Almanya`daki Türk Medyas› Recai Aksu

Almanya’daki Türk Medyas›
Recai Aksu
Milliyet Gazetesi Örneğinde Almanya'daki Türk Medyas›
Değerli Misafirler,
Değerli Meslektaşlarõm,
Sehr geehrte Gäste, sehr geehrte Kollegen und Kolleginnen,
Türk işçilerinin Almanya’ya gelmeye başladõğõ 60’lõ yõllarõn sonu ve
70’li yõllarõn başõnda, Türk gazeteleri uçak postasõyla Almanya’ya gönderiliyor ve büyük kentlerin tren istasyonlarõnda satõlõyordu. Örneğin
1971’de Saarbach GmbH. Türkiye’den uçakla 6 gazete ve 5 dergiyi getirip, Almanya çapõnda belli gazete büfelerine dağõtõyordu. Milliyet
Ağustos 1972’de Almanya’ya geldi. Türk gazeteleri 70’li yõllarda, teknik nedenlerle Almanya’da bir gün gecikmeli olarak yayõnlanõyordu,
39
Almanya’daki Türk Medyas›
teknolojideki gelişim sayesinde 80’li yõllarõn ortasõnda aktüel günlük
baskõya geçildi.
Türk gazeteleri arasõnda, geldikleri ilk günden beri hiç aksamadan, devamlõ yayõnlanan, en uzun ömürlü gazeteler Milliyet ve Hürriyet’tir.
Avrupa redaksiyonlarõnõn burada tam bir gazeteyi çõkaracak kadar
teknik ve mali imkânlarõ yoktur. Bunun için, bir Alman gazetesinde olduğu gibi yüzlerce kişiye ihtiyaç vardõr. Bu nedenle Türkiye’den gelen
haberlerle, Avrupa’dan oluşturulan haberler harmanlanarak okuyucuya sunulur.
Türk basõnõ, başta Almanya olmak üzere Avrupa’da yaşayan Türklerle
Türkiye arasõnda bir köprü görevi görüyor. Türk basõnõnda yer alan
Türkiye’den haberlerle, yurtdõşõndaki Türkler, memleketlerindeki siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, sportif gelişmeleri takip ediyorlar.
Türk basõnõ, Türkiye’de, yurtdõşõndaki Türkleri ilgilendiren yasa, yönetmelik ve değişiklileri de yakõndan takip ederek, bu konulara özel
yer veriyor.
Avrupa haberleri de, Türklerin hem yaşadõklarõ ülkelerdeki gelişmeleri takip etmesine yaramakta, hem de bu ülkelerde çifte vatandaşlõk, aile birleşimi, göç yasasõ ve anadil gibi özellikle onlarõ ilgilendiren konularõ içermektedir.
Milliyet, hem başta Almanya olmak üzere bu ülkelerdeki siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, toplumsal gelişmeleri yansõtmakta, hem de özellikle Türkleri ilgilendiren konularõ bulmakta ve yabancõlarla ilgili tüm
gelişmeleri takip etmektedir. Ayrõca, okuyucularõna yeni yasalar ve uygulamalar üzerine, neler yapmasõ, nasõl davranmasõ, nereye başvurulmasõ, neye dikkat etmesi hakkõnda bilgi vererek bir ‘servis’ hizmeti
40
Recai Aksu
sunmaktadõr. Yani Milliyet, Türkiye ile ilişkilerde bir köprü görevi görürken, Türklerin yaşadõklarõ ülkeyle ilişkilerini de geliştirmekte, onlarõn topluma uyumuna katkõda bulunmakta, onlarõn haklarõnõ hukuklarõnõ korumakta ve savunmaktadõr. Haberlerdeki bir başka önemli nokta da, Türkiye AB ilişkileri ve Türk vatandaşlarõnõn AB ülkelerindeki
durumu ve haklarõdõr. Bu konudaki haberler hem Türkiye Hem Avrupa sayfalarõnda yer almaktadõr ve Avrupa sayfasõnõn sembolünün üzerinde de, AB bayrağõ bulunmaktadõr.
Bir başka ifadeyle, Türk basõnõ Almanya’daki Türklerin bir parçasõ haline gelmiştir.
Almanya Başbakanõ Angela Merkel, Federal Mecliste yemin edip resmen Başbakan olduktan sonra, ertesi gün Milliyet bu haberi Almanca
"Viel Erfolg Frau Merkel" başlõğõyla, yani "Başarõlar Bayan Merkel"
manşetiyle birinci sayfada en büyük haber olarak veren tek Türk gazetesidir.
