ercan havaalanı projesi çevresel etki değerlendirmesi (çed) raporu

Transkript

ERCAN HAVAALANI PROJESİ
ÇEVRESEL ETKİ
DEĞERLENDİRMESİ (ÇED)
RAPORU
İŞLETMECİ
T&T HAVALİMANI İŞLETMECİLİĞİ İNŞ. SAN. VE TİC.
LTD
Çatalköy Sok. No:4 Yenişehir/Lefkoşa
Tel: +90 392 444 10 00
PROJE YERİ: DEĞİRMENLİK/ LEFKOŞA
PROJEYİ HAZIRLAYAN KURULUŞ
CEMALİYE ÖZVEREL, Çevre Y. Mühendisi
Tel: +90 3922278887
EYLÜL 2015
Proje alanına ulaşmak için Lefkoşa’dan Mağusa
istikametine gidilir. Haspolat’ı geçtikten 7,1 km
sonra Yonca Çemberine ulaşmak mümkündür.
Güney istikametinde Ercan Havaalanı yolunda 6,6
km devam edilerek Proje Alanına (Ercan
Havaalanına) ulaşmak mümkündür.
*Kroki ölçeksiz olarak çizilmiştir.
PROJE ALANI KROKİSİ
ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU
1
TAPU PLANI- Ercan Havaalanı İstimlak Sınırları
2
PROJEYİ HAZIRLAYAN GRUP
Cemaliye Özverel
Çevre Y. Mühendisi
________________________
Doğan Gürgen
Orman Y. Mühendisi
________________________
Tuncay Nazıroğlu
Jeoloji Mühendisi
________________________
Dr. Abdullah Ekinci
İnşaat Mühendisi
________________________
3
İÇİNDEKİLER
TABLOLAR ........................................................................................................ 11
ŞEKİLLER .......................................................................................................... 12
PROJE ALANI RESİMLERİ.............................................................................. 15
BÖLÜM I. ........................................................................................................... 16
PROJENİN TANIMI VE AMACI ...................................................................... 16
1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle
İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem
ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi. .......................................... 16
1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin
Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak
İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (Vaziyet
planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir). ......................................... 20
1.3. Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist
Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı. ............ 21
1.4. Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel
Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri .......... 24
1.5. Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin
Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi................................................... 27
1.6. Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi
ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. ........................................ 28
1.7. Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi .................................................... 28
1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş
ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması ................................................................ 30
1.8.2. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak
izinler) 31
1.8.3. Zamanlama Tablosu ......................................................................... 31
1.8.4. Projeye İlişkin Finans Kaynakları .................................................... 32
BÖLÜM II. .......................................................................................................... 33
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ...................................................... 33
2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç noktada
değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut Kullanım
Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin,
Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji
Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının,
Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların Harita Üzerinde Gösterimi, Yön
4
ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın Çevresinin Fotoğrafları
(renkli)). ........................................................................................................... 33
2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların Tanımlanması,
Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanların
Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita Üzerinde Gösterimi
(ilgili kurumların görüşleri). ............................................................................ 39
2.4. Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve
Tasarrufu Altında Bulunan Araziler ................................................................ 41
2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler........................................................................ 41
2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş
Alanlar .......................................................................................................... 41
2.6. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri ................................................................. 42
2.6.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan
Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi ....................... 42
2.6.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak
Yollar Harita Üzerinde Gösterimi ................................................................ 43
2.6.3. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri ......................................... 43
BÖLÜM III.......................................................................................................... 44
PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 44
3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye
göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi)44
3.3. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji
Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu. .............................................. 48
3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem Haritasının
rapora eklenmesi .............................................................................................. 49
3.5. Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu ................................... 51
3.6. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su
Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri,
Debileri............................................................................................................. 55
3.7. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su
Debileri............................................................................................................. 56
3.8. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu
Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi. .............................. 57
3.9. Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin
güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması) .................... 58
5
3.9.1. Basınç ................................................................................................. 59
3.9.2. Sıcaklık ............................................................................................... 60
3.9.3. Yağış ................................................................................................... 62
3.9.4. Ortalama Nispi Nem ........................................................................... 64
3.9.5. Sayılı Günler (Ortalama Kar Yağışlı gün sayısı, Ortalama Sisli Gün
Sayısı, Ortalama Dolulu Gün Sayısı vb.) ..................................................... 66
3.9.6. Buharlaşma ......................................................................................... 70
3.9.7. Rüzgar................................................................................................. 71
3.9.8. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü
meteorolojik hadiseler) ................................................................................. 75
3.9.10. Yan Rüzgar ile İlgili Değerlendirmeler ............................................ 75
3.9.11. Görüş Mesafesi ................................................................................. 76
3.9.12. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeler .......... 77
3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam
Alanlarının Tespitine yönelik Arazi Çalışması................................................ 77
3.10.1. FLORA ............................................................................................. 78
3.10.2 FAUNA ............................................................................................ 88
3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesi . 91
3.12. Orman Alanları (Orman Haritası) ........................................................... 93
3.13. Proje Alanı ve Etki Alanındaki İçme ve Kullanma Suyu Aktarma
Kanalları ve Harita Üzerinde Gösterimi .......................................................... 94
3.14. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri ....... 94
3.15. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan
başlıca sektörler) .............................................................................................. 96
3.16. Nüfus ....................................................................................................... 98
BÖLÜM IV. ........................................................................................................ 99
PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
............................................................................................................................. 99
4.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler Fiziksel
ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ............................ 99
4.1.1. Arazinin Hazırlanması için Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve
Ne Kadar Alanda Harfiyat Yapılacağı Harfiyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb.
Maddelerin Nerelerde Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları
Harfiyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler................................................... 99
6
4.1.2. Arazi Kazanmak Amacı ile veya Diğer Nedenlerle Herhangi Bir Su
Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb. İşlemler ile
Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve
Kullanılacak Malzemeler ........................................................................... 100
4.1.4. Proje Alanı İçerisindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla
Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler. Bunların Nerelerde, Ne
Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı. Bu İşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş,
Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya
Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları ......................................................... 103
4.1.5. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile
İlgili İşlemler, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar
Makinalar, Altyapının İnşası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma Depolama
Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler ............................................................. 103
4.1.6. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi, Suyun Temin Edileceği
Kaynaklardan Alınacak Su Miktarları ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına
Göre Miktarları ........................................................................................... 104
4.1.7. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete
Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim
Miktarları ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. ......................................... 105
4.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitenin Faaliyete Açılmasına
Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atık Suların Cins ve
Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar ........................................................... 105
4.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına
Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Katı Atıkların Cins ve
Miktarı, Depolama ve Bertaraf Şekli. ............................................................ 106
4.1.11. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii
Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı .............................. 112
4.1.12. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı için Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi
Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri ........................................... 114
Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu
Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı
İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği .................................... 116
Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerde, İnsan Sağlığı İçin Riskli ve Tehlikeli
Olanlar ........................................................................................................ 116
7
4.1.15. Proje alanında peyzaj yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar
alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb. ...... 117
4.1.16. Diğer Faaliyetler ............................................................................. 117
4.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre
Üzerinde Etkileri ve Alınacak Önlemler ....................................................... 117
4.2.1. İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin
Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu
Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları .......................................... 117
4.2.2. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar, Cinsi, Miktarı,
Bertaraf Yöntemleri .................................................................................... 119
4.2.3. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar, Cinsi, Miktarı,
(her atıksu kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır). Sıvı Atıkların Bertaraf
Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi
detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında kanalizasyon
bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması durumunda
atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. Konularda
açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan
görüşler rapora eklenmelidir). .................................................................... 124
4.2.4. İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin
Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemler ................................................... 128
4.2.5. İşletme Aşamasında Kullanılacak Olan Yakıt Türleri Tüketim Miktarı
ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. .......................................................... 129
4.2.7. Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Nedeniyle
Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik Yapılacak
Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma
Etkisi, İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp
Yapılamayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, Harita Üzerinde
Gösterimi, Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek
Faaliyetler ve Alınacak Önlemler vb.) ....................................................... 133
4.2.9. Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri ........... 137
4.2.10. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak
Önlemler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler, Orman
Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara
Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması ................................. 138
4.2.11. İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak
Önlemler ..................................................................................................... 138
8
4.2.12. Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş – Uçak Çarpışma Riski ve
Alınacak Önlemler...................................................................................... 139
4.2.13. Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Alanı ve
Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin
Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Yeraltı Su kaynaklarına
Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi,
Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama – Düzeltme
Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Dere Akış Güzergahlarının
Değiştirilmesi Sonucunda Etkilerinin İrdelenmesi. ................................... 141
4.2.14. Meterolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve
4.2.15. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak
4.3. Projenin Sosyal – Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ............................. 143
4.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam
imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve
teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda
değişiklikler vb. .......................................................................................... 143
4.3.2. Çevresel Fayda - Maliyet Analizi..................................................... 144
Bölüm V. ........................................................................................................... 147
İZLEME PROGRAMI ...................................................................................... 147
5.1. Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı . 147
5.2. Acil Müdahale Planı ............................................................................... 149
5.3. İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı ... 150
BÖLÜM VI. ...................................................................................................... 151
HALKIN KATILIMI ........................................................................................ 151
6.1. Halkın Bilgilendirilmesi ile İlgili Çalışmalar ......................................... 151
6.2. Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan
Değişiklikler ................................................................................................... 151
6.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler ........................................... 151
BÖLÜM VII. ..................................................................................................... 152
YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ........................................... 152
BÖLÜM VIII. .................................................................................................... 155
SONUÇLAR ..................................................................................................... 155
9
KAYNAKLAR .................................................................................................. 163
EKLER .............................................................................................................. 166
10
TABLOLAR
Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları ............................................... 20
Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği .............................................. 24
Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta.................................................................... 34
Tablo 4 Ercan İstasyonuna ait basınç verileri ..................................................... 59
Tablo 5 Ercan İstasyonuna ait Sıcaklık Değerleri ............................................... 61
Tablo 6 Ortalama toplam ve ortalama günlük maksimum yağış miktarları ....... 63
Tablo 7 Nispi Nem Değerleri .............................................................................. 64
Tablo 8 Hadiseli Günler ...................................................................................... 66
Tablo 9 Ortalama ve En Yüksek Buharlaşma Değerleri ..................................... 70
Tablo 10 Görüş mesafesi, Ortalama sisli gün ve Ortalama puslu gün sayısı ...... 77
Tablo 11 Ağaçlandırma (Orman) Alanları Saha Döküm Tablosu ...................... 78
Tablo 12 Çevre köylerde yetiştirilen ürünler ve ekim alanları miktarı ............... 95
Tablo 13 Çevre köylerde yetistirilen hayvan sayısı ............................................ 96
Tablo 14 Gayri safi milli hasıladaki gelişmeler (2008-20013) ........................... 97
Tablo 15 Yapılacak İşler için Kazı ve Dolgu miktarları ..................................... 99
Tablo 16 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek kirleticiler ve
konsantrasyonlar ................................................................................................ 106
Tablo 17 İş makineleri ve gürültü seviyeleri ..................................................... 108
Tablo 18 Farklı mesafelerde ortalama ses düzeyi ............................................. 109
Tablo 19 Şantiye alanı çevresel gürültü değerleri ............................................. 109
Tablo 20 Gürültüye Maruz Kalınan Süre ve Maksimum gürültü seviyesi ....... 110
Tablo 21 İzin verilen en yüksek titreşim hızı .................................................... 111
Tablo 22 Kesilecek Ağaç Miktarı ..................................................................... 112
Tablo 23 İnşaat ve işletme sırasında oluşabilecek atık türleri ve atık kodu ...... 123
Tablo 24 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek Kirleticiler ve
Konsantrasyonlar (Metcalf & Eddy, 2004) ....................................................... 125
Tablo 25 İşletme sırasında oluşacak evsel atıksu kirlilik yükü parametreleri .. 126
Tablo 26 Araçlardan kaynaklanacak kirleticiler ............................................... 130
Tablo 27 Uçakların iniş - kalkışı sırasında ortaya çıkan emisyonlar ................ 131
Tablo 28 Proje alanı çevresinde bulunan köyler ve tarım arazi alanları ........... 137
11
ŞEKİLLER
Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası’ndaki lokasyonu ........................................... 15
Şekil 2 Ercan Havaalanı ...................................................................................... 15
Şekil 3 1977-2010 yılları arasında KKTC’ye Gelen Turist Sayısı ..................... 18
Şekil 4 Günlük yolcu sayısı ................................................................................. 19
Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler ................................................................. 21
Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere .............................................. 23
Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi ................ 23
Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları .................................................................. 25
Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti .................................................. 26
Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti ............................................ 26
Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası ............................. 27
Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları ....................................... 34
Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü .................................................. 35
Şekil 14 Proje alanının güneyi ............................................................................ 35
Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit ................................... 36
Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel ........................................................................... 36
Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası ......................... 37
Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi,
2015) .................................................................................................................... 40
Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi ................................................................. 45
Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi’nden Alınan .......... 50
Şekil 21 Deprem İvme Haritası – Sıkı kaya ve/veya alüvyon için ..................... 50
Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes
denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison
et al. (2004)) ........................................................................................................ 52
Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası....................................................................... 54
Şekil 24 Ortalama Basınç grafiği ........................................................................ 59
Şekil 25 Ortalama Maksimum Basınç grafiği ..................................................... 60
Şekil 26 Ortalama Minimum Basınç grafiği ....................................................... 60
Şekil 27 En düşük ortalama sıcaklık grafiği ....................................................... 61
Şekil 28 En yüksek ortalama sıcaklık grafiği ...................................................... 62
Şekil 29 Ortalama sıcaklık değerleri grafiği ....................................................... 62
Şekil 30 Ortalama toplam yağış miktarı grafiği .................................................. 63
Şekil 31 Ortalama günlük maksimum yağış grafiği ............................................ 64
Şekil 32 En yüksek nispi nem grafiği ................................................................. 65
Şekil 33 Ortalama nispi nem grafiği ................................................................... 65
Şekil 34 Ortalama yağışlı gün sayısı grafiği ....................................................... 67
Şekil 35 Ortalama orajlı gün sayısı grafiği ......................................................... 67
Şekil 36 Ortalama dolulu gün sayısı grafiği ........................................................ 68
Şekil 37 Ortalama sisli gün sayısı grafiği ........................................................... 68
12
Şekil 38 Ortalama puslu gün sayısı grafiği ......................................................... 69
Şekil 39 Ortalama don olaylı gün sayısı grafiği .................................................. 69
Şekil 40 Ortalama karlı gün sayısı grafiği ........................................................... 70
Şekil 41 Ortalma buharlaşma değerleri grafiği ................................................... 71
Şekil 42 En yüksek buharlaşma değerleri grafiği ............................................... 71
Şekil 43 Ocak ve Şubat ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 72
Şekil 44 Mart ve Nisan ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 72
Şekil 45 Mayıs ve Haziran ayına ait hakim rüzgar yönleri ................................. 72
Şekil 46 Temmuz ve Ağustos ayına ait hakim rüzgar yönleri ............................ 73
Şekil 47 Eylül ve Ekim ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 73
Şekil 48 Kasım ve Aralık ayına ait hakim rüzgar yönleri ................................... 73
Şekil 49 Mevsimsel hakim rüzgar yöneri (İlkbahar – Yaz) ................................ 74
Şekil 50 Mevsimsel hakim rüzgar yönleri (Sonbahar – Kış) .............................. 74
Şekil 51 En yüksek rüzgar hızı grafiği ................................................................ 75
Şekil 52 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede Çzb3 Meşceresi ( Kızılçam) ............ 79
Şekil 53 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede ÇhÇzab3 Meşceresi (Halepçamı,
Kızılçam, Servi)................................................................................................... 80
Şekil 54 Proje yerinde Capparis spinosa ............................................................. 81
Şekil 55 Proje yerinde Olea europea ................................................................... 81
Şekil 56 Proje yerinde açılan yeni dere yatağı .................................................... 83
Şekil 57 Doldurulmakta olan eski dere yatağı .................................................... 83
Şekil 58 Proje yerinde doldurulacak olan Çakıllı derede su ortamı ve dere
florası ................................................................................................................... 84
Şekil 59 KKTC Nufus Sayımı Sonuçları ............................................................ 98
Şekil 60 Gürültü dağılım grafiği ....................................................................... 109
Şekil 61 Önerilen biyolojik arıtma tesisi diagramı ........................................... 128
Şekil 62 Projede yapılması planlanan yolların gösterilmesi ............................. 134
Şekil 63 Çakıllı Dere’nin Derivasyonu’nun gösterilmesi ................................. 136
13
Haritalar
Harita 1. Tapu Planı Haritası
Harita 2. Jeolojik Harita
Harita 3. Kıbrıs Fay Hattı Haritası
Harita 4. Proje yeri ve yakınındaki sulak alanlar
Harita 5. Proje yeri Orman Haritası
Harita 6. Proje ile Orman Alanının Çakışmasını Gösteren Orman Haritası
Harita 7. Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası
14
PROJE ALANI RESİMLERİ
Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası’ndaki lokasyonu
Şekil 2 Ercan Havaalanı
15
BÖLÜM I.
PROJENİN TANIMI VE AMACI
1.1.
Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan
Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl
Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi.
Havaalanı terimi, karada ve su üzerinde hava araçlarının bakım ve diğer
ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine ve/veya
uçuş amaçlı eğitim verilmesine elverişli tesisleri bünyesinde bulunduran yerleri
anlatır (Fasıl 300, Havaalanları Yasası).
Dünyada teknolojinin hızla gelişmesi, bölgeler arası pazarlamanın artışı,
piyasaların ulusal sınırları aşması taşımacılık sektörünün hızla gelişmesini ve
önemini artırmıştır. Diğer ulaşım sektörlerine göre birim taşımacılık maliyeti
Havayolu taşımacılığında daha yüksektir. Daha pahalı olmasına rağmen
uluslararası rekabet ve insanların seyahat etme istekleri ile havacılık sektörü gün
geçtikce gelişmektedir.
Ercan Devlet Havalimanı, ismini 20 Temmuz 1974 Barış Harekatı’nın birinci
günü şehit düşen Pilot Kıdemli Binbaşı Fehmi Ercan’dan almıştır.
Ercan
Havalimanı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) başkenti Lefkoşa’ya 25,00
km uzaklıkta, Gazimağusa’ya 51,00 km, Güzelyurt’a 62,00 km, İskele’ye 50,00
km uzaklıkta bulunmaktadır. Havaalanının hizmete giriş tarihi Mart 1977’dir.
KKTC’de Ercan Havaalanı dışında, Geçitkale Havaalanı bulunmaktadır. 19802000 yılları arasında Ercan Havalimanı bakıma alındığı dönemlerde
kullanılmaktaydı. Mevcut durumda Geçitkale Havalimanı kullanılmamaktadır.
KKTC’de yük ve yolcu taşımacılığı yapan tek havaalanı Ercan Havalimanıdır.
Ercan Havaalanında ICAO Standart ve Tavsiye Edilen Usulleri (SARPs)
(ANNEX 4, ANNEX 14, DOC 9137, DOC 9157, DOC 8126) uygulanmaktadır.
16
Ercan Havaalanının mevcut sınırları dahilindeki Pist, Taksiyolu, Park yeri,
Mevcut Terminal binası, atıksu arıtma tesisi, ısıtma – soğutma sistemi, anons
sistemi, telefon santrali, 10 adet x-ray cihazı, toplam 141 adet kamera, CCTV
CACS Sistemleri, 9 adet Intellex cihazı, 4 adet UPS, FIDS Sistemi, 4 adet
Carousel, 11 adet FAN sistemi, 3 adet brülör motoru, bir adet hidrofor sistemi,
pist, apron taksiyolu üzerinde bulunan system ve cihazlar işletilmek üzere 25 yıl
süre ile ihaleyi kazanan şirket T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic.
‘e verilmiştir.
Söz konusu proje ile T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. tarafından
idarece gösterilen arazi üzerine ve idare tarafından onaylanan mimari avan
projeler, şartnameler ile Ercan Havalimanı yenilenecektir. Proje kapsamında; yeni
pist, yeni apron, ve taksiyolları yapılacak; mevcut pist uzatılacak, bağlantı
yollarının kaplamaları yenilenecektir. Buna ilave olarak Ercan – Dilekkaya
güzergahı üzerinde kavşak, alt geçit ve sonrasında yeni yapılacak Akıncılar –
Kırklar kavşağı dahil olmak üzere Ercan Havaalanı yeni nizamiye binasına kadar
şirket tarafından yol yapılacaktır. Uygulama projeleri Kıbrıs Türk Mühendis ve
Mimar Odaları Birliği Yasası ve tüzüklerine sadık kalınarak yapılacak ve idarenin
onayına sunulacaktır. Proje kapsamında yapılması planlanan üniteler ekte vaziyet
planında verilmiştir.
Mevcut terminal binasının kargo terminaline dönüştürülmesi düşünülmektedir.
Mevcut VIP binası ise modernize edilecektir.
Kıbrıs ada olması nedeniyle su ve enerji kaynakları azdır. Bu nedenle projede
suyu, güneşi ve havayı verimli kullanan sürdürülebilir bir yapı yapılması
hedeflenmiştir. Projede yağmur suyunun değerlendirilmesi amacıyla yağmur suyu
toplama kanalları döşenecektir. Güneş enerjisinden enerji elde edebilmesi için
bina çatısına fotovoltaik paneller kullanılacaktır. Yapının toplam enerji
ihtiyacının 1/3’ünu fotovoltaik panellerden elde etmesi hedeflenmiştir.
17
Yapılacak olan üniteler uluslararası standartta, havaalanının işletme fonksiyonunu
kolaylaştıracak, yolcunun beğenisini çekecek, konforunu temin edecek şekilde
tasarlanmıştır.
Kıbrıs’ın bir ada ülkesi olması nedeniyle havayolu ulaşımı KKTC’nin en önemli
ve vazgeçilmez unsurlarından biridir. Mevcut trafik profiline bakıldığında,
Türkiye Cumhuriyeti (TC)’ne kayıtlı yolcu uçakları ve özel uçaklar havaalanına
iniş ve kalkış yapmaktadır. TC kalkışlı havaalanlarından gelen yolcular genellikle
öğrenci, turist ve asker pazarı oluşturmaktadır.
Mevcut Ercan Havaalanı yıllık 3,000,000 yolcu kapasitesine sahiptir. Geçmiş
yıllardaki verilere bakıldığında bazı yıllarda maksimum kapasiteye ulaştığı hatta
geçtiği görülmektedir.
Kıbrıs adası yüksek turizm potansiyeline sahip bir adadır. Ülkedeki turizm
faaliyetlerinin artması, ülkeye gelen turistin artması ve ekonomiye katkı
sağlanması amacıyla yatırımcılara devlet tarafıdan teşvik verilmektedir. Yeni
yatırımların yapılmasıyla, adaya gelen turistlere daha iyi hizmet verilmesi
sağlanarak, adaya daha fazla turist gelebilecektir.
1.000.000
900.000
Gelen Turist Sayısı
800.000
700.000
600.000
500.000
400.000
Series1
300.000
200.000
100.000
0
1970
1980
1990
2000
2010
2020
Yıllar
Şekil 3 1977-2010 yılları arasında KKTC’ye Gelen Turist Sayısı
18
Şekil 3’te 1977- 2010 yılları arası KKTC’ye gelen turist sayısı gösterilmektedir.
1980 ve 1990’lı yıllarda çok az azalma gözlense de ülkeye gelen turist sayısının
her geçen yıl arttığı açıkca görülmektedir.
KKTC’ye gelen turist sayısı arttıkça Net Turizm Geliri de benzer oranlarda
artacaktır.
Turistlerin yanında adaya gelen yolcuların bir diğer önemli bölümünü de
öğrenciler oluşturmaktadır. Adada Yükseköğretim Planlama, Denetleme,
Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu tarafından onaylı 10 tane üniversite
bulunmaktadır. Hergeçen yıl üniversitelere yeni kayıt yapan öğrenci sayısı
artmaktadır. 2014-2015 yılı KKTC üniversitelerine 40687 kişi Türkiye Uyruklu,
13576 kışı Türkiye cumhuriyeti dışındaki ülkelerden gelip üniversitelere yeni
kayıt yaptırmıştır (MEB, 2015). Kayıt yaptıran öğrencilerin gelecek yıllarda
artması beklenmektedir.
10000
Günlük Yolcu Sayısı
9000
8000
7000
6000
5000
4000
Günlük Yolcu Sayısı
3000
2000
1000
0
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Yıllar
Şekil 4 Günlük yolcu sayısı
19
Şekil 4’te günlük yolcu sayısı artışı gözlenmektedir. Adaya gelecek turistlerin ve
öğrencilerin gelecek yıllarda da artacağı, ülkeye yapılan yatırımların ve dış
ticaretin büyüyeyceği düşünülürse, hava yolu ulaşım sektöründe kapasite
artırmaya ve gelişmeye ihtiyaç duyulmaktadır.
1.2.
Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin
Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak
İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması
(Vaziyet planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir).
Proje kapsamında yeni terminal yapısı, otopark alanı, itfaye yapısı, yeni apron,
yeni pist ve eski pistin uzatılması projeleri vardır. Yapılması planlanan birimler
ve alanları aşağıdaki gibidir. Ayrıca üniteler eklerde sunulan vaziyet planı
üzerinde gösterilmiştir. Terminal binasının yeri belirlenmiş ancak henüz alan
kırılım tablosu netlik kazanmadığından raporda verilmemiştir.
Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları
Birimler
Terminal Yapısı Alanı
Otopark Yapısı Alanı
İtfaiye Yapısı Alanı
Giriş Yapısı Alanı
Yeni Apron
Pistler
Alan
128.337 m²
40.731 m²
1.522 m²
45 m²
1075 m x 159 m
45 m x 3200 m
Terminal Yapısı: Yolcuların hava limanına gelişleri ve uçağa binişlerini sağlayan,
çeşitli güvenlik, pasaport kontrolü, yolcu karşılama, biniş yapıları, ofisler, duty
free v.b. ünitelerden oluşan binadır. Yapılması planlanan yeni terminal binası ile
yıllık 5,000,000 yolcuya hizmet etmesi planlanmaktadır.
Pist: Havaalanı üzerinde dikdörtgen olarak belirlenmiş, uçakların inişi ve kalkışı
için hazırlanan alandır.
20
Apron: Havaalanında hava araçlarının yolcu, porta ve kargo indirme – bindirme,
yakıt ikmali, bakım ve park etme amaçlarına yönelik tanımlanmış alandır (DHMİ,
2011)
Taksiyolu: Apron üzerindeki hava araçları ve taşıtların hareketlerini düzenlemeyi
sağlayan yollardır.
Otopark Alanı: Yolcuların ve onları uğurlamaya gelen misafirlerin araçlarını
güvenli bir şekilde park etmeleri amacıyla yapılması planlanmaktadır.
İtfaye Yapısı: Havaalanı sınırları içerisinde meydana gelebilecek her türlü kaza
ve yangına müdahale etmek amacıyla itfaye yapısı kurulacaktır. İtfaye binasının
konumu, PAT sahasına en kısa sürede müdahale edebilecek yakınlıkta
(maksimum 2 dakika içerisinde) olmalıdır.
Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler
1.3.
Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist
Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı.
Mevcut durumda Ercan Havaalanında 1 adet pist bulunmaktadır. Planlanan proje
ile mevcut pist uzatılacak, uçakların iniş ve kalkış yaptıkları ana pist olarak
21
kullanılacaktır. Pist genişlikleri Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu
(International Civil Aviation Organisation – ICAO) kriterlerini karşılayacak
biçimde ve Kod 4E tipi uçakların iniş ve kalkışlarına izin verecek gereksinimlere
uyumlu olarak 45 m olacaktır. Ana pistin uzunluğu ise 3200 m olacaktır. Pist ve
banketlerinin 60 m pist genişliğini sağlayabilmesi için pist banketleri, pistin her
iki tarafından 7,5 m olacak şekilde düzenlenecektir. Toplamda 2 tane paralel pist
olacaktır. Pistin kesitleri ve kullanılacak malzemeler eklerde verilmiştir.
Malzemeler dışarıdan hazır olarak getirilecektir.
Yeni Terminal Apronu “Annex 14 ve Aerodrome Design Manual Part – 2
Taxiways, Aprons and Holding Bays” içerisinde ifade edilen “ICAO Standards
and Reccomended Practices (SARPS)” ile tamamen uygun yerleştirilmiş ve
yapılandırılmıştır. Annex 14, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasının
“Havaalanı Dizaynı ve İşletilmesi” adlı 14 numaralı eki ve ilgili el kitaplarını
içerir.
Yeni terminal apronu, paralel olarak konumlandırılan pistlerin güneyinde yer
alacaktır. Yeni apron 1075 m x 159 m olarak tasarlanmış olup, 14 D/C kodu ve 3
E kodu uçak park yerlerine yer sağlamaktadır. Uçak park yerleri burun
germe/itme düzenlenmesine göre tasarlanmıştır, lineer konsepttedir.
7 yolcu iniş - biniş köprüsü uçak park yerlerine hizmet edecektir. Doğu yönünde
olan en uzaktaki yolcu köprüsü Çoklu Apron Rampa Sistemi (Multiple Aircraft
Ramp System - MARS) tipi olarak hizmet edecektir. Uçak park yerleri ile terminal
binası arasındaki mesafe kat yükseklikleri, bağlantı köprüleri ve çeşitli uçak
türlerine hizmet eden yolcu biniş köprüleri için ICAO standartlarında tavsiye
edilen eğimler düşünülerek belirlenmiştir.
