Balıkçılık Sektör Raporu

BALIKÇILIK SEKTÖR RAPORU
Derleyen
Sevilay KARATAŞ
OTB/ Proje Sorumlusu
Ordu Ticaret Borsası
Eylül 2016
Bu rapor mevcut çalışmalardan ve raporlardan derlenerek hazırlanmıştır.
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
İİİ
TABLOLAR LİSTESİ
iV
KISALTMALAR
V
1. GİRİŞ
2. DÜNYA’DA VE AVRUPA’DA SU ÜRÜNLERİ VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
A. Dünya Balıkçılık Sektörü
B. Avrupa Birliği Balıkçılık Sektörü
1. Üretim
2. İstihdam
3. Balık İşleme Sektörü
4. Dış Ticaret
5. Tüketim
6. AB’nin Ülkemiz Alabalığı İçin Uyguladığı Sübvansiyon Önlemi
7. Avrupa Birliği Ortak Balıkçılık Politikası ve Avrupa Balıkçılık Fonu
1
2
2
5
5
7
7
8
8
9
9
3. TÜRKİYE’DE VE ORDU’DA SU ÜRÜNLERİ VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
A. Türkiye’de Balıkçılık Sektörü
B. Ordu Balıkçılık sektörü
1. Üretim
2. Balık İşleme Sektörü
C. Balıkçılık Sektör Sorunları ve Su Ürünleri Özel İhtisas
Komisyonu’nun Hedefleri
10
10
17
17
17
4. KAYNAKLAR
5. EKLER
EK-1. Ekonomik Veriler
EK-2. 2016 Su Ürünleri Fuarları
21
22
22
24
iii
18
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Ülkeler İtibariyle Kültür Balıkçılığı Üretimi
3
Tablo 2. Kültür Balıkçılığı Üretimin Bölgesel Dağılımı
4
Tablo 3. Kültür Balıkçılığı Üretiminin Alt Grupları
4
Tablo 4. Avrupa Birliği'nde Balikçilik Üretimi (2013)
6
Tablo 5. Avrupa Birliği Balıkçılık Sektöründe İstihdam (2011)
7
Tablo 6. Avrupa Birliği’nde Balıkçılık İşleme
7
Tablo 7. Türkiye’de Su Ürünleri Üretimi
11
Tablo 8. Yetiştiricilik Üretimi
13
Tablo 9. Avlanan Tatlısu Ürünleri Miktarı
14
Tablo 10. Avlanan Deniz Balıkları Miktarı
15
iv
KISALTMALAR
AB
: Avrupa Birliği
ABD
: Amerika Birleşik Devleti
ABF
: Avrupa Balıkçılık Fonu
BYMA
: Balıkçılık Yönlendirme Mali Aracı
FAO
:Gıda Tarım Örgütü
GTHB
: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
HES
: Hidroelektirik Santral
OBP
: Ortak Balıkçılık Politikası
TÜİK
: Türkiye İstatistik Kurumu
v
1. GİRİŞ
Dünyada ticari balıkçılık 15.yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış sonraki iki yüzyıl içinde de
büyük balıkçılık sanayi oluşmuştur. Balıkçılıkta avlanan balıkları işleyen, çeşitli aygıtlarla
donatılmış büyük balıkçı filoları kurulmuştur. Zamanla aşırı avlanma balıkçılığı tehdit etmeye
başlamış ve günümüzde ekosistemlerin kirlenmesi ve yok olmasıyla birlikte ciddi sorun
olmaya başlamıştır (Yazıcıoğlu, 2015).
Su ürünleri ticareti, özellikle bir ülkenin hem iç piyasasında, hem de dış piyasa da ciddi
sirkülasyonların yaşandığı bir alandır. Dünya’nın büyük bir bölümünün sularla çevrili
olduğunu düşünürsek, su ürünlerinin değeri ve önemini anlamamız kolaylaşmaktadır.
Ülkemizde de gerek 4 denizin bulunması, gerekse önemli göl, baraj ve akarsu gibi kaynaklara
sahip olunmasından dolayı su ürünleri bir sektör haline gelmiştir.
Balıkçılık günümüzde ve gelecekte tüm ülkelerin ekonomisine belirli bir yatırım ve çaba
karşılığı sürekli girdi sağlayan önemli kaynaklardandır. Balıkçılığın önemi, sürekli ekonomik
girdi sağlamasından çok insan beslenmesine olan yüksek düzeydeki hayvansal protein
girdisinde aranmalıdır. Beslenme, özellikle dengeli beslenmenin bilincinde olan uluslar
hayvansal protein kaynaklarını daha da zenginleştirmek için denizlerden yüksek oranlarda
yararlanmanın yollarını sürekli aramakta özellikle geleceğe bugünden yatırım yapmaktadırlar.
Artan dünya nüfusunun hayvansal protein ihtiyacını karşılamak, dünya besin üretimine
katkıda bulunmak amacıyla daha çok çaba harcanması insani bir sorumluluk ve görev olarak
benimsemesi büyük önem taşımaktadır. Ülke su ürünleri kaynaklarının devamlılık içinde
kullanılması, geliştirilmesi, yeni av alanlarının tespiti ve stoklarından faydalanma,
kaynakların ülkenin sosyal ve ekonomik amaçları doğrultusunda kullanılması, kaynakları
meydana getiren türlerin popülasyonlarının, stoklarının ve stokların yıllık üretimlerinin ve
bunları etkileyen faktörlerin çok iyi bilinmesini gerektirmektedir (Acara ve Coşkun, 1989).
Su ürünleri üreticileri, su ürünleri yetiştiriciliği destekleri kapsamında; ürün, yavru balık,
yeni türler ve örgütlenme desteklerinden faydalandırılmaktadır. Ayrıca; su ürünleri
işletmelerine, Tarım Sigortası Prim Desteği de verilmektedir. Bunun yanında, üreticilere su
ürünleri yetiştiriciliği ile ilgili olarak, düşük faizli yatırım ve işletme kredisi
kullandırılmaktadır.
Türkiye’de ilk defa 2003 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile su ürünleri yetiştiricilik
sektörüne 5 Milyar TL destekleme tutarı ayrılmıştır. Bu kapsamda 2003 yılında 127 adet
çipura, levrek ve alabalık işletmesine yaklaşık 1 Milyar TL destekleme ödemesi yapılmıştır.
15 Nisan 2008 tarih ve 26848 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2008/13489 sayılı Bakanlar
Kurulu kararına istinaden; Su ürünleri yetiştiriciliği yapan üreticilere, Su Ürünleri Kayıt
Sistemine kayıtlı olma şartı ile su ürünleri yetiştiriciliği destekleme primi ödenmektedir
(Çavdar, 2009).
1
2. DÜNYA’DA VE AVRUPA’DA SU ÜRÜNLERİ VE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
A. DÜNYA BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
Dünya toplam su ürünleri üretimi (avcılık ve yetiştiricilik) genel olarak son yüz yılda
devamlı artış göstermiştir. Teknolojik gelişmelerin de hızlanmasıyla denizler ve iç sularda
avlanma arttıkça balık stokları da azalma eğilimi göstermektedir. 1910 yılında 4 milyon ton
olan dünya su ürünleri üretimi, 1989’da 100 milyon tona ulaşmıştır. Stoklar üzerindeki bu
baskı sonucu dünya su ürünleri üretimi azalma eğilimine girmiş, üretim 1991 yılında 96,9
milyon tona gerilemiştir (Ulaştırma Bakanlığı, 2011). Dünyanın önde gelen ekonomisine
sahip ülkelerin ağırlıkta bulunduğu Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) raporları
dikkate alındığında, gelişmiş ülkelerin uzun zamandır, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiricilik
sektörlerini çeşitli yollarla desteklemekte olduğu görülmektedir. Bu desteklemelerin de bir
ölçüde katkısıyla oluşmuş avcılık kapasitesi ile 2011 yılında, dünyada su ürünleri üretimi iç
sularda 11,5, denizlerde 78,9, yetiştiricilikte 63,6 milyon tona ve toplamda 154 milyon tona
(değer olarak 217,5 milyar ABD $) ulaşmıştır. Yıllara göre elde edilen toplam üretim
rakamlarında iç sularda yavaş, su ürünleri yetiştiriciliğinde ise hızlı bir artış devam
etmektedir.
Dünya balıkçılık ürünleri toplam üretimi 2013 yılında bir önceki yıla nazaran %3 artarak
yaklaşık 163 milyon tona ulaşmıştır. Söz konusu üretim, insan tüketimine yönelik üretimin
yanı sıra, balık yemi, balık yağı vs. gıda dışı amaçlı kullanıma yönelik üretimi de
kapsamaktadır. Dünya toplam balıkçılık üretiminin %57’sini yakalama balıkçılık (93 milyon
ton), %43’ını ise kültür balıkçılığı (70 milyon ton) oluşturmaktadır.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) rakamlarına göre, dünya kültür
balıkçılığı üretimi 2013 yılında bir önceki yıla nazaran %5,3 artışla 70.2 milyon tona
ulaşmıştır. Söz konusu üretimin değer olarak 150 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin
edilmektedir.
Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği, birincil üretim faaliyeti olarak dünyada yaklaşık
54,8 milyon insanın geçim kaynağını oluşturmaktadır. Birincil üretim sektörüne ilave olarak
işleme, paketleme, pazarlama, dağıtım, işleme makineleri imalatı, ağ imalatı, buz üretim ve
tedariki, gemi yapım ve bakımı faaliyetleri ile araştırmacılar ve aileler düşünüldüğünde
toplamda dünyada yaklaşık 660-820 milyon insanın geçimi bu sektörden sağlanmaktadır.
Dünya'da su ürünleri üretimi ve ticaretinde temel olarak 58 ülke faaliyet göstermektedir.
Yetiştiricilikte Çin, toplam üretimin % 62'sini sağlamakta olup, açık farkla lider durumdadır.
