Aort Anevrizması Kılavuzu

Transkript

Aort Anevrizması Kılavuzu
AORT ANEVRİZMASI KILAVUZU
Aort anevrizması nedir?
Aort anevrizması
aortta, aort duvarının
anevrizma zayıf olduğu
alanlarda gelişen bir
balonlaşmadır. Aortun
içinden pompalanan
kanın basıncı, zayıflayan
kısmın bir balon gibi
dışarıya genişlemesine
neden olur.
Anevrizma
aortun herhangi bir
kısmında gelişebilir.
Anevrizmanın türünü,
bulunduğu yer belirler:
çıkan
torasik aort
inen torasik
aort
kalp
akciğer
karaciğer
böbrek
A
bdominal aort anevrizmaları aortun
abdomenden geçen kısmında meydana gelir.
Aort anevrizmalarının en yaygın görülen türüdür.
abdominal
aort
T
orasik aort anevrizmaları aortun göğüs
içindeki kısmında meydana gelir. Torasik bir aort
anevrizması aort kökünde, çıkan aortta, arkus
aortada (göğüs içinde aortun büküldüğü kısım)
veya inen aortta gelişebilir.
Aort anevrizmasıyla ilişkili riskler nelerdir?
Aort, oksijenden zengin kanı kalpten vücudun tüm
bölümlerine dağıtan ana atardamardır.
Anevrizmaların boyutu zamanla büyüyebilir. Bir
anevrizma genişledikçe, semptomlara neden olmaya başlayabilir. Anevrizma çok fazla büyüdüğünde yırtılabilir ve hayati
tehlike oluşturan bir kanamaya veya anında ölüme yol açabilir — önceden hiçbir uyarı vermeden.
Anevrizmanın içinde bir kan pıhtısı da oluşabilir. Kan pıhtısının küçük parçaları koparak vücudun içinde
dolaşabilir. Eğer kan pıhtısının küçük bir parçası beyinde veya kalp kan damarında sıkışırsa, inmeye veya kalp krizine
yol açabilir. Böbrekler veya karaciğer gibi diğer hayati organlarda, bir kan pıhtısı parçası normal fonksiyonu bozabilir.
Son olarak, bacaklarda, ayaklarda veya kollarda kan akışını bloke eden bir kan pıhtısı parçası ise uyuşukluğa, güçsüzlüğe,
karıncalanmaya veya üşümeye, sersemlik hissine veya yerel ağrıya yol açabilir.
SYDELL AND ARNOLD MILLER FAMILY
HEART & VASCULAR INSTITUTE
www.clevelandclinic.org/heart
© 2000-2009 The Cleveland Clinic Foundation. Her hakkı saklıdır. Rev. 10/09
Semptomları nelerdir?
Aort anevrizması olan hastaların çoğunda hiçbir şikayet
görülmez. Anevrizma genellikle başka ve ilgisiz bir durum
için yapılan rutin sağlık tetkikleri sırasında bir röntgen filmi
ile keşfedilir.
Birçok aort anevrizması, semptomlara neden olacak
büyüklüğe gelmeden önce, yıllar boyunca yavaşça büyür.
Büyük anevrizmalar bile hiçbir semptom vermeyebilir.
Semptomlar meydana geldiğinde, anevrizmanın yerine
bağlı olarak en yaygın görülenleri göğüste veya karında
ağrıdır. Ağrı aralıklı veya sürekli olabilir.
Bazı kişiler abdominal aort anevrizmasının semptomu
olarak karınlarında nabız gibi ritmik bir atım hissi
olduğunu söyler. Torasik aort anevrizması sırt ağrısına,
nefes darlığına veya yutma zorluğuna neden olabilir.
Torasik anevrizma semptomları, anevrizmanın arkus
aortada olduğu durumlarda daha yaygındır.
Yırtılan bir anevrizma genellikle ani ve şiddetli bir
ağrıya, ve anevrizmanın yeri ve kanama miktarına bağlı
olarak şuur kaybına veya şoka yol açar. Yırtılmış anevrizma
acil tedavi gerektirir.
Aort anevrizmaları nasıl teşhis edilir?
