Kaçak Akım Koruma Şalterlerine Farklı Bir Bakış Kaçak

8
sayý
Ocak
2010
Federal Elektrik
Seminerlerine
Ara Vermiyor
Kaçak Akým Koruma
Þalterlerinde
Ýstenmeyen Açmalar
Kaçak Akým
Koruma Þalterlerine
Farklý Bir Bakýþ
Opsiyonel Yandan Çýkýþ
Özelliði
BA•KANDAN
Genel Müdür Direkt Faks: 0.264. 291 45 21
D
eðerli Federal
Dostlarý, yeni sayýmýzda yine
sizlerin karþýsýndayýz.
Koskoca bir yýlý geride
býrakarak, ümitle yeni bir
yýla adým attýk. Biz Federal
olarak, hedeflerimizi hep
üst seviyelerde tuttuk.
Sadece kendi ürünlerimizde
kaliteyi yakalamak, fark
yaratmak için uðraþ
vermedik, haksýz rekabet
oluþturan, piyasaya ve
dolayýsýyla tüketiciye zarar
veren tüm unsurlarý
ortadan kaldýrmayý adeta
kendimize görev addettik.
Bu yýl da bu çalýþmalarýmýz
ayný þekilde devam
edecektir.
www.federal.com.tr
e-mail: [email protected]
Daha önceki sayýlarýmýzda da
bahsettiðimiz gibi, CE iþareti konulan
ürünlerin denetlenmesi ve böylelikle
kalitenin ön plana çýkmasý için birçok
yazýlar yazdýk. Ancak CE iþaretine
uymadýðýnýz zaman ülkemizde bu suça
uygulanacak bir ceza-i müeyyide
bulunmuyor olmasý bizlere bir arpa
boyu yol aldýrmadý. Denetimler CE
iþaretin büyüklüðünün standartlara
uygun olup olmadýðýnýn kontrolü ile
sýnýrlý kalmýþ durumdadýr. Bir diðer
konu ise etiket deðerlerini taþýmayan
ürünlerin hala satýlabilir olmasý. Ýnsan
saðlýðý bizim için çok önemli. Ben tüm
ürünlerim de can ve mal güvenliði için
ne gerekiyorsa yapýyorum. Ama
piyasada satýlan ve satýn alýnan
ürünleri gördükçe de içim sýzlýyor.
Avrupa' da ürünün üzerindeki etiket
deðerlerini taþýmayan ürünlere verilen
cezalar 150 milyon Euro civarýnda
olmasýna raðmen maalesef ülkemizde
komik rakamlardýr.
Mustafa NURDOÐAN
Federal Þirketler Grubu
Yönetim Kurulu Baþkaný
yazarak engellemeye çalýþýyorlar.
Ancak bu her sektörde olamýyor.
Özellikle inþaat sektöründe denetim
devlet tarafýndan doðru dürüst
yapýlmamakta, böylelikle kalitesiz
ürünler kullanýlmakta, can güvenliði
ve ekonomiye büyük zarar
vermektedir. Hepinizin de bildiði gibi
dünyada yaþanan global kriz ekonomiyi
de olumsuz etkiledi. 2008 yýlýnýn
Aðustos ayýnda düþmeye baþlayan
sanayi üretimi 2009 yýlýnýn Ekim
aylarýnda bir canlanma yaþadý. Bu
canlanmanýn 2010 yýlýnda da artmasý
hepimizin temennisi.
Federal olarak, hedefimiz hem
ülkemize hem de dünyaya faydalý
olmak. Bunun için dünyayý günü
gününe takip ediyor, yatýrýmlarýmýzý,
üretimimizi bu yönde yapýyoruz.
Beklentimiz, üretim yapan firmalarýn
desteklenerek, ülkemizin
kazanmasýna katkýda bulunmak.
Üreten, risk alan, atýlýmcý, katma deðer
yaratan kiþiler baþarý yolunda ilerleyen
kiþilerdir. Tüm okuyucularýmýzýn 2010
yýlýnda baþarýyý yakalayarak, refah bir
yýl geçirmelerini temenni ederim.
Cezalardaki bu yetersizlik nedeniyle
denetleyiciler, ülkemizde artýk son
kullanýcýlar olmuþtur. Ürünleri
denemekte ve beðenmedikleri taktirde
bir daha almamaktadýrlar. Bazý devlet
kurumlarý, kalitesiz, insan saðlýðýný E n b ü y ü k r i s k , h i ç b i r þ e y
tehdit eden, standartlara uymayan yapmamaktýr.
ürünleri, diðer þubelerine uyarý yazýlarý Saygýlarýmla,
FEDERAL BÜLTEN
2
EDÝTÖRDEN
EDÝTÖRDEN
ebru toplu
Deðerli okuyucularýmýz,
Yeni sayýmýzda yeni sizlerleyiz. Geçtiðimiz sayýlarýmýzda da olduðu
gibi, bu sayýmýzýn da, bir öncekinden daha iyi, daha ilgi çekici olmasý
için konularý titizlikle seçtik ve sizlerin beðenisine sunduk.
Sýkýlmadan okuyacaðýnýzý umud ediyor, 2010 yýlýnýn isteklerinizin
karþýlandýðý bir yýl olmasýný temenni ediyorum.
Ýþte benden size yeni bir hikaye;
Farkýnda Olmalý Ýnsan
Kendisinin, hayatýn, olaylarýn, gidiþatýn farkýnda olmalý.
Farký fark etmeli, fark ettiðini de fark ettirmemeli bazen...
Bir damlacýk sudan nasýl yaratýldýðýný fark etmeli.
Anne karnýna sýðarken dünyaya neden sýðmadýðýný,
ve en sonunda bir metrekarelik yere nasýl sýðmak zorunda
kalacaðýný fark etmeli.
Þu çok geniþ görünen dünyanýn, ahirete nispetle anne karný gibi
olduðunu fark etmeli.
Henüz bebekken "Dünya benim!" dercesine avuçlarýnýn sýmsýký
kapalý olduðunu,
Ölürken de ayný avuçlarýn "Her þeyi býrakýp gidiyorum iþte!"
dercesine apaçýk kaldýðýný fark etmeli.
Ve kefenin cebinin bulunmadýðýný fark etmeli.
Baskýn yeteneðini fark etmeli sonra.
Azrail'in her an sürpriz yapabileceðini,
nasýl yaþarsa öyle öleceðini fark etmeli insan
ve ölmeden evvel ölebilmeli.
Hayvanlarýn yolda kaldýrýmda çöplükte,
ama kendisinin güzel hazýrlanmýþ mükellef bir sofrada yemek
yediðini fark etmeli.
Eþref-i mahlûkat (yaratýlmýþlarýn en güzeli) olduðunu fark etmeli.
Ve ona göre yaþamalý.
Gülün hemen dibindeki dikeni dikenin hemen yaný baþýndaki gülü
fark etmeli.
Evinde 4 kedi 2 köpek beslediði halde,
Çocuk sahibi olmaktan korkmanýn mantýksýzlýðýný fark etmeli.
Eþine "Seni çok seviyorum!" demenin mutluluk yolundaki müthiþ
gücünü fark etmeli.
Dolabýnda asýlý 25 gömleðinin sadece üçünü giydiðini ama
Arka sokaktaki komþusunun o beðenilmeyen gömleklere muhtaç
olduðunu fark etmeli.
Zenginliðin ve bereketin sofradayken önünde biriken ekmek
kýrýntýlarýný yemekte gizlendiðini fark etmeli.
Farkýnda olmalý insan.
Ömür dediðin üç gündür,
Dün geldi geçti, yarýn meçhuldür,
O halde ömür dediðin bir gündür, o da bugündür.
Can Yücel
3
FEDERAL BÜLTEN
Giriþ
2
Baþkandan
3
Editörden - Ýçindekiler
Haber
5
Federal Elektrik Genel Ürün Seminerlerine
Ara Vermiyor
6
Kompanzasyon Sistemleri - Dijital Ölçü
Aletleri Seminerleri
7
Federal Satýþ Pazarlama Ekibi OSB’leri Feth
Ediyor.
7
NE-KA Atýlým Elektrik Yeni Yerinin Açýlýþýný
Yaptý
8
Federal Aydýnlatma`nýn Elektronik
Balastlarýný Kullanan Tasarruf Saðlýyor
9
Federal Simon Uluslararasý Yapý Fuarýnda
9
Federal Simon Bayileri ile Uzak Doðuda
10
Federal Simon Piyasaya Sunduðu Grup
Prizleriyle Fark Yaratmaya Devam Ediyor.
11
Federal Mermer Uyguladýðý Stratejiler ile
Baþarý Yolunda Ýlerliyor
12
Federal Süs Bitkileri Ýhalelerde Adýný
Duyuruyor
www.federal.com.tr
ÝÇÝNDEKÝLER
Röportaj
Eðitim
13
Sezer Elektrik - Adana
41
Bir Fark Yaratmak
15
Doðanateþ Elektrik - Malatya
41
Mýsýr Piramitlerinin Sýrrý
Eðitim
17
Kaçak Akým Koruma Þalterlerinde
Ýstenmeyen Açmalar
23
Farklý Bir Bakýþ Açýsýyla Kaçak Akým
Koruma Þalterleri
34
Bay Evet Olmayýn
35
Ekip Olmayý Baþarabiliriz
38
Karar Verme Gurusu
39
Bitmeyen Ýsteklerimiz ve Biz
Sahibi
Ahmet SAÐLAM
Genel Yayýn Yönetmeni
Ebru TOPLU
Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü
Ýrfan NURDOÐAN
www.federal.com.tr
Reklamlar
1
Dikey Yük Ayýrýcý
16
Açýk Tip Devre Kesiciler
20
Kaçak Akým Þalteri - Otomatik Sigorta Sigorta Kutusu
21
Genel Ürün
37
Federal Aydýnlatma
40
Federal Mermer
42
Kompakt Tip Devre Kesiciler
Grafik Tasarým
Hakký ERSÝN
Nalan DOÐAN
Baský
Yazýþma Adresi
Federal Elektrik 1. OSB
1. Yol No.25
Hanlý / ADAPAZARI
Ýrtibat
Tel: (0264) 291 45 00 (Pbx)
Faks: (0264) 275 41 81
e-mail: [email protected]
FEDERAL BÜLTEN
4
HABER
Federal Elektrik Genel Ürün
Seminerlerine
Ara Vermiyor.
F
ederal Elektrik "Genel Ürün"
seminerlerine ara vermeden devam
ediyor. Firma, gerek kendi fabrikasýnda,
gerekse Türkiye' nin dört bir yanýnda
verdiði seminerler ile adýndan söz ettiriyor.
Seminerlerde öncelikli olarak grubun tanýtýmý yapýlýyor.
Firmanýn, þalt yatýrýmýnýn yanýnda diðer sektörlerdeki
yatýrýmlarý da gözler önüne seriliyor. Ardýndan genel
ürün tanýtýmý yapýlarak, Cafe Break molalarý veriliyor.
Bu molalar sayesinde katýlýmcýlar ile birebir konuþularak
görüþleri ve önerileri alýnýyor. Adapazarý tesislerinde
yapýlan seminerlerde diðer ürün seminerlerine ek olarak,
þalterler ile ilgili Kýsa devre Testi yapýlýyor. Oldukça ilgi
çeken testte yakalanan kalite bu sayede gözler önüne
seriliyor.
Türkiye çapýnda çoðu ilde yapýlan bu seminer; EMO,
ETO üyelerine, proje ve taahhüt firmalarýna, Endüstri
Meslek Liselerine, bayi ve direk satýcýlara... verilmiþtir.
5
FEDERAL BÜLTEN
www.federal.com.tr
HABER
Kompanzasyon Sistemleri ve Dijital
Ölçü Aletleri Seminerleri
F
yapýlabileceði, kompanzasyon
sistemlerinde karþýlaþýlan sorunlarda
yapýlmasý gerekenler aktarýlmýþtýr.
ederal Elektrik,
Katýlýmcýlarýn kendi iþletmelerinde
"Kompanzasyon
karþýlaþtýklarý sorunlara özel çözümler
Sistemleri ve Dijital Ölçü önerilmiþtir. Sabit kondansatör deðerinin
Aletleri" ile ilgili Türkiye' nasýl belirleneceði, kondansatör
kademelerinin nasýl dizileceði, akým trafosu
nin çeþitli illerinde
oranýna göre ölçülebilecek en az yükün ve
seminerler verdi.
kondansatör deðerinin nasýl
hesaplanacaðý, tesislerdeki dengesizlik
Ankara, Ýstanbul, Ýzmir, Antalya, Bursa, miktarlarýna göre monofaze kondansatör
Konya, Adana, Gaziantep, Afyon, Denizli, dizilimlerinin nasýl yapýlmasý gerektiði
Kayseri, Gebze ve Kýrklareli illerinde yapýlan örneklenmiþtir.
seminerlerdeki yoðunluk, gelen kiþilerin
Kompanzasyon sistemleri için Federal
ilgisi memnuniyet vericiydi.
Elektrik' in FKR240 kompanzasyon
Seminerlerde anlatýlan kompanzasyon rölesinin üstün özellikleri detaylý bir þekilde
sistemleri en dikkat çeken konu oldu. anlatýlarak rölenin kullaným kolaylýðý gözler
Yapýlan kompanzasyon seminerlerinde, önüne serilmiþtir. FKR240 ile güç analizinin
kompanzasyon hakkýnda teorik bilgiler yapýlýþý gösterilmiþ ve bu analiz sonucu
aktarýlmýþ, kompanzasyonun tüketici, gerekli kondansatör dizilimlerinin kolay
üretici ve ülkemiz açýsýndan önemi, neden bir þekilde tespit edildiði uygulamalý olarak
yapýldýðý, hangi yöntemlerle kompanzasyon tanýtýlmýþtýr. FKR240 kompanzasyon
yapýlabileceði örneklerle izah edilmiþtir. rölesinin baðlý olduðu bazý iþletmelere
Sanayide karþýlaþýlan deðiþik durumlarda uzaktan baðlantý yapýlarak enerji deðerleri,
kompanzasyon sistemlerinin nasýl kondansatör deðerleri ve anlýk ölçümleri
tasarlanmasý gerektiði, kompanzasyon okunmuþtur. Baðlanýlan iþletmelerdeki
sistemlerinin iyileþtirilmesi için neler reaktif enerji deðerlerinin %6 civarýnda
www.federal.com.tr
olduðu görülmüþ, bu deðerleri yakalamak
için iþletmelere daha önceden yapýlmýþ
öneriler katýlýmcýlarla paylaþýlmýþtýr.
FKR240 kompanzasyon rölesinin üstün
özelliklerinden birisi 15mA gibi çok düþük
akýmlarý bile kompanze edebilmesidir. Bu
düþük deðerleri okunabildiði göstermek
için 40w'lýk bir ampül devreye baðlanmýþ
ve 20mA akým çektiði katýlýmcýlara
gösterilmiþtir. Bu ölçüm bütün
katýlýmcýlarca büyük ilgi görmüþ ve beðeni
toplamýþtýr.
Seminerlerde FKR240 kompanzasyon
rölesinin yanýnda FPA120 Güç Analizörü
baþta olmak üzere diðer dijital ölçü aletleri
hakkýnda da katýlýmcýlara bilgi aktarýlmýþ
ve katýlýmcýlarýn sorularý yanýtlanmýþtýr.
Seminerler de verilen ikram aralarýnda ve
seminer sonrasýnda; katýlýmcýlarýn Federal
Elektrik’in diðer ürünleri hakkýndaki
sorularý da yanýtlanmýþtýr.
Seminerlerin kapanýþýnda katýlýmcýlar
arasýnda çekilen kuralar ile süpriz hediyeler
sunulmuþtur.
FEDERAL BÜLTEN
6
HABER
Federal Satýþ Pazarlama Ekibi
Organize Sanayi Bölgelerini
Fethediyor.
F
ederal Elektrik' in
satýþ pazarlama ekibi tam
kadro olarak OSB lere
yönelik toplu tanýtýmlarýna
ve eðitim seminerlerine
baþladý.
Öncelikle Manisa Organize Sanayi
bölgesinde 5 günlük bir program olarak
baþlanan toplu tanýtýmlar, Çorlu OSB, sayesinde hem mevcut ürünlerini tanýtma Fabrikalarý gezmenin ve tanýtým yapmanýn
Ýskenderun Osmaniye OSB, Bursa OSB imkaný buldular, hem de fabrikalarýn yaný sýra gittikleri illerde seminer
ve Antalya OSB ile devam etti.
sistemlerini daha yakýndan incelediler. organizasyonlarý düzenlenmiþ olup,
Endüstri Meslek Liselerine ve Teknik
Sabah saatlerinde OSB lere daðýlan satýþ Özellikle fabrikalarda yaþanýlan Liselerde öðrencilere , EMO ve ETO
ekibi önceden alýnan rezervasyonlar kompanzasyon problemleri yerinde üyelerine seminerler verilmiþtir.
sayesinde tüm fabrikalar ile görüþme fýrsatý incelenerek, yeni ürün olan elektronik
yakalamýþ oldular. Toplu tanýtýmlar balastlar da tanýtýldý.
NE-KA Atýlým Elektrik
Yeni Yerinin Açýlýþýný Yaptý
F
ederal Elektrik' in yeni bayisi olan
Kastamonu Ne-Ka Atýlým Elektrik yeni yerinin
açýlýþýný kalabalýk bir katýlým ile gerçekleþtirdi.
750 m2 kapalý alanda kurulu olan tesiste; satýþ, servis, idari birimler
ve sosyal alanlar bulunmaktadýr. Modern bir tesis haline getirilmiþ
olan firmanýn faaliyet konusu inþaat-tesisat-taahhüt iþleri, toptan ve
perakende malzeme satýþý, iþletme bakýmý, A.G-O.G-trafo- paratoner
ve topraklama, otomasyon ve kompanzasyon sistemleri, networkyangýn alarm sistemleri, kamera ve güvenlik sistemleri, avize ve
aydýnlatma ürünleridir.
Açýlýþta konuþma yapan firma sahibi Necmettin Kantar, yeni yerlerinin
bölgenin tüm eksiklerini kapatabilecek tarzda olduðunu, ürün çeþitliliði
nedeniyle her türlü talebi karþýlayabileceklerini dile getirdi.