Mevcut pistin uzatılması ve yeni pistin yapımı için daha fazla alana ihtiyaç
duyulmuştur. İhtiyaç duyulan alan dere deplesesi yapılarak sağlanmıştır. Projenin
1. Safhasında Çakıllı derenin derivasyonu yapılmıştır (ÇED süreci başlamadan
önce tamamlanmıştır). Hidrolojik ve hidrolik hesapları yapılırken Değirmenlik
22
yağış istasyonuna ait Yağış – Şiddet – Süre – Tekerrür eğrilerinden
yararlanılmıştır. Yağıştan akışa geçen taşkınların hesaplanması büyük havza
olması nedeniyle “Sentetik Yöntem” kullanılarak hesap yapılmıştır.
Şekil 6 ve Şekil 7’te Ercan Havaalanının mevcut durumu, uzatılması istenen pist
ve yapılmış olan dere deplesesi gösterilmiştir. Mevcut dere doldurulurken, yeni
dere kazısından çıkan toprak kullanılmıştır.
Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere
Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi
23
Dere deplesesi konusunda Lefkoşa Kaymakamlığı’ndan görüş alınmıştır.
1.4.
Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel
Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri
Ercan Havaalanına gelen uçak tipleri A319, A320, A321, B734, B737’dir. Son 5
yıldaki iniş kalkış istatistiklerine bakıldığında, genelde %10 civarı bir artış olduğu
görülmektedir. 2014 yılında ise % artış oranı %12,3 olmuştur.
Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği
Uçak
Sayıları
Gelen Uçak
Giden Uçak
Toplam
% Artış
Oranları
2010
8815
8816
17631
-
2013
10934
10922
21856
2014
12461
12454
24915
2015
(OcakHaziran)
6111
6113
12224
10,00% 11,10% -0,80%
12,30%
6%
2011
9813
8778
19591
2012
11017
11014
22031
Şekil 8’de X ekseninde yıllar, Y ekseninde ise gelen giden yolcu sayıları
gösterilmektedir. Şekilde’de görüldüğü gibi gelen-giden yolcu sayısı toplamı her
geçen yıl artmaktadır. 2015 yılına ait data Ocak-Haziran ayları arası yolcu
sayılarını göstermektedir.
24
Yıllar
Gelen Yolcu
Giden Yolcu
3500000
3000000
2500000
1394553
2000000
1500000
1000000
500000
1078018
1480606
1620237
1227266
801123
1382595 1474132 1616668
1073208 1215945
786841
0
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları
İstatistiklere bakıldığında yolcu sayısında kademeli bir artış oldupu ve kapasite
artışına ihtiyaç duyulduğu gözlemlenmektedir.
Ercan Havaalanına Türkiye Cumhuriyeti’nden uçaklar gelmektedir. Mevcut
durumda A319, A320, A321, B734, B737 uçak tipleri iniş- kalkış yaparken,
gelecekte Kuzey Kıbrıs’ın uluslararası dolaşıma açılacağı düşünülürse talep daha
da artacak, daha büyük uçaklara hizmet verilebilecektir.
Airbus A319 uçak özelliklerine bakılırsa, A320 serisinin en küçük üyesi olup, 220
yolcu kapasitelidir (Aviation Guide, 2015). Boing 737, 168 yolcu kapasitesine
sahiptir.
25
Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti
Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti
26
Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası
İniş kalkış istikametleri Şekil 9 ve Şekil 10’de verilmektedir. Verilen istikametler,
yenilenen havaalanı işletmeye açıldıktan sonra yeniden belirlenebilir/değişebilir.
Yeni pist varolan piste paralel olarak yapılacaktır.
Şekil 11’de ise IAP tarafından verilen, Sivil Havacılık Kontrolündeki hava
sahasını göstermektedir. Uçaklar uçuşları sırasında kontrol sahaları içinde veya
kontrollu sahalar dışında, seyir seviyeleri tablosunda belirtilen uçuş seviyelerini
seçerek uçmaktadır (AIP-ENR 1.7-1, 2002).
1.5.
Proje
Kapsamında
Depolanacak
Yakıt
Türleri,
Depolama
Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi
Hava ve kara araçlarının yakıtları Yeni terminal binasının doğusunda yer alması
planlanan Akaryakıt Tesisinde depolanacaktır. Havacılıkta uçaklarda JET fueller
(jet kerosen veya jet gasolin) kullanılır. Ercan Havaalanına iniş- kalkış yapan
uçaklar incelendiğinde genelinin JET A1 yakıtı kullandığı görülür.
27
Yakıtlar gemi ile getirilip özel tankerlerle havaalanına taşınıp, özel yakıt
tanklarında depolanır. Uçaklara ikmal yapılabilmesi amacıyla özel tankerler ile
uçaklara taşınır.
Yeni proje ile Hidrant Sistem alternatifi düşünülmektedir.
1.6.
Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi
ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi.
Yapılan araştırmalar ve istatistiklere göre, KKTC’ye iniş kalkış yapan uçak sayısı
ve dolaysıyle yolcu sayısı gelecekte artacaktır.
Söz konusu proje ile Ercan Havaalanı kapasitesi artırılacak, varolan pist
uzatılacak, paralelinde yeni pist, apron, taksiyolu (PAT), daha konforlu
uluslararası standartlara sahip terminal binası yapılması planlanmaktadır.
Proje alanının başlıca seçiliş nedenleri aşağıdaki gibidir;
 Ada ülkesi olması nedeniyle, toprağın sınırlı olması. Çevresel açıdan uygun
olması,
 Yeni bir alanda yeni bir havaalanı yapılması yerine varolan Ercan
Havaalanının geliştirilmesi tercih edilmiştir.
 Mevcut Ercan Havaalanının 38 yıldır hizmet vermesi, ve özellikle PAT
sahasının yenilenme ihtiyacı,
 Mevcut
teknolojinin
geliştirilmesi,
havalimanı
operasyonlarının
etkinliğinin artırılması,
 Ekonomik değerinin artacak olması,
 Çevredeki arazilerin kamulaştırmaya uygun olması,
 Mevcut kapasite artırılarak gelecekte yeni havalimanı açılması ihtiyacını
azaltması.
1.7.
Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi
Proje keşif bedeli 3,200,000 € olarak hesaplanmıştır.
28
Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve
1.8.
KKTC’de bulunan havaalanları yönetim, kontrol ve denetimin, bu havaalanları
civarında uçan uçakların güvenliğini düzenleyen yasa Fasıl 300 “Havaalanları
Yasası” olarak isimlendirilir. Yasa tüm Devlet Havaalanları ve Ruhsatlı
Havaalanlarını kapsar. Havaalanları ile ilgili bakanlık Ulaştırma Bakanlığı, ilgili
daire ise Sivil Havacılık Dairesi’dir.
Fasıl 300 yasasının, 7. Bendi Havaalanlarının yapımı ve işletimi konusunda
aşağıdaki maddeleri içerir.
(2) Aşağıdaki koşullara bağlı olarak, yapım ve geliştirme izni Bakanlar
Kurulu tarafından, havaalanı lisansı ve havaalanı çalıştırma sertifikası ise
Bakanlıkça verilir. Sözkonusu izinler süreye ve yükümlülüklere
bağlanabilir.
(A)
Kamu düzeninin, kamu yararının ve kamu sağlığının tehlikeye
girebileceği kanaatini haklı kılacak nedenlerin varlığı halinde hiçbir
suretle havaalanı yapım ve geliştirme izni ile lisans ve çalıştırma
sertifikası verilmez.
(B)
Verilen iznin kapsamı dışında bir kullanım durumunda veya
işletmecinin sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde, havaalanı
lisans ve çalıştırma sertifikası Bakanlık tarafından iptal edilir.
(C)
Ruhsatlı havaalanları kamu yararının gerektirmesi halinde Zorla
Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılır.
(3) Havaalanı yapım, geliştirme, lisanslandırma ve çalıştırması ile ilgili usul
ve esaslar Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi
Gazete’de yayımlanacak bir Tüzükle düzenlenir.
24 Mayıs 2012 tarihinde eski adıyla KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı,
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ercan Havaalanı’nın “İşletme Haklarının
Devredilmesine İlişkin” İhale Şartnamesi yayınlamıştır. İhaleyi alan şirket T & T
Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. olmuştur. 25 yıllık süre ile Havaalanı
29
tesisleri ve müştemilatının, ulusal ve uluslararası standartlarda, dökümanlarda
ve/veya Sivil Havacılık Mevzuatında belirtilen esaslara göre işletilmesi T & T
Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic.’e devredilmiştir.
KKTC Ulaştırma Bakanlığı ve TC Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan projeler
ÇED kapsamında değerlendirilmiştir.
1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve
İşlemlerin Kısaca Açıklanması
Mayıs 2012 tarihinde Ercan Havalimanı için ihaleye çıkılmış ve ihale
sonuçlanmıştır. İhale şartnamesi ekte verilmiştir.
Projenin yer alacağı alan belirlenmiştir. Kamulaştırmalar Bakanlar Kurulu kararı
ile yapılmıştır. Kamulaştırılan alanlar ve parsellerin listesi ekte verilmiştir.
Avan projeler çizilmiştir. Vaziyet planı çalışmaları tamamlanmıştır.
Proje alanı Jeoloji Maden Dairesi’nin verdiği keşif raporu doğrultusunda Zemin
Etüdü yapılmıştır.
Vaziyet planında gösterilen Pist, Apron ve Taksiyolu (PAT) sahaları için arazi
çalışmaları başlamıştır.
Tünel kazı çalışmaları başlamıştır.
Yeni yapılması planlanan pistin dere ile çakışması nedeniyle, Dere deplesesi
yapılmıştır. Dere derivasyonu %5 eğimle Trapez Kesit olarak yapılmıştır.
Yükseklik 5,00 metre, taban genişliği 20,00 m olarak alınmıştır. Ekte Dere
Derivasyon Profil Tip ve Kesitleri bulunmaktadır.
30
1.8.2. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak
izinler)
İnşaat Öncesi:
ÇED sürecinin tamamlanmasıyla, uygulama projeleri hazırlanacaktır.
Taşınmaz malların kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Kamu yararının
gerektiği halinde Zorla Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılacaktır.
Ağaçların kesilmesi ile ilgili Orman Dairesi ile protokol imzalanacaktır.
İnşaat:
Mimari, statik, elektrik, mekanik ve elektro-güvenlik sistemlerine ait uygulama
projeleri ilgili bakanlık/devlet organları/KTMMOB vize bürosu onayı alındıktan
sonra uygulamaya konulacaktır.
Gerekli izin, vize, onay ve ruhsatlar alınacaktır.
Proje Havaalanı projesi olduğundan ilgili mevzuatlara bağlı izinler alınacaktır.
Proje kapsamında yapılacak yollar ile ilgili Karayolları Dairesiyle koordineli bir
şekilde çalışılacaktır.
18/2012 Çevre Yasası kapsamında varolan ve çıkartılacak tüm tüzük usul ve
esaslarına uyum sağlanacaktır.
60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski eser
bulgusuna rastlanması durumunda, çalışma durdurulup Eski Eserler Dairesi’ne
bilgi verilecektir.
İşletme:
Ulaştırma Bakanlığınca “Havaalanı Lisansı” ve “Havaalanı Çalıştırma
Sertifikası” alınacaktır.
Fasıl 300 Havaalanları Yasası kapsamında işletilecektir.
1.8.3. Zamanlama Tablosu
Proje 6 safhada tamamlanacaktır. Safhalar aşağıdaki gibi olacaktır.
 1. Safha - Dere deplesesi,
31
 2. Safha - Yeni arazi sınırları belirlenecek,
 3. Safha – Tünel ve Yolların İnşası
 4. Safha – Mevcut Pistin Uzatılması
 5. Safha – Yeni Apron İnşası
 6. Safha – Terminal Yapısı ve Yolların İnşası
Zamanlama ve proje aşamasının bitişi yasal sebepler nedeniyle henüz netlik
kazanmadığından, ÇED raporuna zaman tablosu eklenmemiştir.
1.8.4. Projeye İlişkin Finans Kaynakları
Mayıs 2012 tarihinde imzalanan ihale kapsamında, proje ile ilgili finans T & T
Havaalanı İşletmeleri tarafından karşılanacaktır.
32
BÖLÜM II.
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç
noktada değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut
Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın
Çevresinin, Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım
Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin,
Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların
Harita Üzerinde Gösterimi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve
Yakın Çevresinin Fotoğrafları (renkli)).
Proje alanı, mevcut Ercan Havalimanı’dır. Söz konusu proje ile Ercan Havalimanı
yeniden yapılandırılıp kapasite artışı yapılacak, yenilenecektir. Proje alanı ekte
bulunan
parsellerde
yer
almaktadır.
İstimlak
sınırları Tapu
Planında
gösterilmiştir. 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete ile Ercan Devlet Havalimanı’nın
yapılandırılması için gerekli kamulaştırmalar yapılmıştır.
Proje alanının 9,00 km kuzey batısında Haspolat Sanayi Bölgesi bulunmaktadır.
Bölgede alüminyum, metal, inşaat, plastik, boya, konfeksiyon, gıda vb. birçok
fabrika bulunmaktadır.
Proje alanının 12,30 km kuzey batısında Güngör Düzenli Depolama Alanı
bulunmaktadır. Mevcut durumda 9 büyük Belediye tarafından çöpler alana
taşınmakta, günlük ortalama 500 ton’luk çöp düzenli ve kontrollu bir şekilde
depolanmaktadır.
Proje alanının 6,4 km kuzey batısında, Kuzey ve Güney Lefkoşa’nın atıksularının
arıtıldığı Haspolat Atıksu Arıtma Tesisi bulunmaktadır. Tesisin günlük arıtma
kapasitesi 30000 m3/gün’dür. Yeni arıtma tesisinin hemen yanında Sulak Alanlar
kapsamında bulunan eski arıtma tesisi bulunmaktadır.
33
Proje alanının 5,6 km kuzeyinde Balıkesir köyü bulunmaktadır. 3,9 km kuzey
doğusunda Meriç köyü; 2,5 km güney doğusunda Kırklar köyü, 5,9 km güney
batısında Birleşmiş Milletlere kontrolünde bulunan “Buffer Zone- Ara Bölge”
bulunmaktadır. Proje alanının 1,5 km doğusunda Devlet Üretme ÇiftlikleriÇömlekçi Çiftliği bulunmaktadır.
Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları
Tablo 3’te proje alanında birkaç noktanın WGS 84 Datum sistemine göre
koordinatları verilmiştir.
Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta
Y
549166.81
549275.73
549169.65
549018.91
549059.50
549117.16
X
3890607.26
3890564.45
3890294.56
3890353.80
3890402.22
3890494.10
34
Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü
Şekil 14 Proje alanının güneyi
35
Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit
Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel
36
Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası
2.2. Proje Alanının Planlama Bilgileri (İlgili paftaların raporun ekinde yer
alması).
Proje alanı, Tapu ve Kadastro Dairesi’nden alınan Tapu Planı üzerine
yerleştirilmiş şekilde verilmiştir. Proje alanının büyük bir kısmı varolan Ercan
Havaalanı sınırları içerisindedir. Projenin genişletilmesi ile ihtiyaç duyulan
arazilerin bir kısmı orman alanı içerisinde, bir kısmı özel mülk, askeri arazi
içerisinde kalmaktadır.
ÇED raporunun olumlu sonuçlanması durumunda, Orman Alanı ile ilgili protokol
imzalanacaktır. Özel mülk ve askeri alanlar Bakanlar Kurulu Kararı ile
kamuşlaştırılmıştır. Ekte Pafta/Harita ve Parsel No’ları verilmektedir.
Fasıl 300 Havaalanları Yasası aşağıdaki maddeyi içerir;
“Bakanlar Kurulu, bu Yasanın uygulandığı bir havaalanından 8 km (sekiz
kilometre)’ye kadar olan mesafe içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her
ne şekilde olursa olsun başka herhangi bir şeyin o havaalanı civarında uçan
37
uçaklara tehlike teşkil ettiğinin saptanması halinde, Resmi Gazete’de
yayımlanacak bir Emirname ile Devlete ait havaalanında, Müdürü veya
yetkilendireceği temsilcisini, ruhsatlı havaalanında ruhsat sahibini veya
yetkilendireceği temsilcisini:
(a) Bu gibi bina, yapı, inşaat veya ağaç veya şeyi Emirnamede belirleneceği
şekilde oradan kaldırmak veya değiştirmek; ve
(b)Emirname ile verilen yetkileri kullanmak için gerekli olacağı kadarıyla
Emirnamede belirlenebilecek şekilde böyle bir araziye, taşıt araçları ile olsun veya
olmasın, girmek veya üzerinden geçmek için yetki verebilir. “ Bu nedenle 8 km
çevresine yapılacak yapılaşma için gerekli izinlerin alınması gerekir.
Proje alanı, Fasıl 96 sınırları içerisindedir.
Söz konusu 8 km ve çevresi için özel imar emirname çalışması yapılması önerilir.
Lefkoşa İmar Planı Haritası ekte verilmiştir. İmar Planı Haritası’na göre Ercan
Havaalanı sınırları içerisi “planlama alanı dışı” olarak gösterilmektedir. Lefkoşa
İmar Planı çerçevesinde ülkesel çevre yolu yani kentsel ana yerleşim alanını bölen
dıştan dışa trafiği taşıyan ülkenin diğer bölgeleri ile Plan Alanı , Ercan Havaalanı,
üniversite, sanayi bölgeleri , spor sitesi ile ana kentsel ulaşımı sağlayan yol
yapılması planlanmaktadır (Lefkoşa İmar Planı).
Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan Ülkesel Fiziki Planda, havaalanının yoğun
dönemlerde kapasitesinin üzerinde taleplere hizmet vermekte sorunlar yaşamakta
ve yetersiz kaldığı, ayrıca uluslararası doğrudan uçuşlar için yeterli kapasiteye
sahip olmadığına değinilmiştir. Ayrıca, havaalanlarında yakın yerleşmelerde
insan sağlığı açısından rahatsızlık ve gürültü kirliliği oluştuğu belirtilmiştir (ÜFP,
2015).
Proje ile kapasite artırılacak olup, çevreye yayılan gürültü miktarının en aza
indirilmesi için gerekli tüm önlemler alınacaktır.
38
2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların
Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi,
Bu Alanların Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita
Üzerinde Gösterimi (ilgili kurumların görüşleri).
 Özel Çevre Koruma Alanları (ÖÇKB): Proje alanı yakın çevresinde Çevre
Yasası kapsamında bulunan ÖÇKB bulunmamaktadır.
 Sulak Alanların Korunması: Çevre Yasası kapsamında “Su ortamlarının ve
Sulak Alanlarının Korunması Tüzüğü” oluşturulmuştur.
Tüzükle
KKTC’de korumaya alınan önemli sulak alanlar belirlenmiştir. Ercan
Bölgesine yakın korumaya alınan sulak alanlar;
Haspolat Arıtma: 6,80 km kuzey batı yönünde
Haspolat Göleti: 11,48 km kuzey batı yönünde
Demirhan Göleti:10,80 km kuzey batı yönünde
*Harita uzunluğu verilmiştir.
39
Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi,
2015)
 Yabani Hayatı Koruma Alanları: Ercan Havalimanı çevresi “Sürekli Av
Koruma Bölgesi” içerisinde yer almaktadır. Bu bölgelerde avlanmak
yasaktır (KKTC Av Haritası, 2014).
 Arkeolojik ve Tarihi Değeri Olan Alanlar: Pafta/Harita XXII.60 E 2 66
no’lu parselde Klasik- Helenistik döneme ait antik mezar olduğu tespit
edilmiştir. Kırklar bölgesinde, Pafta/Harita XXXI.12.W1, 106 no’lu
parselde, Timbu mevkiinde, Kırklar Türbesi (Ayii Saranta) bulunmaktadır.
Şantiye sırasında, ayni bölgede yine heykel bulunmuş ve Eski Eserler
Müzeler Dairesi tarafından 2 haftalık süre ile araştırma yapılmıştır. Proje
alanının 5,00 km doğusunda, P/H XXII.53.W2, Gaziköy 1 numaralı
parselde Arif Paşa Su Kemerleri bulunmaktadır.
40
60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, ÇED raporunun olumlu çıkması
durumunda inşaat aşaması devam edecektir. İnşaat sırasında herhangi bir
taşınır ya da taşınmaz eski esere rastlanması durumunda Eski Eser ve
Müzeler Dairesi’ne haber verilmesi gerekmektedir. Ekte Eski Eserler ve
Müzeler Dairesi’nin görüşü bulunmaktadır.
2.4. Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve
Tasarrufu Altında Bulunan Araziler
2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler
Proje alanının güneyinde bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı Kırklar Kışlası
Beyköy
askeri
alanına
taşınmış,
alan
Bakanlar
Kurulu
Kararı
ile
kamulaştırılmıştır.
2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş
Alanlar
Proje alanına ait mülkiyet durumu eklerde verilmiştir.
2.5. Proje Alanının Mülkiyet Durumu (Proje Kapsamında Yapılacak
Kamulaştırma, Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet
Durumu (gerek proje alanı gerekse yol yapımı için kamulaştırılacak alan
içerisinde bulunan yapı adedi ve nüfus bilgileri hakkında da bilgi verilmeli,
kamulaştırılacak alanların harita üzerinde gösterimi yapılmalıdır).
Yol yapımı için kamulaştırılacak alanda bina bulunmamaktadır. Proje
kapsamında yeni terminal binasına ulaşmak amacıyla yeni yol ve tünel
yapılacaktır. Ekte proje alanının mülkiyet durumu ile ilgili belgeler sunulmuştur.
41
2.6. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri
Proje alanına Lefkoşa – Gazimağusa yolu üzerinde bulunan “Yonca Çemberi”
üzerinden güney istikamete “Ercan Havalimanı Yolu’na” dönülür. 6,60 km sonra
mevcut Ercan Havaalanı’na ulaşmak mümkündür.
Yapılması planlanan yeni terminal binası için, Ercan Havalimanı Çemberi’nden
Gaziköy istikametine (doğu yöne) dönülerek, daha sonra Kırklar Köyü - Luricina
istikametinde 0.2 km sonra proje alanına ulaşmak mümkündür.
2.6.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan
Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi
Proje alanı çevresinde, Lefkoşa- Ercan Havaalanı yolu, Gaziköy-Paşaköy yolu ve
Kırklar köyüne giden yol bulunmaktadır.
Ercan Havaalanı yolu, Lefkoşa- Mağusa istikametinde giden araçların Ercan
Havaalanı veya Meriç, Gaziköy, Paşaköy, Vadili vs. köylerine gitmek için
kullandıkları yoldur. Söz konusu yol, havaalanı girişinde bulunan çembere kadar
devam etmektedir.
Ercan Havaalanı çemberinden doğu istikamete devam edildiği takdirde, Gaziköy
yoluna girilir. Yeni proje kapsamında bu yol 2 gidiş- 2 geliş olmak üzere
genişletilecektir.
Kırklar Yolu ile mevcut şantiye alanına girmek mümkündür. Kırklar yolu
yapılması planlanan proje ile değiştirilecektir. Yol iptal edilip, yerine tünel ve
devamında kavşak yapılacaktır. İnşaat sırasında Kırklar köyü halkının olumsuz
etkilenmemeleri amacıyla geçici yol yapılacaktır.
42
2.6.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak
Yollar Harita Üzerinde Gösterimi
İnşaat sırasında proje alanında kullanılacak yollar mevcut yollardır. Kırklar ve
Akıncılar köy halkının kullanabilmesi için geçici alternatif yol hazırlama
çalışması başlamıştır.
İşletme sırasında kullanılacak yollar Tapu Planı üzerinde gösterilmiştir.
2.6.3. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri
Bu konuda verilebilecek başka bir ulaşım alternatifi bulunmamaktadır.
43
BÖLÜM III
PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL
ÖZELLİKLERİ
3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye
göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi)
Havaalanları Yasası gereğince, havaalanından 8 km’ye kadar olan mesafe
içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her ne şekilde olursa olsun Bakanlar
Kurulunca Tehlikeli Engelleri kaldırma yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle
çevreye yapılacak bina ve tesislerin izin alınmadan yapılması mümkün değildir
(Fasıl 300).
Projeden belirlenecek etki alanı belirlenirken, fiziksel ve biyolojik etki alanının
proje alanının 2,0 km çevresinin inşaat ve işletme aşamasında etki altında olacağı
düşünülmektedir.
Projenin hayata geçmesiyle Ercan Havaalanı kapasitesi yaklaşık olarak 2 katına
çıkacaktır. Kapasitenin artmasıyla, gelecekte uçakların iniş – kalkış sayısı artacak,
dolaysıyle çevreye yayılan mevcut kirlilik yükü de artacaktır.
Projenin inşaat safhasında toz ve gürültü kirliliği olumsuz çevresel etkileri
oluşacaktır. Oluşacak kirlilik yükü ileriki bölümlerde ayrıntılı olarak
açıklanmıştır. İnşaat safhasında oluşan kirlilik yükü geçici olup projenin hayata
geçmesiyle son bulacaktır.
Projenin hayata geçmesiyle sürekli olarak etkilenecek alanlar bulunmaktadır.
Proje kapsamında dere yatağının yönü değiştirilmiş, yeni dere yatağı açılmıştır.
Doğal ekosistem zarar görmüş, dere deplesesi sırasında derede varolan habitat yok
olmuştur. Proje kapsamında yapılması planlanan pist ve yol, tünel yapımı için
proje sınırları içerisinde yer alan orman alanları tahrip edilecektir.
Havalanlarının en büyük sorunlarından biri de uçakların yarattığı gürültü
kirliliğidir. Yapılan ölçümler sonucunda, uçakların hava alanına 2,5 km uzaklıkta
44
bulunan Kırklar köyüne gürültü etkisi yarattığı fakat 1,0 km uzaktan sonraki
alanlarda gürültünün rahatsız edici düzeyde olmadığı görülmüştür.
Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi
3.2. Proje Alanı ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü
Mevcut proje alanında Ercan Havaalanı 1977 yılından itibaren hizmet
vermektedir. Bölgede havaalanından kaynaklı uçaklardan ve araçlardan çıkan
emisyonlar, gürültü proje alanındaki mevcut kirlilik yükünü oluşturmaktadır.
Proje alanına en yakın yerleşim yeri 2,50 km uzaklıkta Kırklar köyüdür. Mevcut
yerleşim yerinin gürültü kirliliğinden etkilendiği düşünülmektedir. Hakim rüzgar
yönüne bakıldığında, rüzgar yönünün batı olduğu görülür. Bu nedenle uçaklar
batıya doğru iniş ve kalkışlarını gerçekleştirirler. Oluşan hava kirliliği batıya
doğru yönelmektedir. Proje alanının batı tarafı incelendiğinde, boş arazilerin
olduğu görülmektedir.
45
Proje alanının 12,1 km uzağında Güngör Düzenli Depolama Alanı bulunmaktadır.
Depolama alanı kontrollü bir şekilde çalıştığından ve proje alanına uzak
oluşundan kuş çekici etken olarak görülmemektedir. Proje alanı çevresinde
düzensiz depolama alanı bulunmayıp, bölgedeki çöpler Değirmenlik Belediyesi
tarafından toplanıp Güngör Düzenli Depolama alanına taşınmaktadır.
Proje alanı sınırları içerisinden Çakıllı Dere geçmektedir. Çalışma grubunun proje
alanına ziyaretleri ve gözlemleri sırasında dereden akış gözlemlenmemiştir.
Varolan ve gelecekte kapasitesi artırılacak havaalanının yarattığı hava kirliliği
emisyonlarının
Çakıllı
Dere’ye
etkisini
belirlemek
amacıyla
analiz
yapılamamıştır. Hakim rüzgar yönünün batı yönünde olması nedeniyle,
Havakirliliği emisyonlarının su kalitesini çok fazla etkilediği düşünülmemekte
fakat akışın olduğu aylarda gerekli kimyasal analizlerin düzenli olarak
yaptırılması gerekmektedir.
Ercan Havaalanı’na en yakın Hava Kalitesi istasyonu Lefkoşa’da bulunmaktadır.
Lefkoşa İstasyonuna ait veriler, Çevre Koruma Dairesi, Hava Emisyon
Şubesi’nden alınmıştır. Lefkoşa bölgesi hava kalitesi verilerinin Hava Kalitesi
Kontrolü Tüzüğü’nde bulunan Hava Kalitesi Sınır değerlerinin altında olduğu
görülmektedir.
46
47
3.3. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji
Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu.
İnceleme alanında, Güncel Çökel (Q6ba), Geç Kuvaterner yaşlı (Q6ba, Q2b, Q5b,
Q4b) Karasal Sekileri; Mesarya Grubu'na ait Geç Pliyosen yaşlı Lefkoşa Kumtaşı
(Tml); Erken Pliyosen-Geç Pliyosen yaşlı Çamlıbel Marnı (Tmç) bulunmaktadır.
Bu birimleri litolojik olarak gençden yaşlıya doğru aşağıdaki gibi gösterebiliriz.
Proje alanında bulunan birimler;
 Güncel Çökel (Q6ba); İnceleme alanı içerisinde en genç birim olup;
akarsu çökelleri olan çakıl ve kumlardan oluşmaktadır. Birim Ercan
Havalimanı’nın güney doğusunda bulunan dere yataklarının içerisinde
güncel çökeller olarak bulunmaktadır. Birim Holosen yaşlıdır.
 Karasal Sekiler (Q2b, Q4b ve Q5b); K.K.T.C.’de gözlemlenmekte olan
karasal sekiler genelde çakıltaşlarından oluşmaktadır. Bu birimler Geç
Kuvaterner yaşlıdır.
İnceleme alanı içerisinde yapılmış olan gözlemlerde Q2b karasal sekisinin geniş
mostralara sahip olduğu gözlemlenmiştir; Q4b ile simgelenen karasal sekisi de
inceleme alanının GüneyDoğusunda mostralar olarak bulunmaktadır.
 Lefkoşa Kumtaşı (Tml); Az miktarda çakıltaşı ve marn arakatmanı içeren,
kalın katmanlı kumtaşlarından oluşmaktadır. Lefkoşa kumtaşı sarımsı açık
kahverengi ve koyu sarı renkli olup; içerisinde bulunan çakıllar küçük ve
iyi yuvarlanmıştır. Bu birim Geç Pliyosen yaşlıdır.