Aynõ zamanda Türk vatandaşlarõnõn Türkiye’deki haklarõnõn da takipçisi olan Milliyet, karayoluyla izne giden Türk vatandaşlarõnõn Sõrbistan ve Bulgaristan’da çektikleri sõkõntõyõ ortaya koyarak, resmi makamlarõ sõk sõk uyarmõştõr. Milliyet, Türk vatandaşlarõnõn Italya üzerinden
Türkiye’ye feribotla gidiş ve gelişlerinde yaşanan skandallarõ ortaya
koyan ve konuyu en iyi takip eden bir gazetedir. Milliyet’in bu konuda eleştirel yayõnlarõ, feribot şirketlerinin daha dikkatli olmasõna katkõda bulunmuş, yetkililerin müdahale etmelerini sağlamõş bir gazetedir.
Milliyet, Jetpa, Yimpaş ve Kombassanzedelerin de sesi olmuştur.
Bu arada Türklerin yaşadõklarõ ülkeyle ilişkilerini geliştiren, onlarõn
topluma uyumuna katkõda bulunmalarõnda yardõmcõ olan, hak ve hukuklarõnõ koruyan ve savunan yazõlõ Türk basõnõ, aynõ zamanda Türki41
Almanya’daki Türk Medyas›
ye ile AB ilişkilerinde önemli bir rol oynamaktadõr. Türk basõnõ aracõlõğõyla karşõlõklõ iletişim sağlanmaktadõr. Örneğin, Avrupa’nõn siyasi ve
ekonomik geleceğinin şekillenmesinde kilit rol oynayan liderler, Avrupa’daki Türk gazetelerinin merkezlerini ziyaret etmekte, özel röportajlar verip, seslerini Türklere de duyurmak istemektedirler. Siyasetçilerin bu özel ilgisi, hem Alman basõnõnõn hem de kamuoyunun dikkatini çekmektedir.
Öte yandan Almanya'daki Türk toplumunun ve gazetelerinin, Alman
kamuoyundaki etkisi gün geçtikçe artmaktadõr. Örneğin Almanya’da
seçme ve seçilme hakkõnda sahip Türk kökenlilerin sayõsõ 600 bin dolayõndadõr ve seçimleri etkileme gücüne sahiptirler. Son genel seçimlerde, niyeti ne olursa olsun, Bild Gazetesi’nin, "Başbakanõ Türkler mi
seçecek" manşetini atmasõ rastlantõ değildir. Bu gücü fark eden Alman
politikacõlar, Türk kökenli Alman seçmene ulaşmada önemli bir vasõta
olarak gördükleri Türk basõnõna özellikle seçim dönemlerinde büyük
ilgi göstermektedirler. Bugün gelinen noktada Türkleri ve Türk basõnõ
yeni keşfeden bir Almanya vardõr diyebiliriz; Ülkedeki büyük şirketler
artõk tüketici grubu olarak yadsõnamaz bir potansiyel oluşturan Türklere özel ürün ve hizmetler sunarken, siyasiler de Türklere yönelik politikalar üretmektedirler. Örneğin Deutsche Bank Türk gazetelerine
ilan vererek bünyesinde Türklere hizmet verecek birim için eleman
ararken, Alman siyasi partileri seçimlerde Türk gazetelerine verdikleri
ilanlarla oy istiyorlar.
Almanya’daki Türk gazeteleri uzun zaman, ’Uyuma katkõda bulunmuyorlar, Türklere tek taraflõ enformasyon sunuyorlar’ diye eleştirilmişti. Bu eleştirilerin çoğu, bu gazeteleri derinlemesine tanõmayan, bununla ilgili herhangi bir bilimsel araştõrmaya dayanmayanlarca kaleme
42
Recai Aksu
alõndõ. Milliyet, Almanya’daki olaylarõ yazõyor, Alman politikacõlarla,
büyük kurum ve kuruluşlarõn başkanlarõyla konuşuyor, ülkede yasal
değişiklikleri zamanõnda bildiriyor, Türk vatandaşlarõ için nerede,
hangi kurslar ve imkânlar var, gençler ne yaparlarsa bir meslek eğitim
yeri bulabilir diye aydõnlatõcõ bilgiler sunuyor ve Türk vatandaşlarõna
hangi haklara sahip olduklarõnõ ve nasõl sahip çõkabileceklerini anlatõyor.
Hiç bir Alman gazetesi, Vatandaşlõk ve Göç yasalarõnõ Milliyet’in ele aldõğõ kadar derinlemesine ele alamamõştõr. Hiç bir Alman gazetesi, Alman ve Türk vatandaşlõk yasalarõnõ karşõlaştõrõp, Almanya Türklere
Türk vatandaşlõğõndan çõkma şartõ getirirken, Türkiye’nin vatandaşlõğõna geçmek isteyen Almanlarõn çifte vatandaş kalmasõnõ anlayõşla
karşõladõğõnõ yazmamõştõr. Hiç bir Alman gazetesi, bu ülkede yaşayan
Türkler için değişik konularda, özel servis sunacak durumda değildir
ve sunamamõştõr. Berlin’deki ‘Die Tageszeitung’, bir süre ‘Perşembe’
adõyla haftada bir kez bir Türkçe sayfa yayõnlamõş, ama bir süre sonra
bundan vazgeçmiştir.