Herhangi bir semptom vermeyen çoğu anevrizma,
genellikle diğer bir ilgisiz durum için yapılan rutin sağlık
muayeneleri sırasında, röntgen filmiyle keşfedilir. Bazı
durumlarda ise, anevrizmanın semptomlara neden olacak
kadar büyümesi ve hastanın bunun üzerine doktora
gitmesiyle anlaşılır. Eğer abdominal aort anevrizmasından
şüpheleniliyorsa, doktorunuz teşhis için ultrason veya BT
taraması yapabilir.
Eğer herhangi bir anevrizma semptomunuz varsa, semptomlarınızın değerlendirilebilmesi için hemen doktorunuzu
arayın. Eğer semptomlarınızın tıbben acil durum olduğunu düşünüyorsanız, randevu almayı beklemeyin. Derhal
911’i (Türkiye için 112 Hızır Acil) arayın ve en yakın hastaneye götürülmek istediğinizi söyleyin.
Anevrizma Terimleri Sözlüğü
Abdominal aort: Aortun karnın içinden geçen kısmı.
Abdominal aort anevrizması: Abdominal aortta meydana
gelen anevrizma.
Aort: Aort (veya aorta), oksijenden zengin kanı kalpten
vücudun tüm bölümlerine dağıtan ana atardamardır.
Aort anevrizması: Aort duvarının zayıflamış bir alanında
aortta gelişen bir balonlaşma. Aortun içinden pompalanan
kanın basıncı, zayıflayan kısmın bir balon gibi dışarıya
genişlemesine neden olur. (Birinci sayfadaki çizime bakın).
Aort diseksiyonu: Aort katmanlarında yırtılma, hayatı
tehdit eden bir iç kanamaya yol açabilir. Aort diseksiyonu
acil tedavi gerektirir.
Aort kökü: Aortun kalbe bağlı olduğu kısımdır. Aort kökü;
annulus (sert, fibröz halka) ve aort kapağı yapraklarından;
ve koroner arterlerin bağlandığı yerdeki açıklıklardan
(koroner ostium) oluşur. Bir sonraki sayfadaki çizime bakın.
Aort rüptürü (yırtılması): Aortun bir kısmının patlaması
ve hayatı tehdit eden iç kanamaya neden olmasıdır. Aort
rüptürü acil tedavi gerektirir.
Aort anevrizmasının endovasküler onarımı: Aort
anevrizmasının kasıkta yapılan küçük kesiler içinden
gerçekleştirilen daha az invaziv bir cerrahi onarımıdır.
2
Bir kateter (küçük ve esnek boru) kılavuzluğuyla, kan
damarlarının içinden bir stent-greft geçirilir ve anevrizma
alanına ilerletilir. Stent-greft aortun hastalıklı segmentine
yerleştirilerek bir kol gibi aortu «yeniden kaplaması» ve
böylece kanı anevrizmadan uzağa yönlendirmesi sağlanır.
Sakküler (keseli) anevrizma: Aortun bir tarafında gelişen
küçük ve dengesiz bir kabartı şeklindeki anevrizmadır.
Torasik aort: Aortun göğüs bölgesinden geçen kısmıdır ve
çıkan (asendan) ve inen (desendan) torasik aortları içerir.
Sayfa 1’deki resime bakın.
Torasik aort anevrizması: Torasik aortta gelişen
anevrizma. Aort kökünde, çıkan aortta, arkus aortta
veya inen aortta olabilir. Torasik aort anevrizması,
zamanında tespit edilirse onarılabilir.
Torakoabdominal aort: İnen ve abdominal aort.
Torakoabdominal anevrizma: Torasik aortun alt kısmında
ve abdominal aortun üst kısmında gelişen bir anevrizma.
Trombüs: Anevrizma alanında oluşabilecek kan pıhtısı.
Eğer yerinden ayrılırsa, bir inme meydana gelme riskini
artırabilir.
Aort anevrizmaları nasıl teşhis edilir? (devam)
Torasik aort anevrizmalarının teşhisinde tipik olarak
BT taraması veya MR kullanılır.
