DİABETES MELLİTUS (ŞEKER HASTALIĞI)

DİABETES
MELLİTUS
(ġEKER HASTALIĞI)
Yrd.Doç. Dr. Okan BAKINER
Ġç Hastalıkları ve Endokrinolojimetabolizma hastalıkları
1

Ġlk kez 2000 yıl önce tarif edildi.
-
Diabetes = Ġdrar
- Mellitus = ġeker
3
Bu hastalığın özellikleri :
 Sinsi
baĢlangıç
• Ömür boyu sürme
 Ömür boyu tedavi gerektirme
• Ġlerleyici organ bozuklukları
• YaĢam süresini kısaltma.
4
 ġeker
vücudumuzun enerji
kaynağıdır.
• Diabette hücreler bir Ģeker
denizinde yüzmesine rağmen
bu Ģekeri kullanamadıklarından
açtırlar.
5
ĠNSÜLĠN
 Vücudumuzda
bulunan bir hormondur.
 Pankreas denilen organdan salgılanır.
 Salgılanmasını kan Ģekeri düzeyi
belirler.
 BaĢlıca görevi kandaki Ģekerin
hücrelerimiz tarafından alınarak enerji
için kullanılmasını sağlamaktır.
6
İnsülin hormonunun salgılanmasında
veya etkinliğinde bir bozulma olursa,
İnsülin az salgılanırsa,
Veya, hiç salgılanmazsa
Şeker Hastalığı oluĢur.
7
ġEKER HASTASI OLMAYAN
ĠNSANLARDA
Besinlerle Alınan ġeker
Pankreas
Kan ġekeri
Ġnsülin
Hücreler Ģekeri içine alıp kullanır
8
ġEKER HASTALIĞINDA
Besinlerle Alınan ġeker
BozulmuĢ Pankreas
Kan ġekeri
Ġnsülin Eksikliği
Hücreler ġekeri Kullanamaz
Kan ġekeri Yüksek Kalır
ġeker Hastalığı
9

ġeker Hastalığında aç kalan hücreler
enerji üretemez

YORGUNLUK
 HALSĠZLĠK
 KĠLO KAYBI
10
Şeker hastalığında kan Ģekeri çok
yükseldiğinden bir miktar Ģeker idrara da
geçer.
 Yoğunluğu artan idrarın miktarı da artar.

ÇOK ĠDRARA ÇIKMA
ÇOK SU ĠÇME
AĞIZ KURUMASI
11
ġeker Hastalığında kan Ģekeri yüksek
olduğu halde beyin hücreleri açtır.
 Bu nedenle insan kendini hep aç hisseder.

FAZLA YEMEK YEME
12
 Şeker
Hastalığında kanda biriken Ģeker
sinir hücrelerinin ve damarların içine oturarak
bunların fonksiyonlarını bozar.
 AÇILAN
YARALARIN KAPANMAMASI
 AYAKLARDA YANMA
 AġIRI TERLEME
 SICAK-SOĞUK DUYUSUNUN KAYBI
13
Bir Ģeker hastasında bu sayılanların
hepsi olabileceği gibi hiçbiri de
görülmeyebilir !
HASTALIK YOKTUR
HASTA VARDIR
14
TANI

Açlık Kan ġekeri >126 mg/dl

Tokluk Kan ġekeri >200 mg/dl
15
GİZLİ ŞEKER
Açlık kan Ģekeri 100-126 mg/dl arasında
ise “Şeker Yükleme Testi” yapılır.
Gizli şeker ilerde şeker hastalığına
dönüĢebilir.
Diyet ve tedavi ile bu önlenebilir.
16
DĠABETĠN ÇEġĠTLERĠ
 Tip
1 Diabet (Gençlik çağı diabeti,
Ġnsüline bağımlı diabet)
 Tip 2 Diabet (EriĢkin tipi diabet)
 Gebelikte geliĢen diabet
 Ġlaçlar ve bazı hastalıklar gibi
sebeplerle ikincil geliĢen diabet
17
TĠP 1 DĠABET
Genellikle çocukluk ve gençlik çağında
ortaya çıkar.
 Vücutta insülin hiç yoktur. Bu nedenle
dıĢardan insülin verilmesine gerek vardır.
 Genellikle ailede baĢka kimsede yoktur.
 Tanı genellikle Ģeker koması esnasında
konur.
 Zayıf, çelimsiz hastalardır.