7
FEDERAL BÜLTEN
www.federal.com.tr
HABER
FEDERAL AYDINLATMA’nýn
Elektronik Balastlarýný Kullanan
Tasarruf Ediyor
E
Federal Aydýnlatma olarak elektronik
balastlarla konvansiyonel balastlarý
kýyasladýðýmýzda, bünyesinde
lektronik balast
barýndýrdýðý EMI Filtresi sayesinde
kullanýmý, günümüzde en þebekedeki parazitlerden etkilenmez
ve ayrýca kendiside þebekede gürültü
yaygýn olarak kullanýlan
oluþturmaz. ASIC çipler vasýtasýyla
aydýnlatma türü olan
max. verimlilik ve max. güvenlik
floresan aydýnlatmasýnda saðlar. Tüm dünyada olduðu gibi
saðladýðý enerji tasarrufu ülkemizde de KYOTO Protokolü kabul
edilmiþ ve yürürlüðe girmiþtir. Bu
ile, kendisini çok kýsa bir protokol kapsamýnda 21 Kasým 2005
sürede amorti eden bir
tarihinden itibaren baþta AB ülkeleri
baþta olmak üzere konvansiyonel
yatýrým olarak
balast kullanýmý ve satýþý
deðerlendirilmektedir.
yasaklanmýþ, yerine elektronik
Elektrik enerjisinin en çok balastlar tavsiye edilmiþtir.
kullanýldýðý alanlarýn baþýnda
aydýnlatma gelmektedir. Birçok Federal Aydýnlatma’nýn ürettiði
mekanýn aydýnlatýlmasýnda floresan elektronik balastlarýn avantajlarýný
l a m b a l a r ý n k u l l a n ý l m a s ý , b u aþaðýdaki maddelerle sýralayabiliriz.
lambalarda nasýl enerji tasarrufu
yapýlabileceði konusunu gündeme •Tüm ürünler 2 yýl garantilidir.
getirmiþtir ve bu alanda çalýþmalar •Uluslararasý normlara uygun RFI
yapýlmýþtýr. Bu çalýþmalar sonucunda ve Harmonik filtrelidir.
konvansiyonel balastýn yerini •Konvansiyonel balastlara oranla
e l e k t r o n i k b a l a s t l a r a l m a y a %30'a varan enerji tasarrufu saðlar.
•Ampullerinizin ömrünü %50'ye
baþlamýþtýr.
varan oranlarda artýrýr.
Floresan lambalarda elektronik •Voltaj deðiþikliklerinden etkilenmez,
balast kullanýlmasý ile ne oranda ýþýk akýþýný sürekli sabit tutar.
enerji tasarrufu saðlanabileceði •Jeneratörünüzün ve kompanzasyon
a r a þ t ý r ý l m ý þ t ý r . B u a m a ç l a panonuzun yükünü azaltýr.
konvansiyonel balastlý ve elektronik • K o n d a n s a t ö r v e s t a r t e r
balastlý floresan lambalarýn tasarruf gerektirmez.
açýsýndan karþýlaþtýrmasý yapýlmýþtýr. •Hafif olduðundan armatürünüzde
Yapýlan araþtýrmalar sonucunda mantajý kolaylaþtýrýr. Monte edilen
k o n v a n s i y o n e l b a l a s t y e r i n e yerde yükü azaltýr.
elektronik balast kullanýlmasýnýn, •Konvansiyonel balastlara oranla
yaklaþýk olarak %30 enerji tasarrufu daha az ýsýndýðýndan klima sistemine
saðlayabileceði saptanmýþtýr. daha az yük getirir.
www.federal.com.tr
Aydýnlatma Sektörünün Geliþiminin
Önündeki Sorunlar ve Çözüm
Öneriler
Ülkemizde aydýnlatma kavramý
henüz bilinçli bir þekilde
anlaþýlamamýþtýr. Sektör çalýþanlarý
yeni yeni aydýnlatma ile geleneksel
elektrik sektörünün farklý sektörler
olduðunu kavramaya baþladý. 2009
yýlý itibarý ile Aydýnlatma artýk bir
meslek olarak tescil edilmeye
baþlandý ve firmalarýn iþtigal alanlarý
artýk Aydýnlatma baþlýðý altýnda ifade
edilebiliyor. Bu konuda Ticaret
Odalarýnda Aydýnlatma meslek grubu
oluþturuldu ve çalýþmalarýna baþladý.
Her sektörde olduðu gibi aydýnlatma
sektöründe de yetiþmiþ eleman
ihtiyacý vardýr. Gelecekte özellikle
meslek liselerinin ve sonrasýnda
üniversitelerimizin aydýnlatma
üzerine bölümler veya dersler
vermeleri daha uygun olacaktýr.
Sektörün diðer bir sýkýntýsý tüm
sektörlerde olduðu gibi Uzakdoðudan
getirilen kalitesiz ve standart dýþý
ürünlerin çok ucuza satýlýyor olmasý.
Hükümetimizin bu konuda sektöre
yardýmcý ve yol gösterici olmasýný
bekliyoruz. Baþta resmi kurum ve
kuruluþlarýmýzýn, sektördeki doðru
ürünleri kullanmalarý hem piyasayý
canlandýrma adýna hem de üreticileri
destekleme adýna büyük katký
saðlayacaktýr. Her sektörün baþta
gelen problemlerinden olan
bürokrasi, aydýnlatma sektörününde
problemlerindendir. Mevcut
bürokrasi azaltýlarak sektöre destek
saðlanmalýdýr.
FEDERAL BÜLTEN
8
HABER
FEDERAL SIMON, Uluslararasý YAPI
Ýstanbul Fuarýnda
F
ederal Simon,
YEM'in ( Yapý Endüstri
Merkezi )düzenlemiþ
olduðu Uluslar arasý YAPI
Ýstanbul Fuarýna 06-10
Mayýs 2009 tarihleri
arasýnda katýldý.
Uluslarasý YAPI Ýstanbul Fuarý, Türk yapý
sektörünün bütün bileþenlerini bir araya
getiren, alanýnda Türkiye'nin, Balkanlar'ýn,
Ortadoðu nun ve BDT( Baðýmsýz Devletler
Topluluðun'nun ) en büyük fuarýdýr.
Türk yapý ve inþaat sektöründe her yýl en
geniþ ürün yelpazesine ev sahipliði yapan
bu fuarda Federal Simon, Türkiye de
üretilen ilk serisi olan Seri 34'ü, gerçek
metal ve gerçek ahþap çerçeveleriyle lüx
segmente hitap eden Seri 54 , Natura 54'ü,
Seri 82 ve bu yýl ilk kez sergilenen Seri 27'i
tüm ziyaretçilerine tanýttý.
Türkiye'nin dört bir yanýndan gelen
bayilerini, fuar günleri boyunca
aðýrlamaktan onur duyan firma, en baþta
mimarlara, mühendislere ve birçok
elektrik firmasýna da bu günlerde ürünlerini
sergilemiþ oldu.
Federal Simon, kalite ve görsellikte farklý
bir çizgiyle ortaya çýkan yeni seri ürün
grubuyla, kalitenin pahalý deðil, sadece
temel hak olduðunu bir defa daha
kanýtlýyor. Federal Simon Fark Yaratmaya
devam ediyor.
Federal Simon Bayileri ile
Uzakdoðu`da
Federal Simon, bayileri için düzenlediði Uzakdoðu
seyahatini gerçekleþtirdi. Uzakdoðu seyahatine
Türkiye nin çeþitli illerinden 40 katýlýmcý eþlik etti.
Yapýlan geziden son derece memnun olarak ayrýlan
katýlýmcýlar, birdaha ki organizasyon için duyduklarý
heyecaný Federal Simon yetkilileri ile paylaþtýlar.
9
FEDERAL BÜLTEN
www.federal.com.tr
HABER
Federal Simon; Piyasaya Sunduðu
Grup Prizleriyle Fark Yaratmaya
Devam Ediyor
F
çevreye zehirli gaz yaymasý ve baðlý
olan elektrikli ev aletine zarar
vermesi gibi etkenlerdir. Federal
ederal Simon
Simon grup prizlerinde ise, kontaklar
Elektromekanik A.Þ.'nin dýþ gövde içerisinde V0 yanmazlýk
2009 yýlý son çeyreði içinde (850°C) özelliðine sahip kontak
taþýyýcý karkas içerisine
piyasa sunduðu grup
yerleþtirilmiþtir. Bunun avantajlarý
kontaklarýn ýsýnmasý durumunda bile
prizlerinin; sade ve þýk
dýþ gövdeye temas etmediðinden dýþ
görüntüsü, kalitesi ve
gövdede herhangi bir erime ve
uygun fiyatý ile pazarda
deformasyon olmamaktadýr. Kablo
fark yaratýyor.
montajý esnasýnda ise kontaklarýn
Piyasada tüm avantajlarýyla bir çok daðýlmasý yuvasýndan çýkmasý gibi
üstünlük saðlayacak olan Federal bir durum olmadýðýndan montaj
Simon Grup Prizlerinin teknik z o r l u ð u y a þ a n m a m a k t a d ý r .
özellikleri þöyledir;
•Ürün üzerinde görünen ve
•Dýþ gövde yani alt ve üst kapak topraklamayý saðlayan kontaklarda
parlak, darbelere ve yanmaya karþý korozyona karþý etkili olmasý için
dayanýklý ABS plastik malzemeden nikel kaplama yapýlmýþtýr. Bu
kaplama hem kontaklarýn ömrünü
üretilmektedir.
uzatmýþ, hem de daha estetik ve
•Akým taþýyan kontaklar bazý kaliteli görünüm saðlamýþtýr.
firmalarda dýþ gövde üzerinde
m e r k e z l e n m e k t e d i r . B u n u n •Kablo baðlantýsýnýn yapýlacaðý
sakýncasý kontaklarýn ýsýnmasý bölgelerde vidalý klemensler
durumunda dýþ gövdenin erimesi, kullanýlmaktadýr. Bu hem kolay
www.federal.com.tr
montaj saðlar, hem de akýmdan
dolayý ýsýnmalarda kontaklarýn
kabloyu býrakmasýný engeller.
•Kablo baðlantýsýnýn yapýlýp kablo
klemensi ile sýkýlmasýndan sonra bile
ürünün dýþýna çýplak kablolarýn
çýkmasýný engellemek için kablo
giriþinin olduðu bölgeye ekstra bir
uzatma eklenerek daha þýk, kullanýþlý
ve güvenli bir ürün ortaya
çýkarýlmýþtýr.
•Kullanýlan 2 metre ve 3 metre
kablolar 3x1 mm kablo kesitine, 5
metre kablolar ise 3x1,5 mm kablo
kesitine sahiptir. Kullanýlan tüm
kablolarda ise UPS giriþli kablo ile
bütünleþik erkek fiþ kullanýlmaktadýr.
•Anahtarlý grup prizlerde kullanýlan
anahtarlar iki elektrik giriþini ayný
anda kesme özelliðine sahip ve
standartlarýn istediði tüm özelliklere
sahiptir. CE li bir ürün olup, TSE VDE vb. standartlarý almýþ bir
üründür.
FEDERAL BÜLTEN
10
HABER
Federal Mermer, Uyguladýðý
Stratejiler Ýle Baþarý Yolunda Ýlerliyor.
F
ederal Mermer,
2009 yýlý baþýnda
ekonomik krizle mücadele
için bazý kararlar almýþ ve
bu kararlarý yýl boyunca
uygulayarak hedeflerini
yakalamýþtýr.
Alýnan önlemlerin bir kýsmý üretim, bir
kýsmý ise pazarlama ile ilgilidir. Üretimde
alýnan önlemler sonucu, giderler azaltýlmýþ
olup, üretim miktarýnda da hedeflenen
miktara ulaþýlmýþtýr. Pazarlama da ise,
yeni hedef ülkeler belirlenmiþ olup, hiç
gidilmemiþ ülkelere ziyaretler yapýlarak
fuarlara katýlýmlar gerçekleþtirilmiþtir. Bu
sayede de Güney Afrika Cumhuriyeti, Libya,
Suudi Arabistan gibi ülkelere satýþ
yapýlmýþtýr. Avustralya'da ve Senegal' de
de fuarlara katýlarak, ülkemiz temsil
edilmiþtir.
2010 yýlýnýn baþýnda 2009 da olduðu gibi
yeni stratejiler geliþtirilerek, plaka üretimini
arttýrma kararý alýnmýþtýr. Bunu
gerçekleþtirebilmek için yeni bir makine
yatýrýmý yapýlmýþtýr. Mart ayýyla beraber
plaka üretiminde %40 'lýk bir artýþ
hedeflenmektedir.
Dünya üzerinde bulunan mermer
rezervinin %40' ýnýn Türkiye topraklarý
içerisinde bulunduðu söylenmektedir. Bu
rezervin Türkiye ekonomisine verimli bir
þekilde kazandýrýlmasý gerekmektedir.
Çýkarýlan bu malzemenin yerine konma
ihtimali olmadýðýndan milli servet olarak
gördüðümüz bu malzemeler ülkemiz için
çok önemli. Federal Mermer, elinde
bulunan potansiyeli bu bakýþ açýsýyla dünya
pazarýna sunmaya devam edecektir.
11
FEDERAL BÜLTEN
www.federal.com.tr
HABER
Federal Süs Bitkileri, Ýhalelerde Adýný
Duyuruyor.
F
ederal Süs Bitkileri firmasý, üretim
arazisinde ürettiði ürünleri artýk kamu
ihalelerine sunmaya baþladý. Ülke
çapýnda yapýlan birçok ihaleye giren
firma, ayný zamanda müþteri portföyünü
de geniþletti.
Firma, çevre düzenlemelerinde; projeden uygulamaya kadar
ki tüm süreçte çalýþmalar yapmakta, en iyiyi en doðruyu
yakalayabilmek adýna teknolojiyi ve sektörel geliþmeleri takip
etmektedir. Yerli üretimin ülkemize saðlayacaðý yararýn
bilinciyle, üretimde dünya standartlarýný yakalamak için
Ar-Ge çalýþmalarý da yapmaktadýr.
Federal Süs Bitkileri, dýþ mekan süs bitkilerinde; geniþ yapraklý
aðaçlar , ibreliler ve çalý grubu bitkilerin kaplý ve repikaj
üretimi yapmaktadýr.
www.federal.com.tr
FEDERAL BÜLTEN
12
RÖPORTAJ
SEZER Elektrik - ADANA
Sezer LAL
Sezer LAL Kimdir
1976 doðumlu ilk, orta ve lise
öðrenimini Adana' da tamamladý.
Elektrik sektörüne çýraklýktan, yani
iþin temelinden baþladý. 2000
senesinde de kendi iþyerlerini kurdu
ve o günden bugüne hep kendini
geliþtiren ve iþ hacmini büyüten bir
yapýyla iþlerine devam etti. Hayat
F.E.: Sezer Elektrikten bahseder misiniz? F.E.: Sektöre ilk girdiðiniz yýllarla bugünü
kýyaslar mýsýnýz?
Sezer Elektrik 2000 yýlýnda þahýs firmasý
olarak kurulmuþtur.
2000 li yýllarýn baþýnda sektör çok hareketli
Sezer elektrik ilk yýllarýnda perakende satýþ idi, özellikle inþaat sektöründe yatýrým
ve taahhüt iþleri yaptý. 2002 yýlýndan sonra çoktu. Bizim iþlerimiz de inþaatla direk
toptan satýþa da baþlamýþtýr. Adana içi ve baðlantýlý olduðundan iyi gidiyordu. Daha
çevre iller ilçeler de tesisatçý ve taahhütçü sonralarý bu daldaki yatýrýmlar azaldý, bir
firmalara düzenli olarak haftalýk araçla de elektrik sektöründe faaliyet gösteren
servis yapmaya baþlamýþtýr. Son yýllarda firma sayýsý korkunç derece de arttý.
ise maðaza satýþýna da önem vermiþ ve Ortadaki pastadan belli oranda pay almak
özellikle aydýnlatma ürünleri konusunda isteyen firma sayýsý her gün arttýðýndan
bol çeþit ve teknik destekle müþterilerine rekabet kýzýþtý. Firmalar iþlerinde ve
daha iyi hizmetler sunmaktadýr. Taahhüt satýþlarýnda karlýlýðý düþünmeden günü
iþlerinde de özellikle konut sektöründe kurtarma kaygýsýyla iþler yaptýlar.
Adana içinde birçok bilinen konut Dolayýsýyla kar marjlarý düþtü, para
uygulamalarýnýn iþlerini yapmýþ ve yapmaya kazanmak neredeyse imkansýz hale geldi.
devam etmektedir. Ticaretimizi %40
taahhüt , %60 ise satýþ olarak F.E.:Sektörde karþýlaþýlan problemler sizce
nelerdir? Bunlarý aþmak için sizin çözüm
genelleyebiliriz.
13
FEDERAL BÜLTEN
felsefesi olan, “iki günü birbirine eþit
olan zarardadýr” sözünü benimsemiþ,
hep geliþmeye ve yeniliðe açýk
giriþimci biri olmuþtur.
önerileriniz nelerdir?
Bu konuyu iki dalda ele almamýz gerekiyor,
birincisi taahhüt iþlerinde, diðeri satýþ ve
pazarlama iþlerinde. Taahhüt iþlerinde;
altyapýsý olmayan teknik ekibi yetersiz
firmalar ve kiþiler iþ yapmak için teklifler
veriyor ve iþ alýyorlar. Bu tip firmalar aldýklarý
iþlerinde %90 ýnýný yarým býrakýp gidiyorlar.
Ýþin baþýnda verdikleri tekliflerin düþük
olmasý iþ yaptýraný baþta cezbe diyor ancak,
onlar da sonunda fark ediyorlar ama iþ
iþten geçmiþ oluyor. Bu ve benzeri firmalar
taahhüt piyasasýný bozmakta iþini düzgün
yapan bizim gibi firmalarýn tekliflerinin
yüksek görülmesine sebep olmaktalar.
Bu da karlýlýðý düþüren baþka bir sebeptir.
Meslek guruplarýmýzýn aktif olarak
çalýþmasý, ehil olmayan firmalara iþ
yaptýrmamasý bu olumsuzluklarýn önüne
geçebilir.
www.federal.com.tr
RÖPORTAJ
Bölgesel bazda satýþ pazarlama yapan
firmalar; ürünlerin fiyatlarýyla çok
oynuyorlar, piyasada fiyat istikrarý olmuyor.
Bazý firmalar günü kurtarmak amaçlý
zararýna dahi malzeme satýyorlar,
dolayýsýyla her yýl batan birkaç firma oluyor.
Bunlarda bizim piyasamýza ister istemez
zarar veriyor. Bunun önüne geçebilmek
için üretici ve ülke genelinde satýþ yapan
firmalar ekonomik altyapýsý ve piyasa
güvenirliliði olmayan firmalara malzeme
vermezlerse, bu tip firmalarda ortaya
çýkamayacaktýr.
F.E.:Federal ailesine yeni üye oldunuz, bayi
olurken amaçlarýnýz nelerdi?
Federal markasý ile çalýþmak bize ve bizim
müþterilerimize de güven vermektedir.
Markanýn bilinirliliði, ürün gamýnýn çeþitliliði,
malzeme temin kolaylýlýðý, fiyat avantajý,
ucuz ve hýzlý servis imkaný, en önemlisi de
yerli bir marka olmasý Federal’i seçme
sebeplerimizdir. Yapýlan iþlerde Federal’in
bu saydýðým avantajlarýný da kullanarak
tercih edilen firma olmak. Federalle birlikte
daha da büyümek, müþterilerimize kolay
çözüm üretmek amaçlarýmýz arasýndadýr.
F.E.: Ýlk izlenim olarak Federal için neler
söyleyebilirsiniz?
Federal’i marka olarak biliyordum. Ancak
fabrikanýzý ve imalatýnýzý yeni gördüm.
www.federal.com.tr
Türkiye' de bu çapta imalat yapan yerli bir hakkýnda düþünceleriniz nelerdir?
firmanýn olmasý açýkçasý beni gururlandýrdý.