 Çamlıbel Marnı (Tmç); Genelde sarımsı-yeşil renkli kil ile gri renkli
marnlardan oluşmakta olup; seyrek olarak kumtaşı arakatmanları
içermektedir. Marnlar açık gri, mavimsi gri renkli olup belirsiz
katmanlanmalıdır. Bu brim Erken-Geç Pliyosen yaşlıdır.
48
Harita 2 Bölgeyi Gösteren Jeolojik Harita. (Hakyemez, et al. (2000))
3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem
Haritasının rapora eklenmesi)
Çalışma alanı incelendiğinde ve jeofizik etüdlerin yapıldığı noktalarda herhangi
bir faya rastlanmamıştır. Bazı literatürlerde çalışma alanının 5.5 ve 6.18 km
kuzeybatısında iki adet kırık zonu olduğu tespit edilmiştir (MTA (2007)).
49
Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi’nden Alınan
Kıbrıs CivarıDepremler (Magnitüd ≥ 4.5)
Şekil 21 Deprem İvme Haritası – Sıkı kaya ve/veya alüvyon için
(Algermissen andRogers, (2004))
50
Algermissen ve Rogers’ın verdiği sıkı kaya ve/veya alüvyon içn Deprem İvme
Haritası Şekil 21 kullanıldığında bölgenin ivmesi (Ao) = 0,24-0.26g olarak
alınabilir.
3.5. Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu
Tektonik ve Paleoceografik İlişkiler
Akdeniz’de yer alan Kıbrıs Adası’nın aktif ve kompleks bir neo-tektonik tarihçesi
mevcuttur. Ada Afrika, Arap ve Avrasya levhalarının üçlü kesişme (triple
junction) bölgesinin yakınında yeralmaktadır.
Kıbrıs Adası birçok bölünmüş tektonik yapının kolajından oluşmaktadır; bunlara
Helenik yayı (Hellenic arc), Ege bölgesi graben (Aegean graben) sistemi,
Anadolu ve Sinai mikro levhası ve birkaç okyanus havzası dahildir. Erken
Mesozoik döneminden beri bu levhalarda gerçekleşen dalma-batma (subduction),
riftleşme (rifting), kıta-kıta çarpışması (continentcontinentcollusion), transform
fay (transform faulting) oluşumu adada mevcut olan farklıtektonik yapıların
oluşmasını sağlamıştır (Dewey et al. (1973); Dewey and Şengör (1979);Robertson
and Dixon (1984), Şengör et al. (1985); Dercourt et al (1986); Gealey
(1988);Anastasakis and Kelling (1991); Robertson et al (1991)).
51
Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes
denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison
et al. (2004))
Levhaların etkileşiminin kompleks yapısından olsa gerek adanın neotektonik
yapısının oluşumu için iki farklı teori mevcut. Biri; Eratosthene denizdağının
(Eratosthenes seamount) ve Kıbrıs’ın güney sahilinin arasında bulunan Cyprean
ark (Kıbrıs Yayı) olarak adlandırılan dalma zonunun Miyosen döneminde adayı
yükseltmesi (Gass and Masson-Smith (1963); Woodside (1977); Kempler and
Ben-Avraham (1987); Robertson (1990); Robertson et al. (1994); Garfunkel
(1988); Robertson (2000)). Cyprean ark diğer adıyla Kıbrıs yayı güneyde Afrika
Levhasıyla birlikte kuzeyde Anadolu levhasının birbirine yakınsaması temsil eden
bir sınır olarak da adlandırılabilir. (Barka et al. (1995), Gülbay (2009)) Bir diğeri
de; doğrultu atım tektonik hareketinin bölgeye hakim olduğu ve dalma zonunun
adanın altında mevcut olmadığı. (Kempler et al. (1994); Vidal et al. (2000) ; Aal
et al. (2001)).
52
Orta Miyosen döneminde oluşan Ovgos fayı (artık aktif değil) adanın kuzeyini iki
tektonostratigrafik alana ayırır: Circum-Trodos topolojisi ve Kuzey Girne
topolojisi. Fay hattı seperatör olarak kabul edilmesiyle birlikte doğu-batı atımlı
bir faydır. Bu fay ortalama olarak adanın kuzey sahiline yaklaşık 25 km uzaktadır
ve Girne topolojisinin de sınırını oluşturmaktadır.
Kuzeye doğru dalan dar açılı normal fayların oluşturduğu coğrafi alan Ovgos
fayını adanın kuzey sahilinden ayırmaktadır. Yapılan sismik kırılma
araştırmalarının sonucunda fay sisteminin tavan bloğunda güneye verjanslı ters
faya (bindirme fayı) rastlanmıştır. Ovgos fayının doğuya doğru sıkışmalı hareketi
ve kuzeydoğuya doğru gidişi Geç Miyosen döneminde gerçekleşmiştir. Erken
Pliosen döneminde, kuzey-güney sıkışması daha baskındı. Pliosen döneminde
gerçekleşen birçok tektonik hareketin sonucunda bazı doğrultu atımlı faylar
kuzey-batı ve kuzey-doğu trendlerin kuaternel deformasyona uğramıştır.
(Harrison et.al. (2004))
53
(Harita 3) Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası
Girne bölgesinde güneyden batıya eğimli geniş açılı bir fay zonu olan Kythrea
yani Değirmenlik fayı da mevcuttur. Fayın aktif döneminin Orta-Geç Miyosin
dönemine denk geldiği bilinmekle birlikte, o dönemde doğu-batı denizaltı
dağsırası yaratıp alt havzayı kuzey ve güney olarak ikiye ayırdığı
varsayılmaktadır. Girne bölgesinde varolan çoğu fayın Orta- Geç Eosen ve Geç
Miyosen-Erken Pliosen dönemi batırmadan kaynaklı olduğu ardından Pleistosen
dönemine kadar kıyasen daha sakin bir dönemle birlikte Girne (Kyrenia)
bölgesinin yükseldiği kanısına birçok çalışmanın sonucunda varılmıştır. (McCay
(2011)) İnceleme alanında kaya düşmesi, su baskını, heyelan vb. doğal afetlere
neden olacak yapı mevcut değildir.
54
3.6. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su
Debileri
19. Yüzyılın sonuna kadar, yeraltı suyu sığ kuyulardan, sıra kuyulardan, küçük
kanallardan ve pınarlardan sağlanıyordu. 20. Yüzyılda ise sondaj kuyuları ile
yoğun bir yeraltı suyu çekimi başlamıştır. Halen Kuzey Kıbrıs’ta halkın ihtiyaç
duyduğu evsel kullanım ve sulama suyu yeraltı yatakları diğer bir deyişle
akiferlerden karşılanmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre yıllık yağış
miktarlarında azalma görülmektedir. Bunun yanında adadaki nüfusun artması ile
su ihtiyacı artmakta, yeraltı sularına olan baskı da artmıştır. Yağışların
azalmasıyla beslenmesi giderek zorlanan kıyı akiferlerinde deniz suyu girişi
artmıştır. Bu nedenle akiferlerde tuzlanma sorunu oluşmuştur. Bunun yanında,
foseptik kuyular, vahşi depolama alanları, sanayi atıkları nedeniyle yeraltı su
kaynakları kirlenmektedir.
Adadaki yeraltı su kaynakları belirli sayıdadır. KKTC’deki akiferler, Güzelyurt
Akiferi, Girne Dağları Akiferi, Güneydoğu Mesarja Akiferi, Lefkoşa – Serdarlı
(Orta Mesarya) Akiferi, Doğu Mesarya Akiferi, Akdeniz – Koruçam Akiferi,
Yeşilköy Akiferi, Büyükkonuk Akiferi, Dipkarpaz Akiferi.
Proje alanına en yakın akifer Lefkoşa – Serdarlı (Orta Mesarya) akiferidir. Coğrafi
dağılımına bakılacak olursa; Haspolat köyü ve yakın kuzeyi, Mineraliköy –
Cihangir – Düzova – Çukurova – Aslanköy; Yine bu hattın güneyinde Margo
Çiftliği yakınından geçen Çakıllı dere civarı ile kuzeydoğusunda Gaziköy –
Paşaköy – Turunçlu ve İnönü’nün kuzeyine kadar dağılım göstermektedir.
Lefkoşa – Serdarlı akiferi eski akarsu çökelleri ile jips ve jipsli kayalardan oluşur.
Kanlıdere yatağı Lefkoşa’nın sınırı kabul edilirse; Kumsal, Köşklüçiftlik,
Yenişehir, Küçükkaymaklı arasında yayılım gösterir.
Büyükkaymaklı- Haspolat kesimindeki hidroloji bölgesi alüvyoner karakterdedir.
Jipsli akifere göre suyu daha tatlıdır. Kanlıdere yatağı çevresinde bulunan
55
Haspolat – Balıkesir hidroloji bölümü doğuya doğru havzayı besleyen Çakıllı dere
ve Gaziköy – Meriç – Aslanköy – Paşaköy arasındaki çakıllı akifer (bölgesel dere
yatakları vardır) Turunçlu’ya kadar uzanır. Akifer kalınlığı 25-30 m civarıdır.
Pliyosen marni gri renkte olup akiferin tabanını oluşturur.
Çalışma alanında gözlenen yeraltı su seviyesi ortlama 11,00 metre olup herhangi
bir akifer sınıfına girmemektedir.
3.7. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su
Debileri
18/2012 Çevre Yasası kapsamında “Su Ortamlarının ve Sulak Alanların
Korunması” Tüzüğü bulunmaktadır. Tüzüğün başlıca ilkelerinden biri kıta içi
yüzeysel suların, yeraltı sularının ve deniz sularının çeşitli kullanım amaçlarına
göre sınıflandırılmasını sağlayacak su kalitesi kriterleri çerçevesinde su
kirliliğinin en yoğın olduğu bölgelerin saptanması ve alınacak tedbirlerin
öncelikle belirlenmesidir.
Son 50 yıldır, Akdeniz ülkelerinde yağış miktarlarında azalma, buharlaşmada
artış, insan nufusunda artış ve tarım için kullanılan su miktarlarında azalma
görülmektedir. Bu sebeplerle su kaynaklarında sıkıntılar ortaya çıkmaktadır.
Araştırmalara göre adada yıllık ortalama yağış miktarı düşmektedir. Kıbrıs
adasına düşen ortalama yıllık yağış miktarı 4523 milyon m3’tür. Fakat coğrafik,
topoğrafik, iklim şartları ve bitki örtüsü nedeniyle yağıştan elde edilen suyun
%80’i buharlaşma ve terleme yolu ile kaybolmaktadır. Yaklaşık 900 milyon m3
su kullanılabilir durumdadır (Ortadoğu Analiz, 2013).
Kuzey Kıbrıs’ın yüzey suları kışın akan derelerden oluşmaktadır. Toplam 38
dereye sahip olan Kuzey Kıbrıs’a ait 10 dere Güney Kıbrıs Rum Kesiminde
56
bulunan ve Kıbrıs’ta yüksek debili nehirlerin doğduğu Trodos dağlarında
doğmaktadır (Ortadoğu Analiz, 2013).
MTA 1996 yılında bir rapor hazırlamıştır. Bu rapora göre Kuzey Kıbrıs’ın yüzey
suyu miktarı 70 milyon m3’tür.
Fakat yapılan başka araştırmalara göre
(Abdürrahim Korukcu ve diğerleri) bu rakam 27 milyon m3’tür.
2011 yılında temelleri atılan ve 2015 yılında tamamlanması planlanan KKTC Su
Temin Projesi mevcuttur. Anamur – Dragon Çayı üzerinde inşa edilen Alaköprü
Baraji’ndan sabit debi esasına göre yılda 75 milyon m3 su taşınması
planlanmaktadır. Söz konusu proje ile Kuzey Kıbrıs’ın 50 yıllık su ihtiyacının
karşılanması planlanmaktadır. Bunun yanında 4824 hektarlık bir alanına
sulanarak zirai gelir elde edileceği düşünülmektedir (DSİ, 2015).
İnceleme
alanı
içerisinde,
Kıbrıs
Ercan
Havalimanı'nın
Güney
ve
GüneyDoğu’sunda mevsimsel akış gösteren Çakıllı Dere ile Çakıllı Dere’nin
kolları olan Demir Dere ile Süngü Dere bulunmaktadır. Çakıllı Dere, Trodos
Dağı’ndan doğmakta; inceleme alanının içerisinde Meriç Köyü'nün alt kısmından;
Gaziköy ve Paşaköy'ün üst kısmından geçerek Gazi Mağusa Körfezi’ne doğru
uzanmaktadır ve burada son bulmaktadır.
3.8. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu
Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi.
Proje alanında İçme suyu kaynakları bulunmamaktadır. Fakat eskiden kalma su
kuyularından sadece kullanma suyu olarak yararlanılmaktadır. Bununda nedeni
temel kayanın suyun kimyasının bozdugundan, su kalitesi sadece kullanma suyu
olarak kullanılmaktadır.
57
3.9. Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin
güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması)
Ercan İstasyonuna ait meterolojik veriler 10 Eylül 2015 tarihinde Meteroloji
KKTC Meteroloji İstasyonları
Dairesi’nden alınmıştır.
58
3.9.1. Basınç
1985- 2014 yılları arası Ercan İstasyonuna ait Ortalama Aktüel Basınç, En yüksek
Ortalama Aktüel Basınç, En Düşük Ortalama Aktüel Basınç değerleri verilmiştir.
Tablo 4 Ercan İstasyonuna ait basınç verileri
Ortalama
Maksimum
En Düşük Ortalama
Aylar
Basınç (hPa) Basınç (hPa) Basınç (hPa)
1003,7
1006,2
1001,0
Ocak
1002,1
1004,8
999,5
Şubat
1000,8
1003,2
998,4
Mart
998,9
1000,9
996,7
Nisan
997,8
999,5
996,1
Mayıs
995,1
996,6
993,6
Haziran
992,3
993,6
990,8
Temmuz
993,2
994,5
991,8
Ağustos
997,1
998,7
995,7
Eylül
1000,9
1002,4
999,3
Ekim
1003,1
1005,0
1001,2
Kasım
1004,0
1006,3
1001,6
Aralık
1006,0
1004,0
1002,0
1000,0
998,0
996,0
994,0
992,0
990,0
988,0
986,0
Aralık
Ekim
Kasım
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Mart
Nisan
Şubat
Ortalama Basınç (hPa)
Ocak
Basınç
Ortalama Basınç (hPa)
Aylar
Şekil 24 Ortalama Basınç grafiği
59
1008,0
1006,0
1004,0
1002,0
1000,0
998,0
996,0
994,0
992,0
990,0
988,0
986,0
Aralık
Kasım
Eylül
Ekim
Ağustos
Haziran
Temmuz
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Maksimum Basınç (hPa)
Ocak
Basınç, hPa
Maksimum Basınç (hPa)
Aylar
Şekil 25 Ortalama Maksimum Basınç grafiği
1004,0
1002,0
1000,0
998,0
996,0
994,0
992,0
990,0
988,0
986,0
984,0
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Basınç (hPa)
Ocak
Basınç, hPa
En Düşük Ortalama Basınç (hPa)
Aylar
Şekil 26 Ortalama Minimum Basınç grafiği
3.9.2. Sıcaklık
Ercan İstasyonuna ait 1985-2014 yılları arasında En Düşük Ortalama Sıcaklık, En
Yüksek Ortalama Sıcaklık, Ortalama Sıcaklık değerleri verilmiştir. En düşük
60
sıcaklık Şubat ayında görülürken, en yüksek sıcaklık Temmuz, Ağustos aylarında
görülmektedir.
Tablo 5 Ercan İstasyonuna ait Sıcaklık Değerleri
En Düşük
Aylar
Ortalama, oC
5,1
Ocak
Şubat
4,9
6,3
Mart
9,7
Nisan
14,3
Mayıs
18,8
Haziran
21,9
Temmuz
21,8
Ağustos
18,7
Eylül
15,0
Ekim
10,1
Kasım
6,7
Aralık
En Yüksek
Ortalama, oC
15,9
16,5
19,6
24,7
29,7
34,2
37,1
37,1
33,6
28,6
22,5
17,6
Ortalama
Sıcaklık, oC
10,1
10,3
12,7
17,0
21,8
26,4
29,3
29,1
25,8
21,2
15,7
11,7
25,0
Sıcaklık, oC
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
Aylar
Şekil 27 En düşük ortalama sıcaklık grafiği
61
En Yüksek Ortalama
40,0
35,0
Sıcaklık, C
30,0
25,0
20,0
15,0
En Yüksek Ortalama
10,0
5,0
0,0
Aylar
Şekil 28 En yüksek ortalama sıcaklık grafiği
Ortalama Sıcaklık
35,0
Sıcaklık, oC
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
Ortalama Sıcaklık
5,0
0,0
Aylar
Şekil 29 Ortalama sıcaklık değerleri grafiği
3.9.3. Yağış
1985- 2014 yılları arası en yüksek yağış değerleri ve toplam yağış değerlerine
bakıldığında; en yüksek yağış miktarı 21 Kasım 1994 yılında, 110,2 mm olmuştur.
62
Ortalama toplam yağış miktarına bakıldığında ise Aralık aylarında daha fazla
miktarda yağmur yağdığı görülmektedir.
Tablo 6 Ortalama toplam ve ortalama günlük maksimum yağış miktarları
Ortalama Toplam Günlük Maksimum Yağış
Aylar Yağış Miktarı, mm Miktarı(Ortalama), mm
52,8
19,4
Ocak
41,7
18,3
Şubat
31,3
13,8
Mart
21,9
11,0
Nisan
22,5
13,3
Mayıs
8,0
6,4
Haziran
5,7
4,4
Temmuz
4,0
3,8
Ağustos
6,5
4,5
Eylül
19,6
10,5
Ekim
41,1
21,6
Kasım
60,7
24,0
Aralık
Ortalama Toplam Yağış Miktarı
70,0
50,0
40,0
30,0
Ortalama Toplam Yağış
Miktarı
20,0
10,0
Aralık
Ekim
Kasım
Eylül
Ağustos
Haziran
Temmuz
Mayıs
Mart
Nisan
Şubat
0,0
Ocak
Yağış Miktarı, mm
60,0
Aylar
Şekil 30 Ortalama toplam yağış miktarı grafiği
63
Günlük Maksimum Yağış (Ortalama)
Yağış Miktarı, mm
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
Günlük Maksimum Yağış
(Ortalama)
5,0
Aralık
Ekim
Kasım
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,0
Aylar
Şekil 31 Ortalama günlük maksimum yağış grafiği
3.9.4. Ortalama Nispi Nem
1985- 2014 yılları arası Nispi Nem Değerleri değerlendirilmiştir. En yüksek Nispi
Nemin Aralık, Ocak, Şubat aylarında olduğu görülmektedir.
Tablo 7 Nispi Nem Değerleri
En Yüksek Nispi Ortalama
Aylar Nem, %
Nispi Nem, %
Ocak
88,5
73,2
Şubat
88,5
72,0
Mart
88,3
67,6
Nisan
85,6
60,9
Mayıs
83,0
55,5
Haziran
79,8
49,9
Temmuz
80,3
50,1
Ağustos
83,8
54,9
Eylül
82,2
55,1
Ekim
81,6
58,9
Kasım
84,9
65,6
Aralık
88,0
72,4
64
En Yüksek Nispi Nem
90,0
Nispi Nem , %
88,0
86,0
84,0
82,0
80,0
En Yüksek Nispi Nem
78,0
76,0
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
74,0
Aylar
Şekil 32 En yüksek nispi nem grafiği
Ortalama Nispi Nem
80,0
Nisbi Nem, %
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0
Ortalama Nispi Nem
20,0
10,0
0,0
Aylar
Şekil 33 Ortalama nispi nem grafiği
65
3.9.5. Sayılı Günler (Ortalama Kar Yağışlı gün sayısı, Ortalama Sisli Gün
Sayısı, Ortalama Dolulu Gün Sayısı vb.)
Yıl içinde ortalama sayılı günlere bakıldığında, 63,6 günün yağışlı, 24,7 günün
orajlı, 2,2 günün dolulu, 21 günün sisli, 50,9 günün puslu, 6,3 günün don olaylı,
0,4 günün ise karlı olduğu görülmektedir.
Tablo 8 Hadiseli Günler
Ortalama
Yağışlı
Gün
Aylar
Sayısı
Ocak
10,5
Şubat
9,4
Mart
7,7
Nisan
5,5
Mayıs
4,7
Haziran
1,4
Temmuz
0,7
Ağustos
0,8
Eylül
1,7
Ekim
5,5
Kasım
6,3
Aralık
9,5
Yıllık
63,6
Toplam
Ortalama
Orajlı
Gün
Sayısı
2,1
1,8
2,3
2,7
3,2
1,5
0,6
0,5
1,1
3,5
2,8
2,6
24,7
Ortalama
Ortalama
Dolulu
Ortalama Puslu
Gün
Sisli Gün Gün
Sayısı
Sayısı
Sayısı
0,1
1,4
4,1
0,1
2,3
3,5
0,1
3,4
4,2
0,2
2,6
3,7
0,1
2,4
4,8
0,0
2,1
5,2
0,0
1,7
6,8
0,4
1,6
7,8
0,1
0,9
3,5
0,1
0,4
2,0
0,1
0,8
2,9
0,9
1,5
2,5
2,2
21,0
50,9
Ortalama
Don
Olaylı
Ortalama
Gün
Karlı Gün
Sayısı
Sayısı
1,9
0,1
2,0
0,2
1,6
0,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,3
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,5
0,0
6,3
0,4
66
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı
12,0
Gün Sayısı
10,0
8,0
6,0
4,0
Ortalama Yağışlı Gün
Sayısı
2,0
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,0
Aylar
Şekil 34 Ortalama yağışlı gün sayısı grafiği
Ortalama Orajlı Gün Sayısı
4,0
3,5
Gün Ssayısı
3,0
2,5
2,0
1,5
Ortalama Orajlı Gün
Sayısı
1,0
0,5
0,0
Aylar
Şekil 35 Ortalama orajlı gün sayısı grafiği
67
Gün Sayısı
Ortalama Dolulu Gün Sayısı
1
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
Ortalama Dolulu Gün
Sayısı
Aylar
Şekil 36 Ortalama dolulu gün sayısı grafiği
Ortalama Sisli Gün Sayısı
4,0
3,5
2,5
2,0
1,5
Ortalama Sisli Gün Sayısı
1,0
0,5
Aralık
Kasım
Eylül
Ekim
Ağustos
Haziran
Temmuz
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
0,0
Ocak
Gün Sayısı
3,0
Aylar
Şekil 37 Ortalama sisli gün sayısı grafiği
68
Gün Sayısı
Ortalama Puslu Gün Sayısı
9,0
8,0
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
Ortalama Puslu Gün
Sayısı
Aylar
Şekil 38 Ortalama puslu gün sayısı grafiği
Ortalama Don Olaylı Gün Sayısı
2,5
1,5
1,0
Ortalama Don Olaylı Gün
Sayısı
0,5
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
0,0
Ocak
Gün Sayısı
2,0
Aylar
Şekil 39 Ortalama don olaylı gün sayısı grafiği
69
0,2
0,2
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,0
0,0
0,0
Aralık
Ekim
Kasım
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
Ortalama Karlı Gün Sayısı
Ocak
Gün Sayısı
Ortalama Karlı Gün Sayısı
Aylar
Şekil 40 Ortalama karlı gün sayısı grafiği
3.9.6. Buharlaşma
1985 – 2014 yılları arası Ortalama Buharlaşma verileri ve En yüksek buharlaşma
değerleri değerlendirilmiştir. En yüksek buharlaşmanın Temmuz ayında 16,1 mm
olduğu görülmektedir.
Tablo 9 Ortalama ve En Yüksek Buharlaşma Değerleri
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ortalama
Buharlaşma,
mm
1,7
2,2
3,3
5,3
7,6
10,2
11,4
10,1
8,2
5,3
3,1
1,9
En yüksek
Buharlaşma
Değerleri, mm
4,0
4,7
6,1
9,4
12,9
15,5
16,1
14,4
11,7
9,5
6,0
4,5
70
Ortalama Buharlaşma
12,0
Buharlaşma, mm
10,0
8,0
6,0
4,0
Ortalama Buharlaşma
2,0
Aralık
Ekim
Kasım
Eylül
Ağustos
Temmuz
Mayıs
Haziran
Nisan
Mart
Şubat
Ocak
0,0
Aylar
Şekil 41 Ortalma buharlaşma değerleri grafiği
18,0
16,0
14,0
12,0
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
Aralık
Kasım
Ekim
Eylül
Ağustos
Temmuz
Haziran
Nisan
Mayıs
Mart
Şubat
En yüksek Buharlaşma
Değerleri
Ocak
Buharlaşma, mm
En yüksek Buharlaşma Değerleri
Aylar
Şekil 42 En yüksek buharlaşma değerleri grafiği
3.9.7. Rüzgar
KKTC Meteoroloji Dairesinin 1985-2014 yılları arasında Ercan Havalimanında
ölçülmüş olan aylık ortalama hâkim rüzgâr yönü, ortalama rüzgar hızı ve
maksimum rüzgar hızlarına ait verilerinden elde edilmiş grafikler aşağıdaki
gibidir.
71
Aylık Hakim Rüzgar Yönleri: Aylık hakim rüzgar yönlerine bakıldığında, yıl
boyunca tüm aylarda hakim rüzgar yönünün batı olduğu görülür.
Şekil 43 Ocak ve Şubat ayına ait hakim rüzgar yönleri
Şekil 44 Mart ve Nisan ayına ait hakim rüzgar yönleri
Şekil 45 Mayıs ve Haziran ayına ait hakim rüzgar yönleri
72
Şekil 46 Temmuz ve Ağustos ayına ait hakim rüzgar yönleri
Şekil 47 Eylül ve Ekim ayına ait hakim rüzgar yönleri
Şekil 48 Kasım ve Aralık ayına ait hakim rüzgar yönleri
73
Mevsimsel Hakim Rüzgar Yönleri:
Şekil 49 Mevsimsel hakim rüzgar yöneri (İlkbahar – Yaz)
Şekil 50 Mevsimsel hakim rüzgar yönleri (Sonbahar – Kış)
74
Maximum rüzgar görülme hızı:
Ercan İstasyonu 1985-2014 Yılları
Arası Max Rüzgar Yönü Görülme
Sıklığı
NNW 80
60
NW
N
NNE
NE
40
WNW
ENE
20
W
E
0
WSW
frekans
ESE
SW
SE
SSW
SSE
S
Şekil 51 En yüksek rüzgar hızı grafiği
3.9.8. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü
meteorolojik hadiseler)
Meteroloji Dairesi’nden alınan bilgiye göre, Ercan 11 ve 29 Pistlerine yan rüzgar
olarak etki yapacak yönler Güneyli (S) ve Kuzeyli (N) yönlerden 25 knot ve üzeri
esen rüzgar şiddetleridir.
Fevk rasatlarında o bölgede bugüne kadar meydana gelmiş olağanüstü
meteorolojik olay 23 Şubat 2011 tarihinde çıkan hortum nedeniyle Ercan Kule ve
birçok birimlerde hasar meydana gelmiştir.
3.9.10. Yan Rüzgar ile İlgili Değerlendirmeler
Rüzgâr, uçuş güvenliği açısından önemli bir meteorolojik parametredir. Uçaklar
iniş veya kalkış sırasında yatay yönde veya dikey yönde rüzgâra maruz
kalabilmektedir. Bu durum uçağın belli bir açıdaki kararlı hareketini engellemekte
75
ve kazalara sebebiyet vermektedir. Uçaklar rüzgârın hâkim olduğu yöne paralel
uçmaktadır. Bu nedenle uçuş pistleri yapılışı sırasında özellikle hâkim rüzgâr
yönüne paralel inşa edilmelidir.
Yan rüzgâr, uçağın hareket ekseniyle belli bir açı yapan rüzgâr olarak
tanımlanmaktadır. Yan rüzgârın uçağa yaptığı açı uçak hareket ekseniyle yaptığı
açının dikliğiyle orantılıdır. Yan rüzgârın kuvvetli olduğu durumlarda uçak
sürüklenebilmektedir. Bu nedenle uçuş pisti yan rüzgâra en az maruz kalacak
şekilde yapılması gereklidir.
Uçağın hızına ve hareket açısına etki eden bir diğer rüzgâr değişkeni rüzgâr
kaymasıdır. Rüzgâr kayması rüzgâr yön ve hızında belirli bir mesafede meydana
gelen
değişiklik
olarak
tanımlanmaktadır.
Yatay
ve
düşey
yönde
gerçekleştiğinden dolayı uçuş güvenliğini direk olarak etkilemektedir. Rüzgâr
kaymasına maruz kalan bir uçakta, kafa ve kuyruk rüzgârı hızla değişiklik
gösterecektir. Bu durumda uçak ne hızlanabilecek ne de yavaşlayabilecektir. Aynı
zamanda uçak kendi orijinal hızını da koruyamayacak ve sadece rüzgâr hızına
göre hareketini sürdürecektir. Bu durum uçağa etki eden kuvvetlerin dengesinin
bozulması açısından çok büyük tehlike oluşturur.
3.9.11. Görüş Mesafesi
Görüş mesafesi yaşanan meterolojik hadiselere göre farklılık göstermektedir.
Bunlar;
Yatay görüş mesafesinin 1 km altına düşmesi durumunda Sis Hadisesi,
Yatay görüş mesafesinin 1 – 5 km arasında olması durumunda Pus Hadisesi
gerçekleşmiş olur.
En fazla sisli hadiseler Mart ayında gerçekleşmektedir. En fazla puslu gün
hadisesi ise Ağustos ayında gerçekleşmektedir.