18
TĠP 2 DĠABET
Genellikle ileri yaĢlarda ortaya çıkar.
 Ġnsülin salgılanmasında bozulma veya
eksiklik vardır. Bu nedenle vücutta bulunan
insülinin etkinliğini ve miktarını arttırabilen
ağız yoluyla alınan ilaçlardan fayda
görebilirler.
 Bir kısmında insülin kullanmaya gerek
vardır.

19
TĠP 2 DĠABET
(DEVAM)
 Genellikle
ailede ailede bir veya birkaç
kiĢinin daha Ģeker hastalığı vardır.
 Tanı çoğunlukla hastanın Ģikayetlerine
göre konur.
 ġiĢman, yemek yemeyi seven
hareketsiz hastalardır.
20
GEBELĠĞE BAĞLI DĠABET
 Genellikle
gebeliğin 5. Ayında ortaya
çıkar.
 ġeker yükleme testi ile tanı konur.
 Gebelik risklidir. Bebek sorunlu doğar.
Tosuncuk doğururlar.
 Bu insanlarda ilerde gerçek Ģeker
hastalığı geliĢebilir.
21
DĠĞER SEBEBLERLE ĠKĠNCĠL
DĠABET
 Kortizon,
bazı kanser ilaçları
 Bazı mikrobik hastalıklar ve bazı
kanser türleri Ģeker hastalığına neden
olabilirler
 Alttaki sebep ortadan kaldırıldığında
Ģeker hastalığı da düzelir.
22
Diyabette kanda yüksek miktarlarda
bulunan Ģeker zamanla kan damarlarında
daralma ve damar tıkanıklığına sebep olur.
 Bu durum tüm damarlarda ortaya çıkabilir.

23
DĠYABETĠN ĠSTENMEYEN ETKĠLERĠ
1- SĠNSĠ GELĠġEN SORUNLAR
- Büyük damarlarla ilgili
*Kalp damar hastalıkları
*Beyin damarları, felçler
*Ayak damarları, yaralar, vitrin bulgusu
- Küçük damarlarla ilgili
*Göz, körlük
*Böbrekler, diyaliz
*Sinirler, AĢırı terleme, el-ayakta yanma,
iktidarsızlık, barsak düzensizliği
24
DĠYABETĠN ĠSTENMEYEN
ETKĠLERĠ (Devam)
2- Birden geliĢen sorunlar
-Halsizlik
-Sık Ġdrara çıkma
-Hafif ateĢ
-Karın ağrısı
-Bulantı, kusma
-Bilinçte bozulma
Şeker
koması
25
HĠPOGLĠSEMĠ (ġEKER
DÜġÜKLÜĞÜ) KOMASI
-
BaĢ ağrısı
- Halsizlik
- Çarpıntı
- Soğuk terleme
- AĢırı açlık hissi
-Titreme
-Bilinç bulanıklığı
26
DĠYABETĠK AYAK
 ġeker
hastalarında ayaklarda kan
dolaĢımı bozulduğundan sıcak-soğuk
ve ağrı duyusu ortadan kalktığından
ayaklarda kolay kapanmayan ve
iltihaplanarak gangrene kadar ilerleyen
yaralar oluĢabilir. Buna “Diyabetik
Ayak” denir.
27
28
Diyabetik ayak oluĢumunu
engellemek için:
1- Ayaklar hergün bir ayna yardımıyla gözden
geçirilmeli
2- Çıplak ayakla kesinlikle dolaĢılmamalı
3- Vazelin vb yumuĢatıcılarla yumuĢatılmalı
4- Dar ayakkabılar giyilmemeli
5- Tırnaklar derin kesilmemeli
6- Nasırlarla oynanmamalıdır.
29
Takip
hastalığı mutlaka
doktor takibinde
olmalıdır.
 Şeker
30
Hangi BranĢlar ?

