009*
(Tahmini)
Toplam
Bütçe
Ortalama Yıllık Ödenen
Vergi (TL)
87
BELEDİYEYE ÖDENEN VERGİ VE HARÇLAR
VERGİLER
1. Emlak Vergisi (varsa gayrimenkullerinden – belediyelere)
2. Çevre Temizlik Vergisi
3. İlan ve Reklâm Vergisi (esnafların arasında tabela vergisi olarak biliniyor)
4. Eğlence Vergisi
HARÇLAR
1. İşgal Harcı
2. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı
3. Tellallık Harcı
4. Kaynak Suları Harcı (bu harcın mükelleflerinin hemen hepsi şirkettir)
5. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı
6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
7. Bina İnşaat Harcı
8. Kayıt ve Suret Harcı
9. İmar ile İlgili Harçlar
a. Parselasyon Harcı
b. İfraz ve Tevhit Harcı
c. Plan ve Proje Tasdik Harcı
d. Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcı
e. Yapı Kullanma İzni Harcı
10. İşyeri Açma İzni Harcı
11. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
12. Sağlık Belgesi Harcı
KATILMA PAYLARI
1. Yol Harcamalarına Katılma Payı
2. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı
88
3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı
Belediyelere ödenen vergi, harç ve katılma payları belediyeden belediyeye değişiklik
göstermektedir.
DİĞER MALİYETLER
İŞÇİ GİDERLERİ
Esnaflarımız küçük sermaye sahibi olduğundan dolayı iş yerlerinde genellikle aile
fertlerini ya da akrabalarını çalıştırmaktadır. Bu nedenle işçileri asgari ücretten düşük bir
ücretle sigortasız çalıştıran esnaflar olduğu gibi sigorta yapan esnaflarda
bulunmaktadır.Göreceli olarak sermayenin belirli ölçekte fazla olduğu bazı meslek kollarında
esnaflar en az 1-5 arasında işçi istihdam ettikleri görülmüştür. Ortalamaya bakıldığında
esnaflarımız ortalama 1-2 işçi istihdam ettikleri görülmektedir. Temmuz 2010- Aralık 2010
dönemi için bir kayıtlı işçinin esnafa maliyetine bakıldığında Ankara’da 1.174,01 TL,
İstanbul’da 1.194,01TL’dir.
TABLO-27:BİR KAYITLI İŞÇİNİN ESNAFA MALİYETİ
(01.07.2010-31.12.2010 Dönemi)
(1 Aylık)
Brüt Asgari Ücret
Sigorta Primi İşçi Payı
16 Yaşından Büyükler İçin (TL)
760.50
106.47
İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı
7.61
Gelir Vergisi Matrahı
646.43
Gelir Vergisi
96.96
Damga Vergisi
5.02
Sigorta Primi İşveren Payı (% 19.5)
148.30
İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı (% 2)
15.21
Asgari Geçim İndirimi (Bekar Ve
Çocuksuz)
54,68
İşçinin eline geçen net ücret
599,12
Asgari ücretin bir esnafa
Toplam maliyeti
924.01
İşçinin yemek parası(ortalama)
150
150
İşçinin yol parası(ortalama)
100
120
1.174,01
ANKARA
1.194,01
İSTANBUL
Bir İşçinin Esnafa Toplam Maliyeti
89
ELEKTRİK, SU VE MUHASEBECİ GİDERLERİ
Elektrik ve su giderleri esnafların işyerlerinin niteliğine göre değişmektedir.
Muhasebeci giderleri(danışmanlık yapma,defter tutma,vergi ve SGK işlerinin takibi...) ise
her ilde serbest muhasebeci ve mali müşavirler odasınca ilgili yıl için asgari ücret tarifesi
belirlenmektedir.Bu nedenle muhasebeci giderleri de her ilde esnaftan esnafa farklılık
göstermektedir.
Esnaflarımızın elektrik, su ve muhasebeci gibi sabit giderlerini karşılayıp
karşılayamadığına ilişkin bir siyasal partinin Çerkezköy ilçesinde yapmış olduğu anket bu
giderlerin ödemelerinde zorluk yaşandığını göstermektedir.Bu ankette sabit giderlerle ilgili
soru ve soruya verilen cevaplara bakıldığında;
“Kira, elektrik, işçi ücreti gibi sabit giderlerinizi zamanında ödeyebiliyor musunuz?”