76
Tablo 10 Görüş mesafesi, Ortalama sisli gün ve Ortalama puslu gün sayısı
Ortalama Sisli Gün
Aylar
Sayısı
1,4
Ocak
2,3
Şubat
3,4
Mart
2,6
Nisan
2,4
Mayıs
2,1
Haziran
1,7
Temmuz
1,6
Ağustos
0,9
Eylül
0,4
Ekim
0,8
Kasım
1,5
Aralık
Toplam Gün
21,0
Sayısı
Ortalama Puslu Gün
Sayısı
4,1
3,5
4,2
3,7
4,8
5,2
6,8
7,8
3,5
2,0
2,9
2,5
50,9
3.9.12. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeler
Meterolojik olaylar, Havaalanları projelendirilirken büyük önem taşırlar. Pist
yönü hakim rüzgar yönüne göre belirlenir. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel ve
rüzgar yönüne karşı olarak iniş – kalkış yaparlar.
Proje alanı rüzgar verileri yine proje alanında bulunan meterolojik istasyondan
alınmıştır. Mevcut pistte yapılan iniş ve kalkışlar hakim rüzgar yönüne karşı
olarak yapılmaktadır. Yapılacak yeni pist de mevcut piste paralel olcaktır.
Dolaysıyle yapılması planlanan yeni pist yönünde iniş ve kalkışlar yine ayni
yönde olacaktır.
3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam
Alanlarının Tespitine yönelik Arazi Çalışması
Proje yeri ve çevresindeki Biyotoplar araştırılırken şu hususlara dikkat edilmiştir.
Flora proje yeri içerisinde, Fauna ise proje yeri ile birlikte, çevresi de dikkate
77
alınarak incelenmiştir.
Ekibimiz proje yeri ve çevresini Eylül ayı içerisinde
incelemeye almış olduğundan çevrede bu mevsimde mevcut olan ekosistemler
tespit edilmiştir. Ancak proje yerinde tespit edilebilen kurumuş otsu bitkiler ile
bu konuda yayınlanmış araştırmalardan da faydalanılarak gerekli inceleme
yapılmıştır.
3.10.1. FLORA
Flora tespitleri proje alanı Eylül 2015 tarihinde 3 gurubda yapılmıştır.
a. Proje alanı içerisindeki ağaçlandırma alanlarında yapılan flora
araştırması:
Orman Amenajman Planı verilerine göre Havaalanı istimlak alanı sınırları
içerisinde kalan ve Havaalanı – Gaziköy yolu inşaat alanı içerisinde kalacak olan
toplam 107.2 Ha. alan 1998-2000 yıllarında ağaçlandırılmıştır. Ağaçlandırılan
alan içerisine Kızıl çam (Pinus brutia), Halepçamı (Pinus halepensis) Kıbrıs
akasyası (Acacia cyanophylla) Servi(Cupressus sempervirens)
dikimleri
yapılmıştır. Ağaçlandırma alanlarında kapalılık oluşmuş, Doğal dal budanması
başlamış, çap 8-20 Cm.ye ulaşmış devlet mülkiyetinde
orman alanlarıdır.
Ağaçlandırma alanlarının saha döküm tablosu aşağıda Tablo 11 ve (Şekil 52,
Şekil 53) verilmiştir. Ağaçlandırma alanlarında endemik, nadir veya nesli
tehlikede olan türlere rastlanmamıştır. Tesbit edilen türler ülkemizde geniş yayılış
göstermektedir.
Tablo 11 Ağaçlandırma (Orman) Alanları Saha Döküm Tablosu
Bölme No. Meşcere Tipi Alanı
Açıklama
(Ha)
41
Kba3-1
6.0
Kıbrıs Akasyası
ÇhÇzKbab3-2
11.5
Halepçamı+Kızılçam
ÇhÇzKbab3-3
7.0
Halep+Kızılçam+Kakasya
78
42
TOPLAM
Kba3-2
ÇhÇzab3
ÇzçhKbab3
Çzb3
BOk
5.7
7.6
20.5
24.9
24.0
107.2
Kıbrıs akasyası
Halepçamı+Kızılçam
Kızılçam+H.çamı+Akasya
Kızılçam
Bozuk Okaliptus meşceresi
Şekil 52 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede Çzb3 Meşceresi ( Kızılçam)
79
Şekil 53 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede ÇhÇzab3 Meşceresi (Halepçamı,
Kızılçam, Servi)
b. Proje alanı içerisinde Ağaçlandırma alanları dışında kalan alanlarda
yapılan flora araştırması
Ağaçlandırma alanları dışında kalan Kıraç arazilerde ve ekilebilen tarım
alanlarında bölgeye has bu gibi arazilerde tesbit edilen flora türleri Olea europeae
(Zeytin), Ziziphus lotus (Gonnara) ve Capparis spinosa (Gabbar) ağırlıklı türlerdir
(Şekil 54, Şekil 55) Tesbit edilen türler ülkemizde geniş yayılış gösteren türlerdir.
80
Şekil 54 Proje yerinde Capparis spinosa
Şekil 55 Proje yerinde Olea europea
81
c. Proje alanı içerisinde Çakıllı dere(Yayla Deresi) yatağında yapılan
flora araştırması:
Proje alanı içerisinden Çakıllı Dere (Yayla Deresi) geçmektedir. 88
kilometrelik uzunluğu olan bu dere, Kıbrıs'ın ikinci en uzun deresidir. Trodos
Dağları’ndan, Machaeras dağ sırasından doğar, Mesarya Ovası’ndan akar ve
denize ulaşamadan Turunçlu köyü yakınlarında ikiye ayrılarak, Köprü Göletinde
son bulur.
Proje alanı içerisinden geçen ve Ek 19’da verilen proje vaziyet planında
da görüldüğü gibi Çakıllı derenin Güneyinde 2000 m. uzunluğunda kazı yapılarak
yeni dere yatağı oluşturulmuş ve mevcut derenin yönü değiştirilmiştir. Mevcut
derenin yaklaşık 1000m. Uzunluğundaki kısmı da kazılan harfiyat ile
doldurulmaya başlanmıştır. Doldurulmaya başlanan dere yatağında küçük bir
gölet ve zengin dere florası tesbit edilmiştir. Bir başka deyişle doldurulmaya
başlanan dere yatağı, flora ve faunanın yaşam alanlarıdır. Çakıllı dere yatağı
içerisinde tesbit edilen flora türleri Eucalyptus camaldulensis (okaliptus),
Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites australis (Kamış) gibi dere yatağı florasıdır.
(Şekil 58)
82
Şekil 56 Proje yerinde açılan yeni dere yatağı
Şekil 57 Doldurulmakta olan eski dere yatağı
83
Şekil 58 Proje yerinde doldurulacak olan Çakıllı derede su ortamı ve dere florası
Eucalyptus camaldulensis (okaliptus), Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites
australis (Kamış), Chenopodium ssp., Atriplex ssp.
Proje alanı sınırları içerisinde toplam 32 Familya da toplanan 89 tür tesbiti
yapılmıştır.
Tespit edilen türler arasında, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü
tarfından yayınlanan “Flora ve Faunanın Korunması Emirnamesi” inde Koruma
altına alınan Mandragora officinalis türüne rastlanmıştır. Tesbit edilen diğer türler
ülkemizde çok yaygın olarak bulunan türler olup herhangi ender bir türün ortadan
kalkması söz konusu değildir.
Proje yerinde tespit edilen flora, Familya tür ve bilinen Türkce isimlerine
göre aşağıdaki listede verilmiştir.
PINACEAE
Pinus brutia
Pinus halepensis
Pinus pinea
84
CUPRESSACEAE
Cupressu sempervirens
TAMARICACEAE
Tamarix tetragina
ROSACEAE
Crataecus azarolus (Alıç)
Sarcopoterium spinosum(Abdes bozan)
LEGUMINACEAE
Acacia cyanophylla
Medicago orbicularis ( Yabani yonca)
Trifolium stellatum ( Yabani yonca)
Vicia sativa (Yabani vigo)
Prosopis farcta (Çakrez)
Scorpiurus muricatus
Pisum satıvum
Parkinsonia aculeata
ARACEAE
Arisarum vulgare
COMPOSITAE
Crisanthemum coronarium ( Papatya)
Calendula arvensis
Senecio vulgaris
Carduus pycnocephalus
Silybum marianum
Notobasis syriacus
Leontodon Tuberosuz
Centaurea hylolepis
Phagnolon rubestre
Urespermum picroides
Cynara cornigera (Hostez)
Cynara cardunculus
Inula crithmoides (Andız otu)
Pallenis spinosa
Tragopogon sinuatus
Asteriscus aquaticus
Cardopatium corymbosum
85
Echinops spinosissimus
CRUCIFERAE
Sisymbrium irio
Sinapis alba ( Lapsana)
Ericoria hispanica
Cardaria draba
Hirschfeldia incana
Capsella bursa-pastoris
EUPHORBIACEAE
Euphorbia helioscopia
Ricinus communis
CONVOLVULACEAE
Convolvulus althaeoides (Pembe çiçekli Yayılgan)
Convolvulus arvensis (Beyaz Çiçekli Yayılgan)
GERANIACEAE
Erodium malacoides
Geranium dissectum
LABIATAE
Thymus capitatus ( Tülümbe )
Marrubium vulgare (Bozot)
LILIACEAE
Muscari neclectum ( sümbül)
Asphodelus aestivus ( Şimşir)
Asparagus acutifolius (Ayrelli)
Gladiolus italicus
Allium neapolitanum
Allium nigrum
Urginia maritima
MALVACEAE
Malva verticulata ( Gömeç )
Malva silvestris (Ebe Gömeci )
Lavatera cretica
MYRTACEAE
86
Eucalyptus camaldulensis
OLEACEAE
Olea europaea ( Zeytin )
PAPAVERACEAE
Papaver rhoeas ( Gelincik )
RESEDACEAE
Reseda orientalis
Capparis spinosa (Gabbar)
FUMARIACEAE
Fumaria densiflora
PRIMULACEAE
Anagallis arvensis
UMBELLIFERAE
Eryngium cretegum (Kaz ayağı)
Tordylium aegyptiacum
Zosima absuthifolium
CARYOPHYLLACEAE
Silene vulgaris (Yumurta otu)
CHENOPIDACEA
Noaea mucranata
Chenopodium ssp
CASUARINACEAE
Casuarina equisetifolia
AMARANTHACEAE
Amaranthus hybridus
RANUNCULACEAE
Anemone coronaria Kır lalesi)
Ranunculus asiaticus (Şakayık)
OXALIDACEAE
Oxalis per-caprae (Ekşilice)
87
SOLANACEAE
Mandragora officinalis (Adam otu)
Lycium ferocissium
BORAGINACEAE
Echium angustifolium
RHAMNACEAE
Ziziphus lotus
CYPERACEAE
Cyperus ratundus ( Saz)
Carex Spp. (Saz)
GRAMINEAE
Phalaris agnatica ( Çayır türü)
Lolium rigidum (Çimen Türü)
Stipa lapansis (Çayır)
Awena wiestii (Yabani ulaf)
3.10.2 FAUNA
Ülkemizde 30 Memeli tür, 25 Sürüngen ve Kurbağa türü, 368 Kuş
türü ve 6000 Böcek türü yaşadığı bilinmektedir. 368 kuş türünün 43 tanesi
yerleşik göçmen olmayan, 325 taneside değişik zamande Kuzey Kıbrıs’ı ziyaret
eden göçmen kuşlardır.
Proje yeri ve çevresinde tespit edilen Fauna: Familya, ve Tür olarak
sınıflandırılmıştır. Gözlem yapılamayan türler bölgede yaşayan kişilerin ifadeleri
ile bu konuda yapılan yayınlar dikkate alınarak tespit edilmeleri sağlanmıştır.
Tespit edilen fauna türleri aşağıdadır.
A. MEMELİLER
LEPORIDAE
Oryctolagus cuniculus (Tavşan)
CANIDAE
88
Canis vulpes (Vulpes vulpes ) Tilki
ERINACEIDAE
Erinaceus europaeus ( Kirpi)
CRICETIDAE
Microtus arvalis (Tarla Faresi
PTEROPIDAE
Rhinolopus hipposiderus (Yarasa)
B. KUŞLAR
COLUMBAE
Columba livia livia (Kaya Güvercini)
Columba palumbus palumbus ( Fassa)
Streptopelia turtur turtur (Üveyik)
Streptopelia senegalensis senegalensis (Kumru )
PHASIANIDAE
Alectoris graeca (Keklik)
Francolinus francolinus francolinus (Turaç )
Coturnix coturnix coturnix (Bıldırcın)
FALCONIDAE
Accipiter nisus nisus ( Atmaca)
Buteo rufinus rufinus ( Şahin)
CORVIDAE
Corvus corax laurencei ( Kuzgun Karga)
Corvus cornix pallescens ( Karga Kül renkli)
Corvus frugilegus frugilegus ( Karga)
Corvus monedula keve ( Küçük Karga)
Pica pica pica ( Saksağan)
STRIGIDAE
Otus scops cyprius (Baykuş)
Asio otus otus ( Kulaklı Baykuş)
FRINGILLIDAE
Carduelis carduelis (Saka)
Carduelis cannabina ( Keten Kuşu)
89
Serinus canarius serinus (Kanarya)
Fringilla coelebs cypriotis (İspinoz)
Passer domesticus biblicus (Serçe)
ALAUDIDAE
Melanocorypha calandra calandra (Tarla kuşu)
Galerida cristata cypriaca (Tepeli Tarla kuşu)
TURDIDAE
Luscinia megarhynchos megarhynchos (Bülbül)
C. İKİYAŞAMLILAR
BUFONIDAE
Bufo viridis (Kara kurbağası)
D. SÜRÜNGENLER
TESTUDİNİDAE
Testudo graeca ( Adi tosbağı)
LACERTIDAE
Lacerta Laevis ( Kertenkele)
OPHIDIA (YILANLAR)
Coluber jugularis ( Siyah Yılan)
Vibera labetina labetina (Sağır – Kör – Yılan)
Ülkemizde, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından 21/97 sayılı Çevre
Yasasının 10(2) madde altında “Flora ve Faunanın Korunması Emirnamesi”
yayınlanmıştır. Emirnameye göre toplam 53 adet flora türü ile 220 adet Fauna
türü koruma altına alınmıştır. Ekte verilmiştir.
90
3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesi
Kuzey Kıbrıs da 368 Kuş türü yaşadığı bilinmektedir. 368 kuş türünün 43 tanesi
yerleşik, göçmen olmayan, 325 taneside değişik zamande Kuzey Kıbrısı ziyaret
eden göçmen kuşlardır. Bunlardan 90 kadar kuş türü kuş göçmeni olarak gelir. 74
kuş türü ise (43 türü yerleşik) ülkemizde üreme yapar
Göçmen kuşların göç yolları sulak alanlar ile yakın ilgilidir. Ülkemizden
geçen 2 büyük kuş göç yolu vardır. Bunlar Karpaz burnu ile Akama burnu
üzerinde bulunmaktadır. Diğer küçük göç yolları sulak alanlar ile yakın ilgilidir.
Ülkemizde 66 adet sulak alanın koruma altına alınması çalışmaları devam
etmektedir. Proje alanı ve çevresinde özellikle su kuşlarının konaklama ve üreme
alanlarını oluşturan sulak alanlar bulunmamaktadır. Proje alanı içerisinde bulunan
Çakıllı dere içerisinde (Şekil 58) görülen sulak alan flora ve fauna için yaşam
alanıdır. Ancak proje gereği doldurulacaktır. Proje yerine en yakın sulak alan
Haspolat arıtım tesislerinin olduğu yerdir. Haspolat arıtım tesisi proje yerinin 7
Km. Kuzeybatısında bulunmaktadır.
Konu ile ilgili Çevre Koruma Dairesi, Doğal Hayat Şubesi’nden görüş alınmıştır.
Alınan görüşte, söz konusu sulak alanlar yerel olan ve göçmen olan yabani kuş
türleri için beslenme, barınma, üreme ve geçiş yerleri olarak önem arz etmekte
olduğu, Kuşlar Direktifi’nde bulunan Ek 1 tür listesinden, Plegadis falcinellus
(Çeltikçi), Charadrius alexandrines, Himantopus himantopus, Pluvialis apricaria,
Phoenicopterus ruber ve Hoplopterus (Vanellus) spinosus gibi türler
gözlemlenmiş olup bilimsel çalışmaların henüz Çevre Koruma Dairesi’nde
bulunmadığı,söz konusu sulak alanların proje alanına uzak mesafede olduğu
görüşü verilmiştir. Harita Çevre Koruma Dairesi’nden alınmış olup, sulak alanlar
ve proje yeri ve mesafeleri görülmektedir.
91
Harita 4 Proje Yeri ve Yakınındaki Sulak Alanlar
92
Kıbrıs gibi kuş türleri açısından bir “Göç Ülkesi” konumundaki coğrafyada
yaşanan göç hareketleri ve proje sahası ile etkileşimi değerlendirildiğinde söz
konusu büyük veya küçük ölçekli kuş göç yolları arasından proje sahası üzerinden
geçen herhangi bir ana veya tali özelliğe sahip kuş göç yolu bulunmamaktadır.
Proje alanı ve etki alanı, üzerinden veya civarından ilkbahar ve sonbahar göç
dönemlerinde gerçekleşen düzensiz ve küçük ölçekli göç hareketleri esnasında
kayda değer ölçülerde kullanılan bir alan konumunda da değildir. Ancak
meteorolojik (Rüzgar faktörü) değişiklikler sonucunda oluşan kuş hareketleri
etki yaratabilir. Yapılan çalışmalar genellikle göç hareketlerinin yoğun olduğu
ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde kuş -uçak çarpışma riskinin yüksek olduğunu
göstermektedir.
3.12. Orman Alanları (Orman Haritası)
Proje yeri Lefkoşa Orman Bölge Şefliği sınırları içerisinde yer almaktadır.
2013-2032 yıllarını kapsayan 20 yıllık Orman Amenajman Plan verilerine gore
Lefkoşa Orman Bölge Şefliğinin genel sahası 85 749.1 hektardır. Bu sahanın
3421.4 hektar alanı orman alanı, 82327.7 hektarı da açık alanlardır. 3421.4 ha.
olan Orman alanının 3178.8 ha.verimli orman alanı, 242.6 hektarıda bozuk
orman alanıdır. Orman alanlarında dikili ağaç serveti toplam 31747m3.,Yıllık
artım ise 2845m3.dür. Proje yeri, Orman Amenajman planına gore 41 ve 42 No.lu
bölme içerisinde yer almaktadır. 41 ve 42 No.lu bölmelerin toplam alanı 5990.5
hektardır. Bu alanın 187.0 hektarı orman alanı, 5803.5 hektarıda açık alanlardır.
(Harita 5)
93
Harita 5 Proje Yerinin Orman Haritası, Ölçek 1/25000
3.13. Proje Alanı ve Etki Alanındaki İçme ve Kullanma Suyu Aktarma
Kanalları ve Harita Üzerinde Gösterimi
Proje alanında İçme suyu kaynakları bulunmamaktadır. Konu ile ilgili çalışma
devam etmektedir.
3.14. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri
Ercan Havaalanı çevre köylerinde yetiştirilen tarım ürünleri ve miktarları Tablo
12’de verilmiştir. Bu veriler Tarım Dairesi’nden alınmış olup, 2014 yılında beyan
edilen miktarlardır.
94
Tablo 12 Çevre köylerde yetiştirilen ürünler ve ekim alanları miktarı
Balıkesir
Tarım ürünü
Dönüm
Arpa
8530
Buğday
290
Nadas
160
Vigo
200
Yulaf
200
Hasıllık
865
Enginar
6
Valencia
Portokalı
1,5
Yonca
190
Zeytin
100
Gaziler
Tarım ürünü
Dönüm
Arpa
2600
Buğday
3360
Vigo
63
Hasıllık
950
Haspolat
Arpa
2200
Buğday
270
Nadas
63
İncir
55
Yulaf
7
Hasıllık
270
Enginar
37
Meriç
Tarım ürünü
Dönüm
Arpa
10083
Buğday
540
Nadas
160
Vigo
95
Hasıllık
79
Zeytin
225
Kırklar
Tarım ürünü
Dönüm
Arpa
8400
Buğday
1060
Nadas
970
95
Fig
Yulaf
Hasıllık
171
21
663
Tablo 13 Çevre köylerde yetistirilen hayvan sayısı
Toplam Toplam Toplam
Sığır
Koyun
Keçi
Sayısı Sayısı Sayısı
Margo (Devlet
Üretme Çiftliği)
Balıkesir
Gaziköy
Meriç
Haspolat
796
2014
2064
1538
2903
1017
1169
2294
1515
2719
800
1668
564
607
2336
Tablo 13’de verilen değerler Veteriner Dairesi’nden alınmış olup, çevre köylerde
yetiştirilen hayvan sayısını göstermektedir.
3.15. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan
başlıca sektörler)
Kuzey Kıbrıs’ta yasal para birimi olarak “Türk Lirası” kullanılmaktadır. 2003
yılında adanın kuzeyi ve güneyi arasında bulunan kapıların açılmasıyla adadaki
yatırımlar artmaya başlamıştır. KKTC ekonomisi 2003- 2009 yılları arasında
%6,47 büyüme oranına sahiptir (YAGA, 2015).
Tablo 14’ te 2008 – 2013 yılları arası gari safi milli hasıladaki gelismeler
verilmiştir (DPÖ, 2015).
96
Tablo 14 Gayri safi milli hasıladaki gelişmeler (2008-20013)
Sektörler
1. Tarım
1.1. Bitkisel
1.2. Hayvancılık
1.3. Ormancılık
1.4. Balıkçılık
2. Sanayi
2.1. Taşocakçılığı
2.2. İmalat Sanayii
2.3. Elektrik-Su
3. İnşaat
4. Ticaret-Turizm
4.1. Toptan ve Perakende Ticaret
4.2. Otelcilik ve Lokantacılık
5. Ulaştırma-Haberleşme
6. Mali Müesseseler
7. Konut Sahipliği
8. Serbest Meslek ve Hizmetler
9. Kamu Hizmetleri
10. İthalat Vergileri
2008
259.154.100,9
137.725.583,2
105.088.421,9
890.117,9
15.449.977,9
542.766.477,2
42.297.366,5
202.736.045,2
297.733.065,5
362.216.034,6
721.709.047,4
491.869.791,6
229.839.255,8
614.527.377,1
357.835.272,5
175.938.464,6
525.208.660,7
1.103.967.143,1
416.585.101,4
2009
300.616.430,7
154.210.929,2
127.678.531,2
724.255,4
18.002.714,9
516.727.436,0
35.529.787,9
171.815.806,2
309.381.841,9
346.383.111,8
766.293.097,7
484.110.428,6
282.182.669,0
597.262.858,8
388.421.732,4
202.491.463,9
609.293.196,4
1.201.228.086,4
447.601.464,0
2010
330.292.725,0
169.949.105,9
137.399.163,3
897.839,6
22.046.616,2
552.836.167,3
35.628.354,3
130.888.723,8
386.319.089,2
312.118.707,4
900.033.652,9
598.030.024,3
302.003.628,5
525.213.182,4
404.370.969,7
220.581.154,0
652.317.269,0
1.180.064.551,9
536.308.506,4
2011
366.385.942,1
182.239.796,9
158.379.428,8
955.694,4
24.811.022,0
558.480.243,8
46.499.012,4
165.797.310,5
346.183.920,9
408.495.970,9
1.216.786.131,2
722.249.915,7
494.536.215,5
553.109.188,9
472.603.396,4
274.371.576,8
727.498.986,3
1.294.282.251,1
636.982.661,1
2012
386.521.999,6
186.988.276,2
169.582.597,1
1.051.486,5
28.899.639,8
587.060.602,7
42.610.280,7
192.323.577,4
352.126.744,7
335.779.569,4
1.385.288.666,6
794.223.532,7
591.065.133,9
642.862.532,9
506.016.653,5
305.768.610,1
801.773.079,2
1.294.895.632,5
709.117.362,8
2013
404.964.639,3
172.818.338,7
200.276.539,1
1.155.198,2
30.714.563,3
636.625.615,7
47.730.970,7
221.393.058,9
367.501.586,1
370.660.075,0
1.527.899.266,0
852.677.265,6
675.222.000,4
711.369.494,2
579.666.453,3
358.244.276,0
891.643.479,0
1.349.944.886,1
775.880.451,7
11. GSYİH
5.079.907.679,4
5.376.318.878,0
5.614.136.886,0
6.508.996.348,7
6.955.084.709,3
7.606.898.636,2
12. Net Dış Alem Faktör Gelirleri
GSMH
FBGSMH ($)
48.426.455,0
38.961.820,8
35.398.050,0
50.178.180,0
-39.253.080,0
-27.495.360,0
5.128.334.134,4 5.415.280.698,8 5.649.534.936,0 6.559.174.528,7 6.915.831.629,3 7.579.403.276,2
16.158
13.930
14.703
15.404
15.038
15.302
KKTC Başbakanlığı tarafından 2013- 2015 Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş
Programı hazırlanmıştır. Bu konuda çalışmalar halen sürmektedir. Program
hedeflerine göre; program döneminde büyümenin 2013 yılında %3,6, 2014
yılında %4,2, 2015 yılında %4,6 olmak üzere ortalama %4,2 düzeyine
ulaşmasıdır. Buna göre ise kişi başına düşen GSYİH’nın program dönemi
sonunda 17,033 dolar olarak gerçekleşmesi beklenmektedir (KKTC Başbakanlık,
2015).
Ercan Havalimanı yakın çevresinde bulunan yerleşim yerlerinde, belirli bir sektör
alanı bulunmamaktadır. Halkın bir kısmı, tarım ürünlerinden geçimini
sağlamakta; bir kısmı ise Lefkoşa ve Mağusa’daki işletmelerde/ kamu
kurumlarında çalışmaktadırlar.
97
3.16. Nüfus
KKTC nüfus sayımı sonuçları Şekil 60’ta verilmiştir. 2011 yılı nüfus sayımı
sonuçlarına göre 2,90 km uzaklıktaki Kırklar köyü nüfusu 384 (246 Erkek, 138
Kadın), 3,50 km uzaklıkta bulunan Meriç köyü nüfusu 494 (246 Erkek, 248
Kadın), 5,52 km uzaklıktaki Balıkesir köyünün nüfusu 860 (429 Erkek, 431
Kadın) (DPÖ, 2015).
Şekil 59 KKTC Nufus Sayımı Sonuçları
98
BÖLÜM IV.
PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER
4.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler
Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler
4.1.1. Arazinin Hazırlanması için Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve
Ne Kadar Alanda Harfiyat Yapılacağı Harfiyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb.
Maddelerin
Nerelerde
Taşınacakları
veya
Hangi
Amaçlar
İçin
Kullanılacakları Harfiyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler
Proje alanında B= 20,0 m H=5,0 olacak şekilde dere deplesesi yapılmıştır. Çıkan
harfiyat miktarı derenin doldurulmasında kullanılmış, bir kısmı ise depolanmıştır.
Aşağıdaki tabloda yapılacak işler için hesaplanan kazı ve dolgu miktarları
verilmiştir. PAT sahalarının kesitleri ve kullanılacak malzemeler ekte verilmiştir.
Artan harfiyat miktarı, şev yapma ve arazi içindeki diğer işlerde kullanılacaktır.
Tablo 15 Yapılacak İşler için Kazı ve Dolgu miktarları
Yapılacak işler için
Toprak İşleri Keşifi
Yol İmalatları için
Toprak İşleri
Tünel İmalatları
Altgeçit
PAT sahası
Terminal ve Otopark
Binası
Toplam
Kazı (m3)
Dolgu (m3)
224928
30678
3870
4249693
224928
27911
3054,96
3347705
499462
5008631
160296
3763895
99
4.1.2. Arazi Kazanmak Amacı ile veya Diğer Nedenlerle Herhangi Bir Su
Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb. İşlemler ile
Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve
Kullanılacak Malzemeler
Proje kapsamında yeni pist yapılması amacıyla, varolan Çakıllı Dere’nin
deplesesi yapılmıştır (ÇED süreci başlamadan yapılmıştır). Kazılan yeni dereden
çıkan toprak ile varolan eski dere doldurulmuştur. Konu ile ilgili Lefkoşa
Kaymakamlığı’ndan görüş alınmıştır. Görüş ekte verilmiştir.
4.1.3. İnşaat esnasında kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı
işlemler.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak olan toz yayıcı islemler;
kazı, terminal binasının temel kazısı sırasında patlatma işlemi, inşaat araçlarının
hareketi, inşaat malzemelerinin alana taşınması, yükleme boşaltma işlemleri
sırasında olacaktır.
Yapılması planlanan terminal binasının bulunduğu alanda, sert zemin türü
bulunduğundan,
bodrum
kazısının
patlatma
yöntemi
ile
yapılması
düşünülmektedir. Bu tür patlatmalarda yer sarsıntısı, hava şoku, taş savrulması,
gürültü vb. Çevresel etkiler görülmektedir. Patlayıcı alanda depolanmaycak,
ihtiyaç olması halinde yüklenici firma tarafından getirilip her türlü tedbir
dahilinde uzman kişiler tarafından yapılacaktır. Titreşim ve kaya fırlamaları
etkileri dikkate alınıp gerekli önlemler alınmalıdır.
Toz emisyonu hesabı:
Kazı sırasında;
Kazı süresi: 600 gün
Günlük çalışma süresi: 24 saat/gün
Kazı hacmi: 5008631 m3
Kazı malzemesinin yoğunluğu: 1,8 ton/m3
100
Kazı malzemesinin ağırlığı: 5008631 m3 x 1,8 ton/m3 = 8013810 ton
Saatlik kazı: 557 ton/saat
İhtiyaç duyulan kamyon sayısı (30 ton): 19 kamyon
Taşıma mesafesi: 200 m
Kazı sırasında toz emisyonu yayılım faktörü: kontrollü için 0,0125 kg/ton,
kontrolsüz için 0,125 kg/ton alınmıştır. Derivasyon kanalı kazısı ve dere dolgu
işlemleri ÇED sürecinden önce tamamlanmıştır. Alınan bilgiye göre kontrollü
olarak taşeron firmalar tarafından kazı işlemleri tamamlanmıştır.