Çin'i; Hindistan, Vietnam, Endonezya, Tayland, Bangladeş ve Norveç izlemektedir.
Türkiye'nin küresel yetiştiricilikteki payı ise % 0,29 seviyesindedir (Tablo 1).
2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
ÜLKELER İTİBARİYLE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI ÜRETİMİ
(Ton)
2010
2011
2012
2013
Pay
Değişim
(%)
2012/2013
2013
36.737.340 38.623.584 41.110.864 43.551.730
62 %
5,6%
Çin
3.785.779 3.673.082 4.209.478 4.549.607
6,5%
7,5%
Hindistan
5,5%
19,8%
Endonezya 2.362.907 2.766.871 3.084.911 3.848.823
2.671.800 2.845.600 3.085.500 3.207.200
4,6%
3,8%
Vietnam
1.308.515 1.523.759 1.726.066 1.859.808
2,6%
7,2%
Bangladeş
1.019.802 1.143.893 1.321.119 1.247.865
1,8%
-5,9%
Norveç
919.585
986.820
1.017.738 1.097.544
1,6%
7,3%
Mısır
1.286.122 1.201.455 1.272.100 1.056.944
1,5%
-20,4%
Tayland
701.062
954.845
1.071.421 1.033.206
1,5%
-3,7%
Şili
850.697
816.820
885.169
929.180
1,3%
4,7%
Myanmar
744.695
767.287
790.894
815.008
1,2%
3,0%
Filipinler
718.305
556.781
633.067
608.820
0,9%
-4,0%
Japonya
478.126
435.354
480.150
473.429
0,7%
-1,4%
Brezilya
496.699
397.292
419.974
441.098
0,6%
4,8%
ABD
475.561
507.052
486.900
402.141
0,6%
-21,1%
Güney
Kore
310.338
314.363
344.404
344.453
0,5%
0,0%
Tayvan
272.519
309.500
322.453
332.180
0,5%
2,9%
Ekvador
220.034
247.262
296.575
325.325
0,5%
8,8%
İran
200.535
221.128
253.898
278.706
0,4%
8,9%
Nijerya
373.351
287.242
303.386
261.274
0,4%
-16,1%
Malezya
İlk 20
55.933.772 58.579.990 63.116.067 66.664.341 94,9%
5,3%
Toplamı
Türkiye
Diğer
Toplam
167.721
188.890
212.805
233.864
0,3%
2.189.416 2.697.246 2.108.932 3.325.358
4,7%
58.290.909 61.466.126 65.437.804 70.223.563 100,0%
9,0%
36,6%
6,8%
Tablo 1. Kaynak: www.fao.org (Ekonomi Bakanlığı Balıkçılık Sektör Raporu, 2015)
Kültür balıkçılığının bölgesel dağılımı incelendiğinde, Asya’nın %89,1 ile en önemli
üretici olduğu, bu kıtayı %4,4 ile Amerika, %4,0 ile Avrupa, %2,3 ile Afrika ve %0,3 ile
Okyanusya’nın izlediği görülmektedir (Tablo 2).
3
KÜLTÜR BALIKÇILIĞI ÜRETİMİN BÖLGESEL DAĞILIMI
(Milyon
2001
2005
2010
2011
2012
2013
Pay
Ton)
(%)
Asya
30,3
39,2
52,5
54,8
59,0
62,6
89,1%
Amerika
1,7
2,2
2,6
2,8
3,0
3,1
4,4%
Avrupa
2,1
2,1
2,5
2,7
2,9
2,8
4,0%
Afrika
0,4
0,6
1,3
1,4
1,5
1,6
2,3%
Okyanusya
0,1
0,2
0,2
0,2
0,2
0,2
0,3%
Toplam
34,6
44,3
59,1
61,9
66,5
70,2 100,0%
Tablo 2. Kaynak: www.fao.org (Ekonomi Bakanlığı Balıkçılık Sektör Raporu, 2015)
Dünya kültür balıkçılığı sektöründe, üretimin alt gruplar itibariyle dağılımına
bakıldığında, yüzgeçli balıkların 1970 yılında %57,7 olan payının, sürekli artış kaydederek
2013 yılında %67,1’e yükseldiği, yumuşakçaların ise daha düşük bir artış trendi göstermesi
sonucu 1970 yılında %42,3 olan payının ise, 2013 yılında %22.1’e gerilediği görülmektedir.
1980’lerden itibaren, kabuklular da üretim artışı kaydetmiş ve 2013 yılında toplam üretimden
%9,6 pay almıştır (Tablo 3.) (Ekonomi Bakanlığı Balıkçılık Sektör Raporu, 2015).
KÜLTÜR BALIKÇILIĞI ÜRETİMİNİN ALT GRUPLARI
(Milyon Ton)
1970 1980 1990 2000 2010 2011 2012 2013 Pay (%)
Yüzgeçli Balıklar
Yumuşakçalar
Kabuklular
Diğer
Toplam
1,5
1,1
0,0
0,0
2,6
2,8
1,8
0,1
0,0
4,7
8,7
3,6
0,8
0,0
13,1
3,2
9,8
1,7
0,2
14,8
38,3
14,2
5,7
0,8
59,0
40,5
14,5
6,1
0,8
61,8
44,2
15,0
6,5
0,8
66,5
47,1
15,5
6,7
0,9
70,2
67,1%
22,1%
9,6%
1,3%
100,0%
Tablo 3. Kaynak: www.fao.org (Ekonomi Bakanlığı Balıkçılık Sektör Raporu, 2015)
Son yıllarda, Tayland ve Japonya’da meydana gelen felaketler, bu ülkelerdeki
balıkçılık sektörünü olumsuz etkilemiştir. Felaketten sonra üretimde 2012 yılında küçük
ölçüde artış gözlemlenmiş olsada 2013 yılında Tayland %20.4 ve Japonya %4 oranında
azalma kaydetmiştir. Sektörün küresel aktörlerinden Güney Kore %21.1, Maleyza %16.1
oranında 2013 yılında üretimlerinde azalma kaydetmiştir. Bu ülkelerin dışında kalan ve
dünya kültür balıkçılığı üretiminin %95’ini temsil eden ilk 20 ülke arasındaki yerini alan
Endonezya 2010-2013 yılları arasında üretiminde %39 oranında bir artış kaydetmiştir.
Dünya genelinde su ürünleri üretiminde toplam ihracat FAO 2011 verilerine göre 95
milyar $ olmuştur. 2010'da 82 milyar $ olan ihracat rakamları 2011'de % 14 artmıştır. Su
4
ürünleri ihracatında Çin başı çekerken, Çin'i Norveç, ABD, Vietnam ve Kanada takip
etmektedir. İhracatta gelişmekte olan ülkeler önemli rol oynarken, ilk 10 ihracat yapan ülke
toplam ihracatın % 75'ini gerçekleştirmektedir.
Ülkeler bazında sektörde yapılan ihracatın dağılımını gösteren tabloya bakıldığında
%11,50 ile Çin 1. Sırada yer almaktadır ve %9,5 pay ile Çin’i Norveç takip etmektedir.
ÜLKE
MİKTAR
Çin
Norveç
A.B.D
Vietnam
Kanada
Şili
Hindistan
İspanya
Tayland
Hollanda
PAY(%)
11 Milyar $
9 Milyar $
5 Milyar $
4 Milyar $
3.6 Milyar $
3.5 Milyar $
3.2 Milyar $
3.1 Milyar $
3 Milyar $
2.8 Milyar $
11,50%
9,50%
5,30%
4,40%
3,90%
3,70%
3,40%
3,30%
3,20%
3%
İthalatın % 76'sı gelişmiş ülkeler tarafından yapılmaktadır. Dünyanın en büyük su ürünleri
ve balıkçılık üretimi ithalatçısı Japonya ve ABD'dir. AB ülkeleri ise toplam ithalatın % 40'ını
oluşturmaktadır.
Su ürünleri sektöründeki toplam istihdam, yıllık ortalama 3,6’lık bir artışla geçtiğimiz
otuz yıl içinde fazla dalgalanma göstermeden yükselerek, dünya nüfus artış hızını ve dünya
genelinde tarım sektörünün artış hızını geride bırakmıştır. Sektörde çalışan 44,9 milyon kişi
toplam tarım sektöründe çalışan 1,3 milyar kişinin % 3,5’ini oluşturmaktadır (Yazıcıoğlu,
2015).
B. AVRUPA BİRLİĞİ BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
1. ÜRETİM:
Avrupa kıtasının yetiştiricilik üretimi son 40 yılda % 438 artmasına rağmen dünya
yetiştiricilik üretimindeki payı % 22,4’den % 4,2’e gerilemiştir. Bunda en büyük etken Asya
kıtasındaki yetiştiriciliğin yaklaşık 30 kat artarak 1,79 milyon tondan 53,3 milyon tona
çıkması olmuştur (Yazıcıoğlu, 2015).
Avrupa Birliği’nin balıkçılık sektörü üretimi, 2013 yılında 6.5 milyon ton seviyesinde
gerçekleşmiştir. Dünya balıkçılık sektörü üretiminde 50. sırada yer alan AB 28’in (Avrupa
Birliği ülkeleri) payı %4’tür. Balıkçılık sektöründe faaliyet gösteren en önemli AB üyesi
ülkeler; İspanya, İngiltere ve Danimarka’dır.
5
AB’nin toplam balıkçılık üretiminde 19. sırada yer alan Belçika, yakalama balıkçılık
alanında 25.662 tonluk üretimi ile AB28’de %0,5 pay almakta, kültür balıkçılığındaki 212
tonluk üretimi ise ihmal edilebilir düzeyde kalmaktadır.