Adana ve Çukurova bölgesi son 10-15 yýldýr
F.E.:Rakip firmalarla Federal Elektrik'i sanayi anlamýnda hep bir düþüþ
yaþamaktadýr. Bunun baþlýca sebebi
deðerlendirebilir misiniz?
eskiden bu bölge tekstilin merkezi idi,
Federal’e rakip olarak Avrupa' lý 100 yýllýk tekstil sektörünün katkýsý çok fazla idi. Son
firmalarý görebiliriz. Federal o firmalarla yýllarda bu sektörün bölgemizde ve Türkiye'
rekabet edebilecek seviyede kaliteyi de bitmiþ olmasý, saðladýðý katma deðerin
yakalamýþ durumda. Ancak piyasada, kaybolmasýna bu durumda ekonomimizin
Federal’in segmentinde olmayan bir zayýflamasýna sebep olmuþtur. Özellikle
Uzakdoðu pazarý var. Sektörümüzde bu Adana, Mersin ve çevresi çok göç alan
gurupta kaliteli ürün bulmak çok zor. bölgeler Güneydoðu ve doðudan her yýl
Piyasaya sadece ucuz fiyatla giren bu ortalama bu bölgeye 50-60 bin kiþi göç
markalarý kesinlikle tasvip etmiyor ve etmektedir.
kullanýlmamasý için uðraþ veriyoruz. Ancak her olumsuzluða raðmen bu bölge
geliþmeye açýk. Önümüzdeki yýllarda daha
F.E.:Marka baðýmlýsý mýsýnýz? Bu konudaki iyi olacaðý kanýsýndayým.
düþüncelerinizi öðrenebilir miyiz?
F.E.:Son olarak eklemek istedikleriniz
Her hangi bir markaya baðýmlý deðilim. nelerdir?
Benim için en iyi marka; kalitesini
ispatlamýþ, ulaþýlabilirliliði kolay olan teknik Ticarette amaç kazanmaktýr, iþletmeler
destek ihtiyacýna hýzlý cevap veren, piyasada kazanmadan büyüyemezler, kazanç da
rekabet ortamýnda beni fiyat olarak da makul bir oranda olmalýdýr. Firmalar karlý
destekleyen markadýr. Bazý marka iþler yaptýkça büyüyecekler ve yeni
baðýmlýsý olan müþterilerimiz oluyor. yatýrýmlar yapacaklardýr. Piyasada kalýcý
Bunlarýn bir çoðu alýþkanlýktan kaynaklý, olmak için özen gösterilmeli ve sürekli
ben müþterinin istediði deðil, kendi yeniliklere ayak uydurulmalý, çaðýn gereði
istediðim markayý satmak için müþterimi neyse onlar yapýlmalýdýr.
ikna ediyorum.
Bize vakit ayýrdýðýnýz için teþekkür ederiz.
F.E.:Bulunduðunuz bölgenin iþ
potansiyelin ve ekonomik durumu
FEDERAL BÜLTEN
14
RÖPORTAJ
DOÐANATEÞ Elektrik - Malatya
F.E.: Doðanateþ Elektrik ve DAP pano
hakkýnda bilgi alabilirmiyiz?
Firmamýz; 1990 yýlýnda iki ortaklý olarak
Bayram ERDOÐAN ve Ramazan ATEÞ
tarafýndan kurulmuþtur. Ýlk kuruluþ
yýllarýnda elektrik tesisat ve taahhüt iþleri
ile faaliyet göstermiþ, 1997 yýlýnda iþ
hacmini büyüterek toptan malzeme
satýþýna baþlamýþtýr. Pazar alaný olarak
Malatya ve çevre iller baz alýnmýþ, Malatya
il, ilçe ve çevre illeri de kapsayan satýþ
aðýný oluþturmuþtur. 2004 yýlýnda kaliteli
hizmeti ve müþteri memnuniyetini ön
planda tutarak, 1600 metrekarelik yeni
bir showroom maðazasý açmýþtýr. Bunun
yanýnda 2007 yýlý baþýnda gelen yoðun
talepler doðrultusunda Malatya 1.
Organize Sanayi Bölgesinde 1500
metrekarelik bir alanda “D.A.P.” markasý
ile elektrik panosu, sac kanal ve merdiven
sistemleri üretimine baþlamýþtýr. Bu
üretimleri kaliteye de yansýtan firmamýz,
“TSE ve ISO 9001:2000” kalite belgelerini
de almýþ olup, uluslararasý standartlara
uygun olarak üretim yapmaya devam
etmektedir.
15
Kalifiye eleman bulamama ve kontrolsüz
bir rekabet karþýlaþýlan problemlerin
baþlýcalarýdýr. Bu sýkýntýlarýn aþýlmasý için
öncelikli olarak teknik eleman yetiþtiren
okullara aðýrlýk verilmesi, müþterilerimizin
ürün kalitesi ile özellikleri konusunda
daha dikkatli ve seçici olmalarý
saðlanmalýdýr.
F.E.: Ýmalatçý olmanýn size kattýðý deðerler
nelerdir?
Ýmalatçý olmak çok zevkli olmasýna karþýn
bazý zorluklarda içermekte. Özellikle
çalýþtýracak kalifiye eleman konusunda
bu bölgede eleman bulmak zor. Ancak
yapýlan iþin sevilerek yapýlmasý tüm
zorluklarý bertaraf etmektedir.
F.E.: Marka baðýmlýlýðý hakkýnda
düþünceleriniz nelerdir?
Marka baðýmlýsý deðiliz, müþterilerinin
taleplerini kaliteli ürünlere yönlendiriyoruz.
Amacýmýz her zaman yerli üretimin
desteklenerek, ülkemizin kazanmasý.
Federal, ürünlerinin kalitesini, tüm
sektöre kanýtlamýþ durumda. Bu nedenle
yönlendirme yaparken bu hususu gözardý
F.E.: Piyasalarý nasýl görüyorsunuz? etmiyoruz.
2007 yýlý siyasi krizinin etkisi ile geliþen
ekonomik sýkýntý 2009 yýlýnýn altýncý ayýna F.E.: Çalýþmalarýnýzda aðýrlýðýnýz proje
kadar devam etti. Altýncý aydan sonra satýþlarý mý?
piyasalar canlanmaya baþladý. Bu Biz firma olarak toptan ve perakende
canlanma da iþimizi olumlu yönde etkiledi. satýþ yapmaktayýz. Malatya, çevre il ve
ilçelerde de düzenli olarak araçla servis
F.E.: Sektörde karþýlaþtýðýnýz problemler yapýyoruz. Pano Ýmalatçýsý olarak da daha
çok projeli iþler yapmaktayýz.
nelerdir?
FEDERAL BÜLTEN
Bayram ERDOÐAN
F.E.: Bölgenizdeki iþ potansiyelinden
memnunmusunuz?
Ýþ potansiyeli ve bölgemiz açýsýndan
bakýldýðýnda konum olarak iyi yerdeyiz
diyebiliriz. Ancak firmamýzýn hedefleri göz
önüne alýndýðýnda daha çok yol
katetmemiz gerektiðini düþünüyoruz.
F.E.: Son olarak eklemek istedikleniz ?
Firmamýz, en son teknolojik yenilikleri
müþterilerine sunarak ve sürekli
iyileþtirmeyi ilke edinerek yoluna devam
etmektedir. Elektrik sektörünün yalnýzca
büyük Batý illerde deðil, Doðu'da da
yapýlabileceðini tüm bölgeye göstermiþ
ve göstermeye de devam etmektedir.
Firmamýz: yenilikçi, bilimsel anlayýþý ön
planda tutan, takým çalýþmasý bilinci ve
uzman kadrosu ile çeþitli elektrik
hizmetlerinde öncü ve lider bir kuruluþ
olmuþtur. Üretilen hizmetleri; kalitesinin
farký ve sahip olduðu hizmet anlayýþý
sayesinde kamu kurum ve kuruluþlarý,
özel þirketler, fabrikalar ve elektrik
firmalarýna aktif olarak pazarlamaktadýr.
Federal Elektrik' in bayiliðini yapýyor
olmaktan ve ürünlerini kullandýrmaktan
son derece memnunuz. Problemsiz bir
ürünü satmak her bayinin arzu ettiði
durumdur. Bunu saðladýðý için Federal'e
teþekkür etmeyi kendimize borç biliriz.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
Kaçak Akým Koruma Þalterlerinde
Ýstenmeyen Açmalar
T
oprak kaçaklarýna
karþý kullanýlan kaçak
akým koruma þalterleri
evlerden sanayi
tesislerine kadar geniþ bir
alanda kullanýlmaktadýr.
Kaçak akým koruma þalterleri Elektrik tesisleri topraklama
aþaðýdaki fonksiyonlarý karþýlamak yönetmeliðinde (madde 10) her
üzere tasarlanmýþlardýr.
elektrik devresi ile toprak arasýndaki
yalýtkanlýk direncinin 1 mA den daha
•Ýnsanlarýn doðrudan ve dolaylý küçük bir kaçak akým oluþturacak
temasa karþý korunmasý
deðerde olmasý istenmektedir.
•Cihazlardaki ve tesisattaki kaçak Normalde bu deðerler çok daha
akýmlarýndan kaynaklanan hasar ve küçük olmasýna raðmen zamanla
yangýn tehlikesine karþý korunma kirlenme, nem, buat içindeki
baðlantýlarýn (klemenslerin) iyi izole
Kaçak akým koruma þalterleri, edilmemesi, kablo yalýtkanlarýn
herhangi bir izolasyon hatasý ortaya mekanik zorlamalara maruz kalmasý
çýkar çýkmaz hatalý devreyi ayýrarak, g i b i n e d e n l e r l e i z a l a s y o n
insan ve cihazlarý tehlikeli toprak d i r e n ç l e r i n d e z a y ý f l a m a l a r
kaçaðý akýmlarýna karþý korurlar. olabilmektedir. Bu gibi durumlarda
5-6 linye çýkýþlý bir dairede zamanla
Kullanýldýklarý yerde zaman zaman izalasyon azalmasý sonucu 5-6 mA
açma yapmalarý nedeniyle çoðu ler civarýnda kaçak akýmlar
zaman bir þikâyet kaynaðý olarak oluþabilmektedir.
görülmektedirler.
Ülkemizde elektik tesisatlarýnda
Kaçak akým koruma þalterleri maalesef hala Ø 14 mm' lik plastik
çoðunlukla bir izalasyon hatasý borular kullanýlmaktadýr. Avrupa'da
nedeniyle açarlar. Bunlara ilave Ø 20 mm'lik boru kullanýmý
olarak aþaðýdaki nedenlerden dolayý yasaklanmýþtýr. Çekilen borular sert
da açma yaparlar.
plastikten olmalý, gerektiðinde
kablolarýn rahatlýkla deðiþtirilebileceði
•Tesisattaki ve kullanýlan cihazlardaki çapta olmalý, borularda ek yeri
sabit kaçaklar
olmamalýdýr. Buna ilave olarak kablo
•Hatlarda oluþan gerilim piklerinin çekiminde genellikle tecrübesiz
sebep olduðu geçici kaçak akýmlar. çýraklar çalýþtýrýlmakta, tesisat
çekilirken kablo yalýtkanlarý
Bu tür istenmeyen açmalar iþletme zedelenmektedir. Kablo yalýtkanýnýn
s ü r e k l i l i ð i a ç ý s ý n d a n b a k ý m zedelenmiþ kýsýmlarýndan akan
elemanlarýný sýkýntýya sokmaktadýr. akýmlar kaçak akým koruma þalterini
Kaçak akým koruma þalterinin açmasý açtýrabilmektedir.
þalterden kaynaklanan bir hataymýþ
gibi algýlanýp bazý kullanýcýlar kaçak Evlerde kullanýlan buzdolabý, çamaþýr
akým koruma þalterlerini devre dýþý makinesi, bulaþýk makinesi, elektrikli
býrakarak potansiyel tehlikelere yol fýrýn, su ýsýtýcýsý, televizyon, bilgisayar,
açarlar.
kat kaloriferi gibi her elektrikli cihaz
17
FEDERAL BÜLTEN
da 0,1 – 1,5 mA arasýnda kaçak
akýmlar oluþturabilmektedir. Bu sabit
kaçaklar yine ayný þekilde cihazýn
ýslanmasý, nemli ortamda çalýþmasý,
toz ve kir tabakalarýnýn birikmesi,
sonucu daha artabilmektedirler.
Ayrýca elektronik cihazlarda genellikle
parazitlerin önlenmesi için filtre
amacýyla kondansatörler
kullanýlmaktadýr. Bunlar üzerinden
de topraða akan akýmlar olmaktadýr.
Bu akýmlar insanlar tarafýndan fark
edilmezler.
Elektrikli cihazlar tamir edildikten
sonra yalýtkanlýk dirençleri
ölçülmelidir.
Koruma sýnýfý I olan (koruma
topraklamasý gerektiren) cihazlarda
en az 0,5 Mohm (220 V / 0,5
Mohm=0,44 mA)
•Atmosferik aþýrý gerilimler: Alçak
gerilim tesisatlarýnda tesisat ve toprak
arasýndaki kapasite üzerinden akan
bir akým kaçaðý üretirler. Yýldýrýmýn
faz hattýna veya toprak hattýna
düþmesiyle veya yýldýrým bulutundaki
elektrik yükünün etkisiyle havai
hatlarda elektrik yükü dalgasý
oluþarak yüksek gerilim meydana
gelebilir.
•Anahtarlama aþýrý gerilimleri: Alçak
gerilim tesisatlarýnda endüktif (motor
devreleri) ve kapasitif yüklerin
(kondansatör
gruplarý)
anahtarlanmalarý veya yüksek gerilim
þebekesinde trafolarýn devreye girip
çýkmalarý, hatlarýn açýlýp
kapatýlmalarý, kýsa devre açmalarý
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
sýrasýnda geçici aþýrý gerilimler
oluþabilmektedir. Anahtarlama aþýrý
gerilimleri de atmosfer boþalmalarý
sonucu ortaya çýkan toprak kaçaðý
akýmlarýna benzer akýmlar oluþturur.
Bu tür aþýrý gerilimler yýldýrým aþýrý
gerilimlerine göre daha küçük olsalar
da çok daha sýk görülebilmektedirler.
Yüksek toprak kapasitesi olan
devrelerin kapanmasý: Bilgisayar ve
büro cihazlarýndaki giriþim
filtrelerinde ve çok uzun kablo
þebekelerinde ortaya çýkan kaçak
akýmlar çok düþük genlikli olmalarýna
raðmen gereksiz açmalara neden
olurlar.
Gerilim piklerinin oluþturduðu geçici
boþalma akýmlarýna karþý kaçak akým
koruma anahtarlarýnýn belli
seviyelerde baðýþýklýk göstermesi
beklenir. IEC 60008-1 standardýna
göre; 200 A tepe deðerli 100 kHz
sönümlü akým darbesi deneyinde
numunenin açmamasý, 3000 A tepe
deðerli 8/20 µs akým dalgasý
deneylerinde de açma yapsa da
herhangi bir bozulma olmadan tekrar
çalýþabilir durumda olmasý
istenmektedir. Standarda göre
uygulanan akým darbe þekilleri
aþaðýda verilmiþtir.
þeklinde birbirine baðlanmýþ
durumdadýr. Bu yüzden þebekenin
çok uzak bir yerinde oluþan bir yýldýrým
veya büyük güçlü bir trafonun devreye
girip çýkmasý esnasýnda oluþan pik
gerilimler bile alçak gerilim tesisine
ulaþýp ve tesisattaki cihazlarda zarar
verebilmekte, istenmeyen açmalara
neden olabilmektedir.
Yüksek gerilim darbelerinin
zararlarýný yok etmek veya azaltmak
için yüksek gerilim ve alçak gerilim
tesislerinde mutlaka parafudur
kullanýlmalýdýr. Parafudur aþýrý gerilim
darbelerini hýzlý bir þekilde topraða
iletir ve aþýrý gerilimleri þebeke
izolasyonu için zararsýz bir düzeye
indirir. Kaçak akým koruma
cihazlarýndaki nedensiz açmalarda
büyük ölçüde önlenmiþ olur.
Parafudurun akým-gerilim deðerleri
doðru seçilmeli, korunmak istenen
noktaya mümkün olduðunca yakýn
baðlanmalýdýr. 30 metreyi geçen
yeraltý kablolarýnýn birleþim
noktalarýnda da parafudur
kullanýlmalýdýr. Uygun yere
yerleþtirilmeyen parafudurlarýn
faydadan çok arýza kaynaðý olup daha
büyük zararlar
sözkonusudur.
açmasý
da
Parafudurun etkin bir koruma
yapabilmesi için topraklama iletken
ve sistemlerinin çok iyi
boyutlandýrýlmasý gerekir. Orta ve
yüksek gerilim sisteminde kýsa devre
veya yýldýrým nedeniyle topraða akan
akýmlarýn oluþturacaðý yüksek
topraklama gerilimlerinin alçak
gerilim tesisini etkilememesi için orta
gerilim koruma topraklamalarý ile
alçak
gerilim
iþletme
topraklamalarýnýn birbirinden en az
20 m uzakta olmasý gerekir.
Trafolarýn iþletme topraklamalarý
üzerinden dengesiz yüklemelerden
ötürü sürekli olarak bir akým akar.
Ýþletme topraklama dirençlerinden
dolayý oluþan gerilimlerin alçak
gerilim koruma topraklamalarý
üzerinden cihaz gövdelerine
ulaþmamasý gerekir. Bu nedenle
iþletme topraklamalarý ile alçak
gerilin koruma topraklamalarý
arasýnda da en az 20 m mesafe
olmalýdýr.
Standartlarýn istediði bu deðerler
üreticiler tarafýndan saðlanmaktadýr.
Ancak yukarýda anlatýlan sebeplerden
dolayý þebekede bu deðerlerin
üzerinde kaçak akým dalgalarý
oluþabilmektedir. Bu gerilim
piklerinin oluþturduðu akým dalgalarý
ise parafudurlar ve doðru topraklama
sistemleri ile büyük ölçüde
önlenmektedir. Enterkonnekte sistem
ile ülkemizdeki bütün þebeke bir ring
www.federal.com.tr
FEDERAL BÜLTEN
18
EÐÝTÝM
Günümüzde alçak gerilim tesislerinde
parafudur kullanýlmasý genellikle
ihmal edilmektedir. Aþýrý gerilim
piklerinin vereceði hasarlarý ve
nedensiz açmalarý engelleyebilmek
için alçak gerilim tesislerinde de
mutlaka parafudur kullanýlmalýdýr.
Parafudur alçak gerilim panosunun
giriþine diðer bütün cihazlardan önce
konulmalýdýr. Parafudur aþýrý gerilim
durumunda iletime geçince çok kýsa
süre de olsa topraða büyük bir akým
akar. Eðer parafudur kaçak akým
þalterinden sonra konursa bu aþýrý
akýmlar kaçak akým koruma þalteri
üzerinden topraða akarak
kontaklarýnýn yapýþmasýna veya
cihazýn açmasýna neden olabilir. Bu
yüzden parafudurun mutlaka ilk giriþe
konulmasý gereklidir.