11,49
27,01
Ödeyemedim/Yasal takipte
6,9
6 ay geç ödüyorum
3 ay geç ödüyorum
1 ay geç ödüyorum
31,6
Ödüyorum
22,99
* Saadet Partisi Çerkezköy Esnaf Anketi www.cerkezkoytv.com.
Ödeyemedim/Yasal takipte %11.49,
6 ay geç %6.9
3 ay geç yüzde %31.61,
1 ay geç yüzde %22.99,
Ödüyorum yüzde %27.01’dir.
90
Farklı belediye sınırları içerisinde seçilen berber,kasap,lokanta için kuruluş,faaliyet ve
kapanış aşamasındaki toplam sabit maliyetler aşağıda yer almaktadır.(Ayrıntılı bilgiler Tablo
29,30,31’de yer almaktadır.)
TABLO–28: GENEL GÖRÜNÜM TABLOSU*
BERBER
KURULUŞ
GİDERLERİ
1.198TL
FAALİYET
GİDERLERİ
1.660TL
KAPANIŞ
GİDERLERİ
1.341,73TL
KASAP
1.198TL
1.950TL
1.581,73TL
LOKANTA
798TL
2.510TL
1.291,73TL
Bu tablodan da anlaşılacağı gibi ;
Kuruluş giderleri 800TL-1200TL
Faaliyet giderleri (1 aylık) 1.700-2.500TL
Kapanış Giderleri 1.350-1.600TL arasında değiştiği gözlenmektedir.
Tüm verileri bir araya getirdiğimizde esnaf ve sanatkârlarımızın yukarıda saymış
olduğumuz tüm bu maliyetleri karşılamakta zorlandığını söyleyebiliriz. Çünkü Esnaf ve
sanatkârlarımız küçük sermaye sahibi olduğu düşünüldüğünde bu maliyetler esnaflarımız için
yüksek görünmektedir. Bu nedenle esnafların maliyetlerinin azaltılarak rekabet gücünün
arttırılması gerekmektedir.
*
Tablolar esnaflarla yapılan doğrudan görüşmeler sonucunda oluşturulmuştur.
91
TABLO-29:ÖRNEK BERBER ESNAFININ MALİYETLERİ
KURULUŞ
AŞAMASI
MİKTARI
Vergi Dairesi
-
FAALİYET
AŞAMASI
(1 aylık)
Vergi Dairesi
MİKTARI
1-Gelir Vergisi
100TL
KAPANIŞ AŞAMASI
MİKTARI
Vergi Dairesi
12,33TL+ Varsa Vergi
Borçları
Sosyal Güvenlik
Kurumu
270TL+ Varsa Diğer
SGK Ödemeleri
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
31,40TL Maliye Harcı
2-Muhtasar Beyanname
100TL
3-KDV
Sosyal
Güvenlik
Kurumu
Esnaf ve
Sanatkârlar
Sicili
-
85TL İlan Ücreti
Sosyal Güvenlik
Kurumu
270TL
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
Maliye Harcı
73TL
20,00TL İlan Ücreti
-
18,00TLonay/İşlem
Ücreti
Esnaf ve
Sanatkârlar
Odası
Belediye
Oda
Birlik
95TL
95 TL
800TL
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
190TL Üyelik Aidatı
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
Belediye
Hafta Tatilinde Çalışma
Ruhsatı 200TL
Belediye
İlan Ve Reklam Vergisi
150TL
Varsa Üyelik Aidatı
190TL(95TL Oda 95 TL
Birlik)
Varsa İlan ve Reklam
Vergisi 150TL
Çevre ve Temizlik
Vergisi 150TL
Çevre Ve Temizlik
Vergisi 150TL
Noter
50TL
(Noter defter
onayı,
İmza sirküsü )
TOPLAM
1.198TL
Muhasebeci
100TL
Muhasebeci
100TL
Elektrik
300TL
Elektrik
300TL
Su
100 TL
Su
100 TL
1.660TL
1.341,73TL
AÇIKLAMALAR
Faaliyet aşamasında vergi
dairesine ödenen miktar
görüşülen
kişilerce
verilmemiş
olup,
vergi
daireleri
de
vergi
mahremiyeti
sebebiyle
ödenen
miktarı
belirtmemiştir.
SGK’ya yapılan ödemeler
çalıştırılan işçi sayısına göre
değişmektedir. Bir işçi esas
alınarak
maliyeti
belirlenmiştir.
Esnaf ve sanatkâr sicili ve
odasına yapılan ödemeler oda
gruplarına
göre
değişmektedir.
