eğitimi - Министерство за образование и наука

Transkript

6
SINIFLAR
RESİM
EĞİTİMİ
Üsküp, 2011
Müellifler:
Mr. Mariya Nikoloska Nanevska
Nikola Nanevski
Değerlendiriciler:
Redaksiyon:
Düzelti:
Dr. Maya Raunik Kirkov
Mr. Suzana Mihaylovska
Sonya Popovska-Traykovska
Prof. Dr. Arif Ago
Dr. Aktan Ago
Türkçeye çeviri: Enver Asim
Yayıncı: Makedonya Cumhuriyeti eğitim ve bilim bakanlığı
Basimevi: Graficki centar dooel, Üsküp
Tiraz: 800
Milli Kitap Komisyonu 22-1455/1 sayılı ve 31.08.2011 tarihli kararıyla Dokuz yıllık ilköğretim
okulları 6 sınıf Resim Eğitimi kitabı.
CIP - Каталогизација во публикација
Национална и универзитетска библиотека “Св.Климент Охридски” , Скопје
АВТОР : Марија Николоска Наневска, автор
ОДГОВОРНОСТ: Наневски, Никола - автор
НАСЛОВ : Ликовно образование : 6 одделение
ИМПРЕСУМ : Скопје : Министерство за образование и наука на Република Македонија, 2011
ФИЗИЧКИ ОПИС: 82 стр. : илустр. ; 30 см
ISBN : 978-608-226-324-3
УДК : 373.3.016:73/76(075.2)=163.3
ВИД ГРАЃА : монографска публикација, текстуална граѓа, печатена
ИЗДАВАЊЕТО СЕ ПРЕДВИДУВА: 09.11.2011
COBISS.MK-ID : 89198346
Sevgili öğrenciler!
Elinizdeki kitabın içerisinde çok sayıda yeni ve ilginç konular bulunmaktadır. Önceki sınıflarda edindiğiniz bilgilerin genişletilmesi ve tamalanması kitabın esas amaçlarından birini oluşturmaktadır. Yaratıcılık etkinliği sizlerin bilgi ve yeteneklerinizi pekiştirecek,
sanat fikirlerinizin çizim, tablo, heykel, grafik ve tasarım alanında
daha başarılı bir şekilde temsil edebilmenizi sağlayacaktır. Kitaptan erişebileceğiniz enformasyon ve bilgileri her günlük ihtiyaçlarınız için istifade edebileceksiniz.
Kitapta sanatçıların insanlık tarihinin değişik dönemlerinde
meydana getirdikleri sanat eserlerinin reprodüksiyonlarını bulabileceksiniz. Dünyada ad yapmış müzelerden birini ziyaret edebilecek ve bu eserlerin güzelliğinden hayranlık duyabilecek durumda
değilseniz, bu güzellikleri işbu kitapta görebilecek ve onların şekil, renk ve diğer muazzam manzaraların tadını çıkarabileceksiniz.
Bu kitapta ülkemizin güzel sanatlar zenginliğinin bir kısmını da
bulabileceksiniz. Bunun sayesinde sanat zenginliklerimizin değerlerini anlayabilmenizi, atalarımızın yarattığı, bize emanet ettikleri tüm bu zenginlikleri muhafaza etmeye ve saygılamaya ve sizlerin de geleceğin sanatçıları olmanıza yardımcı olacağına ümit ediyorum.
Yazarlar
3
RESİM SANATININ ÖZELLİKLERİ
Bir nevi kırmızı tebeşşir ile
meydana getirilen çizimler
Yağlıboya tekniği ile çizilen tablo
Akvarel ile çizilen resim
4
Resim sanatının temel özelliklerinden
biri, sanatı görme duyusuyla yani gözlerin
yardımıyla algılamamızdır. Bunun için onu
görsel yani vizüel sanatı olarak adlandırmaktayız. Resim sanatı bilindiği gibi çizim, resim, haykel, grafik, tasarım, görsel komunikasyonlar ve mimariye ayrılmaktadır. Resim alanları olarak adlandırılan bu bölümlerin her biri
kendi özelliklerine sahiptir. Bu sanat dallarının
her birinde belli resim alanı için karakteristik
olan resim elementleri vardır.
Çizimde çizgi temel elementtir. Demek
oluyor ki çizim çizgi yardımıyla oluşturulmaktadır. Bu arada çeşitli ilişkide olan çeşitli çizgiler kullanılmaktadır. Bu sanat dalındaki resimlerin çoğu tek renktedir, ancak daha çok renkte de olabilirler. Daha çok renkte olan çizimleri koloristik çizim veya renkli çizim olarak adlandırmaktayız. Renkli çizimlerde sadece çizgilerin renkleri farklıdır (yüzeyler ise çizilen zeminin rengindedir). Çizimler farklı malzemelerden
oluşturulabilir. Çizim malzemeleri şunlardır:
kalem, kömür, duş ve pene, duş ve fırça, bays,
odunlu boya, pastel, keçeli kalem vb. olabilir.
Resim, renkli yüzeyler yardımıyla meydana getirilir. Resimde temel resim elementi boyalardır. Çizilmekte olan yüzeyin tamamı
boyalarla örtülmektedir. Çizimde olduğu gibi,
resim çizmekte de değişik teknik ve malzemeler kullanılmaktadır. Resimler genelde kağıt,
bez, cam, odun (ahşap) duvar, post, pergament
ve diğer zeminler üzerinde çizilmektedir. Resim
çizmekte kullanılan boyalar kati veya sıvı olabilirler. Buna göre resim teknikleri de kuru ve ıslak
teknikler olabilirler. Kuru resim teknikleri şunlardır: kolaj, moazik, vitraj, pastel, odunlu boya,
keçeli kalem vb. Islak resim teknikleri şunlardır:
tempera, guaş, akvarel, akril, batik, renkli duşlar ve b.
Resim dalında heykeller üç boyutlu sanat
eserleridir. Heykeller, bir alan kapsar yani onların hacmi vardır. Heykelde hacim temel sanat elementidir. Heykeller çizim ve resimler ol-
duğu gibi iki boyutlu zemin üzerinde oluşturulmazlar, onları her taraftan görebilir ve elle dokunabiliriz. Heykeller büyüklüğüne göre minyatür, galeri ve anıtsal olabilirler. Heykellerin yapımında kullanılan malzemeler: killi toprak, alçı,
ahşap, metal, beton, kağıt, polyester, cam vb.
olabilir.
Heykel olduğu gibi mimari de üç boyutlu
sanattır. Bu sanat dalında insanın yaşama, çalışma ve eğlence için kullandığı estetik değerleri olan yapılar meydana getirilmektedir. Bunlar değişik amaçla kullanılan yapılardır: köprüler, binalar, evler ve binalar, müzeler, tiyatrolar,
spor yapıları vb.
Grafik eserlerin çoğaltılabileceği ve basım ile meydana getirilen tek sanat dalıdır.
Grafik zeminin hangi kısımlarının basıldığı gözönüne alarak, grafik teknikleri, yüksek basım
(kabartma) teknikleri, derin basım ve düz basım tekniğine ayrılır. Grafik eserlerin zemini için
değişik malzemeler kullanılabilir. Genelde mukavva, linolyum, ahşap, alçı, bakır plaklar, alüminyum plaklar vb. kullanılır. Herhangi bir plakadan kağıt üzerine damga (iz) alınır ve grafik
meydana getirilir.
Tasarım ve görsel iletişimlerde her günlük hayatta kullanılan nesnelerin görünümü meydana getirilmektedir. Buna göre otomobiller, mobilya, ev eşyaları, gıda ve kozmetik
ürünlerin ambalajı, kitap, reklamlar, illüstrasyon
ve afişler, kostimografi, senaryo vb. görünüm
meydana getirilmektedir. Oluşturulan nesnelerin türüne bağlı olarak, tasarım şöyle olabilir: sanayi tasarımı, grafik tasarım, görsel iletişim ve
tatbiki sanatlar.
Taş heykel (mermer)
Derin baskı olarak hazırlanan grafik
İç tasarım
UNUTMA: Farklı sanat dallarında sanat
eserlerinin yaratılmasında farklı malzemeler ve farklı zeminler kullanılabilir.
5
ÇİZME
DEĞİŞİK ÇİZGİLER VE ÇİZGİLERİN YOĞUNLUĞU
6
Antonio Mancini: Portre, kömür,
yumşak çizgi örneği
Peter Poul Rubens: Portre, duş ve pene,
farklı yoğunlukta olan çizgiler
Doğayı ve çevremizi seyrederken, etrafımızda çizgileri anımsatan farklı şeylerin bulunduğunu gözleyebiliriz. Çizgileri ağaçların soyulmuş dallarında, otlarda, çiçek gövdelerinde,
evlerin kenarlarında, duvarlarda, kalemimizde
veya fırçamızda, saçlarımızda görebiliriz.
Resim çizmenin bir elementi olan çizgi
tüm sanat dallarında kullanılmaktadır, ancak resim sanatında temel resim elementini
temsil etmektedir. Bir çizim yapmamız için her
zaman değişik çizgiler kullanarak, kendi fikir,
ide ve duygularımızı dile getirmekteyiz. Esasta
iki çizgi tipi mevcuttur: düz çizgi ve eğri çizgi.
Eğri çizgi dalgalı, kırık, derinleme, kabarık, yay
gibi olabilir.... Her çizgiyi üç yönde çizebiliriz: yatay, dikey veya çapraz. Çizgiler çember şeklinde de olabilir. Çizgiler uzun veya kısa, kalın veya
ince, dolu ya da kesik, armonik ya da kontrastlı olabilirler.
Herhangi bir çizgiyi çizebilmemiz için, çizim
için kullanılan herhangi bir zemin üzerine iz bırakmamız gerekiyor. Çizim zeminini oluşturan
malzeme üzerine yapılan basınç daha büyük
ise, çizginin yoğunluğu daha büyüktür, diyoruz.
Çizgiyi defalarca tekrarlıyorsak ve farklı çizim
malzemeleri seçmiş olursak, çizginin yoğunluğu da farklı olacaktır. Bazı malzemeler çizginin
büyük yoğunluğunu diğerleri ise daha az yoğunluk sağlamaktadırlar. Demek oluyor ki çizginin çizim şekli onun yoğunluğunu belirlemektedir. Çizginin yoğunluğu şekli gösterebilmemizi ya da şeklin bazı bölümlerini vurgulamamızı sağlamaktadır. Aynı öyle, farklı yoğunluk, resimde neyin daha önde nelerin daha arkada olduğunu, yani alanı göstermektedir.
Farklı yoğunlukta farklı çizgiler kullanmaya
dene ve blok kağıdında kalem yardımıyla “Daldaki Kuş”un resimini çizmeye çalış.
UNUTMA: Sanat eserindeki çizgilerin
yoğunluğu değişik olabilir. Resime onlar
güzellik vermektedirler.
ÇİZME
Dominique Ingres: Kaunits Kızkardeşlerin
Portresi, kurşun kalem, farklı yoğunlukta olan
çizgiler
Nikola Martinoski: Oturan Kadın, pastel,
Gerhard Richter: Mahkum, kömür,
ince ve hafif çizgi örneği
Sigmar Pokle: Karnaval, kombineli teknik,
7
ÇİZME
ÇEVRESEL (Kontur), YAPISAL (Strüktür)
VE DOKUSAL (Tekstür) ÇİZGİ
8
Gustav Klimt: Uzun Saçlı Kız, mavi kalem,
yapısal çizgili resim
Pablo Picasso: Baş, duş ve pene,
çevre çizgi örneği
Çizgi çizmekte temel element olduğuna karşın, çizerken: form, tekstür, ton, yön, büyüklük, alan ve kimi defa boya gibi diğer resim elementleri de kullanmaktayız.
Bu resim elementlerinden bazılarını çizgiyi
çizmekle meydana getirmekteyiz. Böylece resmin şeklini çizgiler yardımıyla oluşturmaktayız,
yani çizginin hereketi kapandığı anda şekil elde
etmekteyiz. Şekli tarif eden dış çizgiye Kontur (çevre) çizgisi denir. Çevre çizgisini, diğer
çizgilere kıyasen daha kalın çizmekteyiz. Bu çizgi şekli ifade eder ve çizmekte olduğumuz şeyin esas özelliğini belirtir. Yapı çizgileri iç çizgilerdir, çizmekte olduğumuz şekil veya nesnenin bünyesi ve yapısını ek olarak açıklamaktadırlar. Yapı çizgilerini genelde çevre çizgilerine kıyasen daha ince çizmekteyiz. Dokusal çizgiler de iç çizgiler olabilir. Bu çizgiler
çizmekte olduğumuz şeyin yüzeyinin nasıl olduğunu gesterir. Bir kontur çizgisi diğer
kontur çizgisinden kalınlık bakımında farklı olabilir, buysa resimimizde en çok neyin göze batmasını istediğimize bağlıdır.
Çevre çizgileri kullanarak: “Ben ve Köpeğim”
başlıklı bir resim çiz. Bu motifi ifade edebilmen
için kalem tekniğini kullan.
UNUTMA: Çevre (kontur) çizgileri şekli tarif eden dış çizgilerdir. Yapısal (stüktür) çizgiler, zemindeki kaliteyi ek olaraktan açıklamakta, dokusal (tekstür) çizgi
ise çizmekte olduğumuz şeklin bünyesini
veya oluşumunu tamamlayan çizgilerdir.
ÇİZME
Henri Matisse: Katlamış Ellerle Kadın,
kontur ve yapısal çizgilerle resim
Öğrenci eseri: Dokusal Çizgiler için Örnekler,
duş ve pene
Ernst Ludwig Kirchner: Portre,
duş ve pene, yapısal çizgiler
Öğrenci eseri: Evim, duş ve pene,
kontur çizgiler
Nikola Martinovski: Dans, kalem
Öğrenci eseri: Toprağı sürme, duş ve pene,
çevresel çizgi ve yapısal çizgi
9
ÇİZME
DOKUSAL (TEKSTÜR) ÇİZGİ İLE
TANIMLANAN YÜZEY
Leonardo da Vinci: Otoportre, duş ve pene,
müellif saçı ve sakalını çizerken dokusal
çizgiler kullanmış
Pablo Picasso: Tanrıçe, kalem,
çevre ve dokusal çizgilerin kullanıldığı resim
10
Matthias Grünewald: Eller, (detay) kömür, post
üzerinde dokusal çizgi
Nesne, havyan ve bitkileri gözetlerken, yüzeylerin farklı olduğunu görebiliriz. Odunun kabuğunu elle değdiğimizde, yüzeyin pürüzlü olduğunu, tavşan kürkünün ise yumuşak ve narin olduğunun farkına varabiliriz. Etrafımızdaki tüm yüzeyler farklı kaliteye sahiplerdir, yani
farklı bir görünümleri vardır. Onları resimde ifade edebilmemiz için görmekte olduğumuz ve
değişik yüzey ve zemini dokunarak hissetmekte
olduğumuz bu farkları ifade edebilmemiz için,
değişik çizgiler kullanmaktayız. Bir zeminin
(yüzeyin) kalitesinin nasıl olduğunu (yüzey
pürüzlü mü yoksa düz müdür) gösteren çizgilere dokusal (tekstür) çizgi denilir. (8. sayfadaki derse bkz.) Dokusal çizgiler, aynı yapısal
çizgiler olduğu gibi, çizmekte olduğumuz şeklin görünüşü ve malzemeyi açıklamak için kullanılmakta, onlarla çevre çizgi ile tarif edilen şeklin içeriğini doldurmaktayız. Bu olay Pablo Picasso ve Matthias Grünewald’ın eserlerinde görülebilir.
Çoğu zaman, dokusal çizgileri bir biri yanında çizmekteyiz, şöyleki bu çizgiler çevre çizgi-
ÇİZME
Vincent van Gogh: Yıldızlı Gece, duş ve fırça,
yüzey ve şekil dokusal çizgi ile gösterilmiş,
Auguste Renoir: İki Kız, kömür,
dokusal ve yapısal çizgi ile gösterilmiş yüzey
si kullanmadan, şekil gösteren bir zemini göstermektedirler. Diğer sözlerle, sıkı sıkıya dokusal çizgilerle doldurulmuş zemin şekli tanımlayabilir.
Bir öğrenci tarafından çizilen sağ taraftaki resim, zeminler sadece dokusal çizgilerle meydana getirilmiştir. Böylece aynı zamanda dokusal
çizgileri kullanarak zeminin şeklini gösterebiliriz ve yüzeyin pürüzlü olup olmadığını da açıklayabiliriz. Tıpkı Giorgio Morandi’nin eserinde
olduğu gibi.
Çevre çizgi kullanmadan, sadece dokusal çizgilerle bir resim çizmeye dene ve çizmekte olduğun şeyin yüzeyinin nasıl olduğunu göstermeye çalış. Duş ve pene tekniğini kullanarak
“Ovada Traktör” ya da “Kedi ve Yavrucukları” konulu bir resim çizmeye dene.
UNUTMA: Dokusal çizgiler çizmekte olduğumuz yüzeyleri tanımlayabilir ve malzemenin kalitesini (pürüzlü, düz, yumuşak, sert) gösterebilir.
Giorgio Morandi: Ölü Doğa, duş ve pene,
dokusal çizgi ile gösterilmiş yüzey
Öğrenci eseri: kalem, dokusal
çizgiler ile tanımlanan yüzey
11
ÇİZME
SANAT ESERLERİNDE IŞIK
12
Rafael: Portre Etüdü,
resimde ton farkları
Peter Poul Rubens: Figür,
kontrastlı ışık tablosu
Sanat eserlerini algılayabilmemiz için görme
duyusuna sahip olmamız ve ışığa ihtiyacımız
vardır. Aslında insanın görebilmesi için ışık gereklidir. Bundan dolayı ışık bir sanat eseri yarattığımızda çok önemli bir unsurdur. Etrafımızdaki nesneleri gözlemlediğimizde, onlardan bazıları daha parlak, bazıları ise daha koyu renkte
olduğunun farkına varacağız. Bu durumda, nesnelerin farklı ton değerlerde olduğunu söyleriz.
Ton değerleri arasındaki ışık farklarını ifade etmektedir. Çizmekte ton farklarını gösterebilmemiz için değişik yoğunlukta çizgiler kullanmaktayız. Koyu renkte yüzey yaratmak istediğimiz yerde daha koyu çizgiler çizeriz, daha açık renkli yüzeyleri ise daha seyrek
çizgilerle ifade etmekteyiz. Bir resimde çok ışık