Alçak gerilim parafudurlarý koruma
seviyelerine göre B (ana pano- 6 kV),
C (sayaç panosu – 4 kV), D (cihaz
seviyesi – 2,5 / 1,5 kV) olmak üzere
deðiþik koruma sýnýflarýna
ayrýlmaktadýr. Her düzey için uygun
koruma yapýlmalýdýr.
bulunmaktadýr. Ama ne yazýk ki
ülkemizde bunlar yok denecek kadar
az kullanýlmaktadýr.
Yýldýrým ve anahtarlama aþýrý
gerilimlerinden baþka elektronik
cihazlar (bilgisayarlar, hýz kontrol
cihazlarý, kesintisiz güç kaynaklarý,
endüstriyel kaynak cihazlarý,
elektronik balanslý armatürler) olmak
üzere birçok cihaz temel þebeke
frekansýnýn katlarýnda harmonik akým
ve gerilimler oluþturmaktadýrlar. Bu
tür parazitler birçok cihazýn
çalýþmasýný olumsuz yönde
etkilemekte istenmeyen açmalara
neden olabilmektedir. Tesislerin bu
gibi harmonik akým ve gerilimlerden
korunmasý için alçak gerilim
panolarýnýn giriþlerine harmonik filtre
reaktörleri takýlmalý ve böylece
harmonik akým ve gerilimlerin
cihazlara zarar vermesine karþý
önlem alýnmalýdýr.
Harmonik filtreleri birçok ülkede
mecburi olmasýna raðmen ülkemizde
henüz zorunlu deðildir. Sadece bazý
özel iþletmeler harmonik filtreleri
kullanmaktadýrlar. Harmonikli yükler
tesisin kurulu gücünün % 20 sini
geçtiði taktirde harmoniklere karþý
önlem alýnmalýdýr.
Besleme kaynaðý tarafýndan gelen
gerilim pikleri özellikle bina giriþinde
daha etkili olabilmekte ve ilk darbeyi
bina giriþindeki 300 mA lik kaçak akým
koruma þalteri engellemekte ve daire
içindeki kaçak akým koruma
þalterinden önce açmaktadýr. Ayrýca
kablo tesisatý boyunca akabilen geçici
kaçak akýmlar da bu açmalara neden
olabilmektedir.
OG veya AG parafudurlarýnýn
genellikle patlayýp tamamen
daðýlýncaya kadar saðlam olduðu
düþünülmektedir. Parafudurlarýn
zamanla arýzalanýp koruma
yapamayacaðý veya bazen kýsa devre
olarak bir arýza nedeni olabileceði
unutulmamalýdýr. Bu nedenle sýk sýk
kontrol edilmelidirler. Arýzalý
parafudurlar renk deðiþtirerek veya
sinyal düzenleri sayesinde
durumlarýný belli ederler. Arýzalý
parafudurlarý devreden ayýrmak,
parafudurun darbe sayýsýný ölçmek
veya parafudurun sýzýntý akýmlarýný Kaçak akým koruma anahtarlarý ile
ölçmek için de çeþitli cihazlar ilgili diðer bir sýkýntý da iki koruma
19
FEDERAL BÜLTEN
cihazý arasýndaki seçicilikten
kaynaklanmaktadýr. Birçok
uygulamada yangýn koruma amacýyla
bina giriþinde kullanýlan 300 mA kaçak
akým koruma anahtarý gecikmesiz tip
seçilmektedir. Bu durumda daire
içinde 300 mA' den daha büyük bir
kaçak olduðunda, dairedeki 30 mA'
lik cihaz ile birlikte 300 mA' lik cihazda
açabilmektedir. Daireye tekrar enerji
vermek sýkýntý oluþturmaktadýr. Bazý
yerlerde elektik panosunun
bulunduðu oda kilitli tutulduðu için
problem daha da büyümektedir. Bu
durumda bina giriþinde kullanýlan 300
mA' lik kaçak akým koruma
anahtarlarý gerek dýþarýdan gelen
gerilim piklerinden kaynaklanan
açmalar gerekse daire içindeki
yüksek kaçak akýmlardan
kaynaklanan açmalara karsý
gecikmeli çalýþan tipte (S tipi)
seçilmelidir. Ancak bu modeller
neredeyse hiç kullanýlmamaktadýr.
Bu durumda koruma seçiciliðinin
saðlanmasý mümkün deðildir.
Yukarýda bahsedilen muhtelif
sebeplerden dolayý meydana gelen
istenmeyen açmalar nedeniyle bazý
firmalar tekrar kapatmalý kaçak akým
koruma anahtarlarý da üretmiþlerdir.
Eðer açma geçici bir nedenden
kaynaklanýyor ise bu cihazlar bir
motor mekanizmasý ile devreyi
kapatarak sistemi tekrar
enerjilendirirler.
Sonuç olarak kaçak akým koruma
anahtarlarýnýn, hayat koruma ve
yangýn koruma amacýyla çok küçük
akýmlarda çok hassas ve güvenilir bir
þekilde çalýþmasý beklenir. Bu
nedenle bazý durumlarda istenmeyen
açmalar da yapabilmektedirler. Bu
istenmeyen açmalar doðru
uygulamalarla büyük ölçüde
azaltýlabilir.
Açmalarýn çok büyük bir kýsmýnýn
yukarýda bahsedilen geçici olaylardan
deðil genellikle bir cihazdaki izalasyon
hatasýndan kaynaklandýðý
unutulmamalýdýr. Açma nedeni
mutlaka araþtýrýlmalý, hatalý cihaz
veya tesisat tamir edilerek olabilecek
kötü sonuçlar önlenmelidir
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
Farklý Bir Bakýþ Açýsýyla Kaçak Akým
Koruma Þalterleri
Sektörümüzde Üzücü Bir Vefat
A
nel Elektrik Taahhüt
ve Ticaret A.Þ firmasýnda
2008 yýlýndan beri Proje
Grubu Tasarým Sorumlusu
olarak çalýþan Mehmet
Turgut Odabaþý vefat
etmiþtir.
1979 yýlýnda Ýstanbul Teknik
Üniversitesi, Elektrik Mühendisliði
bölümünden mezun olmuþtu.
Kendisine Allah' tan rahmet, ailesi
ve tüm sevdiklerine sabýr diliyoruz.
Merhum Odabaþý, sürekli yazdýðý
teknik makaleler ile bilgi birikimini
herkesle paylaþýyordu. Son olarak
bizimde üstünde durduðumuz ve bu
bültende de yer verdiðimiz kaçak
akým koruma þalterlerinde meydana
gelen istenmeyen açmalar ile ilgili
sektörümüzün saygýn dergisi olan
ETMD dergisine yazmýþ olduðu
makaleyi sizlerle paylaþýyor ve büyük
1953 Adana doðumlu olan merhum kaybýmýzý rahmetle tekrar anýyoruz.
Odabaþý, evli ve 3 çocuk babasýydý. Mekaný cennet olsun.
RCD
Son yýllarda kullanýmý güncel hale
gelen ve gerek yapýsý ve tesis þekli
hakkýnda gerekli bilgiye sahip
olunmasý önemsenmeden, tesislerde
rastgele yerlere takýlan ve
fonksiyonuna / iþletme þekline uygun
olmayan tarzda tesis edilmesi
nedeniyle, ya sürekli ya da aralýklý
olarak sýk açma yapmasý sonucunda
sökülen, ayný zamanda farklý yapýda
ve koruma mantýðýna sahip kaçak
akým koruma cihazlarý ile birbirine
karýþtýrýlan ve hatta bu isimle anýlan,
gerek insan hayatýný tehlikeli elektrik
þoklarýna karþý koruma, gerekse
tesiste oluþabilecek izolasyon
hatalarýný önceden belirlenerek,
izolasyon hatalarýndan kaynaklanan
yangýnlarý önleme amacýyla
kullanýlmasý gereken çok önemli bir
koruma cihazýdýr.
FEDERAL BÜLTEN
RCD ile korunan devrede bir toprak
hatasý meydana geldiðinde söz
konusu akým dengesi bozulur ve
sekonder sargýda rezidüel akým
denilen bir akým endüklenir.
1.1. Algýlama ünitesi
Primer sargýlarýna korunacak
devrenin faz ve nötrünün baðlandýðý
akým toroidal transformatörüdür.
Akým transformatörünün faz ve nötr
sargýlarýnýn yönü, yük ve nötr akýmlarý
birbirinin etkilerini ortadan kaldýracak
þekildedir. Korunan devre hatasýz
olduðunda akýmlar ters yönde ve
birbirine eþit olarak aktýðýndan ve
toplam akým deðiþimi sýfýr olduðundan
akým transformatörünün demir
çekirdeðinde endüklenme olmaz.
1. RCD cihazýnýn yapýsý
RCD cihazlarý algýlama ünitesi, ölçü Þekil. 1: RCD algýlama ünitesi
ünitesi ve açtýrma ünitesi olmak üzere
üç kýsýmdan meydana gelmektedir.
23
Mehmet Turgut ODABAÞI
Elektrik Mühendisi
1.2. Ölçü ünitesi
Sekonder sargýdan gelen elektrik
sinyalini yani rezidüel akýmý ayarlanan
açtýrma eþik deðeriyle karþýlaþtýran
elektromekanik bir röle kullanýlýr.
)
Þekil.2: RCD Ölçü Ünitesi
• Bu rölede sabit mýknatýs özelliðine
haiz magnet açtýrma mekanizmasýna
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
baðlý döner klape kapalý pozisyonda
tutar.
• Bunun karþýlýðýnda elektromagnet
üzerinden rezidüel akým aktýðýnda
elektromagnetin çekme özelliði
rezidüel akýmýn miktarýna göre
azalmaya baþlar.
olmamalýdýr. Tek tesislerde gruplar
ve devreler için kullanýþlýdýr. Zaman
baðlý seçilik ayarlarý yapmak çok
zordur.
dengeleyen çekme etkisi ortadan
kalktýðýndan yay kuvveti vasýtasýyla
klape açýlarak RCD ile korunan
devrenin açýlmasý saðlanýr.
Normal ve anormal iþletme þartlarý
2.2. Elektronik röleli RCD
altýndaki akým akýþý, manyetik alanlar
Bu tip RCD yardýmcý besleme kaynaðý ve rezidüel akým arasýndaki
ile çalýþýr. Toroid tarafýndan saðlanan baðlantýlar aþaðýdaki þekillerle
Sistem duyarlýlýðýna göre ayarlanan elektrik enerjisi þebekeye baðýmlý açýklanmaktadýr.
kalýcý mýknatýsýn çekme kuvveti döner kaynak tarafýndan beslenen elektronik
klapeye baðlý yayýn çekme kuvvetinden kutu tarafýndan yükseltilir.
daha fazla olduðu durumlarda klapeyi
kapalý pozisyonda tutar.
Hatanýn algýlanmasýyla açtýrma cihazý
harekete geçer.
1.3. Açtýrma ünitesi
Bu RCD’ler baðlandýðý açtýrma
Sabit mýknatýsýn etkisini ortadan cihazýndan tamamen baðýmsýz
kaldýracak seviyede rezidüel akým yapýlabilirler.
meydana geldiðinde yay döner klapeyi
Þekil.6: Ýzolasyon hatasý olmayan
çekerek açtýrma mekanizmasýný
tesiste normal þartlar altýndaki
tetikler ve hatalý devre açýlýr.
cihazda akým ve manyetik alan
(MF=MN ) olur ve rezidüel magnetik
alan sýfýrdýr.
Þekil.3: Açtýrma ünitesi
Þekil.5: Elektronik röleli RCD
Bu cihazlar,
2. RCD cihazlarýnýn tipleri
•Yüksek ayar deðerleriyle beslemenin
Elektromekanik röleli ve elektronik sürekliliðini saðlarlar .
röleli olmak üzere iki tiptir:
•Deðerlerine bakýlmaksýzýn tüm fider
tipleri için çözümdür.
2.1. Elektromekanik röleli RCD
Bu RCD herhangi bir yardýmcý gerilim 3. RCD cihazlarýnýn tesiste çalýþma
kaynaðý olmaksýzýn çalýþýr. Toroid prensipleri
tarafýndan saðlanan enerji sabit RCD elektromanyetik prensiplere
mýknatýslý magnet tarafýndan kapalý göre çalýþan koruma cihazýdýr. Bu tip
pozisyonunda tutan bir elektra koruma cihazýnda RCD içinden geçen
magneti enerjilendirir.
akýmlarý taþýyan ve korunan devreye
ait aktif yani faz ve nötr iletkenlerinde
meydana gelen manyetik alaný
algýlayan toroidal transformatör
kullanýlýr. Söz konusu akýmlarýn yönü
ve büyüklüðü göz önüne alýnarak
vektör toplamlarý (rezidüel akýmlar
yani artýk akýmlar olarak bilinir)
normal iþletme þartlarýnda yani
Þekil.4: Elektromekanik röleli RCD hatasýz devrelerde efektif olarak
sýfýrdýr. Anormal þartlar halinde yani
Hata akýmý enerjisi doðrudan bir izolasyon hatasý meydana
açtýrmayý saðlar. Bu hata orijinine geldiðinde, dengesiz akýmlarýn
bakýlmaksýzýn en güvenli iþletme meydana getirdiði rezidüel, manyetik
teknolojisidir. Kullanýcý emniyeti alan cihazýn açtýrma bobinine rezidüel
birinci öncelik olduðundan çalýþma akým gönderir ve bu akým daimi
güvenirliði þebeke ve tesis kalitesine, mýknatýsýn çekme etkisini ortadan
nötr sistemi seçimine baðlý kaldýrýr, yayýn çekme kuvvetini
www.federal.com.tr
Þekil.7: Anormal þartlar altýnda
cihazda meydana .gelen izolasyon
hatasýndan dolayý akým ve manyetik
alanlardaki deðiþme (MF> MN) olup
ve rezidüel manyetik alan sýfýrdan
farklýdýr.
Þekillerde gösterilen semboller:
MF: Faz iletkeninde meydana gelen
manyetik alan
MN: Nötr iletkeninde meydana gelen
manyetik alan
IF: Faz iletkeninden akan akým
IN: Nötr iletkenden akan akým
IE1: Topraklama iletkeninden akan
akým
IEZ: insan vücudu üzerinden
köprülenen hata akýmý
Açýklanmasý gereken bir durumda
rezidüel akým koruma sistemleriyle,
kaçak akým koruma sistemlerinin bu
ikisi tamamen ayrý koruma mantýðýna
ve açtýrma mekanizmalarýna haiz
olmalarýna raðmen birbirleriyle
karýþtýrýlmasýdýr.
FEDERAL BÜLTEN
24
EÐÝTÝM
Bu anlam karmaþasý sebebiyle bir
açma meydana geldiðinde RCD
cihazýnýn koruduðu devrede meydana
gelen hatanýn nedeni genellikle tespit
edilememekte veya RCD cihazý yapýsý
ve koruma mantýðýnýn gerektirdiði
uygun þartlarda tesis edilemediðinden
tesiste bir izolasyon hatasý oluþmadýðý
halde cihaz ya sürekli açma yapmakta
veya sebebi anlaþýlamayan zaman
zaman ortaya çýkan aralýklarla
açmalar meydana gelmekte ve
sonuçta cihazýn kullanýmý iptal
edilmektedir. Piyasada rezidüel akým
koruma cihazý; kaçak akým koruma
anahtarý olarak anýlmaktadýr.
Bu iki sistem arasýndaki farklar
aþaðýda belirtildiði gibidir.
• Rezidüel akým koruma cihazý faz
iletkenlerinin içinden geçtiði akýmlarý
algýlamak amacýyla yerleþtirilen bir
adet akým transformatöründen
meydana gelir. (Þekil.1)
Toprak kaçak koruma sistemleri ise
korunacak sistemin giriþine ve
çýkýþýna konulan; fonksiyonu cihaza
giren ve çýkan akýmlarýn farkýný
algýlayan akým transformatörleriyle
çalýþýr. (Þekil.8)
I1
Akým
Kaynaðý
Çýkýþ
Akýmý
I1
L Yük
I2
IE
I3
Hata akýmý Akým
Kaynaðý
IN
I Re = I1 - IE
I N Nötr
akým
A. Bir fazlý sistem
IE
Hata akýmý
Yük
IN
I3
Kesici veya
sigorta
IE
I1
I2
Þekil.9: RCD cihazýna ait vektör
diyagramlarý
Þekil. 8: Kaçak akým korumasý
• Rezidüel akým koruma cihazý bu
cihazýn toroidal akým transformatörlerinin içinden geçen faz ve nötr
iletkenlerdeki akýmlarýn, arýza halinde
vektörel toplamlarýnýn sýfýr
olmamasýndan dolayý ortaya çýkan
rezidüel akýmýn açtýrma meka-
4. Rezidüel Akým Kesicileri
(Residual Current Circuit Breaker)
Toprak hata algýlamasýna ilave olarak
rezidüel akým kesicisi anahtarlama
ve ayýrma elemaný olarak da
kullanýlabilir. Kýsa devre ve aþýrý akým
koruma sistemi olarak kullanýlmayýp
FEDERAL BÜLTEN
RCCB dýþtan yerleþtirilir veya
giriþe baðlanýr.
B. Üç fazlý sistem
Toprak kaçak koruma ise bir izolasyon
hatasý meydana geldiðinde korunan
cihazýn giriþ ve çýkýþýndaki akýmlar
arasýndaki farký algýlayarak açma
yaptýran diferansiyel akým prensibine
göre çalýþan bir sistemdir.
• Rezidüel akým koruma sisteminin
öncelikli amacý insan hayatýný
korumaktýr. Alçak gerilim sistemlerinde ev, büro ve iþ yerlerindeki
daðýtým panolarýnda priz çýkýþlarýna
yerleþtirilir. RCD'nin koruduðu
devrede cihaz bir izolasyon hatasý
meydana geldiðinde hata akýmýnýn
açma eþik deðerine ulaþmasýyla ani
olarak çalýþýr.
Toprak kaçak koruma sisteminin
öncelikli amacý izolasyon hatasý olan
cihazýn tamamen tahrip olmasýný
engellemektir.
Halbuki RCD cihazý insan hayatý için
tehlike oluþturacak þekilde
gerilimlerin meydana gelmesiyle
hangi þartlar olursa olsun ani olarak
devreyi keser.
RCD Þekil.3'de görüleceði üzere cihazý
toroidal akým transformatörü, daimi
mýknatýs ve bu mýknatýs tarafýndan
çekili tutulan klape, hata meydana
geldiðinde endüklenen akým
vasýtasýyla daimi mýknatýsýn çekme
kuvveti ortadan kaldýrýldýðýnda klapeyi
açtýran yay ve bu açmayý
kuvvetlendirerek cihazýn kontaklarýný
açtýran mekanik amplifikatörden
meydana gelir.
Yani rezidüel akým korumasýnda
korunacak cihazýn sadece giriþ
tarafýndaki akým transformatörü ile
cihazýn çalýþmasý saðlanýr, toprak
kaçak koruma sisteminde korunacak
cihazýn hem giriþine ve hem de
çýkýþýna akým transformatörleri
yerleþtirilir.