Dahiliye
 Endokrinoloji
 Kardiyolog
 Nörolog
 Göz Hastalıkları
 Ortopedi-Cerrahi
•Diyetisyen
•Psikolog
•Nefrolog
•Üroloji
31
Takip Kriterleri
1-Düzenli açlık ve tokluk kan Ģekeri
2-Hemoglobin A1C (3-6 ayda bir)
3-Göz dibi incelemesi (Yılda bir)
4-Böbrek fonksiyonları (Yılda bir)
5-Kalp için tarama(Yılda bir)
6-Kolesterol ve diğer yağ düzeyleri (Yılda bir)
7-Düzenli tansiyon takibi
32
Hedef kan Ģekeri
Açlıkta 90-130 mg/dl
 Toklukta < 140 mg/dl

33
Hedef HbA1C

< % 6,5
34
ġeker hastalığında hedef tansiyon değeri
130/80 mm Hg
Altında olmalıdır.
35
ġeker hastalarında en yüksek LDL
kolesterol değeri 100 mg/dl
En düşük HDL kolesterol değeri
Erkekte 40 mg /dl, kadında 50 mg /dl
olmalıdır.
36
37
ġeker Hastalığının Tedavisi
 Eğitim
 Tıbbi
beslenme tedavisi
 Egzersiz ve yaĢam tarzı değiĢikliği
 Ġlaç tedavisi
38
Eğitim Ģeker hastalığının bir parçasını
değil
Aslında tamamını oluĢturur.
39
AraĢtırmalar hastalığı konusunda
gerekli eğitimi almıĢ ve düzenli takipte
olan diabet hastalarında eğitim
almayanlara göre yaĢam sürecinin daha
uzun olduğunu ve diabetin istenmeyen
etkilerinin daha az rastlandığını
göstermiĢtir.
40
Tıbbi beslenme tedavisi
asla
geçici bir süre için uygulanan diyet
değildir. YaĢam boyu devam edecek
olan ve her hastaya göre hesap edilip
ayarlanan beslenme tarzı değiĢikliğidir.
41
Tıbbi beslenme tedavisi için
hastanın ihtiyacı olan günlük kalori
miktarı hesaplanır.
Kalori hesabı yaĢa, cinsiyete, boya
ve ideal kiloya göre yapılır.
42
Normal
Karbonhidratlar % 20-40
Yağlar
% 30-50
Proteinler
% 10-30
Olması Gereken
% 50
% 30
% 20
43
EGZERSĠZ
Haftada en az dört gün ve günde
en az yarım saat tempolu yürüyüĢ hem
kilo vermenizi ve bu sayede kan
Ģekerinizi ayarda tutmanızı sağlar, hem
de kandaki yağ düzensizliğini düzeltir.
44
45
Normal İnsülin Salınımı
70
İnsülin (mU/l)
60
50
Normal serbest insülin
düzeyleri (ortalama)
40
Öğünler
30
20
10
0
0600
0900
1200
1500
1800
2100
2400
0300
0600
Zaman (saat)
Kahvaltı
Öğle
yemeği
Akşam
yemeği
Polonsky, N Engl J Med 1996; 334: 777-83
46
ĠLAÇLAR
1- Ağızdan Alınan Şeker Düşürücüler :
- Bu ilaçlar ancak vücutta insülin
varlığında etkilidirler. Bu nedenle
Tip 1 Diabetlilerde kullanılamaz.
- Etkinlikleri zamanla azalabilir.Doz
yükseltme , ek ilaç veya insüline
geçilebilir.
47
PANKREAS DOKUSUNDAN
ĠNSÜLĠN SALGILANMASINI
ARTTIRANLAR
 Novanorm,
Starlix, Diamicron,
Betanorm,Efikas, Amaryl,
Diameprid,Gliben, Glutril,
Glucotrol, Minidiab, Glimax
Bu ilaçlar aç karnına alınırlar.
48
BARSAKLARDAN KANA ġEKER
GEÇĠġĠNĠ AZALTANLAR
 Glucobay
Bu ilaç her yemek öğününün ilk
lokmasıyla birlikte alınır.
49
DOKULARDA ĠNSÜLĠN DĠRENCĠNĠ
AZALTIP KARACĠĞERDE ġEKER
OLUġUMUNU ÖNLEYENLER
 Glucophage,
Glukofen, Glifor,
Matofin, Diaformin
Bu ilaçlar tok karnına alınırlar.
50
ĠNSÜLĠN ETKĠNLĠĞĠNĠ
ARTTIRANLAR

