Aralık 1989 No:10 - KKTC Merkez Bankası

Transkript

Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti
Merkez Bankası
Bülten
Aralı k 1989
No:10
IÇINDEKILER
Sayfa
I. Bölüm
Bankac ı l ıkta. Temel Ilkeler ve Merkez Bankas ı işlevleri
2 - 10
II. Bölüm
K.K.T.C.'de Merkez Bankası ve Bankac ı l ık Faaliyetleri
12 - 36
III. Bölüm
Ekonomik Geli ş meler
1. Üretim, İstihdam ve Fiyatlar
38 - 63
39
a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ın Kullan ı m ı
39
b) İstihdam
44
e) Fiyat Hareketleri ve Ücretler
46
2. Mali ve Parasal Geli ş meler
49
a) Mali Geli ş meler
49
b) Parasal Geli ş meler
54
3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi
55
a) Ticaret ve Pazarlama
55
b) Ödemeler Dengesi
61
IV. Bölüm
Merkez Bankas ının Dokuz Ayl ık Hesapları
64 - 69
Bilânço
65
Kâr ve Zarar Hesaplar ı
66
Hesaplar Hakk ında Aç ıklamalar
67
V. Bölüm
Bankac ı l ık İstatistikleri
71 - 77
VI. Bölüm
Tablolar ın Listesi
1
79 - 80
I. Bölüm
BANKACILIKTA TEMEL ILKELER VE
MERKEZ BANKASI I ŞLEVLERI
2
BANKACILIKTA TEMEL İLKELER VE MER I EZ BANKASI İŞ
LEVLER İ
Özünde bankac ı l ı k i şi bir k ısı m halk ı n ilk
!eri istenebilecek mevduat ı n ı n daha uzun süreleri talepte veya çok k ı sa ihbarla
baş ka bir k ısı m halka ödünç
olarak verilmesi i ş leminden olu ş maktad ı r. Bir t
rafta
ödünç verecek paralar ı
olan fakat bunu arzu ettikleri zaman geri almak
isteyenler, di ğ er tarafta ise
para borçlanmak fakat bunu bir süre sonra ödeme k isteyenler var. Bu iki tarafı n doğ rudan do ğ ruya yekdi ğ eriyle i ş
yapmas ı n rmalde mümkün olmad ığı ndan
banka arac ı l ı k görevini ifa eder: Faiz kar
şili ğ inda
yüksek faiz kar şı l ığı nda kredi verir. Bankalar sa mevduat kabul ederek daha
t k ı sa vadeli mevduat kabulü
ile yetinmeyip daha uzun vadeli mevduat da kabu ederler ve karl
ı biçimde değ erlendirebilmek ko ş uluyla vadeli mevduata ço
ğu defa daha yüksek faiz uygula rlar.
Likidite ve Kârl ılık
Ticari di ğ er herhangi bir kurulu şta oldu ğ
u gib bankalarca ödünç para alanlara ve mevduat sahiplerine sa ğ lanan hizmetleri
amac
Bankalar ı n
ödünç verdikleri paralar artt ı kça karlar; da artac kt ı r. ı kard ı r.
Ne
var
ki
bir
banka
mevduat olarak kabul etti ğ i tüm kaynaklar ı
ödü ç verecek durumda olmay ıp,
mevduat sahiplerinin geri ödeme istemlerini kar ı lamak üzere yeterli ölçüde
likit para tutmak zorundad ı r.
Bankalarca kar
buradad ı r, zira genelde likit ş ekilde tutu 7 an para şı la şı lan ikilemin temel nedeni
iktar ı artt ı kça karl ı l ı k azalmaktad ı r. Örne ğ
in en likit aktif olarak nakit biçimde tutulan paralar hiç kar
sa ğ lamayan paralard ı r. Bu itibarla bankalar borç vermeyi azamiye ç
ı karma ve
likiditeyi asgariye indirme aras ı nda dikkatli bir •enge kurmak zorundad
ı r. Bu
görev resmi kontrollarla bir ölçüde bankalar ı n eli den al ınm
ış olmakla beraber
yine de hat ı r ı sayı l ı r ölçüde manevra kabiliyeti
m •vcuttur. Karl ı l ı k ve likiditenin çeli ş kili icaplar ı n ı , bankan ı n mali kaynaklar
ı n ı sa ğ layan ortaklarla mevduat
sahiplerinin çeli ş kili arzular ını
n
bir
sonucu
olarak
örmek mümkündür. Bankan ı n müş
terek sahibi olan ortaklar sermayeleri üzer nden kazanç beklentisi içindedirler. Bankan ı n kulland ığı paran ı
n önemli bir bölümünü sa ğ layan mevduat
sahipleri ise mevduatlar ı n ı zaman ı nda ve ko şullar ı
a göre geri alabilme güvencesi arzusundad ı rlar. Ba şar ı l ı
bir
banka
bu
iki
gr
bun
yararlar ı n ı bağda şt ı rmak
zorundad ı r. Bu olmazsa ya hissedarlar
ı nı ya da ortaklar ı n ı kaybetmek durumunda. kalabilir.
Madeni Para, Emre Yaz ı l ı Senet
Yüzy ı llar önce İ ngiltere'de zengin kimselerin ihtiyaç fazlas
ı paralar ını emin
bir ş
ekilde Londra kalesinde bulunan Kraliyet Dar•hanesinde muhafaza etmeye
başlad ı klar ı n ı görürüz. Bu usul 1640 senesinde Kra I.
paralar ı kendine mal etmesi üzerine aniden sona er I. Charles'in darbhanedeki
Zenginler alt ın ve gümü ş lerini muhafaza edece ba
şka yerler bulmak için
aray ış a geçti ve çok geçmeden bu
hizmet kuyumc lara gördürülmeye ba
ş land ı.
Ku ş kusuz kuyumcular me ş guliyetlerinde gerekli ola alt
ı n ve gümü ş stoklar ı nı n
korunmas ı bak ı m ından i ş yerlerinde gerekli emniyet niemlerini
alm ış bulunuyorlard ı . Bu nedenle mudiler ad ı
na bir miktar daha lt ı n ı n muhafazas ı onlar için
özel bir sorun yaratmayacak fakat mudileri kendi e lerini h ı rsızığ a kar
şı emniyete alma zahmet ve külfetinden kurtaracakt ı . Ma eni paralar bu
şekilde yat ı r ı ld ığı
nda kuyumcu yekün miktar için bir makbuz veriyor ve mudi, belki bir
borç tediyesi için, paras ı n ı geri istedi ğ
inde makbuz ibraz ederek yat ı rdı k" ı paray ı çekebiliyorclu. Paran ı
n yeni sahibi de ayni em iyet mülahazas ı ile hareket
edece ğ inden büyük bir ihtimalle paralar yeniden ku umc
ıı nun mahzenine getirilecekti. Mahzenden çekilen paralar ı
n
az
sonra
te
rar
mahzende
depolanmas ı
i ş leminin abesle i ştigal oldu ğ u noktas
ı ndan hareketi para oldu ğ
u yerde birakil arak makbuzun borçlu ve alacakl ı aras
ı nda el de ğ i şt ı rmesi üzerinde duruldu. Bu
safhada kuyumcunun makbuzlar ı , ilk mudi lehdar
gösterilerek ve tevdi
edilen kesin para miktar ı da belirtilmek suretiyle larak
emre yaz ı l ı senet (bono)
3
girdi ancak
ş eklini ald ı . Çok geçmeden sözü edilen senetler para gibi tedavüle
. Senette
kaldı
rl
ı
ı
ın
çevre
ile
s
ığı
çoğ u defa tedavül kuyumcunun iyi tan ınd
onayşlemi
zikredilen menfaatin bir üçüncü tarafa devrinden önce mudinin bu i
ı lk
devir
yap
ı
lad ığı n ı göstermek amac ı yla senedi ciro etmesi gerekiyordu. Aç
,
bir
senet
halil
ı
ı
d ığı nda senet kimin zilyetinde ise ona ödenecek, hamiline yaz
ne geldi. Buna göre senet, süresiz olarak veya herhangi bir hamilin onu kuyumcuya ibraz ederek belirtilen para miktar ını n ödenmesi konusundaki taahhüdünü yerine getirmesini isteyene dek tedavülde kalabiliyordu. Sözü edilen senetle kuyumcular ç ı kard ıklar ı
ler bütünüyle parasal deste ğ i haizdi. Bir ba şka deyi ş
mahzenlerinde daima bulundubütün makbuzlar ı kar şı layacak miktarda paray ı
ruyordu. Bütün makbuzlar ayni anda ödemeye gelse dahi tümünü ödeyecek para
mevcuttu.