Tablolarda
Ankara esnaf ve sanatkâr
sicil
ve
odaları
esas
alınmıştır.
Belediyeye ödenen miktarlar
belediyeden
belediyeye
değişmektedir.
TABLO-30: ÖRNEK KASAP ESNAFININ MALİYETLERİ
KURULUŞ
AŞAMASI
MİKTARI
Vergi Dairesi
-
FAALİYET
AŞAMASI
(1 aylık)
Vergi Dairesi
MİKTARI
KAPANIŞ
AŞAMASI
1-Gelir Vergisi
200TL
2-Muhtasar Beyanname
100TL
Vergi Dairesi
MİKTARI
12,33TL
+ Varsa Vergi Borçları
3-KDV
Sosyal Güvenlik
Kurumu
Sosyal Güvenlik
Kurumu
-
Sosyal Güvenlik
Kurumu
270TL
270TL
+ Varsa Diğer SGK Ödemeleri
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
85TL İlan
Ücreti
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
20,00TL İlan Ücreti
73TL Maliye
Harcı
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
Belediye
Oda
95TL
Birlik
95 TL
800TL
31,40TL Maliye Harcı
18,00TL Onay/İşlem Ücreti
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
190TL Üyelik Aidatı
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
AÇIKLAMALAR
Faaliyet aşamasında vergi
dairesine ödenen miktar
görüşülen kişilerce verilmemiş
olup, vergi daireleri de vergi
mahremiyeti sebebiyle ödenen
miktarı belirlenememiştir.
SGK’ya yapılan ödemeler
çalıştırılan işçi sayısına göre
değişmektedir. Bir işçi esas
alınarak maliyeti belirlenmiştir.
Esnaf ve sanatkâr sicili ve
odasına yapılan ödemeler oda
gruplarına göre değişmektedir.
Tablolarda Ankara esnaf ve
sanatkâr sicil ve odaları esas
alınmıştır.
Varsa Üyelik Aidatı 190TL
(95TL Oda 95 TL Birlik)
Belediye
Hafta Tatilinde Çalışma Ruhsatı
150TL
Belediye
Varsa İlan ve Reklam Vergisi 150TL
Çevre ve Temizlik Vergisi 150TL
Belediyeye ödenen miktarlar
belediyeden belediyeye
değişmektedir.
İlan Ve Reklam Vergisi 150TL
Noter
50TL
(Noter defter onayı,
İmza sirküsü )
TOPLAM
1.198TL
Muhasebeci
Çevre Ve Temizlik Vergisi
150TL
150TL
Muhasebeci
150TL
Elektrik
500TL
Elektrik
500TL
Su
90 TL
Su
90 TL
1.950TL
1.581,73TL
93
TABLO-31: ÖRNEK LOKANTA ESNAFININ MALİYETLERİ
KURULUŞ
AŞAMASI
FAALİYET
AŞAMASI
(1 aylık)
MİKTARI
Vergi Dairesi
-
Vergi Dairesi
MİKTARI
KAPANIŞ
AŞAMASI
1-Gelir Vergisi 500TL
2-Muhtasar Beyanname
Vergi Dairesi
MİKTARI
12,33TL
+ Varsa Vergi Borçları
400TL
3-KDV 250TL
Sosyal Güvenlik
Kurumu
Sosyal Güvenlik
Kurumu
-
Sosyal Güvenlik
Kurumu
270TL
270TL
+ Varsa Diğer SGK Ödemeleri
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
85TL İlan
Ücreti
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
Esnaf ve Sanatkârlar
Sicili
20,00TL İlan Ücreti
73TL Maliye
Harcı
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
Belediye
Oda
95TL
Birlik
95 TL
400TL
31,40TL Maliye Harcı
18,00TL Onay/İşlem Ücreti
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
190TL Üyelik Aidatı
Esnaf ve Sanatkârlar
Odası
Varsa Üyelik Aidatı 190TL(95TL
Oda 95 TL Birlik)
Belediye
Hafta Tatilinde Çalışma Ruhsatı
150TL
Belediye
Varsa İlan ve Reklam Vergisi 100TL
Çevre ve Temizlik Vergisi 100TL
AÇIKLAMALAR
Faaliyet Aşamasında Vergi
Dairesine Ödenen Miktar
Görüşülen Kişilerce
Verilmemiş Olup, Vergi
Daireleri De Vergi
Mahremiyeti Sebebiyle Ödenen
Miktarı Belirlenememiştir.
