Hassas Döküm Teknolojisi

Hassas Döküm Teknolojisi:
Đngilizce'de "Investment Casting" veya "Investment Shell Casting" ismiyle anılan bu döküm
tekniğinin 2000 yıllık bir geçmişi vardır. Bu teknik sayesinde elde uygun malzemeden
yapılmış bir model olduğu sürece çok karmaşık metal dökümler yapılabilmektedir.
Döküm için yapılan işlemleri kısaca şöyle sıralayabiliriz:
•
1
Öncelikle, metalden dökülmesi istenilen parçanın balmumu veya benzeri bir
malzemeden modeli hazırlanır. Genellikle alüminyum (mücevhercilikte ise
silikon) bir kalıp imal edilir ve plastik enjeksiyon yöntemi ile istenildiği kadar
mum model elde edilir. (Döküm sonrası soğuma ve büzülme tahmini yapılarak
model aslından biraz büyük imal edilebilir)
2
•
•
•
•
4
Parçalar yine mumdan yapılmış bir gövdeye yapıştırılırlar. (şekil 1)
Model, seramik banyosuna batırılarak (sulu alçı görünümünde bir sıvı)
çevresine ince bir tabaka kaplanması sağlanır.
Seramik tabaka kuruyup katılaşıncaya kadar bir fırında bekletilir. Yeteri
kalınlıkta seramik kaplanıncaya kadar son iki işlem tekrarlanır. Dış tabakalarda
daha kalın seramik tozu kullanılır. (şekil 2)
Dış cidarı sert seramik kaplı parça bir fırına sokularak modelin eriyip dışarı
akması sağlanır. Seramik malzeme ise yüksek sıcaklığa dayanıklı olduğundan
şeklini muafaza eder. Bu esnada mum modelin akarak çıkmayan kısımları da
tamamiyle buharlaşır. (şekil 3)
5
•
•
•
•
3
6
Modelden kalan boşluğa (daha önce bırakılmış bulunan bir ağızdan) ergimiş
halde metal dökülür (şekil 4)
Metal soğuyup katılaştıktan sonra darbe ile dış cidardaki seramik kırılarak
parça ortaya çıkarılır. (şekil 5)
Parçalar ana gövdeden dairesel bir testere ile kesilerek alınır, bir başka değişle
göbek bağları kesilir (Şekil 6).
Son olarak gerekli çapak alma ve yüzey parlatma işlemleri yapılır.
TOLERANSLAR
Hassas Dökümde tolerans, kalıp yapım aşamasından başlayarak kullanılan mum, seramik malzemesi ve
döküm alaşımına bağlı olarak ölçüsel sapmaların toplamıdır. Ölçülerin tekrarlanabilirliği, ayrıca parça
formuna, kütlesine ve boyutlarına bağlıdır.
Yandaki tolerans tablosunda da görüldüğü üzere, Hassas Döküm metoduyla elde edilen parçalarda, genel
kural olarak anma ölçüsü 15 mm'ye kadar olan ölçülere ±0.1 mm, 15 mm üstü ölçülerede ±%0.7 gibi bir
hassasiyetle yaklaşılmaktadır. Ancak tolerans aralığını tek yönde de belirlemek mümkündür. Tablodaki D3
hassasiyeti ise, parçanın bir düzleminde ve birbirine referans belirlenmeyen ölçüler için ilave maliyetlerle
elde edilebilir. (Đmalat sırasında özel aparatlar, kalite kontrol mekanizması, fire yüzdesindeki artış gibi).
ĐŞLEME PAYLARI:
Parça kullanımı açısından tolerans tablo değerleri yeterli olmayan ölçülere işleme yapı vermek
gerekmektedir. Boyutlarına bağlı olarak genelde 0.3 mm ile 1.5 mm arasında işleme ayı verilmektedir.
Ancak işleme yapını belirlerken tolerans değerlerini hesaba katmak gerekir.
Amacımız kullanıcıya döküm sonrası olabildiğince az işlem bırakmaktır. Dolayısıyla parça tasarımında
teknik kadromuzla irtibata geçmenizde fayda görmekteyiz.
Model ve Döküm Đmalatı
MODEL
Ağaç işleme tornaları, daire testereler, planyalardan kurulu modelhanede her türlü Ahşap
modeller ve Alüminyum modeller üretilmektedir.
DÖKÜM
Her çeşit Pik, Çelik, Sfero ve Alüminyum döküm imalatı yapılmaktadır. Bunun için 2 adet
650 kg/saat kapasiteli elektrikli indüksiyon ergitme ocağı bulunmaktadır.
Firma özellikle pik döküm elektrik motor gövdeleri ve ekipmanları üretimi konusunda
uzmanlaşmıştır.