Milliyet, diğer Türk gazeteleri gibi Almanya’da Türklere yönelik haksõzlõklarõ da sõk sõk ortaya koymuştur. Bu nedenle eğer bir takõm çevrelerin hoşuna gitmiyorsak, bu, onlara bizi "Uyuma katkõda bulunmuyorlar" diye suçlama hakkõ vermez.
Almanya’da Polonyalõlar, Ruslar, Sõrplar, İtalyanlar, Slovenler, Arnavutlar, Yunanlõlar, Boşnaklar, Kosovalõlar, Faslõlar için kendi ana dillerinde gazeteler satõlõyor. Eğer bir yabancõ gazete, ‘Entegrasyona katkõ’
kõstasõna göre gözden geçirilecekse, başta gelen en basit ve sağlam test,
bu gazetelerin hangisinde Almanya’da olup biten bütün siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel konular hakkõnda haberlerin yer alõp almadõğõnõ
43
Almanya’daki Türk Medyas›
araştõrma testidir. Alman misafirler, bulunduklarõ kentte büyük bir gazete bayisine gidip az önce sõraladõğõmõz ülkelerin gazetelerine bir göz
atõp, hangisinde Almanya haberi olduğunu kontrol edebilirler. Bu en
basit ve sağlam test, Milliyet’in, zengin, çok kültürlü içeriği ile uyuma
katkõda bulunan önemli gazete olduğunu gösterecektir. Milliyet’in Avrupa Sayfasõ, bilimsel şekilde bir muhteva analizinden geçirilirse (Inhaltsanalyse), içeriğinin uyuma katkõda bulunduğu gerçeği, bilimsel
olarak ta ortaya çõkacaktõr.
Şimdi sizlere biraz da Türklerin en yoğun olduğu Kuzey Ren Vestfalya
Eyaleti’nden bahsetmek istiyorum.
Türk basõnõnõn en güçlü temsil edildiği eyalet Almanya’nõn Kuzey Ren
Vestfalya Eyaleti’dir.
Almanya’da 2,6 milyon Türk ve Türk kökenli Alman vatandaşõ yaşõyor. Türkiye Araştõrmalar Merkezi’nin verilerine göre 900 binin üzerinde Türk vatandaşõ Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’nde yaşamaktadõr, bu
rakam Almanya’da yaşayan Türk göçmenlerinin 1/3’ünü teşkil etmektedir. Bu nedenledir ki Türk yazõlõ ve görsel basõnõ da Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’nde yoğun olarak temsil edilmektedir. Eyalette uydudan
yayõn yapõp, Avrupa’nõn birçok kentinde izlenebilen Düzgün TV, Kanal Avrupa, Türk-Show gibi TV kanallarõ Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’nde ortaya çõktõ. Ayrõca onlarca yerel gazete yayõnlanmakta ve dağõtõlmaktadõr. Bunlara Mavi Gazete, İntertürk, NRW-Haber, Öztürk gibi
gazeteler örnek gösterilebilir.
18 milyon insanõn yaşadõğõ ve genel seçimlerde kilit rol oynayan Kuzey
Ren Vestfalya’da Türkler sadece sayõ olarak değil, örgütlenmeleri ile de
dikkat çekmektedir.
44
Recai Aksu
Diyanet İşleri Türk İslam Birliği, Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu, Federal Anayasa Koruma Teşkilatõ raporlarõnda yer alan ve halen
izlenen Almanya İslam Toplumu Milli Görüş, Demokratik İşçi Dernekleri Federasyonu, Göçmen Dernekleri Federasyonu, Alman-Türk Sanayi Ticaret Odasõ, Avrupa Türk Alman Sanayiciler Derneği gibi çok sayõda inanç, kültür, sosyal ve ekonomik anlamda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar bulunmakta.
Yani Eyalette Türklerin sayõsal çoğunluğu ve bu kuruluşlarõn varlõğõ
yazõlõ ve görsel Türk basõnõnõn güçlü bir şekilde temsil edilmesine neden olmuştur.
Sonuç olarak, bütün bu değerlendirmeler õşõğõnda bakõldõğõnda, Türk
basõnõ Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde hem Avrupa Birliği
için, Hem Türkiye için önemli bir faktördür ve Almanya’daki sosyal
kültürel kurumlar, resmi makamlar siyasi partiler ve politikacõlar için
sağlam bir adrestir.
Gösterdiğiniz dikkate teşekkür ederim
Vielen Dank für Ihre Aufmerksamkeit.
45