Nakid Rasyosu ve Taze Para
Az sonra kuyumcular verdikleri bütün makbuzlar ı n ayni anda ibraz edilmeı Kuyumcular
yece ğ ini idrak ettiler. Bu esastan yararlanma imkanlar
daha karma şı k
tuttuklar ı alt ın paran ı n bir bölümünü ödünç verebilirler veya
olarak mevduat olarak kabul etmedikleri yani alt ı n para kar şı l ığı olmayan mikç ıkartarlar için emre yaz ıl ı senet isdar edebilirlerdi. Uygulamada ıtedavüle
n
mahzenlerinde
erinde madeni paran
dıklar ı emre yaz ı l ı senetlerin %10-15'i de ğ
yla
normal
olarak
günlük
para
iadesi taleplerinin kar şı lanabilece ğ i
bulundurulmas ı
ı ndaki ili şki naortaya ç ı kt ı . Elde tutulan nakidle mevcut mükellefiyetler aras
kid rasyosu olarak bilinmektedir. Bir kuyumcu kendisine tevdi edilen 12000
1 20000 de ğ erinde
değ erindeki madeni paraya kar şı l ı k %10 nakid rasyosu ile
18000 de ğ erinde borç veremre yaz ıl ı senet isdar edebilecek ve bu suretle
ı l ıyor ve
mi ş olacakt ı r. Bu suretle daha önce ortada olmayan taze para yarat
genelde para arz ı art ı r ılm ış bulunuyordu.
Çarpan Etkisiyle Kredi Stokunun Geni şletilmesi
r. Kaynaklar ı emre yaAt ı l para kar getirmedi ğ inden bankalar için yasakt ı
lamazsa, kredilere ve banka kolayl ıklar ına
zı l ı senetlere kar şı l ı k olarak kullan ı
karşılı k olabilmeli. Bu dü ş ünce ile bankalar taze para yaratma yerine kredi
stokunu geni şletme e ğ ilimine girdiler.
Kredi stokunu geni şletme i şlevinin nas ıl çal ışt ığı nı görmek için farzedelim
bu bankada toplanki ülkede tek bir banka vard ı r ve bütün mevduat hesaplar ı
şı l ığı /10.000
m ışt ı r. Mevduat hesaplar ın ın toplam ı 110.000 ise bunun kar
nakid mevcuttur. Tecrübe ile sabittir ki geri ödeme taleplerinin kar şı lanabilına ihtimesi için mevduat hesaplar ına yat ı r ı lan paralar ı n sadece küçük bir oran
yaç has ı l olacakt ı r. Bu suretle gerisi ödünç verilebilir. Yüzde on (mevduat:
ı r ı d ığı nakid) nakid rasyosunun yeterli emniyet sa ğ layaca ğın ı n bankaca kararla şt
nakid
olarak
muhafaza
edilecek
nı farzedersek yat ı r ı lan .110.000'n ı n /1000's ı
kimseler onu
ve %90' ı yani 19000 'sı ödünç verilebilecektir. Ödünç para alan
r.
Bak
kalar v.s.
ı
bedelinin
ödenmesinde
kullanacaklard
mal ve hizmet al ı mlar ı
ndan
daha
önce
ödünç
ğı
bu ş ekilde ellerine geçen paray ı bankalar ı na yat ı racagörürüz.
ı lan
Buna
yarat
olarak verilen f 9000 'n ı n tekrar bankaya yat ı r ı ldığı n ın taze ve hangisinin daha
mevduat diyebiliriz. Ku ş kusuz banka hangi mevduat ı
önce verilen krediden kaynakland ığı n ı söyleyecek durumda de ğ ildir. Gelen
konur ve gerisi ödünç
t 9000'n ı n /900's ı nakit rasyosunu korumak amac ıyla al ı
verilir. Ödünç verilen 1 8100 de zaman içinde bankaya gelecek ve %10'u al ı konduktan sonra gerisi kredi olarak kulland ı r ı lacakt ı r v.s. Bu ameliye çarpan
etkisi olarak bilinmektedir. Neticede sistemdeki 110.000'n ı n tümü bankada
unda bu miktar _1100,000 mikal ıkonmu ş olacakt ı r. Nakid rasyosu %10 oldu ğ nda verilebilecek toplam krediye
ı
tar ı nda toplam mevduat ve /90,000 miktar
tekabül etmektedir.
4
Merkez Bankası nın işlevleri
Bankac ı lığı n temel ilkelerini bir nebze irdelemi ş b lunuyoruz.
Ş imdiki saf-
hada, bankalar ın gerek ki ş isel gerekse ticari mahiyetli olmak üzere müş
terilerilerine sa ğ lad ıklar ı çok çeş itli hizmetlerin ayr ınt ı lar na inmektense bankalar
aras ında tek ba şı na bir kategori olu ş turan Merkez Ban asın ın i ş
levlerini ele alacak ve uygun hallerde K.K.T.C.'deki durumun de ğerlen irmesini yapaca ğız.
Bir merkez bankas ını n esas görevi hükümet ad ına e onun denetimi alt ında
parasal sistemin denetimini ,yapmakt ı r. Bu görevin i ası ndaki sorumluluk dört
sahaya ayr ı lmaktad ı r, şöyle ki:
1. Hükümet harcamalar ını n finansman ı için para. b
rçlanmak dahil hükümetin bankac ı l ığı n' yapmak.
2. Bankalar ın yekdi ğeri aras ı ndaki hesap tasfiye i ş
emlerini mümkün k ılmak
ve di ğ er bankalara en son kredi mercii görevini
ifa etmek suretiyle sistemin bütünlü ğ üne ölçülü bir istikrar sa ğ lamak.
3. Banknot ve madeni para ç ıkar ılmas ı dahil para rzını
kontrol etmek.
4. Kamu Borçlar ını denetlemek.
Baz ı ülkelerde bu görevlerin tümü ayni kurulu şa
ve ilmi ş değ ildir. Örne ğ in
Amerika Birle ş ik devletlerinde banknot Hazine Dairesi
ce ç ı kar ı lmakta, Merkez
Bankasını n di ğ er görevleri ise Federal Rezerv Sistemin
e yürütülmektedir. Türkiye'de madeni para Maliye •Bakanl ığı nca darbedilirken banknot Merkez Bankası nca bas ı lmaktad ı r. K.K.T.C.'de kendi banknot veya
madeni param ız olmay ıp
Türk Liras ı teda.vülti zorunlu para.d ı r.
Merkez Bankas ını n Özerkli ği
Merkez Bankas ına tan ı naca.k özerkli ğ in derecesi tar ış
maya aç ı k bir konudur.