Aort anevrizması teşhisi doğrulanınca, bir
damar uzmanı çeşitli görüntüleme testleri kullanarak
anevrizmanın boyutu, şekli ve tam yeri gibi ek bilgiler
toplar. Aşağıdaki ek tanısal testler yapılabilir:
Y
üksek çözünürlüklü BT taraması
Anjiyografi (kan damarlarının X-ışınıyla
görüntülenmesi)
Transözofageal ekokardiyografi (TEE), aortun
ultrason görüntülerini özofagus (yemek borusu)
içinden kaydeder
İntravasküler ultrasonografi (kan damarlarının
içini inceler)
Aort Kökü
Koroner
arterler
Sinotübüler bileşke
Kök
Valsalva sinüsleri
Annulus
Aort anevrizmasının risk faktörleri nelerdir?
Abdominal Aort Anevrizması Taraması
Abdominal ultrasonografi, aort anevrizması riski
yüksek kişilerde kullanılması gereken, abdominal
aort anevrizma taraması için etkili bir önleyici tarama
yöntemidir.
Cleveland Clinic uzmanları Damar Cerrahisi
Derneği ve Vasküler Tıp ve Biyoloji Derneği’nin
tarama önerilerini takip eder. Bu kılavuz kurallara göre
abdominal ultrasonografi taraması aşağıdaki hastalar
için önerilmektedir:
60-85 yaş arasındaki tüm erkekler
Kardiyovasküler risk faktörleri olan tüm 60-85 yaş
arası kadınlar
Ailesinde abdominal aort anevrizması öyküsü olan
50 yaş ve üstü tüm erkek ve kadınlar
Abdominal aort anevrizması ultrasonografisinin
sigorta tarafından karşılanıp karşılanmaması, sizin
sigortanıza bağlıdır. Belirli ödeme seçenekleri için lütfen
sigorta şirketinizle görüşün.
Medicare şu anda, Medicare’e kaydolunduktan
sonraki ilk 12 ay içinde, uygun bulunan yaşlı kişilere bir
seferlik ücretsiz abdominal ultrasonografi sunmaktadır.
Ömürleri boyunca en az 100 sigara içmiş erkekler, ve
ailesinde abdominal aort anevrizması öyküsü olan erkek
ve kadınlar, Medicare taramasına hak kazanmaktadır.
U.S. Preventive Services Task Force (USPSTF) Abdominal Aort
Anevrizması Taraması: Öneri Açıklaması’na dayanmaktadır.
AHRQ Yayın NO. 05-0569-A, Şubat 2005. Agency for Healthcare
Research and Quality, Rockville, MD. www.ahrq.gov/clinic/uspstf05/
aaascr/aaars.htm
Kalp krizi içinde geçerli olan risk faktörlerinden
bazıları aort anevrizması riskini de artırır:

Ateroskleroz (arter duvarlarında sertleşme)
Yüksek tansiyon
Diyabet
Yüksek kolesterol
Sigara içme
Kalıtsal
Biküspit aort kapağı
Yaralanma veya enfeksiyon da, aort duvarları
zayıflamışsa anevrizmanın gelişmesine yol açabilir.
Kalıtsal Kusurlar
Giderek daha fazla sayıda insan, kan damarı
duvarlarındaki kalıtsal kusurlar nedeniyle aort
anevrizması riskini taşımaktadır. Bağ dokusunda kalıtsal
bir bozukluk olan Marfan sendromu, nispeten nadir
görülen ancak sıklıkla aort anevrizmasına yol açan
bir durumdur. Cleveland Clinic damar ve kalp damar
cerrahları, Marfan sendromlu kişilerin tedavisi için çok
etkili teknikler geliştirmiştir ve bu durumun tedavisinde
dünyanın en geniş tecrübelerinden birine sahiptir.
3
Eğer bende aort anevrizması teşhis edilirse,
«bekleyip görmek» ne anlama geliyor?
Anevrizmaların tedavisinde hedef, anevrizmanın boyu
ile birlikte büyüyen rüptür (yırtılma) riskini azaltmaktır.