25
nizmasýný harekete geçirmek suretiyle bir besleme tarafý kesicisi olarak
arýzalý devreyi açtýrma esasýna kullanýlýr.
dayanan sistemdir. (Þekil.3 ve Þekil.9)
Tüketici giriþ ünitesi
MCB MCB MCB MCB MCB
MCB Anahtarlý otomatik sigorta
Þekil. 10: RCCB'nin tesisteki baðlantý
yeri.
RCCB'nin ana fonksiyonu fider
grubunu korumaktýr. RCCB'nin
kesicilerle (MCB anahtarlý otomatik
sigortalarla) donatýlmýþ tesisin
yukarýdaki þekilde görüldüðü gibi
toprak hatasýna karþý korunmasý için
kullanýlmasý tavsiye edilir.
Sonuç olarak özellikle meskenler
ticari ve küçük endüstriyel
sistemlerde kullanýlýr. Avantajý düþük
fiyatla hassas devrelerin tamamýnýn
emniyetini saðlamýþ olmasýdýr.
Örneðin mutfakta, banyoda,
atölyelerde ve alýþveriþ yerlerinde
tüketiciler için elektrik þok riski olan
her yerde ve ýslak çalýþma zeminli
olan bölümlerde kullanýlýr.
Tüketici ünitelerin giriþ veya çýkýþ
devrelerine baðlý mevcut tesislerde
tek bir cihaz içinde kullanýlabilir.
Ani gerilim deðiþimlerinden ve akým
deðiþimlerinden kaynaklanan
enterferanslardan dolayý istenmeyen
açmalara karþý RCCB baðýþýklýk
sistemine sahip olmalýdýr.
5.Aþýrý Yük Korumalý Rezidüel Akým
kesicileri (Residual Current Breaker
Overcurrent)
RCBO kesici ile rezidüel akým
kesicinin ayný cihazda kombine
edilmesidir. Böylece kýsa devre, aþýrý
akým ve izolasyon hatasýna karþý tam
bir koruma saðlanýr.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
RCD cihazlarýnýn kullanýmýnda üç
fayda göz önüne alýnýr:
• Personel emniyeti,
• Elektrik ekipmanlarýnýn emniyeti.
• Mal (izolasyon hatalarýndan
kaynaklanan yangýn) emniyetidir.
8. Tesis tertipleri
RCD'nin güvenilir olarak çalýþmasý
kullaným tipinin, yerinin ve akým
deðerinin doðru olarak seçilmesine
baðlýdýr.
Seçim esnasýnda üç kriter göz önüne
7.
RCD
Cihazýnýn
Koruma
Yapmadýðý
alýnmalýdýr:
RCBO
RCBO
RCBO
RCBO
Ayýrýcý
anahtar
Durumlar
• Koruma seviyesi,
• Seçicilik,
Þekil. 11: RCBO'nun tesisteki baðlanýþ • RCD cihazýnýn baðlantý yerinin üst • Maliyet.
yeri
tarafýnda yani giriþ tarafýna kadar olan
kýsmýnda bir toprak hatasý veya temas
Bu cihazýn ana uygulamasý sadece h a l i n d e k o r u m a y a p m a z l a r .
hatalý cihazý devreden çýkararak
hatadan etkilenmeyen cihazlarýn • RCD cihazýnýn çýkýþýnda bir insan
devrede kalmasýný saðlayarak iþletme tarafýndan hem faz hem de nötre ayný
sürekliliðini saðlamaktýr.
anda temas edilirse ve bu durumda
Sonuç olarak özel devreler için ve RCD cihazýndan dengeli akým
saðlam devrelerin toprak hatasýndan geçeceðinden koruma yapmaz.
etkilenmemelerini saðlamaktýr.
Pozisyon ve risk derecesine göre • RCD cihazlarý yüksek deðerdeki kýsa
uygun rezidüel akým cihazlarý devre akýmlarýna ve yüksek deðerde
vasýtasýyla her bir seviye korumasý aþýrý akým hatalarýna karþý koruma
saðlanabilir.
yapan sigortalar ve kesicilerin yerine Þekil. 12: Tertip 1
kullanýlamazlar.
RCBO kullanarak,
MCB anahtarlý otomatik sigorta
• Son devrelerin veya yüklerin aþýrý • RCD cihazlarý düþük akým RCD Rezidüel akým koruma cihazýný
akým ve izolasyon hatalarýna karþý deðerindeki izolasyon toprak göstermektedir.
tam bir koruma saðlanýr.
hatalarýna karþý koruma yapar. Tesis Tertip 1`de RCD cihazý buzdolabý ve
• Personelin doðrudan veya dolaylý korumasýnýn tamamlanmasý için her mikrodalga fýrýna ait priz devreleri
temaslarýna karþý 30mA eþik deðeriyle iki tipte koruma cihazýnýn kullanýlmasý hariç güç-priz devrelerinin hepsinde
koruma saðlanýr.
þarttýr. Zira yüksek akým deðerlerinde kullanýlýr.
• Hat tarafý açýlabilir ve böylece sigorta ve kesici akýmý yarý periyotta Bu tertipte diðer çýkýþlara RCD cihazý
devrenin ayrýlmasý saðlanýr. hat akýmý açma veya kesme deðerine konulmadýðýndan sistemin tamamý
eriþtiðinde devre kesilir, RCD için insan hayatý korumasý orta,
6. RCD tarafýndan korumanýn cihazýnda ise açtýrma sisteminin bir izolasyon hatasýndan kaynaklanan
saðlanmasý
elemaný olan daimi mýknatýsýn satüre yangýna karþý koruma düþük,
RCD cihazlarý önceden imalatçý firma olabilmesi için en az iki periyodun seçicilik orta seviyede ve tesis maliyeti
tarafýndan tespit edilen ve açma akým tamamlanmasý gerekir.
ise ucuzdur.
eþik deðeri 30 mA ile 500 mA arasýnda
deðiþen ve sistemin bir bölümünde Bunun açýklamasý ise; sigorta ve Tertip 1'in hem tesis kolaylýðý hem de
veya cihazlarda izolasyon hatasý kesicilerin kesme sistemi akýmýn tepe maliyet bakýmýndan eski ve mevcut
meydana geldiðinde rezidüel akýmýn deðerine göre, RCD cihazýnýn açma tesislerde uygulanmasý tavsiye edilir.
cihazýn belirlenen açma eþik deðerine sistemi ise akýmýn efektif deðerine
ulaþtýðýnda arýzalý bölümü veya cihazý göre çalýþýr. Yüksek deðerlerde kýsa
besleme kaynaðýndan ayýrýr. Devreden devre akýmýn RCD üzerinden geçmesi
ayýrma olayý ani olarak genellikle 20 halinde cihaz tahrip olabilir veya
msn ile 50 msn arasýnda yani 50 Hz'lik yüksek akým sebebiyle cihazýn toroidal
sistemde 1 ila 2.5 periyotluk süre akým transformatörü doyuma
arasýnda gerçekleþir.
ulaþabilir ve sekonderinden akým
RCD cihazýndan beklenen özellik çýkýþý olmayabilir ve sonuçta RCD
yüksek hassasiyet ve hýzlý ayýrmadýr koruma yapamayabilir.
yani bir toprak hatasý ortaya çýktýðýnda Bu sebeple devrede aþýrý akým ve aþýrý
herhangi bir yaralanma veya tahribat yüke karþý koruma cihazlarý mutlaka
olmadan devrenin kesilmesidir. RCD ile birlikte tesis edilmelidir.
Þekil. 12: Tertip 2
F NPE
F N PE
F N PE F N PE F N PE
F N PE
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
PRÝZ
AYDINLATMA
AYDINLATMA
RCD
MCB
AYDINLATMA
MCB
MCB
MCB
F N PE F N PE
F NPE
F NPE
www.federal.com.tr
RCD
RCD
RCD
MCB
MCB
MCB
MCB
MCB
AYDINLATMA
MCB
AYDINLATMA
AYDINLATMA
MCB
MCB
F NPE F NPE F NPE F NPE F NPE F NPE
Su
Bilgisayar Mikro
Priz
Priz
Priz
dalga
ýsýtýcýsý
fýrýn
F NPE F NPE
FEDERAL BÜLTEN
26
EÐÝTÝM
Tertip 12'de RCD cihazý buzdolabý ve
mikro dalga fýrýna ait priz devreleri
hariç güç-priz devrelerinin hepsinde
kullanýlýr.
F N PE
MCB
F N PE F N PE F N PE
F N PE
Mikro Aydýnlatma Buzdolabý Aydýnlatma
dalga
fýrýn
F N PE
F N PE
Þekil. 13: Tertip 3
MCB
RCD
PRÝZ
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
RCD
PRÝZ
RCD
PRÝZ
MCB
MCB
MCB
MCB
MCB
RCCB
F N PE
F N PE
F N PE
F N PE
MCB
RCD
PRÝZ
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
PRÝZ
RCD
MCB
PRÝZ
F N PE F N PE F N PE
Aydýnlatma Aydýnlatma Aydýnlatma
RCD
MCB
MCB
RCD
MCB
Bu tertip de sistemin tamamý için
insan hayatý korumasý orta, izolasyon
hatasýndan kaynaklanan yangýna karþý
koruma düþük, seçicilik yüksek
seviyede ve tesis maliyeti ise Tertip1’e
göre biraz pahalýdýr. Tertip 2'nin hem
tesis kolaylýðý hem de maliyet
bakýmýndan eski ve mevcut tesislerde
uygulanmasý tavsiye edilir.
MCB
F N PE
F N PE
Þekil. 14: Tertip 4
Tertip 4'de insan hayatý korumasý orta
izolasyon hatasýndan kaynaklanan
yangýna karþý koruma yüksek, seçicilik
yüksek seviyede ve tesis maliyeti ise
pahalýdýr.
Yeni yapýlan tesisler için ideal bir
tertiptir ve üzerinde gecikmeli açtýrma
düzeni bulunmayan RCD cihazlarý için
uygundur. Bu tertipte izolasyon
hatasýndan kaynaklanan yangýn
tehlikesine karþý devrelerin hepsi
koruma altýndadýr.
Tertip 4'de priz devreleri için 30 mA
açma eþik deðerinde ve besleme giriþi
için 500 mA açma eþik deðerinde ve
ayarlanabilir zaman eþik deðeri olan
RCD cihazlarý kullanýlýr.
Giriþ tarafýnda bulunan 500 mA açma
eþik deðerindeki ana RCD cihazý
seçiciliðin saðlanmasý için gecikmeli
tip olmalýdýr.
Meydana gelebilecek üçüncü
harmonik akýmlarýndan dolayý
gereksiz açmalarý önlemek için 500
mA RCD cihazý ayrýca üçüncü
harmonik filtre elemanýna sahip
olmalýdýr.
Tertip 3 sistemin tamamý için insan
hayatý korumasý orta, izolasyon
hatasýndan kaynaklanan yangýna karþý
koruma yüksek, seçicilik yüksek
seviyede ve tesis maliyeti ise
pahalýdýr. Yeni yapýlan tesisler için
ideal bir tertiptir ve üzerinde gecikmeli
açtýrma düzeni bulunmayan RCCB
cihazlarý için uygundur. Bu tertipte,
izolasyon hatasýndan kaynaklanan
yangýn tehlikesine karþý devrelerin
hepsi koruma altýndadýr. Tertip 3’de
priz devreleri için 30 mA açma eþik
deðerinde ve diðer devreler için 500
mA açma eþik deðerinde RCCB
cihazlarý kullanýlýr.
9. RCD tesisinde meydana gelen
problemlerin ortak sebepleri
Meydana gelebilecek üçüncü
harmonik akýmlarýndan dolayý 9.1. Hatalý nötr baðlantýlarý
gereksiz açmalarý önlemek için Ortak hatalarýndan birisi priz giriþine
500mA RCCB cihazý üçüncü harmonik faz baðlantýsý RCD cihazýnýn giriþinden
filtre elemanýna sahip olmalý, açtýrma yapýlmýþken RCD’den çýkan nötr
zaman eþik deðeri ayarlanabilmelidir. hattýna söz konusu prizin nötrünün
baðlanmasýdýr. RCDcihazý mükemmel
olarak denetler, fakat su ýsýtýcýsýnýn
anahtarý kapandýðýnda yükün tamamý
dengesiz olarak nötr kutbunda
görülür ve RCD açar.
27
FEDERAL BÜLTEN
9.2. Çapraz baðlý nötr ve faz hatlarý
Esas olan RCD tarafýndan korunan
devrenin yük akýmlarý ve RCD
üzerinden dönen akýmlarýn arýzasýz
durumda dengede olmasýdýr. Nötr
hatlarýndaki baðlantý hatalarýndan
dolayý eðer RCD’den geçen ayný nötr
tarafýndan, korunmamýþ cihaza
baðlanýr ve söz konusu cihazýn faz
beslemesi de RCD üzerinden
alýnmamýþsa, cihazda arzu edilmeyen
açmalar meydana gelir.
Diðer bir hatalý baðlantý þeklide RCD
cihazýndan geçen notrün cihazdan
çýktýktan sonra bir þekilde topraða
baðlanmasýdýr. Zira bu durumda
dönüþ akýmýnýn tamamý RCD
üzerinden geçmeyip az da olsa bir
kýsmý devresini topraktan
tamamlayacaðýndan cihaz içinden
geçen akýmda dengesizlik olur ve
cihaz açma yapar.
Þekil. 15: Çapraz baðlantý yapýlmýþ
nötr ve faz hatlarý
Þekilde görülen hatalar ekseriya eski
veya mevcut tesislerde sistem
baðlantýlarý kontrol edilmeden ve
gerekli düzenlemeler yapýlmadan
RCD takýlmasýnda oluþur. Hatta
mevcut panoda RCD cihazýný takacak
yer bulunamazsa sigorta iptal edilerek
yerine sadece RCD cihazýnýn
takýlmasýna bile rastlanýr.
9.3-Nötr-Toprak baðlantýsý
Tesislerde görülen genel hatalardan
biriside PE iletkeninin RCD cihazýnýn
çýkýþýnda yani yükün çekildiði tarafta
nötr hattýna veya nötr barasýna
baðlanmasýdýr. Bu gibi hatalardan
sakýnmak için aþaðýda Þekil.16 ve
Þekil.17'de görüldüðü gibi tesis
baðlantýlarý yapýlmalýdýr.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
ceðinden RCD içindeki faz iletkeninden geçen akýmla nötr akýmý
birbirini dengelemeyeceðinden dolayý
cihaz açma yapar.
Þekil.16: 1F+N+PE 3 hatlý, 1 fazlý
sistemde RCD ile korumasý
yapýldýðýnda sistemin doðru baðlantýsý
Genellikle bir tüketici çýkýþý için bir
RCD kullanýlmasý seçicilik için tavsiye
olunur, ancak maliyet problemi
olduðu durumlarda þekilde görülen
baðlantýya uymak kaydýyla birkaç
tüketici için tek bir RCD kullanýlabilir.
• Alçak gerilim sistemlerinde bir fazlý
yüklerden dolayý üç fazýn dengeli
yüklenmesi pratik olarak mümkün
deðildir. Bu sebeple nötrden geçen
akýmlardan dolayý nötrde küçükte olsa
gerilim meydana gelmektedir. Eðer
baðlantýlar Þekil.11 ve Þekil.17'de
görülen þekilde yapýlmayýp nötr ile
PE iletkeni cihazýn yük çýkýþ
tarafýnda birbirleri ile baðlanýrsa
iletkenlerin direncinin de çok küçük
olmasýndan dolayý nötrde çok küçük
deðerde gerilimin olmasý durumunda
bile nötr ile toprak arasýnda meydana
gelen ve devreden akan akým dolayýsý
ile cihaz çýkýþýna baðlý herhangi bir
elektrikli ev aleti olmasa dahi RCD
cihazý sürekli açma yapar.
Benzer bir hatada RCD cihazýndan
çýkan nötr hattýnýn gerek iç tesisattaki
buatlarda PE iletkeni ile karýþtýrmak
suretiyle birleþtirilmesi veya kullanýlan
cihaz üzerinden topraklanmasýdýr. Bu
durumda da RCD cihazý sürekli açma
yapar.
Cihaza baðlý nötrden oldukça büyük
bir üçüncü harmonik akýmý geçmesi
durumunda üzerinde üçüncü
harmonik tutucu filtre elemaný
bulunan RCD cihazlarý kullanýlýr.
9.5 - TN-C Sistemler
Bilindiði üzere TN-C sistemlerde
koruma iletkeni olarak ayný zamanda
nötr iletkeni olan PEN iletkeni
kullanýlmaktadýr. Üç fazlý alçak
gerilim þebekelerinde bir fazlý
yüklerden dolayý sistemin tamamen
dengeli yüklenmesi mümkün
olmamakta ve hayati tehlike
olmamasýna raðmen dengesiz
akýmlardan dolayý PEN iletkeni
gerilim altýnda kalmaktadýr. PEN
iletkeni prizlerin toprak klemenslerine
ve korunacak cihazlarýn metalik
gövdelerine baðlandýðýndan ya prize
baðlý cihaza insan temas ettiðinde
veya cihazlar zemine yerleþtirildiðinde
gerilim altýndaki PEN iletkeni
devresini transformatörün nötr
topraklamasý üzerinden tamamlayan
devre üzerinden akým akýtacak ve bu
akým RCD cihazýnýn açma eþik
deðerine ulaþtýðýnda cihazda herhangi
bir arýza olmamasýna raðmen açma
yapacaktýr.
Örneðin nötr hattý 10 V gerilime haiz
olsun; zemine yerleþtirilen cihazýn
geçiþ direnci 100 ohm olsun devreden
akan akým olacak ve RCD cihazý
sürekli açma yapacaktýr.
Bu nedenle TN-C sistemlerde RCD
cihazý kullanýlamaz.
9.4- Þebeke nötründe üretilen
üçüncü harmonik akýmlarý
Þebekeye baðlý deþarj lambalý
Þekil.17: 3-Faz+N+PE, 5 hatlý armatürler, kesintisiz güç kaynaklarý,
sistemde seçici koruma amaçlý bilgisayarlar ve elektronik cihazlar
yapýlan RCD baðlantýlarý
gibi lineer olamayan yükler bilindiði
üzere þebekeye harmonik akýmlar
Çýkýþ yüklerine baðlantýlarda her bir verirler.