Kazı sırasında tahmini oluşan toz emisyonu: 557 ton/saat x 0,0125 kg/ton= 6,9
kg/saat
Kamyonlara yüklenmesi: 557 ton/saat x 0,01 kg/ton= 5,57 kg/saat
Kamyonlarla harfiyatın taşınması: 30 ton/saat x 0,7 kg/km x 0,20 km/araç x
2(gidiş – dönüş) = 5,3 kg/saat
Dolgu sırasında:
Dolgu süresi: 600 gün
Günlük çalışma süresi: 24 saat/gün
Dolgu hacmi: 3763895
Dolgu yoğunluğu: 1,8 ton/m3
Saatlik dolgu miktarı: 261,4 ton/saat
Faktör: 0,01 kg/ton
Emisyon miktarı: 2,61 kg/saat
Hava kirliliğini önlemek amacıyla KKTC Hava Kalitesinin Korunması ve
Kontrolü Tüzüğü’ndeki kriterlere uyulacaktır. Uyulması için gerekli önlemler
alınacaktır.
KKTC Hava Kalitesinin Korunması ve Kontrolü Tüzüğüne gore PM 10 (Partikul
Madde) kısa ve uzun vadeli değerleri sırasıyla 150 ug/m3 ve 300 ug/m3 ’tür
(KKTC Çevre Koruma Dairesi, 2014).
101
İnşaat aşamasında iş makinelerinin hareketinden, kullanacağı yakıttan ve yapılan
işlerden kaynaklı azot oksitler (NOx), karbon monoksit (CO), kükürt dioksit
(SO2), Hidrokarbonlar (HC) ve partikül madde (PM) emisyonları olacaktır. Egzoz
emisyonlarının en az seviyede kalması amacıyla, araçların gereksiz yere
çalışmaları önlenecek, kaliteli yakıt kullanımı sağlanacak, araçların gerekli
bakımları yaptırılacaktır.
Tozların etrafa yayılmasını engellemek amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır:
 Rüzgarın etkisiyle havalanan malzeme ve tozun riskini en aza indirmek
için, karayolu nakliyesi ve malzeme stokları dikkatle yönetilecektir.
Konveyörler ve diğer taşıyıcıların üzeri kapatılacaktır. Rüzgar koruyucuları
konulacaktır.
 Arazi hazırlanması ve inşaat sırasında arazi etrafı yırtılmaz toz tutucu
malzeme ile çevrilecektir.
 Şantiye şefi, inşaat malzemelerinin doldurulması veya boşaltılması
sırasında toz yayımını engellemek ve en aza indirmek için gerekli önlemleri
alacaktır. Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacaktır.
 İnşaat sırasında kullanılacak olan kum, çakıl gibi malzemelerin üzeri
örtülecektir. Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den
fazla olan maddelerle kapatılacaktır.
 Açıkta kalan malzemelerin toz yaymasını önlemek amacıyla belirli
aralıklarda malzeme nemlendirilecektir. Üst tabakalar %10 nemde
muhafaza edilecektir.
102
4.1.4. Proje Alanı İçerisindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla
Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler. Bunların Nerelerde, Ne
Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı. Bu İşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş,
Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya
Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları
Proje alanı içerisinde su ortamında dip taraması vb. İşlemler gerçekleşmeyecektir.
4.1.5. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile
İlgili İşlemler, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar
Makinalar, Altyapının İnşası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma Depolama
Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler
İnşaat alanına Ercan kavşağından Gaziköy (güney doğu) istikametinde 1,3 km
gidilerek, daha sonra ise Kırklar yoluna dönülerek ulaşmak mümkündür.
Yapılması planlanan kavşak ve tünel kazısı inşaatları sırasında Kırklar köyüne
ulaşım için geçici olarak kullanılması ve çevre halkın olumsuz etkilenmemesi
amacıyla alternatif yol çalışması yapılmaktadır. Tünel yapımı için kazı
gerçekleştirilecektir. Kazı sırasında eskavatör, dozer, kamyon araçları
kullanılacaktır. Tünel kazısı ve yol yapımı sırasında öğütme işlemi
gerçekleştirilmeyecektir.
Yol ve tünel yapımı sırasında ihtiyaç duyulan malzemeler dışarıdan getirilecek
olup, taşınması sırasında üzerileri kapatılacaktır. Depolanması sırasında çevreye
yayılmasını önlemek amacıyla malzeme üzeri branda veya tane büyüklüğü 10
mm’den fazla olan maddelerle kapalı olarak tutulacaktır. Bağlayıcı maddelerle
sıkıştırılması yapılmalıdır. Üst tabakalar %10 nemle muhafaza edilmelidir.
Depolama yapılan alanda rüzgar koruyucuları konmalıdır.
Yeni yapılması planlanan kavşak ve tünel kazısında asfalt dışarıdan hazır olarak
getirilip dökülecektir.
103
Malzemelerin taşınması sırasında varolan karayollarına zarar verilmemesi için
azami derecede özen gösterilecektir.
4.1.6. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi, Suyun Temin Edileceği
Kaynaklardan Alınacak Su Miktarları ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına
Göre Miktarları
Proje kapsamında inşaat aşamasında ve işletme aşamasında su ihtiyacı olacaktır.
İhtiyaç duyulan su miktarları ve temini aşağıda ayrıntılı olarak verilmiştir.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşaması:
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında başlıca su kullanım noktaları
aşağıdaki gibidir;
 Tozumanın önlenmesi için sulama suyu,
 Çalışanlar için içme – kullanma suyu,
İnşaat aşaması sırasında, tozumanın önlenmesi için su ihtiyacı ve çalışanlar için
içme ve kullanma suyu ihtiyacı olacaktır.
Tozumayı önlemek için su ihtiyacı: İnşaatın gerçekleşmesi sırasında kazıma,
taşıma işlemlerinde tozumayı önleme amaçlı su kullanılacaktır. Sulama işlemi
spreyleme şeklinde olacaktır. İnşaat alanına ulaşım yolu (toprak yol) 3 km
uzunluğunda, yaklaşık 6 m genişliğindedir. Bu işlem için m2 başına ortalama 0,5
lt gün sulama suyuna ihtiyaç duyulduğu varsayılırsa;
18000 m2 x 0,5 lt/gün x 2 kez = 18 m3/gün
İşçi ve teknik elemanların su ihtiyacı: Proje alanında çalışacak işçi ve teknik
eleman sayısı her safhada farklılık gösterecektir. Sayının en fazla olduğu dönem
ele alınırsa eleman sayısı 200 olacaktır. İşçilen günlük su kullanım ihtiyacı 150
lt/gün olarak alınırsa;
200kişi x 150 lt/gün = 30000 lt/gün (30 m3/gün)
İnşaat aşamasında günde ortalama 48 m3/gün su ihtiyacı olacaktır. Su ihtiyacı
dışarıdan tankerle taşınarak kullanılarak sağlanmaktadır.
104
4.1.7.
Arazinin
Hazırlanmasından
Başlayarak
Ünitelerin
Faaliyete
Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim
Miktarları ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar.
İnşaatın başlamasıyla kamyon, dozer, ekskavatör, kepçe vinç vb iş makineleri
kullanılmaya başlayacaktır. Bu araçlar benzin veya mazot ile çalışan araçlardır.
İhtiyaç duyulan benzin ve mazot, çevredeki benzin istasyonlarından satın
alınacaktır. Araçların egsoz emisyon muayeneleri düzenli olarak yapılacaktır.
Bunun yanında egsoz emisyonlarının en az seviyede kalması amacıyla, araçların
gereksiz yere çalışmaları önlenecek, kaliteli yakıt kullanımı sağlanacak, araçların
düzenli bakımı sağlanacaktır. İnşaat sırasında kullanılacak araçlardan oluşacak
hava kirliliği normal emisyon sınır değerinin altında olacaktır.
Proje alanına işçilerin barınması için şantiye binası kurulmuştur. Şantiye
binalarının ısıtılması için elektrik kullanılacaktır. Mutfaklarda ise LPG
(sıvılaştırılmış gaz) tüp gaz kullanılacaktır. Hava emisyon sınırları içerisinde
ısıtma sağlayan sistem kurulacaktır. Likit gazlar çevredeki satış yerlerinden
alınacaktır.
4.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitenin Faaliyete Açılmasına
Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atık Suların Cins ve
Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar
Proje alanında şantiye ofisi ve işçilerin barınması için şantiye binası kurulmuştur.
İnşaat alanında yapılacak iş ve safhalara göre işçi sayısı değişecek olup günlük
ortalama 200 işçi ve teknik elemanın çalışacaktır. Kişi başına su tüketimi
standartlarına göre 100- 250 lt/kişi-gün alınmaktadır (Ekdal, 2013). Kullanılan
suyun %100’ünün atıksuya dönüşeceği varsayılırsa;
200 işçi ve teknik eleman * 150 lt/gün = 30000 lt/gün (30 m3/gün)
105
Günde 30 m3/gün atıksu oluşacaktır. Çıkan atık su tankta toplanıp vidanjör
tarafından çekilmektedir. Oluşacak olan atıksu evsel atıksu niteliğinde olacaktır.
Evsel atıksu karakteristiği Tablo 16’te verilmiştir (Metcalf & Eddy, 2004).
Tablo
16
Evsel
Atıksu
Karakteristiği-
Oluşabilecek
kirleticiler
ve
konsantrasyonlar
Kirleticiler
Birim
Konsantrasyon
Düşük
Orta
Yüksek
Toplam Katı (TS)
mg/lt
390
720
1230
Çökebilen Katılar
mg/lt
5
10
20
Biyolojik Oksiyen
mg/lt
110
190
350
mg/lt
250
430
800
mg/lt
80
140
260
Azot (TN)
mg/lt
20
40
70
Fosfor (TP)
mg/lt
4
7
12
Yağ ve gres
mg/lt
50
90
100
No.<100 ml
106-108
107-109
107-1010
İhtiyacı (BOI5)
Kimyasal Oksijen
İhtiyacı (KOI)
Toplam Organik
Karbon
Toplam koliform
4.1.9.
Arazinin
Hazırlanmasından
Başlayarak
Ünitelerin
Faaliyete
Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Katı Atıkların
Cins ve Miktarı, Depolama ve Bertaraf Şekli.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar ve bertaraf
yöntemleri aşağıdaki gibidir:
 Bölüm IV.I.I.’de belirtildiği gibi harfiyat toprağı oluşacaktır. Bertaraf
yöntemi ise proje alanında dolgu malzemesi olarak kullanılmasıdır.
106
 İnşaat çalışmaları esnasında; tahta parçaları, inşaat demiri, çelik ve beton
artığı vb. atıklar oluşacaktır. İnşaat malzeme atıkları tekrar kullanılmak
veya geri dönüştürülmek üzere ayrı ayrı toplanıp lisanslı tesislere verilerek
yeniden kullanımı/geri dönüşümü sağlanacaktır. Geri dönüşümü mümkün
olmayan atıklar, evsel atıklarla birlikte toplanacaktır.
 İnşaatta çalışan teknik personel ve işçiler tarafından evsel atık oluşacaktır.
Örneğin; cam, plastik, kağıt, organik atık vb. Avrupa Birliği tarafından
2006-2007 yıllarında yapılan çalışmalar sonucunda, 2006 yılında kişi başı
günlük atık miktarı 0.71-0.93 kg, 2007 yılında ise 0.36- 1.04 kg/kişi-gün
çıkmıştır. Bu değerlerden yola çıkarak kişi başı günlük atık miktarı
ortalama 1 kg alınırsa, arazinin hazırlanması ve inşaatın yapılması sırasında
günlük 200 kg evsel nitelikte katı atık çıkacaktır (Katı Atık Master Planı,
2007).
1 kg/kişi-gün x 200 kişi = 200 kg/ gün
200 kg/gün x 2 gün = 400 kg
Çevre Koruma Ajansı verilerinden Sıkıştırılmamış Evsel Atıklar birim hacim
ağırlığı 250 lb/yd3 yani 148,319 kg/m3 alınırsa (EPA- Standard Volume to Weight
Conversion Factors);
1m3
400 kg ∗
= 2,70 m3
148kg
Bu atıklar inşaat sahası içerisinde belirli noktalara çöp bidonu konularak
toplanılacaktır. Atıklar bu bölgelerden ağzı kapalı çöp konteynerlerine
taşınacaktır. Şantiye alanına 12 adet
240 lt’lik veya 4 adet 660 lt’lik çöp
konteyneri konulması yeterlidir. Bu atıklar Değirmenlik Belediyesi tarafından
toplanıp bertaraf edilmek üzere Güngör Düzenli Depolama Alanına taşınacaktır.
107
Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Vibrasyon,
Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi.
Proje alanında Ercan Havaalanı bulunmaktadır. Uçak iniş – kalkışlarından
kaynaklanan mevcut bir gürültü seviyesi bulunmaktadır.
Arazinin hazırlanması ve inşaat yapımı sırasında dozer, kamyon, kepçe, vinç,
beton karıştırıcı, ekstavatör, kompresör gibi iş makineleri kullanılacaktır. İnşaat
aşamasında meydana gelecek gürültü iş makinelerinin motor gücüne ve çeşidine
göre değişmektedir.Aşağıda iş makineleri gürültü seviyesi verilmiştir.
Tablo 17 İş makineleri ve gürültü seviyeleri
İş makineleri
Beton karıştırıcı, beton pompası
Ekskavatör
Paletli kepçeler
Dozer
Kamyon
Yükleyici
Gürültü Seviyesi (Leq dBA)
115
105
110
120
85
115
Şantiyede tüm ekipmanların ayni anda ayni alanda çalıştırıldığı düşünülerek en
olumsuz durum için hesaplama yapılmıştır. Şantiye sırasında en fazla gürültü
seviyesi oluşturacak etabın kazı işlemi olduğu varsayılmıştır. Gürültü hesabı için
aşağıdaki formüller kullanılmıştır.
Denklem 1: Lpi= Lw + 10*log
Q
4πr2
“r”= mesafe, yarıçap (metre)
Q= bağıl nem değeri (bağıl nem değeri 2 kabul edilmiştir)
Lw= Aracın gürültü seviyesi
1
Denklem 2: Leq=10*log ∑ 10𝐿𝑖/10
𝑛
Leq= Gürültü düzeyi, dBA
“n”= gürültü sayısı
108
Tablo 18 Farklı mesafelerde ortalama ses düzeyi
Mesafe,
r (m)
10
20
30
50
75
100
500
750
1000
Leq
83,2
77,2
73,7
69,2
65,7
63,2
49,2
45,7
43,2
Ortalama Gürültü Seviyesi, dBA
90,0
80,0
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
0
200
400
600
800
1000
1200
Uzaklık, metre
Series1
Şekil 60 Gürültü dağılım grafiği
18/2012 Sayılı Çevre Yasası’nda “Şantiye Alanları Çevresel Gürültü Kriterleri”
verilmiştir. Tablo 19, şantiye alanı çevresel gürültü sınır değerlerini içermektedir.
Tablo 19 Şantiye alanı çevresel gürültü değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım
ve onarım)
Bina Yapım (sürekli)
Yol Yapımı (geçici)
Darbe Gürültüleri
Leq (dBA)
70
75
100
109
Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüleri, Lcmax gürültü göstergesi
cinsinden 100 dBC’yi aşamaz.
Tablo 20’da mevcut Gürültü Kontrol Tüzüğü’nde maruz kalınan süre ile ilgili
sınır değerler verilmiştir.
Tablo 20 Gürültüye Maruz Kalınan Süre ve Maksimum gürültü seviyesi
Gürültüye Maruz
Kalınan Süre
(saat/gün)
7,5
4
2
1
0,5
0,25
1/8
Maksimum
Gürültü
Seviyesi
89
90
95
100
105
110
115
Şekil 61’te görüldüğü gibi iş makinelerinin beraber çalışması sonucu meydana
gelecek gürültü seviyesi, 10 m mesafedeki gürültü seviyesi max gürültü
seviyesine çok yakındır. İlk 30 metrede ise Şantiye Alanı Sınır Değerlerinin
üzerinde bir gürültü seviyesi mevcut olacağı düşünülmektedir. İnşaat aşaması 3
vardiya olacak şekilde 24 saat devam edecektir.
İnşaat sırasında çalışanların ve gürültü etkileşim alanında bulunan kişilerin
sağlığını koruyabilmek amacıyla Gürültü ve Ses Kontrolü Tüzüğü ve
Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve
Güvenliği Yasasına uyum sağlanacaktır. Çalışanların gürültüyü kabul edilebilir
seviyelere indirebilecek nitelikte başlık, kulaklık gibi ekipmanları kullanımı
zorunlu olacaktır.
Projenin alanı sınırından 2,50 km uzaklıkta Kırklar köyü bulunmaktadır.
Hesaplamada yapılacak inşaat işlerinden kaynaklanan gürültünün Kırklar köyüne
olumsuz etkisi olacağı düşünülmemektedir.
110
Arazinin hazırlanması ve inşaatın yapım aşamasında Gürültü ve Ses Kontrol
Tüzüğü’nde bulunan değerlere uyulması sağlanacaktır.
Projenin inşaat aşamasında oluşacak gürültü lokal ve geçici olup, kümülatif olarak
bakılırsa uçak gürültüsü de bu gürültüye eklenecektir. Ancak inşaat bitiminde
şantiyeden kaynaklı gürültü sona erecektir.
Faaliyet gösteren havaalanının ve çevre köylerin gürültüden en az miktarda
etkilenmesi amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır.
 Gürültü önleyci paneller konulacaktır.
 İnşaat
aşamasında
tüm
ekipmanların
ayni
anda
ayni
yerde
çalıştırılmamasına dikkat edilecektir.
 Araçların bakımları düzenli olarak yaptırılarak oluşabilecek gürültü
düzeyinin daha düşük olması sağlanacaktır.
Terminal Binasının yapımı sırasında zeminin sert olması nedeniyle, patlatma
yapılması gerektiği düşünülmektedir. Zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek
değerleri aşağıdaki gibidir (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetim
Tüzüğü – Taslak).
Tablo 21 İzin verilen en yüksek titreşim hızı
Titreşim Frekansı (Hz)
1
4-10
30-100
İzin Verilen En Yüksek Titreşim
Hızı (Teğe Değeri – mm/s)
5
19
50
Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve
çalışma periyotları ile ilgili belediyeden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat
alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabellada gösterilecektir.
111
4.1.11. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii
Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı
Projeden etkilenecek doğal bitki türleri bu raporun 3.10 bölümünde detaylı olarak
açıklanmıştır. Açıklanan türler proje alanı zarar görecektir. Projeden etkilenecek
orman alanları Harita 6’te verilmiştir. Haritada da görüldüğü gibi proje 107.2 ha.
Orman alanı üzerine inşa edilecektir.
Proje alanı üzerinde bulunan ve kesilmesi öngörülen orman meşcere tipleri
aşağıda Tablo 22’de verilmiştir.
Tablo 22 Kesilecek Ağaç Miktarı
Bölme
No
Meşcere Tipi
41
Kba3-1
ÇhÇzKbab3-2
ÇhÇzKbab3-3
Kba3-2
ÇhÇzab3
ÇzçhKbab3
Çzb3
BOk
TOPLAM
42
Alanı
Ha.
6.0
11.5
7.0
5.7
7.6
20.5
24.9
24.0
107.2
Ha. da
Ağaç
Adedi,
651
651
651
651
1031
30
Ha.da
Hacim
M3
17.142
17.142
22.617
17.142
40.368
4.000
Toplam
Ağaç
adedi
7486
4557
4948
13345
25672
720
56728
Toplam
Hacim
M3
197
120
172
351
1005
120
1965
Proje alanı içerisinde 107.2 Ha.alanda toplam 56728 adet ağaç kesilecektir
kesilecek ağaçların hacim olarak miktarı ise 1965m3 olacaktır. Ağaç türlerne göre
ise: Halep çamı 30497 adet, Kızılçam 24951 adet Servi 560 adet Okaliptus 720
adet olacaktır.
112
41 ve 42 No.lu bölmeler içerisinde projeden zarar görecek orman alanları
ve meşcere tipleri aşağıda Harita 6’da proje ile çakıştırılmış olarak verilmiştir.
Harita 6 Proje ile Orman alanlarının çakışmasını gösteren Orman Haritası
113
4.1.12. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı için Gerekli Arazinin Temini
Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi
Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri
KKTC’de tarım kültürüne elverişli araziler I-IV Sınıf araziler ve tarıma elverişli
olmayan VI.,VII. Sınıf araziler bulunmaktadır. Tarım Dairesi, Toprak
Laboratuvarı Verimlilik Şubesi’nin yaptığı analize göre; Proje alanının bir kısmı
2. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına, bir kısmı ise 4. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına
girmektedir.
İkinci Sınıf Tarım arazisi sınıfına giren arazilerin, Arazi Kullanım Kabiliyeti sınıfı
Iles (kolayca giderilebilecek hafif şiddette ve sürekli olmayan sınırlayıcı etmenler
içerir). 4. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına giren arazilerin ise, Arazi Kullanım
Kabiliyeti Sınıfı Vlse (İşleyerek tarım kültürü yapmaya elverişli olmayan
toprakları) içerir. Tarım Dairesi görüşü ve Toprak Laboratuvarı Verimlilik Şubesi
analiz sonuçları ekte verilmiştir.
Sınıf II Tarım Arazileri: Bu tip arazilerin erozyona karşı koruma önlemleri ve suhava ilişkilerinin geliştirilmesi gerekir. İçerisinde bazı sınırlaycı faktörler
bulundurur. Bu nedenle ekilen kültür bitki çeşidi birinci sınıf arazilere göre daha
azdır. II. Sınıf arazilerin özellikleri ve onların sınırlayan faktörler; hafif eğimli
olmaları, hafif şiddette su ve rüzgar erozyonu tehlikesi veya geçmişteki erozyonun
ayni derecede etkileri, ideal derinlikten daha az toprak derinlikleri olması, kolayca
giderilebilecek hafif şiddette tuzluluk ve değişebilir sodyum varlığı, uygun
olmayan toprak strüktürü ve toprak işleme koşullari, yetersiz drenaj gibi
etmenlerdir.
Sınıf IV Tarım Arazileri: İşlenerek tarım arazisi yapılması halinde dikkatli
olunması gerekir. Gerekli toprak koruma önlemlerinin uygulanması ve
sürekliliğinin sağlanması diğer tarım sınıflarına göre daha zordur. Bu sınıftaki
topraklar iki veya üç bitki çeşidi yetiştirmek için uygundurlar. IV sınıf arazilerin
özellikleri ve onları sınırlayan faktörler; dik eğimli olmaları, şiddetli su ve rüzgar
114
erozyonu veya bunların geçmişteki etkileri, sığ toprak oluşu, düşük su tutma
kapasitesi, tuzlu ve alkalitesi yüksek oluşu’dur (KKTC Detaylı Toprak ve Etüd
Haritalama Projesi, 2000).
KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Toprak Bölümü Bilimsel ve Teknik İşbirliği ile “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi” hazırlanmıştır. Harita 7’te görüldüğü
üzere projenin yapılacağı arazi Etüd Dışı alan durumdadır. Tarım Dairesi’nden
alınan görüşte de Ercan Havaalanı’nın “Etüd Dışı Alan” içerisinde kaldığı görüşü
verilmiştir.
Harita 7 Arazi kullanım kabiliyeti haritasi
115
Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu
Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı
İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği
Projenin inşaatı sırasında yüklenici firmalar ile çalışılacaktır. İşçilerin barınması
için prefabrik şantiye binaları kurulmuştur. Şantiye binası işçilerin yemek, yatma,
dinlenme, tuvalet, banyo, revir vb. İhtiyaçlarını sağlayan birçok üniteden
oluşmaktadır. Ayrıca, herhangi bir ihtiyacın olması durumunda çevre köylerden,
Lefkoşa veya Mağusa’dan tüm ihtiyaçlar karşılanabilecektir.
Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerde, İnsan Sağlığı İçin Riskli ve Tehlikeli
Olanlar
Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek
sürdürülecek işlerde insan sağlığı için risk taşıyabilecek faaliyetler iş kazaları, toz
ve gürültü oluşumudur. İnşaat sırasında yapılacak olan çalışmalarda personel
dikkatsizliği ve güvenlik talimatlarına uymaması durumunda iş kazası olması
muhtemeldir.
İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, Anayasa’nın 94’üncü maddesinin
(1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır.
Arazide çalışanların sağlık, güvenlik ve refahının sağlanması ve iyileştirilmesi
için gerekli önlemler alınacaktır. İşçilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilecek,
çalışma alanlarına uyarıcı levhalar konulacak, işçilerin sağlığını korumak için
gerekli ekipmanlar (gözlük, toz maskesi, baret, kulaklık tıkaçları vb.) verilecektir.
Çalışma sırasında konsantrasyon azalmasına bağlı olarak iş kazası oluşma riskinin
önüne geçilmesi için kısa molalar verilecektir.
116
4.1.15. Proje alanında peyzaj yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha
düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar
alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb.
Az su ihtiyacı duyan, uçakların iniş-kalkışı sırasında tehlike oluşturmayan ağaç
türleri yetiştirilecektir. Projenin peyzaj proje çalışmaları halen devam etmektedir.
4.1.16. Diğer Faaliyetler
Bu başlık altında belirtilecek herhangi bir husus bulunmamaktadır.
4.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre
Üzerinde Etkileri ve Alınacak Önlemler
4.2.1. İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin
Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu
Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları
İşletme sırasında çeşitli amaçlar için su ihtiyacı oluşacaktır. Bunlar personel ve
yolcuların su ihtiyacı, havaalanında yapılacak rutin temizlik işleri için su ihtiyacı,
uçakların ve araçların temizliği, peyzaj alanlarının sulanması’dır.
Yeni
terminal
binasının
işletilmeye
açılması
ve
kapasite
artışının
tamamlanmasıyla, havaalanında 200 kişinin çalıştırılacaktır. Gelecekte yolcu
sayısı ise günlük 13700 olacağı beklenmektedir.
Yolcuları karşılayan veya
uğurlayan kişi sayısı ise yolcu sayısının yarısı kadar olduğu varsayımı yapılmıştır.
Dolaysıyle yolcuları karşılayan ve uğurlayan kişi sayısı 6850 olarak alınmıştır.
Projenin işletme aşamasında aktif nüfusun 20750 olması beklenmektedir.
Havaalanı su tüketimi için belirtilen yolcu başına 15 lt/gün değeri, havaalanı
personeli için su tüketimi kişi başına 50 lt/gün olarak kabul edilmiştir. Bu veriler
117
Inc. Metcalf & Eddy - Wastewater Engineering: Treatment and Resource
Recovery” kitabından alınmıştır.
Ortalama kullanım suyu ihtiyacı:
Yolcuların kullanım suyu ihtiyacı: 13700 kişi x 15 lt/gün-kişi = 205500 lt/gün
(205,5 m3/gün)
Ziyaretçilerin kullanım suyu ihtiyacı: 6850 kişi x 15 lt/gün-kişi = 102750 lt/gün
(102,8 m3/gün)
Personellerin kullanım suyu ihtiyacı: 200 kişi x 50 lt/gün –kişi= 10000 lt/gün (10
m3/gün)
Günlük toplam su ihtiyacı: 205,5 m3/gün + 102,8 m3/gün + 10 m3/gün = 318,3
m3/gün
Su deposu hesabı yapılırken yukarıdaki hesaplar dikkate alınmıştır. Havaalanında
ham su deposu tesisin iki günlük ihtiyacını sağlayacak kapasitede seçilecektir.
Kullanma suyu deposu ise tesisin en az 12 saatlik su ihtiyacını karşılayacak
kapasitede olacaktır. Su temin sistemi toplam kapasitenin %50’si oranında
yedeklenecektir.
Depolardan alınan su; Kullanma Suyu Sistemi ve Soğutma Kulesi için
kullanılacaktır.
Konu ile ilgili Su İşleri Dairesi’nden görüş alınmıştır. Alınan görüşte, kaynak
yetersizliği nedeniyle tesise mevcut sistemden daha fazla su verilmesinin
mümkün olmadığı, TC’den KKTC’ye su nakli projesinin tamamlanması ve yeterli
su sağlanması durumunda, su verilebileceği yazılmıştır. Ekte görüş verilmiştir.
Projenin hayata geçmesiyle, Türkiye’den su naklinin gerçekleşmemesi
durumunda işletmeci havaalanı su ihtiyacını kendisi dışardan su satın alarak
karşılayacaktır. Su işleri Dairesi görüşü ve şartları ekte verilmiştir.
Sistemde, evsel atık sular ve yağmur suyu (gri su) ayrı ayrı toplanacaktır. Yağmur
suları bina çatısından toplanıp arıtıldıktan sonra klozet rezervuarlarında yeniden
kullanılacaktır. Sistem tasarlanırken KKTC-Lefkoşa meteorolojik verileri göz
118
önünde bulundurulmuştur. KKTC Meteoroloji Dairesi’nden alınan veriye göre
yağış miktarı 314 mm, havaalanı terminal binasının efektif çatı alanı 32500 m²
olarak hesaba katılmıştır.
Peyzaj alanlarında ise yine arıtma tesisinden çıkan arıtılmış su kullanılacaktır.
Henüz Peyzaj Mimarisi netleşmediğinden bu konuda bir miktar belirtilememiştir.
4.2.2. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar, Cinsi, Miktarı,
Bertaraf Yöntemleri
Havaalanında işletme aşamasında;
 Havaalanında gelen ve giden yolcuların ihtiyaçlarının karşılanması
sonucu oluşan evsel atık türünde atıklar,
 Havaalanında çalışan personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması
sonucunda oluşan evsel atık türünde atıklar,
 PAT sahası atıkları,
 Bakım – onarım işlemlerinden kaynaklı atıklar,
 Arıtma tesisi çamurları,
 Tıbbi atıklar.
