26 Ekim 1982: Yılmaz Güney vatandaşlıktan çıkartıldı | Marksist.org

26 Ekim 1982: Yılmaz Güney vatandaşlıktan çıkartıldı | Marksist.org
Atilla Dirim tarafından yazıldı.
Perşembe, 25 Ekim 2012 23:10
Dünyaca tanınmış Kürt yönetmen, sinema oyuncusu, senarist ve öykü yazarı. 1 Nisan
1937 yılında Urfa'da doğdu. Hayatı boyunca emekten ve emekçiden yana oldu. Sosyalist
kimliği yüzünden hapis yattı, Türkiye'den çıkmak zorunda kaldı. Özellikle Çirkin Kral
dönemi sonrasında çektiği ve önemli bir sinemacı olarak kabul edilmesini sağlayan
Cannes ödüllü Yol, Sürü, Umutsuzlar gibi filmleriyle tanındı.
Yılmaz Güney son derece zor bir çocukluk dönemi geçirdi. Topraksız bir Kürt ailesinin iki
çocuğundan biriydi. On yaşlarındayken ailesinden kaçarak, Adana'da akrabalarının yanında
yaşamaya çalıştı. Burada hayata, emeğe ve emekçilere dair gözlemler yapabilme fırsatı buldu.
Sinemacılığa ilgi duymaya başladı. Bir süre Kemal ve And Film şirketlerinin bölge temsilcisi
olarak çalıştı. Sonra üniversite okumak üzere İstanbul'a gitti ve Atıf Yılmaz ile tanıştı. Bir
yandan da hikâyeler yazıyordu. Daha sonra Atıf Yılmaz'ın da desteğiyle sinemada
çalışmalarına başladı.
1959 yılında ilk defa bir filmde profesyonel anlamda yer aldı. Atıf Yılmaz'ın yönetmenliğini
yaptığı "Bu Vatanın Çocukları" ve "Alageyik" isimli filmlerin hem senaryosunu yazdı, hem de
söz konusu filmlerde rol aldı. "Karacaoğlan'ın Karasevdası"nda yönetmen yardımcılığı yaptı.
Yeni Ufuklar ve On Üç gibi dergilere de öyküler yazan Yılmaz Güney, bir öyküsünde komünizm
propagandası yaptığı gerekçesiyle yargılandı ve 1961 yılında bir buçuk yıl hapis cezasına
mahkum oldu.
İki yıl sonra tekrar kaldığı yerden devam eden Yılmaz Güney, o dönemde daha çok macera
filmleri çekti. Filmlerinde ezilen, hor görülen bir "Anadolu çocuğunun" otoriteye başkaldırısı
vardır. Bu dönemde "Çirkin Kral" lakabını aldı. Bu dönemdeki en önemli filmi, Ömer Lütfü
Akad'ın yönettiği ve kendisinin yazdığı bir film olan "Hudutların Kanunu"dur. Yılmaz Güney bu
dönemde oyunculuğunu geliştirdi, abartısız ve yalın bir anlayış yerleştirdi.
Yılmaz Güney, 1972 yılında "devrimcilere yardım ve yataklık yaptığı" gerekçesiyle 2 yıl hapse
1/3
26 Ekim 1982: Yılmaz Güney vatandaşlıktan çıkartıldı | Marksist.org
Atilla Dirim tarafından yazıldı.
Perşembe, 25 Ekim 2012 23:10
ve sürgüne mahkum edildi. Yılmaz Güney hapishanede kaldığı süre boyunca sinema ve sanat
ile ilgili fikirlerini; şiir ve öykülerini o dönemde çıkarmaya başladığı Güney dergisinde yayınladı.
1974′de cezaevinden çıktı. İki yıldan fazla cezaevinde kalan Yılmaz Güney aynı yıl "Arkadaş"
filmini çekti.
Yine aynı yıl "Endişe" adlı filmi çekerken, Yumurtalık ilçesindeki bir gazinoda ilçe yargıcı Sefa
Mutlu'yu tabancayla vurarak öldürmekten tutuklandı ve 25 Ekim'de Ankara 1. Ağır Ceza
Mahkemesi'nde başlayan yargılamaların sonucu 13 Temmuz 1976′da 19 yıl hapis cezasına
çarptırıldı. Cezaevinde sinema ile olan ilgisi devam etti. Bu dönemde yazdığı "Sürü" Zeki Ökten
tarafından, "Yol" da Şerif Gören tarafından çekildi. Her iki film de büyük ilgi gördü.
12 Eylül döneminde kendi dergisi olan Güney, 13. sayıdan sonra sıkıyönetim tarafından
kapatıldı. Yılmaz Güney hakkında, yazıklarından ötürü 10 ayrı dava açıldı ve toplam 100 yıl
hapsi istendi. Güney, 1981′de Isparta yarı açık cezaevinden izinli olarak ayrıldı ve yurt dışına
kaçtı. Cezaevinden firar ettikten sonra Yol'un kurgusunu tekrar yaptı ve Cannes Film
Festivali'nde "Altın Palmiye" ödülüne layık görüldü. Cannes'den kazandığı 250 bin Euro'yu Türk
Hava Kurumu'na bağışladı. Fransa'da Duvar filmini çekti.
26 Ekim 1982'de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkartıldı. Güney, Paris'te Kürt
Enstitüsü'nün kuruluş çalışmalarına da katıldı. 1983'de "Yol" filminin galası için Almanya'ya
girmesine, "solcu kimliğinin (...) Türkiyeli farklı grupları arasında çatışmalara neden olabileceği"
gerekçesiyle izin verilmedi.
1984′te mide kanserinden ölen Yılmaz Güney, son yıllarını Paris'te geçirdi.
Önemli Filmleri
Yılmaz Güney filmleri
Duvar (1983)
Yol (1982)
Sürü (1978)(Senarist)
Arkadaş (1974)
Zavallılar (1974)
Baba (1973)
Ağıt (1971)
Umutsuzlar (1971)
Acı (1971)
2/3
26 Ekim 1982: Yılmaz Güney vatandaşlıktan çıkartıldı | Marksist.org
Atilla Dirim tarafından yazıldı.
Perşembe, 25 Ekim 2012 23:10
Vurguncular (1971)
İbret (1971)
Kaçaklar (1971)
Yarın Son Gündür (1971)
Canlı Hedef (1970)
Umut (1970)
Piyade Osman (1970)
Yedi Belalılar (1970)
Aç Kurtlar (1969)
Bir Çirkin Adam (1969)
Pire Nuri (1968)
Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968)
Bana Kurşun İşlemez (1967)
Benim Adım Kerim (1967)
At Avrat Silah (1966)
Sahtekâr (1971)
Kitapları
Boynu Bükük Öldüler (1971)
Salpa (1975)
Sanık
Hücrem
Oğluma masallar
Soba, pencere camı ve iki ekmek istiyoruz
3/3