ve çok sayıda koyu renkli yüzeyler mevcut ise,
resimde açık-koyu kontrast yarattığımızı söyleriz. Ton (ışık) farkları fazla büyük değilse, o zaman resimde ışık armonisi mevcuttur, deriz.
Işık değerlerini eğri ya da doğru, kısa ya da
uzun ince ya da kalın çizgiler kullanarak ifade
edebiliriz. Çizgi tiplerini gözönüne almadan,
çizgilerin yoğunluğu, yüzeyin nerede daha açık
nerede daha kapalı olacağını belirlemektedir.
Zeminlerdeki açık-kapalı farkların gösterilmesi
için dokusal çizgiler de kullanabiliriz. Bu arada,
ışık değerlerini ifade edeceğimizden başka, yüzeyin de nasıl olduğunu (pürüzlü, düz) göstermiş olacağız.
Bir otobüs durağını gözlemleyerek, farkına
varacağın ışık farklarını göstermeye dene. Buna
göre, farklı yoğunlukta çizgiler kullanarak, motifin açık ve kapalı yüzeylerini oluştur: “Otobüs
Durağı”, duş ve pene tekniği kullan.
UNUTMA: Açık ve kapalı tonlar arasındaki farkları değişik yoğunlukta çizgiler
ile ifade etmekteyiz.
ÇİZME
Anselm Kiefer: Ayçiçekleri,
açık ve kapalı tonların güçlü kontrastı
Claude Lorain: Paris’in Yargılanması,
lavire duş ile ışık kontrastı
Augustin Lhermitte: Eduar Mane Portresi,
ton armonisi içeren kompozisyon
Jacques-Louis David:
Tibar ve Aziz Ancelo Şatosuna Bakış,
lavire duş, ışık harmonisi
Öğrenci eseri: Pazar, belirgin tonlar,
farklı yoğunlukta çizgiler
Öğrenci eseri: Çoban,
farklı dokusal çizgiler ile çizilen resim
13
ÇİZME
GÖZLEM, HATIRLAMA VE HAYAL
BAZLI RESİMLER
Vincent van Gogh: Akşam Yemeği,
gözlem ile çizilen resim
Bir sanat eseri yarattığımız zaman, kendi ide,
düşünce, duygu ve tutumlarımızı ifade etmekteyiz. Eserler hayal gücümüzün ürünü olabilier
ya da etrafımızda gördüklerimizden kaynaklanabilir. O anda görmekte olduğumuz bir şeyi
çizdiğimizde, gözlemleyerek çiziyoruz, denilir. Daha önce görmüş olduğumuz bir şeyi
çiziyorsak, hatırlayarak çizdiğimizi söyleriz.
Fantezimizin ürünü olan bir resim çiziyorsak, fantezi bazlı resim çizmekte olduğumuzu diyebiliriz.
Gözlemleyerek çizdiğimiz resimin esas özelliklerinden biri, çizmekte olduğumuz şeyin
tamlığındadır. Aslında çizilen şey resime aktarıldığında, gözlemlemekte olduğumuz şeyin tüm
detaylarını çizmeye özen gösteririz. Belleğimizde saklı olan bir şeyin resimini çizdiğimiz zaman, o zaman hatırlayabileceğimiz tüm detayları çizmeye çaba harcarız. Belleğimizdeki resmi
çizerken aslında bizi ilgilendiren ve esinleştiren
izlenimlerimizi çizmekteyiz. Ancak bu izlenimler her zaman doğru ve tam olmayabilir, yani izlenimlerimizde hayalimizin bir kısmı da bulunabilir. Fantezi bazlı resimlerde, çizmekte olduğumuz tüm şekiller fantezi yani hayal gücümüzün
14
Kanaleto: Londra Peysajı,
gözlemleyerek çizilen resim
ürünüdür. Bu resimlerde şekillerin tam ya da
doğru olması asla önemli değildir, hiçbir zaman
görmemiş olduğumuz bir şeyi çizebiliriz, ya da
görmüş olduğumuz bir şeyi anımsatabilir.
Yaratıcılık sürecinde, nasıl kullanacağımıza
bağlı olarak, resimin çizilmesinde kullanılan resim elementleri ve prensipleri en önemli rolü
oynamaktadır. Onlar resim ilhamımızı ne kadar
iyi ifade edebileceğimizi ve resimin ne kadar
kaliteli olacağını belirlemektedirler.
İşe başlamazdan evvel resimi gözlemleyerek
mi, belleğinde saklı motife göre mi, yoksa fantezi resmi mi çizeceksin diye karar vermen gerekiyor. Çizeceğin konu “Pencereden Bakış”, tekniğin ise ahşap boyalar olabilir.
UNUTMA: Gözlem ile çizilen resim, bir
şeyi gözleyerek çizilen resimdir. Hafızaya
göre resim, daha önce belleğimize sakladığımız bir şeyi çizmek demektir. Fantezi
resimi, resimde fantezilerimizi gösterdiğimiz resimdir.
ÇİZME
Edgar Degas: Balerinler, kömür ve tebeşir,
gözlem ile çizilen resim
Pablo Picasso: Guernica (taslak),
fantezi ile çizilen resim
François Millet: Buğday Toplayan Kadınlar,
bellek resmi
Andrea Mantegna: Deniz Tanrıların Savaşı,
fantezi ile çizilen resim
Pieter Bruegel: İlkbahar,
bellek resmi
Öğrenci eseri: Evim,
bellek resmi
15
ÇİZME
RESİMDE RİTİM
Ahşap çit, dolayısız ortamımızda
sade ritim örneği
Bileşik ritim örneğini temsile
eden yakıt odunları
Etrafımızı gözlemlerken tekrarlanmakta olan
bir dizi şeyi göreceğiz. Bir bahçede çiçekler tekrarlanır, manavda elma tekrarlanır, binada basamaklar ve pencereler tekrarlanır vb. Bütün bu
tekrarlanmalar daha büyük ya da daha küçük
miktarda izlenimler bırakır.
Çizgiyi kendi başına sanat elementi olarak
kullanabileceğimizi daha önce söyledik. Ancak
çizgi yardımıyla bazı diğer resim elementleri
de meydana getirebiliriz. Çizgi yardımıyla şekil
ve dokunun nasıl oluşturulduğunu daha önce
gösterdik. Çizgiyi ritim yaratmak için de kullanabiliriz.
16
Plakalarla döşeli patika,
alternatif ritm örneği
Ritim bir sanat prensibidir ve bir eserde
resim elementlerinin tekrarlanmasını işaret
etmektedir. Sanat eserinde herhangi bir resim
elementi tekrarlanabilir. Yaratmakta olduğumuz ritim: sade (basit) ritim, alternatif (değişimli) veya bileşik ritim olabilir. Ritim türünün nasıl olacağı, ne kadar ve hangi resim elementleri tekrarlanıyor sorusuna bağlıdır. Örnek olarak,
geometride düz paralel çizgiler çizdiğimizde,
basit ritim oluşturmaktayız. Eserlerimizde de ritim yarattığımız paralel çizgiler kullanmaktayız.
Alternatif ritimde iki ya da daha çok resim elementi art arda tekrarlanmaktadırlar. Basit ve alternatif ritimde elementler belli bir sıralamaya
göre tekrarlanırlar. Belli bir sıralama olmaksızın
daha çok element tekrarlandığı zaman bileşik
ritim vardır, deriz.
“Oyuncak Dükkânında” konulu üç bile ritim
türünü kullanacağın bir resim çiz, keçeli kalem
kullan.
UNUTMA: Ritim bir sanat prensibidir ve
bir eserde sanat elementlerinin tekrarlanması demektir.
ÇİZME
Basit ritim şeması: 1. kalemle, kareler,
2. yıldızlı ve 3. dairelerle, alternatif ritim örneği
Frank Stella: “Gav” İşlemi, kurşun kalem,
alternatif ritim örneği
Urlich Rückriem: Kompozisyon,
Pol Klee: Peysaj, bileşik ritim örneği
Öğrenci eseri: Serbest Kompozisyon,
Öğrenci eseri: Duvarcı,
Öğrenci basit ritim kullanmış
17
ÇİZME
ÇİZİM TEKNİKLERİNİN ÖZELLİKLERİ
Alfred Sisley: Oğlum Pierre, kurşun kalem
Vincent van Gogh: Hüzün, kurşun kalem
Çizim tekniklerinde özel işlemler mevcuttur. Okulda genelde kalem ile çizeriz. Değişik
tipten kalemler mevcuttur, onları zeminde bıraktıkları izine göre ayırt ederiz. Kömür, kalem
tekniğine benzerdir, kömürle zemin üzerine
daha koyu iz bırakmaktadır.
Çizerken sıklıkla duş kullanmaktayız. Duş zemine pene ya da fırça ile yağladığımız bir sıvıdır. Duş ile pene ve duş ile fırça iki tamamen
farklı tekniklerdir. Kesin çizgiler çizmek istediğimiz zaman duş ve pene kullanırız, çizgilerin kalınlığı, penenin farklı ebatlarına göre değişir. Duş ve fırça tekniğiyle, duş ve peneye farklı olarak, öylesine kesin olmayan çizgiler çizebiliriz. Ancak bu teknikle kalınlığı bakımından çok
farklı olan çizgi zenginliğini oluşturmaktayız.
Kalem, kömür, duş ve pene... ile çizdiğimizde gölgeleme işlemini kullanarak açıkkapalı ilişkileri kolaylıkla gösterebiliriz.
Açık-kapalı ilişkiler tufalama işlemiyle de
gösterebiliriz. Tufalama için boya veya duşa
batırılan daha sonra da boyayı zemine indiren
sünger ya da pamuk kulanmaktayız. Çizmek
için ahşap boyalar, işaretleyici veya pastel kullanabiliriz, onlarla tek renk veya renkli resim çi18
zebiliriz. Renkli resimlerde çizgileri değişik
renklerle çizeriz. Ahşap boya, işaretleyici ve
pastel resim çizme malzemesi olarak da kullanılabilir (28. sayfada, “Çizme Tekniklerinin Özellikleri” dersine bkz).
“Kaktüsler” konulu resim çiziniz, çizim tekniğini kendiniz seçiniz, aynı zamanda seçmiş olduğun tekniğe uygun olarak gölgeleme, tufalama veya lavalama tekniklerinden istediğini kullanabilirsin.
UNUTMA: Çizim tekniklerinde: kalem,
duş ve pene, duş ve fırça, ahşap boyalar,
bays, keçeli kalem, pastel gibisinden değişik malzemeler kullanılmaktadır...
ÇİZME
Edgar Degas: Şarkıcı Kadın,
kağıt üzerine kömür ve pastel kombinasyonu
Auguste Renoir: Çizen Çocuk,
resim, kömür tekniği
Rembrandt van Rijn: Kompozisyon,
duş ve kurşun kalem
Öğrenci eseri: Patenci,
duş ve kurşun kalem
Öğrenci eseri: Köy Avlusu, duş ve pene
Paul Cezanne: Yüzücüler, kalem
19
ÇİZME
BİLGİSAYAR İLE ÇİZİLEN RESİMLER
Öğrenci eseri: Oyun,
bilgisayar ile çizilen resim
İnsanlar her günlük hayatlarına kolaylıklar getiren makine ve cihazlar icat etmektedirler. Bilgisayar insanın giderek daha çok kullandığı ve hayatının tüm alanlarında yer bulduğu
icatlardan biri bilgisayardır. Anlaşılan bilgisayar resim sanatında da kullanılmaktadır. Bir sanat eserinin yaradılmasında bilgisayarın istifade edilmesini sağlayan birçok yol vardır. Bilgisayar aracılığıyla çizim oluşturulabilir.
Resim çizmeye yarayan çok sayıda bilgisayar programı vardır. Gimp, Photoshop, Paint,
Corel Draw, Corel Painter vb. bu programlardan sadece bazılarıdır. Bilgisayar ve bilgisayar çizim programları kalem, kömür, duş ve
pene ve diğer sözü edilen teknikler gibi, resim çizmekte kullanılabilen çizim programları, yani araçlardır. Anlaşılan diğer tekniklerle olduğu gibi bilgisayarla doğrudan kağıt üzerine çizim yapamayız. Dijital ortamda meydana
getirilen resmi ekranda görebiliriz, kağıt üzerine indirmek istiyorsak yazıcı yardımıyla yazdırmalıyız. Bilgisayarda resim çiziminde kullanılan öyle denilen çizim çubukları bulunmaktadır. Bu şekilde kalem çubuğu veya fırça çubuğu ile çizmeyi seçebiliriz ve çizgi kalınlığını değiştirebiliriz. Bu arada resim çizerken kullanacağımız boya, şekil ve çizgi çeşitlerini seçebiliriz.
20
Öğrenci eseri: Oturma Odası,
bilgisayar resimi
Aynı öyle resimin diğer yerlerine “yapıştırabileceğimiz, kesebileceğimiz ve taşıyabileceğimiz”
hazır fotograflar da kullanabiliriz.
Resim çizmekte bilgisayar en çok tasarımda (68 sayfadaki derse bkz.) kullanılmaktadır.
Anlaşılan kullanılabilecek çok sayıdaki diğer
imkânlar da vardır, fakat her şey hangi programın kullanıldığına bağlıdır. Yine de bilgisayar ile
çizerken, resimin kalitesi herhangi bir teknikte resimin oluşturulmasında geçerli olan resim
elementleri ve prensiplerini nasıl kullandığımıza bağlıdır.
Öğretmeninizle birlikte hangi bilgisayar tekniği ile çizeceğini seçiniz, “Çocuk Oyunu” konusunda resim çiziniz, bundan sonra aynı konuda
başka bir teknikte de resim çiz. Bilgisayar ile çizdiğin resimi yazdır ve öteki teknikte işlediğin resimle kıyasla.
UNUTMA: Bilgisayar ile çizilen resim
birkaç programla yapılabilir: Gimp, Photoshop, Paint, Corel Draw, Adobe İllustrator, Corel Painter ve b.
ÇİZME
Öğrenci eseri: Benim Odam,
bilgisayar tekniği
Öğrenci eseri: Arkadaşlarım,
bilgisayar tekniği
Öğrenci eseri: Kız Arkadaşım,
bilgisayar tekniği
Öğrenci eseri: Ben ve Çizgi Roman Kahramanım,
bilgisayar tekniği
Öğrenci eseri: Yanlız Ağaç,
bilgisayar tekniği
Öğrenci eseri: Çocuk Oyunu,
bilgisayar tekniği
21
ÇİZME
RESİMİN ESTETİK ANALİZİ
Leonardo da Vinci: Leda
Peter Paul Rubens: Nikolas Rubens Portresi
- Bu tabloda ne gösteriliyor?
- Sanatçının değişik yoğunlukta çizgiler nerede
kullandığını açıkla?
- Bu tabloda sanatçı dokusal çizgiler kullanmışmıdır?
- Leonardo da Vinci’nin yarattığı yönün adı ve
dönemini öğrenmeye çaba harcayınız.
- Bu sanat eseri resim yoksa tablo mudur?
- Saç yüzeyi ve şapka yüzeyi arasındaki farkı
hangi çizgilerle ifade etmiştir?
- Peter Paul Rubens’in eserlerinde hangi motiflere en çok rastlandığını öğrenmeye çalış
Victor Vasarely: Zebralar
Henri Matisse: Tablo
- Sanatçı bu resimde hangi çizgi türlerini kullanmıştır?
- Bu eserde yapısal çizgiler bulabilir misin?
- Sanatçı, bu resmi yaratmak için hangi tekniği
kullanmıştır?
- Henri Matisse’nin yarattığı daha birkaç resmi
bulmaya çalış (edebiyat veya internet kaynaklarında).
22
- Vasarely’nin “Zebralar” tablosunda tekrarlanma var mı?
- Sanatçı hangi ritim tipini kullanmış?
- Eserde açık-kapalı ışıklar kontrastı mevcut mu?
- Sanatçı Victor Vasarely Op-Art yönünde yaratmıştır.
- Bunun ne olduğunu öğren ve bu yöne ait olan
başka eserler de bulunuz.
ÇİZME
Resim çizme konusunda tekrarlama
soruları:
1. Resim sanatı nasıl bir sanattır?
2. Resim sanatı nasıl ayrılır?
3. Doğada çizgilerin nerede görülebileceğini
açıkla?
4. Çizmekte temel çizim elementi hangisidir?
5. Çizgi yoğunluğu nedir?
6. Çizmekte kullanılan resim elementlerini
say?
Rembrandt van Rijn: Otoportre
7. Çevre (kontur) ve Dokusal (tekstür) çizgiler
- Bu eserde ton (ışık) değerleri gösterilmiş mi?
arasındaki fark nedir?
- Sanatçı ışık farklarını nasıl yakalamış?
8. Dokusal çizgi yardımıyla şeklin nasıl
- Sanatçı bu eseri meydana getirmek için lavalı oluşturulduğunu açıkla?
duş tekniğini kullanmış mıdır?
- Barok sanatçısı Rembrandt van Rijn hakkında 9. Dokusal çizgi olmaksızın şekil elde edilebilir
mi?
yeni bir şeyler öğren.
10. Dokusal çizgiler nedir?
11. Resimde açık-kapalı renk ilişkileri nasıl
gösterilebilir?
12. Resimde açık-kapalı kontrast nedir?
13. Gözlem ile çizilen resim nedir?
14. Bellek ve fantezi bazlı resimler arasındaki
fark nedir?
15. Bir resimde belli bir resim elementini çok
defa tekrar ettiysek, hangi resim prensibini
kullanmış oluruz?
16. Ritim tiplerini say.
17. Birkaç çizim tekniği say.
18. Çizerken iş aleti olarak fırça kullanılabilir
Borko Lazeski: HKS fresk çizimi
mi?
- Bu eser nasıl bir resimdi, gözlem ile çizilen, 19. Kolorist resim nedir?
bellek resmi ya da fantezi resmi midir?
20. Hangi bilgisayar programlarıyla resim
- Sanatçı dokusal çizgiler kullanmış mı?
çizilebilir?
- Eserde hangi kontrast türleri var?
- Borko Lazeski, Çağdaş Makedon resim sanatının kurucularından biridir. Onun hakkında daha
fazla öğren.
23
BOYAMA
RESİM SANATINDA ELEMENTLER
Henri Matisse: Mavili Kadın,
saf boya ile çizilen zeminler örneği
Resimde kullanılan temel element boyadır. Ancak boya yanısıra tabloyu seyirci için enteresant yapan diğer elementler de kullanılmaktadır. Bu şekilde zemine boya sürerek, renklendirilmiş bir yüzey, yani şekil oluşturmaktayız.
Buna göre şekil de tabloda bir sanat elementi