Ölçünün bir ucunda Maliyenin bir dairesi gibi çal ış maktan memnun bir Merkez
B ankasi di ğ er ucunda ise mutlak siyasi özerkli ğ
e hevesl nen bir Merkez Bankası görmek mümkündür. Kabul edilen bir gerçek
varsa o da özerk bir Merkez
Bankas ını n hükümet emirnamesi ile kurulamayaca ğı dı
r. Böyle bir merkez bankas ı kal ıc ı bir kurulu ş olabilmek için sadece politika
ı lardan de ğil daha çok
halktan destek görmelidir. Yasal yetkisi olmad ığı halle de bir Merkez Bankas ı nı n gösterebilece ğ i özerkli ğ in derecesi ba ş kan ve di
ğ üst kademe yöneticilerinin mizac ına bağ l ıdı r çünkü masa ba şı ndaki durum er
h m ş ahsiyet hem de uzmanl ı k meselesidir. İ ngiltere'de Maliye Bakan ı Mr. La son'un
bakanl
minde Merkez Bankas ı na belirgin bir sayg ı göstermedi ğ i gözlenmi ş ığı dönetir. Fakat
Ekim ay ı nda bu görevden istifa ettikten sonra, bir se e öncesinden
ba şbakan
Mrs. Thatcher'e özerk bir merkez bankas ı kavram ı hak ı nda tavsiyede bulunduğunu aç ı klad ı . Ne var ki para politikas ı
denetiminin iyasilerin elinden al ın ıp
teknokratlar ı n muhafazas ı na tevdi edilmesi kavram ı Mrs. Thatcher'in
serbest piyasa idealleri ile uyum içinde idi ve muhalefet günleri de yayg ı n biçimde tart ışı lm ış t ı . Mrs. Thatcher'in ilk kabinesinde görev alan r. David Howell'in hat ı rlad ıklar ı na göre para politikas ını
n, bir var olma ned ni olmamakla beraber,
büyük önemi ve karma şıkl ığı nedeniyle siyasi arenan ı ortas ında bı rak
ı lmayıp
Bat ı Alman örne ğ inde oldu ğ u gibi daha özerk ellere t vdi edilmesi kavram
ına
197,7 y ı l ı nda büyük sempati vard ı . Bank of England' ı n
ı demli Baş kan Yard ı mc ısı geçenlerde durumu şöyle aç ı klad ı :
"Para politikas ı özerkli ğ imizdeki eksikliklerin hükü etin iktisadi ve bütçe
politikalar ını n tümü üzerindeki daha fazla etkinli ğ imiz olayısı
yle büyük ölçüde
dengelendi ğ ini söyleyebiliriz. Fakat gerçekten samimi o
arak
Alman
Bundesbank
veya Amerikan Federal Reserve System'in güç ve ye
kilerini
imreniyoruz
ve
inan ı yoruz ki özerk Merkez Bankas ı na sahip ülkelerin
bizim
üzerimizde
bir
üstünlüğ ü vard ı r."
5
da 16
The Rt. Hon Robert Leigh-Pemberton, Bank of England Ba şkan ı
erinıkı para politikas ı yoluyla para de ğ
Kas ı m 1989 tarihli B 4B.C. mülâkat ında s
unun siyasi arena d ışı na al ınade ve fiyatlarda istikrar ın sa ğ lanmas ı sorumlulu ğ
üncesinin bir çok cazip taraflar ı oldu ğunu
rak Merkez Bankas ı na devredilmesi dü ş
kabul etti ğ ini beyan etti.
Ekonominin Kontrolu
Hükümetin ekonomiyi kontrol edebilece ğ i üç esas yol vard ı r:
, ekonominin vergilendirme ve hükümet harcamalar ı yoluy1. Bütçe politikas ı
la yönlendirilmesi demektir.
ğ erini kontrol alt ı na alarak ekono2. Para politikas ı , para arz ı ve paran ın de
mik faaliyeti yönlendirme anlam ı na gelmektedir.
önlenerek
ğ iyle fiyat ve ücret art ışlar ı
3. Dolaysız müdahale, en bariz örne
amaçlayan bir fiyatlar ve ücretler politikaenflasyonun kontrol alt ına al ınmas ını
sı dı r.
Para Politiası
ı üzerinde durmak istiBiz yukar ı da sözü edilen üç yöntemden para politikas
n
esas i ş levlerindendir.
ını
Bankas
yoruz, çünkü para arz ını n kontrolu bir Merkez
ı nda harcanan toplam
Paran ı n miktar nazariyesine göre belirli bir süre zarf
ğ erine e şit olmal ıdı r. Bu husus
para sat ın al ı nan maddelerin toplam parasal de ı ç noktas ıdı r. Denklemde dört
para ile tüketim aras ı ndaki denklemin ba şlangm sürati, genel fiyat düzeyi ve
esas de ğişken vard ı r: Paran ın miktar ı , dola şı
ticaret hacmi.
mevcut para
Bu denklem amaçlar ı için herhangi bir zamanda bir toplumda
ıc ısı taraf ı ndan tekrar dona
M
diyoruz.
Harcanan
para
tükenmeyip
al
miktar ı
m süratidir. Böylece herhangi bir
laşı ma sürülmektedir. Bu V dedi ğimiz dola şı
e şit olmal ıdı r.
zamanda M çarp ı V harcanan toplam para miktar ına
artt ığı nda genel fiyat düzeyi de artmak duPara arz ı veya dola şı m sürati
rudur.
Denklemimizde genel fiyat düzeyi P ve
rumundad ı r. Bunun tersi de do ğ r mal ve hizmetler hacmi T ile gösterilmi ştir.
ticaret hacmi yani al ı nmaya haz ı
eri harcanan paraya e şit olaca ğına
Sat ın al ı nan mal ve hizmetlerin parasal de ğ
göre dört de ği şken aras ı ndaki iliş ki ş öyle gösterilebilir:
MV = PT
ediyorlar. Net Milli
iktisatç ı lar çok kere T yerine Net Milli Geliri ikame
ş ekli almaktad ı r:
daki
Gelir de Y ile gösterilmek suretiyle denklemimiz a şağı
MV = PY
MV ve Y MV
PY
PY
P
Matematiksel olarak sözü edilen denklemi M= y-, V= wir , P= y
ş eklinde de göstermek mümkündür.
na alma mücadelesinde para arz ı
Görülece ğ i üzere ekonomiyi kontrol alt ı
ı rmak v.s. için geni ş
cazip bir hedeftir. Enflasyonu dü ş ürmek, milli geliri art
imkanlar sa ğ lamaktad ı r.
Para Arzı
bir mesele gibi göEkonomideki para miktar ını saptama ilk nazarda basit
u
ve
neyin para olmağ
ildir.
Çünkü
neyin
para
oldu
rünse de maalesef öyle de ğ
r.
Bu
nedenle farkl ı
ı
güç olmaktad
dığı aras ı nda kesin bir çizgi çekmek bazen
ölçüleri ayni anda kullan ı lmakta olup
parasal kalemler içeren çe ş itli para arz ı
İ ngiltere'de
eyler anlat maktad ı r.
bunlar ekonominin gidi şat ı hakk ı nda farkl ı ş
en yayg ı n ölçüler MO ile M5 olarak numaralanan ölçülerdir.
6
M1 para stoku tedavüldeki banknot ve madeni par
ile özel sektörce İngiltere'nin parasal kesiminde sterlin hesaplarda muhafaza
attan olu ş maktad ı r. Tedavüldeki para. Merkez Banka edilen ilk talep mevduı nı n 've di ğ er bankalar ın
veznelerindeki banknot ve madeni paralar ı içermemekte •
ir. M1'in daha dar bir
ölçüsü tedavüldeki banknot ve madeni para ile özel
sektörün faizsiz sterlin
mevduat hesaplar ı ndan olu ş makta olup Nib M1 olarak
ilinmektedir.
M3 para stoklar ını n daha geni ş bir ölçüsü olup ek
•
özel sektörünün
parasal kesimdeki tüm sterlin mevduatlar ını içermekte •nominin
ı r.
M1
'den fark ı özel
sektörun vadeli mevduat hesaplar ını da içermesidir.
n geni ş tan ı m ı yla M3'e
İ ngiliz vatanda şlar ı nı n İ
ngilteredeki döviz mevduat hes plar ı da dahil edilerek
buna M3C denmektedir.
M4 sterlin M3 art ı özel sektörün Building Societi s (Yap
ı Kooperatifleri)
nezdindeki mevduat ve hisse senedi hesaplar ı toplam ı
noan
bu
kurulu
şlar ı n bankalara yat ı rd ı klar ı paralar dü ş
üldükten
sonra
kalan
miktar
olarak
hesaplanmaktadı r.
M5 özel sektörün para piyasas ı ndaki vesikalar ını
, n. tional saving deposits ve
di ğ er tahvilâta yat ı rdığı paralar ı
M4'e
eklemek
suretiylbulunur. Para piyasas ı
vesikalar ı , Hazine bonolar ı , banka bonolar
ı
ve
yerel
i
are
mevduat ı ndan olu şmaktad ı r. i./15 halen kullan ı
lmakta olan en geni ş "para tan ı m ı dı r.