SGK’ya yapılan ödemeler
çalıştırılan işçi sayısına göre
değişmektedir. Bir işçi esas
alınarak maliyeti belirlenmiştir.
Esnaf ve sanatkâr sicili ve
odasına yapılan ödemeler oda
gruplarına göre değişmektedir.
Tablolarda Ankara esnaf ve
sanatkâr sicil ve odaları esas
alınmıştır.
Belediyeye ödenen miktarlar
belediyeden belediyeye
değişmektedir.
İlan ve Reklam Vergisi 100TL
Çevre ve Temizlik Vergisi 100TL
Noter
50TL
(Noter defter
onayı,İmza sirküsü )
TOPLAM
798TL
Muhasebeci
100TL
Muhasebeci
100TL
Elektrik
300TL
Elektrik
300TL
Su
150 TL
Su
150 TL
2.510TL
1.291,73TL
94
GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
1- Esnaf tanımının açık ve net bir şekilde yapılmalı ve esnaflar yapılan tanıma uygun
bir biçimde vergilendirmeye tabi tutulmalıdır.Esnaf ve ticaret odalarına kayıt konusundaki
karışıklık çözülmelidir.Bu sorunun çözülmesi ülkemizdeki esnaf sayılarının ve esnaflara
ilişkin verilerin sağlıklı bir şekilde elde edilmesini sağlayacaktır. Bu veriler doğrultusunda
esnaf ve sanatkârlara yönelik doğru politikaların uygulanmasında aracılık edecektir.
2- Esnaf ve sanatkârların iş yeri açarken başvuracakları makamların sırası açıkça
belirtilmelidir. Zira başvurulacak makamlar belirtilmesine rağmen bunların sırası, ilgili
kurumların sitelerinde yer almamaktadır. Bu da iş yeri açmak isteyen vatandaşın bilgi sahibi
olmasını sağlayacaktır.
3- Esnaf ve sanatkârların iş yeri açarken istenilen belgelerde özellikle belediyelerde
hangi iş yeri ise ona göre belgelerin ayrı başlıklarda düzenlenerek verilmesi vatandaşlar
açısından daha yararlı olacaktır. Bunun yanı sıra TESK ve diğer meslek odaları da aynı
hassasiyeti göstermeli ve süreçleri daha ayrıntılı bir biçimde anlatmalıdırlar.
4- Esnaf ve sanatkârlar konusunda kanunda belirtilen hususların çıkarılacak bir
yönetmelikle daha açık bir biçimde düzenlenmelidir. İstenilen evraklar ise ilgili bakanlığın
tebliği veya yönergesiyle açık bir biçimde düzenlenmelidir. Bu belgeler dışında başka bir
evrak istenmemelidir. Aynı belgeler tekrar tekrar kuruluşlarca esnaftan istenmemelidir.
5- Esnaf ve sanatkârların işyeri açmalarını kolaylaştırmak için tek durak ofislerine
benzer bir yapı oluşturarak buradaki sorunlar giderilebilir. Girişimci ruhun önündeki engelleri
kaldırarak sermaye birikiminin önünü açmak gerekir. Bu yapı odalara verilebilir. Ancak bu
yapının nasıl işleyeceği ve denetiminin nasıl yapılacağı gibi hususlar ön plana çıkmaktadır.
Bu yapı üzerinde tartışmak gerekmektedir.
6- Esnaflarımızın kuruluş maliyetlerini azaltmak için İş yeri açılmasından itibaren
vergi ödemelerinde belediye vergi/harç/ruhsat bedelleri dahil olmak üzere 3 yıl esnaftan iş
yeri açmayla ilgili herhangi bir bedel alınmamalı (Gelir Vergisi, İlan ve Reklam Vergisi,
Emlak Vergisi, Çevre ve Temizlik Vergisi, Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı, İşyeri
Açma İzin Harcı, Sosyal Güvenlik Primi) ve İşletmenin 3. yılından sonra makul taksitlerle bu
bedellerin alınması sağlanarak esnafların desteklenmesi yoluna gidilebilir.