AVRUPA BİRLİĞİ'NDE BALIKÇILIK ÜRETİMİ (2013)
(Ton)
Kültür
Pay
Yakalama
Pay
Toplam
(%)
(%)
1
2
3
4
5
19
İspanya
İngiltere
Danimarka
Fransa
Hollanda
AB
Toplam
Belçika
Türkiye
223.707
194.630
31.610
201.860
17,8%
15,5%
2,5%
16,1%
1.034.179
632.345
668.480
494.017
60.410
4,8%
327.437
1.256.868 100,0%
212
233.864
0,0%
18,6%
19,7% 1.257.886
12,1%
826.975
12,8%
700.090
9,4%
695.877
6,2%
387.847
Pay
(%)
19,4%
12,7%
10,8%
10,7%
6,0%
5.239.597 100,0% 6.496.466 100,0%
25.662
374.128
0,5%
7,1%
25.874
607.992
0,4%
9,4%
Tablo 4. Kaynak: www.fao.org
Avrupa’nın bir çok bölgesinde yakalama balıkçılığın yanı sıra, kültür balıkçılığı da
önemli bir alt sektördür. 1.3 milyon tonluk üretimle kültür balıkçılığı Avrupa Birliği’nin
toplam balıkçılık sektörünün %19’unu oluşturmakta, 3 milyar Avro getiri sağlamaktadır.
Türkiye ile AB28 karşılaştırıldığında, ülkemizin yakalama balıkçılıkta 374.128 tonluk
üretimiyle, AB28’de İspanya, Danimarka ve İngiltere’nin ardından beşinci sırada; kültür
balıkçılığında ise 233.864 tonluk üretimiyle AB’28 ülkelerinin önünde birinci sırada geldiği
görülmektedir.
Avrupa Birliği’nin balık tüketimindeki artışa paralel olarak ithalata olan bağımlılığı da
gittikçe artmaktadır. Ancak tüm bunlar stokların belirlenmesi ve düzenlenmesi için balıkçılık
politikalarının yenilenmesi zorunluluğunu ve yetiştiricilik çalışmalarının hızlandırılması
gerekliliğini de beraberinde getirmektedir. Bu çalışmaların sonuçları ise orta ve uzun vadede
kendini gösterebilecektir.
6
2. İSTİHDAM:
Avrupa Birliği balıkçılık sektöründe toplam istihdamın (işleme sektörü hariç) ¼’ünü
İspanya karşılamaktadır. İspanya, İtalya, Portekiz ve Yunanistan AB28’in balıkçılık
sektöründeki istihdamının %70’ini sağlamaktadır. Belçika’da balıkçılık sektöründe 341,
işleme sektöründe 1.040 kişi istihdam edilmektedir (2011) (Ekonomi Bakanlığı Balıkçılık
Sektör Raporu, 2015).
1
2
3
4
5
6
7
AVRUPA BİRLİĞİ BALIKÇILIK SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM
(2011)
Yakalama
Kültür
İspanya
32.194 Fransa
10.658
İtalya
20.599 İspanya
6.639
Portekiz
16.773 Yunanistan
5.559
Yunanistan
12.169 İngiltere
2.671
İngiltere
11.277 İtalya
2.116
Fransa
7.447 Portekiz
1.749
İrlanda
3.428 Romanya
1.047
Tablo 5. Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Balıkçılık Politikası Raporu 2014
3. BALIKÇILIK İŞLEME SEKTÖRÜ:
Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkede 2007 yılı istatistiklerine göre su ürünlerinin işleme
sanayisinde 4.000 kadar firma faaliyet göstermektedir. Bu firmalarda yaklaşık 126.000 kişinin
istihdam edildiği, her birinde ortalama 31 kişinin çalıştığı belirlenmiştir. Su ürünleri işleme
sanayisinin 2007 yılı toplam üretimi yaklaşık 23 milyar avroya ulaşmıştır. Tesis başına
işlenen su ürünlerinin üretimi 5.75 milyon avro, kişi başına düşen üretim ise 182.540 avro
olarak gerçekleşmiştir. Su ürünleri işleme sanayisinde 2006 yılı verilerine göre istihdam
edilen kişi sayısı 135.000 iken, 2009 yılı verilerinde bu rakam 9.000 kişi azalımla 126.000
insana gerilemiştir.
Avrupa Birliği’nde 2013 yılı istatistiklerine göre, balıkçılık işleme sektörü, yaklaşık 30
milyar Avro’luk bir hacme sahiptir. Yaklaşık 3.700 firmanın faaliyet gösterdiği sektörde
yaklaşık 116.000 kişi istihdam edilmektedir. Balıkçılık işleme sektöründe AB28’in en önemli
ülkeleri; İngiltere, Fransa, İspanya, İtalya ve Almanya’dır.
7
1
2
3
4
5
6
7
12
AVRUPA BİRLİĞİ’NDE BALIKÇILIK İŞLEME
Değer (Avro)
Pay (%)
İngiltere
7.544.785
25,3%
Fransa
4.802.316
16,1%
İspanya
4.646.394
15,6%
İtalya
2.231.651
7,5%
Almanya
1.966.462
6,6%
Danimarka
1.858.701
6,2%
Polonya
1.806.317
6,1%
Belçika
375.600
1,3%
AB 28 Toplam
29.825.802
100,0%
Tablo 6. Kaynak: Avrupa Komisyonu Ortak Balıkçılık Politikası Raporu 2014
4. DIŞ TİCARET
Avrupa Birliği’nin 2013 yılında toplam balıkçılık ürünleri ithalatı 19,2 milyar Avro,
ihracatı ise 3,9 milyar Avro’dur. Balıkçılık ürünlerinde Avrupa Birliği’nin başlıca
tedarikçileri Norveç (%20), Çin (%8), İzlanda (%5), Ekvador (%5) ve ABD (%5)’dir.
Avrupa Birliği balık tüketiminde dışarıya oldukça bağlı olup tüketimin %57’si yurt
dışından tedarik edilmektedir. Buna karşılık üretimin küçük bir parçası ihracata yönelik
olmakta ve ihracat yapılan başlıca pazarlar ise sırasıyla, ABD (%10), Norveç (%9), İsviçre
(%8), Çin (%7) ve Nijerya (%6) olmaktadır.
Belçika’nın balıkçılık sektöründe 2013 yılında ithalatı 1,6 Milyar Avro ve ihracatı
812 milyon Avro’dur. Türkiye’nin Belçika’ya yönelik ihracatı bir önceki yıla kıyasla %16.5
artarak 2015 Ocak-Mart dönemi arasında 676 bin Avro tutarında olmuştur (Ekonomi
Bakanlığı Balıkçılık Sektör Raporu, 2015).
5. TÜKETİM
Avrupa Birliği’nde kişi başı yıllık ortalama balık ve deniz ürünleri tüketimi 23,1 kg ile
dünya ortalamasının (18,9 kg.) üzerindedir. Portekiz 56,7 kg. ile ilk sırada gelirken, İspanya
(43,4 kg), Litvanya (39,8 kg), Finlandiya (35,6 kg) ve Fransa (35,2 kg) bu ülkeyi
izlemektedir. Belçika, 26 kg ile AB ortalamasının üzerinde yer almakta ve 9. sırada
gelmektedir. Avrupa Birliği’nde en az balık ve deniz ürünleri tüketen ülkeler ise Bulgaristan
(6,4 kg), Romanya (6,3 kg) ve Macaristan (5,3 kg)’dır.
8
6. AB’nin Ülkemiz Alabalığı İçin Uyguladığı Sübvansiyon Önlemi
Avrupa Komisyonu, Danimarka Su Ürünleri Birliği’nin yaptığı şikayet üzerine, 15
Şubat 2014 tarihinde ülkemiz menşeli Gökkuşağı Alabalığı ithalatına karşı hem damping hem
de sübvansiyon soruşturması başlatmıştır.
Damping soruşturması ilerleyen aşamalarda şikayetin geri çekilmesi sonucunda
Komisyon tarafından herhangi bir önlem alınmaksızın kapatılmıştır.
Devam eden sübvansiyon soruşturması çerçevesinde 29 Ekim 2014 tarihinde firma
bazında değişen oranlarda geçici önlem uygulanmaya başlanmıştır. Yine bu süreçte, kamu
dinleme toplantısı gerçekleştirilmiş ve soruşturmanın son aşamasında soruşturma esnasında
elde edilen bilgi ve bulguları ifşa eden ‘nihai bildirim’ Komisyon tarafından ilgili taraflara
gönderilmiştir.
Ekonomi Bakanlığı sürecin her aşamasında, Komisyon ile iletişime geçerek
soruşturma kapsamında yer alan sektörümüzün ilgili mevzuat çerçevesinde haklarının
savunulması için gerekli girişimlerde bulunmuş ve görüşlerini ortaya koymuştur. Bu
çerçevede; Komisyon ile Dünya Ticaret Örgütü Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler
Anlaşması kapsamında danışmalarda bulunulmuş, AB sektörü üzerinde oluştuğu iddia edilen
zarara ilişkin karşı savunma yapılmış, Komisyon uzmanlarınca ülkemizdeki bazı üreticiler
nezdinde gerçekleştirilen yerinde incelemeye katılım sağlanmış, yine kamu dinleme
toplantılarına katılım sağlanmış ve nihai bildirime ilişkin ülkemiz görüşü Komisyon’a
iletilmiştir.
Komisyon tarafından yürütülen sübvansiyon soruşturması, 26 Şubat 2015 tarihinde
sonuçlanmıştır. Soruşturma çerçevesinde seçilen örneklem temelinde Komisyon; devletin
kültür balıkçılığı sektörüne yatırımları desteklediğinin tespit edildiğini belirterek, gökkuşağı
alabalığı üreticilerine doğrudan ve dolaylı destekler sağlandığını ve firmaların bunlardan
fayda sağladığını, sübvansiyonlu, bir başka deyişle piyasa şartlarından daha elverişli şartlarda,
krediler verildiğini, Tarımsal Sigorta Havuzu ve Destek Oranlarının mevcut olduğunu, yakıt
ve eskiyen balıkçılık filosunun ortadan kaldırılması için değişen oranlarda sektöre destekler
verildiğini ve bütün bunların sonucunda Avrupa Birliği’nin ilgili sektöründe zarar oluştuğuna
karar vermiştir.
7. Avrupa Birliği Ortak Balıkçılık Politikası ve Avrupa Balıkçılık Fonu
Avrupa Birliği bünyesindeki ülkelerin balıkçılık sektöründe daha verimli ve etkin faaliyet
gösterebilmesi için bir takım yapısal önlemler almıştır. Bununla birlikte balıkçılık sektöründe
faaliyet gösteren kuruluşların finansmanında bazı fonlar oluşturulmuştur. AB, Ortak
Balıkçılık Politikası'nın (OBP) etkin işleyişini sağlamak amacıyla, balıkçılık ve su ürünleri
yetiştiriciliği sektörlerine çeşitli yapısal önlemler aracılığı ile mali destek vermektedir. 1990'lı
yılların başından bu yana sürdürülen mali desteğin yapısı ve işleyişi 2007-2013 bütçe dönemi
itibarıyla önemli değişikliklere uğramıştır.
9
Bu değişimin temel nedenleri, reform sürecinden geçen OBP'nın koşullarına uyum
sağlanması; sektörde daha rekabetçi bir ortam yaratılması; sürdürülebilir kalkınma
perspektifinin balıkçılık politikasında da uygulanması ve karar alma mekanizmalarını üye
devletlere yaklaştırarak fonların daha verimli kullanımının kolaylaştırılmasıdır.
Bu doğrultuda geliştirilen ve 1 Ocak 2007'de yürürlüğe giren Avrupa Balıkçılık Fonu
(ABF), o tarihe kadar uygulanmakta olan Balıkçılık Yönlendirme Mali Aracı (BYMA)'nın
yerine geçmiştir. 2000-2006 bütçe döneminde AB, bölgesel kalkınma ve ortak balıkçılık
politikalarının geliştirilmesine destek sağlamak amacıyla oluşturduğu BYMA kapsamında üye
devletlere, filo modernleşmesi, kültür balıkçılığının geliştirilmesi, deniz alanlarının
korunması, balıkçı limanlarında tesisler inşa edilmesi, balık ürünlerinin işlenmesi ve
pazarlanması, ürünlerin tanıtımı gibi faaliyetleri için finansman sağlamaktaydı. Bu bağlamda,
AB'ye 2004 yılında üye olan ülkelere 1 Mayıs 2004 - 31 Aralık 2006 döneminde toplam
272,74 milyon avro tutarında finansal destek sağlanmıştır.
3. TÜRKİYE’DE VE ORDU’DA SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
A. TÜRKİYE’DE BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada konumunda bulunan Türkiye’nin 8.333 km’lik
kıyı şeridi ve 177.714 km uzunluğunda akarsuları bulunmaktadır. Deniz ve iç su
kaynaklarımızın toplam yüzey alanı 25 milyon hektar olup, bu rakam ülkemizin toplam tarım
alanlarına yakın durumdadır. Ülkemizin bu potansiyeli dikkate alındığında balıkçılık
alanlarının etkin kullanılması büyük önem taşımaktadır. Ancak, ülkemiz balıkçılığının sosyo
ekonomik yapısına baktığımızda bu alanların etkin kullanılmadığı açıkça görülmektedir.
Türkiye’de su ürünleri üretimi, hem deniz hem de iç sularda yapılan avcılık ve
yetiştiricilik (kültür balıkçılığı) üretimi olarak iki biçimde gerçekleşmektedir. Toplam su
ürünleri üretimi son onbeş yıldır 500-700 bin ton aralığındayken, üretim tiplerinin toplam
üretimdeki payı hızla değişmektedir. 2000’li yıllardan bugüne deniz avcılığı hızla azalırken,
yetiştiricilikde hızla artmakta ve deniz avcılığının yerini almaktadır. 2002 yılında 627.847
tonluk toplam su ürünleri üretiminin %83’ü deniz avcılığı, yalnızca %10’luk kısmı ise
yetiştiricilik yoluyla gerçekleşmiştir. Oysa 2014 yılına gelindiğinde deniz avcılığından elde
edilen üretim miktarı %49’a gerilerken, yetiştiricilik yoluyla elde edilen su ürünleri üretimi
235.133 tona yükselmiş ve toplam üretimdeki payı 12 yıl içinde %10’dan %44’e ulaşmıştır. İç
sularda yapılan avcılık yoluyla elde edilen tatlı su ürünleri ise değişmeyerek %7’ler
seviyesinde kalmıştır. Deniz ürünleri avcılığında ilk sırayı %48,6’lık oran ile Doğu Karadeniz
Bölgesi alırken, bu bölgeyi %22 ile Batı Karadeniz, %12,6 oranları ile Ege ve Marmara, %4,2
ile Akdeniz Bölgesi izlemiştir (Ulukan, 2016).
Stratejik konumu, iç-dış pazarlardaki büyüme potansiyeli, Türkiye’yi global
akuakültür pazarında büyük bir güç haline getirmektedir. 2001-2013 yılları arasındaki on iki
yıl içerisinde Türkiye’nin kültür balığı üretiminin 67.244 ton’dan 233.394 ton seviyesine
ulaşmış olması bu gelişmeyi net olarak ifade etmektedir. 2013 yılı itibariyle ülkemiz,
10
dünyanın en büyük çipura-levrek üreticisi unvanına sahip olmuştur. Özellikle; alabalık, çipura
ve levrek üretimindeki hızlı büyüme trendinin devam edeceği öngörülmektedir.
Türkiye balıkçılık sektörünün yaklaşık olarak doğrudan 50 bin kişiye, dolaylı olarak
da 200 bin kişiye, sadece kültür balıkçılığının ise 25 bin kişiye istihdam sağladığı
bilinmektedir.
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Deniz Ürünleri
Sea Products
(Ton - Tons)
522 744
463 074
504 897
380 381
488 966
589 129
453 113
425 046
445 680
477 658
396 322
339 047
266 078
Yetiştiricilik Üretimi
Aquaculture Production
(Ton - Tons)
61 165
79 943
94 010
118 277
128 943
139 873
152 186
158 729
167 141
188 790
212 410
233 394
235 133
Tatlısu Ürünleri
Freshwater Products
(Ton - Tons)
43 938
44 698
45 585
46 115
44 082
43 321
41 011
39 187
40 259
37 097
36 120
35 074
36 134
Tablo 7. Kaynak; TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri
Aşırı ve bilinçsiz avcılığın yanısıra, çevresel olumsuz etkiler nedeniyle dünyada
olduğu gibi ülkemiz doğal su ürünleri kaynakları da her geçen gün azalmaktadır. Buna
karşılık, Ülkemizde 1984 yılında başlayan kültür balıkçılığı ise giderek gelişmektedir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Türkiye kültür balığı üretimini Çin ve
Hindistan’dan sonra en hızlı artıran üçüncü ülke olarak açıklamıştır.
Türkiye kültür balıkçılığının devamlılık arz etmesi de ülkemiz su kaynaklarının
yeterli, temiz ve planlı kullanılmasına bağlıdır. Şu anda bu avantaja sahip olan ülkemizde
ileriye dönük ciddi planlamalar yapılarak çevresel tedbirler alınarak su kaynaklarımızın
korunması ve planlı kullanımı sağlanmalıdır.
Türkiye son yıllarda yetiştiricilik sistemlerinde önemli gelişmeler olmuş, rakibimiz
olan birçok ülkeden daha modern ve ileri teknolojiler kullanılmaya başlanmıştır. Denizlerdeki
balık çiftliklerinin açık ve derin sulara taşınması buradaki şartlara uygun yeni tekniklerin
kullanılmasını zorunlu kılmış, buna bağlı olarak kafes boyutlarında ve yapılarında, ağ
sistemlerinde, yemleme sistemlerinde dünya standartlarının üzerinde bir teknoloji
uygulanarak iyileştirmeye gidilmiştir (Yazıcıoğlu, 2015).
11
Türkiye’de,
-
Denizlerde Baraj göllerinde ve göllerde ağ kafeslerde entansif yetiştiricilik,
Beton havuz ve fiberglas havuzlarda entansif yetiştiricilik
Toprak havuz ve göllerde yarı – entansif yetiştiricilik,
Kapalı devre sistemlerde yetiştiricilik yapılmaktadır.
2013 verilerine göre Türkiye’de su ürünleri yetiştiricilik tesis sayısı 2.353 adet olup,
bunun 1935 adedi içsularda, 418 adedi ise denizlerde kuruludur (Yazıcıoğlu 2015). Deniz
kültür balıkçılığı faaliyeti yoğun olarak Ege Denizinde Muğla ve İzmir kıyı şeridinde
yapılmaktadır. Bunun dışında Karadeniz’de Trabzon, Ordu ve Samsun, Akdeniz’de Hatay,
Antalya ve Mersin, Marmara’da çok az Çanakkale ve Balıkesir kıyı şeridinde üretim
yapılmaktadır.
Türkiye’de deniz kültür balıkçılığı olarak en çok üretimi yapılan balık cinsi levrek ve
çipuradır. Daha sonra gelen önemli ekonomik cinsler ise, granyoz, sinarit, trança ve
mercandır.
12
Yetiştiricilik üretimi
Ton - Tons
Balık türü
Toplam - Total
İç su - Inland water
Alabalık (Gökkuşağı) - Trout (Rainbow trout)
Alabalık (Salmo sp.) - Trout (Salmo sp.)*
Aynalı sazan - Carp
Mersin balığı - Sturgeon*
Tilapya - Tilapia*
Kurbağa - Frog*
Deniz - Marine water
Alabalık (Gökkuşağı) - Trout (Rainbow trout)
Alabalık (Salmo sp.) - Trout (Salmo sp.)*
Çipura - Sea bream
Levrek - Sea bass
Fangri - Common seabream*
Minekop (Kötek) - Corb*
Grenyüz (Sarıağız) - Meagre*
Sinagrit - Dentex*
Sivri burun karagöz - Sharpsnout seabream*
Trança - Blue spatled bream*
Orkinos - Bluefin tuna*
Midye - Mussel
Diğer - Other
2005
118 277,0
2006
128 943,0
2007
139 873,0
2008
152 186,0
2009
158 729,0
2010
167 141,0
2011
188 790,0
2012
212 410,0
2013
233 393,9
2014
235 133,0
48 033,0
56 026,0
58 433,0
65 928,0
75 657,0
78 165,0
100 239,0
111 335,0
122 873,3
107 533,0
571,0
668,0
600,0
629,0
591,0
403,0
207,0
222,0
145,5
450,0
157,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
17,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
32,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
50,0
1 249,0
1 633,0
-
2 740,0
-
2 721,0
-
5 229,0
-
7 079,0
-
7 697,0
-
3 234,0
-
5 186,2
-
4 812,0
-
798,0
27 634,0
28 463,0
33 500,0
31 670,0
28 362,0
28 157,0
32 187,0
30 743,0
35 701,1
41 873,0
37 290,0
38 408,0
41 900,0
49 270,0
46 554,0
50 796,0
47 013,0
65 512,0
67 912,5
74 653,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
39,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
3 281,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
113,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
8,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
75,0
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1 136,0
1 500,0
1 545,0
1 100,0
196,0
89,0
340,0
5,0
2 000,0
2 200,0
1 600,0
1 772,0
2 247,0
2 201,0
1 442,0
Tablo 8. Kaynak; TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri
13
1 364,0
1 575,3
106,0
-
Avlanan tatlısu ürünleri miktarı
Toplam - Total
Balık türü
Akbalık - Chub
Alabalık - Trout
Çapak - Bream
Gökçe *
Gümüş - Sand smellt
İnci kefali - Tarek
Kadife - Tench
Kara balık - Catfish
Kaya balığı - Bighand goby
Kefal - Mullet
Kızılkanat - Rudd
Kurbağa - Frog
Levrek(Sudak) - Pike perch
Salyangoz - Snail
Sazan - Common Carp
Siraz - Transcaucasian barb
Yayın - Wels
Yılan - Eel
Turna - Pike
Kerevit - Cray fish
Gümüşi Havuz Balığı - Gibel Carp **
Diğer - Other
Ton
2005
46 115,0
2006
44 082,0
2007
43 321,0
2008
41 011,0
2009
39 187,0
2010
40 259,0
2011
37 096,8
2012
36 120,0
2013
35 074,4
2014
36 134,0
87,0
376,0
234,0
41,0
5 248,0
14 103,0
1 792,0
480,0
105,0
830,0
281,0
803,0
1 768,0
1 873,0
13 718,0
971,0
804,0
176,0
249,0
809,0
1 367,0
85,0
374,0
259,0
49,0
6 677,0
11 978,0
1 953,0
478,0
101,0
948,0
285,0
833,0
1 656,0
1 462,0
12 116,0
967,0
1 245,0
162,0
279,0
797,0
1 378,0
82,0
550,0
225,0
45,0
6 540,0
11 623,0
1 884,0
486,0
70,0
927,0
258,0
895,0
1 586,0
1 397,0
12 286,0
985,0
1 293,0
179,0
242,0
816,0
952,0
71,0
630,0
170,0
47,0
6 630,0
11 758,0
1 632,0
339,0
57,0
1 023,0
261,0
668,0
1 346,0
1 007,0
11 625,0
993,0
1 275,0
171,0
213,0
783,0
312,0
63,0
557,0
148,0
42,0
6 184,0
10 685,0
1 482,0
310,0
51,0
970,0
239,0
622,0
1 234,0
2 227,0
10 964,0
891,0
1 193,0
158,0
197,0
734,0
236,0
92,0
738,0
151,0
37,0
4 438,0
11 382,0
1 162,0
341,0
47,0
1 512,0
251,0
780,0
1 476,0
1 991,0
12 058,0
962,0
1 178,0
182,0
228,0
1 030,0
223,0
130,7
518,5
180,4
113,2
6 705,2
9 167,7
623,9
361,8
70,3
1 325,3
270,3
749,5
737,2
1 410,0
9 998,1
923,8
946,1
28,3
238,2
609,6
1 988,7
90,5
444,0
141,5
85,0
3 608,5
9 621,0
63,0
299,0
60,5
1 138,0
241,5
648,0
593,0
1 193,0
9 973,0
812,5
816,0
38,0
215,0
492,0
5 090,0
457,0
54,0
437,5
106,0
75,0
5 012,3
8 600,0
65,0
345,1
37,4
1 094,4
161,0
830,5
491,2
1 430,5
8 276,6
735,5
617,9
48,2
213,2
532,1
5 494,7
416,3
59,0
431,0
91,0
60,0
6 471,0
8 310,0
68,0
351,0
35,0
1 192,0
170,0
742,0
521,0
1 547,0
8 036,0
706,0
629,0
56,0
240,0
582,0
5 408,0
429,0
Tablo 9. Kaynak; TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri
14
Avlanan deniz balıkları miktarı-1
Balık türü
Toplam
Akya
Avcı
Albakor (Patlakgöz)
Bakalorya-Berlam
Barbunya
Barbunya (Paşa barbunu)
Çaça
Çipura
Dil-Pisi
Dülger
Fangri
Fener balığı
Gelincik
Grenyüz
Gümüş
Hamsi
Hani
İskarmoz
İskorpit
İsparoz
İstavrit(Kraça)
İstavrit (Karagöz)
İşkine
İzmarit
Kalkan
Karagöz
Kayabalığı
Kefal
Keler
Kılıç
Kırlangıç
Kırlangıç (Mazak)
Kolyoz
Köpek
Ton - Tons
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
334 248,0
505,0
60,0
30,0
4 100,0
2 825,0
5 500,0
1 215,0
1 190,0
76,0
107,0
27,0
11,0
1 479,0
138 569,0
93,0
281,0
353,0
516,0
13 540,0
13 978,0
26,0
1 869,0
649,0
203,0
141,0
10 560,0
38,0
425,0
313,0
2 001,0
734,0
409 945,0
606,0
53,0
73,0
3 460,0
2 617,0
7 311,0
867,0
937,0
95,0
168,0
17,0
20,0
993,0
270 000,0
90,0
234,0
326,0
552,0
14 127,0
11 800,0
54,0
1 321,0
807,0
185,0
113,0
8 915,0
51,0
410,0
560,0
2 760,0
668,0
518 201,0
549,0
57,0
852,0
3 337,0
2 091,0
299,0
11 921,0
759,0
851,0
101,0
88,0
204,0
23,0
60,0
999,0
385 000,0
103,0
417,0
202,0
336,0
22 991,0
9 030,0
73,0
1 044,0
769,0
189,0
136,0
8 291,0
15,0
423,0
339,0
292,0
2 263,0
496,0
395 660,0
513,0
75,0
208,0
1 252,0
1 925,0
110,0
39 303,0
1 526,0
848,0
72,0
176,0
360,0
11,0
56,0
1 142,0
251 675,0
229,0
218,0
362,0
298,0
22 134,0
10 043,0
41,0
742,0
528,0
263,0
164,0
3 345,0
34,0
386,0
362,0
24,0
1 818,0
413,0
380 636,0
1 167,0
96,0
631,0
1 557,0
2 461,0
317,0
53 385,0
1 186,0
1 038,0
104,0
177,0
317,0
21,0
23,0
1 721,0
204 699,0
51,0
178,0
339,0
427,0
20 373,0
7 895,0
32,0
1 116,0
383,0
282,0
124,0
2 987,0
20,0
301,0
320,0
47,0
2 952,0
618,0
399 656,0
883,0
53,0
402,0
1 256,0
2 351,0
446,0
57 023,0
1 164,0
1 166,0
90,0
132,0
219,0
9,0
101,0
1 442,0
229 023,0
23,0
459,0
254,0
745,0
14 392,0
6 055,0
20,0
1 243,0
295,0
202,0
130,0
3 119,0
19,0
334,0
316,0
92,0
2 004,0
285,0
432 246,0
585,9
31,4
1 395,7
921,1
1 861,4
427,8
87 140,8
766,1
876,6
67,4
69,7
193,0
15,3
30,9
1 472,7
228 491,4
34,2
228,1
196,4
195,9
18 072,7
6 937,3
6,6
877,5
166,4
152,6
95,8
2 513,8
15,7
189,6
211,6
54,7
3 127,0
369,5
315 636,5
349,3
43,2
61,7
892,5
2 453,1
337,2
12 091,7
917,7
818,8
69,1
50,8
199,2
9,4
56,9
935,5
163 981,9
40,0
212,7
367,3
129,2
24 625,3
6 320,7
5,6
903,2
202,7
195,2
147,7
4 010,4
13,3
79,7
272,3
37,3
2 182,7
183,3
295 167,9
333,5
54,3
70,6
676,0
2 055,4
88,8
9 764,0
943,5
774,3
61,5
70,7
204,6
14,1
16,5
886,3
179 615,2
36,6
370,1
192,2
106,6
21 817,8
6 606,3
2,5
765,7
209,4
123,0
67,2
2 504,9
17,0
96,8
220,4
26,8
2 573,7
110,9
231 058,3
173,5
9,2
0,3
642,2
1 426,1
34,8
41 647,9
606,3
417,5
44,8
36,3
190,0
11,6
17,5
447,1
96 440,0
44,6
124,7
201,9
58,7
12 213,2
4 110,4
7,6
349,9
197,8
147,9
42,8
1 721,0
8,3
55,7
66,4
6,5
1 695,0
108,9
Tablo 10. Kaynak; TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri
15
Avlanan deniz balıkları miktarı-2
Balık türü
Toplam
Lahoz
Levrek
Lipsöz
Lüfer
Melanurya
Mercan
Mezgit
Mığrı
Mırmır
Minekop
Orfoz
Orkinos
Yazılı Orkinos
Öksüz
Palamut-Torik
Patlakgöz mercan
Sardalya
Sarıağız
Sarıgöz
Sarpa
Sinagrit
Sivriburun karagöz
Tekir
Tirsi
Tombik
Trança
Uskumru
Vatoz
Zargana
Zurna
Diğer
Ton - Tons
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
334 248,0
295,0
581,0
44,0
18 357,0
142,0
541,0
8 309,0
233,0
52,0