Eğer sizin anevrizmanız küçükse, doktorunuz büyüyüp
büyümediğini ve boyutunun ne hızda arttığını görmek için
her 6 ila 12 ayda bir BT veya ultrasonla kontrol edecektir.
«Bekleyip görmek» budur.
Anevrizma kritik bir boyuta gelince, tedavi vakti
gelmiş demektir. Cleveland Clinic uzmanları, doktorların
tedavi için en uygun zamanı belirlemesine yardımcı olmak
amacıyla, anevrizmanın büyüklüğüne ve diğer ölçümlere
dayalı bir matematik formülü geliştirmiştir. Anevrizmanın
büyüme hızı, semptomlarınız, yaşınız ve diğer tıbbi
durumlarınız da tedavi planlanırken dikkate alınır.
Aort anevrizmaları nasıl tedavi edilir?
Aort anevrizmalarının tedavisi, açık ameliyat veya
endovasküler onarım teknikleridir. Bunlar farklı uzmanlık
alanlarından doktorların ekip olarak birlikte çalıştığı
karmaşık prosedürlerdir. Cleveland Clinic’te her yıl
1000’den fazla hasta anevrizma tedavisi görmektedir.
Doktorunuz anevrizmanızın yeri, şekli ve
büyüklüğüne ve ayrıca yaşınız, genel sağlığınız ve
görüntüleme testlerinden elde edilen bilgilere dayanarak
sizin için en uygun tedaviyi önerecektir.
Eğer aortun uzun bir kısmı boyunca anevrizmanız
veya çok sayıda anevrizmanız varsa, en iyi yaklaşım açık
ameliyat ile endovasküler onarımın bir kombinasyonu
olabilir. Cleveland Clinic kalp damar ve damar cerrahları,
bu melez yaklaşımın kullanılmasında dünyanın en
deneyimli cerrahları arasında yer alır.
Açık cerrahi onarım
Açık cerrahi onarım sırasında, anevrizmanın yerine
bağlı olarak göğüste veya batında bir kesi yapılır. Prosedür
sırasında, aortun balonlaşmış olan hastalıklı alanına
astarlanan bir sentetik greft dikilerek yerine tutturulur
ve böylece kusurlu bölgenin her iki taraftan normal aort
ile bağlanması sağlanır. Prosedür tamamlanınca kan
damarının yeni ve sentetik kısmı normal ve sağlıklı bir
aort gibi görev yapar. Cleveland Clinic cerrahları, aort
anevrizmaları tedavisinde ileri cerrahi teknikler geliştirme
ve uygulamalarıyla dünya genelinde tanınmaktadır.
4
yaygın aort anevrizmasının greft ile onarımı
Prosedür genellikle 3 ila 5 saat sürer ve ardından
5 ila 10 gün hastanede kalınır. Bazı hastalar nekahatlerini
tamamlamak için kısa süreli olarak bir rehabilitasyon
tesisinde kalır. Çoğu insan normal yaşantısına 6 ila 12
haftada döner. Açık cerrahi onarım, uzun vadeli sonuçları
çok iyi olan, kanıtlanmış bir tedavidir.
Endovasküler onarım
Endovasküler onarım, abdominal aort anevrizmasında
hızla tercih edilen tedavi olma yönünde ilerlemektedir ve
torasik aort anevrizması tedavisinde de gitgide daha fazla
kullanılmaktadır. Cleveland Clinic cerrahları bu gelişmiş
anevrizma tedavi tekniklerine öncülük etmişlerdir.
Endovasküler onarım prosedürü sırasında, cerrah
kasık alanında küçük kesiler yaparak, aorta bağlanan
arterlere erişir. Arterlerin içinden geçirilen bir kılavuz
tel aortun hastalıklı bölümüne doğru ilerletilir.
Endovasküler onarım (devam)
Takip Bakımı
Cerrah, röntgen ışını kılavuzluğunda, stent-grefti
kılavuz tel üzerinden bir kateterin (uzun ince bir
boru) içine yerleştirir. Stent-greft, aortun zayıflamış
alanını kuvvetlendirmek için kullanılan kumaş benzeri
bir borudur ve metal tel stentlerle (çerçeve de denir)
desteklenir.
Doktorunuz, bir fizik muayene ve tanısal testler
yapılması için sizi düzenli aralıklarla görmek isteyecektir.
Doktorunuz bu ziyaretlerden edinilen bilgileri kullanarak
tedavinizin ilerlemesini izler. Takip randevularının ne
sıklıkta alınması gerektiğini doktorunuza sormalısınız.
Cerrah daha sonra stent-grefti kateterin içinde
kılavuz tel boyunca hareket ettirerek, anevrizma alanına
ilerletir. Burada kateter geri çekilir ve stent-greft
anevrizmanın iki yanında bir yay gibi genişler. Sağlam
bir şekilde yerine yerleştikten sonra, stent-greft, kanın
anevrizmayı itmeden akabileceği yeni bir geçiş yolu
görevi görür. Anevrizmanın üzerine uygulanan basınç
olmadığından, zamanla anevrizma küçülür.
Endovasküler onarım şu avantajları sunar:
Prosedür tipik olarak 1 ila 3 saat sürer
Hastalar prosedürden birkaç gün sonra eve gidebilir
Açık cerrahi tekniklere oranla, kesiler daha
küçüktür ve daha az travma vardır
Çoğu insan normal yaşantısına 2 ila 6 hafta içinde
döner.
Endovasküler stent-grefti olan hastalar düzenli
aralıklarla doktorlarına geri dönmeli ve stent-greft
konumu bir BT taramasıyla izlenmelidir.
Eğer size anevrizma teşhisi konulduysa veya
anevrizma tedavisi gördüyseniz, kalp açısından
sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemeniz önem taşır.
Sağlık ekibiniz hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı
olabilir, ancak ilaçları reçetede belirtildiği gibi almak,
takip randevularınıza gitmek ve tedavi ekibinin aktif
bir üyesi olmak yine sizin görevinizdir. Sağlığınızı
iyileştirmek için aşağıdakileri yapabilirsiniz:
Sigarayı bırakma
Yüksek kolesterol tedavisi
Yüksek tansiyon ve diyabeti kontrol altına alma
Düzenli egzersiz
Cleveland Clinic egzersiz çabalarınızda en üst
düzeye çıkmanıza ve başarılı olmanıza yardımcı
olacak planlı ve gözetmenli bir yürüyüş programı
sunmaktadır. Bu programa randevu almak için
lütfen 216.444.9353 veya 800.223.2273, dahili
49353 numaralı telefonu arayın.
Kalp açısından sağlıklı beslenme
Sağlıklı kiloda kalma
zman bir diyetisyen sizinle birlikte çalışarak
U
kilo verme hedeflerinize ulaşmanız için size kalp
açısından sağlıklı bir beslenme programı sunabilir.
Randevu almak için lütfen 216.444.9353 veya
800.223.2273, dahili 49353 numaralı telefonu arayın.
Stres ve öfke kontrolü
Reçeteli ilaçlarınızı belirtildiği gibi almak
Doktorunuza düzenli olarak takip ziyaretleri
Bu bilgiler doktorunuzun veya sağlık uzmanınızın tıbbi görüşlerinin yerini alma amacını taşımaz. Belirli bir
tıbbi durum hakkında görüş almak için lütfen sağlık uzmanınıza danışın.
5
Aort Merkezi
Aort kapağından başlayıp pelvik damarların kan beslemesine varıncaya kadar tüm aortu etkileyen hastalıklar,
Cleveland Clinic’te kapsamlı çok bilim dallı bir yaklaşımla yönetilmektedir. Aort Merkezi’ndeki çok bilim
dallı uzmanlar ekibinde kardiyologlar, vasküler tıp uzmanları, kalp damar ve damar cerrahları ve örneğin
genetisyenler ve romatoloji uzmanları gibi diğer uzmanlar yer alır. Geleneksel cerrahi tedavilere ek olarak,
aort hastalığının hemen her türü için minimal invaziv ve endovasküler yaklaşımlar sunuyoruz. Hizmetlerimiz:
En yeni tanı testlerini kullanarak hastaların ayrıntılarıyla değerlendirilmesi
Aort hastalıkları, bağ dokusu bozuklukları ve Marfan sendromu olan hastalarda kapsamlı bakım için çok
bilim dallı yaklaşım
Marfan sendromu gibi genetik bozukluğu olan aileler için genetik tarama
Hastalara yüksek kaliteli ve yenilikçi tedaviler sunmak için sürekli devam eden araştırma ve eğitim
Hedef, hastaların daha uzun yaşamasına ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmaktır.