7-Esnaf ve sanatkârların iş yeri kapatırken kendileri açısından cezayı gerektirecek
durumları önlemek için sadece bu kurumlara(vergi dairesi, belediye) başvurmakta; ancak
sicile veya odaya başvurmamaktadır. Esnaf odaya başvurmadığı için buradaki üyelik aidatları
birikmektedir. Bunun sonucu bazı odalar ilamsız icra yoluna gidebilmektedir. Bu sebeple iş
yerini kapatılırken esnaf ve odalar arasında ihtilaflar gündeme gelmektedir. Esnaf ve
sanatkârların iş yerinin kapatılmasındaki en büyük sorun budur. Bu sorun temelde üç
nedenden kaynaklanmaktadır:
I)Esnaf ve sanatkârların iş yerinin kapatılması sürecinde yeterince bilgi sahibi olmayışı
II) Esnaf ve sanatkârların iş yerinin kapatılmasında ilgili sicil terkin ve oda üyelik
aidatlarından kaçınmak isteyişleri
III) Esnaf ve sanatkârların iş yerinin kapatılma işini muhasebecilerce yaptırması
sonucu iş yerinin kapatılmasında gecikmelerin yaşanmasıdır.
8-Esnaf ve sanatkârların iş yerinin kapatılması sürecinde yaşadığı bu sorunun aşılması
için:
I) Vergi usul kanununun 160. maddesine göre: “VUK 153 üncü Maddede yazılı
mükelleflerden işi bırakanlar, keyfiyeti vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar.
(Ek fıkra: 22/07/1998 - 4369/3 md.;Değişik fıkra: 16/07/2004 - 5228 S.K./6.mad) İşi
bırakma bildiriminde bulunmayan bir mükellefin işi bıraktığının tespit edilmesi veya yapılan
araştırma ve yoklamalar sonucunda bilinen adreslerinde bulunamaması ve başka bir adreste
faaliyetine devam ettiğine dair bilgi edinilememesi veya başkaca bir ticarî, ziraî ve meslekî
faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis
ettirdiğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilmesi ve
mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi halinde, mükellef
(matrahlı veya matrahsız beyanname verenler dahil) işi bırakmış addolunur ve mükellefiyet
kaydı vergi dairesince terkin edilir. Bu durum, ilgili kamu kurum ve kuruluşu ile kamu
kurumu niteliğindeki meslek üst kuruluşuna da bildirilir.”hükmü yer almaktadır. Ancak
vergi dairesince bu yükümlülük daha çok resen terk işlemlerinde söz konusudur. Esnaf kendi
isteğiyle bir kapatma yaptığında uygulanmamaktadır. Esnaf sicilleri ancak Sicil
96
müdürünün
doğrudan
bunu
araştırması
sonucu
ilgilinin
iş
yerini
kapattığını
öğrenebilmektedir. VUK 160. maddenin 2. fıkrasının son bölümü “Bu durum ve iş yeri
kapamaya ilişkin başvurular ilgili kamu kurum ve kuruluşu ile kamu kurumu niteliğindeki
meslek üst kuruluşuna ve ilgili sicillere bildirilmesi zorunludur.” şeklinde bir düzenleme
yapılabilir. İlgilinin vergi dairesine başvurması durumunda esnaf sicilinin ve odaların vergi
dairesinin e-sistemini görmesi sayesinde herhangi bir kanun değişikliğine gerek olmaksızın
üyelerin takibini sağlanabilir.
II)İş yerlerinin kapatılmasında ilgili kurumlar arasında eşgüdüm ve bilgi alış verişi
sağlanmadır. Bu da ilgili kurumların elektronik ortamda kendileri için gerekli bilgileri
görebilecek bir yapılanmayla mümkün olabilecektir.
III) İş yerlerini kapatılırken kapatmayla ilgili işler muhasebecilere verilebilmektedir.
Ancak kimi muhasebeciler işlemleri zamanında yapmamakta ya da sadece vergi
dairelerindeki işlemleri gerçekleştirmektedir. Dolayısıyla bu durum, oda üyeliğinin son
bulmaması
gibi
sorunların
devam
etmesine
neden
olmaktadır.
İlgili
esnafların
muhasebecilerinin işlemlerini takip etmesi sağlanmalıdır.
IV) İş yerlerinin kapatılmasındaki süreçte esnafın ilgili odaya ve sicile gelmeyişinin
nedeni bunlarla ilgili ücret ve harçlardan kaçınmak isteyişleridir. Ekonomik yetersizlikler
sebebiyle iş yerini kapatmak zorunda kalan esnaflar bu harç ve ücretleri ödemek
istememektedir. Bu sürecin daha sağlıklı işleyebilmesi için kapatmanın sicilden ücretsiz
olarak yapılması gerekmektedir. Bu sayede yeni açılan iş yerleri ve kapanan iş yerleri
açısından sağlıklı değerlendirmeler yapılabilecektir. Bu değerlendirmeye göre odalar
bütçelerini belirlemektedir. Bunun da sağlıklı işlemesi kamu hizmeti sunan esnaf ve sanatkâr
oda ve birliklerinin yapılarının daha da sağlamlaşmasını sağlayacaktır.