TN-C-S sistemlerde ise PEN iletkeni
RCD çýkýþýnda baðýmsýz bir nötr ve
panonun çýkýþ fiderlerinde
faz baðlantýsý tesis edilecek, nötr Özellikle bu cihazlarýn ürettiði üçüncü kullanýlmayýp, sadece panonun enerji
çýkýþlarý ne birbirleri arasýnda ve ne harmonikler nötr hattýný üçüncü giriþ tarafýnda PEN barasýna
de nötr barasý PE barasý ile iletken harmonik akýmlarý ile yükler. Söz baðlanacaktýr.
vasýtasýyla köprülenerek konusu üçüncü harmonik
irtibatlandýrýlmayacaktýr.
akýmlarýndan dolayý RCD içerisindeki 10. RCD ile korunan sistemde
Nötr iletkeni ile PE iletkeni arasýndaki akým dengesi bozulacaðýndan hatanýn bulunmasý
hatalý izolasyon RCD cihazlarý sistemde herhangi bir arýza olayý Aþaðýda verilen diyagram iki tip
tarafýndan koruma yapýlan tesislerde olmasa dahi cihaz açma yapabilir. p r o b l e m i ç i n h a t a n ý n n a s ý l
en önemli problemlerin baþýnda gelir. Bu sebeple RCD cihazlarýnýn çýkýþ bulunacaðýný açýklar:
Nötr-toprak hatalarý sebebiyle sürekli yükleri tarafýnda korunacak 1.RCD fasýlalý veya sürekli açma
açma olayýnýn farklý iki sebebi vardýr. cihazýn üreteceði harmonik miktarýna vermesi ve cihazýn reset edilememesi.
göre uygun açma eþik deðerli (30mA, 2. Cihazýn test butonuna basýldýðýnda
• Nötr akýmý birisi RCD cihazýnýn nötr 3 0 0 m A ) c i h a z s e ç i l m e s i açma yapmamasý.
kutbu üzerinden diðeri de PE iletkeni gerekmektedir.
vasýtasýyla toprak üzerinden
olmak üzere iki ayrý yola bölüne-
www.federal.com.tr
FEDERAL BÜLTEN
28
EÐÝTÝM
Aralýklý veya Sürekli Açma Durumu yapýlan devrenin saðlam olduðuna
kanaat getirilir. Halbuki RCD cihazlarý
RCD
Sürekli veya aralýklý açma yapýyor
kýsa devre olmayan ve devrenin 7 kohm
RCD’yi devre dýþý et, Yükün baðlandýðý
klemenslerde faz-toprak ve nötr-toprak
düþük izolasyon direnç deðerinde
arasý izolasyon direncini ölç
hemen hemen 10 kohm gibi düþük
Hata yerini bul ve aþaðýdaki
7 kohm veya daha düþük
notu göz önüne alarak gerekli
Evet
deðerde direnç
izolasyon direnci deðerlerinde belirli
düzeltmeleri yap
Hayýr
bir süre sonunda açma yapabilen
Cihazlarý prize tak ve çalýþtýrma
düðmesini kapat (RCD dýþý olacak ve
cihazlardýr. Özelikle gerek nemli ve
baðlanan cihaz enerjili olmayacak)
Bu durumda yukarda açýklanan
tozlu ortamlarda zamanla prizlerin
izolasyon ölçümlerini gerçekleþtir.
içine bu gibi izolasyonu bozucu
Hatalý olan cihazý belirle ve
7 kohm veya daha düþük
Evet
aþaðýdaki notu göz önüne alarak
deðerde direnç
gerekli düzeltmeleri yap
maddelerin sýzmasý ile gerekse tesis
Hayýr
yapýlýrken gereken itinanýn
RCD çýkýþýndaki faz ve nötr iletkenleri
sök ve RCD’yi enerjilendir.
gösterilememesi nedeniyle iç
RCD arýzalý
RCD sürekli veya aralýklý açma yapýyormu
Evet
saðlam olanla
baðlantýlarýnýn gevþek yapýlmasý ve
deðiþtir
Hayýr
gerekse kullaným sýrasýnda geçici aþýrý
RCD üzerinden geçen ve RCD tarafýndan korunan devrelerin hepsinde faz
ve nötr iletkenlerin doðru baðlantýlý olup olmadýðýný kontrol et. RCD
yüklenme ve diðer sebeplerden dolayý
tarafýndan korunmuþ devrelerde hiçbir faz, nötr ve PE iletkenleri RCD
çýkýþýnda göz oluþturmayacaktýr.
ýsýnma meydana gelmesi priz iç
RCD Cihazýnýn Test Butonunun baðlantýlarý arasýndaki izolasyonu
çalýþmamasý durumu
saðlayan malzemenin izolasyon
direncinin çok düþmesine yol açar.
RCD
Test butonuna basýldýðýnda açma yapmýyor
Özellikle test devresine ait terminallerdeki
olmak üzere RCD’nin giriþ ve yük çýkýþ
tarafýndaki faz-nötr gerilimlerini kontrol et
220V gerilim varmý?
Hayýr
Ýmalatçý firma talimatlarýna
uygun baðlantýyý saðla
Evet
RCD’nin yük tarafýndaki faz ve nötr
iletkenlerini sök
Test butonu üzerindeki RCD açma yapýyormu?
Hayýr
RCD cihazý arýzalý
Aþaðýdaki notu
dikkate al
Evet
Nötr ve PE iletkenleri arasýndaki izolasyon direnci düþük
deðerdedir. Hata yerini tesbit et ve aþaðýdaki notu
göz önüne alarak gerekli düzeltmeleri yap
Not: Hata yeri aranýrken göz önüne
alýnmasý gereken hususlar.
1. Nötr ve PE hatlarý ve baðlantýlarý
arasýnda tesisat yapýlýrken bunlara ait
klemensler üzerinden veya kullanýlan
cihazlarda ve hatta prizler üzerinden
dikkatsizlik, kötü
iþçilik vs sebeplerden dolayý temas
veya sistemi etkileyecek düþük
izolasyon deðeri olabilir.
2. Mevcut tesislerde ve zamanla, yeni
tesislerde dikkatsizlik ve kötü iþçilik
sebebiyle baðlantý terminallerinde
nem, tozlanma kötü izolasyonlu
malzeme kullanýmýndan dolayý
ya kýsa devre þeklinde veya düþük
izolasyonlu temaslar gerçekleþebilir.
3. Özellikle konuya tam vakýf olmayan
personel tarafýndan hata bulunmaya
çalýþýlýrken kýsa devre testinde
uygulanan metotlardan birisi olan
multimetrenin buzzer kademesi
kullanýlýr, fakat 3-5 kilo ohm gibi düþük
izolasyon deðerinde multimetre kýsa
devre ikazý yapamayacaðýndan,
kontrolü
29
FEDERAL BÜLTEN
yangýna maruz kalýnacaktýr.
Örneðin 20A nominal akým deðerinde
sigortanýn koruduðu devrenin
herhangi bir yerinde izolasyon
direncinin 100 ohm deðerine kadar
düþtüðünü kabul edelim. Bu direnç
üzerinden geçen akým 220 Volt faznötr gerilim deðerinde 2,2A olacaktýr.
Direnç üzerinden sarf edilen güç ise
100x(2,2)2 = 484 Watt olacaktýr.
Koruma amacýyla konulan sigorta
açma yapmayacaktýr. Dikkat edilirse
bu güç aþaðý yukarý 500 Watt gücünde
elektrik ocaðýnýn vereceði ýsýya eþit
bir ýsýnma meydana getirir. Sonuç
eðer RCD kullanýlmamýþsa hatalý
yerde baþ gösteren sebebi
anlaþýlamayan elektrik kontaðýndan
çýkan yangýn olacak ve sigorta
izolasyon direncinin deðeri sigorta
açma akým deðerini verecek miktara
4. Yukarýda söz konusu edilen d ü þ ü n c e y e k a d a r d e v r e y i
sebeplerden dolayý RCD ile korunan açmayacaktýr.
devrelerde hata aranýrken hatalý
baðlantý kontrolleri yapýldýktan sonra 7. Anlaþýlmasý gereken diðer bir
bu cihazla korunan devrelere ait faz d u r u m d a ; R C D c i h a z l a r ý n ý n
iletkenleri ile nötr iletkenleri arasýnda insan hayatýný tehlikeli elektrik
ve nötr iletkenleri ile PE iletkeni ve þoklarýna karþý korumasý yanýnda
toprak arasýnda izolasyon testi devrelerin izolasyon kontrolünü de
yapýlmalý ve izolasyon direncinin yaptýðýdýr. Bu sebeple RCD cihazýnýn
deðeri ölçülmelidir.
tesis edildiði sistemlerde cihazýn
sürekli veya fasýlalý bir þekilde açma
5. Söz konusu iletkenler arasýndaki yapmasý durumunda RCD ile korunan
izolasyon direnç deðeri 40 kohm'un devrelerle birlikte, bu cihaz tarafýndan
üstünde olmalýdýr. Bu deðerden az korunmayan diðer devrelerin
izolasyon direncine haiz devrelerde izolasyon direncinin deðeri de mutlaka
kullanýlan gerek iletken gerekse izolasyon testi yapýlarak tespit
baðlantý cihazlarý deðiþtirilerek hata edilmesi gerekir.
giderilmelidir.
8. Bütün bunlarla beraber yani devre
6. Kýsa devre testi yapýlarak arýza izolasyonunun tatmin edici seviyede
bulunamayýp sonunda ya sebebi olduðu ve devre baðlantýlarýnýn uygun
anlaþýlamadý veya teori ile pratik olduðu sistemlerde RCD cihazýnda
birbirine uymaz denilen safsata açma olaylarý görülür. Özellikle
mantýðýna kapýlýp izolasyon testi bankalar iþ yerleri gibi yerlerinde
yapýlmadan RCD kullanýmýný iptal þebekeyi lineer olmayan yüklerle
etmek son derece sakýncalý bir yükleyen elektronik balastlý deþarj
harekettir. Zira bu izolasyon direncinin lambalý armatürler, bilgisayarlar ve
deðeri zamanla çok daha düþecek bunlara baðlý kesintisiz güç
miliamper mertebelerinden 5-10 kaynaklarý veya elektronik cihazlar
amper seviyesine çýkacaktýr. Eðer sýkça kullanýlmasýndan dolayý bunlarýn
RCD cihazýyla korunmayan devrede, meydana getirdiði üçüncü harmonik
devreyi koruyan sigortanýn deðeri 20 akýmlarýnýn varlýðý sebebiyle sistemde
amper ise devrenin herhangi bir herhangi bir arýza olmadýðý halde RCD
yerinde meydana gelen kaçak açma yapar ve kontrolü yapan kiþi saf
akýmdan dolayý açma yapmayacak ve sinus eðrisi efektif deðerine göre
sonuçta anlaþýlamayan sebepten dizayn ve imal edilmiþ klasik ölçü
dolayý elektrik kontaðýndan çýkan cihazý kullandýðý için bu durumu teþhis
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
ve tespit edemez. Bu gibi durumlarda
harmonik deðerlerin de birlikte
ölçebildiði alternatif akýmýn þebekedeki
mevcut dalga þekline göre ölçüm
yapabilecek þekilde dizayn ve imal
edilmiþ ölçü aletleri kullanmak gerekir.
11. Tüketicinin eðitimi
RCD'nin tesis edilmesinden azami
faydayý saðlamak için aþaðýda belirtilen
hususlarýn tesisi yapan yetkili
tarafýndan açýklamasý yapýlmalý ve
öðretilmelidir.
takýldýðýnda cihaz açma yapýyorsa o
devre hatalý olabilir.
• Hata ihtimali olan çýkýþýn devresi
açýlýr ve diðer tesis çýkýþlarý
enerjilendirilir.
• Hata ihtimali olan devre çýkýþýna baðlý
elektrikli aletlerin hepsi prizlerinden
çýkartýlýr.
• Söz konusu olan çýkýþa ait RCD cihazý
kapatýlýr. Eðer RCD açma yapýyorsa
ilgili devrede bir izolasyon hatasý vardýr
ve konuya vakýf elektrik teknisyeni
çaðrýlýr.
• Açma yapmýyorsa elektrikli aletler
teker teker devreye alýnýr. Devreye
alýndýðý da RCD cihazýna açtýrma
yaptýran alet sökülerek tamir edilmek
üzere elektrikçiye teslim edilir.
1. RCD cihazý ana kesici gibi yükte
açma/kapama cihazý olarak
kullanýlamaz. Devreye alýnacak
cihazlar arýzada kapatma riskinden
dolayý RCD kapatýldýktan sonra ayný
devre üzerindeki anahtarlar vasýtasýyla 12. Orta ve yüksek gerilim sistemleri
devreye alýnmalýdýr.
ile yüksek deðerde akým çeken AG
sistemlerinde RCD kullanýmý
2. RCD cihazýnýn akým taþýma deðerleri Bu cihazlar sensörler ve RCD röleleri
ve açtýrma deðerleri hakkýnda gerekli veya açtýrýcýlar olmak üzere iki
bilgilendirme yapýlmalýdýr.
kýsýmdan oluþur.
3. RCD cihazý korunmasý gereken
devrenin koruma sistemini
mükemmelleþtirir. ancak kýsa devre
ve aþýrý yüke karþý koruma cihazlarýnýn
yerini alamaz. Bu nedenle koruma
sisteminde diðer koruma cihazlarý ile
birlikte kullanýlmasý zorunludur.
4. Ýyi yapýlan bir tesiste ve iyi kullaným
þartlarýnda olan elektrikli ev aletlerinde
RCD açma yapmaz veya nadiren açma
yapar. Bununla beraber üç aylýk süreyi
geçirmemek kaydýyla test butonuna
basarak cihaz belirli aralýklarla test
edilmelidir.
5. RCD cihazý test uygulamasý
haricinde açma yapar ve cihaz reset
edilemezse kullanýcý aþaðýdaki
iþlemleri uygular.
• Kesicilerin hepsi devre dýþý edilir veya
anahtarlar açýlýr, sigortalarýn hepsi
sökülür.
• Gerilimsiz durumda RCD kapatýlýr.
Eðer bu durumda cihaz reset
edilemiyorsa konuyu bilen bir elektrik
teknisyeni çaðrýlýr.
•Cihaz reset edilip kapatýlabiliniyorsa;
ana kesici veya sigortadan baþlayarak
kademe ve sýra ile her bir devre
enerjilendirilir. Hangi kesici
kapatýldýðýnda veya hangi sigorta
www.federal.com.tr
2.1. RCD sensörleri
Sensörler aktif iletkenler üzerinden
akan ve bu iletkenler üzerinden akan
akýmlarýn vektörel toplamlarýnýn
sýfýrdan farklý olmasý durumunda
ortaya çýkan elektriksel sinyalini
algýlayan cihazlardýr.
Alternatif akým devrelerinde iki tip
sensör vardýr.
• Akým kaçaklarýný veya kaçak akýmlarý
ölçmede en çok kullanýlan toroidal
transformatörler.
• YG.OG devrelerinde sýklýkla bazen
de AG devrelerinde kullanýlan akým
transformatörleri.
Toroidal transformatörler
Enerji altýndaki tüm iletkenleri
çevreleyen ve böylece akým vektörleri
toplamýna uygun olarak meydana
gelen rezidüel manyetik alan
tarafýndan uyarýlan bir sensördür. Bu
sensörler rezidüel akýmlarý mili
amperler mertebesinden onlarca
amper mertebesine kadar algýlarlar.
Akým transformatörleri
Nötrsüz 3 fazlý alternatif akým
devresinin rezidüel akýmlarýný ölçmek
için kullanýlýr.
Þekil. 18: Faz akýmlarýnýn vektör
toplamlarý sonucu ortaya çýkan
rezidüel akýmlar
3 adet akým transformatörü akým
jeneratörleri olarak paralel baðlanmýþ
olup çekilen akýmlar arasýnda toprak
kaçaðýndan ileri gelecek akým
farkýnda A ve B noktalarýnda akýmlarýn
vektörel olarak toplamý sýfýra eþit
olmayacaðýndan meydana gelecek
rezidüel akým dolaþacaktýr. Bu
rezidüel akýmdan dolayý RCD açma
yaptýracaktýr. Genellikle orta
gerilim ve yüksek gerilim tesislerinde
toprak hata korumasýnda toprak hata
akýmýnýn bir kaç on amper
mertebelerinden bir kaç yüz amper
mertebelerine ulaþtýðý devrelerde
kullanýlan bu baðlantý sistemi
Nicholson devresi olarak
bilinmektedir.
Bu baðlantý sisteminin
kullanýlmasýnda
akým
transformatörünün doðruluk sýnýfýnýn
%5 ile toprak hata akýmýnýn nominal
akýmýn %10 undan aþaðý deðere
ihtiyaten ayarlanamayacaðý dikkate
alýnmalýdýr.
12.2. Özel durumlar
Yüksek güç temini
AG tesisleri kuvvetli akýmlarýn
taþýnmasý için kullanýlan baralar ve
yüksek kesitte kablolarda çok
kullanýþlý Nicholson akým
transformatörleri devresi akým
transformatörleri kuple edilse dahi
insan hayatý açýsýndan uygun
ayarlanamaz.
Örneðin motor devrelerinde özellikle
yol alma sýrasýnda akým
dengesizliklerinden ileri gelen
istenmeyen açmalarý önlemek için
açtýrma eþik deðeri yüksek tutulur.
Bunun için aþaðýda tavsiye edilen
çözümle gerçekleþtirilebilir.
• Eðer ana panoda transformatörün
çýkýþýnda problemler ortaya çýkarsa
1. Transformatörün AG nötr çýkýþý
toprak baðlantýsý üzerinde toroid
FEDERAL BÜLTEN
30
EÐÝTÝM
Þekil. 19: Transformatör korumasý
için RCD baðlanmasý
Kirchhoff kanununa göre rezidüel
akým N sensörü tarafýndan algýlanýr.
Ayný þekilde AG tarafýnda geliþen
hatada G sensörü tarafýndan algýlanýr.
Gerçek toprak hatasý halinde her iki
sistemin çalýþmasý gerekeceðinden
istenmeyen açmalarýn önüne geçilir.
2. Aþaðýdaki þekilde görüleceði gibi
her bir çýkýþ toroid akým
transformatörü vasýtasýyla paralel
olarak tek bir röleye baðlanmýþtýr.
Þekil.20:
Çýkýþ fider
korumasý için
toroid yerleþimi
• Eðer baðlantýlarýn empedanslarýnda
farklýlýklar ortaya çýkarsa her bir toroid
hatalý sýfýr empedans bileþeni
gösterecektir. Bu hatalarýn uygun
görülen sýnýrlar dahilinde röle
ayarlarýna yansýtýlmasý gerekir.
• Her bir toroidin sarým sargýsýna
baðlý olarak algýlama yaptýðýndan
duyarlýlýðý azaltmak istendiðinde
sarým sayýsý arttýrýlýr.
• Eðer baðlantýlarýn empedanslarý
arasýnda farklýlýklar varsa her bir
toroid korunan sistemde bir hata
olmadýðý halde bir sýfýr akým bileþeni
hatasý gösterir bundan dolayý hatlar
arasýnda ki hatalar bu akýmlar sýnýrlý
þekilde dikkatlice yapýlmalýdýr.
Yüksek Güç Çýkýþlarý
Lineer toroidin güvenirliliðini
saðlamak için iletken mümkün
olduðu kadar toroidin merkezine
yerleþtirilerek hatasýz durumda
herhangi bir rezidüel akýmýn olmasýný
önlemek gerekir.
31
FEDERAL BÜLTEN
Kaçak rezidüel akýmlar kuvvetli
akýmlarda toroid sekonderlerinde
hatalý açmaya neden olacak sinyal
meydana getirebilir. Bu risk faz
akýmýna özellikle kýsa devre
akýmlarýna baðlý olarak artar.
Bu problem için iki çözüm yolu vardýr:
- Gerektiðinden daha büyük çapta
örneðin toroid içindeki kablo çapýnýn
iki katýndan daha büyük toroid
kullanmak.
- Aþaðýdaki þekilde görüldüðü gibi
toroid içine boru yerleþtirmek ve
Gerçekte iletken tarafýndan meydana kabloyu boru içinden geçirmek.
getirilen manyetik alan uzaklýkla
doðru orantýlý olarak azalýr.
Normal olarak elektronik olan
koruma rölelerinin çalýþmasý
için çok zayýf elektriksel uyarmaya
ihtiyacý vardýr. Toroidler akým
jeneratörü olarak çalýþmak üzere imal
edilmiþlerdir.
Paralel baðlandýklarýnda primer Þekil.22: Toroid içinde kablolarýn
akýmlarýn vektörel toplamlarý olarak hatalý yerleþtirilmesi
görüntü verirler.
Þekilde A noktasýnda 3. faz bölgesel
• Eðer problem paralel baðlý satürasyona neden olur ve böylece
kablolarda ise baðlantý aþaðýdaki herhangi bir hata olmadýðý halde
þekle göre yapýlýr.
rezidüel akým meydana gelir ve
sonuçta hatalý açma ortaya çýkar.
Ayný hata aþaðýda þekilde görüldüðü
gibi toroid kablo bükümünün yakýnýna
yerleþtirildiðinde meydana gelir.
Aþaðýdaki þekilde hatalý açmanýn
meydana gelmemesi için gerekli
minimum açýklýklar verilmektedir.
Þekil. 21: Paralel baðIantýlý kablolarda
hatanýn giderilmesi için baðlantý þekli
Þekil.23: Toroidden geçen kablonun
tek büküm olmasý durumunda büküm
noktasýnýn toroide olan gerekli
uzaklýðý
Þekil.24:. 3 damarlý kablonun toroid
içinden geçirilmesi
Bu iþlemi yaparken
•Ýletkenin merkezlenmesine,
•Büyük çaplý toroid kullanmaya,
•Borunun manyetik malzemeden
yapýlmasýna dikkat edilecektir.
Þekil.25: Toroidin içinden tek damarlý
kablolarýn geçirilmesi
Kablolar toroidin içinden þekilde
görüldüðü þekilde merkezlenerek
geçirilmesi gerekmektedir.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
Kendi gerilimi ile: Bu tip cihaz
yardýmcý besleme kaynaklý bir
cihazdýr. Fakat kaynaðý izleme
devresidir. Böylece bu devre
enerjilendiðinde RCD aktif hale gelir,
enerjilenmediði durumda aktif halde
Kablolarýn toroid içinde merkezlenmesi
Þekil.26: Dikdörtgen akým sensörleri
deðildir. Ýlave olarak 50 V'a kadar
içinden tek damarýlý kablolarýn Þekil. 32: ToroidIerin içinden tek gerilim düþümlerinde hassas bir
geçirilmesi
damarlý kablolarýn yanlýþ ve doðru þekilde iþleme saðlanmasýdýr. Bu
geçirilmesi
cihazlar ya hata açýsýndan emniyetlidir
veya deðildir.
Þekil.27: Dikdörtgen akým sensörleri
içinden baralarýn geçirilmesi
Kablo bükümü
toroid yakýnýnda yapýlmayacak
Kablo büküm uzaklýðý þekilde
gösterilen biçimde olmalýdýr.
Þekil.33: Toroid içinden. geçen
Kablo ve baralarýn dikdörtgen sensör kablonun iki bükümlü tesis edilmesi
içinden geçirilmesinde ayný kurallar d u r u m u n d a o l m a s ý g e r e k e n
geçerlidir.
toroid ile büküm yeri arasýndaki
uzaklýklar
Þekil.28: Dikdörtgen akým
Dikdörtgen akým sensörleri yakýnýnda kablo ve bara
bükümleri yapýlmayacak büküm uzaklýklarý 280x115 mm
akým sensörü için Y>25cm ve 470x160mm akým sensörü
sensörlerinin içinden baralarýn yatay
için Y>30 cm olacaktýr.
olarak geçirilmesi
Þekil.34: Dikdörtgen akým sensörleri
içinden geçen iki bükümlü kablo veya
baralarýn büküm noktalarýnýn sensöre
olmasý gereken uzaklýklarý
Þ e k i l . 2 9 : D i k d ö r t g e n a k ý m 13. Koruma röleleri ve açtýrýcýlar
sensörlerinden baralarýn düþey olarak RCD röleleri ve açtýrýcýlarý besleme
geçirilmesi
tarzýna ve teknolojilerine göre üç
sýnýftýr:
Besleme tarzýna göre
Kendi akýmý ile: Bu tip cihazda
açtýrma enerjisi hata akýmý tarafýndan
saðlanýr. Bu besleme tarzý uzmanlarýn
en fazla emniyetli bulduðu bir tiptir.
Birçok ülkelerde özellikle Avrupa
Þekil.30: ToroidIerde beþ damarlý veya ülkelerinde meskenlerde ve basit
dört damarlý ekranlý kablolara ait PE tesislerde tavsiye edilirler. (EN 61008
iletkeninin doðru baðlantý þekilleri ve EN 61009)
Yardýmcý besleme kaynaðý ile:
Bu tip cihazda açtýrma iþlemi bir
yardýmcý enerji kaynaðýný gerektirir.
Yardýmcý enerji kaynaðý hata
akýmýndan baðýmsýzdýr. Genellikle
elektronik olan bu cihazlar yardýmcý
Þekil.31: Üç faz, üç veya dört damarlý enerji kaynaðý varsa hata akýmý ortaya
kablolarýn toroid akým sensörlerinde çýktýðýnda açma yapabilirler.
hatalý tesis edilmesi
www.federal.com.tr
Teknolojilerine
göre
Elektromanyetik cihazlar: Bunlar
kendi hata akýmý ile çalýþan cihazlar
olup, manyetik açýlma prensibine göre
çalýþýrlar. Çok düþük bir elektrik gücü
(100 mikro VA) açýlma kuvvetini
saðlayabilir ve mekanik amplifikatör
vasýtasýyla kontaklarýn açýlmasý
saðlanýr.
Bu tip cihazlar çok yaygýn kullaným
alanýna sahip olup ayarý
deðiþtirilemeyen tek açma eþik
deðerine sahiptir.
Elektronik cihazlar: Bu cihazlar
özellikle endüstriyel tesislerde
kullanýlýrlar ve aþaðýda açýklanan
özelliklere sahiptirler.
• Çok düþük güç tüketimi
• Hassasiyet, ayarlanabilir açtýrma
eþik deðeri
Bu iki özellik aþaðýda verilen durumlar
için çok elveriþlidir.
• Yüksek deðerli kesiciler ve
kontaktörlere baðlý ayrý toroidli RCD
cihazlarý
• 630A kadar endüstriyel kesicilerle
birleþik RCD cihazlarý
Elektronik cihazlarýn belirli bir
miktarda enerjiye ihtiyaçlarý
vardýr ve bu genellikle çok düþüktür.
Karma Cihazlar: Bu cihazlarýn
kullanýlmasý ile
• Ýþletmede doðruluk ve iþleme eþik
deðerinde kesinlik,
• Enterferanslara karþý mükemmel
baðýþýklýk ve sert akým
transiyentlerine karþý uygun iþletme
karakteristiði,
• Seçiciliði saðlamak için uygun
gecikme elde edilebilinir.
FEDERAL BÜLTEN
32
EÐÝTÝM
14. Sonuçlar
1. Gerek insan hayatý koruma
açýsýndan, gerekse tesislerde
izolasyon hatasý nedeniyle
oluþabilecek yangýnlara karþý
etkili olan RCD cihazlarýnýn
kullanýmýný þart koþmak gerekir.
2. Enerji bakanlýðý tarafýndan konut
giriþlerine takýlmasý þartnamelerde
yer almasýna raðmen özellikle eski
konutlarýn aþaðý yukarý hepsinde ve
yeni konutlarýn pek çoðunda RCD
cihazý gerek yanlýþ baðlantýlar gerekse
izolasyon hatalarý sebebiyle ya sürekli
veya kýsa fasýlalarla açma yaparak
enerji kesilmesine sebep olmaktadýr.
Kontrol için gelen elektrikçi ise sadece
kýsa devre testi yapmakla yetinerek
devrenin hatasýz olduðuna kanaat
getirmekte veya RCD cihazýnýn arýzalý
olduðunu ya da teori ile pratik birbirine
uymaz mantýðýyla RCD cihazýnýn giriþ
ve çýkýþý arasýný bypass ederek veya
cihazý sökerek cihazýn kullanýmýný
iptal etmektedir.
3. Bu sebeple yeni yapýlan konutlarda
elektrik iç tesisatýnýn izolasyon direnç
deðeri test edip tespit edilmeli ve diðer
baðlantý testlerinin yapýlmasýndan
sonra RCD cihazlarýnýn çalýþýp
çalýþmadýðý kontrol edilmeli sonra
enerji kullanýmýna izin verilmelidir.
4. Bundan sonra periyodik aralýklarla
yukarýdaki bölümlerde açýklanan
testler yapýlarak enerji kullaným
güvenliði kontrol edilmelidir.
5. Eski konutlarda ayný kontroller
yapýlarak tesis izolasyon seviyesi
gerekirse tesisatý yenileyerek RCD
kullanýmý ve enerji kullaným güvenliði
saðlanmalýdýr.
meydana gelmekle birlikte
izolasyonun tahrip olmasýndan dolayý
da izolasyon dirençlerinde
zayýflamalar olmaktadýr.
Bu sebeple iç tesisat yapýlýrken her
bir tesisat borusundan ayrý bir linye
geçirilmeli ve kullanýlan kablo dýþ
kýlýfa haiz NYY veya NYM kablo olmalý
ve bu suretle baðlantý karýþýklýðý
ve izolasyon hatasý olmayan devreye
RCD'nin tesis edilmesi
gerçekleþtirilmelidir.
7. Sistemde üçüncü harmonik
akýmlarýnýn varlýðý göz önüne
alýnarak nötr iletkenin kesiti faz
iletkene ait kablonun kesiti hangi
deðerde olursa olsun en az faz iletkeni
kesitinde olmalýdýr.
Hatta ana daðýtým panolarýný besleyen
hatlarýn nötr iletkeni toplam üçüncü
harmonik akýmlarýndan dolayý gerekli
kontroller ve hesaplar yapýlarak
nötrden geçen akýmlar faz
iletkeninden geçen akým miktarýndan
fazla olabileceði ihtimaline karþý eðer
üçüncü harmonik filtresi kullanýlmasý
düþünülemezse mutlaka nötr iletken
kesiti bu akýmlarý taþýyabilecek
kapasitede faz iletkeninden büyük
seçilmelidir
15. RCD cihazlarýnýn kullanýmýnda
seçiciliðin saðlanmasý
Tesis bölümlerindeki devre gruplarý
arasýnda uygun RCD cihazlarý
kullanarak seçici koruma yapýlabilir.
Seçici koruma akým ve açma süresi
ayarlanabilen elektronik röleleri RCD
kullanarak gerçekleþtirilebilir.
Elektrik tesislerinin her seviyesinde
uygun karakteristikli ve açtýrma akým
ve zaman eþikli deðerli RCD'ler
entegre edilerek seçicilik kolaylýkla
saðlanabilir.
6. Ülkemizde sýva altý tesisat NYA
kablo ile ve kalitesiz PVC boru
içerisinden birkaç linye hattý Þekil.35'de söz konusu entegrasyon
geçirilerek yapýlmaktadýr.
gösterilmektedir.
Boru içinden bu kablolar geçirilirken
kablo izolasyonu tahrip olmakta
birkaç linye hattý bir boru içinden
geçirildiðinden her bir linye hatlarýna
ait nötr iletkenleri birbirine
karýþtýrýlmakta ve bu nedenle konut
giriþinde bulunan pano üzerindeki
RCD baðlantýlarýnda baðlantý hatalarý
33
FEDERAL BÜLTEN
Þekil.35: RCD'lerin seçicilik için tesis
bölümlerine uygun aralýklarla
yerleþtirilmesi RCD kullanarak
seçiciliðin uygulanmasý
Alt ve üst kademedeki RCD cihazlarý
arasýnda seçiciliðin saðlanmasý için
bu cihazlarýn akým ve zaman ayarlý
tipte olmasý gerekir.
Bu ise aþaðýda açýklanan kriterlere
göre ayarlanarak saðlanýr.
•Çalýþma akýmý ayarlarý.
•Çalýþma akýmý deðerlerine
bakýlmaksýzýn açtýrma süreleri.
Doðru çalýþmayý saðlamak için
seçicilik kurallarý
•Akým olarak, üst taraftaki yani
besleme tarafýndaki ayar deðerleri,
alt taraftaki yani enerji çýkýþ
tarafýndaki deðerlerin en az iki katý
olmalýdýr. Bu durumda söz konusu
iþletme akým eþik deðeri bir üst
standart açma eþik deðer akýmý
seçilir. Örneðin çýkýþ tarafýndaki RCD
açma akým eþik deðeri 30mA ise üst
taraftaki RCD açma akým eþik deðeri
100 mA olmalýdýr.
•Açtýrma süresi olarak, besleme
tarafýndaki cihazýn zaman eþik deðeri
ayarý mutlaka toplam açma
süresinden daha fazla olmalýdýr.
Toplam açma süresi ayarlanan RCD
gecikmesi açtýrma cihazýnýn kesme
süresinin toplamýndan meydana gelir.
•Bu iki þart özetlenirse;
Besleme tarafý akým eþik deðeri çýkýþ
tarafý akým eþik deðeri ve besleme
tarafý açtýrma süresi çýkýþ tarafý
toplam açtýrma süresi olur.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
Bay Evet Olmayýn!
S
anmayýn ki
ekonomik krizin
ceremesini bir tek
çalýþanlar çekiyor.
Yöneticiler de zorlu
ekonomik koþullarýn
baskýsý altýnda çalýþýyor.
Dolayýsýyla artýk
yöneticiniz ile iyi iliþki
geliþtirmek her
zamankinden çok daha
önemli.
adýmýyla ilgili anýnda bilgilendirilmekten ya da müþteri ile yapýlan
her yazýþmada CC'de yer almaktan
hoþlanmaz. Eðer yöneticinizin
beklediði oranda ve doðru yöntemle
iletiþim kurmadýðýnýzý hissediyorsanýz, sormaktan çekinmeyin.
Bilgi akýþýný ayarlamaya iliþkin bu
çabalarýnýz karþýlýðýný bulacaktýr.
2- Dürüst olun
Yöneticiler iþbirliði yapan çalýþanlarý
sevse de samimi ve içten
geribildirimler onlar için çok daha
önemlidir. Yöneticinizin her
önerdiðini tartýþmasýz kabul etmek
zorunda hissetmeyin. Yeni bir strateji
ya da sürecin etkinliðini sorgulamak
ya da bununla ilgili daha fazla bilgi
istemekte yanlýþ bir yan yok. Her yeni
geliþme karþýsýnda aþýrý eleþtirel ve
olumsuz olmadýðýnýz sürece
patronunuz iþle ilgili konular
karþýsýnda dürüst biri olduðunuz
kanaatine varacaktýr. Ancak hemfikir
olun ya da olmayýn bir konuda nihai
karar verilmiþse yöneticinizi
destekleyin ve üzerinize düþeni
sorgusuz yerine getirin. Devamlý
surat asan biri olmadýðýnýz sürece
puan kazanýrsýnýz.
Ýþlerin eski neþesinde olmadýðý ve
daha az kaynakla daha fazla sonuç
almak zorunda olduðunuz böyle
dönemlerde yöneticiler etrafýnda
iþbirliði yapan ve destekleyici
çalýþanlar görmek istiyor. Ancak bu,
“Bay Evet” olmanýz gerektiði
anlamýna gelmiyor. Yeri geldiðinde
konuþmaktan çekinmeyen biriyseniz
kendinizden emin olduðunuz sürece
þirketiniz ve yöneticiniz bakýþ
açýnýzdan faydalanmak isteyecektir.
Ýþin sýrrý dengeyi bulabilmekte.
Herkesin faydasýna bir patron çalýþan
iliþkisi geliþtirmek mümkün. Ýþte 3- Yardým teklif edin
Yöneticiler en çok yeni bir iþi delege
uzmanlardan tavsiyeler…
etmeleri gerektiði zamanda
bunalýrlar. Eðer onun bu sýkýntýsýný
1- Doðru iletiþim kurun
Yöneticiler yanlarýnda çalýþanlarýn fark edersiniz yapabileceðiniz bir þey
üzerinde çalýþtýðý projelerle ile ilgili olup olmadýðýný sorun. Belki de sizin
bilgilendirilmek ister. Ancak seviyenizde çözülebilecek bir þeydir
yöneticinizi güncellemekle gözüne ve böylelikle yükünü hafifletmiþ
girmek için aþýrý iletiþim halinde olursunuz. Patronunuza giderek
olmak arasýndaki ince çizgiye dikkat spesifik bir iþi üzerinize almayý teklif
etmek gerekir. Özellikle de günümüz etmeniz onun iþleri delege etmesini
ofis koþullarýnda e-posta ve anýnda kolaylaþtýracaktýr. Ýyi bir takým
mesajlaþma araçlarý sayesinde oyuncusu olarak algýlanmak da iþi
düþündüðümüzü anýnda paylaþmak cabasý.
mümkün. Ýletiþimin hýzýna kapýlmayýn
ve önemli olanýn ölçülülük olduðunu
unutmayýn. Yöneticiler projenizin her
www.federal.com.tr
4- Tehlikelere karþý uyanýk olun
Hiç kimse, özellikle de iþ ortamýnda
neler olup bittiðini bilmekle yükümlü
olanlar nahoþ sürprizlerden
hoþlanmaz. Bunu aklýnýzdan
çýkarmayýn ve yöneticinizin hassas
olduðu konu ve müþteriler ile ilgili
farkýndalýðýnýzý artýrýn. Konu bu
hassas ve önemli meselelere
geldiðinde yöneticinizi geliþme ve
aksilikler konusunda uyarmayý ihmal
etmeyin. Böylelikle ona hazýrlýklý
olma ve muhtemel sorunlarýn önüne
geçme þansý tanýrsýnýz.
5- Yiðidin hakkýný teslim edin
Yöneticinizle her zaman göz göze
gelemeseniz de pozitif duygularýnýzý
hissettirmek için bazý fýrsatlar
bulabilirsiniz. Yönetim katlarýnda
altýnda yöneticinizin imzasý olan
baþarýlar hakkýnda konuþarak hem
yöneticinizin hem de departmanýnýzýn
elini güçlendirebilirsiniz. Kimse
riyakarlýk yapmak istemez, ancak
unutmayýn ki doðru yapýlmýþ bir iþin
hakkýný vermek saðduyulu bir
davranýþtýr. Diðer yandan yöneticiniz
ile ilgili dolanan eleþtirilerin bir tarafý
olmamaya özen gösterin. Ýþ yeri
iliþkileri söz konusu olduðunda “Eðer
iyi bir þey söylemeyecekseniz
konuþmamayý tercih edin” kuralý
her zaman iþe yaramýþtýr.
FEDERAL BÜLTEN
34
EÐÝTÝM
Ekip Olmayý Baþarabiliriz
E
kip, birbirini
tamamlayan yetenek ve
becerilere sahip
kiþilerden oluþan ve
kendilerini topluca
sorumlu hissederek ortak
bir amacý
gerçekleþtirmeye çalýþan
kiþilerin oluþturduðu
yapýlardýr.