olarak kullanılıyor demektir. Bir resim çizdiğimiz
zaman sıkça çizilmekte olan zeminin kalitesini,
yani pürüzlü ya da pürüzsüz olduğunu da göstermekteyiz. Bu şekilde resimde doku resim elementini de kullanmaktayız. Dokuyu yoğun ve
kalın boya katmanı sürmekle ya da renkli olan
ve bir çeşit pürüzü olan malzemelerin yapıştırılmasıyla da gösterebiliriz. Aynı öyle çizimde
de, resimde de çizmekte olan şekiller arasındaki
ışık ilişkilerini gösterebiliriz. Demek oluyor ki resimdeki açık-kapalı ilişkisi çok önemli rol oynamaktadır. Bu ilişkileri gösterebilmemiz için akromatik boyalar kullanmaktayız, Siyah ve beyaz
renkler söz konusudur. Bu renkleri diğer boyalara katmakla farklı tonlar elde etmekteyiz. Çizgi resim elementi olarak en karakteristik olarak
çizimde kullanıldığına karşın, tablolarda da gö24
Vincent van Gogh: Dr. Gaşet Portresi,
renkli tabloda dokusal çizgi örneği
rülmesi mümkündür. Tablolarda büyüklük, yön,
alan vb. gibisinden tüm diğer resim elementleri
de mevcuttur. Bu elementlerin tümü kaliteli bir
resim (tablo) yani bir resim kompozisyonu yaratmamıza katkı sunmaktadır. Bir resim çizerken
hangi resim elementlerini hangi şekilde çizeceğiz, bizim isteklerimiz ve fikirlerimize bağlıdır.
Bir resim çizmek için hangi resim elementlerini kullanmak istediğini düşün. Bugünkü derste daha önceden tanıdığın tempera tekniğini
kullan, bu arada kullanacağın motif ise “Bahar
Açan Ağaçlar” olabilir.
UNUTMA: Resim (tablo) yaratmakta
kullanılan temel element boyadır, ancak
aynı öyle şekil, çizgi, ton, büyüklük, yön,
alan gibisinden diğer resim elementlerini nasıl kullanıyoruz, çok önemlidir.
BOYAMA
Diego Velazquez: Akşam Yemeği,
tabloda hacim
Poul Klee: Sualtı Bahçe,
tuval üzerinde yağlı boya
Öğrenci eseri: Serbest Kompozisyon,
resimde sanat elementi olarak çizgi
Georgio Morandi: Cansız Doğa,
resimde ton farkları
Piet Mondrian: New York City,
resim elementi olarak çizgi örneği
Öğrenci eseri: Kaplan,
boya ve çizgi kombinasyonu
25
BOYAMA
TEMEL VE BİLEŞİK RENKLER
26
Tome Mişev: Anne ve Çocuk,
tuval üzerine yağlı boya, temel ve ikincil renkler
Nikola Martinovski: Ay, tuval üzerinde yağlı boya,
temel ve ikincil renkler
Doğada insanoğlunun görebildiği ve zevkini aldığı sayısı çok renk mevcuttur. İnsanın gözü
kabarık sayıda renk ve renk tonunu farkedebilecek yeteneğe sahiptir, ancak insanın tanıyabildiği tüm renklerden sadece üçü temel renk
olarak adlandırılır. Temel renkler diğer renklerin karıştırılmasıyla elde edilemezler, ancak temel renklerin karıştırılmasıyla tüm diğer renkler elde edilir. Temel renkler şünlardır: kırmızı, mavi ve sarı. Temel renkleri (kırmızı, mavı ve sarı) gökküşağında da görebiliriz. Bu
renkler temiz renkler olarak da adlandırılır, çünkü onların içinde başka renklerden katık yoktur. İki temel rengin karışımıyla ikincil renkler yani ikinci dereceden renkler elde edilir.
Bu renkler şunlardır: portakal, yeşil ve mor.
Portakal rengi kırmızı ve sarı rengin karışımıyla elde edilir. Yeşil renk mavi ve sarı rengin karışımıyla, mor ise kırmızı ve mavi rengin karışımıyla elde edilmektedir. Temel ve ikincil renklerin karışımıyla ya da ikincil rengin başka bir ikincil renk ile karışımıyla değişik renkler elde edilmektedir.
Gözün görebileceği tüm renkler siyah ya da
beyaz boyayla karışabilir. Bu iki renk, yani siyah ve beyaz boya, akromatik veya renksiz
boya olarak adlandırılırlar. Başka boyalar akromatik boyalarla karıştırıldığı zaman yeni renk
elde edilmez, sadece aynı rengin farklı renk
tonu elde edilir. Böylelikle açık mavi ve kapalı mavi renkler mavidir, onların arasındaki fark
içerdikleri ışık miktarına bağlıdır.
Bu derste temel ve ikincil renkleri kullanmaya dikkat edeceksin. İkinci ve üçüncü el boyaları
paletindeki temel renkleri karıştırmakla elde etmeye çalış. “Sokaktaki İnsanlar” konulu bir motif çiziniz.
UNUTMA: Temel renkler şunlardır: Kırmızı, mavi ve sarı, ikincil renkler şunlardır:
portakal, mor ve yeşil.
BOYAMA
Gligor Çemerski: Ağıt, tuval üzerine yağlı boya,
Dimitar Filev: Üç Bayan, tuval üzerine yağlı boya,
Paul Gauguin: Otoportre, tuval üzerine yağlı boya,
Öğrenci eseri: Benim Şehrim, tempera,
temel ve elde edilen renkler
Ernest Ludwig Kirchner: Dresden Evleri,
tuval üzerine yağlı boya, temel ve ikincil renkler
Öğrenci eseri: Sokakta, tempera,
temel ve elde edilen renkler
27
BOYAMA
RESİM TEKNİKLERİNİN ÖZELLİKLERİ
28
Emil Nolde: Kırmızı Haşhaş, akvarel
Alaca Camii, duvar tabloları, Kalkandelen,
Makedonya
Bir sanat eseri olan resim (tablo) en değişik şekilde ve en değişik malzeme ve tekniklerle meydana getirilebilir. Resimin çizilmesinde kullanılan zeminler: değişik kağıtlar,
tuvaller, ahşap plakalar, çizim için hazırlanmış sıva, cam, metal.... olabilir. Hangi boyalarla resim yaratacağımızı gözönüne alarak, zemin de buna göre hazırlanmalıdır. Seçeceğimiz
zemin de kulanacağımız boyaya bağlı olabilir.
Kağıt üzerine tempera ve akvarel boyalarla resim çizeriz. Kağıt büyük miktarda su çeker.
Kağıt üzerinde pastel, ahşap boyalar, işaretleyici veya renki duşlarla resim çizebiliriz (18 sayfadaki derse dönerek, ahşap boya, işaretleyici ve
pastel renklerin kullanımını hatırla). Tempera
ya da yağlı boya ile çizmek için, zemin grund
ile yağlanmalıdır. Grund zemin ve boyalar yani
renkler arasında ilinti sağlayan değişik malzemelerin karışımından elde edilen ve zemine sürülen karışımdır.
Tempera, akvarel, guaş ve akrilik boyalar
su ile karıştırılır, yağlı boyalar terpentin ve
keten yağında sulandırılır. Tuval üzerine çizmek istiyorsak, kumaşı ahşap çerçeve ile germemiz lazım. Üzerinde resim yapılan tuval da
değişik olabilir, keten ya da pamuk bez, ipek ve
diğer doğal ve sentetik bezler de kullanılabilir.
Batik, çok ilginç bir resim yapma tekniğidir. Genelde ipek ya da pamuk bez üzerinde
yapılır, öyleki bezin bazı kısımları sıvı (ısıtılmış)
balmumu ile yağlandıktan sonra resim yapılır.
Kolaj tekniği değişik zeminler üzerinde işlenebilir. Kolaj zemine değişik malzemelerin
yapıştırılmasıyla işlenir. Fikrimizi ifade ettiğini düşündüğümüz her şey: renkli kağıt, bez, ahşap ve yapraklar, gıda ürünleri, (pirinç, fasülye,
mercimek, makarna....) cam, plastik cisimler vb.
zemine yapıştırabiliriz.
Mozaik, vitraj ve fresk çok özgü ve ilginç
teknikleri temsil etmektedirler. Mozaik ıslak
sıva üzerine dizilen renkli taşlarla işlenir. Önce
taşların dizilmesi sonra ise sıvanın dökülmesi de mümkündür. Vitrajda renkli cam parçaları özel teknikle bir biri yanında yapıştırılmaktadır, veya cam boyaları ile cam üstüne resim yapılmaktadır. Fresk tekniği duvara sürülen ıslak
sıva üzerine resim yapma tekniğidir. Kendimizi dile getirmek için hangi tekniği seçeceğiz, ne
çizmek istiyoruz ve bunu nasıl çizmek istiyoruz
sorularına bağlıdır.
“Tuhaf Ev” konulu resim çizmek için teknik
türünü seç.
UNUTMA: Resim farklı teknikler ile yapılabilir: tempera, guaş, akvarel, pastel,
ahşap boyalar, işaretleyici, akril, yağlı boya, mozaik, kolaj, vitraj, fresk ve diğerleri.
BOYAMA
Aziz Panteleymon, Yas, Nerezi köyü,
Üsküp, Makedonya, fresk
Sandro Botticelli: Duyuru, tempera
Keratsa Visulçeva: Kale,
tuval üzerine yağlı boya
Duyuru, Ohri ikonu, tempera
Stobi’den Mozaik, Makedonya
Henri Matisse: Polinezya Denizi,
guaş boya ve kolaj
29
BOYAMA
BOYA İLE YAPILAN TEKSTÜR (DOKU)
30
Dimitar Pandilov: Buğday Toplayan Kadınlar,
Valbona Recepi: Duvarların Oyunu, akrilik
Gözle görebildiğimiz ve elle dokunabildiğimiz herhangi bir malzeme yüzeyindeki
farklara tekstür yani doku denilir. Doku tüm
malzemelerin sahip oldukları bir özelliktir
ve genelde bir yüzeyin pürüzlü ya da pürüzsüz, sert ya da yumuşak, saydam ya da değil, parlak ya da ablak oluğuna aittir. Doku
doğal ya da suni olabilir. Ahşap, taş, kürk, kum,
çeşitli meyveler gibisinden doğal malzemelerin
doğal dokusu vardır... İnsanın yaratmış olduğu
malzemelere suni doku denilir. Doku resim elemeneti olarak bir resimde gösterilen yüzeylerdeki tüm özellikleri ifade etmektedir. Doku tüm
resim dallarında kullanılır ve alanın özellikleri
doğrultusunda tümü için ayrı özelliği vardır. Resim sanatında doku resime zenginlik verebilecek ve onun enteresant olmasına, diğer resim
elementleri ile sağlanamayacak kalitelere sahip
olmasına katkı sunmaktadır. Resim sanatında
doku yani tekstür farklı yollardan sağlanmaktadır. Tempera ve yağlı boya tekniğinde doku yoğun boya katmanlarının sürülmesiyle elde edilir, şöyleki resimin yüzeyi pürüzlü olmaktadır.
Kolaj tekniğinde kendi dokusu olan malzemelerin zemine yapıştırılmasıyla doku elde edilir.
Mesela kum ve dokusu elde etmek ve kum his-
sini yakalamak için, zemine kum yapıştırabiliriz. Bunu tüm diğer malzemelerle de yapabiliriz. Akvarel guaş veya renkli duşlar tekniğinde,
farklı yoğunluk, yön ve kalınlıkta olan çizgi noktaların kullanımıyla elde edilir, bu şekilde resim
yapmak istediğimiz yüzeyi temsil etmeye çalışmaktayız.
Bugünkü derste “Kedi ve Yavrucukları” konusunda kolaj tekniğini kullanarak, resim üzerinde dokulu yüzeyler oluşturmaya çalış.
UNUTMA: Tekstür (doku) herhangi bir
malzemenin yüzeyidir ve gözle görebileceğimiz ve elle dokunabileceğimiz kalitelere aittir. Bu sanat elementiyle resimde
gözle gördüğümüz veya dokunarak hissettiğimiz yüzeylerin özelliklerini göstermekteyiz.
BOYAMA
Nehat Bekiri: Kompozisyon,
karma teknik
Alberto Buri: Beyaz Tebeşir,
karma teknik
Georges Braque: Mor Erikler,
Sergey Andreevski: Başlıksız, akrilik
Öğrenci eseri: Soyut Kompozisyon, tempera
Shenon Willis: Benim Vatanım. Kompozisyon,
tempera, karma teknik
31
BOYAMA
İLHAM KAYNAĞI OLARAK DOĞA
John Constable: Mısır Ovası,
İnsanoğlu ezelden beri doğa ve doğa güzellikleri karşısında hayranlık duymuştur. Bu güzellikler sayısı çok sanat eserini yaratması için
ilham kaynağını oluşturmuştur. Doğayı yücelten çok sayıda müzik, edebi, filim ve resim eseri mevcuttur. Doğayı gözlemleyerek, duygularımızın ifade edilmesi ve yaratıcılık arzumuzu
uyandıracak sonsuz izlenimler bulabiliriz. Resim sanatındaki bir eserin yaratılmasında etrafımızdır, saran doğa ilham kaynağımız olduğu zaman, mimari dahil, o zaman bu esere peysaj denilir.
Sanat tarihinde Lasko ve Altamira mağaralarında bulunan mağara resimlerinde bile doğanın ilham kaynağı olarak mevcut olduğunu kaydetmiştir. M.Ö. 1500 yılında Minos Kültürü’nde
bulunan peysaj resimleri insanın çizdiği ilk peysajlar sayılır. Roma medeniyeti zamanında bitkisel dünyanın tanrıçası Flora’ymış, hayvanat
dünyasının tanrısı da Fauna imiş. Bu iki kelime
günümüzde bile bitkisel ve hayvan dünyasını
belirtmek için kullanılmaktadır ve çoğu zaman
32
Claude Monet: Zambaklar,
resim yapmak için ilham kaynağı olan peysajın tarif edilmesinde kullanılır. Peysaj sanat tarihinin tüm çağlarında daha az ya da daha büyük miktarda mevcuttur. Sanatçılar her zamandan beri sanat eserlerinde doğada gördüklerini yansıtmaya çalışmışlardır. Çiçek renklerini yakalamaya, hayvan kürklerini aslı gibi göstermeye ya da yağmurlu günün havasını çizmeye denemişlerdir. Bu girişimlerin bazıları günümüzde
en tanıdık ve en saygın sanat eserleridir.
“Peysaj” konusunda bir resim yap, tempera ve kolaj tekniklerini kullanabilirsin. Peysajda
hangi mevsimi çizeceğini kendin seç.
UNUTMA: Peysaj, eserin motifi doğa
olan resim eseridir.
BOYAMA
Lazar Liçenovski: Afyonlar,
Vangel Kocoman: Ayçiçekleri,
Tomo Vladimirski: Buğday, tuval üzerine yağlı boya
Thomas Gainsborough: Safolk’ta Peysaj,
Paul Gauguin: Geçit, tuval üzerine yağlı boya
William Turner: Parlamentoda Yangın,
tuval üzerine yağlı boya, çevrede meydana gelen
vakalar da resime motif olabilir
33
BOYAMA
RENK KONTRASTI
TEMEL
İKİNCİL
Temel ve İkincil renklerin tamamlayıcı
kontrast örneği
Resim sanatı dilinde kontrast olarak adlandırılan sanat presnipini sıkça kullanmaktayız. Resim sanatı prensipleri sanat elementlerinin
nasıl ilişki içinde bulunduklarını göstermektedir. Kontrast sanat elementlerinin karşıt ilişkilerde bulunduklarını gösterir. Kontrast karşıtın eş anlamıdır, yani bir şeyin karşıtını vurgulamaktadır. Tüm sanat elementleri arasında kontrast ilişkisi bulunabilir. Böylece bir
resimde çizgiler kontrastı, renkler kontrastı, büyüklük kontrastı, şekil kontrastı, doku
kontrastı, sıcak-soğuk renkler kontrastı ya
da açık kapalı renkler kontrastı olabilir.
Renk kontrastı bir resimde kullanılabilecek
en enteresant kontrastlardan biridir. Renk kontrastını anlayabilmek için, temel ve ikincil renkleri gözden geçirmemiz gerekiyor. Renk kontrastı biri diğerinin içinde bulunmayan renkler arasında meydana gelmektedir. Bu şekilde temel renkler biri diğerine kontrast durumundadır. Yine de temel ve ikincil renkler arasında meydana gelen kontrast ya da öyle denilen tamamlayıcı (komplementer) kontrast en
karakteristik ve en belirgindir. Bu kontrast türü
34
Joan Miro: Uyuklama, tuval üzerinde yağlı boya
temel renk ve ikincil renk arasında meydana gelir (ikincil rengin elde edilmesi için temel renk
kullanılmamıştır). Bir birini tamamlayan renk
çiftleri şunlardır: kırmızı ve yeşil, mavi ve poratakal, sarı ve mor. Renk çemberinde bu renk
çiftleri bir birine karşı dururlar. Renkler kontrastı
sadece net renkler arasında değil, bu renklerin
tonları arasında da oluşabilir. Tamamlayıcı renk
çiftleri arasında renk kontrastı mevcut olduğundan başka, soğuk-sıcak kontrastı de meydana gelir, mavi ve portakal bir de sarı ve mor
arasında ise açık-kapalı renk kontrastı oluşmaktadır.
UNUTMA: Renk kontrastı biri diğerinin
içinde bulunmayan renkler arasında meydana gelmektedir.
BOYAMA
Vincent van Gogh: Ekinci, tuval üzerinde yağlı boya,
sarı ve mor arasında tamamlayıcı kontrast
Öğrenci eseri: Havuz, tempera,
renk kontrastı
Franz Marc: Peysajda At,
tuval üzerinde yağlı boya,
tamamlayıcı renk kontrastı
Oskar Kokoschka: Müziğin Güçü, yağlı boya,
tamamlayıcı kontrastı
Petar Mazev: Gelin, tuval üzerinde yağlı boya ve
akrilik, açık-kapalı kontrastı
İliya Penuşliski: Kent, tuval üzerinde yağlı boya,
açık-kapalı kontrastı
35
BOYAMA
RENK VE IŞIK
36
Peter Poul Rubens: Dans, tuval üzerinde yağlı boya
Nicolas Poussin: Sabinalı Kadınların Kaçırılması,
Gözlerimizin görebilmesi için ışığın mevcut
olması gereklidir. Görmekte olduğumuz etrafımızdaki dünya, tüm şekil ve renkler ışık sayesinde mevcutlardır. Renkler ve ışık arasında çok
sıkı bir bağlantı var ve her resimde bulunmaktadırlar. Her renkte belli bir miktarda ışık bulunmaktadır. Bir renkte bulunan ışık miktarına ton denilir. Rengin tonu aslında onun açık
ya da kapalı olduğunu gösterir. Net renk tonlarında bile belli miktarda ışık vardır yani onların
da bir nevi tonu bulunur. Temel ve ikincil renkleri gözden geçirdiğimiz zaman, onların arasında sarı rengin en açık portakal, kırmızı ve yeşilin
daha kapalı, mavi ve morun da en kapalı olduğunu göreceğiz.
Beyaz rengin ilave edilmesiyle herhangi bir
rengin açılabileceğini, siyah rengin ilave edilmesiyle de kapanabileceğini biliyoruz. Bir resim akromatik renk olan siyah, beyaz ve gri rengi tonlarının kullanılmasıyla da çizilebilir. Akromatik renklerle bir rengin içindeki ışık miktarını değiştirmekteyiz. Anlaşılan, ne kadar
daha çok beyaz ilave ediyorsak, ışık miktarını
o kadar daha çok artırmaktayız ve tersine, siyah renk miktarının artırılmasıyla, ışık miktarını
azaltmaktayız. Bir renk ton bakımından derecelendirilebilir ya da onun ışık tonları en açıktan
en kapalıya kadar belirlenebilir. Bu sıralamaya
ton ölçeği denilir. Ton ölçekleri kaç ton içerir ve
hangi tonlar içerir bakımında ayrılırlar. Bazı ton
ölçekleri daha çok sayıda ton ve en açığından
en kapalısına kadar tüm tonları içerirler. Bazıları sadece açık, diğerleri ise sadece kapalı tonları
içerir. Farklı renkler arasında da derecelendirme
yapılır. Mesela en açık ton bir renkten, daha kapalı ton diğer renkten ve en kapalı ton üçüncü
bir renkten olabilir ve bunların arasıda ton ölçeği oluşturulur.
Aynı renk arasında ve iki ya da daha çok farklı renk arasında ton ölçeği kullanmak üzere bir
resim yap. Bu amaçla tempera boya kullan. “Ağladığım, kızgın ya da üzüntülü olduğum zaman
nasıl görünüyorum” konulu motif kullanabilirsin.
UNUTMA: Rengin içindeki ışık miktarı,
bu rengin açık ya da kapalı olmasını belirlemektedir.
BOYAMA
Jacques Louis David: Horasiyen’in Yemini,
Eugene Delacroix: Cezayirli Kadınlar,
Edouard Manet: Emil Zola Portresi,
Honore Daumier: Yıkayıcı, tuval üzerinde yağlı boya
Piet Mondrian: Gri Ağaç, tuval üzerinde yağlı boya,
sadece akromatik boyalarla yapılan resim örneği
Gerhard Richter: Okuyan Kadın,
37
BOYAMA
AÇIK-KAPALI KONTRASTI
38
Caravaggio: Çarmıhtan İndirme,
tuval üzerinde yağlı boya, açık-kapalı kontrastı
Velazquez: Akşam Hazırlığı,
tuval üzerinde yağlı boya, açık-kapalı kontrastı
Daha önce söylediğimize göre, değişik kontrast tipleri mevcuttur, bunlardan biri ise resim
sanatında sıkça kullanılmakta olan açık ve kapalı renkler arasındaki kontrasttır. Doğayı gözlemlediğimiz zaman bu kontrast tipinin büyük
ölçüde mevcut olduğunu kaydedeceğiz. Gece
ve gün, nesnelerin ışıklı yanı ve gölge, ak ve
kara kedi arasındaki kontrast karakteristiktir. Bu
bakımdan çok örnek bulabiliriz.
Açık-kapalı kontrastı, ışık miktarındaki
fark ve karşıtlıkları kapsamaktadır. Spektral renkleri gözden geçirdiğimiz zaman, bazılarının daha açık bazılarının daha kapalı olduğunu göreceğiz. Örnek olarak, birbirine tamamlayıcı olan sarı ve mor renk çifti, renk kontrastı olduklarından başka, ışık açısından da kontrastları vardır. Yine de akromatik renkler arasında açık ve kapalı arasında en belirgin kontrast
oluşmaktadır. En tipik örnek siyah ve beyaz arasındaki kontrasttır. Renklerin açılması veya kapatılmasıyla aynı öyle ışık kontrastı elde edilebilir. Demek oluyor ki, bir rengin en açık ve
en kapalı tonu arasında ışık kontrastı vardır. Aynı öyle, bir rengin en açık tonu ve di-
ğer rengin en kapalı tonu arasında da kontrast meydana gelir.
Sanat tarihinde sözünü ettiğimiz kontrastların baş özelliği olan sayısı çok sanat eseri mevcuttur. Sanatçılar ağırlıklı olarak dramatik ya da
gergin bir durumu dile getirmek için kontrast
kullanırlar. Resimde bir bölümü ayrı tutmak,
onu vurgulamak istediğmiz zaman, resimin diğer kısımlarına kıyasen çok daha açık çizeriz, resimin geri kalan kısımlarını ise daha kapalı renklerle yaparız. Seyircinin gözüne öncelikle ilişen
kısım açık renklerle olanıdır.
Açık ve kapalı ilişkisini “Uzay İstasyonu” başlıklı motifte, kuru pastel veya mum pastel kullanarak göstermeye çalış. Yapacağın resmin bazı
kısımları daha kapalı diğerlerinin ise daha açık
renkli olmasına dikkat et.
UNUTMA: Açık-kapalı kontrastı ışık
tonlarının karşıtlıklarını işlemektedir.
BOYAMA
El Greco: Bahçedeki Izdırap,
Teodor Jeriko: Medüz Salı,
Rembrant van Rijn: Aristoteles ve Homeros büstü,
Yovan Balov: Babam, akrilik
Öğrenci eseri: Uzay İstasyonu, tempera
Öğrenci eseri: Astronot, tempera
39
BOYAMA
RESİMLERİN ESTETİK ANALİZİ
40
Vincent van Gogh: Yıldızlı Gece
Paul Cezanne: Aya Vitoar Dağı
-Bu resmin motifi nedir?
-Bu resimde sanatçı farklı renk tonları kullanmış
mı ve kullandıysa hangi renkleri kullanmış?
-Vincent van Gogh Hollandalı ressamdır, onun
en tanıdık eserlerini öğrenmeye çalış.
-Sanatçı bu eseri yaratmak için neyden esinleşmiş?
-Cezanne hangi renkleri kullanmış?
-Bu resimde hangi sanat elementlerini bulabilirsin?
-Cezanne Fransız sanatçıdır, onun eserlerinde
en sık görülen ilhamın ne olduğunu öğren.
Pablo Picasso: Cansız Doğa
Rafael: Atina Okulu
-Kolaj tekniği nasıl yapılır ve bu resimde kullanılmış mıdır?
-Bu resimin hangi kısmında tekstür (doku) en iyi
şekilde gösterilmiş?
-Tabloda temel, ikincil ve üçüncül renkler kullanılmış mıdır?
-Dünyada en tanınmış sanatçılardan biri olan
Pablo Picasso hakkında daha fazla öğrenmeye
çaba harca.
-Bu resimde renk tonları var mı ve açık-kapalı
kontrastı var mı?
-Resimdeki renkler kontrastlı mıdır?
-Bu resim peysaj mıdır?
-Rafael Rönesans ressamıdır. Onun hakkında,
rönesans ve diğer rönesans sanatçıları hakkında daha fazla öğren.
BOYAMA
Resim çizmekle ilgili tekrarlama soruları:
Petar Mazev: Başlıksız
-Makedon ressamı Mazev bu eserde resim tekstürünü (dokusunu) nasıl temsil etmiş?
-Resimde sadece saf renk tonları kullanılmış mı?
-Bu resimdeki motifi tanıyabilir misin?
-Petar Mazev en önemli Makedon ressamlarından biridir, onun hayatı ve yaratıcılığı hakkında
daha fazla bilgi toplamaya çalış.
1. Çizim ve resim arasındaki fark nedir?
2. Koloristik çizim ve resim arasındaki farkı
açıkla,
3. Resim sanatında hangi elementler kullanılır
ve çizmekte kullanılanlardan farklı mıdır?
4. Kırmızı, mavi ve sarı renk neden temel
renktir?
5. İkincil renkler nasıl elde edilir?
6. Üçüncül renkler nasıl elde edilir?
7. Bir kromatik boya, akromatik bir boya ile
karıştırıldığında ne elde edilir?
8. Birkaç üçüncül renk say.
9. Resim yapılabilecek bir kaç zemin say.
10. Mozaik nedir?
10a. Vitraj nedir?
10b. Fresk nedir?
11. Doku (tekstür) nedir?
12. Doku ile hangi özellikleri göstermekteyiz?
13. Doku nasıl olabilir?
14. Flora nedir, fauna nedir?
15. Doğanın bir kısmı çizilen eser nasıl
adlandırılır?
16. Sanat prensipleri nedir?
17. Renk konrastı nedir?
18. Hangi kontrast türleri vardır?
19. Bir rengin açık ya da kapalı oluşu neye
bağlıdır?
20. Hangi tonlar arasında açık kapalı kontrast
oluşur?
Pieter Broueghel: Çocuk Oyunları
-Sanatçı “Çocuk Oyunları” resiminde temel
renklerin saf tonlarını kullanmış mı?
-Renklerin farklı tonlarını oluşturmuş mu?
-Resimde hangi renk ağırlıklıdır?
-Pieter Broueghel (büyüğü) Hollanda’da rönesans temsilcisidir, onun başka hangi eserinin tanıdık olduğunu öğren.
41
HEYKEL VE MİMARİ
ALANSAL ŞEKİLLEME
Asur Sanatı: Hazine Bekçisi,
sığı rölyef
Roma Sanatı: Kavallı Satir (detay),
yüksek rölyef (kabartma)
Resim sanatı birkaç alana ayrılmıştır: çizim,
resim, grafik, heykel, tasarım ve görsel iletişimler ile mimari. Bütün bu bölümlerden sadece heykel ve mimari üç boyutlu sanatlardır, tasarım iki ve üç boyutlu olabilir. Heykeltıraş ve
mimari eserler alanda oluşturulur yani onların hacmi vardır. Şekillemek, yeni şekil vermek
veya mevcut olan şekli değiştirmek demektir.
Buna yaratıcılık denir.
Heykelde temel sanat elementi hacim,
yani üç boyutlu şekildir. Her heykeltıraş eserinin genişliği, yüksekliği ve uzunluğu (derinliği)
vardır. Buna göre elimizde olan bir malzemeyle girinti veya çıkıntılar yaparak fikrimizi dile getirmekteyiz. Heykel alanda serbest yerleştirilen
eserdir ve onu her taraftan görebiliriz. Rölyef
(Kabartma) alanda serbest durmayan, belli bir
zemin ile bağlı olan heykeltıraş eseridir. Heykel
ayırımı, heykelin boyutuna göre olur: minyatür,
galeri ve anıtsal heykel. İnstalasyon olarak adlandırılan eserlere de heykel denilir. İnstalasyonlar üç boyutlu olduklarından başka, kendi
realizasyonuyla etraftaki alanı da dahil etmektedirler. Kabartmalar yüksek ve alçak kabartma
diye ikiye ayrılır. Bu ayırım kabartmanın yüzeyden ne kadar ayrıldığına göre yapılmıştır. Eser42
Jean-Giliyam Moit: Herodot,
yüksek rölyev
deki kabartmalar veya oymalar yükseklik bakımında pek farklı olmadıkları zaman, alçak rölyeften söz edilir. Kabartmanın sadece küçük bir
kısmı zeminle bağlıysa ve kısımlar arasındaki
farklar daha büyükse, o zaman yüksek kabartma söz konusudur.
Mimari eserlerin bir görevi olarak alan kapsamalardır. Bu eserler sanatsal olduklarından başka, onların içinde yaşamak, çalışmak ve insanın
diğer gereksinimleri için hizmet etmektedirler.
Kil malzemesi yardımıyla “Cansız Doğa” konulu alçak kabartma yap.
UNUTMA: Heykel ve mimari eserler alan
içinde şekillenirler, yani onların hacmi
vardır.
HEYKEL VE MİMARİ
Plaoşnik’te bulunan Dedal figürü,
Ohri, minyatür heykel
Benvenuto Cellini: Tuzluk, minyatür heykel örneği
Paskalya Adaları’ndaki uygarlıktan bulunan
Anıtsal heykeller
Richard Serra: Yılan, demir, anıtsal heykel
Allan Meccollum: Proje “Şekiller”,
sanatsal instalasyon örneği
Fransa, Paris şehri için tasarlanan çağdaş mimari
43
HEYKEL VE MİMARİ
HEYKELDE ÇİZGİ VE DOKU
44
Duşan Camonya: Heykel DP-V,
heykelde çizgi ve doku
Vasil Vasilev: Çağrışım Şekli,
heykelde çizgi ve doku
Çizim ve resimde olduğu gibi, heykelde de
heykelin meydana getirilmesi için sanat elementleri ve prensipleri kullanılmaktadır. Heykelde hacim esas sanat elementidir, ancak
hacim yanısıra, heykelin yaratılmasında diğer elementler de önemli rol oynamaktadırlar.
Heykelin meydana getirilmesinde, malzemenin seçimi önemli rol uynamaktadır. Her malzemenin kendi dokusu olduğu için, heykeli
yapacağımız malzemeyi seçerken, dokunun
da nasıl olacağını seçmekteyiz. Örnek olarak,
ahşap heykel dokusu ve taştan yapılan heykel
dokusu tamamen farklıdır. Malzemenin işlenmesi, heykelin nasıl dokuya sahip olacağını belirlemektedir. Değişik işlemlerle, heykeli
yaptığımız malzemenin üzerinde değişik dokular meydana getirebileriz. Diğer sözlerle malzemeyi işlerken, yüzeyinin daha az veya daha çok
pürüzlü olmasını sağlayabiliriz.
Heykelde, aynı öyle, çizgi-sanat elementi
de kullanılmaktadır. Çizgiyi genelde yüzeyleri ayırdığı iki yüzey arasında görebiliriz. Çizgiy-
le mesela kil üzerinde doku yaratabiliriz. Sanatçılar bazan kendi heykellerini çizgiyi anımsatan tellerden yapabilirler. Demek tel katlamakla heykelin hacmi şekillenmektedir, öyleki şeklin içi boş kalabilir.
“Hayvan” konulu heykel yapmak için tel kullan. Heykel yüzeyine değişik malzemeler yapıştırarak, hayvanın kürkü yani postunu göstermeye çalış.
UNUTMA: Heykelde değişik sanat
elementleri kullanılmaktadır: hacim,
çizgi, doku, şekil, yön, büyüklük.
HEYKEL VE MİMARİ
Alberto Giacometti: Köpek, bronz,
heykelde doku
Naum Gabo: Alanda doğrusal
konstruksiyon no.3 kırmızı
Dimo Todorovski: Kemaneci, bronz,
heykelde doku
Gligor Stefanov: Üsküp alan kavrıyor,
heykelde doku
Antony Gormley: Figür, metal,
heykelde çizgi
Anton Gormli: Figür, metal,
heykelde doku
45
HEYKEL VE MİMARİ
KİL İLE MODEL YAPMA
Kil işlemede kullanılan çeşitli aletler
Heykeltıraşçılıkta kullanılan çeşitli aletler vardır: kil, alçı, ahşap, metal, taş, polyester, bir kez
kullanılmış malzemeler vb. Okullarda heykel
yaratmak için en çok kullanılan malzeme kildir. Kil aslında bizim satın aldığımız ve diğer karışımlardan temizlenmiş bir toprak çeşitidir. Kile
şekil verebiliriz. Farklı kil çeşitleri mevcuttur.
Kil, ıslak ve yumuşak olduğu zaman kolay işlenebilir. Kili işlediğimiz zaman model yaptığımızı söyleriz. Kile parmaklarımızla şekil vermekteyiz ve böylece istediğimiz şekli elde etmekteyiz. Kil ile işlerken parmaklarımız en iyi
alettir. Kili aynı öyle çeşitli aletlerle de işleyebiliriz. Aletler bir nevi bıçaktır, ahşap, plastik, metal
gibi farklı malzemelerden üretilebilirler. Bunu
sayfanın üst tarafındaki ilüstrasyondan da görebilirsiniz. Kile model vermenin iki şekli vardır:
almak veya eklemek. Malzemeden aldığımız zaman, büyük bir kil kitlesinden parçalar almaktayız demektir. Bu şekilde istediğimiz şekli elde
etmekteyiz. Ekleme ile çalıştığımız zaman, istenilen şekli elde etmek için kitleye kil parçaları
yapıştırıyoruz ve bu şekilde heykeli şekillendiriyoruz, demektir. Kil sıcaklık ve havanın etkisi
altında kuruyan bir malzemedir. Kil kuruduktan
46
sonra işlenemez. Kilin yumuşak kalması için zaman zaman ıslatmalıyız.
Önceki derste edindiğimiz bilgileri kullanarak, kil malzemesinden farklı dokular yapmaya çalış. İşleyeceğin konu “Müzisyen ve Enstrüman” olabilir. Kili birkaç günde işlemeyi düşünüyorsan, işlemediğin zaman kilin kurumasını istemiyorsan, önce nemli bir bezle sarmalısın sonra da bir naylon içinde saklamalısın. Bezin kurumasına izin verme, zaman zaman nemlendir.
UNUTMA: Kil heykelin yapılmasında en
sık kullanılan malzemelerden biridir. Parmaklarla en iyi şekillendirilir.
HEYKEL VE MİMARİ
Kile şekil verme: Kabartma çalışması
Anıtsal heykel yapan heykeltıraşçı
Anıtsal heykel
Öğrenci eseri: Atlı, kil
Kil heykeli yanında heykeltıraşçı
Öğrenci eseri: Fil, kil
47
HEYKEL VE MİMARİ
ASAMBLAJ (Montaj)
48
Louise Nevelson: Vela Kapela 4
Arman: Trompetler
Asamblaj kelimesi Fransızca assemblage
kelimesinden gelmektedir ve birleştirme yani
montaj demektir. Sanatsal ifadede asamblaj
bir heykel tekniğidir, bu teknikte eserler birbirine bağlanmakla, daha önce başka amaçla kullanılan veya atık malzeme ve cisimlerin bir araya getirilip şekil verilmesiyle ifade edilmektedir. Bu heykel tekniğini sanatçılar
geçen yüzyılda kullanmaya başlamışlardır. Sanatçılar Pablo Picasso ve Marcel Duchamp bulunan ve kullanılan nesnelerden heykel yaratmaya başlayan ilk sanatçılardır.
Asamblaj yapmak için kullanabileceğimiz
malzeme her şey olabilir. Okulda asamblajları
genelde mukavva ya da plastik ambalajdan, değişik karton kutuları, pet şişeler ya da daha önce
başka bir amaçla kullanılan kutulardan yapmaktayız. Sanatçılar değişik metal, ahşap ya da plastik nesneler kullanırlar. Aslında bir asamblajda
ilginç bulduğumuz ve fikrimizin ifade edilmesine katkı sunacağını zannetiğimiz her şey kullanılabilir. Asamblajımızda kullanmak istediğimiz
nesneleri toparladığımızda, kendi büyüklüğü,
şekli ve rengiyle bize ilham veren nesneleri seçmekteyiz.
Kullanacağın malzeme sana neyi hatırlatıyor,
ona göre bir asamblaj yap. Birleştirmekte olduğumuz nesneleri, demonte edebilir ve kesebiliriz. Asamblaj yapmaya başlamazdan evvel,
hangi nesneleri kullanacaksın ve parçaları nasıl
bağlayacaksın, iyi düşün.
UNUTMA: Asamblaj değişik malzeme
ve nesnelerin birleştirilmesiyle meydana
getirilen heykeldir.
HEYKEL VE MİMARİ
Jeff Wassmann: İleriye gir!
Marcel Duchamp: Bisiklet Tekerleği
Jean Dubuffet: Coursegoules
Robert Rauscheenberg: Monogram
Pablo Picasso: Boğa başı
Josef Kornel: Başlıksız
49
HEYKEL VE MİMARİ
MİMARİ
Üsküp yakınlığında Marko Manastırı
konakları, geleneksel Makedonya
mimari örneği
Mimari, aynen heykel olduğu gibi, alansal
sanattır. Mimari eserler, belli bir alanı kapamakla şekillendirilmektedirler. İnsanlar bu
kapalı alanı belirli amaçla kullanmaktadırlar. Evler, binalar, köprüler, meydanlıklar, parklar, okullar, hastaneler, tiyatrolar, müzeler, kiliseler ve camiler ve insanın her günlük gereksinimlerini karşıladığı sayısı çok diğer yapılar mimari eserlerdir. Herhangi bir mimari eserle ilgili taslak hazırlandığında, bu alanın amacı eserin
estetik görünümüyle uyumlaştırılmalıdır. Buradan da tüm mimari eserler sanat eserleri değildir. Bazan yapının görevi görünümden daha
önemlidir ya da estetik değerler önemsenmemiştir ve obje sanat eseri değildir. Mimari yapıların dış ve iç görünümü ve tasarımıyla ilgilenmektedir. Bu arada anlaşılan objenin dış görünümünün meydana getirilmesi, iç mimarinin
meydana getirilmesinden farklıdır. Yapının dış
görünümü kendi estetik değerleriyle insanlar
için izlenim bırakıcı ve hoş olmalıdır. Yapının içi
fonksiyonel olmalıdır, estetik değerleri ise onu
tamalamalı ve çalışma ile yaşamın engelsiz olarak gerçekleşmesini sağlamalıdır.
50
Ohri Samoil kalesi,
Orta Çağ mimarisi örneği
Geçmişte insanlar düzenli bahçeleri ve ek yapılara sahip olan krallık saraylar ve şatolar inşa
etmekteymişler. Bu yapılar günümüzde bile
kendi güzellikleriyle, iç ve dış görünümleriyle
hayranlığımızı celbetmektedirler. Dış görünümünü göstermeye çalışacağın bir şato yapmaya dene. Şatoyu kartondan yap ve unutma, bu
senin “Hayallerindeki Şato” olsun.
UNUTMA: Mimari, belli amaçla kullanılacak bir alanın şekillendirilmesidir.
Eksteryer mimari eserin dış görünümü,
enteryer ise yapının içidir.
HEYKEL VE MİMARİ
Almanya’da Babelsberg Şatosu
Çağdaş mimari-bireysel yaşam yerin iç tasarımı
Vels’te Konvi şatosu
Çağdaş mimari- iş binası
Antoni Gaudi: Casa Mila
Amerika Birleşik Devletlerinde
“Walt Disney” konser salonu
Yaşamak için kullanılan çağdaş yapı
51
HEYKEL VE MİMARİ
HEYKELDE RENK
52
Edgar Degas: Balerin
Alexandar Calder: Mobil
Bildiğimize göre, renk yani boya, sanat elementi olarak, ressamcılıkta en önemli rolu oynamaktadır, ancak renk diğer sanat dallarında
da mevcuttur. Renk heykelde de önemli bir
ifade aracıdır. Heykel yapımında kullanılan
her malzemenin kendi rengi vardır, bu renkler heykelin görünümünde önemli rol oynamaktadır. Bunun yanısıra heykellerin boyanması da mümkündür. Malzeme seçimi sırasında onun renginin nasıl olduğunu ve ilerideki işlemlerde renginin değişikliğe uğrayıp uğramayacağını bilmeliyiz.
Taş-mermerden yapılan heykeller beyaz
renktedir. Ahşap heykeller, odunun değişik
renklerinde olabilirler oysa başka bir renge de
boyayabiliriz. Demirin kurşun rengi vardır, hava
ile temas edince paslanır ve kahverengimsi bir
renk alır. Demiri de boyalayabilir ve paslanmaktan koruyabiliriz. Kil ve alçıyı da, aynı öyle, istediğimiz şekli verdikten sonra, boyayabiliriz. Kilden yapılan seramik nesneler, şekillendirildik-
ten ve boyandıktan sonra pişirilir ve bu şekilde renk tonunu almış olurlar. Asamblajda toplamakta olduğumuz nesnelerin kendi renkleri
vardır, onları birleştirdikten sonra boyayabiliriz.
Heykele yeni bir kalite vermek istediğimiz
zaman heykeli boyamaktayız. Boyamakla heykelin belirli kısımlarını bir birinden ayırmaktayız. Bu heykeller ilginçtir ve izlenime bırakırlar.
“Horoz” başlıklı kilden bir model yap, ondan
sonra tempera ile boya. Boyanın silinmesini önlemek istiyorsan, kuruduktan sonra üzerini şaffaf oje veya saç spreyi ile geçebilirsin.
UNUTMA: Boya heykelde de önemli
ifade aracıdır. Her malzemenin kendi
rengi vardır.
HEYKEL VE MİMARİ
Niki de Saint Phalle: Yunus
Vasil Vasilev: Büyük Karyatid
Antoni Gaudi: Kertenkele
Sol LeWitt: Gelişigüzel Yağlanmış no. 3
Öğrenci eseri: Atlı
Öğrenci eseri: Yuvadaki Kuş
Stefan Manevski: Semaför 2
Öğrenci eseri: Boksörler
53
HEYKEL VE MİMARİ
HEYKELDE ESTETİK ANALİZ
Mısır heykeli
Michelangelo: Lorenzo Medici
- Bu eser nasıl bir heykeldir, dolgulu plastik mi
- Görünen eser nasıl bir ressam eseridir?
yoksa kabartma mı?
- Eserin hangi malzemeden yapıldığını belirte- - Bu eserde çizgi ve doku sanat elementlerinin
bilir misin?
- nerede kullanıldığını belirt.
- Sanatçı dokuyu ifade etmiş mi.
- Bu heykel Mısır’da, Firavunların hükümdarlığı
- Michelangelo Rönesans sanatçısıdır, sadece döneminde yapılmıştır. Mısır medeniyeti hakheykel mi yapmış yoksa mimari ve ressam eser- kında daha fazla öğren.
leri de var mıdır?
Arman: Sürahi
- Sanatçı bu eseri meydana getirmek için ne
kullanmış?
- Kullanılmış nesnelerin birleştirilmesiyle yapılan eserlere ne denilir?
- Bu eserde ritim var mıdır?
- Asamblaj hakkında daha fazla öğrenmeye çalış.
54
Alberto Giacometti: Kedi
- Sanatçı bu heykelde hangi sanat elementlerini kullanmış?
- Bu heykel sende nasıl duygular uyandırıyor?
- Bu eserdeki hayvan reel olarak gösterilmiş mi?
- İnternet üzerinden Giacometti’den başka eserler de bulmaya çalış.
HEYKEL VE MİMARİ
Heykel konusunda tekrar edilecek sorular:
Antoni Gaudi: Batilo’nun Evi
- Bu fotografta heykel mi yoksa mimari mi temsil ediliyor?
- Ne düşünüyorsun, sanatçı bu eserini nasıl boyamış?
- Bu sanat eseri insanın bazı ihtiyacını karşılayabilir mi?
- Antoni Gaudi eserleri hakkında bilgi toplamaya çalış.
1. Hangi sanat dalları üç boyutludur?
2. Dolu plastik ve kabartma arasındaki fark nedir?
3. Eserlerin ebatına göre, dolu plastik nasıl ayrılır?
4. Yüksek ve alçak kabartmalar nedir?
5. Heykel ve mimari arasındaki farkı açıkla.
6. Heykelde çizgi sanat elementi nasıl kullanılır?
7. Heykelde doku nasıl gösterilir?
8. Heykeldeki doku, heykelin yapıldığı malzemesine bağlı mıdır?
9. Tel yardımıyla heykelin nasıl yapılabileceğini
açıkla?
10. Heykel yapımında hangi malzeme en çok
kullanılır?
11. Model yapma nedir?
12. Almak ve eklemek ile model nasıl yapılır,
açıkla?
13. Asamblaj nedir?
14. Asamblajın yapılmasında kullanılabilecek
bazı malzemeleri say.
15. Eksterier nedir?
16. İnterier nedir?
17. İnsanların belirli aktivite gerçekleştirdikleri
alanı kapsayan sanata ne denilir?
18. İnsanın hangi eserleri mimari eserlerdir?
19. Boya sanat elementi heykelde kullanılır mı?
20. Kilden yapılan heykel nasıl boyanabilir?
Yordan Grabuloski: Geçim Paradoksu
- Bu heykelde boya sanat elementi kullanılmış
mı?
- Heykelin hangi malzemeden yapıldığını tahmin edebilir misin?
- Yordan Grabulovski XX yy. ikinci yarısında
eserler yaratan ad yapmış Makedon sanatçısıdır. Onun hakkında daha fazla öğren.
55
GRAFİK
GRAFİK İÇİN HAZIRLIK ÇİZİMİ (KROKİ)
Linol baskı hazırlamakta kullanılan aletler
Grafik bir resim dalıdır, bu dalda eserler
baskı ile elde edilir, sadece grafikte eserlerin çoğaltılması mümkündür. Grafik teknikeri yüksek (kabartma) baskı, derin baskı ve
düz baskıya ayrılır. Bu ayırım, grafik sayfasında baskı zeminin hangi kısımları kullanacağına göre yapılmıştır. Yüksek baskı tekniklerinde
kabartılmış kısımlar basılır, derin baskıda girintili kısımlar basılır, düz baskı tekniklerinde ise,
boya sürülen plakın kısımları basılmaktadır.
Herhangi bir grafik tekniğini gerçekleştirmeye başlamazdan evvel, bir hazırlık çizimi yaparız, yani grafiği ona göre işleyeceğimiz bir kroki yaparız. Grafik krokisi hazır sanat
eseri olarak resimden ve resim krokisinden ayırt
edilmektedir. Bu çizimi herhangi bir çizim tekniğiyle oluşturmkatayız. Grafik krokisinde grafik
idesi gösterildikten başka, daha sonra hangi kısımların kabarık hangilerinin de oyuk olacağını
belirlemeliyiz. Bunun yanısıra eserin dokusunu
ve matrisin (baskı için hazırlanmış zemin) hangi
bölümlerinde kullanılacağını da göstermeliyiz.
Grafik krokisinde matriste kullanacağımız her
56
resim elementini belirlemeliyiz. Grafiği genelde tek renk basarız, nitekim daha çok renkte de
olabilir. Hazırlık resminde hangi renkleri ve grafiğin hangi kısımlarının renkli olacağını tespit
etmeliyiz. Her boya için özel matris hazırlanır.
Duş ve pene resim tekniğiyle, “Diş Yıkayan
Çocuk” konulu grafik çizimi oluştur. Kroki kabartma baskı grafiğine ait olmalı. Krokide hangi
kısımların basılacağını hangilerinin de basılmayacağını belirt.
UNUTMA: Grafik için çizilen hazırlık resmi, bir krokidir ve onun vasıtasıyla, grafikte
fikir vasıtasıyla hangi sanat elementlerini
ve prensiplerini kullanacağımızı belirleriz.
GRAFİK
Linol baskı makinesi iş sürecinde
Erich Heckel: Arlekin, renkli linol
Öğrenci eseri: Dedem, linol
Elizabeth Catlett: Malcolm X Hakkımızda Konuşuyor
(Malcolm X Speaks for Us), çok renkli grafik
Franz Marc: Atlar, Linol
Pablo Picasso: Toro, renkli lonol
57
GRAFİK
GRAFİKTE ÇİZGİLER, ŞEKİL VE DOKU
58
Alick Tipoti: Kobupa thoerapiese,
linol, grafik doku
Henri Matisse: Genç Kız, Linol, grafikte
çizgi
Grafikte: çizgi, şekil, doku, büyüklük, yön,
ton, renk ve alan gibisinden tüm sanat elementleri kullanılabilir.
Grafikte çizgi çok önemli rol oynamaktadır. Onunla hazırlık resimi yapılmaktadır, matrisin hazırlanması sırasında ise bir çizgini basılmasını istiyor muyuz, diye belirlemeliyiz. Kabartma baskı tekniğinde basmak istediğimiz
çizgiyi veya alanı oymayız. Basılmasını istemediğimiz çizgi veya yüzeyi oymalıyız. Linolda bir
çizginin basılmasını istiyorsak, çizgiyi değil etrafındaki yüzeyi oymalıyız. Kabartma baskıda durum tamamen terstir. Bu teknikte oyulan çizgiler basılır.
Grafik içeriği veya yüzeyini aynı öyle oyma
ile elde etmekteyiz. Linol baskıda oyulmayan
yüzeyler basılır, onlar değişik renklerde baskılmış olabilir. Değişik renkte olacak her yüzey için
ayrı matris hazırlanır ve özel olarak basılır.
Linol kısmen oyulmuş olduğu yerde dokusal alan oluşturmaktayız. Linol baskıda doku
değişik çizgi çeşitleriyle elde edilir, çizgilerin farklı uzunluğu, kalınlığı, yoğunluğu ve
yönü olur. Farklı keskiler kullanarak, farklı kalınlıkta çizgiler meydana getirmekteyiz.
Hangi sanat elementlerini kullanacağız, fikrimize bağlıdır, onlar kendiliğinden grafiğin estetik açısından enteresant olmasına katkı sunmaktadırlar.
Geçen ders meydana getirdiğimiz “Diş Yıkayan Çocuk” krokisine göre, linol tekniğinde kabartma baskı matrisi yap.
UNUTMA: Grafiğin estetik değerleri sanat
elementlerinin kullanımına bağlıdır.
GRAFİK
Karl Schmidt Rottluff : İki Kedi, linol
Öğrenci eseri: Diş Yıkayan Çocuk, linol
George Tapert: Meyhanede Hanım, linol
Öğrenci eseri: Diş Yıkayan Çocuk, linol
Ernest Ludwig Kirchner: Köprü, linol
Öğrenci eseri: Kedi, linol
59
GRAFİK
LİNOL BASKIDA KROKİDEN BASKIYA KADAR
Linol baskı tekniğinde grafik hazırlama işlemi
Linol baskı kabartma baskı grafik tekniğidir. Linol baskı linolyum malzemesiyle yapılır, yani matris linolyumdandır. Bu arada oyulmuş kısımlar basılmaz, oyulmamış kısımlar basılır. Linol krokisi hazırladığımız zaman, matrise
nelerin indirileceği nelerin de indirilmeyeceğini kararlaştırmalıyız. Fikrimizi ifade eden krokiyi linolyum üzerine yeniden çizmeliyiz ve bundan sonra oyma işine başlayabiliriz. Sürecin devamında linolyum üzerine girinti ve çıkıntılar
yapmaya ve onu yazdırmaya başlarız. Linolyum
keski şeklinde özel bıçaklarla kesilmektedir. Yüzeyde doku elde etmek istiyorsak, bunu farklı genişlikteki keskilerle yaparız. Oyuklar yaptığımızda keskiler değişik genişlikte izler bırakarlar. Daha çok renkte linol basmak istiyorsak, her
renk için yeni matrisin hazırlanması gerektiğini
bilmeliyiz. Linolyumu yazdırdıktan sonra, matris baskı için hazırdır ve baskıya başlamaktayız.
Önce matris üzerine baskı boyası sürülür. Boya
lastik rulo ile yağlanır. Bundan sonra matris üzerine basılacak kağıt konulur ve bu şekilde hazırlanan kağıt ve matris, baskı pres makinesinden geçmelidir. Pres makinesinin basıncı altında matristeki boya kağıtta iz bırakır ve bu şekil60
de grafik elde ederiz. Baskı defalarca tekrarlanabilir yani bizim isteğimize bağlıdır.
“Dişlerini Yıkayan Çocuk” krokisini linolyuma
taşımaya, ondan sonra onu oymaya ve baskıya
hazırlamaya çalış. Okulunuzda baskı makinesi
yoksa, baskı için hazırlanan sayfa ve matris üzerine kendi elinle veya bir düz yüzeyli küresel cisimle bastıracaksın.
UNUTMA: Linol baskı tekniğinde grafik
oluşturabilmemiz için önce bir kroki daha
sonra bir matris yaparız, sonunda matrisi
basar ve grafik elde ederiz.
GRAFİK
Pablo Picasso: Cansız Doğa, linol
Georg Bazelitz: Ormanda.... linol,
açık-kapalı kontrastı
Carl Eugene Kil: Bar, linol
Dragutin Avramovski-Gute: Kompozisyon
1 ahşap oyma, linol teknik resimi
Öğrenci eseri: Satranç Oyuncuları, linol
Öğrenci eseri: Bağbozumu, linol
61
GRAFİK
GRAFİKTE KONTRAST
62
Marc Chagall: Benim Evim, ahşap oyma
Frans Masereel: Portre, ahşap oyma
Kontrast, sanat elementleri arasındaki
karşıtlıkları açıklayan sanat prensibidir. Grafikt en çok açık-kapalı kontrastı, şekil ve büyüklük kontrastı, renk kontrastı ve çizgi ile doku
kontrastı uygulanmaktadır. Linol baskıda özellikle basılan ve basılmayan yüzeyler arasında
oluşan açık-kapalı kontrastı dile gelmektedir.
Bu kontrast tipi genel olarak grafik beyaz kağıt üzerinde siyah harflerle basıldığından dolayı meydana gelmektedir. Bu şekilde siyah ve
beyaz yüzeyler arasında kontrast yani akromatik kontrast oluşturulmaktadır.
Renk kontrastı tamamlayıcı renkler arasında
meydana gelmektedir. Genelde resim çizmekte
olduğu gibi, kırmızı ve yeşil, mavi ve portakal,
sarı ve mor renkleri arasında kontrast oluşur.
Diğer kontrastlarla da durum benzerdir. Doku
kontrastları pürüzlü ve düz yüzeyler arasında
meydana gelmektedir. Büyüklük kontrasti büyük ve küçük şekiller arasında oluşur, şekil kontrastı ise geometrik olan ve geometrik olmayan
şekiller yani düzgün ve düzgün olmayan şekiller arasında oluşur.
“Çilek Bahçesi” konulu, mukavva tekniğinde aynı zamanda hem renk kontrastı hem doku
kontrastının olacağı bir grafik yapınız.
UNUTMA: Grafikte kontrast adlı sanat
prensibi uygulanmaktadır.
GRAFİK
Lyonel Feininger: Liman, ahşap oyma
Kathe Kollwitz: Otoportre, ahşap oyma
Şiko Mukata: Kuşlar, linol
Öğrenci eseri: Kart Oynayan İnsanlar, linol
M. S. Eşer: Otoportre, ahşap oyma
Öğrenci eseri: Dolandırıcı, linol
63
GRAFİK
GRAFİKTE ESTETİK DEĞERLENDİRME
Francisco Goya: Kaçacak Yerin Yok
- Sanatçı çizgi sanat elementini kulllanmış mı ve
nerede kullanmış?
- Kabartma baskı ile grafikler birkaç defa basılabilir mi?
- Francisco Goya grafikler yarattığından başka, diğer sanat eserleri de meydana getirmiştir.
Onun en tanıdık sanat eserlerini öğren.
Albrecht Dürer: Apokalipsa Binicileri
- Bu grafik linol tekniğine benzer olan ahşap
oyma tekniğinde hazırlanmıştır.
- Kabartma baskıda grafik basma işlemlerini
açıkla.
- Bu grafikte açık ve kapalı renkte çizgiler var
mı? Kabartma baskı tekniğinde bu çizgiler nasıl elde edilir?
Albrecht Dürer Rönesans sanatçısıydı, en tanıdık eserlerini öğren.
Dragutin Avramovski-Gute: Boğa Güreşi
- Bu grafiğin hangi teknikte hazırlandığını tanıyabilir misin?
- Doku sanat elementi kullanılmış mı?
- Kabartma baskı takniğinde açık alanların nasıl
elde ediliğini açıkla
- Dragutin Avramovski-Gute, Makedonya çağdaş grafiğinin kurucularından biridir, onun hakkında daha bazı bilgiler bul.
64
Dimitar Malidanov: Çığ
- Bu eserdeki açık ve kapalı yüzeyler nasıl bir ilişki içindedirler?
- Bu grafikte hangi yüzeyler ağır basmaktadır?
- Resimdeki eser neyi temsil etmektedir: kroki
ya da iz?
- Dimitar Miladinov çağdaş Makedon grafikçisidir. İnternette ona ait olan bir kaç reprodüksiyon bulmaya çalış.
GRAFİK
Grafik konusunda tekrarlama soruları:
Henri Toulouse Lautrec: Jane Avril
- Bu düz baskılı bir grafiktir, düz baskıda ne basılır?
- Sanatçı bu eserde hangi sanat elementlerini
kullandığını say.
- Renkli grafik basıldığı zaman, ne kadar matris
basılır?
- Henri Toulouse Lautrec Fransız sanatçısıdır,
onun hakkında internet üzerinden daha çok
bilgi bul.
Pablo Picasso: Çalgıcı
1. Hangi sanat dalında eserleri baskı ile elde
edebiliriz?
2. Grafik için hazırlık çizimi (kroki) neler içermelidir?
3. Grafik krokisi hangi teknikte hazırlanabilir?
4. Grafik teknikleri nasıl ayrılır?
5. Grafik kaç renkte basılabilir?
6. Çok renkli grafik yaptığımızda kaç matris
kullanırız?
7. Grafikte hangi sanat elementlerini uyguluyoruz?
8. Grafikte doku nasıl elde edilir?
9. Kabartma (yüksek) tekniğinde Matrisin
hangi yüzeyleri basılır?
10. Linol teknikte açık ve kapalı çizgilerin nasıl
elde edildiğini açıkla?
11. Krokiden baskı izine kadar, linol tekniğinde
grafik oluşturma sürecini tarif et.
12. Linolyum ne ile oyulur?
13. Baskı sürecini açıkla.
14. Linol baskısı için nasıl renk kullanılır?
15. Boyayı matris üzerine ne ile yağlamaktayız?
16. Baskı presi neye yarar?
17. Bir matrisin baskısı tekrarlanabilir mi ve oluyorsa, kaç kere tekrarlanabilir?
18. Linol tekniğinde açık kapalı renk kontrastının nasıl meydana getirildiğini açıkla?
19. Kontrast sanat prensibi uygulandığı zaman,
sanat elementleri arasında nasıl ilişkiler meydana getirilmektedir?
20. Grafikte hangi kontrast tiplerinin kulanıldığını sayınız.
- Bu eserde renk sanat elementi kullanılmış mı?
- Bu grafikte kaç renk var?
- Bu grafiğin basılması için kaç adet matrisin basıldığını biliyor musun?
- Pablo Picasso’yu ressam olarak tanıdın. İnternet üzerinden onun linol baskılarını bulmaya
çalış.
65
TASARIM VE GÖRSEL İLETİŞİMLER
RESİM SANATI VE HER GÜNLÜK
KULLANILAN NESNELER
Giyim moda kreasyonuyla ilgili tasarım
çizimi
Her günlük yaşamımızda kullandığımız nesneler fabrikalarda büyük miktarlarda üretilmektedir. Ancak herhangi bir ürünün imalatı başlamazdan evvel, bu ürünün tasarımı hazırlanmaktadır. Buna göre tasarımcı her günlük
kullanıma ait nesnelerin görünümünü düşünmektedir. Anlaşılan nesnenin görünümü
söz konusu nesnenin fonksiyonuyla uyum içinde olmalı ve aynı zamanda estetik değerleri bulunmalıdır.
Bir ürünün görünümünü oluşturmak için,
tasarımcı sanat elementleri ve prensipleri uygulamaktadır. Tasarımın hazırlanması esnasında, tüm sanat elementleri ve prensiplerinin kullanılması olasıldır. Belli bir sanat elementi veya prensibi uyguladığımızda, tüketicide nasıl izlenim bırakacağını tahmin etmeliyiz. Buna
göre tasarımcı örneğin bir rengin insanlar üzerine nasıl etkisi olduğunu bilmeli veya ürünün
büyüklüğünü onun fonksiyonuna uyumlu tutumaya bilmelidir. Aynı öyle renk kontrastı mı kullanmalı, yoksa armoni mi uygulamalı, ritim var
mı yoksa yok mu, belirlemelidir. Bütün bunların
yapılması önemlidir, çünkü bir şeyler satın aldı66
Çağdaş otomobilin şekillendirilmesine ait
tasarım resimi
ğımızda, önce o nesnenin görünümü bizi celbeder veya iter, bundan sonra ürünün diğer özelliklerini öğreniriz. Etrafımızdaki bir nesneyi gözetiyorsak, bu nesnenin bir şekli ve büyüklüğü
olduğunun farkına varırız, belli çizgiler, değişik
renkler ve doku görürüz. Ürünü seçtiğimiz zaman bizim istek ve ihtiyaçlarımıza göre seçeriz.
Kolaj, tempera ve işaretleyici tekniklerini uygulayarak, “Parfüm şişesi” ya da “Otomobil” tasarımı yap, tasarımı yaptıktan sonra, sınıf arkadaşlarının senin kullandığın sanat elementleri
ve prensipleri yorumlamalarına izin ver ve anlaşılan beğenip beğenmedikleri konusunda düşünce vermelerini sağla.
UNUTMA: Bir ürün tasarımını yapmak
için sanat elementleri ve prensipler
uygulanır.
Her günlük kullanıma ait orjinal
tabak tasarımı
Parfüm için şişe tasarımı
Armonik çizgili oturma takımı tasarımı
Modern tasarımlı dolap
Çağdaş otomobil tasarımı
Modern Yat-idesel çözüm
67
TASARIMDA BİLGİSAYAR KULLANIMI
Kitap baş sayfa tasarımları
Bilişimin teknolojisinin gelişimiyle resim sanatında bilgisayar insan hayatının her alanında kullanılmaktadır. Her günlük iletişim ve eğlenceden başlayarak bileşik teknoloji süreçlerine kadar bilgisayarı giderek daha çok kullanmaktayız. Bilgisayar sanatta en çok tasarım dalında ve onun tüm alanlarında kullanılır. Değişik bilgisayar grafik programlarının sağladığı imkânlar, tasarımcının işini hızlatmakta
ve kolaylaştırmaktadır. Başka tekniklere kıyasen, Photoshop, Corel Draw, Autocad veya başka bir grafik programında tasarımın yapılması
oldukça daha kolay ve daha hızlıdır (20. sayfadaki dersi oku).
Her grafik programı tasarımı yapmamız
için çubuk seçenekleri sağlamaktadır. En
çok kullanılan çubuklar: kalem, (Pencil), fırça (brush), silgi (eraser), renk paleti, şekiller
ve diğerleridir. Çubukların adları resim sanatında kullanılan kavramlardan alınmıştır. Böylece pencil çubuğuyla, kağıt üzerine kalemle çiziyormuş gibi resim çizebilmekteyiz. Bu arada
68
çizgilerin tipi ve kalınlığını değiştirebiliriz. Brush
çubuğu boyama için kullanılmaktadır, boyalar
paletinden ise hangi renk tonunu uygulayacağımızı seçebilmekteyiz. Burada insan gözünün
seçebildiği tüm renkler bulunabilir. Programlar
gölge oluşturma 3D efektleri ve değişik dokuklar oluşturma imkânını vermektedirler. Bilgisayarlar çok kısa bir zaman dilimi içerisinde çok
sayıda variyant denememizi sağlamaktadır ve
bu şekilde tasarım işini bir hayli kolaylaştırmaktadır.
Bilgisayar grafik programında “Okul patronatı, öğrenci sergisi veya öğrenci festivali için Davetiye” konulu resim çiz. Bir motif üzerine bir
kaç seçenek yapmaya çalış.
UNUTMA: Günümüzde tasarımların ekseriyeti bilgisayar programları yardımıyla
yapılmaktadır.
Bilgisayar ile şekillendirilen otomobil
Otomobil tasarımcısı iş başında
Bilgisayar teknolojisi mimari tasarımında
da kullanılıyor
Bilgisayar oyunu disc
maklap tasarımı
Bilgisayar programlarında yapılan film afişleri
69
TESCİL-LOGO
Değişik İKT şirketleri logoları
Tasarım sanayi ve grafik tasarımı bir de
tatbiki sanatlara ayrılır. Sanayi tasarımında:
giyim, mobilya, nakliye araçları, gıda ve kozmetik ürünleri ambalajı, evlerde kullanılan kablar
vb. tasarımı yapılır (66. ve 67. sayfadaki örneklere bkz.). Grafik tasarımda: reklam, afiş, bilboard, kapak resimi ve kitap illüstrasyonları, dergi baş sayfaları, logolar, davetiyeler, tebrik kartları vb. yapılır.
Grafik tasarımda tescil markası ya da logo da
yapılır. Logo, belli bir şirket veya kişiyi temsil
eden bir simge ya da amblemdir. Tescil işareti yani logonun tasarım amacı, şirket ya da kişinin kamuoyu karşısında tanıtılması ve daha kolay tanınabilmesidir. Logo genel olarak şirketin
adından ibarettir. Bu doğrultuda tasarımcı dikkat uyandıracak ve kolay tanınabilecek harfler
yapmalıdır. Logo aynı bakımda şirketin faaliyetini gösteren bir resim olabilir. Logonun yapımında tasarımcının kullanacağı renk ve şekillerin büyük önemi vardır, çünkü değişik renk ve
şekillerin anlamı da değişik olabilir. Örnek ola70
rak, köşegen şekiller sağlamlık ifade ederken,
yuvarlaksı şekiller yumuşaklığı çağrıştırır. Kırmızı uyarı rengidir, yeşil ise doğa ve temizliği çağrıştırır. Bir logo hazırlandığı zaman tüm bu özellikler gözönüne alınmalıdır.
Logoları genelde bir bilgisayar programıyla hazırlamaktayız (20. ve 68. sayfadaki
derslere bkz).
Okul için bir logo hazırla. Logoyu yapman
için duş ve pene ile işaretleyici tekniklerini kullan.
UNUTMA: Logo bir şirket ya da kişiyi
temsil eden semboldur.
Otomobil şirketleri logosu
Çevre kuruluşları logosu
Olimpiyat Оyunları logosu
Sadece harflerin kullanıldığı logolar
Spor giyimi üreten firma logosu
71
MAKEDONYA’DA GELENEKSEL ZİNNET
(TAKI) YAPIMI - FİLİGRAN
Makedonya’da en tanıdık iligran ustasu: Vangel Dereban işbaşında
İnsanların daha tarih öncesinde kullandığı
takılar ve zinnetler, giyim kuşamın bir kısmıdır.
Zinnet farklı zaman dilimlerinde farklı önem ve
farklı görünüşe sahip olmuştur. Zinnet ve kullanılan cisimlerin süslenmesi, yaş, toplumsal pozisyon, dini simge, zenginlik simgesi ve estetik süs olarak kullanılmaktaymış. Zinnet ve süs
nesneleri zanaatçı ürünüdür, yani tatbiki sanatlar alanına aitlerdir. Takı yapımı sırasında onların değeri açısından estetik değerler özel önem
taşımaktadır.
Makedonya’da geleneksel takı ve süs yapımına filigran denilir. Takılar ve kullanılan
nesnelerin süsler gümüş, bakır veya altın telden
yapılır. Bu teller önce ısıtılır, daha sonra ise bükülerek istenilen şekiller elde edilir. İnce tellerin
örülmesiyle, en çeşitli takılar için görkemli şekiller elde edilmektedir. Genelde yüzük, küpe, kolye, kemer ve paftalar (kemer süsleri), sigara kutuları, çeşitli başlıklar ve diğer takı çeşitleri ya72
pılmaktaymış. Takı yapımında en sık kullanılan
motifler çeşitli bitkiler, dallar, yaprak ve çiçekler
olmuştur (32. sayfadaki derse bkz.). Bu motifler
sıklıkla stilize edilmiştir. Stilize motifi basitleştirerek ve bir şemaya sokmakla gösterilmesi yoludur.
Filigran takı krokisini hazırla, (hangi takıyı seçeceğini kendin karar ver) duş ve pene tekniğini kullan. Krokide stilize bitki motifleri kullan.
UNUTMA: Filigran gümüş ve altın
telden takı, zinnet ve kullanım eşyaları
yapma şeklidir.
Filigran tekniğiyle yapılan takılar
Filigran tekniğiyle yapılan takılar
Tasarım ve görsel iletişimler konusunda
tekrarlama soruları:
Filigran tekniğiyle yapılan gümüşten kelebekler
1. Günlük hayatında kullandığın ve dış
görünümünü beğendiğin birkaç nesne say.
2. Tasarımcı fabrikada bir ürünü üretmeye
başlamazdan evvel ne yapmalıdır?
3. Ürünün görünümü ve ürünün fonksiyonu
nasıl bir ilişki içinde bulunmalıdırlar?
4. Tasarımda sanat elementleri kullanılır mı?
5. Tasarım sanat dalı nasıl ayrılmıştır?
6. Sanayi ve grafik tasarımı arasındaki fark
nedir?
7. Tescil işareti yani logo nedir?
8. Logo hazırlamanın hedefi nedir?
9. Bir logoda metin kullanılabilir mi?
10. Filigran nedir?
11. Filigran takıları nasıl yapılır?
12. Filigran tekniğiyle sadece takılar mı yapılır?
Gümüş ve altın tel kombinasyonu ile yapılan zinnet
73
MAKEDONYA’DA SANAT
74
Tumba Macari semtinde bulunan Büyük
Ana Tanrıçe, Millattan önceki döneme ait
Menada, Kalkandelen,
M.Ö. VI yy. Heykeli
Arkeolojik kazılar Makedonya topraklarında sanatın tarih öncesinden günümüze kadar yaratıldığını ispatlamıştır. Arkeoloji kazı yerlerinde yapılan buluşlar, insanın kendi eliyle yaptığı nesnelere her zamandan beri estetik değer kattığını göstermektedir. Makedonya’da pahası biçilmez sayısı çok sanat eseri bulunmuştur. Bunlardan bazılarını sayalım: “Büyük Ana Tanrıçe”, “Kalkandelen Menada”, “Ohri Altın Maskeleri”, “Dedal Heykeli”, Viniça “Terakot İkonları” vb. “Stobi”, “Heraklea” veya
“Plaoşnik”’ta bulunan mozaiklerin güzelliği ise
ayrı bir izlenim bırakmaktadırlar.
Kilise ve camilerin iç duvarlarındaki ikon
ve oymalar, freskler ve mimari özellikleri olan sayısı çok yapının paha biçilmez değeri vardır. Bu yapılardan bazıları şunlardır:
Ohri’de Ayasofya ve Aya Perivlepta, Nerezi, Kurbinovo, Eski Nagoriçane, Zırze köyündeki kiliseler, Lesnovo, Treskavets köylerindeki manastır kompleksleri, Aya Yovan Bigorski Manastırı,
Kalkandelen’deki Menada, Matka barajındaki
Aziz Andrea klisesi, Üsküp’teki Mustafa Paşa camii, Kalkandelen’de Alaca camii vb.
XIX. yüzyılın sonlarına doğru, insanların
her günlük hayatından ve din ile alakalı olmayan konular santaçılar tarafından konu
edilmeye başlamış. Dimitar Andonov Papradişki ve Georgi Zografski, Makedonya çağdaş
sanat habercileridir. Makedon çağdaş sanatı
başlangıcı XX. yüzyılın ilk yıllarına denk gelmektedir. Bu dönemde eser yaratan daha önemli
sanatçılar şunlardır: Dimitar Pandilov, Lazar Liçenoski, Nikola Martinoski, Vangel Kocoman,
Tomo Vladimirski, Lubomir Belogaski, Dimo
Todorovski. Bu sanatçılarımız İkinci Dünya
Savaşı’ndan önce ve sonraki yıllarda çalışmışlardır. Bunlardan sonra Makedonya kültür ve geleneklerini tamamlayan sanat eserleri meydana
gelen Makedon sanatçı nesilleri gelmiştir.
Bütün bunlar, Makedonya’yı olağanüstü
zengin kültür ve geleneklere sahip olan bir
ülke kılmaktadır. Biz bu sanat zenginlikleri
korumak ve saklamakla yükümlüyüz.
Ayasofya kilisesi, Ohri, XI yy
Vinitsa’da Erken Hristiyanlık Dönemi
Terakot İkonları, VI-VII yy.
XIII. yy Makedonya’da Orta Çağ fresk sanatı
Stobi mozaikleri
Altın Maske, Ohri, M.Ö. V. yy
Mustafa Paşa camii, Üsküp, XV. yy İslam mimarisi
muazzam eserlerinden biri
75
Bağbozumu, Üsküp Aya Spas klisesindeki
ikonografiden bir detay, XIX. yy
Dimitar Andonov Papradişki, Köylü Kızları ve
Salıncak, tuval üzerine yağlı boya, XX. yy
76
Aziz Kiril ve Metodiy,
XIX. yy Diço Zograf ikonu
Nikola Martinoski: Üç Çocuk,
tuval üzerine yağlı boya, XX. yy ilk yarısı
Dimitar Pandilov: Pazar,
tuval üzerine yağlı boya, XX. yy başlangıcı
Lazar Liçenoski: Sokak,
tuval üzerine yağlı boya, XX. yy başlangıcı
Borko Lazeski: “Makedonium”,
Kruşevo, XX yy. ikinci yarısı
Petar Haci Boşkov: Merkezde, metal,
XX yy. ikinci yarısı
Rodolyub Anastasov: Alanda İnsan CXXXI,
tuval üzerinde yağlı boya, XX yy. ikinci yarısı
Dragutin Avramovski-Gute: Benim Dünyam,
tuval üzerinde yağlı boya, XX yy. ikinci yarısı
Goce Nanevski: 50 ya da 50,
çağdaş sanatçı
İsmet Ramiçeviç: İnfo Fabrik,
çağdaş sanatçı
77
YABANCI KELİME SÖZLÜĞÜ
Akromatik boyalar- renksiz boyalar: siyah, beyaz ve gri renk
Akvarel- (sulu boya) eserin su ile sulandırılan
renklerle yapıldığı ve şaffaflık izlenimi bırakan
resim tekniği
Alan- etrafımızı saranların tümü
Alternatif ritim- bir eserde iki veya daha çok
sanat elementinin art arda tekrarlanması
Apstrakt (soyut) sanat- (soyut kompozisyon)- tanıdığımız dış görünümü değil, çeşitli sanat elementlerinin kullanımıyla onların etkisini
göstermeye çalışan sanat dalı
Arkeoloji-İnsanların geçmişte yaptığı nesneleri araştıran bilim dalıdır. Nesnelerin yapıldığı zaman ve alan hakkında değişik bilgiler toplamaya çalışan bilim dalıdır.
Armoni- eşit olan ya da aralarında pek ufak fark
olan sanat elementleri arasındaki ilişkiyi kapsayan sanat prensibi
Asamblaj- Eserin birleştirme tekniği ile oluşturulduğu heykel tekniğidir. Bu teknikte daha
önce başka amaçla bir kez kullanılan malzeme
ve nesneler istifade edilmektedir.
Baskı- matrise kadar grafik baskı elde edilen
grafik işlemi
Batik- ipek ve pamuk bez üzerine sıcak mum
yağlananarak, boya sürülen sanat tekniği
Bayts- çizim malzemesi olarak kullanılan kahverengimsi malzeme
Büyüklük- Tüm sanat dallarında kullanılan sanat elementidir
Çizgi- zemin üzerine bir malzeme ile iz bırakmakla meydana gelen sanat elementi
Çizim (çizmek)- çizgiler yardımıyla oluşturulan ve genelde tek renkte olan sanat eseri (sanat dalı)
Çizim teknikleri- çizmekte kullanılan malzeme
ve işlemler
Dolu plastik- alan içinde serbest oturtulan, üç
boyutlu eserdir, her taraftan seyredilmesi mümkündür.
Eksteryer-mimari eserin dış görünümü
78
Enteryor- mimari eserin iç görünümü
Enstalasyon- etrafındaki alanı da dahil edilen
üç boyutlu heykel eserler
Entenzite-Yoğunluk Estetik- güzel sanatı
Fauna- Roma’da hayvanat dünyasının tanrıçası
Filigran- geleneksel takı ve süs yapma usulu,
takılar ve nesneler gümüş, bakır veya altın telden yapılır. Teller önce ısıtılır sonra bükülerek istenilen şekile sokulur.
Flora- Roma’da bitki dünyasının tanrıçası
Floral motifler- sanat eserinde bitkisel motifler
Fresk- taze ya da kurumuş sıva üzerine meydana getirilen resim
Grafik- baskı yardımıyla yapılan sanat eseri (sanat dalı). Sadece bu teknikle eserlerin çoğaltılması mümkündür.
Grafik teknikleri- grafik yapmak için kullanılan
malzeme ve işlemler
Grund- zemin ve boyalar arasında iletişim kuran ve değişik malzeme ile yağlardan hazırlanan karışım.
Görsel komunikasyon- görme organı üzerinden enformasyon değişimi
Guaş- boyaların su ile sulandırıldığı ancak renklerin aşırı sulu olmadığı resim tekniği
Hacim- şekillerin üç boyutluluğunu belirleyen
sanat elementi
Heykel- heykeltıraşçılık bkz.
Heykel teknikleri- model yapmakta kullanılan
malzeme ve işlemler
Heykeltıraşçılık- alan kapsayan üç boyutlu
eserlerin yapıldığı sanat dalı
İkincil renkler- iki temel rengin karışımıyla
elde edilen ikinci dereceli renkler: portakal, yeşil ve mor
İkon- ahşap bir tablo üzerinde yapılan ve genelde İncil konulu olan resimler
Keski- heykeltıraş malzemelerinin işlenmesi,
grafik zeminlerinin hazırlanması veya zemine
boyanın konulmasında kullanılan alettir
Kolaj- eserin değişik malzemelerin zemine yapıştırılmasıyla yapılan sanat tekniği
(kağıt,plastik, metal...)
Kompozisyon- sanat eserindeki sanat elementleri ve sanat prensiplerinin organize edilen bir bütündür
Komunikasyon- insanlar arasında değişik işaretlerin kullanılmasıyla (harf, ses, kelime, renk,
şekil, hareket, jest) kullanılmasıyla anlaşabilmeleri
Kontrast- karşıt, oldukça farklı olan sanat elementleri arasındaki ilişkiyi kapsayan sanat
prensibi
Kontür çizgisi- şekli tarif eden ve diğer çizgilerden daha kalın olan dış (çevre) çizgisi.
Linol- kabartma baskı grafik tekniği
Logo- tescil işareti
Matris- baskı için hazırlanan grafik zemin
Mimari- İnsanın yaşama, çalışma ve eğlence
için kullandığı sanat eserlerinin meydana getirildiği sanat dalıdır.
Minyatür- küçük boyutlu sanat eseri
Mozaik- sanat eserinin renkli taşların sıralanmasıyla oluşturulan sanat tekniği
Mukavva baskı- matrisin mukavvadan hazırlanan kabartma baskı grafik tekniği
Pafta- Makedonya halk giysilerinde kemere takılan geleneksel süsler. Genelde gümüş, altın
veya başka bir kıymetli metalden yapılan ve filigran ile süslenen takılar.
Peysaj- motifin doğanın bir bölümü olan sanat
eseri
Resim (çizmek)– renkli yüzeyler ile meydana
getirilen sanat eseri (sanat dalı)
Ritim- bir sanat elementinin tekrarlanmasını
işaret eden sanat prensibi
Rölyef- motifin alan içinde serbest durmayan,
belli bir yüzey veya zemin ile bağlı durumda
olan heykel tipi
Sanat- tüm sanat dallarını kapsayan terim: ressamcılık, heykel, grafik, mimari, tasarım...
Sanat dalı- sadece o bölüm için karakteristik
olan özelliklere sahip olan sanat dalı
Sanat prensipleri- sanat elementleri arasındaki ilişki
Sanat teknikleri- resimde kullanılan malzeme
ve işlemler
Seramik- killi topraktan yapılan ve yüksek fırınlarda pişirilen nesnelerin genel adı
Sıcak renkler- sıcaklı çağrıştıran renkler: kırmızı, sarı, portakal
Sigara tabağı- genelde gümüş, altın veya başka bir metalden yapılan ve filigran süslemeleri
olan sigara kutusu
Soğuk renkler-soğuk çağrışımı yapan renkler,
mavi, yeşil
Spektral renkler- beyaz ışığın spektarını (gökkuşağı) oluşturan renkler
Tamamlayıcı kontrast- kızmızı-sarı, maviportakal, sarı-mor tamamlayıcı renkler arasında
meydana gelen kontrast
Tarih öncesi- insanın ve ilk yazıların belirmesini
kapsayan zaman dilimi
Tasarım- her günlük hayatımızda kullandığımız
nesnelerin görünümü yapılan sanat tekniği
Tasarımcı- nesnenin görünümünü anlamlaştıran kişidir
Tekstür-doku- elle dokunabileceğimiz yüzeyin
kalitesi (pürüzlü, pürüzsüz, şaffaf, bulanık, sert,
yumuşak...)
Tekstür (doku) çizgisi- yüzeyin kalitesinin nasıl
olduğunu gösteren çizgi
Temel renkler- başka boyaların karışımıyla elde
edilemeyen renkler: kırmızı, mavi ve sarı. Onların karışımıyla tüm diğer renkler elde edilebilir
Tescil işareti (logo)- simge, bir şirket veya kişiyi temsil eden işaret
Ton- Bir renkteki ışık miktarı
Ton sıralaması- renklerin en açık tondan en kapalı tona kadar sıralanması
Vitraj- renkli camların yan yana yapıştırılmasıyla veya cam üzerinde yapılan sanat tekniği
79
İÇİNDEKİLER:
GÜZEL SANATLARIN ÖZELLİKLERİ ............................................................................................4
ÇİZME
ÇİZGİ YOĞUNLUĞU ........................................................................................................................6
ÇEVRE VE STRUKTÜR ÇİZGİSİ ......................................................................................................8
DOKUSAL ÇİZGİ İLE ÇİZİLEN YÜZEY .......................................................................................10
RESİMDE IŞIK ..................................................................................................................................12
GÖZLEM, HATIRLAMA VE FANTEZİ ESASLI RESİM .............................................................14
RESİMDE RİTİM ..............................................................................................................................16
ÇİZİM TEKNİKLERİNİN ÖZELLİKLERİ........................................................................................18
BİLGİSAYAR İLE YAPILAN RESİM ...............................................................................................20
RESİMLERİN ESTETİK ANALİZİ ..................................................................................................22
BOYAMA
RESSAMCILIKTA SANAT ELEMENTLERİ ..................................................................................24
TEMEL VE İKİNCİL RENKLER .......................................................................................................26
RESİM TEKNİKLERİNİN ÖZELLİKLERİ .......................................................................................28
BOYA İLE OLUŞTURULAN DOKU ..............................................................................................30
İLHAM KAYNAĞI OLARAK DOĞA.............................................................................................32
RENK KONTRASTI ..........................................................................................................................34
RENK VE IŞIK....................................................................................................................................36
AÇIK-KAPALI KONTRASTI ...........................................................................................................38
RESİMLERİN ESTETİK ANALİZİ ..................................................................................................40
HEYKEL VE MİMARİ
ALANSAL ŞEKİLLENDİRME.........................................................................................................42
HEYKELDE ÇİZGİ VE DOKU ........................................................................................................44
KİLLİ TOPRAKLA MODEL YAPMA .............................................................................................46
ASAMBLAJ.......................................................................................................................................48
MİMARİ ............................................................................................................................................50
HEYKELDE BOYA............................................................................................................................52
HEYKELDE ESTETİK ANALİZİ .....................................................................................................54
80
GRAFİK
GRAFİK İÇİN HAZIRLIK ÇİZİMİ(KROKİ) ....................................................................................56
GRAFİKTE ÇİZGİ, ŞEKİL VE DOKU .............................................................................................58
LİNOL BASKIDA KROKİDEN BASKIYA KADAR ......................................................................60
GRAFİKTE KONTRAST ..................................................................................................................62
GRAFİKTE ESTETİK DEĞERLENDİRME ....................................................................................64
GÜZEL SANATLAR VE HER GÜNLÜK KULLANILAN NESNELER ......................................66
TASARIMDA BİLGİSAYAR KULLANIMI .....................................................................................68
TESCİL İŞARETİ-LOGO..................................................................................................................70
MAKEDONYA’DA GELENEKSEL TAKI YAPIMI FİLİGRAN ....................................................72
MAKEDONYA’DA SANAT ............................................................................................................74
YABANCI KELİMELER SÖZLÜĞÜ ...............................................................................................78
81
82

eğitimi - Министерство за образование и наука

Transkript

Benzer belgeler

HÜSEYİN UYSAL 6 mayıs 2015 saat:13.00

KOZLUK`UN EN ESKİ TAŞ YAPILARINDAN HIDIR BEY CAMİİ Özet

Makaleyi Yazdır - Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi

Bu Klasik Müzik Eserleriyle Tanıştınız mı?

Flaman Resmi Bağlamında Gerçekliğin Post-İkonografik

5-b kasım ayı bülteni - Serpil Şahinoğlu Anaokulu

iki boyutlu sanat atölye

neden türkiye

Resim Arama Motorlarının Sorgu Sözcük Sayısına Göre Performans

Kopyası gazi_sanat_tasarim03.qxd

Çağdaş Türk Sanatinda Soyut Resim

4. PATEK PHILIPPE İLE USTALIK VE İTİNA 6. AudEmArs

tarantula serisi pc kameralar

Esatlı Köyü (Ordu-Mesudiye) Kaya Üstü Resim ve Yazıtları ile

Full Text

pop art`ın grafik tasarım üzerindeki etkisi

görsel kültür - Prof. Tevfik Fikret Ucar

cv pdf. türkçe - Nazlı Eda Noyan

YENİ BAŞLAYACAKLAR İÇİN WARHAMMER KILAVUZU -Bölüm 2-

Bir Zamanlar Anadolu - Güzel Sanatlar Fakültesi

Retrospektif

Sayı Issue: 12 Kasım 2013-Ocak 2014 Ekim November 2013