Yolculardan Kaynaklı atık miktarı:
Günlük yolcu sayısı
= 13700 kişi
Yolcu başına üretilen katı atık miktarı
= 0,14 kg/kişi-gün
Katı atık miktarı
=13700 kişi x0,14 kg/kişi-gün = 1918
kg/gün
Yolcu başına üretilen atık miktarı, yolcuların havaalanında 2 saat kalacağı
düşünülerek 0,4 kg/kişi-gün olarak alınmıştır.
Havaalanı personelinin günlük ihtiyaçları sonucunda oluşan atıklar:
Personel Sayısı
= 200
Kişi başına üretilen atık miktarı
= 1,0 kg/kişi-gün
Üretilen atık miktarı
= 200 x 1,0 kg/kişi-gün = 200
kg/gün
119
Personelin günlük atık üretim miktarı ise, Avrupa Birliği tarafından 2006-2007
yıllarında yapılan çalışmalar sonucunda, 2006 yılında kişi başı günlük atık miktarı
0.71-0.93 kg, 2007 yılında ise 0.36- 1.04 kg/kişi-gün çıkmıştır. Bu değerlerden
yola çıkarak kişi başı günlük atık miktarı ortalama 1 kg alınırsa, personelden
oluşacak günlük katı atık miktarı 200 kg/gün’dür.
Günlük evsel katı atık miktarı: 1918 kg + 200 kg = 2118 kg/gün
18/2012 Çevre Yasası kapsamında, Katı Atıkların Kontrolü Tüzüğü’nce her türlü
atık veya artığın çevreye zarar verecek şekilde, doğrudan veya dolaylı bir
birçimde ortama verilmesi yasaktır.
İşletme aşamasında yolculardan ve personelden oluşan atıklar, evsel atık türünde
olacaktır. Ambalaj atıkları (Cam, plastik, metal, kağıt) ayrı ayrı toplanacak,
depolanıp Çevre Koruma Dairesi tarafından lisanslı tesislere verilecektir. Faaliyet
gösteren Ercan Havaalanı’nda kaynakta atık ayrıştırma başlatılmıştır.
Ayrıştırılmayıp toplanan atıklar, personel tarafından belirli bir program dahilinde
günlük olarak toplanıp çöp depolama alanına depolanmak üzere taşınacaktır. Çöp
odası soğutmalı olacaktır. Çöp odasında bekletilen atıklar, Değirmenlik
Belediyesi tarafından toplanıp Güngör Düzenli Depolama alanına taşınacaktır.
PAT sahası atıkları:
PAT sahası pist, apron ve taksiyolu sahalarını ifade eder. PAT sahaları içerisinde
uçak mortorlarına zarar verebilecek çakıl, asfalt parçası, hava ve kara taşıtlarından
kaynaklı lastik parçaları, tahta parçaları, vida, emniyet telleri vb. Yabancı
maddeler ivedilikle temizlenmelidir. Bu yabancı maddeler için FOD (Foreign
Object Damage) terimi kullanılır.
Ercan Havaalanında “Devlet Hava Meydanları İşletilmesi Genel Müdürlüğü,
Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi” usul ve
esasları uygulanmaktadır/uygulanacaktır. Havaalanı işletmecisi yönergeye uymak
zorundadır.
120
Uçuş emniyeti açısından PAT alanları ve çevresinin, uçak trafiği düşünülerek
programlı bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir. PAT sahası temizliği 3 bölüme
ayrılabilir;
a) FOD temizlenmesi
b) Lastik atıklarının temizlenmesi
c) Atık- yağ temizlenmesi
FOD temizlenmesi: PAT sahaları, pistler için özel süpürme araçları ile
süpürülmelidir. Kara araçlarının yanaşamadığı PAT alanlarının çevresi ise
temizlik görevlilerince temizlenmelidir. İnşaat çalışmalarının PAT alanına yakın
çevresinde olması durumunda, inşaat atıkları en kısa sürede kaldırılmalıdır. PAT
alanı çevresinde depolanmamalıdır. Rüzgar yönü dikkate alınıp, kum ve taş gibi
malzemelerin sürüklenmesi önlenmelidir. İşletme sırasında, Hava Alanları PAT
Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi’nde yer alan PAT sahaları
temizliği bölümünde belirtilen maddelere uyulacaktır.
Lastik izlerinin/atıklarının temizlenmesi: Uçakların tekerlekleri iniş sırasında
piste temas ederken, lastiklerden parçalar, kalıntılar oluşabilir. Pist işaretleri bu
izler nedeniyle silinir ve ıslandığı zaman ise pist yüzeyi kaygan hale gelir. Bu
nedenle lastik izleri/kalıntıları Kimyasal Yöntem, Yüksel Basınçlı Su Yöntemi,
Sıcak Kompres Havalı Yöntemlerinden biri ile temizlenecektir.
Apron’da uçaklara yakıt ikmalı sırasında, uçaklar hareket halindeyken karosen
yakıt sıçrayabilir. Bu konuda havaalanında hizmet veren kuruluşlar tarafından
gerekli önlemler alınacaktır. Yağlar, yağ emici maddelerle veya yağ çözelticisi
ardından su fışkırtılarak temizlenebilir.
Bakım – Onarım işlemlerinden kaynaklı atıklar:
Kara ve hava araçlarının bakım onarım işlemleri sırasında, Ömrünü Tamamlamış
Lastikler, Akümülatör, pil, elektrikli ve elektronik atıklar, atık yağlar vb. Atıkların
121
oluşması beklenmektedir. Ömrünü tamamlamış lastikler Çevre Koruma Dairesi
tarafından lisanslı tesislere verilerek bertarafı sağlanacaktır.
18/2012 Çevre Yasası Kapsamında Katı Atık Kontrol Tüzüğü kapsamında,
akülerin evsel atıklarla birlikte toplanması yasaktır. Aküler ayrı toplanacak, Çevre
Koruma Dairesi tarafından lisansa sahip tesislere verilecektir.
İşletme sırasında pil kullanılan ünitelerde, atık pil kumbaraları konulacaktır.
Toplanan piller ilgili şirket/kurumlara gönderilip bertarafı sağlanacaktır.
Elektrikli ve elektronik atıklar depolanarak tekrar kullanımı, kullanılamıyorsa
geri dönüşümü ve/veya bertarafı sağlanacaktır.
Arıtma Tesisi Çamurları: Arıtma tesisi çamurlarına gerekli analizler (kurşun,
kadminyum, krom, bakır, nikel, viva ve çinko ağır metal analizi, azot, fosfor,
potasyum, kalsiyum ve magnezyum elementleri analizi) yapılacak, şartları
sağlaması durumunda arıtma çamurlarının ihtiyaç duyulan tarımsal alanlarda
kullanılması sağlanacaktır. Tarımda kullanılamaması durumunda, arıtma
çamurları su oranı %65 olması sağlanacaktır. Daha sonra çamurlar düzenli
depolama alanına taşınacaktır.
Tıbbi Atıklar: Havaalanında personel ve yolculara acil durumlarda sağlık hizmeti
verilebilmesi amacıyla sağlık ünitesi bulunacaktır. Bu ünitede oluşacak atıklar
genellikle yaralanma, kaza, kişilerin sağlık durumuna bağlı olduğundan bu
konuda net bir miktar belirlenmesi mümkün değildir.
Tıbbı atıklar evsel atıklardan ayrı toplanacaktır. Toplanması, taşınması ve geçici
depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren atık yönetim planı
hazırlanacaktır. Tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı Tıbbi
Atıklarının Kontrolü Tüzüğü hükümleri doğrultusunda yapılacaktır.
122
Tablo 23 İnşaat ve işletme sırasında oluşabilecek atık türleri ve atık kodu
Atık Türü
Evsel Atıklar
17 05 03 dışındaki toprak ve
kayalar
Atık yağlar
Organik çözücüler ya da diğer
tehlikeli maddeler içeren atık boya
ve vernikler
Emiciler, Silme Bezleri, Filtreleme
Malzemeleri ve Koruyucu Giysiler
Ambalaj (Belediyenin Ayrı
Toplanmış Ambalaj Atıkları Dahil)
Emiciler, Silme Bezleri, Filtreleme
Malzemeleri ve Koruyucu Giysiler
Pil ve akümülatörler
Saha içi atıksu arıtımından
kaynaklanan tehlikeli maddeler
içeren çamurlar
06 05 02 dışındaki saha içi atıksu
arıtımından kaynaklanan çamurlar
Çeşitli Taşıma Türlerindeki (İş
Makineleri Dahil Ömrünü
Tamamlamış Araçlar ve Ömrünü
Tamamlamış Araçların Sökülmesi
ile Araç Bakımından (13, 14, 16 06
ve 16 08 hariç) Kaynaklanan
Atıklar
İnsanlarda Doğum, Teşhis, Tedavi
ya da Hastalık Önleme
Atık Kodu
Kağıt Karton
Ambalaj Atığı Cam
Plastik
Metal
Biyolojik olarak
bozunabilen
atıklar
Yenilenebilir
Sıvı ve Katı
Yağlar
20 01 01
20 01 02
20 01 39
20 01 40
20 01 08
20 01 25
17 05 04
12 01 12
08 01 11
15
15 01
15 02
15 06
06 05 02
06 05 03
16 01
18 01
123
Çalışmalarından Kaynaklanan
Atıklar
Flüoresan lambalar ve diğer civa
içeren atıklar
20 01 21, 20 01 23 dışındaki
tehlikeli parçalar içeren ve
ıskartaya çıkmış elektrikli ve
elektronik ekipmanlar
20 01 21
20 01 35
4.2.3. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar, Cinsi, Miktarı,
(her atıksu kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır). Sıvı Atıkların Bertaraf
Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi
detaylandırılmalı,
kapasitesi,
deşarj
standartları,
proje
alanında
kanalizasyon bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması
durumunda atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb.
Konularda açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili
kurumlardan alınan görüşler rapora eklenmelidir).
Havaalanının işletilmesi sırasında oluşabilecek sıvı atıklar;
 Personel ve Yolculardan kaynaklı Evsel Nitelikli Atıksu
 Mutfak, Restorantlardan kaynaklı Bitkisel Yağlar
 Bakım Onarım bölümünden kaynaklanan Makine Yağları’dır.
Personel ve Yolculardan Kaynaklı Atıksu Miktarı: İnşaat aşamasında personelden
ve yolculardan kaynaklanan atıksu miktarı ayrı ayrı hesaplanmıştır. Havaalanında
çalışan personelin kişi başına ortalama su tüketim miktarı 26- 60 lt/kişi
aralığından, 50 lt/kişi-gün olarak kabul edilmiştir. Yolcuların kişi başına su
tüketim miktarı ise 11-19 lt/kişi aralığından 15 lt/kişi- gün olarak kabul edilmiştir
(Metcalf & Eddy, 2004).
Personelden Kaynaklı Atıksu Miktarı;
124
Personel Sayısı
=200 kişi
Ortalama Su Tüketimi
=50 lt/kişi – gün
Personelden Kaynaklı Atıksu Miktarı = 200 kişi x 50 lt/kişi – gün= 10000 lt/gün
(10 m3/gün)
Yolculardan ve Misafirlerden Kaynaklı Atıksu Miktarı;
Günlük Ortalama Yolcu Sayısı
= 13700 kişi
Günlük Ortalama Ziyaretçi Sayısı
= 6850 kişi
Ortalama Su Tüketimi
= 15 lt/kişi – gün
Yolculardan Kaynaklı Atıksu Üretimi
= 20550 x 15 lt/kişi – gün= 308250
lt/gün (308,3 m3/gün)
Toplam Atıksu Üretimi = 10 m3/gün + 308,3 m3/gün = 318,3 m3/gün
Personel ve yolculardan kaynaklı oluşan atıksu evsel atıksu karakteristiğinde
olacaktır.
Tablo
24
Evsel
Atıksu
Karakteristiği-
Oluşabilecek
Kirleticiler
ve
Konsantrasyonlar (Metcalf & Eddy, 2004)
Kirleticiler
Toplam Katı (TS)
Biyolojik Oksiyen
İhtiyacı (BOI5)
Kimyasal
Oksijen
İhtiyacı (KOI)
Toplam
Organik
Karbon
Azot (TN)
Fosfor (TP)
Birim
mg/lt
mg/lt
Düşük
390
110
Konsantrasyon
Orta
720
190
Yüksek
1230
350
mg/lt
250
430
800
mg/lt
80
140
260
mg/lt
mg/lt
20
4
40
7
70
12
En yüksek değerler göz önüne alınıp oluşan kirlilik yükü hesaplanacak olursa;
Toplam Atıksu Miktarı: 318,3 m3/gün
125
Tablo 25 İşletme sırasında oluşacak evsel atıksu kirlilik yükü parametreleri
Parametre
Toplam Katı, mg/lt
Toplam Katı miktarı, kg/gün
BOİ5, mg/lt
BOİ kirlilik yükü, kg/gün
KOİ, mg/lt
KOİ kirlilik yükü, kg/gün
Toplam Organik Karbon, mg/lt
Toplam Organik Karbon kirlilik yükü,
kg/gün
Kirlillik
Yükü
1230
391,509
350
111,405
800
254,64
70
22,281
Mutfak, Restorantlardan Kaynaklı Bitkisel Yağlar: Yeni terminal binasının
işletmeye açılmasıyla, yemekhane ve restorantlar da faliyete geçecektir ve bitkisel
atık yağ oluşacaktır. Oluşan atık yağlar evsel atıklardan ayrı olarak sızdırmaz, iç
ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı bidon veya konteynerde biriktirilecektir.
Atıksu önüne yağ tutucu yapılacak atık yağlar biriktirilecektir. Yapılması
planlanan terminal binasında yer alacak restorant kapasiteleri belirgin
olmadığından bu konuda ortalama bitkisel atık yağ miktarı hakkında bilgi vermek
mümkün olmamaktadır. Biriktirilen yağlar Çevre Koruma Dairesi tarafından
lisans sahibi firmalara verilip geri dönüşümü sağlanacaktır.
Bakım - Onarım bölümünden kaynaklanan Makine Yağları: Havaalanın işletme
aşamasında kara ve hava araçlarının bakım onarımı sırasında oluşabilecek atık
yağ miktarları değişken olduğundan muhtemel miktarı hakkında bilgi
verilememektedir. Atık yağlar emniyetli, uluslararası kabul görmüş standartlarda,
sızdırmaz zemin üzerinde uygun konteynerlerde depolanıp, üzerinde gerekli uyarı
levhaları yer alacaktır. Çevre Koruma Dairesi tarafından lisans sahibi firmalara
verilecektir.
126
Havaalanında oluşan evsel atıksular, arıtma tesisinde arıtılacaktır. Arıtma tesisi
kapasiteyi karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. Arıtılan su, peyzaj sulamada
kullanılacaktır.
Evsel atıksuların arıtılması amacıyla biyolojik atıksu arıtma tesisi kurulacaktır.
Biyolojik arıtma organik kirleticilerin uzaklaştırılması için kullanılan en etkin
yöntemlerden biridir. Bu sistem, atıksuyun içerisinde bulunan askıda veya
çözünmüş organik maddelerin bakteriler tarafından parçalanmasını sağlar. Daha
sonra çökebilen maddeler biyolojik floklar oluşturur ve çökelir. Biyolojik
arıtmadan çıkan atıksular ileri arıtmaya verilecektir. Biyolojik arıtmanın
aşağıdaki ünitelerden oluşması önerilmektedir:
Ön Çöktürme Tankı: Ön çöktürme havuzlarında başlıca amaç stabil şartlarda
(herhangi bir karışım olmadan) maksimum çöktürme işlemi tamamlanması
amaçlanır. Ön çöktüme havuzlarında BOI5’in %30-40’ı, askıda katı maddelerin
ise % 50- 70’i giderilebilmektedir (YTÜ, 2015).
Dengeleme tankı: Değişen debi ve konsantrasyonları dengelemek amacıyla
kurulur. Ani atıksu artışlarında dengelemeyi sağlar.
Biyolojik Arıtma Tankı: Bu tanklarda, yüzeysel havalandırıcılar veya difuzörler
ile oksijen verilerek aerobik mikroorganizmaların atıksu içindeki çözünmüş ve
kolloid organik maddeleri ayrıştırarak arıtım işlemi gerçekleşmiş olur.
Biyolojik arıtmadan sonra ileri arıtma yöntemi ile arıtılmış atıksuda kalan askıda
katı madde (AKM), çözünmüş madde ve organik maddeler vb. Gibi kirleticiler de
giderilerek
çıkış
suyu
emniyetli
bir
şekilde
kullanma
suyu
olarak
değerlendirilebilecektir.
127
Şekil 61 Önerilen biyolojik arıtma tesisi diagramı
4.2.4.
İşletme
Aşamasında
Oluşacak
Gürültü
ve
Titreşimin
Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemler
Mevcut Ercan Havaalanında uçaklardan kaynaklı gürültü oluşmaktadır. Projenin
hayata geçmesiyle kapasite artacak, ülkenin kalkınması ile birlikte gelecekte daha
fazla yolcu ağırlayacağı düşünülmektedir. Proje alanında daha önce hazırlanmış
olan gürültü haritası bulunmamaktadır.
Yeni havaalanı projesi tasarlanırken, gürültü faktörü de göz önüne alınmıştır.
Geniş ve çok pencereli capheler arazinin sakin bölümüne bakarken, dar ve az
pencereli kısımlar gürültünün fazla olduğu tarafta olacak şekilde tasarlanmıştır.
Terminal binası yapılırken uygun yapı, duvar, tavan döşeme gibi malzemeler ses
geçirme kayıplarına bağlı olarak seçilecektir.
18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü gereğince,
Havaalanına iniş ve kalkış yapan uçakların gürültü sertifikasına sahip olması
gerekmektedir. Olmaması durumunda tazminat ödenmesi gerekmektedir.
Haziran 2015 tarihinde iç ortam gürültü ölçümü ve kişisel gürültü maruziyeti
ölçümü yapılmıştır. Ölçümlerde kullanılan deney standartları/metotları Türkiye
128
Cumhuriyeti standartları, uluslararası standartlar, işletme içi metodlar’dır. Ekte
Gürültü için hazırlanan rapor verilmiştir.
Yapılan gürültü sonuçlarına bakıldığında, Apron Uçak Kalkış (kapı önü),
jeneratör dairesi önü, jeneratör dairesi içi’nin gürültü seviyelerinin insan
maruziyetine uygun olmadığı görüşmüştür.
Yeni terminal yapısında gürültüyü azaltmak amacıyla standartlara uygun yalıtım
malzemeleri döşenecektir.
Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları amacıyla
gerekli eğitimler verilerecektir.
35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği Yasası ve
Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır.
Faaliyet gösteren Ercan Havaalanı için yapılan gürültü ölçümleri ekte verilmiştir.
Havaalanı çalışma sistemleri ve ekipmanlarına düzenli olarak bakım yapılacaktır.
Gürültü ölçümleri (iç ortam ve çevreye yayılan gürültü) düzenli olarak yapılmalı,
Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır değerlerinin altında olup olmadığı
değerlendirilmelidir.
Gürültü yönetimi oluşturulmalıdır. Gürültü etkisini azaltmak için mevcut
potansiyel tedbirlerin alınması gerekir.
4.2.5. İşletme Aşamasında Kullanılacak Olan Yakıt Türleri Tüketim Miktarı
ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar.
Ercan Havaalanına B737 ve A310, 320 olmak üzere çok sayıda özel uçaklar
inmektedir. Söz konusu uçaklar JET yakıtı “Kerosene” kullanmaktadırlar. JET
yakıtı uluslararası standartlara uygun olacaktır. Uçaklara yakıtlar, yakıt ikmal
tankları ile yapılacaktır. Oluşacak emisyon miktarı 4.2.6 ‘da ayrıntılı olarak
hesaplanmıştır.
4.2.6. İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyon Kaynakları ve Alınacak
Önlemler.
129
İnsan aktivitelerinin neden olduğu kirleticiler 3’e ayrılır. Bunlar çizgisel
kaynaklar, alansal kaynaklar ve noktasal kaynaklardır. Ulaşım yolları, kara yolu,
hava yolu, deniz yolu ve demir yolu çizgisel kaynaklardır. Uçaklar yakıtlarını en
fazla iniş ve kalkış anlarında harcarlar. Dolaysıyle, havaalanı civarında uçaklar
yarattığı kirlilik en fazla iniş ve kalkış anlarındadır (Çağatan, 2011).
Havaalanı işletme kapasitesi 5,000,000 yolcu/yıl’a çıkarılacaktır. Günlük yolcu
kapasitesi ise yaklaşık olarak 13700 olacaktır. Öncelikle kara araç trafiğinden
kaynaklanan emisyon hesaplanırsa; gelecekte havaalanına gelen günlük araç
sayısının ortalama 3000 araç olması düşünülmektedir (Karayolları Dairesi
tarafından 10 Mayıs 2015-12 Mayıs 2015 tarihleri arası yapılan çalışmalar
sırasında Ercan Havaalanı- Gaziler istasyonu sonucunda günlük toplam 1455 araç
geçtiği görülmüştür). Varsayım yapılırken kapasite artırımıyla, havaalanına gelen
araç sayısının da ayni oranda arttığı düşünülmüştür. Araçlardan çıkan emisyon
miktarı hesaplanırken, tüm kara araçlarının ayni güçte ayni miktarda yakıt
harcadığı düşünülerek ortalama değerler alınmıştır.
Araç sayıları uçak yoğunluğu ile doğru orantılı olarak hesaplanabilir. Gün içinde
araç
trafiğinin
olduğu
sıralarda
emisyon
oluşumunda
varyasyonlar
gözlenebilmektedir. Trafik emisyonlarının başında sera gazı emisyon sınıfında
olan CO, NOx ve VOC gelmektedir.
Söz konusu kara araçlarının tamamının dizel yakıt kullandıkları düşünülürse;
Tablo 26 Araçlardan kaynaklanacak kirleticiler
Kirletici
Karbonmonoksit
Azotoksit
Kükürt Oksitler
Kadminyum
Bakır
Krom
Nikel
Kirlenme Faktörü
(gr/lt)
9,7
36
6,5
0,00803
1,36
0,04
0,056
Toplam
Kirlenme
kg/saat
233,7
867,2
156,6
0,2
32,8
1,0
1,3
130
Selenyum
Çinko
Kurşun
0,00803
0,803
0,803
0,2
19,3
19,3
ICAO’nun uçak emisyonlarına yönelik uluslararası belgelendirme rejimi,
standartların kademeli olarak iyileştirilmesini sağlamıştır. 1960 ‘lı yıllarda
uçaklarda meydana gelen HC, CO ve diğer emisyonlar %90 oranında azalmıştır
(Sivil Havacılık Genel Merkezi, 2015). Bu miktarın gelecek yıllarda da artışı
beklenmektedir.
Havacılıkta jet fuellerin (jet kerosen ve jet gasolin) yanması sonucunda uçak
motorlarında genel olarak %70 CO2, %29 H2O ve %1 civarında NOx, CO, SOx
partiküller ve zararlı hava kirleticileri kapsayan iz elementleri içerir (Çağatan,
2011).
Uçakların iniş ve kalkışında, 3000 feet (1000 m) sınırına kadarlık kısımlara LTO
(The Landing/Take-Off) denmektedir. Ortaya çıkacak emisyon hesabı yapılırken
IPCC’nin, Good Practice Guidance and Uncertainty Management in National
Greenhouse Gas Inventories- Aircraft Emissions verileri kullanılmıştır. A320
uçağı baz alınarak hesaplama yapılmıştır.
Tablo 27 Uçakların iniş - kalkışı sırasında ortaya çıkan emisyonlar
Parametre kg/LTO
CH4
0,04
N2O
0,1
NOx
11
CO
5,3
NMVOC
0,4
SO2
0,8
131
Günlük yolcu kapasitesi = 13700 yolcu
Uçakların ortalama yolcu kapasitesi = 200 kişi
Ortalama iniş- kalkış yapacak uçak sayısı = 69 uçak
Bir uçaktan kaynaklı CH4 = 0,04 kg/iniş – kalkış x 1 iniş-kalkış = 0,04 kg CH4
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük CH4 = 0,04 kg/iniş x 69 uçak = 2,76 kg metan
Bir uçaktan kaynaklı N2O = 0,1 kg/iniş- kalkış x 1 iniş – kalkış = 0,1 kg
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük N2O = 0,1 kg/iniş x 69 uçak = 6,9 kg azot oksit
Bir uçaktan kaynaklı NOx = 11 kg/iniş- kalkış x 1 iniş-kalkış= 11 kg
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük NOx = 11 kg/iniş- kalkış x 69 uçak= 759 kg
Bir uçaktan kaynaklı CO = 5,3 kg/iniş-kalkış x 1 iniş-kalkış= 5,3 kg
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük CO = 5,3 kg/iniş-kalkış x 69 uçak = 365,7 kg
karbonmonoksit
Bir uçaktan kaynaklı NMVOC= 0,4 kg/iniş – kalkış x 1iniş-kalkış=0,4 kg
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük NMVOC= 0,4 kg/iniş-kalkış x 69 uçak = 27,6
kg non metan uçucu organik bileşikler
Bir uçaktan kaynaklı SO2= 0,8 kg/iniş-kalkış x 1 iniş-kalkış= 0,8 kg
Tüm uçaklardan kaynaklı günlük SO2= 0,8 kg/ iniş-kalkış x 69 uçak = 55,2 kg
sülfürdioksit
Havaalanı kapasitesinin tamamının kullanıldığı ve maksimum sayıda uçağın inişkalkış yaptığı var sayılarak oluşacak hava kirliliği emisyonları yukarıdaki gibi
hesaplanmıştır.
Ercan Havaalanında kullanılan kara araçlarının 18/2012 Çevre Yasası altında
“Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü” kapsamında giren araçların
Egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak Çevre Koruma Dairesi’nden lisanslı
firmalarda yaptırılacaktır.
Türkiye
Cumhuriyeti
Sivil
Havacılık
Genel
Müdürlüğü
tarafından
“Havaalanlarında Çevresel Etkiler” yayınlanan çalışmada havaalanları etrafında
132
emisyonların azaltılması için bazı önlemler verilmiştir. Bu önlemler aşağıdaki
gibidir;
 Havaalanı tasarımının taksi sürelerini, uçakların gereksiz rölantide
bırakılmasını ve kapıda beklemelerini azaltacak şekilde yapılması
 Ekipman bakımının sürekli olarak yapımı, lojistiğin optimum düzeye
getirilmesi, elekle çalıştırılan araçların ve yakıt pili teknolojisinin
uygulamaya koyulması, sabit elektrik gücüyle daha temiz ve daha verimli
GSE operasyonları
 Toplu taşımanın, bisikletlerin ve diğer elektrikli araçların kullanımını
teşvik ederek yolculara, ziyaretçilere ve personele hava kalitesinı
iyileştirmek.
 Bagaj sistemlerinin, yolcu taşıma bantlarının, yürüyen merdivenlerin,
klimaların ve aydınlatmaların elektrik tüketiminin izlenmesi, daha az enerji
harcamaları için çözüm üretilmesi.
 Jeotermal enerji kullanımı, güneş enerjisi ve kombine ısı ve elektrik (CHP)
gibi alternatif ısıtma yöntemlerinin kullanılması.
 Akıllı ofis binaları
 Çevre bilinci kampanyaları (SHGM, 2010)
4.2.7. Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Nedeniyle
Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik Yapılacak
Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma
Etkisi, İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp
Yapılamayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, Harita Üzerinde
Gösterimi, Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek
Faaliyetler ve Alınacak Önlemler vb.)
Proje alanında hizmet veren Ercan Havaalanı vardır. Havaalanı’na LefkoşaMağusa anayolu üzerinde bulunan yonca çemberinden güney istikametine
133
dönülüp, ayni istikamette devam edilerek havaalanı terminaline ulaşmak
mümkündür. Yapılacak yeni proje ile şekilde görülen Gaziköy istikametine yol,
kavşak ve yeni terminale ulaşımı sağlayan tünel yapılacaktır.
Yapılması planlanan yol ve kavşak ile Gaziköy istikametine ulaşımda bir
güzergah değişikliği olmayacaktır. Kırklar köyüne erişimde mevcut kullanılan yol
üzerinde pist yer alıp, köye ulaşım tünel, ardından kavşak ile olacaktır. Kavşaktan
sonra Kırklar köyüne kadar yapılacak yolun maliyetinden yatırımcı sorumlu
olmayacaktır.
Şekil 62 Projede yapılması planlanan yolların gösterilmesi
Ercan Havaalanı mevcut durumda faaliyet gösterdiğinden, toplu taşıma araçları,
yolcu ve ziyaretçilerin araçlarından kaynaklı mevcut bir trafik vardır. Yapılması
planlanan proje ile Havaalanı kapasitesi 5,000,000 yolcu/yıl olacaktır. Ercan
Havaalanı’na mevcut durumda ortalama 1455 araç giriş yaparken, gelecekte
kapasitenin artırılmasıyla günlük 3000 sayıda aracın giriş-çıkış yapacağı
öngörülmektedir. Mevcut durum, Karayolları dairesinden 10 Mayıs 2015- 12
Mayıs 2015 tarihleri arası Ercan Havaalanı – Gaziler’de yapılan çalışma
sonucunda alınmıştır.
134
Projenin hayata geçmesiyle ortalama 1500 tane aracın trafik yüküne eklenmesi
beklenmektedir. Gelecekte yapılması planlanan yollar ile trafikte yoğunluk,
aksaklık yaşanması beklenmemektedir.
Yapılması planlanan yollar, KKTC Ulaştırma Bakanlığı ve TC Ulaştırma,
Denizcilik, Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü
tarafından onaylanacaktır. Çalışmaların sağlıklı olarak yürütülmesi, ön ve nihai
proje çalışmalarının verimli bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için yapım
çalışmaları sırasında Karayolları Dairesi ile sürekli koordinasyon sağlanacaktır.