151,0
990,0
507,0
70 797,0
20 656,0
96,0
109,0
391,0
136,0
1 207,0
2 176,0
1 020,0
55,0
781,0
763,0
577,0
206,0
600,0
409 945,0
384,0
490,0
60,0
8 399,0
332,0
1 021,0
9 112,0
283,0
29,0
97,0
806,0
1 230,0
29 690,0
15 586,0
320,0
599,0
242,0
1 256,0
1 738,0
1 031,0
80,0
783,0
813,0
375,0
289,0
1 109,0
518 201,0
345,0
421,0
37,0
6 858,0
169,0
689,0
12 940,0
8,0
249,0
19,0
95,0
918,0
785,0
24,0
5 965,0
97,0
20 941,0
71,0
321,0
106,0
20,0
1 732,0
2 252,0
993,0
82,0
1 076,0
974,0
400,0
409,0
754,0
395 660,0
313,0
751,0
35,0
4 048,0
128,0
634,0
12 231,0
77,0
349,0
22,0
25,0
887,0
1 072,0
14,0
6 448,0
143,0
17 531,0
30,0
190,0
146,0
17,0
1 978,0
2 289,0
836,0
119,0
516,0
591,0
335,0
348,0
321,0
380 636,0
566,0
615,0
107,0
5 999,0
241,0
724,0
11 146,0
3,0
390,0
24,0
83,0
981,0
1 309,0
12,0
7 036,0
98,0
30 091,0
30,0
348,0
165,0
26,0
2 818,0
3 070,0
1 873,0
86,0
505,0
707,0
346,0
487,0
486,0
399 656,0
672,0
577,0
80,0
4 744,0
243,0
742,0
13 558,0
8,0
281,0
41,0
63,0
423,0
1 046,0
14,0
9 401,0
91,0
27 639,0
38,0
305,0
170,0
21,0
4 455,0
2 574,0
1 081,0
115,0
226,0
668,0
661,0
565,0
646,0
432 246,0
396,6
316,5
84,2
3 122,0
112,8
635,6
9 454,8
0,8
196,2
23,7
34,0
527,5
1 437,4
15,2
10 018,9
53,6
34 708,6
23,8
166,9
82,8
13,8
3 876,5
2 581,5
2 551,8
46,7
147,3
401,0
317,1
319,2
673,1
Tablo 10 (Devam). Kaynak; TÜİK Su Ürünleri İstatistikleri
16
2012
315 636,5
311,9
424,0
27,6
7 389,5
139,4
1 091,0
7 367,1
3,9
113,4
14,0
23,0
535,5
1 644,7
13,9
35 764,2
55,1
28 248,0
48,9
150,1
81,2
8,8
3 766,7
1 699,3
907,2
19,9
200,9
275,2
232,1
283,3
178,2
2013
2014
295 167,9
260,5
186,9
51,3
5 225,2
113,6
990,0
9 396,9
1,5
122,6
25,8
20,1
551,4
1 385,8
9,4
13 157,6
33,7
23 919,0
25,9
203,1
60,3
6,4
2 332,8
1 541,0
863,3
31,4
119,0
299,0
204,7
191,1
135,2
231 058,3
191,5
110,5
20,4
8 386,3
127,9
788,9
9 555,1
0,2
143,8
91,1
13,4
555,0
681,9
8,3
19 031,5
19,3
18 077,2
26,9
145,1
55,0
3,7
3 616,5
2 094,4
561,7
22,3
46,6
196,4
334,4
218,8
419,4
B. ORDU BALIKÇILIK SEKTÖRÜ
Ordu, Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinde toprakları bulunan bir il olup, yüzölçümü
5.963 km2 dir. TR90 Bölgesi illerinden olan Ordu ilinin yıllık ortalama yüzey suyu miktarı
3.046 milyon m3’tür. Ordu ilindeki akarsular, kaynaklarını sahile paralel uzanan dağlardan
alarak, derin ve dik yamaçlı vadilerle kıyıya ulaşmaktadırlar. il, arazisinin jeolojik yapısı
dolayısıyla fazla miktarda erozyona neden olmaktadır. Bu yüzden de sahile ulaştıkları
yerlerde küçük düzlükler meydana gelir. Bu alanlar, akarsuların sürüklediği topraklarla
örtülmüş, verimli tarım toprakları haline gelmiştir. Akarsuların eğimleri fazla ve yatakları
düzenlenmemiş olduğu için, sel karakteri göstermektedirler. Eriyen karlarla beslenen
akarsular, devamlı yağışlarla büsbütün kabararak yatakları çevresindeki ekili-dikili topraklar
üzerinde büyük hasar meydana getirirler. ilin başlıca akarsuları, doğudan itibaren Turnasuyu,
Melet, Civil, Akçaova, Ilıca, Bolaman, Elekçi, Cevizdere, Curi ve Akçay`dır. Bu akarsuların
en uzunu 125 km ile Melet`tir. Bu akarsu aynı zamanda Orta Karadeniz ile Doğu Karadeniz’i
birbirinden ayıran sınırdır. Ordu ilinde yapımı devam etmekte olan Topçam Barajı (132,60
hm3 göl hacmi) bulunmaktadır.
1. ÜRETİM
Ordu’da çoğunlukla dere üzerindeki işletmelerde (tatlısuda) ve sadece Gökkuşağı
Alabalığı yetiştiriciliği yapılmakla birlikte Perşembe ilçesinde birkaç işletmede kafes
yetiştiriciliği adı altında Gökkuşağı Alabalığı ve levrek üretimi yapılmaktadır. Tatlısu
yetiştiriciliği yapan işletmeler çok düşük kapasitede çalışırken Perşembe ilçesinde kafes
yetiştiriciliği yapan 6 işletmeden 5 tanesi 200 tonluk 1 tanesi ise 160 tonluk üretim
yapmaktadır. Yine bu işletmelerin 5 tanesi kapasitelerini 500 tona 1 tanesi ise 450 tona
çıkartma talepleri bulunmaktadır. Ayrıca bir işletmenin 900 ton kapasiteli yeni bir tesis kurma
talebi bulunmaktadır. Gerek tatlısu gerek kafes yetiştiriciliği adı altında Karadeniz alabalığı
yetiştiriciliği de yapılmasını sağlayacak olanakların sunulması gerekmektedir. Kafes
yetiştiriciliği dışında yapılan tatlısu türü yetiştiriciliği kapsamında 2 adet 30 ton, 1 adet 25 ton,
1 adet 15 ton, 1 adet 12 ton ve 9 adet 10 ton kapasiteli işletme mevcut olup geri kalan
işletmeler 10 ton’un altındadır.
2. BALIK İŞLEME SEKTÖRÜ
Ordu ili genelinde 36 adet işletme bulunmaktadır. Bunların 6 tanesi yüzer ağ
kafeslerde, 27 tanesi ise tatlısuda yetiştiricilik yapmaktadır. Bu işletmelerin 13 tanesinde
kuluçkahane mevcut olup, kendi yavru ihtiyacını karşılamaktadır. Ordu ilinde faaliyet
gösteren işletmelerin 6 tanesi ekonomik nedenlerden dolayı üretime ara vermiştir. Bazı
işletmelerin ulaşım-yol ve HES ile alakalı sorunları olmakta ve bir işletmede ise su
kaynaklarının içme ve sulama amaçlı alınması üretim faaliyetini olumsuz etkilemektedir.
Bununla birlikte faaliyette bulunan işletmelerde genellikle tatlısuda Gökkuşağı Alabalığı
yetiştiriciliği yapılmaktadır. İşletmelerin 16 tanesi kendi arazisi, 5 tanesi orman arazisi, 6
17
tanesi hazine arazisi, 1 tanesi mera arazisi üzerinde; 5 tanesi ise başka şahıstan kiralanarak
kurulmuştur(Doğu Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Sektör Raporu, 2012).
Ordu ilinde faaliyet gösteren işletmelerde üretimde bulunan personelin daha çok aile
çalışanı olduğu görülmektedir.
Ordu ilinde bulunan 33 işletmenin sahip olduğu imkânlar bakımından sadece 13
işletmede lokanta bulunmaktadır. İldeki tesislerden 16 tanesi işletmesini kendi arazisi
üzerinde kurmuştur. Bununla birlikte ildeki 19 işletme Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
tarafından verilen yavru balık desteğini alırken, 14 tanesi herhangi bir destek almamaktadır.
Ordu ilinde “İç Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Birliği” bulunmamaktadır.
C. BALIKÇILIK SEKTÖR SORUNLARI VE SU ÜRÜNLERİ ÖZEL İHTİSAS
KOMİSYONU’NUN HEDEFLERİ
Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu’na göre balıkçılık sektör sorunları
aşağıdaki paragraflar altında değerlendirilmiştir.
• 1971 yılında yürürlüğe giren 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu halen yürürlüktedir.
Söz konusu kanun ile 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu ve 5200 Sayılı Tarımsal Üretici
Birlikleri Kanunu, su ürünleri sektörünün etkin yönetimi için bazı noktalarda yetersiz
kalmaktadır. Özellikle, “Elektronik Gemi İzleme Sistemleri” gibi modern gözetim
teknolojilerinin kullanılması, üçüncü ülkeler ve bölgesel balıkçılık yönetim organizasyonları
ile işbirliği, üretici örgütlerinin kaynak yönetimi, arz ve talep dengesinin kurulması ve
pazarlama konusunda etkinleştirilmesi ve hukuki yaptırım ile cezalarda caydırıcılık
konusunda yeni düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Ticari balık stokları ve tehlike altındaki türlere yönelik çalışmalar yönünden
eksiklikler bulunmaktadır. Denizlerimizdeki balık stoklarımızda aşırı avcılık, kirlenme ve
yayılımcı yabancı türlerin etkisi ile azalmalar olmuştur. Uskumru ve kolyoz, orfoz/lahos gibi
bazı türler tükenme noktasına gelmiş, eskiden Karadeniz ve Marmara’da görülen kılıç ve
orkinoslara artık rastlanmaz olmuştur. Sanayi, evsel ve tarımsal kirleticilerin boyutu artmış,
Marmara Denizi’nde bazı kabuklu türlerinde ağır metal ve kimyasal atıklara rastlanır
olmuştur.