MO tedavüldeki banknot ve madeni para ile bank: veznelerindeki paralar
ve bankalar
ı n Merkez Bankas ı nezdinde munzam kar
şı l ı k d ışı ndaki mevduatlar ından olu ş maktadı r.
M2 para stoku ölçüsü İ ngiltere'de "perakente" me
duat ı n hacmi hakk ı nda
fikir vermeyi amaçlad ığı ndan para piyasas ı
toptan mev ıı uat ı hariç tutulmu ştur.
Bu nedenle Nib M1 esas al ı narak miktar ı
100,000 alt
az olan faizli mevduat hesaplar ı buna eklenmektedir. ı da ve vadesi bir aydan
perakente mevduat ve parasal sektör d ışı ndaki perakente M2 parasal sektördeki
mevduat ş eklinde iki
gruptan olu ş maktad ı r.
Türkiye'de M1 ve M2 diye iki para stoku ölçüsü ku lan ı lmaktad ı
davüldeki para ile ilk talep ticari ve ilk talep tasarruf mevduat ı r. M1 teart ı Merkez
Bankas ı nezdindeki mevduat, M2 ise M1 art
ı vadeli m vduat (tasarruf+ticari+
mevduat sertifikalar ı )'ndan olu ş maktad ı r.
Tedavüldeki para, isdar olunan paradan banka veznelerindeki paralar dü şülerek hesaplan ı r. A ş
nedenlerle biz, K.K.T.C.'de is ar olunan Türk Liras
miktar ını saptayamad ikâr
ığı m ı zdan herhangi bir anda ted üldeki para miktar ı
bilemiyoruz.
ı nı
Bir merkez bankas ının i ş levleri aras ında aç ı
k piyasa uameleleri, faiz oranlar ı n ı n düzenlenmesi, ihtiyat rasyolar
ı ve özel mevduat, ankac ı l ı
k endüstrisinin
denetimi, mevduat ı
koruma projesi, döviz kontrolu, d viz
• istikrar hesab ı ve
uluslararas ı i ş levler zikredilebilir.
Ş imdi sı ra ile bunlar ı le alaca
ğız:
Açı k Piyasa Muameleleri
Tedavüldeki para hacmini etkilemek amac ı yla Bank aç
ı k piyasada Hazine
bonolar ı veya hükümet tahvilât ını
n al ı m veya sat ı m ı n. gidebilir. Bu tahvilât ın sat ışı al ı m gücü fazlal ığı n ı
emerek dola şı mdaki par miktar ın ı azalt ı
r ve
faiz oranlar ın ı n yükselmesine neden olur. Tahvilât
al ı m ı piyasaya para pompalamak suretiyle ters etki yapar. Kredi stoku olu ş
turma ameliyesinin çarpan
etkisiyle bu muamelelerin para arz ı na etkisi al ı m ı veya
s t ı m ı yap ı lan tahvilât ı n
değ erinden çok fazlad ı r.
7
Faiz Oranlar ı
Ekonomide, kredi al ı m ı sadece kredi arz ına de ğ il ayni zamanda kredinin fir. Faiz oranlar ı yükselyat ı na yani ödünç alan ın ödeyece ğ i faiz oran ına ba ğ lı d ı
lar. Faizler
dikçe ödünç alma hevesi azal ı r ve kredi yaratma ameliyesi yava ş
ş vurulacak kredi merdüştü ğ ünde ise bunun tersi geçerlidir. Banka, en son ba
de ğ i ş tirmek suretiyle
ını
faiz
oranlar
ği
cii olarak bankac ılı k sektörüne yükleyece
genel faiz oranlar ı düzeyini etkileyebilir.
K.K.T.C.'de Merkez Bankas ı her türlü Türk Liras ı ve döviz mevduat kabuş dilünde bankalar ve kooperatif bankalar ı ile kredi vermek amac ı yla kurulmu
nacak ve verilecek en yüksek
ğer kurulu şlar ı n her türlü kredi i ş lemelrinde al ı
lanacak
öteki
menfaatlerin
ve
tahsil edilecek masraflar ın
faiz oranlar ı ile sa ğ
mahiyetini ve en yüksek oranlar ını ve mevduatta vade müddetlerini ve faizlerin
ın ı saptamaya
kı smen veya tamamen serbest b ı rakı lmasın ı ve yürürlük zamanlar
n
önerisi
üzerinde
Bakanlar
Kurulunun
yetkilidir. Bu hususlar Maliye Bakanl ığı nı
layarak
yürürlü ğe
ş
tarihten
ba
alacağı kararlar ı n Resmi Gazetede yay ı mland ığı
er
hususlar
banğ
ile
ilgili
di
girer. Belirlenecek faiz oranlar ı ve faiz oranlar ı
kalar d ışı nda tüm borç-alacak ili ş kilerinde de geçerlidir.
İhtiyat rasyolar ı ve özel mevduat
Mevduat kabul eden bir bankan ı n günlük talepleri kar şı layabilmek için likid
zorunda
aktif ve pasifleri aras ı nda yeterli bir nakid (likidite) rasyosu kurmakbir
uzla şında
aras
ık
ı
l
olduğ unu görmüş tük. Bu rasyonun düzeyi basiret ve karl
rasyonun mevduat
ma sa ğ lamak suretiyle saptan ı r. Mamafih Merkez Bankas ı
ını emredebiünden
daha
yüksek
bir
düzeyde
tutulmas
bankalar ını n uygun gördü ğ
r,
çünkü
rasyo
yükseldikçe
kredi
yaratma
ameliyelir. Bu ise kredi arz ını azalt ı
sindeki çarpan etki küçülecektir. Bankalar kabul ettikleri mevduat ın daha
büyük bir k ısm ını elde tutmak mecburiyetinda kalacaklard ı r.
ş ka bir yöntem
Bankalar ı n likidite rasyolar ını etkilemek için kullan ı lan ba
ının
de Merkez Bankas ı nca bankalardan toplam taahhütlerinin belirli bir oran ı Bu kaynaklar bankalarca kullan
kendi nezdinde yat ı rılmasın ın istenmesidir.
Fakat
ı na dahil edilmez.
n
kendi
likidite
hesaplar
lamayaca ğı ndan bankalar ı
Böylece bankalardan özel
Merkez Bankas ı bunlar üzerinden faiz ödeyebilir.
olarak mevduat istenmesi bir rezerv aktifler rasyosu tesisi veya n ı evcudun art ı rı lması anlam ı na gelmektedir.
şı l ık
K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yasas ı alt ında bankalar ı n taahhütlerine kar ı r.
nca
saptan
ı
bulunduracaklar ı disponibilitenin en dü şük oran ı Merkez Bankas lacak hususi
ı
nezdinde
aç
ı
ka
Merkez
Bankas
Bankalar genel disponibiliteden ba ş
ı rlar. Tesis
tesis
etmek
zorundad
l
ığı
şı
bloke birer hesapta nakden mevduat kar
ı ekonomik
nda
kalan
tüm
mevduata
oran
edilen kar şıl ığı n bankalar mevduat ı dışı
ın taahhütkonjonktüre göre Merkez Bankas ınca saptan ı r. K.K.T.C.'de bankalar
dü şük oran ı ilk defa
lerine kar şı l ı k bulunduracaklar ı genel disponibilitenin en
r.
Bu
oran hala yürürı
ışt
ile
saptanm
asgari %10 olarak 1976 Bankalar Yasas ı
lacak
özel
bir hesaba yat ı rı
nezdinde
aç
lüktedir. Bankalar ı n Merkez Bankas ı
mevduat için %15
makla yükümlü olduklar ı munzam kar şı l ık oran ı Türk Liras ı
ve döviz mevduat ı için %20 olarak saptanm ışt ı r.
Bankacılık endüstrisinin denetimi ve mevduat ı koruma projesi
Merkez Bankas ını n bankalar üzerindeki denetiminin derecesi ülkeden ülkeye
ını n esas amac ı basiretli denede ğ i ş mektedir. İ ngiltere'de 1987 Bankalar Yasas
n
denetimine
yasal dayanak getirı
edilen
yasa
bankalar
timi sa ğ lamakt ı r. Sözü
bir
tedbir
mahiyetinde olmak
şı
mi ş ve bunu vukuu muhtemel iflas hallerine kar
tir.