BÝR KADROYU EKÝP YAPAN
NÝTELÝKLER
Bir þirkette ekip anlayýþý ve
felsefesinin geliþebilmesi için ekip
üyelerinin belirli yetenek ve becerilere
sahip olmalarý gerekir. Bu becerilerin
en önemlileri þöyle:
Sorumluluk üstlenme
Sorumluluk üstlenme, ekip üyesinin
bir þeyleri yapma veya yapmama
konusunda veya bir þeyleri ayný
þekilde sürdürme konusunda
taahhütte bulunmasýdýr. Taahhütte
bulunma davranýþ deðiþtirmeyi, yeni
davranýþlar kazanmayý bir iþi
üstlenmeyi, performans göstermeyi
gerektirir.
Rakamlarla konuþma
Ekip üyelerinin görevleriyle,
müþterilerle, grubun performansýyla
ilgili görüþ ve düþüncelerini dile
getirirken rakamlarla konuþmasýný
saðlayacak araþtýrmacý bir kiþilik
yapýsýna sahip olmasýný saðlar.
Görüþler ölçüme, bilgi ve veriye dayalý
Ekibin baþarýlý olmasý için gerekli olan olmalýdýr.
en önemli araç ise, bu iþ yapýþ biçimini
þirket kültürü içerisine entegre Ýletiþim yeteneði
etmek. Bu tarz çalýþmaya açýk Ekip üyeleri, grubun daha aktif bir
olmayan yapýlarda ekip çalýþmasý bir üyesi olarak sürekli olarak bilgi veren
temenniden öteye geçmiyor. Þirketin bilgi araþtýran birlikte deðerlendirme
iþleyiþi, yönetiminin insan kaynaklarý yapan, karar verme sürecinde görüþ
politikalarý, yönetim tarzý ekibin ve düþüncelerini dile getiren bir kiþi
baþarýsýnda kilit rol oynuyor. olmalýdýr.
Ekip kavramýný, “Birbirini tamamlayan
yetenek ve becerilere sahip kiþilerden
oluþan ve kendilerini topluca sorumlu
hissederek ortak bir amacý
gerçekleþtirmeye çalýþan kiþilerin
oluþturduðu yapýlar” olarak
tanýmlamak mümkün.
Ekibin oluþturulmasý, üyelerin
birbirine davranýþý, yöneticinin ve
þirketin tarzý verimi baþarýyý olumlu
ya da olumsuz etkiliyor. Belki de sizin
ekip sandýðýnýz sadece 'iþ
arkadaþlarý'dýr.
Þirketlerin birinci önceliði sistem
içerisinde ekip ruhuyla hareket
edilmesi ve baþarý ya da baþarýsýzlýðýn
paylaþýlmasý.
35
FEDERAL BÜLTEN
Güven geliþtirme
Ekip üyelerinin geliþtirmeleri gereken
bir diðer yetenek birbirlerine
güvenmeyi öðrenmektir. Güven
geliþtirme açýk olmayý, sadakati,
istikrarlýlýðý, dürüstlüðü ve becerikliliði
içerir. Güven geliþtirmede etik
deðerler kadar fiziksel ve zihinsel
yetenekler de önemlidir ve bu ikisi
birbirini bütünler.
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
EKÝP ÝÇÝNDE YÖNETÝCÝNÝN ROLÜ
NE OLMALIDIR?
Yönetici, kendini ekibin bir parçasý
olarak görmeli. Yeri geldiðinde
kendini kenara çekmeyi bilmeli.
Öðreten, yardýmcý olan, çabalayan,
destek veren kiþi olmalý.
Anlaþmazlýklarý ve karþýt görüþleri
iyi yönetmelidir.
iYi BiR EKiP ÜYESi
NASIL OLUNUR?
Davranýþlarýnýn tümü görevin yerine
getirilmesi amacýna göre
düzenleyen ekip üyeleri, giriþken ve
iþ bitirici, bilgi araþtýran bulan ve
çýkaran, çalýþma arkadaþlarýna
cesaret verme ve onlarý teþvik eden,
üyeler arasýndaki farklýlýklarý
uyumlaþtýrma ve onlarý uzlaþtýrmayý
deneyen, davranýþ standartlarýný ve
kurallarýný belirleyen karakteristik
özellikler taþýr. Ýþbirliði yapma,
üyeleri dinleme ve onlara önem
verme, katýlmaya teþvik etme,
üyelerin kendilerini ifade etmelerini
saðlama gibi diðer özellikler
taþýyabilir. Burada önemli olan ekip
yöneticisinin kimin hangi rolü
üstlendiðini ve bunu tam olarak
yerine getirip getirmediðini
görmesidir.
KÖTÜ EKÝP ÜYESÝNÝN TÝPÝK
DAVRANIÞLARI
-Saldýrganlýk,
-Ýþbirliði yapmaktan kaçýnmak,
-Toplantýlara mazeretsiz ve habersiz
katýlmamak,
-Grubu, kiþilerin itiraf etme yeri
olarak kullanmaya çalýþmak,
-Ýlgisiz konular hakkýnda çok fazla
konuþmak,
-Dikkati çekmek veya tanýnmak için
rekabet etmek,
-Diðer üyeleri hareket ve tavýrlarýyla
küçümsemek,
-Kinayeli sözlerle üyelerin kiþiliðine
saldýrmak,
-Saygý ölçüsünü aþan sözcükleri
kullanmak.
BAÞARILI BÝR EKÝP KURMAK ÝÇÝN
-Hedef birliði saðlanmalý.
-Ýletiþim altyapýsý kurulmalý.
-Performans göstergeleri
belirlenmeli ve ekibe açýklanmalý.
-Ara hedeflere ulaþýldýðýnda ekip
olarak kutlama fýrsatlarý yaratýlmalý.
-Ortak eðitim sürecine önem
verilmeli.
-Ekiplere verilen yetkiler zaman
içerisinde, ekip performansý
iyileþtikçe artýrýlmalý.
-Kurumsal teþvik sistemleri de ekip
performansýný artýrýcý þekilde
Diðer yandan bazý ekip üyeleri de yapýlandýrýlmalý.
'koruyucu' olarak tanýmlanan - E k i p y e n i e l e m a n l a r l a
davranýþ özellikleri taþýr. Ana hedefi, zenginleþtirilmeli.
ekip içindeki iliþkileri geliþtirmek
olan bu kiþiler, görevden çok Esen ayný rüzgarla bir gemi batýya
iliþkilere ve grup moraline önem gider, bir diðeri doðuya. Hangi yöne
verme eðilimi taþýr. Ekibin baþarýya gideceðini belirleyen rüzgar deðil,
ulaþmasýnda önemli olmasýna yelkenlerdir. Belirlediðiniz rotaya
karþýn temel halini aldýðýnda bu ulaþmak için yelkenin yönünde
baðlýlýðýn performans üzerinde hemfikir olmalý ve tüm ekip bu
olumsuz etki yarattýðý biliniyor. uðurda gerekeni yapmalýdýr.
www.federal.com.tr
FEDERAL BÜLTEN
36
EÐÝTÝM
Karar Verme Gurusu
i
yi yönetici olmanýn yolu
doðru kararlar almaktan
geçiyor.
'Karar verme gurusu' Carl Spetzler
altý adýmlý karar verme tekniði ile
IBM gibi büyük þirketlerin üst üzey
yöneticilerinin karar almasýný
kolaylaþtýrýyor.
Karar almak oldukça sancýlý bir süreç
ama özellikle de söz konusu olan bir
þirketse 'en kötü karar kararsýzlýktan
iyidir' deyip kenara çekilmek
mümkün deðil. Bir yönetici her
þeyden önce þirketi için en doðru
kararý vermekle mükellef.
Spetzler'a göre yöneticiler temelde
üç tür karar veriyor; stratejik, tipik
ve anlýk kararlar. Ünlü 'karar verme
gurusu' bu kararlarý þöyle tanýmlýyor:
a- Stratejik kararlar:
Yöneticilerin kurumsal ya da kiþisel
seviyede hayatý tümden
www.federal.com.tr
þekillendirecek etkileri olan bu tip
kararlarý almak için haftalarý ve aylarý
vardýr. Stratejik kararlar çok
önemlidir ve içlerinde büyük oranda
belirsizlik ve karmaþa barýndýrýr.
Düþünüp sonuç çýkarmak zor bir
süreçtir.
1- Doðru çerçeve:
Ýlk etapta doðru problemi
çözdüðünüzden emin olun.
2- Ne istediðiniz konusunda netlik:
Hissedar deðerini maksimize etmek
mi istiyorsunuz yoksa sadece ayakta
kalarak zararý minimize etmek mi,
karar verin.
b- Tipik kararlar:
Bu kararlar çoðunlukla birkaç saat
süren ekip toplantýlarýnýn ardýndan 3- Yaratýcý alternatifler:
alýnýr. Bu kararlarýn etkisi büyük Karar vermeden önce baþka yaratýcý
olabilir ve karara bir iþbirliði alternatifler de geliþtirmelisiniz.
sürecinin sonucunda varýlýr.
4- Doðru bilgiye ulaþmak:
En iyi alternatifi seçmek istiyorsanýz
c- Anlýk kararlar:
Yöneticiler bu tür anlýk kararlarý elinizde mutlaka belirsizliklerle ilgili
alýrken beynin hýzlý örnek tanýma de bilgi olmalý.
yapan farklý bir bölümünü kullanýr.
Ellerinde sadece sýnýrlý ya da eksik 5- Muhakeme gücü:
bilgi bulunur ve karar verirken Neyi bilip neyi bilmediðinizi
alýþkanlýkla
g e ç m i þ t e k i muhekeme edebiliyor olmalýsýnýz.
deneyimleriyle benzerlikler ararlar.
6-Gerçekleþtirmek için taahhüt:
Peki, belirsiz iþ ortamýnda yöneticiler Çünkü bir karar en zayýf halkasýndan
için bu farklý karar türleri nasýl etkili daha güçlü deðildir.
oluyor? Spetzler bunun için önce iyi
bir kararýn nasýl olmasý gerektiðini Spetzler bir takým liderinin her altý
tanýmlýyor. Ona göre iyi bir karar adýmda da baþarýsýzlýða uðrayaiçinde altý etken barýndýrýyor. bileceðini söylüyor. Birçok yönetim
FEDERAL BÜLTEN
38
EÐÝTÝM
ekibine eðitim veren Spetzler
eðitimlerde iyi bir kararýn etkenlerini
anlattýktan sonra yöneticilere
kurumlarýnda karar verirken
baþarýsýzlýða uðradýklarý zamanlarý
soruyor. Ardýndan halkalarýn
hangisinin daha zayýf olduðu ve
baþarýsýzlýða neden olduðu sorusu
geliyor. Bu sorulara verilen yanýtlar
farklý. Örneðin bazý kurumlarda
yöneticiler karar vermek için gerekli
olan bilgiye sahip deðil. Bu yüzden
de deneyim ve sezgilere dayanan
kararlar vermek durumunda
kalýyorlar.
kolay hale gelmeye baþlýyor. Örneðin
ertelemeye meyilli bir kiþiliði olan
birini ele alalým. Spetzler'a göre böyle
bir yöneticinin büyük resme ve
yaratýcýlýða odaklanmasý ve bu
anlamda belli bir olgunluða eriþen
projeyi her biri konusunda uzman
çalýþanlar arasýnda paylaþtýrmasý
gerekiyor. Çünkü ancak böyle
yapýlýrsa iþler zamanýnda yetiþir. Eðer
çalýþanlarýný izlemezse böyle bir
yöneticinin baþý derde girecektir.
Spetzler, kiþiliðinin farkýnda olmayan
yöneticinin, problemi çözmek yerine
ertelediðini söylüyor.
saðlamasýný yaparak baþarýlý olup
olmadýðýný sýnýyor. Þöyle ki, bir karar
alýnýyor ve sonrasýnda alýnabilecek
diðer alternatif kararlar alt alta
sýralanýyor. Buna hýz stratejisi
deniyor. Danýþmanlýk alan þirketin
Spetzler'in ekibiyle birlikte aldýðý en
iyi karar þirketin kullandýðý hýz
stratejisi ile karþýlaþtýrýlýyor.
Böylelikle baþarýsýzlýk ihtimali olan
hatalý kararlarýn önüne geçilmiþ
oluyor. Yöntem deðer tahribatýný
engelliyor ve birçok deðer yaratýyor.
Çünkü sezgisel kararlar alýnýrken
masanýn üzerindeki birçok deðeri
kaybetmek mümkün.
Karar vermede kiþiliðin de etkisi var. Alýnan kararlarýn saðlamasý yapýlýyor.
Ý n s a n l a r d o ð a l e ð i l i m v e Anlaþýlan o ki IBM gibi þirketler
alýþkanlýklarýnýn farkýna varmaya Spetzler'a boþuna güvenmiyor.
baþladýðýnda onlarý önlemek daha Ç ü n k ü S p e t z l e r y ö n t e m i n i n
Bitmeyen Ýsteklerimiz Ve Biz
Bir zamanlar daðda, kýzgýn güneþin
altýnda, mermer taþlarýný yontmaktan
bezmiþ bir mermer yontucusu
varmýþ...
'Bu hayattan býktým artýk... Yontmak!
Devamlý mermer yontmak... Öldüm
artýk! Üstelik bir de bu güneþ, hep
bu yakýcý güneþ! Ah! Onun yerinde
olmayý ne kadar çok isterdim, orada
yükseklerde her þeye hakim olur,
ýþýnlarýmla etrafý aydýnlatýrdým...' diye
söylenir dururmuþ yontucu. Bir
mucize eseri olarak dileði kabul
olmuþ ve yontucu o an güneþ
oluvermiþ.
Dileði kabul edildiði için çok
mutluymuþ. Fakat tam ýþýnlarýný
39
FEDERAL BÜLTEN
etrafa yaymaya hazýrlandýðý sýrada
ýþýnlarýnýn bulutlar tarafýndan
engellendiðini fark edince...
'Basit bulutlar benim ýþýnlarýmý
kesecek kadar kuvvetli olduklarýna
göre benim güneþ olmam neye
yarar!' diye isyan etmiþ... 'Madem ki
bulutlar güneþten daha kudretli bulut
olmayý tercih ederim...' demeye
kalmadan hemen bulut olmuþ...
Dünyanýn üzerinde uçmaya baþlamýþ,
oradan oraya koþturup yaðmurlar
yaðdýrmýþ, fakat birdenbire ortaya
çýkan rüzgar bulutlarý daðýtmaya
yetmiþ.
'Ah! Rüzgar geldi beni daðýttý, demek
ki en kuvvetlisi o. Öyleyse ben rüzgar
olmak istiyorum...' diye karar
deðiþtirmiþ bu sefer... Ve dünyanýn
üzerinde esip durmuþ, fýrtýnalar
estirmiþ, tayfunlar meydana getirmiþ.
Fakat birdenbire önünde kocaman
bir duvarýn ona mani olduðunu
görmüþ... Çok yüksek ve çok saðlam
bir duvar... Bu bir daðmýþ...
'Basit bir dað beni durdurmaya
yettiðine göre benim rüzgar olmam
neye yarar...' diye düþünmüþ... Bu
sefer de dað oluvermiþ... Ve o anda
bir þeyin ona durmadan vurduðunu
hissetmiþ... Kendinden daha güçlü
olan, onu içinden oyan þey... Bu,
küçük bir mermer yontucusuymuþ....
www.federal.com.tr
EÐÝTÝM
Bir Fark Yaratmak
Bir bahar günü, kör bir adam dilencilik
yapýyormuþ.
Dizlerinin dibine bir tabela koymuþ. Üzerinde
«DOÐUÞTAN KÖR» yazýlýymýþ.
Herkes dilencinin önünden geçip gidiyormuþ.
Bir reklamcý bunu görmüþ.
Tabelayý almýþ ve arkasýna bir þeyler yazmýþ,
olduðu yere tekrar býrakmýþ.
Ne olduysa olmuþ... Gelip geçen ve bu tabeladaki
yazýyý okuyan herkes baþlamýþ dilencinin
önündeki þapkaya durmadan para atmaya...
Bir cümle yetmiþ onca kiþiyi ekilemeye ve
dilencinin þapkasýnýn kýsa sürede aðzýna kadar
parayla dolup taþmasýna :
«Güzel bir bahar günü ama ben baharý
göremiyorum.»
Mýsýr Piramitlerinin Sýrrý
1- Her biri 200 ton olan taþlardan inþa edilmiþtir. Ve 6-Kirletilmiþ suyu bir kaç gün piramitin içerisine
bu taþlarý temin edebilecek mesafe, yüzlerce km. koyarsanýz, suyu arýtýlmýþ olarak bulursunuz.
uzaktadýr.
7-Piramitlerin içinde süt bir kaç gün taze kalýr ve daha
2-Bu taþlarýn nasýl getirildiði bilinmemektedir. sonra hiç bozulmadan yoðurt haline gelir.
3-Piramit kimin adýna yapýldýysa , onun bulunduðu 8-Bitkiler piramitlerin içinde daha çabuk büyür.
odaya yýlda 2 defa güneþ girmektedir. (Doðduðu ve
tahta çýktýðý günlerde)
9-Piramitin içine býrakýlan su 5 hafta bekletildikten
sonra, yüz losyon olarak kullanýlýr.
4-Mumyalarda radyoaktif madde bulunduðundan,
mumyalarý ilk bulan 12 bilim adamý kanserden 10-Çöp bidonu içindeki yemek artýklarý, hiç koku
ölmüþtür.
yayýlmadan mumyalaþýr.
5-Piramitlerin içerisinde ultra sount, radar, sonar gibi 11-Kesik, yanýk, sýyrýk gibi yaralar piramitin içinde
cihazlar çalýþmamaktadýr.
daha çabuk iyileþme eðilimi gösterir.
12-Piramitin bazý odalarýnda, içinde ne olduðu hakkýnda
bir bilgi yoktur. Araþtýrmacýlarýn çoðu ya içinde
kaybolmuþ, yada ayný yerde bir kaç tur atmýþ fakat içini
görememiþlerdir.
41
FEDERAL BÜLTEN
www.federal.com.tr
“Türkiye’den Dünya’ya”
FEDERAL ELEKTRÝK
Yat›r›m ve Ticaret A.Þ.
FEDERAL PAZARLAMA
ve Ticaret A.Þ.
FEDERAL DIÞ TÝCARET
A.Þ.
FEDERAL AYDINLATMA
Elektronik San. ve Tic. Ltd. Þti.
FEDERAL SIMON
Pazarlama ve Ticaret A.Þ.
FEDERAL SIMON
Elektromekanik San. ve Tic. A.Þ.
FEDERAL ELECTRIC
Trading LTD. UK.
FEDERAL ELECTRIC
EGYPT
JV UZFEDERALGAZ
LLC. Özbekistan
FEDERAL MERMER
Tic. ve San. Ltd. Þti.
FEDERAL MARBLE
INC. USA.
FEDERAL SÜS BÝTKÝLERÝ
Fidancýlýk San. ve Tic. Ltd. Þti.
www.federal.com.tr