• Balıkçı gemilerinin sayılarında artış 2002 yılından sonra durdurulmuştur. Ancak,
mevcut teknelerin hacim, motor gücü ve kullandıkları av araç ve gereçlerinin boy ve derinlik
ölçülerinde artış devam etmektedir. Dolayısıyla balıkçılık kapasitesi ve av gücü artmaya
devam etmiştir. 2012 yılında mevcut balıkçı filosunun sayısında bir azaltma programı
başlatılmış olmakla beraber, mevcut teknelerin hacim, motor gücü ve kullandıkları av
gereçlerindeki artışı engelleyecek mekanizma halen uygulamaya konulmamıştır.
• Muhafaza şartları uygun olmayan ve soğuk hava deposu bulunmayan üreticiler, hasat
ettikleri balıkları hemen pazara sunmaktadırlar. Arzın yoğun olduğu dönemlerde balık
fiyatları aşırı düşmekte ve üretici zarar etmektedir.
18
• Ağır işleyen bürokratik süreçler, sektörler arası çatışmalar özellikle denizlerdeki
yetiştiricilik faaliyetlerinin gelişmesi önünde engel teşkil etmektedir. Denizlerde açık ve derin
sulara taşınan balık çiftliklerinin lojistik ihtiyaçlarını sağlayacak kıyı yapılarının ve iskelelerin
yetersizliği yetiştiricilik sektörünün en önemli sorunudur.
• Kaynakların etkin kullanımı yönünde kararların alınması, politikaların
oluşturulmasında önem arz eden stok değerlendirme çalışmalarına ulusal bir program
kapsamında başlanmamış olması önemli bir sorun oluşturmaktadır.
• Açık deniz balıkçılığının yeterli düzeyde geliştirilememiş olması ve atıl avcılık
kapasitesinin değerlendirilememesi sektörün önemli problemlerinden biridir.
• GTHB bünyesinde Su Ürünleri Bilgi Sistemi kurulmuş ve bilgi toplamaya
başlanmıştır ancak sistemde kaynak yönetimi için yeterli veri birikimi henüz
bulunmamaktadır. AB Müktesebatına uyum çerçevesinde yürütülen çalışmalarda,
üniversiteler ve bilim adamlarıyla yapılan görüşmeler neticesinde birçok bilim adamının
elinde önemli miktarda tam olarak kullanılmayan veya yeterince faydalanılamayan veriler
bulunduğu tespit edilmiştir. Bu verilerin bir koordinasyon içerisinde kullanılabilir hale
getirilmemiş olması diğer bir sorun olarak görülmektedir.
• Pazarlama sisteminde aracıların fazlalığı ve kar oranlarının yüksekliği dolayısıyla
balıkçının ürün satış fiyatı ile perakende fiyatları arasında büyük farklar oluşmaktadır.
• İhracatımızdaki artışın esas olarak fiyat uygunluğuyla sağlanması, gelecekte AB’nin
veya ithalatçı ülkelerin destek politikalarına bağlı olarak avantaj kazanma ihtimali
doğrultusunda bu artışın sürdürülebilirliğinin sorunlu bir alan olabileceğini düşündürmektedir.
• Bazı özendirici tedbirler alınmasına rağmen, su ürünleri kooperatif ve birlikleri
pazarlama sisteminde istenilen paya, arz ve talep dengesini oluşturan etkinliğe ve aldığı kararı
genele yayma hakkına sahip olamamışlardır.
• Balıkçı barınakları muhafaza ve depolama gibi hizmetlerin alınması açısından
üstyapılar itibarıyla yetersiz kalmaktadır. Ayrıca, balıkçı barınaklarının başka amaçlarla
kullanılmasına yönelik artan talepler karşısında mevzuat ve işletme anlayışı ihtiyaca cevap
verememektedir.
• GTHB’de kaynak yönetimi için veri toplama, değerlendirme ve karar vericiler için
yorum yapma ve yönetim kararı oluşturmak için tavsiye hazırlayacak insan kapasitesi yeterli
görülmemektedir.
• GTHB’nin mevcut araştırma enstitülerinin yetiştiricilik ve üretim ağırlıklı çalışmaları
ve sadece balıkçılık araştırması yapacak bir araştırma biriminin bulunmaması önemli bir
eksikliktir.
19
• Balık unu ve yağı işleyen fabrikaların işleme kapasitesinin büyüklüğü dolayısıyla
yoğun balık talepleri bulunmakta ve bu hamsi üzerinde aşırı avcılığa ve aşırı avlanan
hamsinin değerinden düşük satılmasına neden olmaktadır.
Yukarıda belirlenen sorunlara ilaveten Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu’nun uzun
vadede belirlediği hedefler şu şekildedir:
• Denizlerimizdeki mevcut su ürünlerinin uzun yıllara ait her türlü biyolojik bilgileri,
üretim rakamları ile filonun ter türlü verileri toplanmış ve araştırmalardan elde edilen bulgular
ve tekrarlanan izleme çalışmaları, konusunda uzman kişilerce sürekli değişimleri
değerlendirilerek kaynakların işletilmesinde değişen şartları ön görerek tüm paydaşlar ile
karar verebilen ve alınan kararları uygulamaya koyan dinamik bir süreçte gerçekleştirilen
sürdürülebilir kaynak yönetimi.
• Tüm masraflarını yaptığı avcılıktan elde ettiği gelir ile karşılayan, komisyoncuya ve
bankalara borcu olmayan, arz ve talebi dengeleyerek ürünü mezatta gerçek değerinden
pazarlayan, tüketicisine sağlıklı ürünler sunan ve ortak karar alabilen ve uygulayabilen
örgütlü bir avcılık sektörü,
• Çevre ile her türlü sorunlarını çözmüş, balık refahını dikkate alan ve doğa dostu
üretim yapan, yurtdışı pazarlarda ürün kalitesi, sunumu ve marka ile rakiplerinin yarıştığı,
ülke balık tüketim ihtiyacının yarısını da karşılayan bir yetiştiricilik sektörü,
• Kanun, yönetmelik, tebliğler ile günün her türlü ihtiyaçlarını karşılayan, uluslar arası
kurallarla uyumlu su ürünleri mevzuatı,
• Yeterli sayıda, konusunda otoriter ve yurtdışında da temsil edebilen uzman
kadrolarına sahip ve yerinde karar alan ve etkin yöneten merkezde Genel Müdürlük ve buna
uyumlu taşra yapılanması,
• Yatay ve dikey yapılanmasını tamamlamış, yönetimde etkin, aldığı kararı genele
yayabilen üretici ve yetiştirici örgütleri,
• Alt ve üst yapıları tamamlanmış, balıkçıların ve yetiştiricilerin sorunsuz
kullandıkları, yararlandıkları ve işlettikleri balıkçı barınakları ve lojistik merkezleri,
Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu’nun Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)
hedefleri ise aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır.
-
Kaynak Yönetim Sisteminin Etkinliğinin Artırılması
Yetiştiricilik
Sosyo-Ekonomik Yapı ve Desteklemeler
20
4. KAYNAKLAR
Acara, A. ve Coşkun, F. (1989). Su Ürünleri ve Su Ürünleri Sanayi. Ankara: Devlet
Planlama Teşkilatı Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
Balıkçılık Sektör Raporu ve Global Su Ürünleri Fuarı (2015). Ekonomi Bakanlığı,
Ankara.
Çavdar, Y. (2009). Su Ürünü Yetiştiriciliğinde Desteklemeler. unus Araştırma
9(1):13.
ülteni.
FAO (2014). Fisheries and Aquaculture Department, The State of World Fisheries and
Aquaculture. Roma, s.21.
Su Ürünleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2014). Kalkınma Bakanlığı Onuncu
Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara.
TR90 Doğu Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Sektör Raporu (2012). Su Ürünleri Merkez
Araştırma Enstitüsü, Trabzon
TÜIK (2016). Türkiye İstatistik Kurumu Su Ürünleri İstatistikleri
Ulukan, U. (2016). Balıklar, Tekneler ve Tayfalar: Türkiye’de Balıkçılık Sektöründe Çalışma
ve Yaşam Koşulları. Calisma ve Toplum, 48(1).
Yazıcıoğlu, N. (2015). Su Ürünleri Sektörüne Genel Bakış Tüketici Davranışları ve Su
Ürünlerinin Sağlık Açısından Faydaları. Gediz Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü ( üksek
Lisans Tezi), İzmir.