Başlıca üretim çeşitleri:
•
Elektrik motor gövdeleri
Elektrik Motor Gövdesi Kapak ve
Flanşları
Elektrik Motor Gövdesi Aksamı
•
•
•
Elektrik motor gövdesi kapakları
Elektrik motor gövdesi flanşlı kapakları
Elektrik motor gövdesi ayakları
•
Redüktörler
Maçahane
Kalıplama Ünitesi : 1 çift pnomatik
sarsma basma kalıplama makinası ve
döküm hattı.
Maça Hazırlama Ünitesi : 25 kg'a kadar
shell maça, havada ve karbondioksit ile
sertleşen maçalar, yağlı maçalar
Ergitme Ünitesi : 450 kg/saat kapasiteli
Inductotherm marka indüksiyon ocağı
Erimiş Malzeme Kontrolü : Quik-Lab.
Karbon-Silis cihazı ve sıcaklık ölçme
cihazı
Temizleme ve Boya Ünitesi : Askılı tip
kumlama ve taşlama makinaları ile
temizlenip daldırma ile boyama
Model Atelyesi : Ahşap, metal ve araldite
modeller yapımı ve tadilatı
Kum Hazırlama Tesisi;
EIRICH-Kum hazırlama tesisleri ve Kontrol Sistemleri PLC kontrol donanımına sahip olup,
yüksek yüzey kalitesi için gerekli kalıp kumunu tam otomatik hazırlamaktadır. Kum
özellikleri donanımlı kum laboratuarında kontrol edilmektedir (Döküm işleminde kullanılan
kumlarla ilgili ayrıntılı bilgi ekte mevcuttur) .
Kum Hazırlama Tesisi-Kontrol Sistemi
Maçahane;
4 Adet 40' litrelik HOTTĐNGER ve 5-25 litrelik muhtelif maça makinelerinde COLD-BOX,
ALFA SET; CO2 ve bezirli yöntemlerle maça imal edilmektedir. Maça kumu için makineleri
otomatik besleyen PLC kontrollü kum tesisi, maça özelliğine göre farklı reçetelerde karışım
yapabilmektedir.
Maça Đmalatından görünüş
Kalıplama Hatları;
3 Adet HWS – Tam otomatik kalıplama hattına sahip olan dökümhanede büyük seri ve
mükemmel yüzey kalitesinde parça üretimi yapılabilmektedir.
En büyük derece ebadı 950x1100x(350+350) H olan hatları 1992, 1997 ve 2000 yıllarında
devreye alınmıştır.
Ergitme Tesisleri;
Ergitme bölümü, aynı anda döküm ve ergitme yapabilen, çift potalı, 3000 kW gücünde, beheri
5,5 ton/saat kapasiteli, orta Frekanslı 2 ad Ocak tesisine ilaveten, şebeke Frekanslı 2 ad 6
tonluk ergitme ve 1 ad 27 tonluk bekletme ocakları ile donatılmıştır.
Parça Temizleme;
Üretilen parçalar yüksek kapasiteli, kontinü temizleme kabini ve çok sayıda makine ve
ekipmandan oluşan departmanda temizlenmektedir.
Kalite Departmanı;
ISO 9002 Kalite sistem belgesine sahip firmada çok geniş imkanlarla donatılmış, akredite
laboratuarlarında metalurjik kontroller, emisyon spektrometresi metal mikroskobu, sertlik ve
Çekme-Mukavemet makineleri ile yapılmaktadır. Ayrıca çok geniş kontrol aletleri ve 3
Koordinatlı ölçme makineleri sayesinde talaşlı üretimin her safhasında kalite sürekliliği temin
edilmektedir
Model Đmalatı;
Metal, plastik ve ahşap model imalatları, CAD-Programları ve Modern CNC Makineleri
kullanılarak gerçekleştirilmekte, ilaveten nokta tarama cihazı ve kopya tezgahları ile hızlı
model üretimi yapılmaktadır.
MALZEME ÖZELLĐKLERĐ
SG- Sfero Döküm
EN 1563
1997-08
Rp 02
Rm
N/mm2 N/mm2 A5%
min
min
Sertlik
HB
Mikroyapı
EN-GJS-400-15 400
250
15
130-180
Ferrite
EN-GJS-500-7 500
320
7
170-220
Ferrite/Pearlite
EN-GJS-600-3 600
380
3
200-250
Ferrite/Pearlite
GG- Gri Döküm
EN 1561
RmØ30
1997-08
N/mm2
EN-GJL-200 200
Sertlik Ø30
HB max
210
EN-GJL-250 250
230
EN-GJL-300 300
270