İş yeri açma ve kapatma maliyetleri incelendiğinde bir iş yeri kapatmanın maliyeti iş
yeri açmaya göre nispeten daha azdır. Ancak esnafın kapatmada sermayesini kaybettiği için
az olan masrafları bile karşılamak istememektedir. Bu nedenle iş yeri kapatılırken özellikle
sicilden terkin işlemlerinin ücret veya harç alınmadan yapılması iş yerlerinin kapatılması için
ilgili esnafın sicile gelmesini sağlayacaktır.
97
9- Gerek iş yerlerinin açılmasında gerekse de kapanmasında esnafların maliyetleri
fazladır. Esnaf küçük sermaye sahibidir. Çoğu zaman oda üyelik aidatlarını ödeyememektedir.
Odalar ise bunları tahsil etmekte zorlanmaktadır. Esnaf iş yerlerini kapatmak istediğinde
biriken aidatlarını vermekten kaçınmakta çoğu zaman sicilden sonra odaya da gitmemektedir.
Bu durumun temelinde esnaf odalarının mali yönden güçlü olmayışı yatmaktadır. Mali
yönden güçlü olmayan odalar küçük de olsa biriken bu üyelik aidatları için icra yoluna
başvurabilmektedir. Bu sorunun çözülmesi için daha önce iş yerlerini kapatıp sicile veya
odaya başvuru yapmayan üyeler ilgili kurumların koordinasyonuyla belirlenmeli ve belli bir
tarihten sonra ilgili esnaf vergi dairesine başvurduğu zaman diğer kuruluşlarda kanunen
yapması gereken işlemler vergi dairesince kişiye bildirilmelidir.
10- Esnaf ve sanatkârların bürokrasi ve kırtasiyecilik sebebiyle yaşadıkları sorunlara
en etkin çözümlerden birsi de vergi dairesi, esnaf ve sanatkâr sicili, meslek odaları, SGK,
belediyeler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve ilgili diğer kurum ve kuruluşlar arasında
birbirlerinin sistemlerini görecek e-sistemin kurulmasıdır.Böylelikle kırtasiyeciliğin önüne
geçilmiş olacaktır.
11-İlgili kurumlar arasında ortak bir platform oluşturarak esnaf ve sanatkârların
sorunları görüşülmeli ve çözüm önerileri değerlendirilmelidir. Esnaf odaları ve birlikleri
maddi açıdan güçlendirilmeli ve esnafların hak ve menfaatlerini koruyacak yasal bir
düzenlemeye tabi tutulmalıdır.
98
KAYNAKÇA
1982 TC Anayasası
213 Sayılı Vergi Usul kanunu
5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu
5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu
6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
13 Haziran 2007 tarihli Resmi Gazete 26551 Sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının
Esnaf ve Sanatkâr İle Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu Kararı
2005 Tarihli 9207 Karar Sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına ilişkin Yönetmelik
16 Eylül 2005 Tarihinde Çıkarılan Esnaf ve Sanatkâr Sicili Yönetmeliği
2008 tarihli Esnaf ve Sanatkârların Ödeyecekleri Kayıt Ücreti Yıllık Aidat Hakkında
Yönetmelik
2008 tarihli Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşlarının Üst Kuruluşlarına Ödeyecekleri
Kayıt Ücreti ve Katılma Payları İle Düzenledikleri ve Onayladıkları Belgeler İle Yaptıkları
Hizmetler Karşılığında Alacakları Ücretler Hakkında Yönetmelik
Vergi Dairesi İşlem Yönergesi
Türk Ticaret Kanunu Tasarısı
TESK 2008 Esnaf Raporu
Aralık–2008 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Esnaf ve Sanatkârlar Değişim, Dönüşüm,
Destek(3D) Strateji Belgesi
TESK 2009 Esnaf Raporu
TESK 2009 Esnaf ve Sanatkârların Sorunları ve Çözüm Önerileri
Aralık–2009 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Esnaf ve Sanatkârlar Değişim, Dönüşüm,
Destek(3D) Strateji Belgesi
www.tesk.org.tr.
www.dpt.gov.tr
www.cerkezkoytv.com.
99