Proje
yetkili
bir kurulu şun
ş
üzere Mevduat ı Koruma Projesi ile güçlendirmi
Bu
iflas' halinde küçük mevduat sahiplerine ölçülü bir himaye getirmektedir.
merkezi bir fon mevcuttur.
kuruluşlar ın katk ı da bulunmak zorunda olduklar ı
8
Sözü edilen fon kaynaklar ını n, bir banka iflas' dolay ısıyl zarar gören bir mudinin ödenmesinde kullanı lması öngörülmektedir. Ödem ler kaybedilen paran ın
%75'i ile s ını rl ı dı r ve bu amaç için azami mevduat ba iyesi i 20,000 olarak
saptanm ışt ı r. İ ngiltere Merkez Bankas ı Başkan ı Mevduat Koruma Kurulunun da
ba şkan ı d ı r.
Ayni zamanda Merkez Bankas ı İngiltere'de kay ı tl ı
de ğ i ştirmesi söz konusu oldu ğ unda yeni idarecilerin uyg
kan ısı na var ı rsa hisse senetlerinin devrini engelleyebilir.
kas ının ön izni olmaks ızı n hiç bir ortak böyle bir kurulu
hisse sat ın alamaz ve hiç bir ortak tek ba şına çoğ
olamaz.
yetkili kuruluşlar ın el
n ve münasip olmad ığı
Özellikle Merkez Banta %15 veya daha fazla
nluk hisselerine sahip
K.K.T.C. Bankalar Yasas ı alt ında bankalar ın denetim • ile ilgili olarak Merkez Bankas ına geni ş yetkiler tan ınm ışt ı r. Bu yetkiler b nkalar ın alacaklar ı , öz
kaynaklar ı , borçlar ı , kar ve zarar hesaplar ı aras ındaki ilg ve dengelerin ve mali
bünyeyi etkileyen di ğer tüm unsurlar ın saptanmas ı ve ta lilini de içermektedir.
Bu amaçla çe ş itli idari tedbirler öngörülmü ştür. Örne ğ n belirli mevzuata ayk ı r ı olarak bir bankan ın veya i ş tiraklerinin emin bir şeki de çal ış masını tehlikeye düş ürecek nitelikte i ş lemleri tesbit olunan banka
ensuplar ının haklar ında
ayr ıca kanuni kovu şturma yap ı lmas ı mümkün olmakla be aber, denetlemeyi yapan merciin talebi üzerine görevlerine son verilmesi
runludur.
Sorumlular
hakk ında yap ı lacak yasal kovu şturma sakl ı kalmak üzer
ilgili bankanın a vans
ve reeskont kredilerini durdurmaya, aç ı lan kredileri g6r almaya, Kuzey K ıbr ıs
Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı yetkilidir.
Ayr ı ca denetlemeler sonucunda bir bankan ın mali bünyesinin ciddi bir
şekilde zay ı flamakta olduğ unun saptanmas ı halinde K. .T.C. Merkez Bankas ı ,
uygun bir süre vererek banka yönetim kurulunda yasada ngörülen belirli tedbirlerin al ınmas ını talep etmeye ve mali bünyenin takviyesi için gerekli görece ğ i
di ğ er tedbirleri ald ı rtmaya yetkilidir.
İngiltere, Birle ş ik Amerika Devletleri ve Türkiye'd ki uygulaman ın aksine
olarak, herhangi bir bankan ın müş kilata düş mesi halinde, mudilerinin korunmas ı
amac ı yla özel bir fon olu şturulmas ını öngören yasa bizde henüz mevcut
değildir.
.
Döviz Kontrolu
Merkez Bankas ı Hükümetin d ış ülkelerdeki ödemeler
lar ı n uygulanmasını sağ lamakla yükümlüdür.
getirece ğ i kısıtlama-
Yürürlükteki Para ve Kambiyo İşleri Tüzüğ ü alt ın a Kuzey K ıbr ıs Türk
Cumhuriyetindeki ki ş ilerin beraberlerinde döviz bulundur alar ı serbesttir. Bu
ki ş iler söz konusu dövizlerini bankalarda açacaklar ı döviz hesaplar ında tutabilecekleri gibi bu hesaplardaki dövizleri efektif olarak kull nmak dahil serbestçe
tasarruf edebilirler. Döviz hesaplar ı ndan hesap sahibi in müracaat ı üzerine
herhangi bir izin aranmaks ızın yurt d ışı nda gösterilecek ir adrese transfer yap ılabilece ğ i gibi çek ke ş ide edilebilir, ithalat maksatlar ı da kullan ı labilir. Bankalarla ilgili olarak baz ı kısı tlamalar mevcuttur. Örne ğ i ; transferlerin K.K.T.C.
Merkez Bankas ı na bildirilmesi gereklidir.
Yolcular beraberlerinde azami 2000 ABD dolar ı ka rşı l ığı Türk Liras ı ve
3000 ABD dolar ı veya mudili dövizi nakit olarak yurt d şı na serbestçe ç ıkarabilirler.
Döviz istikrar Fonu Hesab ı
İ ngiltere'de bu hesap sterlin ile ba şl ıca yabanc ı dövi ler aras ındaki kurlarda
istikrar sa ğ lamak amac ıyle kullan ı lmaktad ı r. Sterlin zay ı düştüğünde bu fonun
9
döviz rezervleri ile sterlin sat ın al ınarak talep yarat ılmakta ve bu suretle fiyat ı
dengelenmektedir. Sterlinin güçlü dönemlerinde sterlin sat ılarak fonun döviz
rezervleri takviye edilmektedir.
K.K.T,C.'de 4/1979 say ı l ı Döviz istikrar Fonu Yasas ı hükümleri alt ı nda,
K.K.T.C. Merkez Bankas ınca yay ı mlanan kurlara göre yetkili bankalar ın devlet
pozisyonundaki dövizlerindeki fiyat art ışlar ının fona al ınması fiyat düşü ş lerinin
ise fondan kar şı lanmas ı öngörülmektedir. Hazine Cari Hesab ının içinde yer
alan bu fonda aradan geçen zaman zarf ında Türk Liras ının de ğ er kayb ı nedeniyle önemli bir birikim sa ğ lanm ışt ı r.
Uluslararası işlevler
Son fakat ayni derecede önemli olmak üzere bir Merkez Bankas ının hükümet ad ına ifa edece ğ i birçok uluslararas ı fonksiyonlar mevcuttur. Bunlar arasında yabanc ı bankalarla, Uluslararas ı Ödemler Bankas ı (BIS) Uluslararas ı Para
Fonu (IMF) ve Dünya Bankas ı (IBRD) gibi kuruluşlarla ili şkilerde devleti temsil
eder.
.
K.K.T.C.'de bir çok yabanc ı banka ile muhabirlik ili şkilerimiz mevcuttur.
10
İ1
,
I
.
<
ı
11
II. Bölüm
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETINDE
MERKEZ BANKASI VE BANKACILIK FAALIYETLERI
K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulunun 1 Ekim 1989 tarihli toplant ı s ı nda al ı nan kararlarla, kontrollu krediler kapsam ı na giren:
1. Küçük Esnaf Kredilerindeki limitler
(a) Genelde 4 milyon It'den 7 milyon ILlye;
(b) İ lk i ş yeri açacak yeni üniversite ve yüksek okul mezunlar ı nda 10 milyon 11,iden 15 milyon TL' ye;
(c) Kara f ı r ı nlar ı n dolayl ı ıs ı tmal ı f ı r ın şekline dönü ş türülmesi projelerinde 15 milyon Irden 18 milyon Irye;
2. Turizm kredilerindeki limitler ise Bankam ı z nezdinde
(a) reeskonta getirilecek hallerde 300 milyon It'den, 400 milyon t'ye;
(b) reeskonta getirilmeyip bankalar ı n kendi kaynaklar ı ndan kar şı lanan ve
Faiz iadesi Fonundan yararland ı r ı lacak hallerde 300 milyon L'den
500 milyon niye yükseltilmi ştir.
35/1987 say ı l ı Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasas ı nda
belirtilen çerçevede bankalar taraf ı ndan getirilen k ı sa vadeli senet ve vesikalar ı
reeskonta kabul ederek veya Kamu Kurum ve Kurulu ş lar ı na Hazine Kefaleti
kar şı l ığı nda avans vermek suretiyle, piyasaya para sürme ve bankalara kaynak
sa ğ lama görevleri Bankam ızca sürdürülmü ş tür. Yasan ı n 36. maddesi alt ında
Merkez Bankas ı taraf ı ndan miktar ı cari y ı l bütçe ödenekleri toplam ı n ın %5'ini
geçmemek üzere Hazineye K ı sa Vadeli Avans Hesab ı aç ı lmas ı yetkisine kar şı l ı k
1987 y ı l ı sonunda 3500 milyon 11, miktar ı nda görülen Hazine K ısa Vadeli Avans
Hesab ı 1988 y ı l ı nda kapat ı lm ış t ı r.
30 Eylül 1989 tarihi itibariyle avans ve reeskont i ş lemleri Tablo l'de,
avans ve reeskont i şlemlerinden do ğ an borç bakiyelerinin kar şı la şt ı rmas ı ise
Tablo 2'de gösterilmi ş tir. Gerek küçük esnaf gerekse imalatc ı -ihracatç ı ve
turizm kredilerinde art ış lar gözlenmektedir.
12
Tablo 1
30 Eylül 1989 itibariyle Avans ve Reeskont İ emleri
Bo ç
Bak yesi
1.4 1.9
3.3 4.4
2118.4
1 0.0
4.010.0
3.0
2
3
4
1
1
2
650.0
3.000.0
220.0
300.0
4.000.0
200.0
9.1 7.7
13
8.370.0
K. Vak ıflar Bankas ı Ltd.
1.4 1.8
714
1.500.8
K. Vak ı flar Bankası Ltd.
K. Ticaret Bankas ı Ltd.
Türk Bankas ı Ltd.
K. Kredi Bankas ı Ltd.
0.0
• 0.0
0.0
3 ı 0.0
1
3
1
10
20.0
60.0
20.0
300.0
00.0
15
40n.0
10.0
75.5
67.0
45.0
50.0
1
26
4
2
17
10.0
578.0
67.0
45.0
450.0
1. 47.5
50
1.150.0
50.0
50.0
13
3
250.0
50.0
00.0
16
300.0
16.3
95.7
4
61
12.0
65
16.3
196.0
212.3
00.0
37.8
00.0
00.0
50.0
14
22
10
12
8
600.0
660.0
300.0
600.0
350.0
2. 87.8
66
2.510.0
15.176.8
939
14.443.1
Borçlu
Kredi Türü
Hazine Kefaletini
Haiz Bonolar
tl
tl
K. Esnaf ve
Sanatkâr Senetleri
Sanayi Senetleri
tl
It
ıı
linalâtç ı-ihracatç ı
Senetleri
ıı
It
Ticari Senetler
It
Tarı m Senetleri
Turizm Senetleri
K.T.Sanayi i ş letmeleri Holding Ltd.
K.M.S. Cypfruvex İşl. Ltd.
Tar ı msal Donat ı m Kurumu
K.T. Turizm i şl. Ltd.
Toprak Ürünleri Kurumu
Devlet Üretme Çiftlikleri
K. Vakıflar Bankası Ltd.
K. Kredi Bankas ı ltd.
Türkiye İş Bankas ı A. Ş.
K.T. Koop. Merkez Bankas ı Ltd.
Asbank Ltd.
Genel Toplam
13
Milyon Ti,
Senet
Toplam ı
Senet
Adedi
Tablo 2
Avans ve Reeskont Borç Bakiyelerinin 31 Aral ık 1987
31 Aralık 1988 ve 30 Kasım 1989 itibariyle Kar şılaştı rması
Borçlu
Kredi Türü
Hazine Kefaletini
Haiz Avans
tt
tt
tt
tt
It
tt
tt
tt
K.T. Sanayi i şletmeleri
Holding Ltd.
K.M.S. Cypfruvex İşl. Ltd.
Tarı msal Donat ı m Kurumu
Toprak Ürünleri Kurumu
Devlet Üretme Çiftlikleri
T.C.M. Konsolide Fonu
inki şaf Sandığı
K.T. Turizm İşl. Ltd.
31 Aral ık
1987
31 Aral ık
1988
Milyon Ti,
30 Kas ı m
1989
896.2
1023.6
125.8
4824.9
181.6
1421.9
3354.4
208.4
6279.0
1421.9
3354.4
208.4
4000.0
11263.7
8984.7
802.5
7854.6
Hazineye K ısa
Vadeli Avans
Hazine Cari Hesab ı
Küçük Esnaf ve
Sanatkâr Senetleri
K. Vakıflar Bankas ı Ltd.
641.4
1265.9
1683.4
K. Vakı flar Bankas ı Ltd.
Asbank Ltd.
24.1
93.9
34.8
116.8
9.5
279.1
99.5
45.7
20.0
60.0
20.0
Sanayi Senetleri
tt
le
tt
ihracat Senetleri
Ticari Senetler
/I
tt
tt
tt
It
tt
Tarı m Senetleri
tt
K. Vakıflar Bankas ı Ltd.
Türk bankas ı Ltd.
Türk Bankası Ltd.
K. Kredi bankas ı Ltd.
Asbank Ltd.
K.T. Koop. Merkez Bankas ı
T.C. Ziraat Bankas ı
3500.0
65.5
27.6
72.6
32.4
198.1
117.0
35.8
25.9
11.3
190.0
120.7
159.6
280.3
-
35.3
-
180.5
35.6
116.8
152.4
-
-
100.0
35.0
16.0
20.0
71.0
319.6
64.9
250.0
50.0
384.5
300.0
131.4
190.1
21.4
152.8
53.0
243.1
la
İ malatc ı -İhracatc ı
Senetleri
Turizm Senetleri
ıı
11
Türkiye İş Bankası A. Ş.
Asbank Ltd.
K. Vakıflar Bankası Ltd.
10.2
502.7
82.3
84.0
101.2
9.9
10.0
602.5
37.0
30.0
450.0
40.0
790.3
1169.5
316.3
615.5
700.0
300.0
740.0
Asbank Ltd.
350.0
Genel Toplam
15
12.943.5
316.3
2705.5
14. 506.4
15257.2
Para ve Kambiyo İş leri Yasas ındaki tan ı ma göre "Yetkili Bankalar" Kuzey
K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinde faaliyette bulunan ve ithalât, ihracat i şlemleri yapmaya döviz almaya, döviz bulundurmaya, döviz satmaya, döviz sat ışına mesnet te şkil
eden turistlere mahsus döviz al ı m bordrolar ı ve/veya makbuz tanzim etmeye Maliye
İşleri ile ilgili bakanl ıkça yetkili k ı l ınan bankalar ı anlat ı r. K.K.T.C. Merkez Bankası dışında yetkili bankalar şunlard ı r:
K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd.
K ıbr ıs Kredi Bankas ı Ltd.
Türkiye Halk Bankası A. Ş.
K ıbr ı s Vak ı flar Bankas ı Ltd.
Limasol Türk Kooperatif Bankas ı Ltd.
K ıbr ıs Ticaret Bankas ı Ltd.
K ıbr ıs Endüstri Bankas ı Ltd.
K ıbr ı s Faisal İslam Bankas ı Ltd.
Asbank Ltd.
Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd.
"Yetkili Müesseseler" Para ve Kambiyo İş leri Yasas ı Kurallar ı uyar ı nca döviz
al ı p satmaya ve bulundurmaya yetkili k ı l ınan müesseseleri anlat ı r. Bu müesseselerin Maliye i şleriyle görevli bakanl ı ktan çal ış ma izni almalar ı zorunludur. Merimann Currency Exchange Co. Ltd. 1 Aral ı k 1989'dan itibaren faaliyetlerine son
verdi, A şarda ğ Exchange Ltd. ise 21 A ğ ustos 1989'da faaliyete ba ş lad ı
Halen
faaliyette bulunan yetkili müesseselerin isim ve kay ıtl ı büro adresleri
aşa ğı da
gösterilmi ştir:
Birinci Döviz Al ı m Sat ı m Şirketi Ltd.