Yol yapımı sırasında Karayolları Dairesi’nin verdiği koşul ve şartlara uyum
sağlanacaktır.
Proje ile ilgili Karayolları Dairesi’nin görüşü ekte verilmiştir. Alınan görüşte,
gerekli tüm yasal izinlerin alınması, yeni pistin inşaasından etkilenecek ErcanKırklar – Akıncılar yolunda ulaşımın sürekli ve emniyetli sağlanması için gerekli
tedbirlerin Karayolları Dairesinin bilgisinde olması kaydıyla, projede herhangi bir
sakınca bulunmadığı görüşü verilmiştir.
4.2.8. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Şiddetli Yağış Olması
Durumunda Yüzey Drenajı Olumsuzluklarına Karşı Gerekli Yüzey Drenaj
Önlemleri
Terminal binası çatısına ve diğer alanlarda yağmur sularının güvenli bir şekilde
toplanacağı yağmur suyu toplama kanalları döşenecektir. Toplanan yağmur
sularının
arıtılıp,
bahçe
sulamada,
klozet
rezervuarlarında
yeniden
değerlendirilmesi planlanmaktadır.
Projede yapılması planlanan yeni pist ve mevcut pistin uzatılması planlanan
yerden, Çakıllı Dere geçmektedir. Projenin gerçekleşebilmesi için Çakıllı
Dere’nin derivasyonu yapılmıştır. Dere derivasyon planı şekilde gösterilmiştir.
Varolan dere doldurulmuş, yerine gerekli hidrolojik ve hidrolik hesaplar
yaptırılarak yeni dere açılmıştır. Çakıllı derenin yağış hesaplarında Değirmenlik
135
istasyonuna ait Yağış verilerinden yararlanılmıştır. Havza büyük olduğundan,
Sentetik Yöntem ile akışa geçen taşkınların hesaplaması yapılmıştır. Hesaplama
yapılırken yağışın şiddeti ve süresi, yağış havzasının bitki örtüsüne bağlı olarak
yağışın akışa geçebilen miktarı, yağış havzasının topografyası dikkate alınmıştır.
Derivasyon boyutlandırılırken, en olumsuz şartı sağlayan kesit kabul edilerek
hesaplamalar yapılmıştır. 100 yıllık debi için 1,00 m’lik hava payı bırakılmıştır.
Daha sonra 500 yıllık debiye göre hava payı olmadan, fakat tam dolu akmayacak
şekilde tahkik yapılmıştır (Hidrolik – Hidrolojik Rapor).
Çakıllı dere akış güzergahı incelendiğinde, derenin Güney Kıbrıs’tan Trodos
dağlarından
geldiği
ve
yer
yer
dere
üzerinde
göller
oluşturulduğu
gözlemlenmiştir. Olası bir yoğun yağış durumunda, göllerin suyu bekletme
havzası görevi görüp suyun daha kontrollü bir şekilde akmasını sağlamaktadır.
Fakat, şiddetli yağışın olduğu durumlarda dere bağlantı noktalarının izlenmesi,
kanalın çıkış noktasında aşınma, tıkanma gibi durumların olmaması için gerekli
önlemlerin alınması gerekmektedir.
Şekil 63 Çakıllı Dere’nin Derivasyonu’nun gösterilmesi
136
4.2.9. Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri
Tarım Dairesi, Toprak Laboratuvarı Verimlilik Şubesi’nin yaptığı analize göre;
Proje alanının bir kısmı 2. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına, bir kısmı ise 4. Sınıf Tarım
Arazisi sınıfına girmektedir. Bu araziler tarım değerleri düşünülerek
kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Tablo 28’te proje alanı çevresinde
bulunan köyler ve üretilen tarım ürünleri görülmektedir.
Tablo 28 Proje alanı çevresinde bulunan köyler ve tarım arazi alanları
Balıkesir
Gaziler
Tarım ürünü
Dönüm Tarım ürünü Dönüm
Arpa
8530 Arpa
2600
Buğday
290 Buğday
3360
Nadas
160 Vigo
63
Vigo
200 Hasıllık
950
Yulaf
200 Haspolat
Hasıllık
865 Arpa
2200
Enginar
6 Buğday
270
Valencia Portokalı
1,5 Nadas
63
Yonca
190 İncir
55
Zeytin
100 Yulaf
7
Hasıllık
270
Enginar
37
Meriç
Tarım ürünü Dönüm
Arpa
10083
Buğday
540
Nadas
160
Vigo
95
Hasıllık
79
Zeytin
225
Kırklar
Tarım ürünü Dönüm
Arpa
8400
Buğday
1060
Nadas
970
Fig
171
Yulaf
21
Hasıllık
663
İnşaat sırasında çevreye toz yayılmasını önlemek amacıyla gerekli önlemler
alınacaktır. Çevre köylere veya herhangi bir alana harfiyat toprağı, katı-sıvı
herhangi bir madde dökülmeyecektir.
İnşaat faaliyetleri sırasında, toprağın ve yeraltı sularının korunması için gerekli
önlemler alınacaktır.
137
4.2.10. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak
Önlemler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler, Orman
Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara
Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması
Proje alanı dışında kalan orman alanları proje alanının Güneyinde, Kuzeyinde
Doğusunda ve Dilekkaya köyünün Batısında kalan 5-20 ha. Büyüklüğünde küçük
meşcerelerdir. Bu orman parçalarına projeden kaynaklanacak bir risk
görülmemektedir. Bu ormanların yangınlara karşı korunması için Nisan ayı
sonlarında etraflarına yangın emniyet şeritleri açılması, Şantiyede ve işletmede
çalışacak işcilerin yangın konusunda eğitilmesi alınacak önlemlerdir.
Ülkemizin yetişme muhiti şartlarının kurak ve sıcak olması nedeni ile kesilecek
ağaçların bir başka yere taşınarak dikilmesi ibreli ağaçlarda mümkün değildir.
Bunun yerine bölgede en az 107 ha. bir alanın orman alanı ilan edilerek yeniden
ağaçlandırlıması en uygunudur.
4.2.11. İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak
Önlemler
Proje faaliyet alanı içerisinde bulunan vejetasyon ve bitkisel toprak, inşaat
aşamasında ortadan kalkacaktır. Bitkisel toprak, inşaat aşamasından sonra peyzaj
çalışmalarında tekrar kullanılmak üzere belirlenmiş alanlarda depolanacaktır.
İnşaat aşamasından önce proje faaliyet alanı içerisinde bulunan hareketli fauna
elemanları bölgeden uzaklaşacaktır. İnşaata başlanmadan hemen önce görsel
kontrol yapılarak ortamda bulunan fauna türlerinin yerleri tespit edilerek, bu
türlerin zarara uğramaması için kendiliğinden kaçmalarına izin verilecek veya
uygun donanım ve yöntemler ile inşaat alanı dışarısına çıkarılacaktır. Fauna türleri
zarar görecek türler olmayıp inşaat aşamasında ortamdaki gürültü ve
138
hareketlilikten dolayı habitatlarını değiştirecekler ve çevredeki daha uygun
alternatif yaşam alanlarına çekileceklerdir. İşletme aşamasında ise proje etki
alanındaki fauna türleri; uçakların havalimanına iniş ve kalkış yaptıkları sırada
jet-motorlarından kaynaklı meydana gelecek gürültüden habitatlarını terk ederek
daha uygun yaşam ortamlarına geçeceklerdir.
4.2.12. Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş – Uçak Çarpışma Riski ve
Alınacak Önlemler
Proje alanı kuş göç yolları üzerinde değildir. Ancak bölgede yaşayan kuşlarda
uçaklar için tehlikeli olabilmektedir. Kuşların bölgeden uzaklaştırılması için
Yiyecek kaynakları , Su kaynakları, Tarım alanları, Çöp yığınları, Bitki türleri
gibi, Kuş çeken bu unsurların ortadan kaldırılması gerekir. Bunun için alınması
gereken önlemler aşağıdadır.
a. Kuşları çeken yiyecek, içecek, vb. kaynaklar ortadan kaldırılmalıdır.
b. Kuşların; fare, köstebek, solucan, örümcek ve her çeşit böcekle beslendiği
dikkate alınarak, hava alanı sahalarında otla mücadele ve temizlik
faaliyetleri titizlikle yürütülmelidir.
c. Otla mücadele faaliyetlerinde, bölgesel zirai ve veterinerlik kuruluşlarının
işbirliği ve desteği sağlanarak, kuşlara besin teşkil edecek toprak altı
canlıların aşırı yoğunlaşmalarını önleyici uygulamalar yapılmalıdır.
d. Çimenler uzun bırakılmamalıdır.
e. Kuşların diğer beslenme kaynakları bitkiler (tarımsal ürünler, meyve vb.)
olduğundan hava alanı sınırları çevresinde tarımsal faaliyetlerden
kaçınılması, meyve veren ağaçların yetiştirilmemesi gereklidir.
f. Pis su akıntılarının üzeri mutlaka kapatılmalıdır. Drenaj kanalları sürekli
kontrol edilerek, tıkanmalara anında müdahale edilmelidir. Buralar, besin
özelliği taşıyan bitki ve yosun türlerinden arındırılmalıdır.
139
g. Kuşların barınma ve yuva yapabilecekleri yerler tespit edilmeli,
yuvalanmaya müsait yerler kaldırılmalıdır.
h. İkram hizmetleri bina ve tesislerinin (açık alanlardaki restoran, kafeterya
vb. dahil) temizliği sürekli denetlenmeli ve kuş çekici unsurların
giderilmesi sağlanmalıdır.
i. Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli,
çöplerin açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde hava
alanı dışındaki çöp mahallerine (pistlere göre kalkış ve tırmanma satıhları
altında olmamak kaydıyla en az 13 km.uzak) götürülmesi için gerekli
önlemler alınmalıdır. Çöp müstecirleri ile
j. Hava alanı sahası ve yakın çevreleri kuşları çekici oluşumlardan tümüyle
arındırılmalıdır.
Sivil Havacılık Dairesi’nden alınan bilgiye göre bugüne kadar Ercan
Havaalanı’nda kuş – uçak çarpışması yaşanmamıştır.
Ercan Havaalanında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) standartları ve
TC Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda belirtilen usul ve esaslara uyulmaktadır. Kuş
– uçak çarpışma riskini önlemek, uçuş ve yer emniyetini sağlamak amacıyla
“Havalimanları Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele Yönergesi” uygulanmaktadır .
Sivil Havacılık Talimatlarına göre, kuşların birçok cinsi uçakların çıkardığı yoğun
sese karşı hassas olduklarından, kuşların beslenme ve dinlenme yerleri üzerinde
transit uçması kritik durumlara yol açabilir. Bu nedenle 1000 FT (300 M) altındaki
bir yükseklikte uçuş yapılması yasaktır.
Vahşi hayatla mücadele edilirken ekolojik olumsuz etki yaratılmayacaktır.
Yönerge geregince, Havalimanı Müdürleri, vahşi hayat ve kuşla mücadele
hizmetlerinin öngörülen seviyede, emniyetli, etkin, ve düzenli şekilde
yürütülmesini personelin eğitim gereklerini planlayıp gerekli önlemleri almak
zorundadır.
140
4.2.13. Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Alanı ve
Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin
Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Yeraltı Su kaynaklarına
Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi,
Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama – Düzeltme
Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Dere Akış Güzergahlarının
Değiştirilmesi Sonucunda Etkilerinin İrdelenmesi.
Proje alanında herhangi bir yeraltı suyu kullanımı planlanmamaktadır. Bu nedenle
yeraltı
su
seviyesinde
su
çekilmesi
nedeniyle
herhangi
bir
azalma
beklenmemektedir.
Toprak ve yeraltı suyunu korumak amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır;
Projenin hayata geçmesiyle; bakım ve ikmal işlemleri sırasında yağ ve yakıtın
yere dökülmemesi, sıçramaması için gerekli önlemler alınacaktır.
Hava ve kara araçlarının yıkanması sırasında kulanılacak kimyasalların toprakla
temas etmesi önlenecektir.
İşletme sırasında atıklar düzgün depolanacak ve düzenli bir şekilde bertarafı
sağlanacaktır. Herhangi bir sızma veya dökülme oluşmaması için gerkeli önlemler
alınacaktır.
Tüm malzemeler kontrollü bir şekilde depolanacak, sızıntı oluşmaması için
gerekli tedbirler alınacaktır.
Açık araziye herhangi bir nitelikte atıksu, sıvı, boya vb. Maddeler
dökülmeyecektir.
İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün
yatağından, kenarlarından veya duvarlarından, taş, çakıl, kum, toprak veya başka
madde alınmayacaktır (Fasıl 82).
141
İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün
yatağından, kenarlarına veya duvarlarına moloz, çöp sürpüntü veya döküntü
dökülmeyecektir (Fasıl 82).
Çakıllı deresi proje alanı içerisinden geçmektedir. Projenin gerçekleşebilemesi
amacıyla derivasyon kanalı açılmıştır. Üstü hava veya başka bir gaz ile
sınırlanmış olan sıvı akımlarına karşı serbest yüzeyli akımlar açık kanal
akımlarıdır. Açık kanal hidroliğinin serbest yüzeylerinin şekil değiştirebilme
kabiliyeti örneğin; sıçrama, ani düşü, kabarma vb. Kanallarda, hidrolik eğim
yanında taban eğimi de suyun hızı için etkilidir (Yüksel, Y., 2012).
Proje kapsamında açılan derenin giriş ve çıkış noktalarında bağlantı yapılan dere
doğal bir dere olduğundan düzensiz geometriye sahip bir kanal yapısındadır. Bu
nedenle giriş ve çıkış noktaları düzenli olarak kontrol edilmeli tıkanma, aşınma
vb. Durumların oluşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Mevcut durumda Ercan Havaalanı faaliyet göstermekte, günlük ortalama 40-50
kez iniş-kalkış yapılmaktadır. Bunun yanında havaalanı yakınından belirli bir
trafik yüküne sahip yol geçmektedir. Uçaklardan ve araçlardan kaynaklı
emisyonlar su kaynaklarında kirlilik yükü oluşturması muhtemeldir. ÇED süreci
sırasında derede herhangi bir akış gözlenmemiş bu nedenle emisyonların etkisinin
irdelenmesi için gerekli analizler yapılamamıştır.
4.2.14. Meterolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve
Alınacak Önlemler
Proje alanı meterolojik veriler incelendiğinde, hakim rüzgar yönünün batı olduğu
görülmüştür. Uçuş için uçağın rüzgarı önden alması gereklidir. Arkadan veya
yandan alması durumunda tehlikeli durumlar oluşmaktadır. Mevcut durumda
Ercan Havaalanı pist yönü ve iniş – kalkışları incelendiğinde uçakların batı
rüzgarını karşıya alacak şekilde uçuş yaptığı görülmektedir.
142
4.2.15. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak
Alınacak Önlemler
Oluşabilecek doğal afet durumunda Acil Durum Eylem Planı uygulanacaktır. Acil
durum eylem planı ekte verilmiştir.
Yapılması planlanan yeni terminal binası için NFPA 415 (National Fire Protection
Association) standartlarına göre, sprinkler sistemi tasarlanmıştır. Tüm yaşam
alanlarını koruyacak şekilde, NFPA 13 standardı dikkate alınarak tasarlanmıştır.
Yapı ve çevresinde meydana gelebilecek yangınlara müdahale edilebilmesi,
dışarıdan içeriye hortum serilerek su verilebilmesi ve itfaiye geldiği zaman su
alabilmesi
için,
terminal
binası
çevresine
hidrant
sistemi
kurulması
planlanmaktadır.
Gerekli ortamlarda gazlı söndürme sistemlerinin kurulması önerilir.
Otomatik çalışma yangın alarm sisteminden gelen uyarıyla devreye girecek
şekilde olacaktır.
Kar, buz veya benzeri durumlarda, hareket sahasının durumu NOTAM ile
duyurulur (AIP, 2002).
4.3. Projenin Sosyal – Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri
4.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam
imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve
teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda
değişiklikler vb.
Kıbrıs ada olması nedeniyle, uluslararası ulaşımda genellikle havayolu tercih
edilmektedir. Bölüm I’de de ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere istatistiklere
bakıldığında her geçen yıl yolcu sayısı artmakta, dolaysıyla uçak sayısı da artış
143
göstermektedir. Geçmiş yıllarda, Ercan Havaalanının mevcut kapasitesinin
üzerinde yolcuya hizmet verilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle havaalanı
kapasitesinin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Projenin hayata geçmesiyle
mevcut Ercan Havaalanı kapasitesi artırılacak, bu kapsamda varolan pist
yenilecek ve ek bir acil iniş pisti, tünel, taksiyolu ve terminal binası yapılacaktır.
İnşaat sırasında iş imkanı sağlanacaktır. Kullanılan iş gücünün büyük bir kısmı
KKTC’de bulunan şirketlerden sağlanacaktır. Ekonomik yapıya olumlu etki
sağlayacaktır.
Kapasitenin artırılmasıyla havaalanında çalışan personel sayısı da artış
gösterecektir. Bu sayede istihdam olanağı artacaktır. İstihdam sağlanırken,
“İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi” gereğince, işletmeci şirket kilit personeller
dışında istihdam edeceği personelin KKTC vatandaşı olması zorunludur. Ulusal
gelirde artış sağlanacaktır.
Projenin gerçekleşmesiyle, tüm teknik altyapı yenilecek ülkeyi ziyaret eden
turistlere ve yerli halka daha kaliteli, güvenli hizmet verilebilecektir. Yapılması
planlanan terminal binasında sosyal ve Kıbrıs kültürünü yansıtan alanlar içerecek
olup, yolculara ve ziyaretçilere konforlu bir ortamda Kıbrıs kültürü ve ürünleri
tanıtılabilecektir.
Havaalanının genişletilmesiyle, proje alanı içerisindeki alanlar için kamulaştırma
işlemi yapılmıştır. Kamulaştırılacak alan dışındaki çevreye yapılabilecek
gelişmeler için imar planı hazırlanıp, bina yüksekliklerinin belirlenmesi
önerilmektedir.
4.3.2. Çevresel Fayda - Maliyet Analizi
Havaalanı potansiyel kirlilik miktarını azaltabilmek amacıyla Havaalanı Çevre
Yönetim Planı hazırlanacaktır. Oluşturulacak plan kirlilik, gürültü, toz, trafik,
hassas ekoljik alalar, sulak alanlar ve koruma altında olan alanları içerecektir.
144
Proje tasarlanırken sürdürülebilir bir yapı yapılması hedeflenmiştir. Enerji
tasarrufu sağlamak amacıyla havalandırma ve aydınlatma için doğal
havalandırma ve doğal ışık – gölge sağlayacak cephe tasarlanmıştır. Enerji
tasarrufu ve verimliliği göz önünde bulundurularak yolcu bekleme holleri, servis
yolu, otopark giriş holleri, otopark araç park ve trafik alanları gibi uzun süre
aydınlatılacak olan mahallerde LED armatürler kullanılacaktır. Güneşten enerji
elde edebilmek amacıyla bina tavanına foto-voltaik paneller yerleştirilecektir.
Böylece havaalanının toplam elektrik ihtiyacının 1/3’ü yenilenebilir enerjiden,
tükenmeyen kaynaktan sağlanmış olacaktır.
Su kaynaklarının değerlendirilebilmesi amacıyla, gri su sistemi kurulması
planlanmaktadır. Yağmur suyu toplanarak peyzaj alanlarında kullanılacaktır.
Peyzaj alanlarında ekilecek bitkilerin ise az su ihtiyacı duyan bitkiler olmasına
özen gösterilmektedir. Peyzaj projelendirme çalışmaları halen devam etmektedir.
Klima santralleri, gereken hava debisi, fonksiyonu ve konfor ihtiyacına göre
%100 taze havalı veya karışım havalı seçilecektir. Terminal Binası için soğutma
grupları seçiminde, çevre dostu, ozona etkisi bulunmayan ve istenilen özellikleri
taşıdıklarından dolayı mümkün olduğunca R134a veya ozon tabakasına zararlı
etkisi olmayan alternatif bir gaz kullanılan cihazlar seçilmesi planlanmaktadır.
Kazan seçiminde olduğu gibi soğutma grupları da %30 yedeklemeli olarak
seçilecektir. Bu soğutma gruplarından elde edilen soğuk su, klima santrallerini
veya mahalleri beslemektedir. Klima santralleri %60-80 verimliliğe sahip olarak
seçilecektir.
Yolcu köprüleri, otopark ve ofislerde ısıtma soğutma sistemi olarak “V.R.V.”
(Variable Refrigerant Volume – Değişken Soğutucu Debili Sistem) sistem
kullanılacaktır. Sistem elektrik enerjisi ile çalışacaktır. Isıtma- soğutma yüksek
verim ve optimum enerji kullanımı sağlanarak yapılacaktır.
Havaalanındaki uçak gürültüsünün iç ortama girmesini engellemek ve iç
ortamlarda istenen ses seviyelerini sağlayabilmek amacı ile klima santralleri için,
145
gereken yerlerde susturucular ilave edilmiştir. Susturucular kanal tipi veya cihaz
üzerinde tasarlanabilir şekilde seçilecektir.
Proje alanın inşaat aşamasında başlıca çevresel etkiler; İşçi ve teknik personelin
günlük ihtiyaçlarından kaynaklanan katı ve sıvı atıklar, inşaat sırasında oluşacak
atıklar, inşaat sırasında kullanılacak araçlardan kaynaklı egsoz emisyonları,
gürültü ve toz, arazi çalışmaları ve inşaat sırasında flora – fauna üzerindeki etkiler
ve dere deplesesi ile deredeki habitatın yok olmasıdır.
Gürültü, toz emisyonu, katı-sıvı atık oluşumu gibi çevresel etkiler lokal ve geçici
olup havaalanı kullanılmaya başladıktan sonra bu etkiler ortadan kalkacaktır.
Projenin işletme aşamasında oluşabilecek başlıca çevresel etkilere bakılacak
olursa; Yolcu, ziyaretçi, personelden kaynaklı katı ve sıvı atıklar, araçların bakım
ve onarımından kaynaklı atıklar, hava ve karayolu taşıtlarından kaynaklı
emisyonlar, başta uçaklardan ve araç trafiğinden kaynaklı gürültü oluşumu.
Ercan Havaalanı faaliyette olduğundan, mevcut durumda bir kirlilik yükü vardır.
Kapasitenin artmasıyla, oluşabilecek kirlilik yükü de artacaktır. Oluşacak
emisyonları en aza indirmek için gerekli önlemler alınacak, stratejik çevreci
hedefler belirlenecektir.
Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi
standartları oluşturulacaktır. Bu standartlar serisi doğal kaynak kullanımının
azaltılması, toprağa suya ve havaya verilebilecek çevresel kirlilik yüklerinin en
aza indirilmesini amaçlar. Kurumsal uygulamalarla hedefler belirlenecek,
envanter çalışması yapılacak ve gerekli iyileştirmelerin yapılması sağlanacaktır.
Ercan Havalimanı, güneş enerjisinden elektirik üretimiyle, gri su sisteminin
kurulması, kaynakta ayrıştırma işleminin başlatılmasıyla, topluma ve ülkedeki
diğer işletmelere örnek olacağı düşünülmektedir.
146
Bölüm V.
İZLEME PROGRAMI
5.1. Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı
 Projenin inşaat sırasında izleme programı
Projenin zaman tablosu oluşturulacak, ve bu tabloya uyulacaktır.
Mimari projeye uyum sağlanacaktır.
Kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır.
35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır.
İşçi ve teknik elemanlara İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimi verilecektir.
Çalışan tüm elemanların 22/92 İş Yasasına göre çalışıp çalışmadığı izlenmelidir.
İnşaatın hazırlanması sırasında 18/12 Çevre Yasası ve kapsamında bulunan
tüzüklerdeki hükümlere uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir.
Fasıl 82, Kamu Derelerinin Korunması Yasasına uyulup, uyulmadığı kontrol
edilmelidir.
Çevreyi rahatsız edici şiddette gürültü oluşmaması için, iş makinaları gereksiz
çalıştırılmaması, eş zamanlı çalışması dikkatle izlenmelidir. Gerekli durumlarda
gürültü ölçümü yapılmalıdır.
İnşaat ve diğer teknik personelden oluşan atıkların rapordaki taahhüde uygun
yapılıp yapılmadığı izlenmelidir.
Yolların yapımı sırasında, Karayolları Dairesi ile koordinasyonlu bir şekilde
çalışılacaktır. Dairenin verdiği koşul ve şartlara uyulup uyulmadığı kontrol
edilmelidir.
Projenin gerçekleşmesi amacıyla kesilecek ağaçlar, Orman Dairesi’nin gösterdiği
alana aktarılacak, depolanacaktır. Yeni orman alanı oluşturulması ile ilgili Orman
Dairesi’nin verdiği görüş ve şartlara uyulacaktır.
147
 Faaliyetin işletme sırasında izleme programı
ICAO Standart ve Tavsiye Edilen Usulleri (SARPs) uyulacaktır. ANNEX4,
ANNEX 14, DOC 9137, DOC 9157, DOC 8126’ya uyulacaktır.
İnşaatın tamamlanmasıyla Havaalanı genişletilmiş ve yeni üniteleriyle faaliyete
başlayacaktır.
İşletme sırasında İnşaatın hazırlanması sırasında 18/12 Çevre Yasası ve
kapsamında bulunan tüzüklerdeki hükümlere uyulup uyulmadığı kontrol
edilmelidir.
Uçakların gürültü sertifikasına sahip olmasına önem verilecektir.
18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü hükümlerine
uyulacaktır. Uçaklardan kaynaklı gürültüyü en aza indirmek için gerekli önlemler
alınıp alınmadığı izlenmelidir.
Gürültü ölçümleri düzenli olarak yapılmalı, Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır
değerlerinin altında olup olmadığı değerlendirilmelidir.
Atıksu arıtma tesisinin kontrollü bir şekilde çalıştırılıp çalıştırılmadığı kontrol
edilmeli, çıkış suyunun ayda en az bir kez fiziksel ve kimyasal analizleri
yapılmalıdır. Sonuçlar ile ilgili Çevre Koruma Dairesi’ne bilgi verilmelidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir.
Uçakların, uçuşla ilgili seyrüsefer techizatları ve uygun aletlerle donatılmış
olacaktır.
İşletme sırasında, havaalanında bulunan her türlü tesisatın, döşeme ve demirbaş
malzemenin bakım onarımı yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir.
 Faaliyetin işletme sonrası izleme programı
Görevli şirket, tesis içerisinde yer alan tüm sistem ve cihazlar ile tesise ait
malzemenin devir teslimi yapılacaktır.
148
5.2. Acil Müdahale Planı
Havaalanlarında acil müdahale planları, havaalanı yada çevresinde oluşan
herhangi bir acil durumda başa çıkılabilmesi için yapılan planlardır. Başlıca amaç
insan hayatını kurtarmak ve hava aracı operasyonlarını idame ettirmektir. Acil
müdahale planı çerçevesinde, müdahale edilebilecek çevredeki kuruluşlar ve
farklı hava alanı kuruluşları arasında koordinasyon ve prosedürler belirlenir.
Havaalanlarında oluşabilecek acil durum tipleri aşağıdaki gibidir;
a) Hava aracını içeren acil durumlar
Havaalanı içerisindeki hava aracı - Kaza
Havaalanı dışındaki hava aracı - Kaza 1)kara 2)su
Uçuş halindeki hava aracı 1)ciddi hava türbülansı, 2)dekompresyon, 3)
yapısal arıza – Olay
Yerdeki hava aracı – Olay
Bomba tehdidini içeren sabotaj – Olay
Kanunsuz gasp – Olay
b) Hava aracını içermeyen acil durumlar
Yangın – yapısal
Bomba tehdidini içeren sabotaj
Doğal felaket
Tehlikeli mallar
Tıbbi acil durumlar
Tıbbi acil durumlarda, minor ilk yardım gereklilikleri ile havaalanı ilk yardım ya
da medikal klinikleri ilgilenecektir. Havaalanı ilk yardım kliniği uygun olmaması
halinde dışarıdan yardım alınacaktır.
Havaalanı içinde ve dışında olabilecek kaza/vakalar için acil durum planı benzer
şekilde uygulanacak olup, sorumlu kişiler farklılık gösterecektir. Havaalanı
içerisinde olmuş kazalarda sorumlu havaalanı yetkilisi olurken, havaalanı dışında
149
olabilecek kazalarda, önceden kararlaştırılmış acil durumlarda yardım edecek
kuruluş olacaktır.
Arama – Kurtarma hizmetleri ICAO uluslararası standart ve tavsiye edilen
esaslara göre yürütülecektir. Ercan’da Ercan Kurtarma Koordinasyon Merkezi
bulunmaktadır. Gerektiği durumlarda Polis Teşkilatı, Ticaret Filosu, Silahlu
Kuvvetlerin yardımı için başvuru yapabilir. Ayrıca gerektiği durumda, KKTC
SAR servisi ile TC SAR servisi arasında anlaşma yapılmıştır. Tehlike halindeki
uçağı arama veya kazadan sağ çıkanları kurtarma çalışmalarında yer alacaktır
(AIP, 2002).
Acil durum eylem planı ekteki gibidir.
5.3. İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı
Ercan Havaalanı “İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi” gereğince, 25 yıl boyunca
idarenin gözetim ve denetimi altında; yönetim, sorumluluk ve yetki üstlenebilecek
işletmeci eliyle havaalanı kesintisiz, aksaksız olarak işletilecektir. 25 yıl sonra,
işletme hakkı devredilen tesisi ve tesis içinde yer alan tüm sistem ve cihazlar ile
tesise ait demirbaş malzemenin tutanak ile görevli şirkete teslim edilecektir.
İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi, sistem ve cihazlarla ilgili “Söz konusu sistem ve
cihazlar ile ilave tesis, techizat ve arazilerin her türlü tahhütlerden ari, bakımlı,
çalışır ve kullanılabilir teslim edilmemesi durumunda; şirket idarece taahhütlerin
yerine getirilmesi, tesisat, techizat, sistem ve cihazların bakımlı, çalışır ve
kullanılır hale getirilmesi için yapacağı tüm harcamaları ve idarenin uğrayacağı
zararların tamamını defaten ödeyerek tazmin etmekle yükümlüdür.” Maddesini
içermektedir.
İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi ve İhale Şartnamesi ekte verilmiştir.
150
BÖLÜM VI.
HALKIN KATILIMI
6.1. Halkın Bilgilendirilmesi ile İlgili Çalışmalar
18/2012 Çevre Yasası’nın 22. Maddesi gereğince Halkın Sürece Katılımı
toplantısı düzenlenecektir. Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve
halkın görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına yansıtılacaktır.
Yapılması planlanan toplantı tesise en yakın toplantı salonu olarak belirlenmiştir.
Yeri ve saati 10 gün önce 2 yerel gazetede yayınlanmış, bölge halkının görüş ve
önerilerini sunmaları için davet edilmiştir.
6.2. Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan
Değişiklikler
Toplantı yapıldıktan sonra gerekli değişiklikler ve toplantı notları bu bölüme
eklenecektir.
6.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler
Bu konuda verilebilecek başka bilgi ve belge bulunmamaktadır.
151
BÖLÜM VII.
YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
Dünyanın bir çok ülkesinde olduğu gibi KKTC’de de hava yolu ulaşımı önemli
bir unsurdur. Kuzey Kıbrıs’ta kargo ve yolcu taşımacılığında hizmet veren tek
havaalanı Ercan Havaalanı’dır. Havaalanı kapasitesi 3,000,000’dur. Son yıllara
bakıldığında havayolu taşımacılığında büyük bir artış olmuş ve Ercan Havaalanı
kapasitesinin üzerinde hizmet vermeye çalışmıştır. Yapılması planlanan proje ile
Ercan Havaalanı kapasitesi 5,000,000’a çıkması planlanmaktadır.
ÇED raporu, alınan bilgiler ve yapılan saha ziyaretleri doğrultusunda
hazırlanmıştır. Rapor, faaliyetin çevre üzerinde oluşabilecek etkileri belirlenerek
değerlendirilmesi ve tesbit edilen olumsuz etkilerin önlenmesi için yapılması
gereken idari ve teknik esasları içermektedir.
Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında harfiyat toprağı, tahta parçaları, inşaat
demiri, çelik ve beton gibi artıklar oluşacaktır. Harfiyat toprağının büyük bir
çoğunluğu dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Kalan miktar ise şev yapımı
ve diğer inşaat işleri için kullanılacaktır. Diğer inşaat artıkları tekrar geri
dönüştürülmek üzere lisanslı tesislere verilecektir. İşçi ve teknik personelden
kaynaklı evsel atıklar oluşacaktır. Bu atıklar kontrollü ve düzenli bir şekilde
kapalı
konteynerlerde
toplanacak,
Güngör
Düzenli
Depolama
alanına
taşınacaktır.
Proje kapsamında yapılması planlanan pist ve uzatılması planlanan mevcut piste
alan sağlamak amacıyla dere deplesesi yapılmıştır. Bu çalışma ÇED sürecinden
önce yapılmış olup, deredeki sucul ve canlı yaşam yok olmuştur.
İnşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri nedeniyle gürültü oluşumu olacaktır.
Oluşacak gürültü miktarını 18/2012 Sayılı Çevre Yasası’nda “Şantiye Alanları
Çevresel Gürültü Kriterleri”’nin altında olması için gerekli önlemler alınacaktır.
152
İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, Anayasa’nın 94’üncü maddesinin
(1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır.
Arazide çalışanların sağlık, güvenlik ve refahının sağlanması ve iyileştirilmesi
için gerekli önlemler alınacaktır.
Proje alanında şantiye ofisi ve işçilerden kaynaklı atıksu oluşacaktır. Oluşan
atıksular vidanjörle toplanıp, kontrollü bir şekilde bertarafı sağlanacaktır.
Projenin hayata geçmesiyle su ihtiyacı oluşacaktır. İhtiyaç duyulan su miktarını
Su
İşleri
Dairesi’nin
karşılayamaması
durumunda,
işletmeci
kendisi
karşılayacaktır. Projede yağmur sularının değerlendirilmesi planlanmaktadır.
Proje genelinde, su tasarrufu sağlayan ürünler kullanılacaktır.
Projenin işletme aşamasında çeşitli türlerde katı atıklar oluşacaktır. Bu atıklar
18/2012 Çevre Yasası ve kapsamındaki tüzükler ve Devlet Hava Meydanları
İşletilmesi Genel Müdürlüğü, Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla
Mücadele Yönergesi’ne uygun şekilde bertaraf edilecektir.
Projenin işletme aşamasında sıvı atıklar oluşacaktır. Evsel atıksular için Atıksu
Arıtma Tesisi kurulacaktır. Diğer sıvı atıklar da kontrollü bir şekilde depolanıp
bertaraf edilecektir. Sıvı atıkların bertaraf edilirken 18/2012 Çevre Yasası ve
kapsamındaki tüzüklerde bulunan hükümlere uyum sağlanacaktır.
Projede yenilenebilir enerji sistemleri kullanılacaktır. Bina çatısına paneller
konularak güneş enerjisinden enerji üretimi planlanmaktadır. Isıtma soğutma
ekipmanlarının yüksek verimli ve çevreci özellikte seçilecektir.
Havaalanlarında en büyük çevre problemlerinden biri de gürültü oluşumudur.
Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları amacıyla
gerekli eğitimler verilerecektir.
35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği Yasası ve
Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır. Gürültü ölçümleri (iç ortam ve çevreye
yayılan gürültü) düzenli olarak yapılmalı, Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır
değerlerinin altında olup olmadığı değerlendirilmelidir.
153
Uçaklardan ve çevredeki kara yolu trafiği nedeniyle hava kirliliğine neden olan
emisyonlar oluşmaktadır. Emisyonların en aza indirilmesi için gerekli önlemler
alınacaktır.
İşletme sırasında karayollarına etkiyi en aza indirmek amacıyla, yeni yollar ve
tunel yapılacaktır.
İşletme sırasında toprak ve yeraltı suyunu korumak amacıyla gerekli önlemler
alınması sağlanacaktır.
Projenin inşaat ve işletme süreçlerinin tamamı çevresel sürdürülebilirlik politikası
çerçevesinde oluşturulacaktır. Çevre yönetim sistemi kurulacak, sera gazı
emisyonlarının, ve diğer çevresel etkilerin en aza indirilmesi için en iyi yöntem
ve teknolojinin kullanılması için hedefler belirlenecek ve gerekleri yerine
getirilecektir.
154
BÖLÜM VIII.
SONUÇLAR
Ercan Havaalanı Projesi Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu, proje çalışma
grubu tarafından Ağustos 2015 tarihinden itibaren yapılmaya başlanmıştır. Rapor,
Çevre Yasası, Çevre Etki Değerlendirmesi Tüzüğü ve Çevre Koruma
Dairesi’nden alınan soru formatı dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Rapor dokuz bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde projenin tanımı ve amaçları
anlatılmıştir. Proje için seçilen yerin konumu II. Bölümde ayrıntılı olarak
incelenmiştir. III. Bölümde projenin yeri ve etki alanının mevcut çevresel
özellikleri ele alınmıştır. IV. Bölümde projenin önemli çevresel etkileri ve
alınacak önlemler açıklanmıştır. V. Bölümde ise projenin inşaat ve işletme
sırasında uygulanması gereken izleme ve kontrol planı, acil müdahale planı
verilmiştir. Halkın katılımı ile ilgili bilgi ve belgeler VI. Bölümde verilmiştir. VII.
Bölümde projenin teknik olmayan sonuçları, bu bölümde ise projenin çevresel
etkileri ve alınacak önlemler belirtilmiştir.
 Ercan Havaalanı KKTC’de faaliyet gösteren, tek havaalanı olup, kargo ve
yolcu taşıma hizmeti vermektedir. Yıllık 3,000,000 yolcu kapasitesine
sahipken geçmiş yıllardaki verilere bakıldığında bazı yıllarda maksimum
kapasiteye ulaştığı hatta geçtiği görülmektedir. Bu nedenle söz konusu
proje ile Ercan Havaalanı Genişletilmesi kapasitesi 5,000,000 yolcuya
çıkarılması planlanmaktadır.
Yapılması planlanan birimler, terminal
yapısı, otopark yapısı, itfaiye yapısı, giriş yapısı alanı, yeni apron, yeni pist
ve mevcut pistin uzatılması’dır.
 Mevcut pistin uzatılması ve yeni pistin yapımı için daha fazla alana ihtiyaç
duyulmuştur. İhtiyaç duyulan alan dere deplesesi yapılarak sağlanmıştır.
Projenin 1. Safhasında Çakıllı derenin derivasyonu yapılmıştır (ÇED süreci
155
başlamadan önce tamamlanmıştır). Hidrolojik ve hidrolik hesapları
yapılırken Değirmenlik yağış istasyonuna ait Yağış – Şiddet – Süre –
Tekerrür eğrilerinden yararlanılmıştır. Yağıştan akışa geçen taşkınların
hesaplanması büyük havza olması nedeniyle “Sentetik Yöntem”
kullanılarak hesap yapılmıştır. Dere derivasyonu %5 eğimle Trapez Kesit
olarak yapılmıştır. Yükseklik 5,00 metre, taban genişliği 20,00 m olarak
alınmıştır.
 Proje 7 safhada tamamlanacaktır. Dere Deplesesi, Yeni arazi sınırlarının
belirlenmesi, Tünel ve Yolların inşası, Mevcut Pistin Uzatılması, Yeni
Apron İnşası, Terminal ve Yolların İnşası.
 Fasıl 300 Havaalanları Yasası kapsamında 8 km çevresinde yapılacak
yapılaşmalar için izin alınması gerekir.
 Pafta/Harita XXII.60 E 2 66 no’lu parselde Klasik- Helenistik döneme ait
antik mezar olduğu tespit edilmiştir. Kırklar bölgesinde, Pafta/Harita
XXXI.12.W1, 106 no’lu parselde, Timbu mevkiinde, Kırklar Türbesi (Ayii
Saranta) bulunmaktadır. Şantiye sırasında, ayni bölgede yine heykel
bulunmuş ve Eski Eserler Müzeler Dairesi tarafından 2 haftalık süre ile
araştırma yapılmıştır. Proje alanının 5,00 km doğusunda, P/H XXII.53.W2,
Gaziköy 1 numaralı parselde Arif Paşa Su Kemerleri bulunmaktadır.
 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, inşaat sırasında herhangi bir taşınır ya
da taşınmaz eski esere rastlanması durumunda Eski Eser ve Müzeler
Dairesi’ne haber verilmesi gerekmektedir.
 Proje kapsamında yol, tünel, kavşak yapımı planlanmaktadır. İnşaat
sırasında Kırklar ve Gaziler köy halkının olumsuz etkilenmemesi amacıyla
yeni yol yapılacaktır.
 Proje alanı sınırları içerisinde toplam 32 Familya da toplanan 89 tür tesbiti
yapılmıştır.
Tespit
edilen türler arasında, Çevre Koruma Dairesi
Müdürlüğü tarfından yayınlanan “Flora ve Faunanın Korunması
156
Emirnamesi” inde Koruma altına alınan Mandragora officinalis türüne
rastlanmıştır. Tesbit edilen diğer türler ülkemizde çok yaygın olarak
bulunan türler olup herhangi ender bir türün ortadan kalkması söz konusu
değildir.
 Proje alanı içerisinden geçen ve Ek 19’da verilen proje vaziyet planında da
görüldüğü gibi Çakıllı derenin Güneyinde 2000 m. uzunluğunda kazı
yapılarak yeni dere yatağı oluşturulmuş ve mevcut derenin yönü
değiştirilmiştir. Mevcut derenin yaklaşık 1000m. Uzunluğundaki kısmı da
kazılan harfiyat ile doldurulmaya başlanmıştır. Doldurulmaya başlanan
dere yatağında küçük bir gölet ve zengin dere florası tesbit edilmiştir. Bir
başka deyişle doldurulmaya başlanan dere yatağı, flora ve faunanın yaşam
alanlarıdır. Çakıllı dere yatağı içerisinde tesbit edilen flora türleri
Eucalyptus camaldulensis (okaliptus), Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites
australis (Kamış) gibi dere yatağı florasıdır.
 Su Dairesi’nden alınan görüşte, Ercan Havalimanı’nın kapasitesinin
artırılmasıyla su ihtiyacının artacağı, kaynak yetersizliği nedeniyle, suyun
verilemeyeceği belirtilmiştir. KKTC Su Temin Projesi ile TC’den
KKTC’ye su naklinin gerçekleşmesi ve tüm bölgelere yeterli ve düzenli su
verilmesi takdirinde Havaalanının su ihtiyacının karşılanabileceği görüşü
verilmiştir. İşletmeci durumun bilincindedir.
 Ercan Meterolojik İstasyonundan 1985-2014 tarihleri arasında gerekli
veriler alınmış ve incelenmiştir. Proje alanında hakim rüzgar yönü Batı
olup, uçaklar bu yönde iniş kalkış yapmaktadır. Yapılacak yeni pist mevcut
piste paralel yapılacak olup, iniş kalkış yönü değişmediği görülmüştür.
 Proje alanına en yakın uzaklıkta Demirhan Göleti ve Haspolat Arıtma Sulak
Alanları ve bu göletleri besleyen Kanlıköy deresi bulunmaktadır. Adı geçen
sulak alanların proje alanına uzak mesafede olduğu ve kuşlara minimum
düzeyde etkisi olacağı düşünülmektedir.
157
 Proje alanında harfiyat toprağı oluşacak, çıkacak toprağın büyük bir
çoğunluğu dolgu alanı olarak kullanılacaktır.
 Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak olan toz yayıcı
islemler; kazı, terminal binasının temel kazısı sırasında patlatma işlemi,
inşaat araçlarının hareketi, inşaat malzemelerinin alana taşınması, yükleme
boşaltma işlemleri sırasında olacaktır. Toz emisyon hesabı yapılmıştır.
Hava Kalitesinin Korunması ve Kontrolü Tüzüğü’ndeki kriterlere
uyulacaktır gerekli tüm önlemler alınacaktır.

İnşaat sırasında malzemelerin taşınması sırasında varolan karayollarına
zarar verilmemesi için azami derecede özen gösterilecektir.
 İnşaat aşamasında, tozumanın önlenmesi ve çalışanlar için kullanım suyuna
ihtiyaç duyulan su miktarı 48 m3/gün’dür. Su dışarıdan tankerlerle
getirilmektedir.
 İnşaat sırasında günlük 30 m3 atıksu oluşacaktır. Oluşacak atıksu tanklarda
toplanıp vidanjörle çekilmektedir.
 İnşaat çalışmaları esnasında; tahta parçaları, inşaat demiri, çelik ve beton
artığı vb. atıklar oluşacaktır. İnşaat atıkları tekrar kullanılmak veya geri
dönüştürülmek üzere ayrı ayrı toplanıp lisanslı tesislere verilerek yeniden
kullanımı/geri dönüşümü sağlanacaktır. Evsel katı atık türünde ise günlük
200 kg atık oluşması beklenmektedir. Evsel atıklar ise düzenli bir şekilde
toplanıp Güngör Düzenli Depolama Alanına taşınmaktadır.
 İnşaat çalışmaları PAT alanlarının yakın çevresinde olması durumunda,
inşaat atıkları en kısa sürede kaldırılmalıdır. Rüzgar yönü dikkate alınıp
malzemelerin sürüklenmesi önlenmelidir.
 İnşaat aşamasında oluşacak gürültü seviyesi hesaplanmıştır. İnşaat
sırasında çalışanların ve gürültü etkileşim alanında bulunan kişilerin
sağlığını koruyabilmek amacıyla Gürültü ve Ses Kontrolü Tüzüğü ve
158
Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş
Sağlığı ve Güvenliği Yasasına uyum sağlanacaktır.
 Ercan Havaalanı sınırları içerisinde bakıldığında, IV. Ve II. sınıf tarım
arazisi olduğu fakat “Etüd Dışı Alan” içerisinde kaldığı görülmektedir.
 Kapasitenin artırılmasıyla günlük maksimum 20750 kişilik aktif bir nufüs
(çalışanlar, yolcu, ziyaretçiler) olması beklenmektedir.
 İşletme aşaması sırasında oluşacak su ihtiyacı 318,3 m3/gün olacaktır.
Kullanma suyu deposu ise tesisin en az 12 saatlik su ihtiyacını karşılayacak
kapasitede olacaktır. Su temin sistemi toplam kapasitenin %50’si oranında
yedeklenecektir. Su İşleri Dairesi’nden görüş alınmıştır. Alınan görüşte,
kaynak yetersizliği nedeniyle tesise mevcut sistemden daha fazla su
verilmesinin mümkün olmadığı, TC’den KKTC’ye su nakli projesinin
tamamlanması ve yeterli su sağlanması durumunda, su verilebileceği
yazılmıştır. İşletmeci durumun bilincindedir.
 Yağmur suları bina çatısından toplanıp arıtıldıktan sonra klozet
rezervuarlarında yeniden kullanılacaktır.
 İşletme aşamasında evsel atık, hastane atığı, özel atıklar, FOD türünde
atıklar oluşacaktır. Evsel atıklar kaynakta ayrıştırma yöntemi ile
ayrıştırılmaktadır. Günlük ortalama 2 ton evsel katı atık oluşacaktır. Atıklar
ayrı toplanarak Çevre Koruma Dairesi tarafından lisansa sahip firmalara
verilecektir. FOD türünde atıklar “Hava Alanları PAT Sahalarının
Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi”’ne uygun olarak bertaraf
edilecektir. Atık çamurlar ve Tıbbi atıklar “Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği” esaslarına uygun olarak depolanıp bertaraf edilecektir.
 Kullanılan suyun %100’ünun atıksuya dönüştüğü varsayılırsa, günlük
318,3 m3/gün’lük atıksu oluşacaktır. Atıksuların arıtılması için atıksu
arıtma tesisi kurulacaktır. Arıtma biyolojik ve ileri atıksu arıtma
159
sistemlerinden oluşacaktır. Düzenli olarak numune alınıp gerekli analizler
yaptırılacaktır.
 Mevcut işletme sırasında iç ortam ve dış ortam gürültü ölçümleri
yapılmıştır.
 18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü gereğince,
Havaalanına iniş ve kalkış yapan uçakların gürültü sertifikasına sahip
olması gerekmektedir. Olmaması durumunda yasa gereğince tazminat
alınmaktadır.
 Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları
amacıyla gerekli eğitimler verilerecektir. 35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği
Yasası ve Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır.
 Ercan Havaalanında kullanılan kara araçlarının 18/2012 Çevre Yasası
altında “Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü” kapsamında
giren araçların Egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak Çevre Koruma
Dairesi tarafından lisansa sahip firmalarda yaptırılacaktır.
 Havaalanında oluşan emisyonların azaltılması için gerekli önlemler
alınacaktır.
 Yapılacak yeni proje ile şekilde görülen Gaziköy istikametine yol, kavşak
ve yeni terminale ulaşımı sağlayan tünel yapılacaktır.
 Yapılması planlanan yol ve kavşak ile Gaziköy istikametine ulaşımda bir
güzergah değişikliği olmayacaktır. Kırklar ve Gaziler köyüne erişimde
mevcut kullanılan yol üzerinde pist yer alıp, köye ulaşım tünel, ardından
kavşak ile olacaktır. Kavşaktan sonra Kırklar köyüne kadar yapılacak yolun
maliyetinden yatırımcı sorumlu olmayacaktır.
 Ercan Havaalanı’na mevcut durumda ortalama 1455 araç giriş yaparken,
gelecekte kapasitenin artırılmasıyla günlük 3000 sayıda aracın giriş-çıkış
160
yapacağı öngörülmektedir. Yapılması planlanan yollar ile trafikte
yoğunluk, aksama gibi sorunların oluşması beklenmemektedir.
 Proje alanı meterolojik veriler incelendiğinde, hakim rüzgar yönünün batı
olduğu görülmüştür. Arkadan veya yandan alması durumunda tehlikeli
durumlar oluşmaktadır.
 İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün
yatağından, kenarlarına veya duvarlarına moloz, çöp sürpüntü veya
döküntü dökülmeyecektir (Fasıl 82).
 İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün
yatağından, kenarlarından veya duvarlarından, taş, çakıl, kum, toprak veya
başka madde alınmayacaktır (Fasıl 82).
 Dere güzergahı değiştirilmiştir. açılan derenin giriş ve çıkış noktalarında
bağlantı yapılan dere doğal bir dere olduğundan düzensiz geometriye sahip
bir kanal yapısındadır. Bu nedenle giriş ve çıkış noktaları düzenli olarak
kontrol edilmeli tıkanma, aşınma vb. Durumların oluşmaması için gerekli
tedbirler alınmalıdır.
 Havaalanı potansiyel kirlilik miktarını azaltabilmek amacıyla Havaalanı
Çevre Yönetim Planı hazırlanacaktır.
 Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim
Sistemi standartları oluşturulacaktır.
 Enerji tasarrufu sağlamak amacıyla havalandırma ve aydınlatma için doğal
havalandırma ve doğal ışık – gölge sağlayacak cephe tasarlanmıştır.
 Enerji tasarrufu ve verimliliği göz önünde bulundurularak yolcu bekleme
holleri, servis yolu, otopark giriş holleri, otopark araç park ve trafik alanları
gibi uzun süre aydınlatılacak olan mahallerde LED armatürler
kullanılacaktır. Güneşten enerji elde edebilmek amacıyla bina tavanına
foto-voltaik paneller yerleştirilecektir. Böylece havaalanının toplam
161
elektrik ihtiyacının 1/3’ü yenilenebilir enerjiden, tükenmeyen kaynaktan
sağlanmış olacaktır.
 Yolcu köprüleri, otopark ve ofislerde ısıtma soğutma sistemi olarak
“V.R.V.” yüksek verim ve optimum enerji kullanımı sağlanacaktır.
 Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim
Sistemi standartları oluşturulacaktır.
 Ercan Havaalanı’nda Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla
Mücadele yönergesi usul ve esasları uygulanacaktır.
 18/2012 Çevre Yasası ve kapsamında bulunan tüzüklerdeki tüm hükümlere
uyulacaktır.
162
KAYNAKLAR
AIP, 2012. Aeronautical Information Publications- Havacılık Enformasyon
Yayınları.
AIP- ENR 1.7-1, 2002. KKTC Havasahası İçinde Altimetre Ayar Usulleri.
Aviation Guide, 2015. Airbus 319. (http://www.aviationguide.net/tag/airbusa319-ozellikleri/).
Cyprus geological heritage, 2015. Kıbrıs’ın Yeraltı Suyu Kaynakları (Akiferler).
(http://www.cyprusgeology.org/turkish/4_1_aquifers_tr.htm)
Çağatan, 2011. İstanbul Atatürk Havalimanı için Uçak Emisyonlarının
Belirlenmesi ve Çevresel Etkileri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans
Tezi.
Çevre Koruma Dairesi, 2015. Doğal Hayat Şubesi, Sulak Alanlar Taslak Tüzüğü.
(http://www.cevrekorumadairesi.org/nature/tr-pages.php?no=107)
Çevre Koruma Dairesi, 2015. Doğal Hayat Şubesi.
ÇKD Doğal Hayat Şubesi, 2015. (http://www.cevrekorumadairesi.org/nature/trindex.php)
DHMİ, 2011. DHMİ Genel Müdürlüğü Havacılık Terimleri Sözlüğü, APK Daire
Başkanlığı.
DPÖ, 2007. Devlet Planlama Örgütü, 2008 Yılı Programı.
DPÖ, 2015. Gayri Safi Milli Hasıladaki Sektörel Gelişmeler (Cari Fiyatlarda).
http://www.devplan.org/Frame-tr.html
DPÖ, 2010. Haber Bülteni, Gelir Dağılımı Sonuçları, 2008. Devlet Planlama
Örgütü İstatistik ve Araştırma Dairesi.
(http://www.devplan.org/butce/2008%20GELIR%20DAGILIMI%20SONUCLA
RI.pdf)
DSİ, 2015. KKTC’ye Su Temin Projesi. http://www.dsi.gov.tr/projeler/kktc-sutemin-projesi
163
Ekdal, A. 2013. Kirlilik Yükü Hesaplamaları. Kıyı Suları, Yer altı Suları ve
Yüzeysel Suların Kalitesinin Belirlenmesi ve Yönetimi Hizmet İçi Eğitim
Programı. İstanbul Teknik Üniversitesi.
EPA. Standard Volume to Weight Conversion Factors.
Fasıl 96. Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası.
Fasıl 300. Havaalanları Yasası.
Flora, Fauna ve Yaban Kuşlarının Korunması Tüzüğü, 2012.
http://www.cevrekorumadairesi.org/uploads/pagedocuments/Flora__ve_Fauna_
Tuzuk.pdf
Hidrolik – Hidrolojik Rapor, 2015. Ercan Havalimanı Projesi Hidrolik –
Hidrolojik Rapor.
IPCC, 2015. Good Practice Guidance and Uncertainty Management in National
Greenhouse Gas Inventories.
http://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/gp/bgp/2_5_Aircraft.pdf
KKTC Avcılık Federasyonu, 2015. Av Haritaları. http://www.avfed.com/avharitalari.php
KKTC Başbakanlık, 2015. Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş Programı 20132015.
(http://kktcbasbakanlik.org/Portals/1031/EKONOMIK_PROGRAM2013-15.pdf )
KKTC Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi, 2000. KKTC Tarım ve
Orman Bakanlığı- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü
Bilimsel ve Teknik İşbirliği.
KKTC, Çevre Koruma Dairesi, 2014. Hava Emisyon Şubesi, Tüzükler.
(http://www.cevrekorumadairesi.org/air/tr-reports.php)
KKTC, Çevre Koruma Dairesi, 2015. Katı Atık Şubesi,
(http://www.cevrekorumadairesi.org/solidwaste/tr-reports.php)
Tüzükler.
Lefkoşa İmar Planı, Şehir Planlama Dairesi Web Sitesi. http://spd.gov.ct.tr/trtr/%C3%BCstmenu/planlamaharitalar%C4%B1/planharitalar%C4%B1/lefko%C
5%9Faimarplan%C4%B1.aspx
164
Master Plan on Solid Waste Management in the Turkish Cypriot Community,
2007. Part B, Component of the Master Plan.
MEB, 2015. Milli Eğitim Bakanlığı, 2014- 2015 Güz Dönemi KKTC
Üniversitelerine Uyruklarına Göre Kayıtlı Öğrenci Sayıları.
(http://www2.mebnet.net/?q=node/1422)
Metcalf & Eddy, 2004. Wastewater Engineering, Treatment and Reuse. Mc Graw
Hill, Fourth Edition.
Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü. 18/2012 Çevre Yasası, Madde
31(1) Altında Yapılan Tüzük.
Necdet, M. 2015. Jeoloji ve Maden Dairesi.
Ortadoğu Analiz, 2013. Havzalarası Su Transferinde Büyük Adım: KKTC İçme
Suyu Temin Projesi. Cilt:5 Sayı: 50.
SHGM, 2010. Havaalanlarında Çevresel Etkiler. Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü Yayınları. Yayın No: HAD/T-11.
Sulak Ortamlarının ve Sulak Alanlarının Korunması Tüzüğü, 2006. Çevre Yasası
(7. (4) ve 9. (3) Maddeler Altında Yapılan Tüzük.
ÜFP, 2015. Ülkesel Fiziki Plan, Bölüm V. Sektör Politikaları.
Yüksel, Y. 2012. Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik. Beta Yayınları, Teknik
Dizisi.
YTÜ, 2015. Yıldız Teknik Üniversitesi, Ön Çöktürme Havuzu Dizayn
Kriterleri.http://www.yarbis1.yildiz.edu.tr/web/userAnnouncementsFiles/dosya7
d4be3663b1e4ab5999ae9ac3fdc6d5f.pdf
165
EKLER
Ek 1. Raporu hazırlayanların özgeçmiş ve üyelik belgeleri
Ek 2. Şirket Belgeleri
Ek 3. Proje Alanı Parsel Listesi
Ek 4. Soru Formatı
Ek 5. İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi
Ek 6. Lefkoşa İmar Planı Haritası
Ek 7. Ulaştırma Bakanlığı Görüşü
Ek 8. Lefkoşa Kaymakamlığı Görüşü
Ek 9. Şehir Planlama Dairesi Görüşü
Ek 10. Jeoloji ve Maden Dairesi Görüşü
Ek 11. Değirmenlik Belediyesi Görüşü
Ek 12. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Görüşü
Ek 13. Su İşleri Dairesi Görüşü
Ek 14. Orman Dairesi Görüşü
Ek 15. Çevre Koruma Dairesi, Doğal Hayat Şubesi Görüşü
Ek 16. Acil Durum Eylem Planı
Ek 17. Toz ve Gürültü Ölçümü ile ilgili Raporlar
Ek 18. Yol ve PAT Sahası Kesitleri
Ek 19. Dere Derivasyon Kesitleri
Ek 20. Vaziyet Planı
166

ercan havaalanı projesi çevresel etki değerlendirmesi (çed) raporu

Transkript

Benzer belgeler

EBAP İlçe Okul Müdürleri Bilgilendirme/İstişare Toplantıları

YATAY SEKTÖRDE ÇEVRESEL SORUM

Heroes Of The Storm`un İlk Dünya Şampiyonasının

Tam Metin - Nesne - Psikoloji Dergisi

Slayt 1 - Maestro-Dmc

KOBİ`ler ve mikro işletmelerin çevresel performanslarını incelemek

AdaEv Projesi AdaEv Projesi - İstanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon