okul toplum aile işbirliğini güçlendirme eğitim el

Transkript

OKUL TOPLUM AİLE İŞBİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRME EĞİTİM EL KİTABI
OKUL-TOPLUM-AİLE İŞBİRLİĞİNİ
GÜÇLENDİRME
EĞİTİM EL KİTABI
Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Türkiye Ulusal
Ajansı, http://www.ua.gov.tr) yürütülen Erasmus+ Programı (Hayatboyu Öğrenme veya Gençlik Programı) kapsamında
ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Türkiye
Ulusal Ajansı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz."
Giriş
Her şeyin hızla geliştiği ve değiştiği bir toplumda yaşıyoruz. Yaşamın hızlı bir tekerlek gibi yol aldığı bu
süreçte sağlam bir zemine ihtiyaç duyulmaktadır. İşte okul toplum ve aile işbirliği bu zeminin temel taşlarıdır.
Bu projenin amacı; okul-toplum ve aile işbirliğini güçlendirmeye yöneliktir. Bu amaçla biz eğitimlerimizde üç
ayrı hedef grubu belirledik bunlar 16 yaş üzeri öğrenciler, öğretmenler, veliler ve çeşitli topluluk üyeleridir. Bu
eğitimler sırasında tüm yararlanıcılar için üç modül hazırlanmıştır:
Modül I – İletişim Yönetimi,
Modül II - Sosyal Değerler için Eğitim,
Modül III - Kültürlerarası Eğitim.
Ayrıca, ortaklar, araştırma faaliyetleri /vaka çalışmaları, yuvarlak masa görüşmeleri, toplantılar,
sempozyumlar, olumlu bir deneyim paylaşımı / konferanslar düzenleyerek okul-aile-toplum ilişkisini artırmaya
yönelik faaliyetler düzenlemişlerdir. Elde edilen tüm bu bilgi ve sonuçlarını yaygınlaştırmak amacıyla web sitesi
hazırlanmış ve bilgi paylaşımı yapılmıştır.
Projemiz aynı zamanda Avrupa Birliği LLP tarafından geliştirilen sekiz temel amaca da hizmet etmektedir
bunlar; sosyal, toplumsal, bilgi edinme, yabancı dili geliştirme, teknolojiyi, iletişim becerileri kullanımıdır.
Bu modül eğitmenlere örnek olması için hazırlanmıştır. modüller ayrı ayrı farklı zaman dilimlerinde
uygulanır.
Koordinatör
MODÜL 1
İLETİŞİM YÖNETİMİ
TEORİK BÖLÜM:
Etkili iletişim eğitimin yapı taşlarındandır. Araştırmalar; Olumlu okul ortamının; okul
çalışanları, öğrencileri ve velileri olumlu etkilediğini ve eğitim ortamının verimini artırdığını
göstermektedir. Epstein (1992) yaptığı araştırmada çocukların öğrenme faaliyetlerine velinin
katılımının; başarı ve motivasyon düzeylerine olumlu etkide bulunduğu söylemiştir. Öğrenci ve
dolayısıyla okul başarısında veli okul işbirliğinin önemli payının olduğu kuşku götürmez bir gerçektir.
Bunun için son yıllarda gerek eğitim alanında yapılanaraştırmalar ve gerekse okul geliştirme
kapsamında yürütülen etkinliklerin çoğu okul veli işbirliği, veli katılımına ayrılmaktadır. Veli okul
işbirliğinin temel amacı velilerin katılımı ve desteği ile öğrenci ve okul başarısını yükseltmektir.
Toplumun eğitim ihtiyacının giderilmesi amacıyla oluşturulan temel kurumlardan birisi olan okul,
kontrollü bir ortam yaratarak çocukta topluma ve kendisine yarar sağlayacak davranışları
oluşturmaya çalışır. Ancak okulun öğrenciye istenilen davranışları tek başına kazandırması olanaklı
değildir. Kazanılan davranışlardan önemli birkısmı da ailenin katkısı ile oluşur. Yine okulda öğrenciye
kazandırılan bilgi, beceri vedavranışlar evde aileler tarafından desteklenip pekiştirilmez ise, kısa
zamanda unutulur. Daha da önemlisi okul ve ev arasında önem verilen değerler, alışkanlıklar ile
çocuğa davranış kazandırma yöntemi konusunda ayrıcalıklar var ise çocuğun okulda öğretilenleri
kolayca öğrenmesi ve uygulamaya koyması çok güç olur. İşte bu ve benzeri birçok nedenden dolayı
yönetici ve öğretmenler öğrencilerin ve okulun başarısını artırmak için ailelerin desteğine ihtiyaç
duyarlar.
Gettinger Maribeth Guetschow, Kristen Waters (1998) çalışmasını altı okulda 558 veli ve 142
öğretmen ile yapmıştır. Araştırma sonucunda; ebeveyn etkin katılımının olumlu okul iklimine katkısı
olduğu görülmüşür. Ayrıca araştırmada; öğretmenlerin çocuklarla etkili iletişimi, en az ebeveynlerin
katılımı kadar etki yaratmıştır. Araştırmada öğretmenlerin iletişim becerileri konusunda
ebeveynlerden daha fazla engellere ve kısıtlı becerilere sahip olduğu görülmüştür. Veliler ve
öğretmenler arasında etkili bir ev-okul ortaklığı kurulması için bilgi toplama, iletişim ve bireysel
tercihler ile ilgili, iletişimin etkinliğini artıran ve katılım önündeki engeller önemli bir durum olarak
tartışılmaktadır.
Sophia Catsambis ve Janet E. Garland; akademik açıdan orta düzeydeki öğrencilerin liselere
girişini daha çok ebeveynlerin okulla iş birliğinin belirlediği belirtmektedirler. Ayrıca ebeveynlerin
eğitimdeki beklentileri, gençlerin lise mezuniyeti yaklaştıkça artmaktadır.
İletişimi yönetmek için; iletişimin engelleri ve önemi açıkça tespit edilmelidir. Bu proje aileokul-toplum ilişkileri geliştirmek ve güçlendirmek için yollar bulmayı hedeflemektedir. Araştırma
faaliyetleriyle ilgili raporu inceledikten sonra anket uygulayarak okul-aile iletişimi mevcut engellerin
sorunu üzerine tespit yapılmıştır.
Okul Aile İletişim Engelleri:
 Ekonomik ve Zaman Kısıtlamaları: anne ve öğretmenler açısından
 Kişilerarası Beceriler: öğretnen, veli,öğrenci açısından
 Öğretmenlerin veliler ile ilgili algıları açısından
Ebeveyn Katılımının Önemi:



Ebeveyn katılımı akademik performansı artırır.
Ebeveyn katılımı daha iyi, daha olumlu davranışlara yol açar.
Bir ebeveynin ilgisi, teşviki; okul, sınıf kuralları, özgüven ve motivasyon
yönünde bir çocuğun tutumunu etkileyebilir.
• Ebeveyn kendi çocuklarının tüm eğitim hayatlarında yer almalıdır.
•Ailelerle iş birliği öğrencilerin okuma becerilerini geliştirir.
• Ebeveyn katılımı öğretmenin kendini güçlü hissetmesine neden olur.
Öğretmen katılımının önemi:
Page
5
Okuldan kaynaklanan katılım engelleri içerisinde en önemli olanı ise, okul yöneticisi ve
öğretmenlerin veli katılım ve desteğine gereken önemi vermemesi ve bu konuda ailelere yardımcı
olmamasıdır. Her ne kadar aile katılımının öğrenci başarısındaki yeri tartışma götürmese de, okul
yönetimi ve öğretmenlerin bu konuya her zaman gereken önemi verdiklerini söyleyemeyiz. Bazı
öğretmen ve yöneticilerin velilerin çocuklarının eğitimi ile ilgili rol üstlenmelerinin kendilerinin işlerini
kolaylaştıracağına inanmalarına karşın, çoğu yönetici ve öğretmen veli katılımının kendilerine yönelik
bir tehdit ve engelleme olduğu inancına sahiptirler. Bu inanç nedeniyle de veli katılını desteklemek bir
yana, okulu aileye kapatarak, aile müdahalesinden kurtulmaya çalışırlar. Veli katılım ve desteğin
konusunda yeterli bilgiye sahip olmayan diğer bir grup öğretmen ve yönetici ise veli katılımı okula
finansman sağlama, okul açılış törenlerine katılma, veli öğretmen görüşmelerine katılma gibi biçimsel
birkaç etkinlikle sınırlayarak bu konudaki rollerini yerine getirdiklerini kabul ederler. Bu her iki
durumda da veli katılımı ve işbirliği engellenmiş olur. Okul kaynaklı engelleyici faktörlerden bir diğeri
de okulun kaynaklarının yeterli olmamasıdır. Etkili bir veli katılımı, belirli miktarda parasal kaynağa
ihtiyaç gösterir. Okulun veli katılım ve desteğini geliştirmek için ailelere yönelik eğitim etkinlikleri
düzenleyebilmesi, sosyal kültürel etkinlikler gerçekleştirebilmesi ya da en azından aileler ile düzenli
bir iletişim sistemi oluşturabilmesi için parasal kaynaklarının yeterli olması gerekir. Özel okullar için
bu faktör engelleyicilik bakımından son sıralarda yer almakla birlikte, resmi okullar açısından önemli
etkiye sahiptir. Yine okuldan kaynaklanan faktörlere, öğretmen ve yöneticilerin ailelere karşı
tutumlarının olumsuz olması, okula ulaşım güçlüğü olması gibi faktörleri de eklemek olanaklıdır
(Gümüşeli,2004)
Building Strong School-Family- Community Relationships”
LLP Project Number: 2013-1-RO1-GRU06-29567 1
İLETİŞİM MODÜLÜ DERS PROGRAMI (Öğretmenler için)
Page
Öğretmenlik insanla uğraşan bir meslek grubudur. İnsanın olduğu yerde iletişim kaçınılmazdır. Kaliteli
iletişim; verilen mesajın net anlaşılmasını, birbirini anlamayı, ilişkinin gelişmesini, beklentinin net bir
şekilde ortaya konması sağlar. Elbette öğretmenler, üniversitede iletişim üzerine belirli beceriler
kazanmışlardır. Ancak üniversitede edinilen kazanımlarla bütün bir meslek hayatının geçirilmesi
beklenilemez. Çağımız bilgi çağıdır. Bilgiler sürekli gelişmekte, edinmemiz gerek beceriler
çeşitlenmektedir. Bu anlamda verilecek eğitimlerle öğretmenlerimiz desteklenmelidir
Bu eğitimin amacı, öğretmenlerin iletişim becerilerinin gelişmesine katkı
Amaç
sağlamaktır.
Eğitim sonrası eğitmen geliştirmesi beklenmektedir;
1. İletişimi kendi cümleleri ile tanımlar.
2. İletişim kavramlarıyla tanışır.
3. Sözlü iletişimi sözsüz iletişim türleri ile desteklemeye gönüllü olur.
4. Sözsüz iletişimin öğrenci üzerindeki etkisini değerlendirir.
5. Barışçıl sınıf atmosferi oluşturmaya etki eden faktörleri değerlendirir.
6. İletişim kurduğu kişileri etkili biçimde dinler.
Kazanım
7. İletişimde bulunduğu kişilere saygı gösterir.
8. İletişimde bulunduğu kişiyle empati kurar.
9. İletişimi geliştirmek için açık uçlu sorular sorar.
10. İletişimde “ben dili” ve “sen dili”nin etkisini değerlendirir.
11. İletişim engellerinin (uyaran ve emreden tavrın, öğüt verme, yargılayıcı tavır
gibi) iletişime etkisini değerlendirir.
12. İletişim engellerini aşmaya istekli olur.
Konu
kazanım
Etkinlik
Süre
 İletişimin Tanımı
 İletişim Süreci ve İletişimin Öğeleri
Kaynak
1, 2
25
 Mesaj
1
dakika
 Kanal
 Alıcı
 Dönüt
İletişim türleri
 Sözlü iletişim
45
3,4
2-3
dakika

Sözsüz
iletişim
Konu
başlıkları
25
5
5
 Barışçıl Sınıf Atmosferi
dakika
İletişimi Etkileyen Etmenler
 Dikkat
 Etkili Dinleme
4—5-6- 55+60
 Saygı
6,7,8,9,10
7
dakika
 Empati
 Soru Sorma (Açık Uçlu Soru Sorma)
 İletişim Dili (Sen Dili, Ben Dili)
İletişim Engelleri
11,12
8
20
6
Gerekçe:
dakika
Bilgisayar, projeksiyon, sunu, karton, isimlikler vs.
Materyal
Değerlendirme Sözel geri bildirim ,anket
Eğitimcinin
Eğitim yetkilileri, proje sürecine katılmış olan eğitmenler.
Niteliği
İLETİŞİM MODÜLÜ DERS PROGRAMI (Veli için)
Gerekçe
Aile içinde iletişim kaçınılmazdır Kaliteli iletişim; verilen mesajın açık ve net olmasını sağlar.Bireylerin
birbirleriyle iletişimini geliştirmesi gelecekteki yaşamları sağlam temeller üstüne oturtmaları demektir.
Anne babalar iletişim becerilerini benimsemelidir.
Bu eğitimin amacı, ebebeynlerin iletişim becerilerinin gelişmesine katkı sağlamaktır.
Amaç

Barışçıl Sınıf Atmosferi
 Dikkat
 Etkili Dinleme
 Saygı
 Empati
 Soru Sorma (Açık Uçlu Soru Sorma)
 İletişim Dili (Sen Dili, Ben Dili)
5
5
25
dakika
6,7,8,9,10
4-5-6-7
55+60
dakika
7
Konu Başlıları
Page
Kazanım
11. İletişim engellerinin (uyaran ve emreden tavrın, öğüt verme, yargılayıcı tavır gibi)
iletişime etkisini değerlendirir.
Konu
Kazanım
Etkinlik Süre
Kaynak
1, 2
25
 Mesaj
1
dakika
 Kanal
 Alıcı
 Dönüt
İletişim türleri
45
3,4
3,4
dakika
 Sözsüz iletişim
Materyal
Değerlendirme
Eğitimcinin
Yeterliliği
11,12
8
20
dakika
Bilgisayar, projeksiyon, sunu, karton, isimlikler vs.
Sözel geri bildirim ,anket
İLETİŞİM MODÜLÜ DERS PROGRAMI (Öğrenciler için)
Gerekçe:
Insanın var olduğu durumlarda iletişim kaçınılmazdır. Kaliteli iletişim; verilen mesajın açık ve net
olmasını sağlar.Bireylerin birbirleriyle iletişimini geliştirmesi gelecekteki yaşamları sağlam temeller
üstüne oturtmaları demektir. Gençler iletişim becerilerini benimsemelidir ancak bu şekilde yaşadığımız
bilgi çağında etkin ve verimli olabilirler.
Konu

Barışçıl Sınıf Atmosferi
 Dikkat
 Etkili Dinleme
 Saygı
5
5
25
dakika
6,7,8,9,10
4-5-67
55+60
dakika
8
Kazanım
Bu eğitimin amacı, +16 öğrencilerin iletişim becerilerinin gelişmesine katkı
sağlamaktır.
11. İletişim engellerinin (uyaran ve emreden tavrın, öğüt verme, yargılayıcı tavır
Etkinlik
Konu
Kazanım
Süre
Kaynak
1, 2
25
 Mesaj
1
dakika
 Kanal
 Alıcı
 Dönüt
İletişim türleri
45
3,4
2-3
dakika
 Sözsüz iletişim
Page
Amaç



Empati
Soru Sorma (Açık Uçlu Soru Sorma)
İletişim Dili (Sen Dili, Ben Dili)
Materyal
Değerlendirme
Eğitimcinin
Yeterliliği
11,12
8
20
dakika
Sözel geri bildirim,anket
Kursiyer İçin Öğrenciler-Veliler-Öğretmenler için Eğitimci Kılavuzu ve Etkinlik
Kitabı:
Değerli katılımcı
“Okul–aile ev toplum bağlarının güçlendirilmesi” amacıyla bir proje tasarlanmıştır. Proje
kapsamında hedef kitleye eğitimler verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Projenin bir boyutu
da “iletişim”dir. Bu boyuttaki eğitimin;



Okullarda görev yapan öğretmenlere, veliler ve öğrencilerle kuracağı iletişimin daha kaliteli
olması ve bu yolla eğitimin bireylere ve topluma sağladığı faydanın arttırılmasında,
Öğrencilere ailesiyle ve öğretmenlerle kuracağı iletişimin kalitesini arttırarak, aldığı
eğitimden daha fazla yararlanmasında,
Velilerin çocukları ve çocuklarının öğretmenleriyle kuracağı iletişimin kalitesini arttırarak,
çocuğunun aldığı eğitimden daha fazla yararlanmasında etkili olacağına inanılmaktadır.
Elinizdeki REHBER bu eğitimin öğretmen boyutu için hazırlanmıştır.
İçeriğinde;
9
2.
Verilecek eğitimin amacı, kazanımları, konuları, süre planlaması, değerlendirme yöntemi
hakkında bilgi veren müfredatı yer almaktadır.
Eğitimi gerçekleştirmede yararlanabileceğiniz eğitsel aktiviteler konusunda önerileri
içermektedir. Rehberde yer alan müfredat tüm yönleri ile eğitim süresinde uygulanmalıdır.
Ancak eğitsel aktiviteler çok miktarda verilmeye çalışılmıştır. Bunun nedeni içerisinden
sizlere seçim yapabilme olanağı sunmaktır. Aktiviteler konusunda eğitimci seçim şansına
sahiptir. Bu durum, rehberin esnek yapısını oluşturmaktadır.
Page
1.
İLK OTURUM: Toplam 90 dakika
BAŞLANGIÇ: 15 DAKİKA




Derslik hazırlanır. interaktif öğrenme ortamı olmalıdır.
U boyutu gibi; Tüm grup alanı, rol oynama etkili sınıf kullanmak yardımcı olabilir.
Grup sayısı 20-25 katılımcı olmalıdır.
Katılımcılara küçük bir kâğıt parçası verin ve üzerine isimlerini yazmalarını ve kendilerine
yapıştırmasını isteyin.
Sınıfın dışına HOŞGELDİNİZ yazan bir kâğıt asın.
Hoparlör ile bir şarkıyı çalın.
Kendinizi ve projeyi kısaca tanıtın.
Gruba çember olmalarını söyleyin ve yumuşak bir top yardımı ile her bir katılımcıya adını ve
adının anlamını sorun.




.
Hedef
Konu
Gruptan iki gönüllü seçilir. Aralarında 6-8 metre mesafe olacak şekilde
karşılıklı dururlar. Eğitimci “Şimdi siz yolda yürüyen kişilersiniz. Yürürken
size yönergeler vereceğim yönergelerime göre hareket edin”.
1. Birbirinizi tanımıyorsunuz karşılıklı yürürken selamlaşmadan birbirinize
tepki vermeden birbirinizin yanından geçiyorsunuz.
2. Karşılıklı yürürken ortada karşılıklı yürürken selamlaşmadan birbirinizin
yanından geçiyorsunuz.
3. Karşılıklı yürürken birbirinizle el sıkışın ve sısa bir sure sohbet edin.
Her durumun farkları nelerdir?"
"İletişim nedir?"
“2 kişi aynı yerde ama aralarında hiçbir iletişim yoksa iletişim var mı?"
"İlişki nedir?"
bilgisayar projeksiyon, sunumlar, karikatür, rozet vs.
Yönerge
Soru
Materyal
İletişim, kısaca “karşılıklı iletmek” anlamında bir kavramdır. Bir elektrik düğmesine
bastığımızda ampule doğru bir akım iletilir ve ampul yanar. Buradaki akım, elektriği iletme
olayıdır. Burada olduğu gibi iletişimde de bir iletme olayı söz konusudur. Yalnız iletme işi
“duygu, düşünce, bilgi” iletmek şeklinde olur. Kısacası iletişim, insanlar arasında gerçekleşen duygu,
düşünce ve bilgi alışverişidir.
10
15 Dakika
Page
ETKİNLİK 1 : İLETİŞİM BAŞLAR …
Bu alışveriş, yani iletişim genellikle konuşmayla gerçekleşir. Fakat göz işareti, gülümseme, susma,
ağlama, müzik, resim, kitap, gazete, sinema, heykel ve mimariyle de iletişim sağlanabilir. Nitekim
insanlar tarih boyunca duman, mektup, kuş, ıslık, trafik işaretleri, internet gibi değişik iletişim araçları
kullanmışlardır.
İletişimin Önemi
İnsan toplu hâlde yaşayan bir varlıktır. Dolayısıyla İletişim, toplumsal bir varlık olan insan
yaşantısının kaçınılmaz ve önemli bir boyutunu oluşturur. Toplum içinde yaşayan her insan, farkında
olsun veya olmasın, birbirleriyle iletişim içindedir. İnsanlar duygu, düşünce ve hayallerini, sorunlarını
birbirlerine iletişimle aktarırlar. İletişimle insanlar birbirlerini anlarlar, sorunlarını paylaşırlar,
problemlerine çözümler üretirler. Yani insan hayatının merkezinde iletişim vardır. İnsan ailesiyle,
arkadaşlarıyla, komşularıyla, çevresiyle sürekli iletişim hâlindedir. Tarih boyunca insanlar hep
iletişime önem vermişler ve sürekli iletişim hâlinde olmuşlardır.
İlk insanların mağara duvarındaki resimleri birilerine bir şeyler anlatmak için bir araçtı. Duman, ateş,
güvercin bile anlaşma aracı olarak kullanılmıştır. Şimdi elimizde sayısız iletişim yolu var ve insanoğlu
dünyanın bir ucundaki, hatta uzaydaki biriyle iletişim kurabiliyor.
İletişimin gerçekleşmediği durumlarda ise insan, kendini boşlukta görür ve büyük bir yalnızlık
hisseder. Hatta hiç konuşmayan insan zamanla konuşmasını bile unutabilir. Özellikle günümüzde
iletişimsizlik sorunları yaşanmaktadır. Çoğu zaman telefon, İnternet gibi araçlarla çok uzaktaki
insanlarla iletişim kurarken yanı başımızdaki arkadaşlarımızla, annemizle, babamızla, kardeşimizle
sağlıklı bir iletişim kuramıyoruz.
İletişimin Öğeleri
İletişim, tüm tarafların üzerinden bilgi alışverişi yapılacak ortak bir dili anlamalarına ihtiyaç duyar.
İletişimin gerçekleşmesi için bazı unsurların bir araya gelmesi gerekir. İletişimde belirli mesajlar
kodlanarak bir kanal aracılığıyla bir kaynaktan bir hedefe (alıcıya) aktarılır.
Örneğin bir konuşmacı (kaynak) ortak bir dil aracılığıyla kodladığı kelimeleri (ileti) ses dalgaları
(kanal) yoluyla alıcıya (hedef) aktarır. Dolayısıyla iletişimin “gönderici, alıcı, ileti, kanal, bağlam,
dönüt” gibi öğeleri vardır. Şimdi bu öğeleri sırasıyla açıklayalım:
1. Gönderici
Gönderici iletiyi hazırlayan, gönderen kişidir. Gönderici iletişimin en önemli öğesidir. Çünkü
gönderici olmadan iletişim gerçekleşmez. İletiyi aktaran göndericiye kaynak ya da verici de denir.
Dinleyiciye bir şey söyleyen kişi göndericidir.
2. İleti
11
Göndericinin aktardığı duygu, düşünce, hayal, istek ve bilgilere “ileti” denir. Başka bir deyişle ileti,
göndericinin alıcıya aktardığı mesajdır. Dolayısıyla konuşanın (gönderici) anlattığı, bildirdiği şeylerin
hepsi ileti kavramına dâhildir. Sözü söyleyenin, dinleyene söylediği söz iletidir.
Page
3. Alıcı
Duygu, düşünce, istek ve bilgilerin aktarıldığı kişi ya da kişilerdir. Başka bir deyişle alıcı, iletinin
gönderildiği insan ya da topluluktur. Ortada bir ileti vardır, bu iletinin pek tabii bir de “alıcısı”
olmalıdır. Bu da konuşmayı dinleyen kişidir. Dinler ve “iletiyi” alır.
4. Şifre (Kod)
İletişimdeki iletiler şifrelenerek aktarılır. Gönderici, iletisini konuşmanın yanı sıra yazıyla, resim
çizerek, rakamlarla ya da hareket yaparak anlatmayı da deneyebilir. İşte bu tür iletişim şekillerine
“şifre” denir.
5. Bağlam
İletişime katılan öğelerin birlikte meydana getirdiği ortama bağlam denir. Başka bir deyişle
göstergenin öteki öğelerle birlikte ve onlarla birleşerek, bütünleşerek onların da yardımıyla bir
kavramı yansıtmasıdır. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını bağlamına göre belirleriz. Bir
sözcüğün anlamını belirlemede bağlam devreye girer. Bu açıdan bağlam, iletişimde çok önemli bir
yere sahiptir. Örneğin “sıfır” kelimesi değişik bağlamlarda değişik anlamlar ifade eder.
Bu sözcük, “Pazarda sıfır gibi bir araba buldum ve onu hemen aldım.” cümlesinde aracın
hasarsızlığını, kullanışlılığını, yeniliğini bildiriyor. Yani olumlu anlamda kullanılmıştır. “Sorma, su
içsem kilo alıyorum, bütün rejimleri denedim, netice sıfır.” cümlesinde ise “sıfır” sözcüğü “kötü,
başarısız, verimsiz” anlamında kullanılmıştır. Yani olumsuz anlamda kullanılmıştır.
6. Kanal
İletinin göndericiden alıcıya ulaştığı yol veya araca kanal denir. İletişimde gönderici iletisini alıcıya
söz, yazı, rakam gibi belli araçlar yardımıyla aktarır. İşte iletişimin bir parçası olan bu araçlara kanal
adı verilir. Konuşmada kanal sözdür.
7. Filtre
Filtre, alıcının iletiyi kendine göre yorumlama biçimidir. Bu açıdan filtre, algılamayla ilişkili bir
öğedir. Algı, kişinin belli bir bilgiyi duyma, anlama ve değerlendirme sürecidir. Kişinin durumu,
istekleri, geçmiş yaşamı, önyargıları ile sosyal ve kültürel unsurlar algılamayı etkilemektedir. Tüm bu
unsurlar, kişilerin aynı iletiyi farklı yorumlamasına kapı aralamaktadır. Bu durum da iletişimdeki filtre
kavramıyla açıklanmaktadır.
8. Dönüt (Geri Bildirim)
Alıcının, göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) dönüt denir.
İletişimde Gönderici, Alıcı ve İleti İlişkisi
Page
Yukarıdaki iletişimde iletişimi başlatan kişi Hakan’dır. O hâlde Hakan “gönderici (kaynak)”
durumundadır. Hakan’ın soru yönelttiği kişi olan Caner ise “alıcı”dır. Gönderici olan Hakan’ın, alıcı
olan Caner’e aktardığı “Toplantı başladı mı?” sözü, yani mesajı “ileti”dir. Gönderici, iletisini telefonla
aktardığı için burada telefon “kanal” durumundadır. Gönderici ve alıcının sözlerini yansıtan harfler
veya dil (Türkçe) “şifre’dir. Alıcının (Caner), göndericiye (Hakan) verdiği “Hayır, daha başlamadı.”
cevabı ise bu iletişimdeki “dönüt”ü oluşturmaktadır.
12
Hakan, arkadaşı Caner’e cep telefonundan: “Toplantı başladı mı?” mesajını gönderdi. Caner de onun
mesajını: “Hayır, daha başlamadı.” diye cevapladı.
İletişim kısaca, “gönderici” tarafından “ileti’nin bir “şifre” aracılığıyla, bir “iletişim kanalıyla “alıcı
“ya gönderilmesiyle oluşur. Şifrelenmiş mesajı alan ve çözen alıcı, mesajı taşıyan sembolleri algılayıp
onlara anlam vererek iletişimi sonlandırır ya da kendisi bir mesaj göndererek bu sefer gönderici
konumuna geçer. İletişim bu şekilde devam eder.
İletişimde Göstergelerin Yeri ve Önemi
Kendi dışında bir başka şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen nesne, görünüş ve olgulara
gösterge denir. Örneğin kelimeler bir göstergedir. Buna göre adlarımız bizim göstergemizdir. “Hasan”
kelimesi bir insanın göstergesidir. Aynı şekilde “vazo” kelimesi “vazo nesnesi”nin göstergesidir.
“Vazo” kelimesi vazonun kendisi değildir ama vazoyu karşılar. Yazıda, konuşmada vazonun yerine
geçer. Bu kelime, vazoyu gösterdiği, düşündürdüğü, onun yerini alabildiği için “gösterge” diye
adlandırılır. Kısaca gösterge; kendisi o şey olmadığı hâlde, o şeyi çağrıştırarak iletişim kurmayı
sağlayan araçtır, nesnedir, olgudur.
Göstergelerin ses ve anlam yönü vardır. “Odun” göstergesi “o, d, u, n” seslerinden oluşmuştur ve
anlamı “yakmak için kullanılan sert bir nesne’dir. Buna göre her gösterge “gösteren” ve
“gösterilenden” oluşur. Harflerden oluşan sözcük, resim, şekil, işaret vb. öğelere gösteren denir.
Göstergenin insanların zihninde çağrıştırdığı görüntü ve anlamlara ise gösterilen denir.
Gösterge Çeşitleri
1. Dil Göstergesi
Yazıyla veya sözle gerçekleştirilen her türlü etkinlik dil göstergesiyle ilgilidir. “Kedi” kelimesi bir dil
göstergesidir. Bu gösterge, “k. e, d, i” seslerinden oluşmuştur. Kelimeyi oluşturan sesler gösteren,
kelimenin çağrıştırdığı anlam ise gösterilendir.
2. Dil Dışı Göstergeler
Resim, şekil, işaret, hareket, jest, mimikler vb. dil dışı göstergelerdir. Dil dışı göstergeler dörde ayrılır:
a. Belirti (Doğal gösterge): Doğal olan her şey doğal göstergedir. Doğal bir göstergedir. Yorumu
yapılmadığı zaman herhangi bir anlam ifade etmez. İletişim kurma amacı yoktur. Gösteren ile
gösterilen arasında neden-sonuç ilişkisi vardır. Gök gürültüsü, yağmuru; gece bahçedeki köpeğin
havlaması, dışarıda yabancının dolaştığını; ateşimizin 38 derece olması, hasta olduğumuzu gösterir.
Yağmurun yağması, deprem, sel, sonbaharda yaprakların sararması vb. doğal göstergedir.
b. Belirtke (Sosyal gösterge): Sosyal durumları anlatan göstergelerdir. Yapay göstergedir. İnsanların
iletişim kurmak için ürettiği şeydir. Tüm belirtkeler uzlaşımsal nitelik taşır. Görgü kuralları, trafik
lambaları vb. unsurlar sosyal göstergedir. Bir futbol maçında hakemin futbolcuya gösterdiği sarı kart
bir belirtkedir. Bu renk ile oyuncunun bir dahaki sert davranışta oyundan atılabileceği konusunda
uzlaşmaya dayalı bir bağ söz konusudur. Herhangi bir dershanede ders sonunda zil çalması dersin
bittiğinin göstergesidir. Zil, gösteren; dersten çıkma gösterilendir.
Page
d. Simge: Benzerlik ya da yakınlık (uzlaşma) ilişkisi içinde soyut bir gösterileni göndermede bulunan
görsel biçimdir. Güvercin, barışın; terazi adaletin; kartal beşiktaş’ın simgesi olan göstergelerdir.
13
c. Görsel Gösterge (İkon): Göstereni ile gösterileni arasında benzerlik ilişkisi olan göstergedir.
Haritalar, fotoğraflar, resimler, şehir planları buna örnektir.
Göstergelerin Ayırıcı Özellikleri
Dil göstergeleri diğer göstergelerden daha farklı ve daha gelişmiştir. Dil, en kullanışlı gösterge diye
adlandırılabilir. Çünkü insanın anlatma kabiliyetinin en gelişmiş aracı dildir. Dille gerçekleştirilen
iletişim: resim, şekil, işaret gibi dil dışı unsurlarla gerçekleştirilen iletişimden daha etkilidir. Dil. ruh
hâllerinin ve duyguların anlatılmasında da kullanılabilir. Dil göstergeleri kendi anlam değerlerinden
başka anlamları da ifade eder.
“Altın” kelimesi bilinen “değerli maden” anlamında kullanılabildiği gibi “çok değerli” ya da “sarı
rengin bir tonu” anlamında da kullanılabilir. Bu özelliğiyle dil göstergeleri geniş bir anlatma imkânına
sahiptir.
Ppt slayt gösterilir: 3-9 10 dakika
ETKİNLİK 2 : BEDENİMİZ KONUŞUYOR…
Hedef
Yöntem
Yönerge
Materyal
15 Dakika
Sözlü iletişimi sözsüz iletişim türleri ile desteklemeye gönüllü olur.
Sözsüz iletişimin öğrenci üzerindeki etkisini değerlendirir.
Rol oynama
Katılımcılar daire şeklini alır. Konuşmak yasak. Bir kişi çemberin ortasında
duracak. Katılımcıların amacı hareket anlaşmsına göz teması ve diğer sözsüz
ipuçlarını kullanak birbirleriyle yer değiştirmeleridir. Bu arada ortada duran
katılımcı kendine yer bulmaya çalışacak.
bilgisayar projeksiyon sunumlar, karikatür, rozet vb.
Yapılan araştırmalara göre etkili iletişimde beden dil; yüz ifadesi, duruş,jest ve mimikler ve ses
tonu %90 oranında etkili olmaktadır. Seçtiğimiz kelimeler ise sadece %10 etkili olmaktadır.
iletişimde kullandığımız ifadeler karşımıza söylediklerimizle ilgili ipucu verir. Bu ipuçlarının gücü bizim
ifade etmek istediklerimizi ve gerçekten ne söylemek istediğimizi karşı tarafa iletir.
Sözlü & Sözsüz İletişim
Sözsüz iletişim bize pek çok kararlar ve varsayımlar yapmak neden olur. Aşağıdaki örnekler, sözsüz
iletişim yoluyla ile kurarsak ne kadar bilgi anlamanıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır.
Sözsüz iletişimi anlama
1. Etkili iletişimde sözsüz ilesimin etkisi %65 oranında iken Sözlü iletişim etkisi %35 oranındadır.
2. Sözsüz iletişim bazen belirsizleşir. Örneğin, öfke duygusu yumruk sallayarak veya durgunluk şeklinde
ifade edilebilir. Sakin bir duruş öfke, utanç, sinirlilik veya zevk anlamına gelebilir.
14

Sözlü İletişim
Yazılı ya da sözlü kelimelerle iletilerin kodlamasını olarak tanımlanır.
Sözsüz İletişim ise mesajı ve yüz ifadeleri, beden dili ve stil elbise aracılığıyla kodlamadır.
Page

3. Eğer sözlü iletişim ile sözsüz iletişim arasında bir tutarlılık yoksa bu karışıklığa sebep olabilir. Örneğin,
karşındaki kişiye bana güvenebilirsin derken gözünün içine bakmıyorsanız bu bir karışıklıktır.
4. ‘Sevme’ ve 'kabul' mesaj verirken aşağıdaki sözel olmayan eylemleri de yapmalıyız;
• Göz teması sürdürmek;
• Dik bir duruş segilemek
• Kişisel alanı işgal olmadan kişiye yakın durmak;
• Fısıldamak veya bağırmak yerine sıcak ve açık bir ses tonuyla konuşmak;
Başkaları hakkında varsayımlar sözel olmayan iletişim temel alınarak yapılabilir,
• duruş mesafemiz;
• yaşadığımız çevre ve yaptığımız iş;
• oturuş şeklimiz ve göz temasımız;
• ev, iş, araba, aile, arkadaşlar, bizim çevre;
• nasıl göründüğümüz – saç, yüz, vücut;
• kıyafetlerimizin rengi;
• maskülen/feminen duruşumuz;
• jest ve mimikler;
• duyguların dışa vurumu
ppt sunumda 10-11-12-1-14 göster 20 dakika
ETKİNLİK 3 Doğaçlama oyunlar
Hedef
15 Dakika
Sözlü iletişimi sözsüz iletişim türleri ile desteklemeye gönüllü olur.
Sözsüz iletişimin öğrenci üzerindeki etkisini değerlendirir.
Yöntem
Yönerge
Doğaçlama oyunlar
Materyal
bilgisayar projeksiyon, sunumlar, karikatür, rozet vs.
Page
15
İki gönüllüye doğaçlama oyununa katılması için sorun. İki gönüllüye bir
doktor ve hasta gibi temel bir senaryo ayarlayın. Oyunculara oyun esnasında
sık sık ”don” komutu vereceğinizi söyleyin. “Don” dediğinizde oyuncular o
an hangi pozisyondaysa o şekilde duracak. “başla” komutu verdiğinizde
oyuncular senaryoyu sözlü iletişime geçmeden değiştirecekler. Oyuncular
birbirlerinin beden hareketlerini takip ederek yeni senaryoya uyum sağlamak
durumunda. Bu oyun katılımcılara karşı tarafın beden dilini okuması
yeteneğini okumasını geliştirecektir.
İKİNCİ oturum: Toplam 90 dakika




Müzik çalın
Grubun ilk oturumdan sonra nasıl hissettiklerini sorun
İlk oturumdan ne hatırladıklarını sor.
Bundan sonra ilk oturumu özetle
ETKİNLİK 4 :
Hedef
Yöntem
Yönerge
Materyal
Fısıltılar oyunu
25 dakika
6.
İletişim kurduğu kişileri etkili biçimde dinler.
7.
İletişimde bulunduğu kişilere saygı gösterir
Fısıltı oyunu
1. Altı gruplar halinde, düz bir çizgide dur.
2. Her gruba başındaki kişiye bir cümleyi yazılı olarak ver. Kulaktan kulağa
oyununu başlat mesaj sadece bir kere yandaki kişiye fısıltıyla söylenecektir.
3. Son katılımcı duyduğunu tüm guruba söyler.
4. Son ileti özgün ileti ile karşılaştırın. Kalan kısa mesajları ve uzun mesajlar
için yineleyin.
5. Neden iletileri değiştirildi veya karıştı tartışın. Daha iyi bir sonuç elde
etmek için kullanılabilecek etkili sözel iletişim stratejilerinin bir listesini
yapın.
Olası kısa basit mesajlar
 Pek çok çocuk denedi ama iyi sonuçlar elde etmekte başarısız oldu.
 Buradaki herkes çok topluluk geliştirmek için çalışıyor.
 Herkes çok çalışarak akademik başarı elde edebilir.
Olası uzun karmaşık mesajlar
Dantelci kadın ülkesindeki neşeli kutlamalara katılmak için
muhteşem renkli danteller işledi.
 Yaz günlerini geçirmenin en iyi yolu yatıştırıcı yaz esintileri içinde
hamakta uyumaktır.
 Günün en sıcak saatleri öğle saatleridir. ama bulutların olması da
sıcağı azaltmaz.
Üç kısa basit mesajlar, üç uzun karmaşık mesajlar
Katılımcılardan birine özlü sözü okutun ve görüşleri nelerdir sorun:
“Eğer Dinlemekten Çok Konuşmamız Gerekseydi, 2 Dilimiz Ve Bir Kulağımız Olurdu”
Page
16
Mark Twain.
Yetişkin bir birey iletişimde harcadığı zamanın %70 . (Adler, R. et al. 2001). İnsanlar bir dinleyici
olarak %50 sini iletişim zamanlarını geçirmekterdirler. Ne yazık ki, iletişimde işittiklerimizin %50
sini 8 saat içinde unuturuz.
Aktif dinleme ne duyduğunu karşı tarafa doğrulatmak ve konuşmacıya geri bildirim sağlamaktan
geçer.
Ppt slayt gösterisi: 15-16-17-18-20-20-21
30 dakika
Aktif dinleme hakkında bilgi
Aktif dinleme iletişim sürecinin bir etkili bir unsurudur. Aşadaki unsurlar ise etkin dinlemenin etkisini
terse çevirebilir:
• İnsanlar iletişm esnasında daha çok ne söyleyeceklerine odaklanır ve kaşı tarafı dinlemezler.
• İnsanlar karşı tarafa görüşlerini söyleyebilmek için fırsat kollarken, dinlemeyi kaçırırlar.
• İnsanlar genelikle duymak istediklerini işitirler.
• İnsanlar dinleme esnasındfa karşı tarafın sözünü keserek dikkatinin dağılmasına sebep olurlar.
Page
Dinleme konusundaki alışkanlıkların farkında olmak. Nasıl bir dinleyici olduğumuz ve bu konuda
düzeltmemiz gereken davranışlarımız hakkında başkalarının dinleme biçimimize ilişkin, sözlü ve sözsüz
mesajlarından yararlanmak gerekir.
- Konuşmayı bırakın. Karşınızdaki kişinin konuşmasına izin verin. Bir yandan konuşurken bir yandan
dinleyemezsiniz. Ayrıca, diğer kişinin düşüncelerinin sık sık kesilmesi dikkatin dağılmasına neden olur.
- Önyargılarınızın bilincinde olun. Açık bir kafayla dinleyin. Konudan ayrılmayın. Karşınızdakinin
kişiliğine saygı gösterin. Yargılamaktan kaçının. Tek doğru fikir sizin ki olmayabilir.
- Hemen sonuç çıkarmaktan kaçının. Karşınızdakinin sözcüklere her zaman sizinle aynı anlamı verdiğini
zannetmeyin.
- Anlamı bütünlüğü içinde yakalamaya çalışın. Alaycı ve nükteli ifadelerin arkasında çoğunlukla gizli bir
anlam yatar. Dinlerken hem sözlü hem de sözsüz mesajlara dikkat edin.
- Kendinizi anlatıcının yerine koyun.
- Zamanında sorular sorun. Söyleneni anlamadığınız ya da açıklığa ihtiyaç duyduğunuz zaman soru sorun.
Ama gerçekten gerekli olmadıkça sorularınızla konuşanın sözünü kesmeyin.
- Sessizliği iyi kullanın. Sessiz anlardan çekinmeyin. Bu anlar konuşanın fikirlerini daha iyi toparlamasını
sağlar.
- Dikkat dağıtan etkenleri ortadan kaldırın. Pencereleri kapatın, karşınızdaki kişiden daha yüksek sesle
konuşmasını isteyin.
- Önemli noktaları anlamak için dinleyin. Gerçek mesajı anlamaya çalışın. Konuşmayı süsleyen esprili ve
eğlenceli ifadelere kendinizi kaptırmayın.
- Yalnızca gerekli olduğu zaman not alın. Not alırken her sözcüğü değil, hatırlamanıza yetecek bir ya da
birkaç sözcüğü yazın.
17
Aşağıdaki dinleme becerilerini etkin bir iletişim için gereklidir.
Page
- Adil ve eleştirici bir tutumla dinleyin. Tepkileriniz konuşan kişi için önemlidir. Unutmayın, etkili iletişim
iki yönlü bir süreçtir.
- Göz teması kurun.Dinlerken konuşanın doğrudan gözlerine bakmalısınız. İnsanlar kendilerini dinleyip
dinlemediğinize, sizin kendinize bakıp bakmadığınıza göre karar verirler.
- Söyleneni onaylayın. Gülümseyerek ve başınızı sallayarak, söyleneni onayladığınızı gösterebilir ve
konuşmacıyla aynı fikirde olduğunuzu belirtebilirsiniz.
- Söylenenleri dikkatle dinleyin. Kalem, anahtar gibi eşyalarla oynamak, bir şeyler çiziktirme, parmakları
huzursuzca evirip, çevirmek ve yerinizde kıpırdanarak rahatsız olduğunuz izlenimini vermek, dikkat
dağılmasına yol açar. Konuşan insanlar, kâğıt üzerinde bir şeyler çiziktirmenizi, önünüzdeki kâğıtları
karıştırmanızı, ikide birde saatinize bakmanızı, tersi söz konusu olsa bile, kendilerini dinlemediğinizin
belirtileri olarak yorumlayacaklardır.
- Kendinizi dinleyin. Söylenenlere en çok ne zaman ilgi duyuyorsunuz? Durup kendi davranışlarınızı
analiz edin.
- Mesajı başka sözcüklerle özetleyin. Kavrama yeteneğinizi kontrol etmek için, mesajı kendi
sözcüklerinizle yeniden düzenleyip, konuşmacıya tekrarlayın. Böylece mesajı doğru alıp almadığınızdan
emin olabilirsiniz.
- Sorular sorun. Sorular sorarak mesajı anlayıp anlamadığınızı ve konuşmacının da kendisini dikkatle
dinlediğinizi görmesini sağlarsınız. Bu ipuçları asıl olarak, daha iyi dinleme alışkanlıkları edinmenize
yardımcı olacaktır. Dinlenen kişiye yerinde tepkiler vermek de aynı derecede önemlidir. Bu, konuşana
sizin dinlediğinizi ve söylenenler karşısındaki tutumunuzu gösterir.
Dinleme Türleri
Pasif dinleme: Dikkatli bir sessizliği ve çok az tepki göstermeyi gerektiren, en basit dinleme türüdür.
Konuşan anlattığı şeyle fazla ilgili olduğu ve konuşmaya çok ihtiyaç duyduğu zaman, pasif dinleme
çoğunlukla önümüzdeki tek seçenektir. Böyle durumlarda konuşan sizden tepki göstermenizi değil, sadece
söylediklerini dinlemenizi bekler. İyi bir dinleyiciye ihtiyacı vardır. Aşağıdaki durum bunun bir örneğidir:
Ahmet: Selçuk, şurada emekliliğime neredeyse beş yıl kaldı. Bugüne kadar hiçbir gün mesaiye geç
kaldığım oldu mu?
Selçuk: (Sessizlik)
Ahmet: Ben sorumluluğumu bilirim. Dün benim için zor bir gündü. Yorulmuşum. Sabah zamanında
kalkamadım.
Selçuk: Dün senin için neden zordu?
Ahmet: Bizim hanımın kardeşi, hastalandı. Hastaneye kaldırdık. Bütün gece hastanedeydik.
Selçuk: Ne oldu. İyileşti mi? Hastanede mi hala?
Ahmet: Neyse o kadar önemli değilmiş, mide spazmı geçirmiş. İnsan bir surat asmadan, suçlamadan önce
bir sorunun mu var diye sorar değil mi?
Selçuk: Neyse, o kadar üzerinde durma. Anlaşılan onun da canı başka şeye sıkılmış olmalı. .
Örnekte de görüleceği gibi, Ahmet, yaşadığı sorunla ilgili olarak arkadaşıyla konuşma ihtiyacı içinde.
Ahmet, arkadaşından sadece onu dinlemesini ve kendisini en azından sessiz kalarak hak vermesini
bekliyor. Dolayısıyla, Selçuk da tam onun istediği gibi, Ahmet’i saygıyla, pasif bir dinleyici olarak
dinliyor.
Pasif dinleme şu durumlarda faydalıdır:
1. Konuşan kendisi için anlamlı bir olayı karşısındaki kişiyle paylaşmak istediğinde.
2. Konuşan belli bir duruma ya da olaya ilişkin heyecanını ifade etmek istediğinde.
3. Konuşan sorununa çözüm bulmak için sesli düşünmeyi istediğinde.
Aktif dinleme: Empatik dinleme olarak da tanımlanabilir. Aktif ya da empatik dinleme, karşımızdaki
kişinin duygularını onun bakış açısından anlamamızı sağlar. Aynı zamanda konuşanın anlattıklarıyla
18
Page
gerçekten ilgili olduğumuzu gösterir. Fakat bunu sempatiyle karıştırmamak gerekir. Kendini diğer kişinin
yerine koyma, onun için üzülme anlamına gelmez. “Kendi duygularımla değil, seninkilerle ilgiliyim,
bunun için anlamak istiyorum” anlamına gelen bir tutum ve dinleme şeklidir. Kendini diğer kişinin yerine
koymayı mümkün kılan çeşitli aktif ya da em patik dinleme becerileri vardır.
Aktif ya da empatik dinleme biçimi, ilk bakışta samimiyetten uzak bir dinleme biçimi olarak
değerlendirilebilir. İnsanlar, “Bunları uygulamaya çalışırsam karşımdaki benim samimi olmadığımı
düşünür” şeklinde bir tepkide bulunabilirler. Oysa başlangıçta böyle olumsuz duygular yaşatsa da aktif
dinleme, zamanla öğrenebilecek ve öğrendikçe de zevkle uygulanabilecek bir dinleme davranışıdır. Aktif
dinleme becerisini geliştirirken dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde açıklayabiliriz:
1. Mevcut dinleme alışkanlıklarının farkında olmak.
2. Bu alışkanlıkları değiştirmek ne yapmamız gerektiğini saptamak.
3. Öğrendiklerinizi alıştırmalar yaparak alışkanlık haline getirmek.
Aktif dinleme, karşımızdaki kişiyi onaylama anlamına gelmez. Karşımızdaki kişinin anlattıklarından farklı
düşündüğümüzde yani görüş ayrılığımızı anlatmak istediğimizde geri beslemeye,” yani senin görüşüne
göre” ya da “Durumun sence böyle anlaşılmasını mı söylemek istiyorsun?”diye başlayabilirsiniz. Ayrıca,
başkalarının yargılarını dinlerken, eleştirinizi sözsüz bir şekilde, rahatsızlığınızı belli ederek
gösterebilirsiniz. Her iletişim bir alıp verme işidir. İki tarafın da söyleyip yaptıkları diğer tarafı etkiler. Bir
karar vermeniz gerektiğinde açıkça söyleyin ve karşınızdakine düşüncelerini sorarken kendinize
güvendiğinizi gösterin. Karşınızdaki sizin öğrenmek istediklerinizi anlatsa da anlatmasa da, dikkatle
dinleyin.
Aktif (Empatik) Dinleme Becerisi İçin Soru Türleri
Aktif dinleme, anlatılanların anlaşıldığını konuşana göstermeyi gerektirir. Konuşanın anlattıklarına ilişkin
soru sormak yani geri beslemede bulunmak çok önemlidir. Bu tür dinleme, anlatılanların anlaşıldığını
konuşana göstermeyi gerektirir. Konuşanın anlattıklarına ilişkin geri besleme yani soru sorma tekniklerini
şu şekilde açıklayabiliriz:
- Açık uçlu sorular: Kişinin belirli bir konuyla ilgili görüşlerini ve duygularını ayrıntılı bir şekilde
söylemesini sağlayan, “evet” veya “hayır” ile yanıtlanamayacak soru türüdür. Örneğin,”Yeni trafik
cezalarıyla ilgili yasa, trafik suçlarının azalmasına yol açar mı? Bu konuda düşüncelerini öğrenebilir
miyim?” gibi.
- Kapalı uçlu sorular: Mesajda yer alan genel ve belirsiz kavramaları belirginleştirmeyi amaçlayan
sorulardır. Anlattıklarına açıklık getirmek: “Ne demek istediğini anlamadım” Bu tür sorular iki türde
düzenlenebilir. Bunlardan ilki, farklı anlamlara çekilebilecek ve belirsizlik taşıyan kavramların daha
belirgin bir hale getirilmesi amacıyla kullanılır. Örneğin, “Konuya kriminal açıdan baktığımızda. . . . “sözü
üzerine, “Kriminal sözcüğü ile ne anlatmak istiyorsunuz?”sorusunun yöneltilmesi gibi.
Kapalı uçlu soru türlerinden ikincisi ise mesajın somutlaştırılması gereği ortaya çıktığında kullanılır.
Örneğin, “Bana göre trafik suçlarının azaltılması için yapılacak daha çok şey var” cümlesi karşısında,
“örneğin neler yapılmalı?” sorusu gibi.
- Açıcı yankı soruları: Bu sorular mesajın anlaşılıp anlaşılmadığını test eden sorulardır. Mesajın istenilen
şekilde anlaşılmasını hedefleyen açıcı yankı soruları, bir soru olmaktan çok, mesajı alan kişinin gönderen
kişiye, söz konusu mesajı kendi diliyle, anladığı gibi geri göndermesidir. Yani bir tür yeniden ifadelemek
ya da tanımlamaktır. Örneğin; ” Eğitim aileden başlar” gibi bir görüşe karşılık, “Yanlış anlamıyorsam,
çocuk eğitiminde anne babaların çok önemli rol üstlendiğini söylemek istiyorsun ” gibi.
- Duyguları yansıtan sorular: “Kendini gerçekten çok mu kötü hissediyorsun?”
- Başlıca düşünce ve duygularını özetleyen sorular: ” Bu ana kadar söylediklerinden anlıyorum ki”
Aktif dinleme ve sorularıyla ilgili olarak aşağıdaki diyaloglar örnek olarak verilebilir:
19
Murat: Yaptıklarımın takdir edilmemesinden bıktım. Ne demek istediğimi anlıyor musun?
Serkan: Hayır. Ne demek istiyorsun?
(Soru türü:: Anlattıklarına açıklık getirmesini istemek)
Murat: Hemen her sabah odama giderken Haluk’a günaydın diyorum. Bana birkaç kez yanıt vermedi.
Sanırım beni adam yerine koymuyor. Tabii ben baş komiser değilim.
Serkan: Yani kendini aşağılanmış gibi mi hissediyorsun?
(Soru türü: Sözlerini yorumlamak ya da başka türlü ifade etmek)
Murat: Her zaman işimi doğru yapmaya çalışırım. Kimseyle bir alıp veremediğim yok. Kimsenin bir
kötülüğünü istemem. Hiç kimsenin arkasından laf etmem. Bunu söylemek kolay değil ama gene de
nedense pek sevenim yok gibi geliyor bana.
Serkan. Haluk sana her zaman günaydın demediği için bu karakoldaki insanların senden hoşlanmadığını
mı söylemek istiyorsun?
(Soru türü: Duygularını yansıtmak)
Murat: pekâlâ, tamam
Serkan: Sessizlik
Murat: Galiba ben de arkadaş edinmek için gereği kadar çaba harcamıyorum. Kendi halimde işimi
yapıyorum. Beni gerçekten tanımaları için arkadaşlara fırsat vermiyorum.
Serkan. Söylediklerinden anladığım, Haluk seninle genellikle konuşuyor. Ama birkaç kez sana selam
vermedi, sen de bunun nedenini anlamadın. Buradan yola çıkıp, insanların senden hoşlanmadığı sonucuna
vardın.
(Soru türü: Başlıca duygu ve düşüncelerini özetlemek)
Kaynak: http://notoku.com/dinleme-becerisi/#ixzz3CuTdXTf5
ETKİNLİK 5: Diğer pencere
İkinci senaryo: Bu defa aktif dinleme yöntemlerini kullanın.
Karşımızdaki insana değer verdiğimizi onu dinleyerek gösteririz.
İyi bir dinleyici olarak önce yakın ilişkilerimizle (anne, baba, eş, çocuk) sonra
da sosyal yaşantımıza dâhil tüm insanlarla daha iyi, daha samimi ilişkiler
20
Yöntem
Yönerge
Barışçıl sınıf atmosferi oluşturmaya etki eden faktörleri değerlendirir.
İletişimde bulundığu kişilere saygı gösterir.
Rol oynama
Tüm sınıfın görebileceği bir yere 2 sandalye koyun
Grubun içinden bir gönüllü seçin. Gönüllüye ergen rolü verin sizde anne/baba
olun. Katılımcıya öğretmeni ile ilgili bir sorundan bahsetmesini isteyin
Birinci Senaryo: Gönüllü katılımcı anlatırken iletişim enlgllerini kullanın.
Ona onu dinlemediğinizi gösterin. emir vermek, tehdit, gözünü korkutmak ya
da vaaz vermek, ahlak dersi vermek tavsiye vermek, çözümleri bulmak,
yargılamak, eleştirmek, suçlama, övgü, iltifat, lakap takma, alay etmek,
utandırmak, yorumlama, çapraz sorgu ,göz teması kurmamak karşılaştırmak,
başka bir isle ilgilenmek gibi.
İki dakika sonar bitirin. “Burada duralım size böyle dinlediğim için üzgünüm
bir daha anlatır mısınız?
Page
Hedef
25 dakika
kurabiliriz.
Size yardımcı olabileceğini düşündüğüm psychology today’de yer alan birkaç
öneri:
1. Kulak verin. Dinleme konuşma sırasını bekleme değil; sürece aktif olarak
dahil olma ve aşikâr olan ya da ayrıntılarda yatan bilgiyi elde etmedir.
Konuşan kişiyle göz kontağı kurun. Beden diline dikkat edin. Yeri geldiğinde
başınızı sallayarak, gülümseyerek empati kurduğunuzu belli edin. Canlı
görünün. Dahil olun.
2. Konuşmayı bölmeyin ya da saptırmayın. İlgili gibi görünen bazı
dinleyiciler konuşmacının fikir trenini raydan çıkartabilir. “İşte ben okula
giderken..” diyen konuşmacıya ilgisiz bir dinleyici: “Peki hangi okulu
okumuştun?” diye sorarak konuyu tamamen dağıtabilir. Biraz sabırlı olun,
yorum ve sorularınız için konuşmacının anlatacaklarını bitirmesini ya da en
azından nefes almak için ara vermesini bekleyin.
3. Monoloğa karsı nazikçe müdahale. Az önce konuşmaya müdahale
edilmemesi gerektiğini söyledik. Fakat bunun da istisnası var: eğer dinleyici
olarak hikayeyi tamamen kaçırdıysanız ya da eğer konuşmacı kaba davranıp
size hiç söz hakki vermeden monolog yapmaya başladıysa adım atma zamanı
gelmiş demektir. Bu gibi durumlarda şu şekilde araya girmenize müsaade
edilebilir: “Durun bir saniye. Anlayamadım. Simdi telefon eden siz miydiniz
başkası mı?” ya da: “Bir saniye lütfen, simdi anlamış mıyım bakalım:
diyorsunuz ki evinizi 2 kat daha pahalıya sattınız çünkü son anda iki alıcı
daha çıktı.” Bu nazik müdahalelerle konuşmacı asıl konuya dönecek ve siz de
doğru anladığınızı teyit etmiş olacaksınız.
4. Duyduğunuzu geri yansıtın. Savunmaya geçmeyin. Saldırıya da.. Çoğu
insan eğer konuşmacı genelleme yapıyorsa kişisel alabilir ya da kendisine taş
atıldığını zannedebilir. Bu yüzden kendini savunmaya başlayabilir. (“Kadınlar
aşırı duygusal derken neyi kastediyorsun? Ben şahsen mantık insanıyım!”) Ya
da saldırıya geçebilir (Kadınlar duygusal olabilir fakat bu onların empati
kurabildiğini gösteriyor, siz erkekler gibi empatiden yoksun değiliz!”).
Konuşmanın dargınlıklarla bitmesini istemiyorsanız, duyduklarınızı basitçe
yansıtmaya çalışın: “şimdi şunu mu diyorsun: Kadınlar işte istediğini elde
etmek için duygularını silah olarak mı kullanıyor?”.
Materyal
Page
Soru
 İlk senaryoda ne hissettin?(gönüllüye sorun)
 İlk senaryoda ne yaptım?( Gruba sorun)
 İkinci senaryoda ne hissettin? (gönüllüye sorun)
 İkinci senaryoda ne yaptın?(Gruba sorun)
 Senaryolar arasındaki fark nedir?
Bilgisayar projeksiyon, sunumlar, karikatür, rozet vs.
21
5. Eğer dinlenecek bir şey yoksa. Konuşmacıdan alacağınız pek bir şey
yoksa ve uykunuzu getirecek kadar kendi monoloğuna daldıysa o zaman biraz
hareket getirmenin vakti gelmiştir, işte tam bu esnada karsınızdakinin ilgisini
çekeceğine emin olduğunuz açık uçlu bir soru sorun. Böylece en sönük
kişiler bile kendi konuşmasına ilgi duyulduğunu düşündüğünde canlanabilir:
hatta en sıkıcı konular konuşma yapan şevkli ve memnunsa sürükleyici
olabilir.
Üçüncü oturum: Toplam 90 dakika
Müzik çalın.
Grubun ilk oturumdan sonra nasıl hissettiklerini sorun.
İlk oturumdan ne hatırladıklarını sorun.
Bundan sonra ilk oturumu özetleyin.
25
Dakika
Hedef
İletişimde “Ben dili” ve “Sen Dili”nin etkisini değerlendirir.
Yöntem
Yönerge
Rol oynama
Şimdi benim sizlerin çocuğunuz olduğumu farz edin. Sizler benim annem
veya babamsınız. okul çıkış normalde saat 18 gibi evde oluken saat 22.00 oldu
hala eve gelmedim. Tam evden aramaya çıkacakken ben geliyorum.Ne
söylersiniz?
Bazı katılımcılar bağırırm, cezalandırırım gibi davranış ifadeleri gelirse
sorunuzu yineleyin ne söylerdiniz?
Olası yanıtlar:
 Saatin kaç olduğunun farkında mısın? Sen dili
 Geç kaldın .Sen dili
 Seni merak ettim.Ben dili
 Bu nasıl bir sorumsuzluk ? Sen dili
 Sen geç gelince başına bir şey geldiğini düşünerek korktum.Ben dili
Şimdi yer değiştirelim ben sizin anne babanızımYukarıdaki sen dili cümlerini
tonlamalara dikkat ederek söyleyin .
Bu soruları sorun:
1. Bu cümleleri duyunca ne hissettiniz?
2. Çocuğunuzun yaşında olduğunuzu var sayalım ne
hissederdiniz?
Aşağıdaki açıklamaları yapın:
Sen Dili
Kişiliğe yöneliktir.
Genele yöneliktir.
Olumsuz ifadeler içerir
Özgüveni geliştirir
Olumsuz duyguları uyandırır.(öfke
,nefret gibi
Utangaç yada salgıran insan yaratır
Ilişkiyi zedeler
Sorumluluk duygusunu azaltır
Ben Dili
Davranışa yöneliktir.
O ana ve davranışa yöneliktir.
Kişini duygusunu içerir
Özgüveni zedeler
Yardım etme için istek uyandırır.
Atıgan insan yaratır.
Ilişkiyi geliştirir
Sorumluluk duygusunu geliştirir.
Bu açıklamlardan sonar ben dilinin kişinin o anda hissetiği duyguyu içermesi
22
ETKİNLİK 6:
Page




Materyal
gerektiğini açıklayın
Örneğin:
Kapıyı açık bıraktığında ,ben kaltıp kapatmak zorunsa kalıyorum bu da
beni kızdırıyor..
bilgisayar projeksiyonu, sunumlar, karikatür, rozet vb.
Ppt slayt gösterisi: 22/22/ 23/24
10 Dakika
Bireyin karşılaştığı davranış ve durum karşısında bireysel tepkisini, kendi duygu ve düşüncelerini
açıklayan ifade şeklidir. Kendimizi “ben”li cümlelerle anlattığımız zaman karşımızdakini incitmemiş,
fakat kendi mesajlarımızı da vermiş oluruz.
Özet olarak Ben dili:
1.Savunmaya itmez.
2. Suçluluk hissettirmez.
3.Duygunun nedeni anlaşıldığı için iletişim sağlıklı olur.
4. Ben iletisi alan kişi başkalarını düşünmeyi de öğrenir.
5.Yakınlaşmayı sağlar.
6. Anlaşmazlıkları azaltır.
7. Konuşan kişiyi rahatlatır.
Page
SEN ve BEN diline örnek vermek gerekirse;
…………..
—‘Sen’ dili:
Sen hatalısın! Çok yanlış davranıyorsun!
—‘Ben’ dili:
Senin bu davranışın beni incitti, üzüldüm!
………………
—“Sen” dili:
Çok kabasın! Her zaman sözümü kesiyorsun!
—“Ben”dili:
Bir şey söylemeye başlayıp ta bir türlü sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum.
………………….
23
SEN DİLİ:
Suçlama içerir ve karşımızdaki kişi doğal bir savunmaya geçer. Dolayısıyla sonuç anlaşılamama,
tartışma, kavgaya kadar gidebilir.
Özet olarak Sen dili:
1. Suçlayıcıdır.
2. Davranıştan çok kişiliğe yöneliktir.
3. Kişiye anlaşılmadığını hissettirir.
4. Yeniden konuşma isteğini engelleyicidir.
5. Neye kızıldığının anlaşılmamasına neden olur.
6. Kişiyi incitir, kırar.
7. Kişinin direnmesine, yani savunucu iletişime neden olur. Savunucu iletişim ise iletişimin içerik
düzeyinden ilişki düzeyine geçmesine, ilişkinin bir savaş, bir kazanma sorununa dönüşmesine neden
olacağı için öğretimin asıl amacına ulaşmasını engelleyecektir.
—“Sen” dili:
– Kes şunu!! Çekiştirip durma kolumu!!
…………………
—“Ben” mesajı verin…
– Kolumun çekiştirilmesinden hoşlanmıyorum.
…………………
—“Sen” dili
– Her akşam aynı şey, tutturuyorsun oyun oynayalım diye! Benim yorgun olabileceğim hiç aklına
gelmiyor değil mi? Yaramaz ve şımarık bir çocuk gibi davranıyorsun!
—“Ben” dili
– Baba: Bu akşam çok yorgun hissediyorum canım. İstersen oyun oynamayı başka bir akşama
erteleyelim.
şeklinde ifade edilebilir.
…………………………..
GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ;
Sen dili, çatışma dili,
Ben dili, iletişim dilidir.
Öyleyse SENLİ yerine, BENLİ mesajlar vermeliyiz….
Ppt slayt gösterisi: 24/25








10 dakika
Açık Uçlu Sorular:
Açık uçlu sorular araştırmacıların konu hakkında ön bilgiye sahip olmadıkları
ve cevap seçeneklerini oluşturamayacakları durumlarda oldukça kullanışlıdır.
Açık uçlu sorular önceden bilinmeyen konular hakkında anket hazırlarken bilgi
toplamak amacıyla yararlanılabilecek en iyi araçlardır.
Açık uçlu sorular, cevaplayıcının düşüncelerini, hayal kırıklıklarını vb.
durumlarını öğrenmek için kullanılabilir.
Açık uçlu sorular anket tasarımcısının konu ile ilgili gözden kaçırdığı noktaların
cevaplayıcı tarafından ifade edilmesine imkân vermektedir. Bu amaçla anket
sonunda “Anket sorularına ilave olarak konu ile ilgili ifade etmek istediğiniz bir
şey var mı?” sorusu eklenebilir.
Açık uçlu sorular, herhangi bir cevap alternatifi içermeyen, nispeten kısa sorulardır.
Cevaplayıcı, genel kapsamdaki bu sorulara serbestçe cevap verir; yük daha ziyade
cevaplayıcıdadır.
Açık uçlu sorular genellikle Ne," "Ne ile" "Kim," ya da "Neden ile başlar "
Page
24
Bazı örnekler:
 Buna tepkiniz nedir?
 Bu süreç nasıl geliştirilebilir?
 Başka ne gibi alternatifler var?
 Bu konu ile ilgili ne gibi önerilerin var ?
 Toplumun gelişmesi için neler yapılmalı?
 Uygulanan eğitim politikasının genel bir değerlendirmesini yapar mısınız?
Kapalı uçlu sorular:
İki seçenekli bir soru sadece evet-hayır, katılıyorum-katılmıyorum veya benzeri iki yönlü
yanıt olanağı olan sorulardır.
 Başka bir tanıma göre de kapalı uçlu, ya da "sistemleştirilmiş sorular", kesin bir biçime sahip
olan ve verilebilecek olanaklı yanıtları seçenekler şeklinde kendisiyle birlikte sunan
sorulardır..
Bazı örnekler:
 Bıunu senin için iyi bir kar olduğunu düşünüyor musun?
 Dışarıya kim çıktı?
 Devam etmek için hazır mısın?
 Hangi otobüsle gitmek istiyorsun?
 Ali nerede?
 Kiminle pikniğe gideceksin?

Soru
Materyal
15 Dakika
İletişimi geliştirmek için açık uçlu sorular sorar.
Bir resim çizmek
Eğitimci katılımcılara elinde iki resim olduğunu ve bu resimleri görmeden
çizeceklerini söyleyin. İlk adım için sadece kapalı sorular sorabilirsiniz. resimin
çizimi bitirdikten sonra yapılan resimleri karşılaştırın. Genellikle resimler
tamamen farklıdır.Ppt: 27/28
İkinci adımda, açık uçlu sorular sorabilirler. Resimleri karşılaştırın.
Resimleri tartışmak ve resimleri asmak
Bilgisayar projeksiyon, sunumlar, karikatür, rozet vs.
25
Hedef
Yöntem
Yönerge
SORU SORMA
Page
ETKİNLİK 7 :
ETKİNLİK 8 : İLETİŞİM ENGELLERİ
20 Dakika
Hedef
 İletişim engellerinin (uyaran ve emreden tavrın,öğüt veren,yargılayıcı tavır
 Iletişim engellerini aşmaya istekli olur.
Yöntem
Yönerge
Soru
Materyal
Rol yapma, tartışma, beyin fırtınası
Olası iletişim engelleri; emir vermek, tehdit, gözünü korkutmak ya da vaaz
vermek, ahlak dersi vermek tavsiye vermek, çözümleri bulmak, yargılamak,
eleştirmek, suçlama, övgü, iltifat, lakap takma, alay etmek,utandırmak,
yorumlama, çapraz sorgu ,göz teması kurmamak karşılaştırmak, başka bir isle
ilgilenmek
Her bir kağıda bir iletişim engelini yazın.kağıtları katılımcıların başına
yapıştırın.daha sonra katılımcılara ayağa kalkmalarını ve sınıfın içinde
yürümelerini. “ Çift olarak çalışacaksınız biriniz A biriniz B Size bir durum
vereceğim B’ler durumla ilgili konuşurken Alar Bler dinlerken Aların anlında
yazdığı gibi devranacaklar. Sonra tersini yapacağım.
Her durumu anlatmak için 2 dakikanız var .”
Durumlar :
 Siz anne /babasınız çocuğunuzun durumunu görüşmek için öğretmenle
konuşmaya gittiniz. Çocuğun desleri zayıf.
 16 yaşındasınız bu akşam arkadaşlarınızla dışarı çıkmak istiyorsunuz.
Anne ve babanızla konuşuyorsunuz.
1. İletişim engelleri ile karşılaşınca ne hissettin?
2. İletişim engelleri başka ne olabilir ?
3. İletişim sırasındasizi en etkileyen engel nedir?
4. Bu iletişim engelleri önlemek için ne yapabiliriz ?
bilgisayar projeksiyonu, sunumlar, karikatür, rozet vs.
SONLANDIRMA :
Page
26
Katılımcılara çember olmalarını söyleyin;Aşağıdaki cümlereri söyleyin
 Bu bölümün sonuna geldik Katılımlarınız için çok teşekkürler.”
 En etkileyici kısım sizing için hangisiydi merak ediyorum.
 Her katılımcının soru tek cevap verecektir.
 Iyi Günler.
Kaynakça:

7/19 Yaş Aile Eğitim Programı( 2007) Önce Çocuklar Projesi .Milli Eğitim Bakanlığı

Epstein, J.L. (1992). School and family partnerships. In M. Alkin (Ed.),

Encyclopedia of educational research, Sixth edition. New York: MacMillan.

Gettinger, Maribeth; Guetschow, Kristen Waters. Parental involvement in schools: Parent and
teacher perceptions of roles, efficacy, and opportunities. Journal of Research & Development
in Education, Vol 32(1), 1998, 38-52.

Gümüşeli,A.,İ.(2004).Aile katılım ve desteğinin öğrenci öğrenci başarısına etkisi.Özel okullar
Birliği Bülteni,2/6,14-17

Slater, Ted. (2006) A Definition and Model for Communication fullerton.edu

Sophia Catsambis and Janet E. Garland. Parental Involvement in Students’ Education During
Middle School And High School Published by the Center for Research on the Education of
Students Placed At Risk (CRESPAR), (supported as a national research and development
center by funds from the Office of Educational Research and Improvement, U.S. Department
of Education (R-117-D40005).

http://www.skillsyouneed.com/ips/listening-skills.html#ixzz2rb85Wr3Z

http://www.only-effective-communication-skills.com/imessages.html

http://www.trainingzone.co.uk/anyanswers/does-anyone-have-any-good-training-games-
Page
27
using-open-closed-questions
MODÜL 2
Page
28
SOSYAL DEĞERLER EĞİTİMİ
GİRİŞ
1
http://europa.eu/lisbon_treaty/glance/rights_values/index_en.htm
Page
Bu eğitim modeli sekiz bölümden oluşmaktadır.
29
Sosyal değerler; Biz insanlar arasındaki sosyal etkileşimi sağlayan en önemli araçlardandır.
Sosyal değerlerin paylaştığımız toplumun kültürel normları olduğunu söyleyebiliriz. Bir toplumun kültürel
normlarını belirleyenler ise bireylerin kişisel yargılarıdır. Toplumun değer sistemi aynı zamanda ülkelerin
kamu politikalasınıda etkilemektedir. Sosyal değerlerin kökleri genellikle dini inançlar, ahlak etik
kavramlarıa dayanmaktadır.
İnsan onuru, özgürlük, demokrasi, eşitlik, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı: Bunlar AB'nin
temel değerleridir. Bunlar aynı zamanda Lizbon anlaşmasının maddeleridir1. Bu maddeler tüm üye ülkeler
için ortak değerlerdir.
Bu değerlerin teşvik edilmesi hem barışın sağlanması hem de üye ülkelerin refehların devamı
anlamında bir teminat niteliğindedir. Bu genel amaçlar, sosyal adalet, koruma ve sosyal dışlanma ve
ayrımcılığa karşı mücadele dahil olmak üzere Lizbon Anlaşmasında bulunmaktadır. Lizbon Anlaşması
temel haklarının korunması konusunda önemli bir yere sahiptir. İnsan hakları ve temel özgürlüklerin
teminatıdır. Lizbon Antlaşması, Temel Haklar Şartı’nda belirtilen haklar, özgürlükler ve ilkeleri aynen
tanır ve bu şartı hukuken bağlayıcı kılar. Üye ülkeler bu şart’ı 2000’de imzamıştır. Şart artık hukuken
bağlayıcı hale gelmiştir. Bu da, AB bir yasa teklifi getirdiği ve bunu uygulamaya soktuğu zaman ve üye
ülkeler AB mevzuatını uygularken, Şart’ta belirtilen haklara saygı göstermek zorunda oldukları anlamına
gelir. Herkes kişisel verilerin korunması, sığınma hakkı, yasalar önünde eşit muamele görme ve
ayrımcılığa uğramama, kadın ile erkeğin eşitliği, çocuk ve yaşlıların hakları ve haksız işten çıkarmalara
karşı korunma, sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetlerine erişim gibi önemli toplumsal haklardan
yararlanma hakkına sahip olmalıdır. Lizbon Antlaşması ayrıca AB’ye Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni
uygulamaya sokma olanağı tanır. Bu Sözleşme ve bunu denetleyen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi,
Avrupa’da insan haklarının korunmasının yapı taşlarını oluştur.
Yukarıda bahsedilen bu sosyal değerlerin okullarda aile de ve toplumda nasıl işleneceği
önemli bir tartışma konusudur. Bu nedenle eğitimde işlenmesi gereken, önemli rol sosyal değerlerin ne
olduğu büyük bir titizlikle değerlendirilmelidir.
Bu el kitabının sosyal bütünleştirme kavramının diğer bahsedilen değerlere bir köprü
oluşturacağını düşünmekteyiz. Eğitimde bütünleştirme, özel eğitim ihtiyaçları olan öğrencileri yetiştirmek
için kullanılan yaklaşımdır. Özel gereksinimli çocukların bireysel gelişimlerini ve toplumla
bütünleşmelerini en üst düzeyde sağlamak üzere benimsenen ilke, bu çocukların akranlarıyla birlikte aynı
eğitim ortamlarında eğitim alması anlamına gelen kaynaştırma eğitimidir. 3 temel beceri üzerine
kurulmuştur.
1. Beceri — Öğrencilerimiz ne yapabilir?
2. Bilgi — onlar ne anlar ?
3. Karakter — nasıl insanlar olurlar?
Sosyal değerleri keşfetmek
BÖLÜM 2
Lizbon Anlaşması'nın ve Avrupa'nın temel sosyal değerleri
BÖLÜM 3
Demokratik Vatandaşlık ve insan hakları için eğitim
BÖLÜM 4
Medeniyet
BÖLÜM 5
Sosyal değer döngüsü
BÖLÜM 6
Sıcak saat deneyimi
BÖLÜM 7
Okulllarda bütünleştirme
BÖLÜM 8
Okul toplum aile işbirliğini güçlendirme
Page
30
BÖLÜM 2
2
Mostly inspired and taken from the Council of Europe: Education for Democratic Citizenship and Human
Rights
Page
Eşitlik ve sosyal uyum arayışı, ulusal düzeyde ve Avrupa düzeyinde son yıllarda
artan siyasi bir öncelik olmuştur. Vatandaşları, özellikle de gençleri, aktif sosyal ve siyasi hayata
katılmaya teşvik etmek bu konulara değinmek için başlıca araç olarak görülmüştür; dolayısıyla eğitim, bu
konuda önemli bir boyut olarak tespit edilmiştir. 2Son on yılda eğitim alanında Avrupa işbirliğini
şekillendiren ve 2020 yılına kadar gelişmeleri etkilemeye devam edecek olan başlıca politika belgeleri,
aktif vatandaşlığı teşvik etmenin önemini fark etmiş ve sonuçta da Avrupa’da eğitim sistemlerinin temel
hedeflerinden biri haline gelmiştir. Ayrıca, hayat boyu öğrenme için Avrupa referans çerçevesi temel
yeterlilikleri gençlere okul eğitimi sırasında, bilgi, beceri ve tutum açısından tanımlanmış sosyal ve sivil
yeterlilikleri geliştirmek için yardım edilmesini önermektedir. Bu yeterlilik temelli yaklaşım, vatandaşlık
eğitimi gibi konuları da içeren eğitim ve öğrenimi düzenleyen bir dizi yeni yaklaşıma işaret etmektedir.
Pratik becerilere daha fazla odaklanma, öğrenme çıktılarına odaklanma yaklaşımı ve öğretmenlerin bilgi
ve becerilerinin sürekli gelişiminin desteklediği yeni değerlendirme yöntemleri, temel yeterliliklerin
başarılıyla uygulamasında önem taşımaktadır. Ayrıca, Avrupa çerçevesi, öğrencilerin aynı zamanda,
örneğin işverenlerle okul temelli etkinlikler, gençlik grupları, kültürel faaliyetler ve sivil toplum
kuruluşlarına aktif katıldıkları büyük fırsatlar gerektirmektedir (Avrupa Komisyonu, 2009b).
Vatandaşlık eğitimi, öğrencilerin yaşadıkları toplumun gelişimi ve refahı için katkıda
bulunmak için okul düzeyinde gerekli bilgi, beceri ve tutumlara sahip olan aktif vatandaşlar olmaya
hazırlanmasını ifade eder. 2.
Sadece sınıf içi eğitim ve öğrenmeyi değil aynı zamanda okul hayatı ve toplumsal faaliyetler
yoluyla kazanılan pratik deneyimleri de kapsayan geniş bir kavramdır. IEA tarafından ifade edilen ‘sivil
hayatın süreçleri ve resmi kurumlarına dair bilgi ve anlayış’ ile sınırlı (örneğin, seçimlerde oy verme gibi)
(IEA 2010a, s. 22) daha dar bir kapsam söz konusudur. Ancak, son yıllarda, Avrupa’da yaşanan olaylar ve
meydana gelen değişimler bu vatandaşlık modelini tartışılır duruma getirmiştir. Bunun sebeplerı:
- etnik çatışmalar ve milliyetçilik;
- küresel tehditler ve güvensizlik;
- yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin ortaya çıkması;
- çevre sorunları;
- nüfus hareketleri;
- önceden bastırılan yeni ortak kimlik yapılarının ortaya çıkması;
- kişisel özgürlük ve yeni eşitlik yapılarına olan talepte artış;
- sosyal bütünlüğün ve insanlar arası dayanışmanın zayıflaması;
- geleneksel siyasi kurumlar, yönetişim biçimleri ve siyasi liderlere olan güvensizlik;
- siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda bölgesel ve uluslararası karşılıklı bağımlılığın
artması.
Bu gibi güçlükler karşında, yeni vatandaş türlerinin gerekli olduğu son derece bariz bir hal
almıştır: Sadece vatandaş olarak resmi sorumlulukları konusunda bilgilendirilen ve bunları kavrayan değil,
aynı zamanda özgür bir şekilde toplumlarının, ülkelerinin ve tüm dünyanın yaşamına katkı yapmada aktif
ve becerili olan ve şahsiyetini ifade etmesini sağlayan aktif vatatandaşlar yetiştirlmesi hedeflenmiştir.
Avrupa ülkeleri vatandaşlik eğitimi içeriği ve hedeflerine ilişkin ortak bir anlayışa sahiptir.
Avrupa’da vatandaşlık eğitimi müfredatı hedefleri dört temel kategoride toplanabilir:
1) siyasi okuryazarlığı elde etmek,
2) eleştirel düşünce, analitik beceriyi geliştirmek,
31
TEORİ BÖLÜMÜ: SOSYAL DEĞERLERDEN SOSYAL YETKİNLİĞE
3) tutum ve değerler
4) okulda ve/ya toplulukta aktif katılımı güçlendirmek
Avrupa’da en yaygın ele alınan konular ülkelerin sosyo-politik sistemlerine dair bilgi ve
anlayış, insan hakları ve demokratik değerler ve eşitlik ile adalettir. Ancak, ulusal bağlam vatandaşlık
eğitiminin tek odak noktası değildir. Avrupa ve uluslararası boyutlar da önemli rol oynama eğilimindedir
Öğrencilere gerekli vatandaşlık eğitimi bilgisinin verilmesi önemli bir temel oluştururken,
konunun doğası geleneksel yöntemlerden ziyade yaparak öğrenmeyle karşılanacak öğrenme hedeflerini
gerektirir. Bu noktada, tüm ülkeler öğrencilerin okullarıyla ilgili söz sahibi olabilecekleri okul yönetiminde
yer almasını desteklemek için çeşitli merkezi yönetmelikler oluşturmuşlardır. Katılım, sınıf temsilcilerinin
seçiminden öğrenci konseyleri ve/ya okul yönetim organlarında öğrenci temsiline kadar geniş bir
yelpazeyi kapsar. Daha fazla araştırma gerektirmesine rağmen, rapor bulguları merkezi yönetmeliklerin
sınıf temsilcileri için öğrenci seçimlerine veya öğrenci konseyi seçimlerine katılımının artırılması gibi
okullardaki gerçek demokratik uygulamaları teşvik etmede önemli bir rol oynayacağını ileri sürmektedir.
Ne ölçüde güçlü bir demokrasi anlayışının olduğu vatandaşların demokrası inancıyla
paralelelik göstermektedir. Demokrasilerin sistemden talebi, vatantaşlarının – bilnçli bir tutum
sergilemelidir.; Winston Churchill (1947)it, “Demokrasi, geriye kalanlar hariç en kötü yönetim şeklidir.”
Demokratik sistemi benimsemiş genç devletler, DVE/İHE desteğiyle sistemi ayakta tutmak ve
geliştirmek için siyasi kültürede katkıda bulunmaktadırlar. Vatandaşlar toplumda yaşanan sorunları
Page
32
çözmek adına potikanın birer parçası olmak durumundadır. Yukarıdaki politik döngü modeli, vatandaşın
demokraside hem sorunun hemde çözümün bir parçası olduğunu göstermektedir.
Politik döngü modeli siyasi karar alma süreçlerini anlamak için bir araçtır.; Max Weber’in politika
tanımında ifade ettiği gibi3, “demokrsi kalın kalaslar arasından yaşaşca akan su gibidir”.
Politik döngüsü modeli demokratik sistemlerde ve okulların demokratik yönetim siyasi karar verme
yönlerini vurgulamaktadır:
– Siyasi sorular olduğunda; Partiler, gruplar ve süreç içinde yer alan bireyler uzlaşmayı öğrenmek
zorundadırlar .
– Rekabet ortamı; çoğulcu toplumlarda genellikle siyasi argümanlarla ilgilidir.
Okul – mikro demokrasi?
Demokratik vatandaşlık eğitimi ve insan hakları eğitimi (DVE/İHE), okulda demokrasi ve
insan hakları yoluyla öğretim, demokrasi ve insan hakları hakkında öğretim ve demokrasi ve insan hakları
için öğretimin ana unsurlarına dayanmaktadır. Okul, mikro toplum olarak, resmi düzenlemeleri ve usulleri,
karar alma süreçleri ve günlük yaşamın kalitesini etkileyen ilişkiler ağına sahip “embriyonik toplum”6
olarak ifade edilir. Bu durumda, okul çok küçük boyutlu demokrasi olarak mı ifade edilmelidir? Listeye
bakıldığında, okulların seçimlerin yapıldığı, öğretmenlerin hükümler gibi hareket ettiği, müdürlerin
başkanlara benzediği küçük devletler olmadığı görülecektir. Bu nedenle, bu soru, etki yaratmak için
sorulan ve cevaplanması beklenmeyen bir soru olarak görülebilir. O halde, DVE/İHE için okullar ne
yapmaktadır?
Bäckman ve Trafford, demokratik okul yönetişimi için dört kilit alan olduğunu ileri sürmektedir:
- yönetişim, liderlik ve kamuya hesap verme zorunluluğu;
- değer merkezli eğitim;
- işbirliği, iletişim ve katılım: rekabet edebilirlik ve okulun kendi kaderini tayin etmesi;
- öğrenci disiplini.
Bäckman ve Trafford, aşağıdaki kilit alanlardaki ilerlemeyi ölçmek için, Avrupa Konseyi’nin üç
temel DVE/İHE ilkesine dayalı üç kriter uygulamaktadır:
- haklar ve sorumluluklar;
- aktif katılım;
- çeşitliliğe değer verilmesi.
Demokratik vatandaşlık sosyal yetkinliğe dayanır
Weber M. (1997), Politik als Beruf (Politics as a vocation), Reclam, Stuttgart, p. 82 (translation by Peter Krapf).
Robert A. Dahl, Sterling Professor of Political Science (emeritus) at Yale University, is one of the world’s bestknown political scientists. Among his many prominent books are A Preface to Democratic Theory (1956),
Polyarchy: Participation and Opposition (1971), and Democracy and Its Critics (1989).
4
Page
3
33
Eğer demokrasi sistemi işlerse, belirli bir düzeyde politik ve sosyal yetkinlik vatandaşlar adına
gereklidir yeni demokratik yada demokratik ülkelerde vatandaşlar where peoples are just beginning to
learn the arts of self-government, the question of citizen competence possesses an obvious urgency. Yet
even in countries where democratic institutions have existed for several generations or more, a growing
body of evidence reveals grave limits to citizen competence. These limits are serious enough to require a
systematic search for new ways of enhancing civic competence, several of which I will discuss below.
Should these prove feasible, they could be employed to improve citizen competence not only in the older
democracies but also in fledgling democratic countries where the problem may be even more acute4.
Her birey eğitimin tüm kademele rinde yüksek kalitede eğitim almak ister. Tüm öğrencilerin kimlikleri ve geçmişleri dikkate almadan —21.yüzyıla hazırlmak demokratik ülkelerde eğitimin temel
amacıdır5.
Yüksek kaliteli toplumsal öğrenme ve demokratik katılım olumlu okul ortamı ve düşük oranda okuldan
ayrılma oranınıda düşürmektedir6.
Sosyal Değerler ve Yeterlilik
Sosyal yeterlilik sosyal etkileşimde etkilik olarak tanımlanır.Sosyal yetenek ise diğerleriyle
etkileşim ve iletişim yeteneğidir.Sosyal kurallar ve ilişkiler sözlü ve sözlü olmayan yollarla
oluşturulur,iletilir ve değiştirilir.Bu gibi yetenekleri öğrenme sürecine sosyalleşme denir7.
Eileen Kennedy-Moore sosyal yeteneklerin altında yatan üç süreç olduğunu varsayar:Görme
,düşünme ve gerçekleştirme (yapma)8. Görme;diğer insanların hareket ve tepkilerini gözlemlemenin
yanısıra sosyal ipuçlarının ve durumsal bağlamların farkında olmayı içerir.Düşünme;diğerlerinin
eğilimlerini doğru bir şekilde yorumlamayı ve diğerlerinden istenen cevapları almak için yapıcı strateji
bilmeyi gerektirir . Gerçekleştirme (yapma) ise uygun yollarla etkileşim kurabilmek anlamına gelir.[2]
Kişilerarası yetenekler kişinin diğerleriyle iletişimde ve etkileşimde bulunurken kullandığı
yeteneklerdir.Sosyal yetenekler ve yeterlilikler değişen sosyal duruma gore değişkenlik gösterir.
Bu yüzdendir ki; öğretmenlerin ve ebebeynlerin, sosyal yetenek ve yeterliliklerinin
öğrenilmesi etkisinde bilinçli olmaları çok önemlidir.
Tüm okul çalışanları öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişiminde (tıpkı akademik gelişimine katkı
sağladığı gibi) katkı sağlamalıdır. Sosyal yetenekler öğrencilerin başarılarını nasıl artırabilir?9 Neden bazı
girişimciler yeni girişimlerine başlarken diğerlerinden daha başarılıdır?
Baron and Markman’a göre girişimcilerin sosyal yetenekleri diğerleriyle etkili bir şekilde
etkileşimde bulunmalarına yardımcı olan belirli yetenekleri başarıda rol oynayabilirler.
Erken çocukluk döneminde çocukların sosyal gelişimleri desteklenmelidir. Etkili iletişim
becerisine sahip olan çocuklar okula çok daha kolay hazırlanabilir10.
Sosyal yeterlilik kavramını anlamamıza11. Prizma modeli 12 yardımcı olabilir. Rose-Krasnor’a
göre sosyal yeterlilik üç alt bölüme ayrılır. (Teorik) Kuramsal bölüm dizin bölümü, yetenek bölümü
5
Jonathan Gould, ed., Guardians of Democracy: The Civic Mission of Schools (Philadelphia: Lenore Annenberg
Institute for Civics of the Annenberg Public Policy Center and the Campaign for the Civic Mission of Schools,
2011).
6
Jonathan Gould, ed., Guardians of Democracy: The Civic Mission of Schools (Philadelphia: Lenore Annenberg
Institute for Civics of the Annenberg Public Policy Center and the Campaign for the Civic Mission of Schools,
2011).
7
From Wikipedia
8
Kennedy-Moore, E. (2011). What are social skills? http://www.psychologytoday.com/blog/growingfriendships/201108/what-are-social-skills
9
Robert A. Baron and Gideon D. Markman, Beyond social capital: How social skills can enhance entrepreneurs'
success, ACAD MANAGE PERSPECT February 1, 2000 vol. 14 no. 1 106-116
Page
(Birch & Ladd, 1996; Kupersmidt, Coie, & Dodge, 1990; Malecki & Elliott, 2002; Parker & Asher, 1987; Welsh,
Park, Widaman, & O'Neil, 2001). In a recent review of literature, Zins, Bloodworth, Weissberg, and Walberg
(2004) concluded that "there is a growing body of scientifically based research supporting the strong impact
that enhanced social and emotional behaviors can have on success in school and ultimately in life" (p. 19).
11
Kantor, Elgas, & Fernie, 1993; Katz& McClellan, 1997; Rogoff, 2003; Rose-Krasnor, 1997; Rubin, Bukowski, &
Parker, 1998).
12
Presented by Rose-Krasnor, 1997
34
10
Sosyal Değer Döngüsü
Sosyal Değer döngüsü son yıllarda çıkan yeni bir kavramdır. Sosyal Değer Döngüsü , dört bölümden
oluşur13:
Birbirleriyle ilişkili, birbirlerini etkiler ve beraber hem bir birbirlerini hem de toplumu etkilerler. Bu
kavramların birbirleriyle ve bağlantılarını ve etkileşimlerini anlamak oldukça önemlidir.
Yaşamda ve okul hayatında insanların bizimle ilgili değer yargısı genellikle ne kadar zeki olduğumuz ya
da ne kadar bildiğimizle ölçülür.
Ancak, eski bir söz farklı bir gerçeği ortaya koymaktadır. Hayatta sadece önemli olan ne biliyor olman
değil kimi tanıyor olduğundur. Bilge bir adam, Bing Goei ise, “ Artık biliyorum ki kimleri tanıyor olman
önemli değil insanların beni nasıl tanıdığı önemli”demister.
Sosyal Değer Döngüsü ;Olumlu /Kendini bilerek sorgulama Metodu /Appreciative Inquiry (AI), sosyal
sistemleri değiştirmek için kullanılan bir metodur14.
13
Paul F. Doyle, 2010
Gervase Bushe in an article in the Appreciative Practitioner in 2012. The original 1987 article by David
Cooperrider and Suresh Srivastva argued that the overuse of problem-solving reduced the ability of managers
and researchers to come up with new theories and models of organizing (Cooperrider, D.L. & Srivastva, S.
(1987) Appreciative inquiry in organizational life. In Woodman, R. W. & Pasmore, W.A. (eds) Research In
Organizational Change And Development, Vol. 1 (129-169). Stamford, CT: JAI Press)
Page
35
14
Bu metod’da eksiklik, eleştiri, teşhis, hayal gücü ve yeniliğin hızına yer verilir. Keşif,hayal ve tasarım
vardır.Bir bütün olarak bahsedecek olursak,bu döngü,yapılan tüm aşamaların bir döngü örüntüsü
içindedir.buna basitçe “pozitif değişim çekirdeği”nden bahseder.
Kabul etme/Dahil etme stratejisi tamamıyla zıt insan gruplarının aktif bir şekilde davet etmeyi
gerektirir.Bu insanlar farklı duygu ve düşünce ve deneyimie sahiptirler.Kabul etme/dahil etme stratejisi
okullarda bütünleştirme uygulamalarıyla görmekteyiz.
Page
Bütünleştirme ve çeşitlilik kol koladır. Bütünleştirme; farklı kültürlere sahip, farklı inaçları
olan ya da engelli olan bireylerin koşulsuz kabuludür. Bütünleştirmenin ön koşulu, farklı özelliklere sahip
bireylerin eğitim,bakım gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Aksi takdirde, ekonomik ,sosyal siyasi
farklılıklar sosyal dışlanmayla sonuçlanır. Ekonomik siyasi ve kültürel anlamda toplumun geneli
tarafından kabul gören bireylerin sadece bu hizmetlere erişebilmesi sosyal çatışmayı doğurur.
Bütünleştirme, her birey için bireysel farklılıkları ne olursa olsun, sosyal, kültürel, eğitimsel,
yaşamsal aktivite ve fırsatlardan tüm toplum üyelerinin eşit düzeyde yararlanmasını öngören bir üst
kavram olup, içerik olarak çok boyutlu ele alınması gerekmektedir.
Özel gereksinimli veya engeli olan bireylerin ayrıştırılmış ortamlar yerine bütünleştirilmiş
eğitim ortamlarında eğitim ve öğretimlerine devam etmeleri, toplumun daha geniş kesimleriyle
kaynaşmalarını kolaylaştırmakta, toplumun bu bireylere yönelik olumsuz tutumlarının değişmesini
sağlamakta ve dolayısıyla daha fazla sosyal bütünleşme imkânını da beraberinde getirmektedir.
36
OKULLARDA BÜTÜNLEŞTİRME
Bütünleştirmenin Kapsamı
Bütünleştirme, çocuğun özel gereksinimi ve/veya engeli olsun veya olmasın, sosyal, kültürel,
eğitimsel, yaşamsal aktivite ve fırsatlara tüm toplum üyeleri ile eşit düzeyde erişimde güçlük yaşayan
bütün çocukları kapsar.
Söz konusu bireyler belirli bir gereksinimine ve/veya engele ilişkin tanı almış olanlar (işitme,
görme, zihinsel engelliler vb.) ile tüm gelişim alanları açısından dezavantajlı grupları da
kapsamaktadır (örneğin, ihmal ve istismar riski taşıyan, eğitim fırsatlarına erişimde dezavantajlı
bölgelerde yaşayan, düşük sosyo-ekonomik düzey, suça itilmiş/suç işleme riski altındaki bireyler,
sokakta yaşayan çocuklar, çocuk işçiler vb.).15
15
http://www.bernardvanleer.org/English/Home/Goals/Social-inclusion-and-respect-for-diversity.html
Page
Bütünleştirme ilkokulda kullanmayı öğrenmemiz gereken bir güçtür ve çocuklar bu gücü çok iyi
bilmektedirler. Onlar birbirlerinin becerilerini ve yeteneklerini en iyi sonuclari elde etmek icin
kullanırlar – hep beraber !
Almanya’da, bütün çocuklar yerel okullara kaydolur ve bütün ebeveynler bunu okulun bir gücü olarak
görür. Engelli öğrenciler normal dünyada yaşamayı öğrenir ve normal öğrenciler de farklı olanlara
özen göstermeyi ve onları dahil etmeyi öğrenir. Bu okullarda çesitliliğin büyük oranda kabulu ve
zorbalıgın azalması anlamına gelir.Bütün çocuklar farklı ve hepsi de burada olmalıdır Danimarka’daki
kaynakları olmayan belediyelerle bütünleştirme hakkında konuştuğumuzda amacımız ve endişe,
kaydolmus cocuklara iyi bir olanak sağlamakti ve bu normal çocuklara öğretimin yolundan geçiyordu.
37
Denimarka’da, ebeveyn organizasyonu, Okul ve Ebeveynler, ilkokul kapsamini desteklemektedir
ancak gelecekteki yaşama icin pek çok onerileri bulunmaktadır.
-Okul, parcasi oldugu toplumu yansitmalıdır. Çesitlilik bir güçtür ve kesinlikle ogretim
çesitlenmelidir, bu yüzden herkes hak ettiği okula gider, der. Ancak, Okul ve Ebeveynler özel
ihtiyaçlari olan ögrencilerin etkili bir şekilde dogru egitim ve destek servisi olmasi konusunda endişe
yaşamaktadırlar çünkü öğretmenlerin doğru yeteneklerle donanmış olması ve mevcut uygun
kaynakların kullanması için çaba harcanması gerekir.
Bütünleştirme kavramı bu anlamda iyi bir fikir olabilir. Ancak, kaynaklar ve öğretmenlerin özellikleri
dahil edilerek uyum sağlanmalıdır. Okul ve Ebeveynlerin baskani, Benedikte Ask Scot.(Bütünleştirme
aynı zamanda bir tasarruf yöntemidir)
-‘Eger okullar sonunda bir sürü saçma sonuçla karsılasmak istemiyorsa, okul yönetimi okullarında
gerçekleşecek bir kapsam prensibini önceden belirlemeleri gerekir. Bu yuzden biz ilkokuldaki bir
kapsam prensibinin yeni yasada bir gereklilik oldugunu öneriyoruz’, der Ancak bütünleştirme
kavramının entegresi bugünkü eğitim sistemiyle örtüşmemektedir. Ayrıştırmada özel sınıfa koymak
için çocuk sınıftan alınır.
Günlük bakım merkezindeki bir çocuk digerlerinden ayrılır ve özel destek alır.
Yukarıda bahsedilen küçük kırılmalar günlük durumlar kısa ya da uzun vadede etkili olabilirler:
Bir çocuk meslektaşlar tarafindan tartışmayla ihraç edilebilir
Bir çocukla alay edilir
Diğerinin çoktan yapmaya başladıgını bir çocuk anlamayabilir
Bütünleştirme profesyonel bir iş olarak görülmelidir.
-Maksimum basari ve rahat hissetme odaği
-hem birey hem de grup için iyi olacakeğitim ortamı
Bu yüzden parasını düşünen bu insanlara karşı: kaydolmayi artirmak asla bir tasarruf etkinliği
olmamalıdır. Kaynaklar akıllıca kullanılmalı ki bütün çocuklar iyi bir eğitim alsınlar.
Okul yönetimi bütünleştirmenin nasıl çalışacağını ve ebeveynlerin endişeleriyle başa çıkmayı ön gören
bir kapsam prensibi belirlemelidir. Ebeveynler bütünleştirmeyi isterken hem de çocuklarının özel
eğitime devam etmesini istiyorlar. Bu konu Danimarka’da henüz çözülmemiş.
Örnek olarak, İngiltere – Surrey’in Sosyal Kapsam Çerçevesi yedi oncelikli alana bölünür. Bunlar
sayilabilirliği, istenen sonuçları, sonuç göstergelerini, kaynak icerigini ve zaman cizelgesini gosteren
bir Sosyal Kapsam Aksiyon Planinin ogeleridir. Ogrenme Stratejisi Program Masasi bir aksiyon plani
tayin edecek, aksiyon planinin gelisim ve uygulamasini sürdürecek ve yillik rapor yazılır.
Sosyal Kapsam oncelikleri : 16:
1-Kabul ve Tutumlar – hassas çocuklarin ve genc insanlarin deger verilip rahat hissettirildigi eğitim
ortamlari ve okullardaki kapsamli etik ve pozitif tutumlarin kanıtı
2-İş gücü donanımı – cocukların ve genç insanların egitimiyle meşgul olan herkesin yüksek beceri,
bilgi ve kapsam eğitimi anlayışı
3- Katılım ve ihraçlar – hassas çocukların ve genç insanların ihtiyaçlarını karşılamak için bütün
okulların kapasitelerinin artırılması
4-Erişim – orta okullardaki ve eğitim ortamlarindaki bütün çocuklar ve genç insanlar için kapsamı
büyütmede hazırlık esnekliğinin artırılması
5-Başarı – tüm çocukların tam potansiyellerini gerçekleştirmeleri için fırsatların geliştirilmesi
6- Finansman – kapsamı büyütmek için mevcut fonun uygun bir şekilde kullanılması
7-Ebeveynler \vasiler ve gönüllü kuruluşlarla iş birliği – her çocuk ve genç insanın yararına iş birliği
sağlanması
16
17
From the Danish Inclusion Network and toolbox: www.inklusion.nu
http://www.csie.org.uk/resources/inclusion-index-explained.shtml
Page
38
Kapsam degerlerinin hazirlanmasi, uygulanmasi ve gelistirilmesi gelecek yillarda butun okul ve aile
iliskilerinde ana soru olacaktır.
Ve kapsam icin endeks (dizin) bu isi basarmakta iyi bir öge olabilir. 17
Kapsam dizinindeki egitimde kapsam tanımları şunları içerir :
 Bütün öğrenci ve öğretmenlere eşit değer vermek
 Okullara katılımı artırmak ve okuldan ayrılmaları minimum indirmek
 Okuldaki kültürü, politikayi ve etkinlikleri yeniden duzenlemek bu sayede yereldeki öğrenci
çeşitliliğine cevap vermek.
 Sadece özel eğitime ihtiyaci olanlarin degil, bütün öğrenciler
için ögrenme ve katılım engellerini azaltmak .
 Öğrencilerin daha geniş çapta yararına değişiklikler yapmak
için özel öğrencilerin katılımı ve erişimindeki engelleri
asmadaki teşebbüslerden öğrenimler kazanmak.
 Öğrencilerin kendi yerellerindeki eğitim haklarının
bilincinde olmak.
 Okulu ogrenciler için olduğu kadar öğretmenler için de
geliştirmek.
 Okulların basarıyı artırmada olduğu kadar değerleri
geliştirmede ve toplumu kurmadaki rolünü vurgulamak

Okullar ve toplumlar arasindaki karşılıklı ilişkinin sürdürülmesini sağlamak
ÖĞRENCİ-AİLE-ÖĞRETMEN İŞBİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRME; SOSYAL
DEĞERLER MODÜLÜ MÜFREDATI
Etkinlikler sekiz modül içinde verilmektedir modüllerin genel hedefi Avrupa’da günlük yaşamda sosyal
değerlerin motivasyon aracı olarak anlaşılmasını anlamaya yönelik hazırlanmıştır
Sosyal değerleri keşfetme
Başlık:
Hedef:
Sosyal değerlerle nasıl calışılır?
Sosyal değerin ne olduğunun ve okulda sosyal değerlerle nasıl çalışılacağının temel anlayışını
kurmak
Katılımcılara sosyal değerin ne olduğuyla – ve günlük yaşamda nasıl çaliştığıyla ilgili ön bilgi vermek.
Modul yaşa dayali 3 yaklasima ayrılır. Bununla birlikte, amaç aynı kalır.
Ebeveynler ve öğretmenler için:
Etkinlik, egitmen(ler) tarafindan yaptırılır ve 80-100’e yakin katılımcıyla gerçekleştirilir.
Süre: 2 saat
1.
Toplumsal değerler ve egzersiz adımlarını çok kısaca tanıtmak
2.
Video gösterimi: Süper beyinler ile sosyal değerleri keşfetmek
https://www.youtube.com/watch?v=vgFRs2rhF-o (6 dakika)
15dakika
3.
4.
Katılımcılar 4-6 gruba ayrılır.
Gruplara:
 Sosyal Değerler neden önemlidir?
 Önemli buldukları 10 sosyal değer tahta kâğıdının üzerine yazılır.
 Listelenen sosyal değerlerle ilgili her grup bir hikaye yazar (süper beyinler)
5.
Gruplar kendi aralarında tartışırlar
 Her grup hikâyesini okur
 Listelenen sosyal değerlerle ilgili tartışılır.
45 dakika
45 dakika
15 dakika
39
Değerlendirme
Page
6.
1.
Genç öğrenciler için: (45 dakika)
Video gösterimi: Social Skills Training: Taking Turns Speaking
https://www.youtube.com/watch?v=3RjRZ9jMfs0 (2.04 min)
2.
3.
Katılımcılar 2-4 gruba ayrılır.
Gruplara:

Dinlememeye çalıştınız mı? Bu nasıldı?

İyi arkadaş olmak için neler yapabilliriz? başka örnekler var mı? diye sorulur.
4.
Tüm grup

Örnekler üzerine tartışır

Soru –cevap yöntemi kullanılır

Konu ile ilgili bir özet cümlesi bir kağıda yazılarak asılır.
15 dakika
Büyük öğrenciler için: (45 dakika)
Küçük öğrenciler için uygulana adımları uygulanır.
1.
Video gösterimi: Empati
https://www.youtube.com/watch?v=Ivrwj_p4E2g&list=UUPCN7f0Qf49jI44Vycx-xXw
Written by a highly respected author team, Super Minds has been
carefully crafted to help your students achieve their full potential.
Whilst exploring social values, the course methodically enhances
your students' thinking skills, sharpening their memory and
improving their concentration. Engaging characters accompany
learners on their journey, each with special, super powers. As the
students grow, so do the characters, and new faces are introduced
every two levels. Highly flexible, Super Minds can be adapted to
meet available classroom time and your teaching needs: the
Student's Book features both core and extra content, plus an
accompanying range of practice activities in the Workbook, and the
Classware and Interactive DVD-ROM includes all the material you
need to engage your students. This intensive course covers the YLE
exams, going slightly above Flyers in level 6.
http://wdn.ipublishcentral.net/cambridg
e_university_press/viewinside/2799288
4448402
Page
40
More student videos could be found on the youtube: i.e.
https://www.youtube.com/playlist?list=UUPCN7f0Qf49jI44VycxxXw
Lizbon Anlaşması ve Avrupa’daki Temel Sosyal Değerler
Konu:
Avrupa'nın temel sosyal değerleri
Amaç:
Avrupa’daki temel sosyal değerler ve politik yasal yapının önemi konusunda bilgiyi
artırmak:Lizbon Anlaşması temel ilkelerini öğrenmek.
Bu bölümün temel amacı; Lizbon Anlaşmasıyla oluşturulmuş temel sosyal değerleri olarak sunmak ve
Avrupa’nın yapısını katılımcıların kendi sosyal değerleri açısından tartışmak.
Tüm gruplar için
http://www.abbilgi.eu/web/Portals/0/docs/pdf/lisbon-final.pdf
Yukarıda link verilen el kitabı birlikte incelenir.
Süre: 30dakika
Video gösterimi The Lisbon Treaty's Social Side (Lizbon Anlaşmasının Sosyal Yönü)
2/4 grup oluşturulur. Sosyal değerleri önem sırasına göre yazmaları istenir. Neden önemli oldukları
sorulur.Bir tane sözcü ve sekreter seçilir.
.
Süre: 30 dakika
1. Katılımcılar bu sosyal değerlerin kendilerini nasıl etkilediği ve günlük yaşamları için ne kadar
önemli olduğu konusunda örnekler verir.
Süre: 15dakika
Her bir grup 1-2 örnek verir ve bunlar tahta kâğıdına yazılır.
Süre: 10 minutes
2. Video gösterimi: Values motivate the EU's external relations(Avrupa Birliğinin dış ilişkilerini
belirleyen değerler)
Süre: 10 minutes
The Lisbon Treaty
Tamamlanma süresi (2011), Avrupa
Birliği'nin son kural kitabı, Lizbon
Anlaşması'nın ayrıntılı bir özeti. Video
sunumunda; Avrupa Birliği’nin dış
politikası ve yenilikleri AB düzeyinde
alınan kararlar yer almaktadır.
SÜRE
4dakika
http://www.eu-academy.eu/freeresources/thelisbon-treaty/
15 slayt
Ortalama.
30 dakika
41
Lizbon Antlaşması ve önümüzdeki
sorunları ; Marlene Wind, PhD,
Copenhagen Üniveristesi Öğretim Üyesi
– PowerPoint PPT sunumu
Page
Power point presentation
http://www.powershow.com/view/1207a6MWJhM/The_Lisbon_Treaty_and_the_Challeng
es_ahead_powerpoint_ppt_presentation
https://www.youtube.com/watch?v=MM_BNdl
Jihw
Lizbon Anlaşmasının Sosyal Yönü
Ortalama.
3.17 dakika.
https://www.youtube.com/watch?v=lUdeEYhrrw
Video: değerleri motive etmek, Avrupa
Birliği'nin dış ilişkileri
Ortalama.
2.20 dakika.
Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi
Konu: Avrupa Birliği, demokrasi eğitimi için material geliştirir. El kitabı üç bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölüm, vatandaşlık ve insan hakları eğitiminin gelişmesine yardımcı olması ve anlamlı olması
için gerekli temel prensibi verir. İkinci bölüm öğrencilerin düşünen olumlu eleştirebilen gelişimini
desteklemek ve tasarlamak için gerekli araçları verir. Üçüncü bölümde ise öğretmen ve öğrenciler için
gerekli etkinlikleri sağlar.
Hedef: Bu el kitabının amacı; insan hakları ve vatandaşlık eğitimini geliştirme konusunda öğretmen ve
katılımcıları desteklemektir. Bu kitapçık tüm okulun insan hakları ve demokrasi eğitimi konusundaki
yaklaşımı vr hedeflerini içeren bir dizi soru yöneltir. Demokratik vatandaşlık ve insan hakları
eğitiminin bölümleri, kavramları metodları ve modelleri internette bulunabilir.
http://www.coe.int/t/dg4/education/edc/default_en.asp .
Page
Avrupa Konseyi eğitim sistemlerinde bu konuyla bağlantılı gerekli bilgiyi içeren değişik materyeller
hazırlanmıştır.
Ana materyaller şunlardır:
– Araç1: DVE/İHE Politika materyali: karar mercileri için stratejik destek;
– Araç2: Okulların demokratik yönetimi;
– Araç 3: Öğretmenler insan hakları vatandaşlık eğitimini nasıl destekler? Becerilerin gelişmesi için
bir çerçeve; plan
– Araç 4: Okullarda demokratik vatandaş yetiştirilmesine ilişkin çalışmalar;
– Araç 5: Devam edilebilir bir demokrasi için okul-toplum-üniveriste işbirliği
Bu araçlar, hedef gruplarından alınan yorum ve geri dönütler temel alınarak Avrupa konseyi üyeleri
tarafından geliştirilmiştir. (www.coe.int/edc).
Demokratik vatandaşlık eğitimi ve insan hakları eğitimi (DVE/İHE ) alanında Avrupa Konseyi üyeleri
tarafından hazırlanan bu araçlar kapsamlı materyellerden oluşmaktadır. Diğer bir deyişle çeşitli
durumlarda kullanılabilir, geliştirilebilir ve herbir ülkenin ihtiyacına yönelik geliştilebilir.
Birçok ülkede öğretmenlerin(DVE/İHE) eğitimini uygulayabilmesi için desteğe ihtiyacı vardır.
Avrupa Birliği Eğitim konseyi bu nedenle bir kitapçık serisi oluşturmaktadır. Kitapçıklar Zürih
Üniveristesi Eğitim Fakültesi iş birliği ile basılmıştır. Ödenek ise İsviçre Geliştirme Ajansı ve Avrupa
Birliği tarafından karşılanmıştır. Bu hazırlanan kitapçık serisine genel bakış ve hedef grupları önceki
sayfalarda verilmiştir.
EL kitabı, demokratik bir okul ortamında aktif katılım ve ödev bazlı öğrenmeye yönelik vatandaşlık
eğitimini öngören bütün eğitim seviyelerinde ders planlarını içermektedir.
Bu kitapçıkların en eşsiz özelliği ise tamamen bir Avrupa ürünü olmalıdır. Fikir ilk olarak Bosna
Hersek Cumhuriyetinde geliştirilmiştir ve geliştrilme aşamasında öğrenci ve öğretmenler katkıda
42
Demokratik vatandaşlık eğitimi ve insan hakları eğitimi (DVE/İHE);
bulunmuşlardır. Bu kitapların son baskısının yazar ve editörleri Avrupa’nın farklı ülkelerinden ve hatta
farklı kökenlerden gelen pek çok insan tarafından gözden geçirilip, test edilmiştir.
Bu 3 modül 1 hafta ve 3- 4 saat olarak düzenlenir.
Page
Konu: Bu kısımdaki vurgu, insaooğlunda var olan ve birbiryle çatışan iki dürtüyle ilgilidir. Biri barış
içinde kurallara uygun bir şekilde yaşama içgüdüsü,diğerleri ise arzu ve hazları yerine getirme ve
başkalarına
üstünlük
kurma
dürtüsü.bu
içsel
çatışma
bir
çok
şekilde
ifade
edilebilir.:uygarlıkxvahşet,düzenxkargaşa,mantıkxdürtü,hukukxanaşi,iyixkötü.
Bu aynı zamanda “ Sineklerin Tanrısı” romanında temel konusudur ki; bu kitapta Golding uygarlığı
iyilikle vahşeti bağdaştırmıştır. Sineklerin Tanrısı, Nobel Edebiyat Ödüllü İngiliz romancı ve şair William
Golding'in 1954 yılında yazdığı alegorik romanıdır ( Özgün adı Lord of the Flies olan roman Türkiye'de
özgün adının tam çevirisi olan Sineklerin Tanrısı'nın yanı sıra bazı yayınevleri tarafından İşte Bizim
Dünya adıyla da yayımlanmıştır).
Issız bir adaya düşen dört kişilik bir çocuk grubu yaşam savaşı vermek için kendi aralarında kuvvetlenirler.
Kendi aralarında iş bölümü ve uyum sorununda anlaşırlar. Bu arada bu gruba adanın başka köşelerine
düşen çocuklar da katılınca, bir yönetim ihtiyacı doğar. Kargaşanın çözümünü lider seçmekte bulurlar.
Sonunda lider olarak Ralph'ı seçerler. 'Domuzcuk' lakaplı çocuk bulduğu deniz kabuğuyla bir anda
dikkatleri üstüne çeker fakat lidere bu kabuğu kaptırınca üzerindeki tüm dikkatler de bir anda dağılır.
Bununla beraber katolik lisesi öğrenci grubuda deniz kenarındaki gruba yaklaşır ve bu gruba katılırlar.
Liderlik ciddi anlamda sorun olmaya başlar. Çare olarak ise liderliği bölmekte bulurlar. Avcılıkla ilgili
konuları katolik okulu başkanı olan Jack’e verirler. Çocuklara (küçük olanlara) bakma görevini
Domuzcuk’a verirler. Önceliği karın doyurmaya, yatacak barınaklar ayarlamaya, korunmaya ve
kurtulmaya ayırırlar. Kurtulmak için dağın en tepesine ateş yakmayı planlarlar ve bunun sorumluluğunu
43
Bir uygarlığın yapı taşları yok olursa ne olur?
Page
İkinci basamak – Film hakkında kısa bir bilgi verin ve tartışmayı başlatın. Hikâyede çocukların yaşadığı
neydi? Ve yazarın medeniyet ile ilgili yaptığı metofor nedir?
Süre: 20 dakika
Üçüncü basamak – katılımcıları 3 gruba ayırın.
• Birinci grup tüm zamanını adada geçiren çocukların bakış açısını değerlendirecek. Gruptan bir kişi Jack
rolunu üstlenecek
• Ikinci grup Ralph’in bakış açısını değerlendirecek. Gruptan bir kişi Ralph rolünü üstelenecek.
44
avcılığı üstlenen Jack’e kabul ettirirler. Ne de olsa avlanırken ateşe de bakabilir düşüncesi hakimdir.
Yemek ve yatma ile ilgili işlerde sahilde kalan gruba düşer. Ateşin başındaki nöbetin aksadığı bir anda,
adaya yakın bir yerden gemi geçer ve ateş söndüğü için adadakileri göremezler. Sonunda zincirler kopar
ve adadaki çocuklar iki gruba ayrılırlar. Bir yanda Ralph diğer yanda katolik okulu başkanı Jack. Jack ve
onun grubunda olan çocuklar dağa çıkar ve Ralph ve Ralph’in yanında bulunan çocuklara düşmanca
tavırlar takınırlar. İki tarafın da belli başlı eksikleri vardır. Bunları tamamlamak için karşılıklı
karşılaşmalar olur ama bu karşılaşmalar da sonuçsuz kalır. Simon’un bir gece ormanda gezeken gördüğü
canavar (paraşütçü) onun sahile kadar kaçmasını sağlar. O sırada sahilde bulunan ve canavar için çözümler
arayan Jack ve Ralph’in grubu Simon’u görünce karanlığın da etkisiyle canavar zannedip linç ederler. İki
grup Simon’u öldürdüklerini anlayınca tekrar ayrılırlar. Tekrar barışmak için çaba harcayan Ralph ve
Domuzcuk, dağdaki kalede kalan Jack ve grubunun yanına giderler. Domuzcuk, Roger'in tepeden üzerine
yuvarladığı kaya ile birlikte uçurumdan yuvarlanarak denizdeki kayalara çakılıp ölür. Ralph ise kaçıp
çalılıklara saklanarak kurtulur. Jack ve grubunun Ralph’ı öldürmek için tekrar aradıkları sırada adaya bir
gemi yanaşır ve çocukları kurtarır.
Sineklerin Tanrısı, Liderlik savaşının insanların doğal yapısında olduğunu ve bunu kazanmak içinde dost
kazanma ve düşman kaybetme (gerekirse yok etme) yöntemlerini uygulamasını gösteren bir roman.
Gruplaşmaların temelinde insanın en derinlerinde saklı pırıltıları ve kötülükleri meydana çıkarma
uğraşındaki insanları betimliyor.
Hedefler: Katılımcılar şunları anlarlar:
1. Roman; başlarında büyükler olmadan adada yaşayan bir grup çocığun hikâyesidir.
2. Sembolik boyutta ise uygar insanların, uygarlığın kurumların yok olduğunda nasıl yaşadığı ile ilgilidir.
Birinci Basamak: Katılımcılardan Sineklerin Tanrısı kitabını ya da filmini izlemelerini isteyin. Tüm grup
beraberde izliyebilir,ev ödevi olarakta verebilirsiniz.
Film:
https://www.youtube.com/watch?v=X7ffCWSTNYM (1:30 dakika)
Roman:
http://truly-free.org/ebook.php?book=Golding%2C%20William%20%20Lord%20of%20the%20Flies&list=a&nr=1133&cat=f
• Üçüncü grup izleyici ve jüri rolünü üstlenecek— Veliler, polis ve diğer otorite figürleri; diğer iki gruba
soru sorarak hüküm verecek.
Jüri üyeleri Jack ve Ralph’e sorulacak sorularını hazırlarken diğer taraftan bir ve ikinci grup üyeleri avukat
rolunü üstlenecek:
• Ne oldu?
• Yaşanan olaylarla ilgili birinci elden bilgi sahibi olan bir çocuk var mı?
• Çocukların sadece duyduğu olaylar hangileri?
• Hangi eylemleri kim savunacak?
• Diğerleri hakkında çocuklar neler söylüyor?
Jüri rolünü üstlenen grup gruplar diğer gruplar için ayrı ayrı sorular hazırlar. Adil bir yargılama için neler
yapılmalı? Adada yaşanan olayları liderlik becerileri ve kişilklerini dışarıda bırakarak nasıl
değerlendirebiliriz?
Süre: 30 dakika
Dördüncü adım – yargılama süreci başlar her bir grup ayrı ayrı yargılanır. (eğer istenirse filmin ilgili
sahnelerine dönülür).
Süre: 30 dakika
Beşinci adım – son değerlendirme hep birlikte yapılır? Yaşananların sorumluluğu kime ait?
Derecesi nedir? Neden bu iki çocuk yaşananlardan sorumlu?
Jüri bulgulara dayanart ödül ya da ceza verir. Uygar bir toplun olmak için sistem içinde kuralların ve
yaptırımların olması gerektiği vurgusu yapılır.
Süre: 20 dakika
Altıncı adım – Tüm katılımcılar toplumsal değerler ve toplumsal yapılar üzerine tartışır. Okul yaşamları
ve günlük yaşamları üzerine tartışma yapılır.
Önemli bulunan konular tahta kâğıdına yazılır.
Süre: 30-45 dakika.
Page
45
Toplam süresi: hazırlık – film – 4,5 saat
Sosyal değer döngüsü ve minnettar sorgulama
Page
Adım 5: katılımcılar ikişerli gruplara ayrılır karşılıklı birbirlerine sosyal değerlenin ne olduğunu sorarlar.
– ortak sosyal değerler birleştirilir?
Süre: 30 dakika
Adım 6: tartışma: Ikili gruplarada bu defada okul ortamında sosyal değerler döngüsü nasıdır sorusu
sorulur? Aile ve okul?
Sosyal değerler ile ilgili olumlu nasıl çalışılabilirim? Okul ortamında öğrencinin karekteri nasıl
geliştirilir? Sağlıklı gelişim için gerekli olan pozitif değerlerler nelerdir?
• Gençlerin en yaygın pozitif değeri (12 – 18 yaş arası ); %68 ile en büyük değer bütünlük, %66
dürüstlük, %63 sorumluluk , %52 eşitlik ve sosyal adalet, %50 bakım ve %45 kısıtlama.
46
Konu: Oturum iki bölümde ele alınacaktır. Tüm gruplar için aynı modülün içinde sosyal değerler
modülü ele alınacaktır.
OTURUM 1
Adım 1:Isınma: How Animals See the World (Hayvanlar Dünyayı Nasıl Görür)
https://www.youtube.com/watch?v=XbZ9xJUyIWY
Katılımcılara dünyaya üç farklı açıdan bakacaklarını söylenir:
1. pozisyon (kendi açısından)
2. pozisyon (mesajı alan kişi açısından)
3. pozisyon (bakış açısı yukarıdan-helikopter)
Algısal pozisyonlar başka birinin bakış açısı görebilmesini sağlayan basit bir tekniktir; başka birinin
bakış açısı belli bir durumun daha anlamak için kullanılır. Algısal pozisyonlar arkasındaki prensip duran
başka bir kişinin ayakkabı giymektir. Onun durumda olmak ne yaşamış ne olduğunu hissetmektir.
Empati konusuyla ilgili videolar izlenir.
https://www.youtube.com/watch?v=rGiTDdTC-fY
https://www.youtube.com/watch?v=Jl5iRbTD7XI
Süre: 30 dakika
Adım 2: katılımcıları 4-6 gruba ayırın: katılımcılara hangi perspektiften bakacaklarını seçmeleri istenir.
Süre: 20 dakika
Adım 3: herbirine bir durum verin ve daha sonra gruplar durumları üzerine tartışır.
Oturum erkek ya da kadın videosuyla sona erer: https://www.youtube.com/watch?v=CCz08Bw9wEQ
Ya da genç çocuklar için: How Does It Feel to Have ADHD A Kid's Perspective ( çocukların gözüyle
dünya) https://www.youtube.com/watch?v=wmM5sm8wYQQ
Video sonrası filmle ilgili görüşleri alınır.
Süre: 20 dakika
Toplam Süre : 1 saat 20 dakika
OTURUM 2
Adım 4: gruba aşağıdaki soruları sorulur:
Biz kimiz? Bizim sosyal değerimiz nedir?
Neden ilişkilerde, sosyal ağ, sosyal web ve sosyal medya bu kadar önemli?
Video gösterimi: https://www.youtube.com/watch?v=oh5S0QvV8v0 (hangi Ayrıca İtalyanca ve
Fransızca olarak) bulunabilir.
Süre: 3.57 dakika
Süre: 15 dakika
Page
47
• Kızlar erkeklerden daha pozitif değerlere sahip olduğu görülmektedir•
Araştırmacılar; yukarıda verilen pozitif değerlerin gençlerde problem çözme eleştirel düşünme ve
çatışma çözme becerilerini geliştirdiğini ifade etmektedirler,
Süre: 45 dakika
Oturum2: 1 saat 15 dakika
Sıcak Saat Deneyimi
Burada, stress (baskı) altındayken farklı görevleri çözmek için bireysel ve takım olarak nasıl
davrandığımızı görmenin sosyal becerilerine katkısını deneyimlemek amacıyla bir araç kullanmaya karar
verdik.Siz dilerseniz başka araçta kullanabilirsiniz. Ya da sıcak saat deneyim Web sitesini ziyaret edin –
http://www.horisont.com/english/HHE.asp
Konuc: " Sıcak saat deneyimi " geniş etkileşimli bir öğrenme oyunudur. Dahası oyun çok çeşitli
eğitim süreçlerini de destekler:
•İlerleme sürecininin öğretilmesi
•Belirli yönetim (başa çıkma) araçları (Koçluk, ilerleme dayalı yönetim, değerlendirme görüşmeleri vs.)
veya yönetim konusunda eğilim.
•Çalışanların motivasyonunu artırmak ve ileride yapılacak çalışmalarda birbirleriyle çalışacak kişilerin
tespiti.
Takım ilerlemesi (gelişmesi) sürecinde esnek kararlar alabilme.
“Sıcak saat deneyimi” 6 farklı görev üzerine kuruludur ( 5 yapboz ve 1 bilmece). Her grup içinde temel
formu (4-6 üye)’dir.Gruplar kendi planlamasını (hedef belirleme, strateji ve metodoloji) yapar, ve amaca
ulaşmak için 1 saatleri vardır. Çalışmaların başlayıp bitmesi ortalama 2-2½ saat sürer.
Bu çalışmada , katılımcıların ve takımların deneyimlediği sosyal beceriler ve normlar üzerine
odaklanabilirsiniz.
Hedef: “Sıcak saat deneyimi” aşağıdaki alanlardan bir yada daha fazlasını odaklanmayı destekler:
• Planlama, takip ve bir strateji geliştirmek
• İletişim
• Güçlü yönlerini keşfetme
• Öğrenme sürecinde (bilgi ve beceri) kişilerin birbirini nasıl tanıyacağı ve destekleyeceğini görme.
• Nitelik
• Yönetim
• Baskı altında çalışma becerisi
• Kordine hareket edebilme
• Durumsal liderlik
• Organizasyon
• Katılımcı tutumu
Nasıl çalışır?
Katılımcılar (4 yada 6 grup) a ayrılır. Katılımcıların aynı okuldan olmasına özen gösterin.
Page
48
Amaç 1 saat içinde her bir gruba verilen yapbozları ve bilmeceleri yapabilmek. Her bir gruba içinde aynı
malzemeler olan oyun setleri verilir. Her grup kendi planlamasını yapar ve kendi strateji ve yöntemlerini
belirler.
Planlama aşamasında kimsenin problemi çözmeye başlamadığından emin olunuz.
Planlama zamanı boyunca, seçilmiş liderle grubun amaçlarını ve stratejilerini konuşunuz.
Eğer grup minimum skor amacına ulaşamamışsa, ne yaptıklarını sorunuz. Örneğin, bir kaç grup amacını
"Biz verilen sürede olabildiğince çok görev tamamlayacağız." gibi bir şey belirlemiştir, fakat bu amaç
ölçülememiştir.
Page
49
Malzeme:
“Sıcak saat deneyimi” kullanımı kolaydır. Değerlendirmesi kısa sürer.
• 5 yapboz 1 bilmece and destek material vardır.
•Oyun yönergeleri kullanım kulavuzunda açıkça anlatılmıştır.
•Formlar
•1 çanta
Okullarda Bütünleştirme
Konu: Bütünleştirme eğitimi bir insanlık hakkıdır. Bütünleştirme eğitimi toplumda duyarlığı artırır.
Ancak bütünleştirme eğitiminin içeriğinin ve değerlerin tam anlaşılmaması; uygulamayı imkansız hale
gelebilir. Bu yüzden bütünleştirme eğitiminin temel esasları hem öğretmenlere hem de velilere
anlatılmalıdır.
Hedef: Katılımcıların bütünleştirme eğitimi ile iligili bilgi sahibi olmaları
1. adım: Katılımcılara aşağıdaki video izletilir.:
INCLUSION - https://www.youtube.com/watch?v=Y74xmAW7wRA
Daha sonra İskoçya Eğitim Sisteminde bütünleştirme örneği videosu izletilir:
http://www.journeytoexcellence.org.uk/videos/pentlandarightsrespectingschoolmp4.asp
Süre: 15 dakika
2. Adım:4/5’er kişilik küçük gruplar oluşturulur. Bütünleştirme Eğitimi için 10 neden nedir. Gruplardan
bu nedenleri tartışmaları istenir. (http://www.csie.org.uk/resources/ten-reasons-02.pdf)
Aşağıdaki bilgilerden yaralanabilirsiniz.
Page
Kapsamlı eğitim üzerine bir sonuca varmak için bir araştırma yapılır. Niçin? ve Nasıl?
Süre:Maksimum 15 dakika
Adım 4: Video ile final yapılır: "Music and folklore in function of social inclusion/Sosyal gelişimde
müzik ve foklor" Izviđačka družba tarafından organize edilen Hırvatistan merkezli Polonya’dan
Towarzystwo Muzyczne "Bałałajki" ortak olduğu bir gençlik projesidir. Projenin amacı Avrupa
50
İnsan hakları
1. Tüm çocukların yaşıtlarıyla ve beraberce eğitim alma hakkı vardır.
2. Verilen eğitim engelli çocuğun toplumla bütünleşmesini ve bireysel gelişimini sağlamalı ve
onu istihdama hazırlamalıdır.
3. Makul düzenleme sağlanmamasını, başka bir ifadeyle, engelli çocuğun engelinden
kaynaklanan bireysel ihtiyaçlarının gözetilmemesini de ayrımcılık olarak tanımlamıştır.
4. Engelli çocukları normal yaşıtlarından ayırmak için hiçbir yasal neden yoktur. Çocuklar
birbirlerine aittir.
İyi Eğitim
5. Yapılan araştırmalar bütünleştürme ortamının tüm öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimine
katkı sağladığını göstermektedir.
6. Engelli öğrenciler normal okul ortamlarında özel özel eğitim okullarına oranla daha iyi eğitim
alabilirler.
7. Verilen destek ve sorumluluk, kapsamlı eğitim, eğitim kaynakların daha etkili kullanımıdır.
Toplumsal Duygu
8. Ayrıştırma çocuklara korku önemsememe ve çeşitli önyargıları öğretir.
9. Bütün çocukların ilişkilerini geliştirmeleri için onlara yardımcı olur.
10. Bütünleştirme eğitiminin korkuyu azaltma, arkadaşlık, saygı ve anlayış oluşturma potensiyeli
vardır.
Gruplara tartışmalar sırasında not alabileceklerini söyleyin
Süre: Bu adım için süre 60 dakikadır.
Adım 3: Gruplar toplanır ve yorumlarını yazdıkları kâğıtları paylaşmaları istenir.
Süre: Bu adım için süre 60 dakikadır.
değerlerini, kültürel çeşitliliği, fırsat eşitliğini kültürlerarası öğrenmeyi müzik yoluyla öğrenmeyi ve
geliştirmektir. Bu amaçla proje kapsamında her iki ülkeden 40 genç Hırvatistanın Prvić Luka Prvić
adasında 5 -18, Ağustos 2012 tarihleri arasında birlikte kamp yapmışlardır.
Daha fazla bilgiye aşağıdaki link adresinden ulaşabilirsiniz.
: http://eacea.ec.europa.eu/youth/index..
Süre: 15 dakika
Page
51
Toplam süre: 45 dakika/2 saat
Okul- Toplum- Aile İşbirliğini Güçlendirme
Konu: Aileleri okula dahil etmek önemlidir. Araştırmalar, aile katılımının öğrenci davranışlarını,
devamlılığı ve başarıyı artırdığını göstermektedir peki okullar ailelerin katılımını nasıl sağlayabilir. Bu
bölümde bu konu işlenecektir.
Etkili iletişim okul aile işbirliği için önemlidir. Bu el kitabında bulunan tüm etkinlikler bu temel
üzerinde değerlendirilmektedir. (İletişim modülüne bakın).
Amaç: Okul yönetimi ve aileler yönetimi ve işleyişten sorumludurlar bu çalışmada aile eve okul arasında
güçlü bir işbirliğinin nasıl kurulacağı üzerine genel bir strateji geliştirilir.
Kullanılan metod: Gelecek Çalıştayı olarak adlandırılır.
Gelecek Çalıştayının Temel Adımları:
 Sistem içinde yaşanan aksaklıklar ve sorunlar belirlenir.
 Gelecekte işbirliği nasıl olmalıdır? sorusunun cevabını bulmak için bakış açıları oluşturmak. Hayal
Aşaması
 Hayal aşamasında ortaya çıkan fikir ve çözümerin uygulanabilirliğini tartışmak.
 Çeşitli gelecek vizyonları, engelleri ve kısıtlamaları dayanabilen gelecek stratejileri geliştirmek.
 Çalışma dört aşamada gerçekleşir:
1. Hazırlık Aşaması
2. Eleştiri/tartışma Aşaması
3. Hayal (fantezi) Aşaması
4. Uygulama Aşaması
Her adım için genel yordamlar vardır.gelecek çalıştayında uygulama sürecinde, kolaylaştırcı bir takım
yöntemlerler uygulanabilir
Hazırlık Aşaması – Planlama, temel kurallar ve zamanlama
1. Çalıştatın amacı belirlenir: Problem durumu nedir?
2. Paydaşlar kimlerdir belirlenir.
3. Paydaşlar çalıştaya davet edilir.
4. Paydaşlardan çalıştaya gelmeden önce hazırlık yapmaları istenir.Örneğin eğer okulun fiziki yapının
değişmesi çözüm olarak sunulacaksa yapının nasıl olmasının planlanması.
Page
Tartışma aşaması – Şu anki sistemin tartışılması.
Workshop (çalıştay) amacını belirlemek, kuralları koymak ve günü proglamama
1. Grup içinde etkileşimi arturmak için ısınma oyunları düzenlenir.
2. Beyin fırtınası tekniği kullanarak belirlenen problem tartışmak. Örneğin katılımcılardan yapışkanlı
kağıtlara problemleri yazmalarını ve daha sonra duvara asmalarını isteyebilirsiniz..
3. Benzer fikirlere sahip kişiler küme oluştururlar.
52
Başlangıç:
Süreç yönetiminden sorumlu olan en az bir kişi olmalıdır.
Katılımcılarla girişte neden burada oldukları ve sürecin nasıl işleneceği hakkında genel bir bilgi
verilir.Okul –toplum-aile işbirliğinin önemi üzerinde durulur Araştırma sonuçlarından alıntılar
yapılabilir. Aile katılımının okul başarısını nasıl etkilediğinden bahsedilir. Proje sayfasında yer alan
öğrenci görüşeri videosundan yaralanabilinir.
http://bsrs.eu/about/project-mobilities/3rd%20Meeting%20in%20Graz%20AT.html
4. 3-5 kişilik küçük gruplar oluşturulur. Onlardan problemin ne olduğunu ortaya koymaları ve çözüm
önerilerinin neler olacağı üzerinde tartışmaları istenir.
Fantazi (hayal )Aşaması – gelecek vizyonu
1. Her grup gelecekteki toplumla ilgili bir hayal oluşturur. Bu aşamada farklı teknikler uygulanabilir.
Örneğin senaryo yazılabilir.
2. Sunumlar yaptırılır.
Uygulama Aşaması
1. Uygulanabirliklerini belirlemek için hayal aşamasındaki fikirlerin analizi yapılır.
2. Bu fikirlerin uygulanmasını engelleyebilecek sınırların üstesinden gelmek için yollar önerilir.
3. Uygulama planı hazırlanır.
Page
53
Takip
Gruplar planlarının sunumlarını yaparlar–
Ayrıca, aileler ve okul arasında güçlü bir ilişki oluşturmak için devam etmekte olanuygulamayı
etkilemek ve devamlılığı sağlayabilmeyi mümkün kılan web sayfası, blog,facebook, internet ve benzeri
iletişim yöntemlerinin kullanılması önerilir.
AİLE – ÖĞRENCİ- AİLE İÇİN EĞİTMEN EL KİTABI
Page
54
Sosyal Değerler Modülü, öğretmenlere öğrencilere temel hak ve sosyal değerleri anlatabilecekleri ve
okuldaki günlük hayatta uygulayabilecekleri bilgiler içeren bir el kitabıdır. 8 bölümden
oluşmaktadır.Öğretmenler sık sık insan hakları eğitim ve vatandaşlık için uygun eğitim kaynaklarını
bulmak için çaba göstermektedirler.Mevcut var olanla kalite ve konunun içeriği açısından farklılık
göstermektedir.
Gelecekte bu modülü e-öğrenme materyali olarak geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
DESTEKLEYİCİ MALZEME CD+PPT
Teşekkür ederiz.
Modül 1
http://www.ibe.unesco.org/filea
dmin/user_upload/Curriculum/S
EEPDFs/audigier.pdf
Modül 2
http://www.ed.gov/sites/default
/files/road-map-call-toaction.pdf
http://www.coe.int/t/dg4/educa
tion/edc/resources/resources_fo
r_teachers_EN.asp
Page
55
Advancing Civic Learning and Engagement in
Democracy. A Road Map and Call to Action
US Department of Education, 2012
MODÜL 3
Page
56
KÜLTÜRLER ARASI İLETİŞİM
Index of Contents
Farklı Bir Dünyada Avrupa ......................................................................................................................... 55
Azınlık Sorunları ..................................................................................................................................... 56
Göç Sorunları .......................................................................................................................................... 57
Küreselleşme Sorunları ........................................................................................................................... 57
Kültür ne demektir? ..................................................................................................................................... 58
Alt kültür ................................................................................................................................................. 59
Kültür – buzdağı ...................................................................................................................................... 59
Ayrıcalık ...................................................................................................................................................... 60
Klişe ve Önyargılar ................................................................................................................................. 60
Ayrıcalık .................................................................................................................................................. 60
Ayrıcalığın işaretleri ................................................................................................................................ 60
Ayrıcalıkta kesişme ................................................................................................................................. 61
Irkçılık ..................................................................................................................................................... 61
Cinsel Ayrımcılık .................................................................................................................................... 62
Homofobi ................................................................................................................................................ 63
Yabancı Düşmanlığı ................................................................................................................................ 63
Kültürlerarası öğrenme nedir....................................................................................................................... 63
Okuldaki Kültürlerarası Öğrenmenin İlkeleri: Kültürlerarası Öğrenmede Unesco Rehberi ....................... 64
Müfredat ...................................................................................................................................................... 69
Modül 3.1: Avrupada Kültürlerarası Farklılık....................................................................................... 69
Modül 3.2: Avrupada Kültürlerarası Farklılık ..................................................................................... 70
Modül 3.3: Hoşgörüsüzlükle savaşma ................................................................................................. 73
Modül 3.4: Kültürlerarası Diyalog ...................................................................................................... 76
Terimler Sözlüğü ......................................................................................................................................... 78
Page
57
Kaynakça ..................................................................................................................................................... 80
Farklı Bir Dünyada Avrupa
“Farklılıkta birleşmek Avrupa Birliği’nin resmi simgesidir. Avrupa Komisyonuna göre bu simge
Avrupa Birliğinde yaşayan insanların barış ve refahı için farklı kültürler, gelenekler ve dillerin Avrupa
Birliği üzerinden Avrupa kıtası için önemli bir varlıktır.
Avrupada barış ve denge için, ulusal azınlıkları farklı dil, din kültür ve etnik kimlikleri koruyarak
sağlanır.
AB’nin şu anda 28 üyesi bulunmaktadır.
Uzmanlara göre AB’nin büyümesinden ve göç almasından dolayı 23 resmi dilin bulunduğu ve
bunun yanı sıra farklı etnik geçmişi olan azınlık ve göç topluluklarının yüzden fazla dil konuştukları
tahmin edilir.
Bu nedenden çevremizin çok hızlı değiştiğine ve farklılaştığını söyleyebiliriz. Farklılık ekonomik
sosyal ve siyasi yönlerden oluştuğu için bunları yeterli olacak şekilde geliştirmeye ihtiyaç vardır.
Ancak artan kültürel farklılıklar yeni sosyal ve siyasi sorunlar meydana getirebilir. Bunlar
hoşgörüsüzlük tek tip ırkçılık yabancı düşmanlığı şiddet ve ayrımcılığana sürükler ve bu ulusal ve
yerel barışı tehdit eder. Farklı sosyal geçmişe sahip insanların dialogları şiddete ve reddetmeye karşı
bir panzehirdir. Bu aynı ve en temel demokratik görüşme yöntemidir. Amacı farklılıklara rağmen barış
içinde yaşamayı sağlamaktır. Uluslararası kültürel görüşmeler insan haklarına, demokrasi ve hukukun
korunmasında bir araçtır.
Tarih boyunca Avrupa zengin kültürel farklılıklar geliştirmiştir.
Genel bir bakış için bu kitap farklılık göç kültürel teoriler ayrımcılığa karşı stratejiler hakkında bilgi
verir. Ve eğitimcilere bir grup öğretmen öğrenci ve ebeveynlerle farklılık ve ayrımcılığa karşı olmanın
farkındalığını öğreten aktiviteleri sunar.
Kitabın sonunda en önemli terimleri açıklayan bir sözlük bulunmaktadır.
Azınlık Sorunları
Page
AB değerlerinden biri ise azınlık olarak yaşayanlara saygı göstermektir. Bu değere AB antlaşmasının
ikinci makalesinde rastlanır.
Avrupa’da yaşayan en büyük azınlık grubu Romenlerdir. Bir ulusu olmayan azınlık gruptur.
Avrupa’daki Romen topluluğunun on milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor. Avrupa’nın her
tarafında bulunan Romen topluluklarının farklılıkları üzerine kesin bir veri yoktur.Birçok ülkede etnik
58
Azınlık grupların tanımı özel durumlara göre değişebilir. Ama genelde çoğunluk gruba ya da tüm
nüfusu oluşturmayan alt gruba ya da siyasi veya ekonomik gücü baskın toplumdan daha az olan
kastedilir.
Sosyo ekonomik bağlamda azınlık terimi nüfusu daha az olan etnik gruplardır.
Irkçılık kriterleri azınlıklar için dil ,din, kültür ,yaşam tarzı ve milliyettir. Bu gruplar için BM ve diğer
uluslararası kuruluşlar azınlık hakları koymuşlardır.
Etnik grup üyeleri dışarıdan fark edilebilen, belli bir ırk ulus dil ya da dini kaynağa göre kültürel
gruptur. Eğer sayıları az ise ve kendi ulusal devletleri yoksa o zaman etnik azınlıklardır.
Ulusal azınlık kendi memleketinde yaşamayan etnik gruba başka bir ulusta yaşıyor ise ulusal azınlık
denir. Örneğin Macarların Romanya’da yaşaması gibi.
Azınlık grupları kendi dilleriyle kendi okullarında kendi sectikleri okul kurullarıyla eğitim görme
hakkına sahiptirler. Örneğin İsviçre’de Fransızca konuşan vatandaş gibi.
kayıtları yasaklanmıştır.Diğerlerinde ise resmi istatistikler,etnik köken ya da kimlikleri hakkında bilgi
verilmemiştir.Avrupa’ya göç etmiş azınlık grupları unutmamak çok önemlidir.Diğer bölüm bu
konuyla ilgili bilgi verecektir.
Göç sorunları
Uluslararası göç kuruluşu, göçü bir kişinin ya da bir grup kişinin ya uluslararası ya da eyalet içinde
sınır geçmesi olarak tanımlar. Bu bir nüfus hareketidir. Bu insanların hareketlerinin sebepleri irtica,
ekonomi ya da başka amaçlardır. Buna aileyi birleştirmek de dahildir.
Uluslararası göç kuruluşunun tahminine göre yaklaşık 214-220 milyon insan farklı durumlarda
tanımın belirttiğine göre göçmen sayılmaktadır.
AB ekonomik refahı ve demokrasisi yüzünden göç edenlere çok cazip gelmiştir. AB için
farklılıklarımızı zenginleştirmek için yine farklı bilgi beceri ve geçmişe sahip olan göçmenleri almak
önemlidir.2011 Yılı boyunca 1,7 milyon göçmenin AB dışındaki ülkelerden geldiği tahmin edilir.
.
Küreselleşme sorunları
Küreselleşme dünyadaki ülkelerin küresel ekonomisini geliştirmesi için etkileşim sağlayan bir
sistemdir. Küreselleşme dünyadaki ekonominin ve toplulukların birleşmesidir. Küreselleşme
teknoloji ekonomi siyasi ve kültürel değişimleri iletişim ulaşım ve altyapı sistemlerinin
gelişmesini mümkün olur.
Küreselleşme tanımında kuzey ve güneyi hiyerarşik farkındalığı anlamak önemlidir.
Güneydeki sömürgeciliğin tarihine baktığımızda; küresel pazara katılmak için eşit olmayan
haklara sahip oldukları görülür. Her yıl dünya sosyal forumu bu konuyu tartışmak üzere
uluslararası konferanslar yapılmaktadır.
Avrupa seviyesindeki hiyerarşik ve ekonomik eşitsizlik doğu ve batı ülkelerinde de görülür.
Avrupa bölge politikalarının amacı Avrupa’daki farklı bölgelerdeki eşitsizlikleri
birleştirmektir. Doğuyu ve batıyı birbirlerine yakın büyütmektir.
Küreselleşmenin bu durumlarına karşı uluslararası pazarlarda ve sistemlerde sosyal
farklılıkları ve kültürlerarası görüşme becerisine sahip insanları çalıştırmak önemlidir. Daha
derinlere inmeden önce kültüre ve anlamına yakından göz atmalıyız.
18
Source: http://geert-hofstede.com/national-culture.html URL [07.03.2014]
Page
“Kültür aklın grup ya da grup üyelerini birbirinden ayırt etmesi için ortaklaşa programlanmasıdır.”
(Geert Hofstede)18
Kültür farklı insanların birbirleriyle etkileşim şeklidir, kültür sabit değildir, bir kere yazılıp
herkes için uygulanamaz, aksine sınıf, cinsiyet, eğitim gibi değişik etkileşimlerden oluşan
dinamik bir süreçtir.
59
Kültür Ne Demektir
Bu durumda kültür, inanç, davranış ve bir grup insanın yaşam tarzı olarak özetlenebilir.Kültür
sosyal olarak yapısallaşır ve insanların etkileşimleriyle oluşur.Kültürün sabit olmadığını ve
sürekli değişiklik gösterebileceğinin farkında olmak gerekir.
Farklılık ilkesine rağmen Avrupadaki çoğunluk kültürü ve azınlık kültürü arasındaki ilişkinin
bu zamanda doğal olarak olumlu bir eşitlik sergilediği sonucuna varılamaz.
Tabi ki sınıf, cinsiyet, gelir, eğitim geçmişi, sosyal içerik gibi konular gruplar arasındaki
hiyerarşinin oluşumunu etkiler.Birbirinden farklı insanların bulunduğu toplumlarda bir gurup
diğerinden daha büyük ve güçlü olabilir.
Bir gurubun çoğunluk olabilmesi için baskın kültüre sahip olması gerekmez.Güney Afrika’da
Avrupa kökenli beyaz Afrikalıların dört katı kadar siyah Afrikalı vardır.Ancak ırkçılık
etkilerinden dolayı beyaz nufus siyasi ve ekonomik güce sahiptir. 1948-1991 yılları arasında
beyaz Afrikalılar baskın kültür olmuşlardır.19
Alt Kültür
Alt kültür baskın kültüre karşı değil ancak onlardan farklı yaşayan bir kültürdür. Alt kültür
kültür içinde yaşayan kültürdür.Örneğin,Yahudiler maddi manevi özellikleriyle baskın olup
Amerika’da büyük bir alt kültürü oluşturur.Din alt kültürü tanımlayan tek görüş değildir:







Iş,
Maddi durum,
Siyasi görüş
Cinsel tercih,
Yaş,
Coğrafi konum
Hobiler alt kültürü tanımlar 20
Kültür- Buz Daği
19
20
Source: http://www.sparknotes.com/sociology/society-and-culture/section6.rhtml URL [07.03.2014]
Source: http://www.sparknotes.com/sociology/society-and-culture/section6.rhtml URL [07.03.2014]
Page
Su çizgisinin çok derinliklerinde bir kültürün öz değerleri vardır.Bunlar ilk önce neyin
iyi,doğru ,tercih edilen ve kabul edilebilir olduğu gibi ,neyin kötü,yanlış ve kabul edilemez
olduğunun öğrenilmesidir.Birçok durumda farklı kültürel durumlar dürüstlük saygı ya da aile
gibi öz değerleri paylaşırlar.Ancak günlük hayatta çoğu kez farklı durumlarda farklı şekillerde
ve davranışlarda yorumlanır.
Sonuç olarak bu iç güçler görülebilir davranışlar olarak;örneğin kullanılan kelime ,yapılan
hareket olarak ve yaptığımız iletişim olarak karşımıza çıkar.Bir kültürün öz değerlerinin hızlı
ve kolayca değişmediğini bilmeliyiz.Bu değerler bize nesilden nesile kurumlar tarafından
aktarılıyor.Bu kurumlar bizi eğiten ,güçlü kuvvetlerdir.Buna rağmen sistem değişebilir ya da
okullarda yeni metodlar benimsenebilir,genel ve normal tanımlar geçmişimizi ve kültürümüzü
60
Bir buzdağında suyun üzerinde görünen kısım gerçekte sadece büyük parçanın küçük bir
bölümüdür. Buna benzer olarak insanlar kültürün gözle görülebilen yiyecek, dans, müzik,
sanat, ayin gibi gözle görülebilen özellikler olarak düşünürler. Aslında bunlar kültürü
oluşturan dış görünüşler, fikirler, davranışlar ve değerler olarak ortaya çıkar.
21
Source: http://www.languageandculture.com/cultural-iceberg URL [07.03.2014]
Page
61
değiştirebilir.Bu yüzden buzdağına benzer kolayca tanımlayıp gördüğümüz ya da derinden
incelememiz gereken ,analiz yapmamız gereken öz değerlerimiz vardır.21
Ayrıcalık
KLİŞE VE ÖN YARGILAR
Klişe bir gurup insanı ve o guruba tanımlanan karakteristik özelliklerinin genellenmesidir. Bu
sınıflamalar olumlu ya da olumsuz olabilir.Örneğin,klişe milletler cana yakın ve ya soğuk
olarak bilinebilir.
Klişenin amacı diğerleri ile etkileşim kurmaktır. Her sınıflamanın ortaklıkları vardır. Biz
onların söylediklerini doğru ya da yanlış olup olmadığına karar verir ona göre yorumlarız.
Klişeler açıkça görülebilen ve devamlılık gösteren özellikleri daha kolay fark edilebilirler. Bu
yüzden insanlar renklerine,mesleklerine göre klişelendirilirler.Çoğu zaman başka insanların
klişelerini kabul ederiz.Bu bize farklı gurup insanları kalıcı olarak anlamamıza yardımcı
olur.Klişe gurupların insanları bunu çok rahatsız edici ve haksız bir tehdit olarak
algılayabilir.Burada yine guruplar arası hiyerarşinin ne kadar önemli olduğunu söylemek
gerekir.22
Ayrımcılık
Farklı olması sebebiyle saygı gösterilmeme davranışına ayrımcılık denir.Herkesin adil
tutumlara ve saygı görmeye hakkı vardır.Ancak ayrımcılık yaptığında o kişiye bir
özelliğinden dolayı farklı davranışlar sergilenir.Birisine özelliğinden dolayı haksız ve kötü
davranılıyorsa o kişiye olumsuz ayrımcılık yapılmış olur.
İnsanların ayrımcılığa uğradığı konular ise,





cinsiyet,
engellik,
ırk,
yaş
cinsel tercihleridir.
Genelde ayrımcılık zorbalık/bullying ve rahatsızlık ile aynı manaya gelir.İnsanlara iş
yerlerinde,eğitim alanlarında,barınmalarında,devlet işlerinde ve hizmetler gibi sosyal hayatta
ayrımcılık/workplace, yapmak kanuna aykırıdır. 23
Ayrımcılık İşaretleri
22
23
Birisinin sürekli kırıcı ve saldırgan tavırlarının olması
Dalga geçilmesi
Dışlanması
Tehdit edilmesi
Source: http://changingminds.org/explanations/theories/stereotypes.htm URL [07.03.2014]
Source: http://au.reachout.com/what-is-discrimination URL [07.03.2014]
Page




62
Ayrımcılığın yapıldığını gösteren çok sayıda işaretler vardır.Bazı örnekler şunlardır:




Sürekli kendini klişe ve gerçek dışı iddialara karşı savunması
Yanlış ve kırıcı olmaya zorlanması
Bir grup insanın sana karşı birlik olması
Başkalarının görüş ve hareketleri yüzünden aşağılık hissetmesi
Eğer belli özellikler yüzünden yargılanıp kendini kötü hissetmeye veya küstürülmeye
çalışılıyorsan o zaman ayrımcılık yapılmaktadır.24
Kesişen Ayrımcılık
Kişinin ayrımcılık deneyimi birleştirici etki ve çoklu temellere dayanır. Kimliklerin eşsiz
kombinasyonlarından insanlar belli ayrımcılıklara maruz bırakılabilirler. ve bu önemli ayrımcılıktan
dolayı kişi, acı ve sosyal hayatta zarar görebilirler. Örneğin Yahudi lezbiyen anne ve aynı cinsiyetli
eşi, çocuğun annesi ya da Yahudi bir kadın olarak görülebilir. Evlilik aile durumu inanç ve cinsel
tercihleri için korunabilirler. Lezbiyen olarak bu kadın ve eşi başka Yahudi kadın ve çocuklarının
olmadığı bir ayrımcılığa maruz kalabilirler.
Benzer olarak genç siyah bir adam, siyah adam, genç adam ya da adam olarak ırk yaş ve cinsiyeti
bakımından korunabilir ve ayrımcılığa maruz kalabilir. Bunun yanı sıra ‘genç siyah adam’önemli
toplumsal kesişmeler çeşitli klişeler ve tahminler bu bağlamda ayrımcılıktır.
Örnek: müşteri hizmetlerinde çalışan siyah genç adamın terfisi inkar ediliyor.Sebebini sorduğunda ise
onun yaklaşımının var olan müşteri yapısına uymadığını söylediler.Birçok müşteri ve çalışan
personelinde 45 yaşını geçmiş beyaz adamlar olduğu söylendi.25
Irkçılık
Source: http://au.reachout.com/what-is-discrimination URL [07.03.2014]
Source: http://www.ohrc.on.ca/en/iii-principles-and-concepts/3-grounds-discrimination-definitions-and-scopeprotection URL [07.03.2014]
25
Page
24
63
“Kaynağına bakmaksızın ırkçılık ırkçılıktır.Görmezden gelme özür değildir.Güvensizlik mazeret
değildir.Her şekliyle ırkçlık inatla ayıplanmalıdır.” Michael Dodson, Aboriginal and Torres Strait
Islander Social Justice Commissioner, quoted in Human Rights and Equal Opportunity Commission,
Fourth Report, 1996
İnsanlara ten rengi veya geldikleri yere göre kötü davranıldığında ırkçılıktır.Bizim toplumumuzda
ten renklerine eşit davranılmadığını biliyoruz.Irkçılık sadece bir kişiyi değil bir gurup insanı
aşağılayan bir sistem olduğunu biliyoruz.Irkçılık,İnsanların ten rengine ,kültürüne ve etnik geçmişine
temel alarak daha güvenli bir çevre oluşturması için ortaya çıkan toplumsal bir hatadır. Tamamen
farklı bir ülkeye taşınan yeni gelenlerin üstesinden gelmeleri gerken çok fazla mücadeleler
vardır.Diğer insanlar ve hatta polisten rahatsızlık duymak zorunlulukların bir parçası olarak tecrübe
edilmemelidir.
Örneğin,parkta oturan iki gurup gençten polisin yerli gençleri mi ,yoksa beyaz olan gençleri mi
sorgulayacağı.Çoğu kez bu cevap yerlilerdir. Onları daha yakından ve uzun süre izler.Bu yerli gurup,
hukuk sisteminde hakim,avukat gibi kişiler tarafından tanındığından hukuk sistemindeki cezanın
ağırlığı daha fazla olur.Hatta kefalet bulmalarında bile zorluk çıkarılır.Medyanın da bu konuda rolü
büyüktür.Eğer tv ve gazetelerde aynı gurubun işledikleri belli suçlar sürekli yayınlanırsa bazı insanlar
bu mesajları düzenli olarak alırlar.Bu yerlilerin ve yeni gelenlerin çoğu kez karşılaştıkları bir
deneyimdir.

Kanada’da beyaz renkliyseniz farklı ten renklilerden daha kolay bir hayat sürer,bu güç için
çaba harcamadan ayrıcalığa sahip olursunuz. privilege.26
Cinsiyet Ayrımı
Cinsiyet ayrım, cinsiyete ve ya algılanan cinsiyete göre yapılan muameledir. Hala kadın erkek
eşit sahip değildir. Çok uzun bir yol almamıza rağmen daha gidilmesi gereken uzun bir yol
vardır.Cinsiyet ayrımından bahsederken çoğu kez sadece kadınlara karşı yapıldığını
görürüz.Tüm kızların ve kadınların özgürlükleri şöyle olmalıdır.
All girls and women everywhere should have the freedom for example to:
 Tecavüzden uzak yaşamalı sexual assault;
 Doğum kontrolu birth control;
 Her zaman hamilelik ve sekste vücutlarının kontrolü onlarda olmalı (pregnancy ve sex);
 Başkalarının baskısı olmadan kürtaj, evlat edinme ve ebeveyn olmayı seçebilmeli abortion,
adoptionve parenting ;
 Eşit işe eşit para almalı;
27
 Her zaman saygı ve itibar görmeli.
Youtube da da cinsiyet ayrımı ile ilgili eğitici videolar bulunmaktadır.28
Homofobik
Homofobi bir kişinin cinsel yöneliminden dolayı o kişiye kötü davranılmasıdır sexual orientation. Acı
bir şekilde bizim toplumumuzda birisi gay ,lezbiyen,bisexüel olarak tanımlanmışsa taciz görebilir.gay,
lesbian, bisexual, transgender, veya two-spirit,. Bu davranış genellikle gay olmanın yanlış olması
inancından ortaya çıkar.Aslında bu doğru değildir.Bir kişinin birden bire tamamen değişip gay olmaya
karar vermesini anlayabilir misiniz?
İnsanlar istedikleri kişilerle beraber olmaya, istedikleri cinsiyetle taciz görmeden yaşamaya hakları
vardır. Bizim toplumumuzda kelimelerin gücünü ve onların ne kadar kırıcı olabileceğini bilmiyorlar
Örneğin,çoğu kez insanların ne kadar eşcinsel dediklerinde olumsuz bir şeyden bahsettiklerini
anlarız.Aynı şekilde gerizekalı da olumsuzluk ifade eder.Eğer zeka ile ilgili bir sorun yaşayan
varsa bunu üzerine alınır ve çok kötü hisseder.
Yapılması gereken insanların kötü hissetmeden ve tacize uğramadan yaşaması için güvenli ve
huzurlu bir ortam hazırlamasıdır.29
Page
Source: http://teentalk.ca/issues/appreciating-diversity/discrimination URL [07.03.2014]
28
Listen to Laura Bates. Founder of the award-winning EverydaySexismProject. talking about sexismexperiences and giving a speech http://www.youtube.com/watch?v=LhjsRjC6B8U URL [07.03.2014]
29
27
64
26
Etnik Ayrımcılık
Tek tip ve ayrımcılıkta birinin kendisini diğerinden üstün görmesidir. Bu azınlık çoğunluk
ilişkilerinde daha çok görülür-.30
Kültürler Arası Öğrenme Nedir?
“Eğitim insan hayatının farklılıklarını tanıyan ve saygı gösterendir.Kültürler arası öğrenme öğrenciye
insanların doğal olarak dünya görüşlerinin olduğunu ve bu konuda duyarlı olmaları gerektiğini
gösterir.Bu öğrenme eşitlik, insan hakları,haksız ayrımcılığı ve eşitlik üzerine kurulan değerleri veren bir
eğitimdir.”
Kültürler Arasi Öğrenmenin Amaci
 Modern toplumlarda kültürlerin daha iyi anlaşılması
 Farklı kültürlerden olan insanların iletişimi
 Kültürel farklılıklara esnek davranılması
 Sosyal etkileşimde daha iyi bir kapasiteye sahip olmak ve toplumun tümünü tanıma
 İnsanlık mirası.31
Kültürler arası öğrenme kültürler arası görüşmelerle olabilir. Bu görüşmelerin bireylerin farklı etnik,
din,kültür,dil geçmişleri olan gurupların karşılıklı saygı çerçevesinde fikir alışverişleridir.
Kültürler arası öğrenmeye okulda uygulamak için aşağıdaki özelliklere dikkat etmek gerekir.
Kültürler arası eğitim etnik kökenine bakmaksızın tüm öğrenciler içindir.32
Kültürler arası öğrenmeye okulda uygulamak için aşağıdaki özelliklere dikkat etmek gerekir:
 Kültürler arası eğitim etnik kökenine bakmaksızın tüm öğrenciler içindir.
 Öğrencilerimiz sürekli değişen bir dünya içinde yaşadıklarından onları bu dünyay göre
hazırlamalıyız.Bu öğrenme ister baskın ister azınlık kültüründen gelsin her öğrenci için bir
eğitim tecrübesidir.
 Kültürler arası öğrenme yaşlarına bakmaksızın tüm öğrenciler içindir.Her yaşta farklılıkların
insanlar için normal olması hatırlanmalıdır.
 Diyalog ve hikaye kültürler arası öğrenmenin temel bileşkeleridir.Genç insanalara doğru
bilgileri yanlış anlama ya da klişelerle değil onlara açık görüşlerle kendi fikirleri korkuları ve
algılarını doğru ya da yanlış demeden ifade ettirtmeliyiz.
 Kültürler arası öğrenme öğrencinin gizli müfredatta doğal olarak sosyal ve görsel dünyasında
gelişir.Resmi müfredata kültürler arası fikirleri koymak gerekir.Ve okul kültüründe bu
değerleri işlemek kriterdir.Gizli müfredatı keşfederken olmayanın olan kadar önemli olacağı
unutulmamalıdır.Kültürler arası eğitim köken ve kültürle alakalıdır.Ten rengiyle değil..33
Page
You can find historical and current examples of ethnocentrism on this youtube-video:
http://www.youtube.com/watch?v=zSJFBeVFtak URL [07.03.2014]
31
Source: Council of Europe 2000: Intercultural Learning Ikit
32
Source: http://www.european-citizenship.org/repository/3_Factsheet_Intercultural_Dialogue_2008.pdf URL
[07.03.2014]
33
Source: National Council for Curriculum and Assessment (2006): Intercultural Education in the post primary
school. Enabling students to respect and celebrate diversity, to promote equality and to challenge unfair
discrimination, Dublin.
65
30
Okulda Kültürlerarasi öğrenme ilkeleri:
UNESCO kültürler arası eğitim yönergesi
66
İlke 1:Kültürler arası eğitim öğrencinin kültürel kimliğine kültürel olarak kabul eden ve herkes
için kaliteli eğitim olarak ortaya çıkar
Bu ilke aşağıdakiler doğrultusunda gerçekleşebilir:
- Müfredatı öğretme ve öğrenme materyallerinin kullanımı.
o Öğrecilerinin çeşitli bilgi ve deneyimlerine dayalı;
o Tarih bilgi teknoloji, değerler ve sosyal ekonomik, kültürel isteklerini katarak;
o Öğrencilerine kültürel miraslarını katarak;
o Öğrencinin kültürel kimliği,dili ve değerlerine saygı göstererek;
o Yerli kaynaklar kullanılarak.
- Öğretme metodlarını geliştirme:
o Kültürel olarak uygun olan gelenekleriyle birleştirilir. Örneğin hikaye
anlatma,şiir,drama ve şarkı kullanımı;
o Pratik, katılıma açık kültürel kurumlarla işbirliği içinde. Örneğin tarihi geziler ve
ziyaretler yapılması,üretken aktiviteler,toplumun sosyal kültürel ve ekonomik
ihtiyaçlarını karşılamalı.
- Kültürün gelişmeye uygun metodları değerlendirilmesi.
- Öğretilecek dil mümkünse ana dil tercih etmeli.
- Doğru Öğretmen Eğitiminin Amaci:
o Öğretmenleri kendi ülkelerinin kültürel mirasına alıştırmak;
o Öğretmenleri pratik katılıma açık öğretme metotlarına alıştırmak;
o Azınlık grupların eğitim ve kültürel ihtiyaçlarının farkındalıklarını arttırmak;
o Çoğunluk grupla birbirlerine uyuşmayan kültürlerin eğitim metot ve materyallerinin
ihtiyaclarına uydurmak;
o Sınıfta farklılık uygulamalarını öğrencinin yararına bir araç olarak kolaylaştırmak.
- Öğrenme çevrelerinin tanıtımı saygın ve kültürel farklılıklar içinde yapılmalıdır, örneğin;
o İhtiyaçların farkındalığı;
o Dini inançlara saygı;
o Okul ve toplumdaki öğrencilerin çevreleriyle eğitim sürecinin etkileşimi:
 Okulu sosyal ve kültürel aktiviteler merkezi olarak görme,
 Geleneksel sanatçıların öğretici olarak katılımı
 Öğrencilerin rollerinin kültür aracı olarak tanınması
 İçerik ve metotların geliştirilmesinde bölgeden bölgeye farklılık olması
hesaba katılarak sorumluluk dağıtılması
 Öğrencilerin ebeveynleri ve toplumun diğer üyelerinin farklı kültürel geçmişe
sahip öğretmen ve idarecilerin karar verme ve planlamaya katılması
 Eğitim programlarının uygulanmasına müfredat öğrenme ve öğretme
materyallerinin geliştirilmesi
Page
.
Page
- Eğitimde fırsat eşitliğinin garantilenmesi:
o Toplumun tüm gruplarına eşit ölçüde eğitimin ulaştırılması
o Eğitim sisteminde her türlü ayrımcılığı giderme
o Ortaöğretim ve meslek okullarındakilere eşit ve kaliteli eğitim sunma
o Özel kültürel ihtiyaçları olan çocuklara örneğin göçmen işçilerin çocuklarına
eğitim sisteminde bütünleşme önlemleri alınmalı
o Öğrenme sürecinde katılıma eşit fırsatlar sağlanmalı
o Öğrenme ayrımcı olmayan güvenli ve barış içinde olan çevrelerde sağlanmalı
o Toplumda diğerlerinden tarihi özgeçmişe göre sınırlanmış öğrenciler için özel
önlemler alınıp diğerleriyle eşit şekilde eğitimlerine devam etmelidirler.
-Müfredat, Öğrenme Ve Öğretme Metotlarinin Kullanimi:
o Var olan azınlıkların tarihleri gelenekleri dil ve kültürleri ile çoğunluk gruplara bilgiler verme.
o Toplumu bir bütün olarak görmek
o Bir ülkede kültürel olarak farklı gruplara karşı önyargıları yok etmek
o Çeşitli kültürel sistemleri farklı kültürel açılardan içine katma
o Okuma yazma ve sözlü iletişimi bir bütün olarak yaratmak ,bilgilere ulaşmak, içinde
bulundukları durumda ihtiyaçlarını karşılamak ve sosyal çevrede aktivitelere katılmak
- Uygun Öğretim Metotlari:
o Eğitim sürecinde öğrencinin aktif katılımını sağlamak
o Resmi geleneksel ve modern öğretim metotlarını katmak
o Aktif öğrenme çevresi oluşturmak
o İnsanlara güven ve kültürel beceriler ve öğrenme ortamları sağlamak
o Öğrenme sonuçlarının açık tanımı ve doğru değerlendirmesi,bilgi,beceri ve doğru
değerleri içerir.
o Doğru dil öğrenme tekniklerinde her öğrenci kendine kendi resmi ve ulusal dilinde ve
bir yabancı dilde ifade etmeyi dinlemeyi ana dilinde diyalog kurmayı kazanmalı
.
- Doğru ve kalıcı öğretmen eğitiminin öğretmenlere sağladıkları.
o Eğitimde kültürlerarası çekim günlük pratiğin sınıf okul ve toplumu derinlemesine
kapsamalı
o Irkçılık ve ayrımcılığa karşı yapılan mücadelede eğitimin rolü önemli bir farkındalık
yaratır.
o Hak temeline dayalı eğitim öğretim
o Öğrencilerin ait oldukları toplumlara göre öğrencilerinin ve toplumlarının
ihtiyaçlarının bölgesel olarak belirlenmesi, okul müfredatına karar verilmesi, onların
yeterliliklerinin değerlendirilmesi
o Baskın kültüre ait olmayan öğrencilerin öğrenme sürecine yetenekleriyle dahil
edilmesine
o Öğrencilerin farklılıklarını hesaba katmak
67
İlke II: Kültürlerarası öğrenme her öğrenciye toplum içinde aktif ve tam katılım sağlamak için
kültürel bilgi davranış ve beceriler sunar.
o
o
Metodlar ve gözlemleme, dinleme, kültürlerarası iletişim tekniklerin hakimiyeti
Açık fikirlilik devamlı ve dogru kazanımlar, değerlendirme ve metodların yeniden
tanımlanmasıdır.
Page
- Müfredatın geliştirilmesinin sağladıkları
o Kültürel farklılığın bulunuşu,kültürel mirasın olumlu değerlendirilmesi
o Irkçılık ve ayrımcılığa karşı yapılan ciddi mücadelenin farkındalığı
o Kültürel mirası tarih,coğrafya,edebiyat,dil,güzel sanatlar,bilimsel ve teknolojik dersler ile
öğretilmesi
o Başka ülkelerin insanlarını,kültür ve medeniyetlerini,yaşam tarzı ve değerlerini anlama ve
saygı duyulması
o İnsanlar ve ulusları arasındaki küresel dayanışmanın artması ve farkındalığı
o Sosyal grupların ve toplulukların birbirine karşı zorunlu olan hak ve yükümlülüklerin
farkındalığı
o Uluslar arası işbirliği ve dayanışmanın gerekliliği
o Farklı düşünce yapılarına saygı duymak
- Uygun öğrenme ve öğretme teknikleri:
o Miras,deneyim ve farklı etnik grupların kıyaslanabilen itibar,bütünlük ve öneminin katkılarının
işlenmesi
o Eşitlik taraftarı olan durumların sağlanması
o Öğretilen değerlere uymak
o 2 veya daha fazla eğitsel konularda projeler sağlamak
- Kültürel engellerin ötesinde iletişim ve işbirliği becerilerinin kazanımları ve başkaları ile
işbirliğinde olma:
o Öğrenci,öğretmen ve diğer eğitimcilerle farklı ülkelere ve çevrelere düzenli ve
doğrudan değişim yapılması
o Ortak sorunlara farklı ülkelerin,kurumların hazırladıkları projelerin uygulamaları
o Aynı amaca yönelik çalışmalar yapan öğrenci ve öğretmenlere uluslar arası bir
iletişim ağı kurulması
o Kararlılık ve arabuluculuk ilişkilerinde kazanım.
- Yabancı dil öğretimi ve öğrenimi kültürlerin yabancı dil öğrenmedeki güçlü bir bileşenidir.
- Uygun öğretmen eğitimi ve kalıcı profosyenel gelişimindeki yaratıcılığın amacı:
o Kişinin farklı olma hakkının kültüğrel farklılığın olumlu değerlerinin farkındalığı
o Bölgesel topluluklara ve bilgi sistemleri dil ve sosyal pratikler öğrenme sürecinde kişinin
ulusal bölgesel ve küresel topluluklar kurmalarında önemli bir rol oynar.
o Kültürlerin doğasını daha yakından tanımak ,medeniyetlerin tarihini bilmeye dayanır.
o Etkili kültürel arası öğretme müze ve diğer kurumların ziyaretleriyle geliştirilir.
o Açık fikirlilik başkalarını tanıma ve anlama yeteneğiyle olur.
o Gözlem dinleme ve kültürler arası iletişim tekniklerinin kazanılır.
68
İlke III: Kültürlerarası eğitim tüm öğrencilere onların farklı etnik, sosyal, kültürel ve dini
gruplardan ve uluslardan gelen bireylerle dayanışma içinde olmalıdır:.
34
Source: http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001478/147878e.pdf URL [07.03.2014]
Page
69
Bu tüzükleri ve daha fazla bilgiyi UNESCO web sitesinde bulabilirsiniz.34
Müfredat:
Aktiviteler dört modüle bölünmüştür,
o Avrupa’nın farklı tarihi gelişimleri
o Avrupa’da kültürel farklılığın öğrenilmesi.
o Avrupa’daki azınlıklar
o Avrupa’ya ve Avrupa içindeki göçler.35
Module 3.1: Avrupada’ki kültürel farklılık
Konu: Avrupadaki tarihsel gelişimini hassas Amaç: Avrupa’daki tarihsel gelişimini hassas
bir şekilde öğrenme.
bir şekilde öğrenme ve tartışma
Tarih yapmak ve öğretmek, yabancı düşmanlığı milliyetçiliğe zemin hazırlar.Tarih bir kimsenin
sosyalleşmesinde ve kişilik sahibi olmasında öğretim şekli yüzünden çoğu kez kişi ve ilkeleri
hakkında önyargılara sebep olur.Kültürler arası eğitimde tarih okumak farklı bakış açılarını
desteklemeli.Asla bir doğru yoktur bu tarihte görülmüştür.
1. Tahtaya ya da kâğıtlara 1500 yılından günümüz tarihine kadar bir takvim çizin.
2. Toplu iğne ve bant hazırlayın.
Süresi yaklaşık 60 dak
Grup sayısı önemli değil
1. Her katılımcının ülkesi veya kültürü için önemli olan 5 tarih o takvime yazmak.
2. Herkes yazdıktan sonra bu tarihlerin onlar için neden önemli olduğunu ve neden seçtiklerini
sormak
Katılımcılara bu tarihleri ve olayları şaşırtıcı bulup bulmadıkları, ya da daha önceden bunları bilip
bilmedikleri sorulur. Bazı olayların sadece kendi ülkelerinin tarihlerinde öğretilmesinin sebebinin ne
olduğu tartışılır.
Topic: Avrupa içindeki kültürel farklılığı Goal: Kültürel farklılığı fark ettirmek
öğrenme
para,para,para!
İnsanlar Avrupalı olmayı miraslarını koruyarak gösterebilirler. Başka ülkelerin miraslarını merak
edebilirler. Farklılıklar aşılarak ve uzlaşarak başarılabilir.
Material:
Money, Money, Money!
Bu kimin bozuk parası
Bu sembolün anlamı ne?36,37
Yönerge:
a) Kimin bozuk parası aktivitesini dağıt ve katılımcılara hangi ülkeye ait olduklarını sor.
b)Bu tanımlamadan sonra 3.aktiviteyi dağıt, üzerinde bulunan sembolleri anlat ve fikir alışverişinde
bulun.
35
The main sources for this syllabus were: Council of Europe (1995): Education pack. Ideas, resources, methods
and activities for informal intercultural education with young people and adults, Strasbourg; Council of Europe
(2000): Intercultural Learning Tool Kit, Brussels; National Consultative Committee on Racism and
Interculturalism (2008): An education toolkit for the European Year of Intercultural Dialogue 2008. It’s amazing
what we can learn from each other, Dublin; National Council for Curriculum and Assessment (2006):
Intercultural Education in the post primary school. Enabling students to respect and celebrate diversity, to
promote equality and to challenge unfair discrimination, Dublin; Risager Karen (2012): Intercultural Learning:
Raising Cultural Awareness, Heidelberg. British Red Cross (2011): Positive images toolkit. Positive Image’s
Educators Guide: a resource on migration and development.
36
You can find the handouts on page 28 here: http://www.nccri.ie/pdf/NCCRI_IARW_2008_Toolkit.pdf
URL [07.03.2014]
37
You can find the handouts on page 28 here: http://www.nccri.ie/pdf/NCCRI_IARW_2008_Toolkit.pdf
URL [07.03.2014]
Konu: Avrupa içindeki azınlıkları tanıma.
Amaç: Avrupada’ki azınlıklar ve onların
haklarını fark ettirmek
Long standing and historical minorities in Europe
Avrupa’da yaşayan yıllar once avrupaya göç etmiş etnik grupların topluma nasıl bir kültürel çeşitlilik
kazandırdığı anlatılır.
.
 a) Sınıfı Avrupa’da ki toplulukları araştırmak üzere beşe bölün;
 Romen
 Bask
 Yahudi toplumu.
 Muslüman toplum. (Topluluklar ülkelere gore farklılık gösterebilir).
b) her grup;:
O toplumun tarihi
___Neden geldikleri
___Göçmen olup olmadıkları
___Avrupa toplumuna yaptıkları katkılar
___Avrupa’da yaşamanın olumlu ve olumsuz deneyimleri
A2 kâğıdına özetlenmeli ve sınıf içinde sunum yapmalı.
.
Konu: Göç nedir?
Amaç: Göç hareketlerini fark ettirmek
İnsanlar neden göç eder?
10 dakika:
Soruyu sor ve sebeplerini tahtaya yaz.
Öğrencilere bir aile veya bir arkadaşlarının başka bir ülkeye taşındıklarını ve sebeplerini
düşünmelerini sağla.30 dak. Filmi izle.
http://www.goodnesstv.org/en/videos/voir/47937
Filmi izledikten sonra sorular sor.:
Filmi izledikten sonra neler hissettiniz?
Şaşırtıcı gelen bir şey var mıydı?
İnsanların göç etme sebepleri nelerdir?
Bilmediğiniz terimlerle karşılaştınız mı?
Bu konu da başka izleyebileceğiniz başka filmler: http://www.goodnesstv.org/en/categories/
Modül 3.2: Kültür Ve Kimlik Öğrenme
Konu: Göç için harekete geçmek
Amaç:Göçle
tartışma
ilgili
eylemleri
öğrenme
ve
Taking Action
Dünya mülteci ve uluslar arası göçmen gününü kutlayın.BM küresel sorunlara farkındalık
yaratmak için özel günler yapmıştır.20 haziran dünya mülteci günü ve 18 aralık uluslar arası
dünya göçmen günü olarak kutlanır.Göçmen ve mültecilerin geldikleri ülkeye sağladıkları
deneyim ve katkılar tartışılır.
Topic: Faklılığı kabullenmek
Goal: Dil farklılığına dikkat çekmek ve
hatırlatmak
Farklılık Soğanı
Step-by-step
1. Katılımcılar birbirlerinin yüzlerine bakarak bir iç bir dış halka oluştururlar.(soğanı oluştururlar).
4. Halka saat yönünde döner; benzerlik ve ayrılılıklar konuşulur.
Page
3. Buldukları konuyu gurubun diğer üyelerine söyler ve onlardan benzerlikleri tahmin etmelerini ister.
1
2. Her çift (hızlı bir şekilde 2 dak) ortak bir alışkanlık ,konu,geçmiş,davranış…bulmalı ve onu ifade
eder.Örneğin,şarkı söyleme mimiklerini kullanma,kısa bir şiir oluşturma,ya da herhangi bir yemeği
tanıtma gibi
Sonuç Tartışma: eğitici yapılan çalışma hakkında genel değerlendirme ister.
Topic: Farklılığı kabullenmek.II
Goal: Dil farklılığına dikkat çekmek ve
hatırlatmak
Şemisye Oyunu:
Amaç Birisinin kendi kimliğine ve gurup içindeki farklılığını geliştirmek.Toplumda alt kurumların
nasıl oluştuğunu bulmak.
Materyal - Şemsiyeler. yoksa resimlerini kartona çiz ve getir.
7 yaş üzeri
30 dakika.
Özellikler post it (yapışkanlı kağıt) e yazılarak duvara fotografla birlikte asılır.
Page
Patatesin Faklılığı:
Hedef: Gençleri kendi guruplarının içinde farklı olmaları ve diğerlerinin onlardan farklı olmalarını
tanıma ve kabullenme.
Tüm yaş gurupları
Materyal - Herkesin bir patatesi ve kendisiyle gurur duyduğu bir fotoğrafı olmalı, post it,kalem
30 dakika
Birnci Bölüm: - Herkes elindeki patatesi ve şeklini inceler.
Sonra tüm patatesler büyük bir poşete konulur ve yere dökülür.
Herkesten kendi patatesini bulması istenir.
İkinci Bölüm: - Her katılımcı diğerlerinden farklı olan özelliğini söyler.
 Fiziksel görünüş
 Yetenek, beceri
 Kişilik
2
Yöntem
4 guruba bölün;
 Her guruba bir şemsiye, kalem ve postit ver.
 Küçük gurubun içindeki herkes ortak olan şeylerini bulur ve postite yazar ve şemsiyeye
yapıştırır.
 Bu aynı zamanda ortak olmayanları açığa vurmak için bir işarettir ve bunları kıyafetlerine
yapıştırırlar.
 ÖN YARGI=ETİKET
 Biraz zaman geçtikten sonra guruplar bir araya gelir ve bir gurup oluşturabildiklerine
bakılır.Ortak olan nelerdir? Katılımcılar ortak bir şemsiye onları yapıştırırlar.
 Bazı bireyler benzer etiketli bireylerle bir alt gurup oluştururlar ve aynı zamanda büyük
gurubun parçasıdırlar.
Tartişma:Deneyimleri Öğrenme:
 Katılımcılar gurur duydukları farkındalıkları tartışırlar.
 Oyun sırasında gurubun dışında ya da içinde olduklarında ne hissettikleri
 Belli bir guruba ait olmak için vazgeçtikleri veya kazandıkları nelerdir?
 İnsanların kendilerine verdikleri ve gurur duydukları etiketlerle başkalarınınonlara
yakıştırdıkları etiketlerin onları nasıl etkilediği.Dışardan gelenlere karşı davranışları nasıldı?
Farkılıklar kabul edildi mi?
 Katılımcılara deneyimlerini daha küçük şemsiye alt guruplarında yaptır.Geniş toplumlarda
gurupların nasıl dışlandıklarını düşünmelerini sağla.
Konu: Farklılığı Tanıma
Amaç: Ulusal Din Etnik Normların Ötesinde
Bireysel Farklılığı Tanımlama Ve Kabullenme
Üçüncü Bölüm:
 İnsanların başkalarındaki farklılıkları nasıl gördüğü?
 Bu farklılıklara nasıl davranılmasını istedikleri?
 Farklı olanlarda ne algıladığımız.korku,görmezden gelme gibi
Sorular sorarak çalışma bitirilir.
Module 3.3: Hoşgörüsüzlük İle Savaşma
Topic: Ayrımcılığı anlama ve onunla savaşma
Amaç: Günlük hayatta
önlemler alma ve planlama.
ayrımcılığa
karşı
Ayrımcılık Barometresi
Önyargıları tartışma. Konuları anlama, farkındalığı geliştirme
Grup • 10-15, or 20-30, 8-10
Materyal • flipchart; tükenmez kalem
Yönerge:
. Bir Barametre oyunu oynayacağız. Eğer sağ köşeye gidersen “aynı fikirdeyim”,sol köşeye gidersen
“aynı fikirde değilim” Görüldüğü gibi ortası yok.”emin değilim” ifadesi yok.Bu yüzden nereye ait
olduğuna karar vermelisiniz.
� Seçiminizi yaptıktan sonra; Neden orada durduğunuzla ilgili bir kaç soru soracağım. Hiçbir tartışma ve
yorum yolmayacak– Sadece insanlar anlattıklarını dinleyeceğiz.
Statements
a Bazı önyargılar yararlıdır.
b Önyargılı olmaya hakim var.
c Önyargılarım yoktur.
d Önyargılar ayrımcılığa sürükler.
Çizme Atkılarıyla 90 Dakika
Hedef:
• Sosyal ayrıcalık, birden fazla ayrımcılık ve eşit fırsatlar kümülatif etkileri analiz edilir.
Group • 15-30
o Materyal • flipchart, tahta kalemi, katılımcıların yana yana bir çizgi oluşturabilecek kadar yer
o Katılımcılara el ele tutuşup yan yana sessiz bir şekilde çizgi oluşturmaları isteyin. İleride ulaşılacak
bir hedef olduğunu söyleyin dilerseniz ödül koyabilirsiniz.
o Eğitmenler bazı kategorilerden bahseder,buna uyanlar ya bir adım öne çıkarlar ya da geriye giderler.
o Bu kategoride öne çıkılan adım toplumun avantajına olduğunu,geriye gidilen adım ise dezavantajına
olduğunu gösterir.Örneğin:Erkeksen bir adım öne çık..
o Eğer bir noktaya ulaştıkları zaman onlar diğerleri artık ellerini tutamamaya başlarsa, bırakmak
zorundalar.
o Farklı kategorileri içeren ifadeleri oluşturma: yaş, sosyo-ekonomik geçmiş, deri rengi, etnik köken,
din, cinsel yönelim,
o Birkaçını okuduktan sonra katılımcılara oldukları yerde kalmaları söylenir
Yansıma & değerlendirme
• Gerçekten aynı noktadan mı başlıyoruz?
• Hedefe ulaşamamak yeterince motivasyonun olmamasından mı?
• Dezavantaşların topllumda etkisi nedir?
Konu: Ayrımcılığı anlama ve onunla Amaç: Günlük hayatta ayrımcılığa karşı önlemler
savaşma
alma ve planlama
Zorbalıkla savaşma: Bu hafta okulunuzda zorbalıkla savaşma ile ilgili bir etkinlik
yapacaksınızlütfen aşağıda verilen bu web sayfasını ziyatet ediniz:
3
URL
Page
Anti-Bullying Alliance (2006): 50 Ideas for Anti-Bullying Week.
http://peacefulschoolsinternational.org/wp-content/uploads/50_ideas_for_anti_bullying_week.pdf
[07.03.2014]
Medya Takip
Hedef 


Irkçı davranışarın pekişmesinde medyanın rolü nedir?
Etiketlenmenin tehlikeleri nedir (kasıt olmadığı durumlarda bile)?
Medyanın toplum üzerinde etkisi nedir?
Medyanın ırkçılık ilşkisinde önemli rolü vardır.Irkçılğı toplumsal bir sorun olarak ön plana
çıkarabilir,resmi ve resmi olayan kurumların ırkçılığı toplumun içine almasını başarabilir.
Bazen ırkçılık ve toplumsal ayrımcılığın anlatımları çok tutarsız olmasına karşın,Bazı gazeteler bu
konularda oldukça hassas ve duyarlı davranmaktadırlar.
Medyanın aşagıdaki konuları nasıl tasvir ettiğine bakalım.



-göç edenler
-siyah ve azınlık etnik gruplar
-mülteciler ve sokakta yaşayanlar
Materyal – katılımcılara yukarıda bahsedilen grupların haberleri ileilgili gazete yazıları getirmelerini
isteyin yada sizde sınıfa bir kaç günlük gazete getirebilirsiniz. Age group yaş grubu- 15+
Süre - 30 - 45 dakika
Yönerge -
Konu: Kalıplaşma ile çalışma
Amaç: Kalıpların topluma yansıması
Kalıpların doğası ; Sterotipler sosyal fonksiyonu
Katılımcılar:
Katılımcıların sayısı 10-12 kişi ile sınırlıdır. Bu etkinlik tek kültürlü gruplarla daha başarılı olur.
Yönerge:
Grup 2 takıma ayrılır. Her grup bir kişinin resmini alır. ve o kişinin sürdürdüğü hayatı tahmin
etmeleri istenir
Aşağıdaki sorular sorulabilinir;
a) Adı Soyadı, Yaş
b) Meslek
c) Nerede yaşıyor
d) Medeni Durumu
e) İlgileri,Hobileri
f) Okulduğu en son kitap
g) İzlediği en son film
h) 1 milyon pound kazansa ne yapacağı
Her bir katılımcı verdiği cevapları diğer paylaşır.
Daha sonrakatılımcılar bu görevi nasıl tamamladıklarını anlatır.
4
Katılımcılarda 4-5 kişilik küçük gruplar olmalarını isteyin.
Her gruptan bir sözcü seçilecek ve 20 dakika sonunda raporu okişi okuyacak.
Daha önceden toplanmış olan gazeteleri gruplara dağıt.
Hikayenin ne ile ilgili olduğuna her grup kendi karar verecek
Haberde atılan manşetin mesajı nedir?
Haberin içeriğinin mesajı nedir?
haberde ya da başlığında duygusal dil kullanılmış mı?
Page







Zor muydu?
Resimle birleştirilen görüşlerin nerden geldiği?
Resimdeki kişi hakkındaki yargıları nerden etkilenerek yaptıkları?
Not:Resimler ünlü kişiler olmamalı,sadece yüzü ve kıyafetlerin bir kısmını göstermeli.
Duvar (bu etkinlikçok güçlü ve duygusal olabilir.)
Materyaller: Mukavva kutu küpler ,keçeli kalemler,küpleri kaplamak için kağıt
Süre: Kuralları anlatmak için 10 dak.
Yazmak için 15 dak.
Okumak için 15 dak.
Duvarı kırmak için 20 dak.
uygulama için 30 dak.

Page
Konu: Irkçılık
Amaç: Irkçiliğin Hassas Yansimasi
aim
• Irkçılığın çeşitli konularını tanımlamak,ırkçılığa karşı olan konuları gençlik değişimlerinde sunmak.
Herhangi bir grup.Gereken materyalleri Robin Sclafaninin çalışmasında bulabilirsiniz.
5
Bu çalışmada, katılımcılardan kültürel olarak azılık olanlara yapılankalıplaşmış haraket ifadelerini,
konuşmları ve nefret ifadelerini yazmalrı istedir.. Önerilen azınlık grupları aşağıdaki AfrikalıAmerikalılar dahil
 Beyaz/kapalı
 İspanyol/Latinler
 Engelli kişiler
 Asyalı Amerikalılar
 Asyalı Amerikalılar
 Kadınlar
 Erkekler Yahudi halkı
 65 yaş üstü
 Obez insanlar
 Düşük sosyo-ekonomik sahip kişiler
 Jewish People
 Arab-Americans
/göçmenler
 Others
Bu çalışma bittikten sonra, Katılımcılardan bu ifadeleri okumaları ve birlikte duvar oluşturmaları istenir.
Bu işlem bir "nefret duvarı” oluşturur Duvar yapıldıktan sonra kişiler duvarı kutu kutu kişilerin hayatını
nasıl etkilediğine konuşarak yıkarlar.
Sorular::
 Bu etkinlik sırasında ne hissettiniz?
 Aklınızda kalan nedir?
 O kelimeleri ve klişeleri söylemek size nasıl hissettirdi?
 Sizi en çok etkileyen neydi?
 Bu etkinliği kendi gruplarınıza, işe yada özel hayatınızda nasıl uygularsınız?
www.training-youth.net/site/publications/coyote/coyote05/ antiracism.htm
Tanım.:Bu belge Avrupa komisyomu ve farklı kuruluşlar tarafından ırkçılık ve ırkçılığa karşı gençlik
değişim lerini konu alır.Bu çalışmanın tek amacıgençliğin ırkçılıkla ilgili geçerli çalışmalarıdır
“The ultimate goal of this study is to provide practical insight and theoretical validity for the anti-racism
work of youth.”
further info/source
Module 3.4: KÜLTÜRLERARASI DİYALOGLAR
Topic: Kültürlerarası yanlış anlamaların Goal: Kültürlerarası yanlış anlamaları geldikleri
öernekleri ile çalışmalar
geçmişe göre değerlendirmenin çözüm yollarını
bulma
Topic: Talimatlar:
1.Aşamada katılımcılara kendi anadillerine çevrilmiş çeşitli ülkelerin atasözleri verilir.Bazı çeviriler çok
değişik gelebilir çünkü atasözleri kültürlere ait dir ve o kültürün değerleri ile benimsenmiştir.Bu yüzden
oları tam anlamı ile çevirmek mümkün değildir.Örnekler:
Düzen olmalı.(ALMANYA)
-Acele iş ustayı utandırır.(BULGARİSTAN)
-Erken yatmak insanı sağlıgı,zengin ve zeki kılar.(İNGİLTERE)
-Akrabalarınla gül eğlen ama alışveriş yapma.(ALMANYA)
-İş kurt değildir ve ormana kaçmaz.(RUSYA)
-9 ebe sakat çocuk.(BULGARİSTAN)
-Tutkunun sonu pişmanlığın başlangıcıdır.(FRANSA)
-Bir adamdan şüphe duyuyorsan işe alma,işe alıyorsan şüphe duyma.(ÇİN)
-Bir çocuğu büyütmek tüm köyü kapsar.(AFRİKA)
-Aklınla bir tarlayı süremezsin.(İRLANDA)
-Yarım doğru tam bir yalandır.(İSRAİL)
-Duvarı arkasında da kulak vardır.(ÇİN).
Katılımcılar atasözlerini tartışır ve onların altında yatan değerleri hatırlar.Anlamada zorluk çekilen
atasözleri var ise bunun sebebleri araştırılmalıdır.Kendi anadiller ile de karşılaştırma yapılmalıdır.
2. aşamada karışık kültürlü gruplar oluşturulur.Eşlerden birisi kendi anadilinden bir atasözünü eşine ortak
olan dilde anlatmaya çalışır.Bunu ek bilgiler vererek yapar .Ne zaman söylenir,neden,kime söylenir.
Bu etkinliğin en önemli amacı katılımcılara farklı kültürel değerlerin anlaşılması.
NOT: Bu çalışmanın en önemli hedefi, kültürel değerleri çeşitliliği katılımcıların anlayışı ilerletmek
ve genel değerler üzerinde spekülasyon için onları teşvik etmektir. Ancak bu gibi kısa bir çalışma
değil beklenen verim gerçekşeşmiyebilir.
Page
Group • variable size
material needed • none
Yönerge
o Katılımcıları dört ya da beş gruba ayırın. Her gruptan bir kişi sınftan dışarı çrkar. Grubun
diğerleri kendi aralarında özel bir parola oluştururlar.Bu parola fiziksel bir parola olmalıdır.(elini
burnunun üstüne koymak gibi)
o Dışarıdaki katılımcı tekrar içeri girer ve grup iyelerini gözlemlemeye başlar.The outsider reenters the room and starts a careful observation of the group, who are following the agreed
strategy.bu arada grup üyeleri aralarında konuşurkrn arasıra karar almış oldukları kodu
6
Topic: Kültürlerarası diyalogların pratik Goal:
Kültürlerarası
diyalogların
pratik
uygulamaları
uygulanması
25 dakikada kodu kırmak
Amaç
• Bu küçük grup lar için olan etkinlikte her gruptan bir üye diğerlerini dikkatle gözlemler.Amacı vücut
dilini ve gözlemleme becerilerini geliştirmek.
kullanırlar.
Dışarıdan gelen katılımcı kodu kırarsa diğerleri ile iletişime geçebilir.
Bu oyun birkaç kez tekrarlanabilir.
Süre:10 dakika
-şimdi sıra başka bir grup üyesindedir.
o
o
-bu etkinlik 10 dakika sürer.
-yansıması ve değerlendirme 7 dakika.
Dışarıdaki nasıl hissetti?
Kodu kırmaya çalışırken ne keşfettiler?
Etkinlik süresince grup üyeleri ne hissettiler?
Bu süreç günlük hayatta nasıl bağlantılıdır?
Katılımcıların vücut dili hakkında genel gözlemleri ve yorumları nelerdir?
Bu etkinlik sözel kodlar keşfetmek için kapalı bir grupla dilin gelişmesi için yapılabilir.örnek:Kurulan
tüm cümleler w ile başlamalı.Sözel kod ve fiziksel kod birleştirilerek de yapılabilir.örnek:Konuşmının
söze başlamadan önce göz teması kurması gibi.Kapalı gruba giriş kazanma nasıl bir duygu dur?Kapalı
gruplar dışarıdakilere hangi mesajları verirler?
KÜLTÜR
Özel bir grup insanın inançları, davranışları,dili ve yaşam biçiminin bütünüdür.Önemli
olan,kültürün,toplumsal olarak kurulan ve insanların etkileşimi ile geliştirilen sosyal bir yapı
olduğunun farkında olmaktır.Kültürün sürekli olarak değişebileceği ve statik olmadığı
bilinmelidir.

AYIRT ETME
Ayrımcılık; saygı duymadığınız kimselerle diğerlerine,farklı davranmaktır.

ÇEŞİTLİLİK
Çeşitlilik konusu, kabul etme ve saygı konularını kapsar.Çeşitlilik; her bireyin tek olduğunu ve
bireysel farklılıkların bulunduğunu anlamaktır.Bunlar ırk,etnik gruplar,cins,cinsiyet
uyumu,sosyo-ekonomik statü,yaş,fiziksel kabiliyetler,dini alışkanlıklar,siyasi alışkanlıklar ya da
ideolojilerin farklılıkları olabilir.Bu farklılıklar güven içinde,pozitif ve çevreyle beslenerek
araştırılmasıdır.Birbirini anlamak, tolerans göstererek hareket etmek çeşitliliğin zengin
boyutlarıdır.

ETNİK
Page

7
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
ANADİL
Anadil ; insanın doğduğunda öğrendiği dildir.

KÜRESELLEŞME
Küreselleşme; küresel ekonomiyi geliştirmek için dünya devletlerinin iletişim
sistemidir.Küreselleşme, tüm dünyadaki toplumların ve ekonominin bütünlüğünü
sağlar.Küreselleşme, iletişim,ulaşım ve altyapıdaki ilerlemeleri teknolojik,ekonomik,siyasi ve
kültürel değişimlerle mümkün kılar.

KİMLİK
Kimlik, psikolojik bir adımdır.Kişilikle ve çevresiyle ilişkili olarak kim olduğunu algılamayla
ilgilidir. Örneğin aile ve bir sosyal grupta, diğerleriyle ilişki içindeki bireyin , farkındalığını
algılamasıdır.Azınlıklar için, onların kimlikleri, çoğunluk tarafından nasıl algılandıklarının
yanıtıdır.Kimlik fonksiyoneldir, böylece devamlılık sağlar ve büyür.

KÜLTÜRLERARASI ÖĞRENME
Bu ,özellikle bizden farklı olan diğer insanları nasıl algıladığımızdır.Bizimle ilgilidir.Bizim
arkadaşlarımız ve çalışarak nasıl birlikte bir toplum inşa ettiğimiz hakkındadır.Bu, toplumların
herkes için nasıl eşitliği, dayanışmayı ve fırsatları destekledikleri ile ilgilidir.Özellikle
kimilerinin çoğunluk,kimilerinin azınlık olduğu yerde saygıyı beslemek ve kültürler arasındaki
itibarı desteklemektir.

GÖÇ
Bir grubun ya da insanın devlet içinde ya da uluslar arası sınırları geçmesidir.Bu,
sebepleri,durumu ya da uzunluğu her ne olursa olsun bir popülasyon hareketidir.Barınak
göçünü, yer değiştirmiş insanları ,ekonomik göçü ve başka amaçlarla yer değiştiren yeniden
bir araya gelen aileleri de içerir.
AZINLIK
Toplumun geri kalanından farklı kültürleri ve tek kimliği paylaşan ve bu yüzden toplumsal ve
adil olarak çoğunluktan uzak kalan insanlar topluluğudur.Örnekler göçmenleri,etnik ve ulusal
azınlıklar,farklı cinslerin ve yetersiz insanların intibaklarını içerir.Kültürlerarası öğrenme
yaklaşımları olan azınlıklar, toplumda fırsatları ve vizyonu yetersiz olanlardır.


ÇOK KÜLTÜRLÜ TOPLUMLAR
Farklı kültürleri barındıran, milli ve diğer grupların bir arada yaşadığı ,fakat birbirleriyle
olumlu ve gerçek bağları olmayan toplumlardır.Bu toplumlarda, farklılık ve genellikle
önyargı,ırkçılık ve ayırımcılık tehdit gibi görünür.

GÜÇ
Yaşadıkları topluma katılabilen ya da katılamayanları kısıtlamak ve kontrol etme
yetisidir.Azınlık gençliği için bu sık sık sosyal yetersizlik ve güçsüzlüğe doğru ilerleme anlamına
gelir.
Page

8
Kendilerine ait gelenekleri, dilleri, mirasları olan tarihsel olarak büyüyen ve toplumsal gelişen
duyguları olan sosyal grup.
o

ÖNYARGI
Başkaları hakkındaki yetersiz gerçeklerdir.Biz sık sık kimileri hakkında, onları tanımadan ve
tanımak için çaba harcamadan önyargılı davranırız.Bu, deneyimlere dayanır ya da günümüz
gazetelerinde okunur.

IRKÇILIK
Her türlü ayrımcılık,dışarıda bırakma,kısıtlama ve hayatın her alanında örneğin
politik,ekonomik,sosyal,kültürel anlamda ana özgürlüklerinin ve insan haklarının
azaltılması,ırk,renk,ulusal ve etnik başlangıcına göre tercih edilme.

DİN
Organize bir grup ya da özel manevi öğretileri olan kişilerin derin ve manevi inançlarının
tercihi olarak tanımlanabilir.

TOLERANS
Küresel algıda tolerans saygı,memnuniyet ve çeşitliliğin kabuludur.Tolerans,adilane olmayan
bir yolla diğer kültürlerin açıkça kabulü ve yaşamı hakkındadır.Kültürlerarası öğrenme
konusundaki tolerans ise geleneksel kelime anlamından oldukça farklıdır.Toleranslı olmak
demek birisinin kültürlerarası toleranslı olması demek değildir.Burada biz insan haklarını ve
diğerlerinin özgürlüğünü ele alıp konuşuyoruz.
Kaynak:
Anti-Bullying
Alliance
(2006):
50
Ideas
for
Anti-Bullying
Week.
http://peacefulschoolsinternational.org/wp-content/uploads/50_ideas_for_anti_bullying_week.pdf
URL [07.03.2014]
ASUO
–
Multicultural
Advocate
(2014):
Definition
of
http://gladstone.uoregon.edu/~asuomca/diversityinit/definition.html URL [07.03.2014]
Diversity.
British Red Cross (2011): Positive images toolkit. Positive Image’s Educators Guide: a resource on
migration and development.
http://www.redcross.org.uk/~/media/BritishRedCross/Documents/What%20we%20do/Teaching%20re
sources/Teaching%20packages/Positive%20images/English/PDF/2011%20Positive%20Images%20Co
mplete%20ENGLISH%20TOOLKIT.pdf URL [07.03.2014]
Canadian Public Health Association (2004): Assessment Toolkit for Bullying, Harrassment and Peer
Relations
at
School.
Ottawa.
http://peacefulschoolsinternational.org/wpcontent/uploads/assessment_toolkit_bullying_harassment_peer_relations.pdf URL [07.03.2014]
Page
Council of Europe (1995): Education pack. Ideas, resources, methods and activities for informal
intercultural
education
with
young
people
and
adults,
Strasbourg.
9
Changing minds (2014): Stereotypes. http://changingminds.org/explanations/theories/stereotypes.htm
URL [07.03.2014]
http://www.coe.int/t/dg4/youth/Source/Resources/Publications/Education_Pack_en.pdf
[07.03.2014]
URL
Council of Europe (2000): Intercultural Learning Tool Kit, Brussels.
http://www.programkontoret.se/Global/program/euroguidance/intercultural_learning.pdf
[07.03.2014]
URL
Council of Europe (2008): White Paper on Intercultural Dialogue.
http://www.european-citizenship.org/repository/3_Factsheet_Intercultural_Dialogue_2008.pdf
URL
[07.03.2014]
Encyclopedia
Britannica
(2014):
The
Iron
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/294419/Iron-Curtain URL [07.03.2014]
Curtain:
Eurominority (2014): European minorities. http://www.eurominority.eu/version/deu/index.asp URL
[07.03.2014]
European Commission (2014): EU regional policies http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.cfm
URL [07.03.2014]
European
Commission
(2014):
Fact
Sheet
on
the
http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/publication/elarg-factsheet_en.pdf
European
Commission
(2014):
rights/minorities/index_en.htmURL [07.03.2014]
EU
Enlargement:
Minorities.http://ec.europa.eu/justice/fundamental-
EU Roma (2014): European Network on Social Inclusion and Roma under the Structural Funds
http://www.euromanet.eu/facts/13/index.html URL [07.03.2014]
Eurostat (2013): Migration and migrant population statistics.
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Migration_and_migrant_population_sta
tistics URL [07.03.2014]
European Union (2014): EU member countries http://europa.eu/about-eu/countries/membercountries/index_en.htmURL [07.03.2014]
European Union (2014): Europe Day posters 1996-2013.http://europa.eu/about-eu/basicinformation/symbols/europe-day/index_en.htm URL [07.03.2014]
European Union (2014): Learning about the history of the EU. http://europa.eu/about-eu/euhistory/index_en.htm URL [07.03.2014]
European Union (2014): The EU in Slides. http://europa.eu/abc/euslides/index_en.htm URL
[07.03.2014]
Page
Kenyatta Mary L, Thai Robert H. (1999): Critical Ethnicity: Countering the waves of Identity Politics,
Boston. URL [07.03.2014]
10
International Organization for Migration (2014) www.iom.int URL [07.03.2014]
Language
&
Culture
Worldwide
(2014):
The
http://www.languageandculture.com/cultural-iceberg URL [07.03.2014]
cultural
iceberg.
Minority Rights Group International (2014): Working to secure the rights of minorities and
indigenious people. http://www.minorityrights.org/ URL [07.03.2014]
My Europe (2014: Minorities in Europe. http://webs.schule.at/website/Minorities/index_en.htm URL
[07.03.2014]
National Consultative Committee on Racism and Interculturalism (2008): An education toolkit for the
European Year of Intercultural Dialogue 2008. It’s amazing what we can learn from each other,
Dublin.http://www.nccri.ie/pdf/NCCRI_IARW_2008_Toolkit.pdf URL [07.03.2014]
National Council for Curriculum and Assessment (2006): Intercultural Education in the post primary
school. Enabling students to respect and celebrate diversity, to promote equality and to challenge
unfair discrimination, Dublin.
http://www.ncca.ie/uploadedfiles/publications/Interc%20Guide_Eng.pdf URL [07.03.2014]
Ontario Human Rights Commission (2014): Grounds of discrimination: definitions and scope of
protection http://www.ohrc.on.ca/en/iii-principles-and-concepts/3-grounds-discrimination-definitionsand-scope-protection URL [07.03.2014]
Otten Hendrik (2008): Ten Theses on the correlation between European youth encounters, intercultural
learning and demands on full and part-time staff in these encounters. http://www.europeancitizenship.org/repository/4_Ten_Theses_Intercultural_Learning.pdf URL [07.03.2014]
Padgen Anthony (2003): People and Empires. A short history of European Migration, exploration and
conquest from Greece to the present. London,
Reach out Organization (2014): What is discrimination? http://au.reachout.com/what-is-discrimination
URL [07.03.2014]
Risager Karen (2012): Intercultural Learning: Raising Cultural Awareness, Heidelberg.
https://www.unidue.de/imperia/md/content/appliedlinguisticsdidactics/lingon/risager__intercultural_le
arning_intro_ts_me_finished.pdf URL [07.03.2014]
Salto-youth Resource Center (2008): A guide to European Diversity.
https://www.salto-youth.net/downloads/4-17-973/SALTO%20booklet_new.pdf URL [07.03.2014]
Show Racism the Red Card (2014):
The UK’s
http://www.srtrc.org/resources/films/show-racism-the-red-card
URL [07.03.2014]
Educational
charity.
Sylverne Stephanie (2014): Seeing All of Us - Diversity in European History
http://stephaniesylverne.com/2014/01/28/seeing-all-of-us-diversity-in-european-history/
[07.03.2014]
URL
11
http://www.sparknotes.com/sociology/society-and-
Page
Spark (2014): Hierarchy of Cultures
culture/section6.rhtml URL [07.03.2014]
anti-racism
Teentalk (2014): Discrimination. http://teentalk.ca/issues/appreciating-diversity/discrimination URL
[07.03.2014]
The Hofstede Centre (2014): National cultural dimensions.
http://geert-hofstede.com/national-culture.html URL [07.03.2014]
The United Nations Association in Canada (2002): the kit. A manual by youth to combat racism
through education. Ottawa.
http://peacefulschoolsinternational.org/wp-content/uploads/the_kit.pdf URL [07.03.2014]
UNESCO
(2006):
UNESCO
Guidelines
on
Intercultural
Paris.http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001478/147878e.pdf URL [07.03.2014]
Education.
United Nations Statistics Division (2013): Ethnocultural characteristics.
http://unstats.un.org/unsd/demographic/sconcerns/popchar/popcharmethods.htm URL [07.03.2014]
World Social Forum 2013 (2014) http://www.fsm2013.org/en URL [07.03.2014]
Youtube (2009): Ethnocentrism Video. http://www.youtube.com/watch?v=zSJFBeVFtak URL
[07.03.2014]
Youtube (2014): Everyday sexism: Laura Bates. http://www.youtube.com/watch?v=LhjsRjC6B8U
URL [07.03.2014]
Yesterday.
12
&
Page
Youtube
(2011):
Sexism
in
Advertising:
Today
http://www.youtube.com/watch?v=klgeo37QES0 URL [07.03.2014]

okul toplum aile işbirliğini güçlendirme eğitim el

Transkript

Benzer belgeler

Başlangıç - itslearning

öğrenci - veli - okul sözleşmesi - Albert-Schweitzer

İstanbul, 27 Ekim 2014 “Okul Aile Birliği `Penguins of Madagascar

EBAP İlçe Okul Müdürleri Bilgilendirme/İstişare Toplantıları

Günlük geziler ve turlar Okul ihtiyacı Yol masrafları

i-01r-07_Layout 2

Mesleki Özerklik, Sorumluluk ve Verimli Liderlik Seminer Raporu 17