158 A Girne Caddesi, Lefkoşa.
F ı r ınc ıoğullar ı Co. Ltd.
2-4 Asmaalt ı Sokak, Lefkoşa.
Elmaslar Yat ı r ı m Şirketi Ltd.
89 D Taner Küçük İş Hanı4 Girne Caddesi, Lefko şa.
Ertu ğ rul Akbel And Sons Ltd.
Osman Paş a Caddesi, Mustafa Haci Ali Apt. No. 2, Lefko şa.
Sun Döviz Bürosu Ltd.
Abdi İpekçi Caddesi, Lefkoşa.
Nafa Döviz Al ı m Sat ı m Ş irketi Ltd.
Zafer Çar şısı No. 10 Atatürk Caddesi, Girne.
Orhan Kâhya Ltd.
3-4 Zafer Çar şısı , Girne.
Uluçay Exchange Co. Ltd.
13 Nam ı k Kemal Meydan ı ,,Mağ usa.
Er-Tem Yat ı r ı m Ş irketi Ltd.
2 G K ış la Yolu Mağ usa
Batu Exchange Co. Ltd.
52 İstik1â1 Caddesi, Ma ğusa.
A şardağ Exchange Ltd.
121 B Samsun Yolu, Baykal, Ma ğusa.
16
K.K.T.C. Merkez Bankas ı aşağıdaki bankalarla m habirlik ili şkileri içinde
olup, bunlardan;
Midland Bank PLC International Division Londra
Commerzbank AG Londra
Commerzbank AG Frankfurt
Amerikan Express Bank Ltd. Londra
Bank of Credit and Commerce International S.A.
ondra
National Westminister Bank PLC Londra
bankalar ı ile döviz, T.C. Merkez Bankas ı ile hem döviz hem Türk Liras ı hesaplar ı yürütmektedir.
Döviz rezervlerimiz bankalar ın resmi kurdan tutt klar ı dövizlerle bankalar
kurundan tuttuklar ı dövizlerden oluşmaktadır. K.K.T.C. erkez Bankas ı ve Di ğer
Bankalar s ınıflandı rmasına göre Mart 1988 - Kas ı m 1989 döneminde Devlet
Kuru hesab ında tutulan dövizler, Tablo 3'de gösteril I ş tir. Bundan görülece ği
üzere sözü edilen süre zarf ında Devlet pozisyonundaki öviz miktarlar ı en yüksek düzeye ulaşm ışt ı r. Aral ık 1988 sonu itibariyle t plam 46,391.0 bin ABD
dolar ı ve serbest 43,461.8 bin ABD dolar ı miktarlar ınd olan döviz Kasım 1989
da toplam 54,302.7 bin ABD dolar ı ve serbest 51,128.4 bin ABD dolar ı miktarlar ına yükselmi ştir. Bankalar ın döviz pozisyonlar ında herhangi bir s ınırlama
mevcut olmamakla beraber dövizlerin daha çok K.K. .C. Merkez Bankas ında
toplandığı gözlenmektedir.
17
Tablo 3
K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğ er Bankalar Tasnifine Göre
Mart 1988 - Kas ı m 1989 döneminde Devlet Kuru Hesab ında Tutulan
Dövizin ABD Dolar ı Karşılığı ve Mevcut Taahhiitler
Tarih
Bankalar
2 Nisan 1988
K.K.T.C. Merkez Bankas ı
Di ğer Bankalar
Toplam
2 Temmuz 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
1 Ekim 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
31 Aral ık 1988
Diğer Bankalar
Toplam
28 Ocak 1989
Diğ er Bankalar
Toplam
28 Ş ubat 1989
Diğ er Bankalar
Toplam
L Nisan 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
.›.9 Nisan 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
7 Mayı s 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
Toplam Döviz
$
Toplam Taahhüt
$
Serbest
$
34.877.4
6.691.1
8.466.8
41.568.5
8.466.8
34.877.4
(1.775.7)
33.101.7
38.725.8
4.678.8'
43.404.6
4.605.1
4.605.1
38.725.8
73.7
38.799.5
39.662.9
3.415.8
43.078.7
3.472.3
3.472.3
39.662.9
(56.5)
39.606.4
42.779.1
3.611.9
46.391.0
2.929.2
2.929.2
42.779.1
682.7
43.461.8
40.555.4
3.282.5
43.837.9
3.070.2
3.070.2
40.555.4
212.3
40.767.7
38.031.7
3.038.9
41.070.6
3.346. 6
3.346.6
38.031.7
(307.7)
37.724.0
34.733.6
4.079.0
38.812.6
2.395.2
2.395.2
34.733.6
1.683.8
36.417.4
34.657.6
3.515.3
38.172.9
2.495.2
2.495.2
34.657.6
1.020.1
35.677.7
33.468.2
2.971.7
36.439.9
1.605.5
1.605.5
33.468.2
1.366.2
34.834.4
18
1 Temmuz 1989
K.K.T.C. Merkez Bankası
Di ğer Bankalar
Toplam
29 Temmuz 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
2 Eylül 1989
Diğer Bankalar
Toplam
30 Eylül 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
28 Ekim 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
2 Aral ık 1989
Diğer Bankalar
Toplam
I
-
9
2.986.1
37.122.8
(1.303.2)
2.986.1
35.819.6
41.237.1
827.4
3.093.2
41.237.1
(2.265.8)
42.064.5
3.093.2
38.971.3
36.382.2
4.335.8
2.308.2
36.382.2
2.027.6
40.718.0
2.308.2
38.409.8
42.850.4
5.227.7
2.880.5
42.850.4
2.347.2
48.078.1
2.880.5
45.197.6
43.149.7
6.343.2
2.834.3
43.149.7
3.508.9
49.492.9
2.834.3
46.658.6
46.795.0
7.507.7
3.174.3
54.302.7
3.174.3
37.122.8
1.682.9
38.805.7
±
■
46.795.0
4.333.4
51.128.4
Yine K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar s ını flandı rmasına göre bankalar kurundan özel ve tüzel ki şiler adına aç ı lan döviz tevdiat ve döviz mevduat hesaplar ı ndaki dövizlere ait bilgiler Tablo 4'te verilmi ştir. Aral ık 1988 sonunu izleyen
dönemde bu hesaplarda kayda de ğ er bir de ğişiklik olmam ışt ı r.