21
5. EKLER
EK- 1. EKONOMİK VERİLER
22
23
EK-2. 2016 SU ÜRÜNLERİ FUARLARI
BAŞLANGIÇ
TARİHİ
15.01.2016
KONU
ŞEHİR
ÜLKE
ORGANİZATÖR
24.01.2016
Gıda, Tarım, Bahçecilik,
Balıkçılık ve Hayvan
Yetiştiriciliği
Gıda, Tarım, Ormancılık,
Bahçecilik, Balıkçılık ve
Hayvan Yetiştiriciliği
AVCILIK VE
BALIKCILIK
Hayvancılık
Berlin
ALMANYA
Messe Berlin GmbH
INTERNATIONALE
GRÜNE WOCHE BERLIN
15.01.2016
08.02.2016
Berlin
ALMANYA
Messe Berlin GmbH
JAGEN UND FISCHEN
21.01.2016
24.01.2016
AUGSBURG
ALMANYA
MESSE AUGSBURG GmbH
International Production &
Processing Expo - IPPE
IPM - INTERNATIONAL
TRADE FAIR FOR
PLANTS, TECHNICAL
EQUIPMENT, FLORISTRY,
SALES PROMOTION
MVC EXPOINTERNATIONAL
INDUSTRIAL TRADE
FAIR CEREALS-MIXED
FEED- VETERINARY
AGROFARM
26.01.2016
28.01.2016
Atlanta
ABD
Tarım, Ormancılık,
Bahçecilik, Bağcılık,
Balıkçılık ve Hayvan
Yetiştiriciliği
Essen
Almanya
AMERICAN FEED
INDUSTRY ASSOCIATION
Messe Essen GmbH
26.01.2016
29.01.2016
26.01.2016
28.01.2016
TARIM VE
HAYVANCILIK
MOSKOVA
RUSYA
MARKETING CENTRE
EXPOKHLEB
02.02.2016
04.02.2016
MOSKOVA
RUSYA
Fisch & Angel
09.02.2016
14.02.2016
TARIM,
HAYVANCILIK
Balıkçılık
Dortmund
Almanya
JAGD & HUND International exhibition for
hunting & fishing
AGRO ANIMAL SHOW
09.02.2016
14.02.2016
Av ve Avcılık
Ekipmanları
Dortmund
Almanya
DLG INTERNATIONAL
GMBH, VDNH JSC
Messe Westfalenhallen
Dortmund Gmbh
Messe Westfalenhallen
Dortmund Gmbh
10.02.2016
12.02.2016
HAYVANCILIK
KİEV
UKRAYNA
FISH INTERNATIONAL
SALON DU VEGETAL Plants Exhibition
14.02.2016
16.02.2016
16.02.2016
18.02.2016
BREMEN
Angers
ALMANYA
Fransa
China Fish
18.02.2016
20.02.2016
BALIKÇILIK
Tarım, Ormancılık,
Balıkçılık ve Hayvan
Yetiştiriciliği
Balıkçılık
Pekin
ÇİN
FUAR ADI
INTERNATIONAL GRÜNE
WOCHE
BİTİŞ TARİHİ
24
KYIV INT. CONTRACT
FAIR LTD., IFWEXPO
HEIDELBERG GMBH
MESSE BREMEN
Bureau Horticole Regional
Beijing Admire Exhibition
Co.
SEA-EX: 8th Philippine Boat
Show and Premiere Nautical
Lifestyle Expo and
Conference
EXPOCAZA SCI
OUTDOOR SHOW
AQUA FISH
19.02.2016
21.02.2016
Deniz Araçları ve
Ekipmanları
Manila
FİLİPİNLER
Sea-Ex
19.02.2016
21.02.2016
Avcılık malzemeleri
Valencia
İSPANYA
Feria Valencia
04.03.2016
06.03.2016
BALIKÇILIK
FRIEDRICHSHAFEN
ALMANYA
IWA OUTDOOR CLASSICS
04.03.2016
07.03.2016
NÜRNBERG
ALMANYA
SENA 2016 - Seafood
Expo/Seafood Processing
North America
PALM BEACH INT. BOAT
SHOW
Cinegetica Expo
AQUA THERM & EGYPT
POOL
Seoul Sea Food
Seafood Expo Global
06.03.2016
08.03.2016
AV VE AVCILIK
ÜRÜNLERİ
Su Ürünleri
MESSE
FRIEDRICHSHAFEN
GmbH
NÜRNBERG MESSE GmbH
Boston
ABD
DIVERSIFIED
COMMUNICATIONS
17.03.2016
20.03.2016
GEMİCİLİK
FLORIDA
ABD
SHOW MANAGEMENT
17.03.2016
24.03.2016
20.03.2016
26.03.2016
Madrid
KAHİRE
İSPANYA
MISIR
06.04.2016
26.04.2016
08.04.2016
28.04.2016
Avcılık malzemeleri
SU TEKNOLOJİ VE
ÜRÜNLERİ, HAVUZ
Su ürünleri
Su Ürünleri
Seul
Brüksel
G.KORE
BELÇİKA
Seafood Processing Global
26.04.2016
28.04.2016
Su Ürünleri
Brüksel
BELÇİKA
EUROPORT
10.05.2016
12.05.2016
Gemicilik
Köstence
ROMANYA
BRITISH PIG AND
POULTRY FAIR
IMPA Singapore
10.05.2016
11.05.2016
HAYVANCILIK
WARWICKSHIRE
İNGİLTERE
IFEMA, Feria de Madrid
EIN TRADEING &
INTERNATIONAL FAIRS
B2EXPO Co. Ltd.
Diversified Business
Communications
Diversified Business
Communications
Köstence Ticaret, Sanayi,
Denizcilik ve Tarım Odası
(Romanya-Hollanda bienal
organizasyon)
RASE
17.05.2016
18.05.2016
Denizcilik
Singapur
SİNGAPUR
China Animal Husbandary
Expo
18.05.2016
20.05.2016
HAYVANCILIK
ŞANHAY
ÇİN
International Tug, Salvage &
OSV Convention and
Exhibition (ITS)
NAVALIA - International
Shipbuilding Exhibition
Caspian Agro(formally
known as AgroWorld
Azerbaijan)
23.05.2016
27.05.2016
Denizcilik
Boston
ABD
The International Marine
Purchasing Association
CHINA ANIMAL
AGRICULTURE
ASSOCIATION
The ABR Company Ltd
24.05.2016
26.05.2016
Gemi inşa sanayi
Vigo
İSPANYA
Instituto Ferial Vigo (IFEVI)
25.05.2016
27.05.2016
Tarım ve Hayvancılık
Bakü
Azerbaycan
ITE Group PLC / ITE
Eurasian Exhibitions FZLLC / Iteca Caspian LLC
25
EFTTEX - European Fishing
Tackle Trade Exhibition
16.06.2016
18.06.2016
BALIKÇILIK
AMSTERDAM
HOLLANDA
INDO LIVESTOCK
27.07.2016
29.07.2016
CAKARTA
ENDONEZYA
AGRORUS
01.08.2016
02.08.2016
St.Petersburg
RUSYA
Nor-Fishing
16.08.2016
19.08.2016
TARIM VE
HAYVANCILIK
Tarım ve gıda ürünleri,
hayvancılık
DENİZCİLİK
Trondheim
Norveç
AGRILINK
01.09.2016
02.09.2016
Tarım ve Hayvancılık
Manila
FİLİPİNLER
EXPO AICACYPInternational Trade Show for
the Hunting, Shooting and
Fishing Sports, Outdoor and
Accessories
SMM International
Shipbuilding, Machinery &
Marine Technology Fair
VIV China
KKTC 10. TARIM,
HAYVANCILIK VE SÜT
ÜRÜNLERİ FUARI
NEWPORT INT. BOAT
SHOW
MARINTEC SOUTH
AMERICA
PULA BOAT FAIR - 6th
Intern. Ship Equipments and
Boats Fatr
FIGAP Guadalajara
KAZAGRO / KAZFARM
02.09.2016
04.09.2016
Avcılık, balıkçılık ve
kamp malzemeleri
Buenos Aires
ARJANTİN
06.09.2016
09.09.2016
Gemicilik
Hamburg
Almanya
HAMBURG MESSE
06.09.2016
08.09.2016
08.09.2016
11.09.2016
Gıda, Hayvancılık
TARIM,
HAYVANCILIK
Pekin
LEFKOŞA
ÇİN
KKTC
VNU Exhibitions
UNIFEX
15.09.2016
17.09.2016
GEMİCİLİK
RHODE ISLAND
ABD
19.09.2016
21.09.2016
Gemicilik
Rio de Janeiro
BREZİLYA
12.10.2016
15.10.2016
Gemi ve tekne
ekipmanları
Pula
HIRVATİSTAN
NEWPORT INT. BOAT
SHOW
Navalshore Organização de
Eventos Ltda
Pula Boat Fair
19.10.2016
26.10.2016
21.10.2016
28.10.2016
Guadalajara
ASTANA
MEKSİKA
KAZAKİSTAN
BISFE 2016 Busan Int'l
Seafood & Fisheries Expo
31.10.2016
01.11.2016
Hayvancılık
TARIM VE
HAYVANCILIK
Balıkçılık
Busan
G.KORE
AgroWorld Kazakhstan
01.11.2016
02.11.2016
Tarım ve Hayvancılık
Almatı
Kazakistan
YUGAGRO
01.11.2016
02.11.2016
TARIM VE
Krasnodar
RUSYA
26
EUROPEAN FISHING
TACKLE TRADE
ASSOCIATION (EFTTA)
PT NAPINDO MEDIA
ASHATAMA
ExpoForum International
THE NOR-FISHING
FOUNDATION
Foundation for Resource
Linkage and Development,
Inc.
AICACYP - Asociación
Industriales y Comerciantes
de Artículos para Caza y
Pesca
VNU Exhibitions Europe
IEC EXPO GROUP, IFW
EXPO
BEXCO, Korea Fishery
Trace Association, National
Federation of Fisheries
Cooperatives, KOTRA
ITE Group PLC / ITE
Eurasian Exhibitions FZLLC / ITECA LLP / ITECA
Central Asia
KRASNODAR EXPO LLC,
HAYVANCILIK
Yugagro
01.11.2016
02.11.2016
Tarım ve Hayvancılık
Krasnodar
RUSYA
SEAFEX
07.11.2016
09.11.2016
SU ÜRÜNLERİ
Dubai
BAE
International Workboat Show
07.12.2016
09.12.2016
Gemi inşa, Liman
ekipmanları
New Orleans
ABD
Kaynak : Ekonomi Bakanlığı 2016 Fuar Listesi
27
ITE EURASIAN
EXHIBITIONS FZ-LLC
ITE GROUP PLC / ITE
Eurasian Exhibitions FZLLC /KrasnodarEXPO
DUBAI WORLD TRADE
CENTER
DIVERSIFIED BUSINESS
COMMUNICATIONS