Sydell and Arnold Miller Family Kalp ve Damar Enstitüsü hakkında
Hastalara uzman tıbbi bakımı ve her türlü tedaviyi sağlayan Sydell and Arnold Miller Family Kalp ve
Damar Enstitüsü, dünyanın en büyük kardiyovasküler uzmanlık gruplarından biridir. Kalp bakım programımız,
1995’ten beri U.S. News & World Report listesinde 1 numarada yer almaktadır.
Uzmanlık alanlarımızda araştırma, eğitim ve klinik pratiklik biraraya getirilerek, kardiyovasküler hastalık için
yenilikçi ve bilimsel tabanlı tedaviler sağlanmaktadır. Doktor ve bilimadamlarımızın kardiyovasküler hastalığın
önlenmesi ve tedavisine gösterdikleri bağlılık, kardiyovasküler hastalığı olanlarda daha iyi bir yaşam kalitesine,
yenilikçi bakımlara ve daha iyi sonuçlara yol açmıştır.
Randevu Almak İçin
Randevu almak için lütfen 800.223.2273, dahili 46697 veya 216.444.6697 numaralı telefonları arayın.
Uluslararası hastalar 1.216.444.8184 numaralı telefonu arayarak veya internette www.clevelandclinic.org/appointments
adresini ziyaret ederek randevu almalıdır.
Ayrıntılı Bilgi İçin
Aort anevrizması ve tedavileriyle ilgili ayrıntılı bilgi için www.clevelandclinic.org/heart adresimizi ziyaret ederek
bir hemşiremizle internet üzerinden sohbet edebilir veya Contact Us (İletişim) formunu kullanarak bize e-posta
gönderebilirsiniz.
Aort anevrizması ve mevcut tedavi seçenekleri hakkında bir hemşireyle konuşmak için lütfen 866.289.6911 numaralı
telefondan Kalp ve Damar Kaynak Merkezi Hemşiresini arayın. Sorularınıza yanıt vermekten memnuniyet duyarız.
Society for Vascular Surgery (Damar Cerrahisi Derneği), Vascular Web: www.vascularweb.org
Aort Anevrizması, Medline Plus: www.nlm.nih.gov/medlineplus/aorticaneurysm.html
National Heart Blood and Lung Institute (Ulusal Kalp Kan ve Akciğer Enstitüsü)
Anevrizma türleri: www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/arm/arm_types.html
Anevrizma nedir: www.nhlbi.nih.gov/health/dci/Diseases/arm/arm_what.html
Vascular Disease Foundation (Vasküler Hastalık vakfı): www.vdf.org
6
9500 Euclid Avenue, Cleveland, OH 44195
Cleveland Clinic'te 26 enstitüden biri olan
Kalp ve Damar Enstitüsü, birçok uzmanlık
alanını aynı çatı altında
toplayarak işbirliğine dayalı ve hastaya
odaklı bir hizmet sunar. U.S. News & World
Report tarafından 1995’ten beri ABD’de her
yıl 1 numara seçilen enstitü, her yıl dünya
klasmanındaki tesislerinde 234.000'den
fazla hasta ağırlamaktadır. Cleveland
Clinic kâr amacı gütmeyen ve birçok alan
üzerinde uzmanlaşmış olan akademik bir
tıp merkezidir. 1921’de kurulan kurum
kendini kaliteli uzman sağlık hizmetleri
sunmaya adamıştır. İçinde ayakta hastalar
için bir klinik, 1000'den fazla personelli
yatak, bir eğitim kurumu ve bir araştırma
enstitüsü bulunmaktadır.
© The Cleveland Clinic Foundation 2009