Dropia, Glifix, Piogtan, Avandia,
Avandamet, Rosvel, Rosenda

Bu ilaçlar günde 1-2 kez aç alınırlar.
51
ĠNSÜLĠN
 Kimler Kullanmalı ?
– Tip 1 Diabetli hastalar
– Diabetli gebeler
– Böbrek ya da karaciğer yetmezliği
geliĢmiĢ Tip 2 Diabetli hastalar
– Ağızdan alınan Ģeker düĢürücülerle
yeterli etki sağlanamayan Tip 2
diabetliler
52
–Ameliyat öncesi ve sonrası tüm diabetli
hastalar
–Diabetik ayak ya da ağır iltihabi olay
yaĢayan Tip 2 diabetliler
–ġeker yüksekliği komasına girenler
53
YENİ TANI TİP 2 DİYABETTE
 AKġ>250 mg/dl
 TKġ>300 mg/dl
 HbA1C>%10
 TEDAVİYE İNSÜLİNLE
BAŞLANMALIDIR.

54
ĠNSÜLĠN BAĞIMLILIK YAPMAZ
VE
VÜCUTA ZARARLI ETKĠ
GÖSTERMEZ
55
The Miracle of Insulin
Patient J.L., December 15, 1922
February 15, 1923
56
ĠNSÜLĠN ÇEġĠTLERĠ
1- Kısa etkili insülin
2-Orta ve Uzun etki süreli insülin
3-KarıĢım insülinler
57
İnsülin (µU/ml)
75
50
25
Bazal İnsülin
0
130
120
110
Bazal Glukoz
0
7
8
9
10
11
12
1
2
Öğleden önce
3
4
5
6
7
8
9
Öğleden sonra
Glukoz (mg/dl)
58
ĠNSÜLĠN UYGULAMA ġEKĠLLERĠ
 Enjektör
yardımı ile
 Ġnsülin kalemi
 Ġnsülin pompası
 Sprey insülin
59
Ġnsülin çeĢidine göre günde 1-4 kez
yapılmalıdır.
Ġdeale yakın uygulama günde dört
kez yapılan yoğun insülin
uygulamasıdır.
60
Ġnsülin Uygulama Bölgeleri
 Kolların
dıĢ yüzeyi
 Bacakların ön dıĢ yüzeyi
 Göbek çevresi
İnsülin her defasında farklı bir bölgeye
uygulanır.
61
*Söylersen unuturum
*Gösterirsen hatırlarım
*Uygulama yaptırırsan
öğrenirim
Benjamin Franklin
62
DĠKKAT !!
Ġnsülin buzdolabında yumurta gözünde
muhafaza edilir.
 Açıldıktan sonra en fazla bir ay kullanılır.
 Her seferinde enjektör ya da kalem
kullananlarda iğne ucu değiĢtirilir.
 BaĢka birinin kullandığı enjektör yada
kalem kullanılmaz.

63
Yapay Tatlandırıcılar

Dulcaryl, Diyet Tat, Sanpa, Candarel vb.
*Yapay tatlandırıcıların Ģeker düĢürücü
etkileri yoktur.
*Ġnsan üzerinde kemik erimesi ve kanser
yaptığı gösterilememiĢtir.
64
UNUTMAYIN !
EN ĠYĠ TEDAVĠ
KAN ġEKERĠNĠ
NORMAL SEVĠYELERDE TUTAN
TEDAVĠDĠR.
65
66