Tablo 4
K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer Bankalar Tasnifine Göre
Mart 1988 - Ekim 1989 Döneminde Bankalar kurundan Özel ve Tüzel
ımn
Kişiler adına tutulan Döviz Tevdiat ve Mevduat Hesaplar
ABD Dolar ı Karşılığı ve Hesap Türüne Göre Dökümü
Döviz Mevduat
Döviz Tevdiat
Tarih
Adedi
Hesap
Aded'ı
3082
12.770.0
1123
22444
3082
L12.770.0
23567
5.289.0
5.289.0
41.063.0 53.833.0
46.352.0 59.122.0
14.159.0
14.159.0
1197
23770
24967
5.725.0
5.725.0
40.283.2 54.442.2
46.008.2 60.167.2
14.557.9
1329
24920
6.661.4
6.661.4
45.951.1 60.509.0
3179 T14.557.9
26249
52.612.5 67.170.4
1015
6.903.0
6.903.0
55.778.8 76.603.1
62.681.8 83.506.1
Miktar
Hesap
Bankalar
Toplam
Döviz
Miktar
31 Mart 1988
Di ğ er Bankalar
Toplam
30 Haziran 1988
Di ğ er Bankalar
Toplam
30 Eylül 1988
Di ğer Bankalar
Toplam
31 Aral ık 1988
Diğer Bankalar
Toplam
31 Ocak 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
28 Şubat 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
31 Mart 1989
Di ğ er Bankalar
3215
3215
3179
3575
3575
3413
341
21
17.336.0
1051
29354
55.304.6 72.640.6
17.336.0
304)5
62.096.9
79.432.9
6.608.2
55.061.2
6.608.2
17.645.9
1079
27979
29058
1104
6.894.2
17.6459
6.792.3
19.06
6.792.3
72.707.1
61.94735
6.894.2
56.100.8 75.162.4
28686
19.061.6
3331
31
30 Nisan 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
20.824.3
27648
28663
20.824.3
3413
3413
2970
1C95
3423
16.892.5
29002
3423
16.892.5
30097
62.995.0 82.056.6
6.821.8
6.821.8
58.515.5 75.408.0
65.37829
31 Mayı s 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
-
-
3466
1 3466
1113
6.342.0
6.342.0
19.600.7
29694
57.115.2
76.715.9
19.600.7
30807
63.457.2
83.057.9
988
6.514.2
6.514.2
30 Haziran 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
31 Temmuz 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
31 A ğ ustos 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
30 Eylül 1989
Di ğ er Bankalar
Toplam
31 Ekim 1989
Di ğer Bankalar
Toplam
-
-
3335
16.648.7
30130
57.241.8
73.890.5
3335
16.648.7
31128
63.756.0
80.404.7
3451
16.698.4
1016
30679
6.462.0
61.063.8
6.462.0
77.762.2
3451
16.698.4
31695
67.525.8
84.224.2
3439
16.373.7
1025
31998
6.433.9
60.313.1
6.433.9
76.686.8
3439
16.373.7
33023
66.747.0
83.120.7 1
3672
15.118.0
989
33519
6.538.5
77.911.2
3672
15.118.0
34508
6.538.5
62.793.2
69.331.7
84.449.7
3696
3696
15.041.8
984
33559
6.512.4
62.167.4
6.512.4
77.209.2
_ 15.041.8
34543
68.679.8 1 83.721.6
22
Döviz rezervlerimiz devlet kuru ile bankalar kuru o
görülmektedir. Devlet kuru hesab ı nda tutulan dövizler
nda gösterilen dövizler ise öz
Bankalar kuru ba şlığı alt ı
n kendi
döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ı ile bankalar ı
k
1988
sonu
itib
r. Aral ı
tuklar ı dövizlerden olu ş maktad ı
ve
B
ı
sabı ndaki toplam döviz 46391.0 bin ABDı dolar
toplam döviz ise 103.331.9 bin ABD dolar de ğerindedir
Ocak-Ekim 1989 ortalamas ı Devlet kurunda 41.74
erinde
Bankalar kurunda 110393.3 bin ABD doları değ
arak iki ba şlı k alt ında
ahsise tabi dövizlerdir.
1 ve tüzel ki ş ilere ait
am ve hesaplar ı na tutr ı yle Devlet Kuru Hekalar kurunda tutulan
Tablo 5).
.3 bin ABD dolar ı ve
lduğ una göre ortalama
Hesab ında art ış gözlenolarak Devlet Kuru Hesab ında düşüş ve Bankalar Kuru
mektedir.
23
Tablo 5
Döviz Rezervlerinin Art ış Hızı
Bin ABD $
Tarih - Döviz Niteli ği
Miktar
Bir önceki ayla
karşıla şt ı rması
Mart 1988
Devletin Kur Hesab ında
Bankalar Kurunda Tutulan:
a) Özel ve Tüzel Ki şiler
b) Bankalar ı n kendileri
41.568.5
59.122.0
5.191.8
Toplam
64.313.8
105.882.3
Haziran 1988
b) Bankalar ı n Kendileri
Toplam
60.167.2
12.678.7
43.404.6
104.41
72.845.9
116.250.5
113.26
109.79
43.078,7
99.24
84.322.9
127.401.6
115.75
109.59
46.391.0
107.68
103.331.9
149.722.9
122.54
117.52
43.837.9
94.50
101.044.7
144.882.6
97.79
96.77
41.070.6
93.69
100.956.3
142.026.9
99.91
98.03
Eylül 1988
Toplam
67.170.4
17.152.5
Aral ık 1988
b) Bankalar ın Kendileri
Toplam
83.506.1
19.825.8
Ocak 1989
Toplam
79.432.9
21.611.8
Ş ubat 1989
Toplam
79.315.3
21.641.0
24
Mart 1989
Toplam
38.812.6
94.50
105.406.4
104.40
144.219.0
101.54
38.172.9
98.35
108.220.8
102.67
146.393.7
101.50
82.056.6
23.349.8
Nisan 1989
Devlptin Kur Hesab ında
82.229.8
25.991.0
Toplam
Mayı s 1989
b) Bankaları n kendileri
Toplam
36.439.9
95.46
107.041.6
143.481.5
98.91
38.805.7
106.49
108.880.7
147.686.4
101.72
102.93
42.064.5
108.40
114.908.1
156.972.6
105.54
106.29
40.718.0
96.80
116.998.6
157.716.6
101.82
100.47
83.057.9
23.983.7
Haziran 1989
b) Bankaları n Kendileri
Toplam
80.404.7
28.476.0
Temmuz 1989
Toplam
Ağustos 1989
Toplam
25
84.224.2
30.683.9
98.01
83.120.7
33.877.9
E lilı9gı
48.078.1
118.08
120.304.1
102.83
168.382.2
106.76
49.492.9
İ 102.95
120.172.0
99.89
100.76
84.449.7
35.854.4
Toplam
Ekim 1989
83.721.6
36.450.4
Toplam
169.664.9
26
duat Hesaplar ının Cins
31 Ekim, 1989 tarihinde Döviz Tevdiat ve Dövizle e önünden incelendi ğ inde
61 v
ve Vadelerine göre dökürnilnil gösteren Tablo
ve Döviz Mevduat Hen,
Döviz
Tevdiat
Hesaplannda
vadesiz
hesaplar
ı
ıran
ilk s
ından i şgal edi di ğini görürüz. Döviz
l
vadeli
hesaplar
taraf
ı
nda
bir
y
ı
saplar
dolar ı ve DM görülcinsine göre en popüler para sterlin, daha sonra AB
mektedir.
27
N
O
O
O\
\O
t•-•
\O
N
.0
CO
ctz
oc;
K ı br ıs L iras ı
en
O\
ırı N
N
en
ABD Do ları
c;
ON
ee>
oc
;
■c
C\I
't M
O
Le-) (=D
d-
v.;
B. A lman Mark ı
en en
,ztt-.1
■0
NLe-)
„t!
vi
o
d
O\
ti
oo
o 0,
;
en
-
02
49-
rn
o
Z
E-
Döviz Tev diat
aı
E
cet
â.
o
E
Cd
â.
o
Gene l Top lam
cd
C.
Döviz Mevdua t Hesa
II
28
k 1988 sonu
ıl ığı Endeksin e. Aral ı
na
göre
Hayat
Pahal
ı
k
1987
baz
ı
Aral
dönemin enflasyon
sözü edil
itibariyle kaydedilen %62.57 oran ındaki art ışı
ı ndaki mevduı k 1987'de 111.5 milyar IL miktar
oranı olarak kabul edersek Aral
ık 198 e 181.3 milyar TL'ye
n
alma
gücünü
koruyabilmesi
için
Aral
ı
at ın sat
ık 1988 sonu iti7'den görülece ği üz re Aral ı r. Bu suretle
ulaş ması gerekmekte idi. Tablo
ındad
r
170.9 milyar t ikt
ı k döbariyle toplam Türk Liras ı mevduat
yakla şı mla 1989 y ılı ı n ilk on aylı k 1988
reel art ış kaydedilmemi ştir. Ayni
nda
Aral
ınd ığı
neminde kaydedilen %43.97 oran ı ndaki enflasyon dikkatesata n alma gücünü koruın
de 170.9 milyar IL miktar ında olan toplam mevduatşmas ı erekmekte idi.
yabilmesi için Ekim 1989'da, 246.2 milyar TL'ye ula
milyar TL olarak gerBize ula ş an rakamlara göre toplam mevduat 285.8
çekle şmi ş yani reel art ış sağ lanm ıştı r.
29
Tablo 7
Türk Lirası Mevduat ın Art ış H ızı
Mevduat ın Niteli ğ ine göre
Dökümü
Milyon t
Bir önceki
dönemle
ıle
kE
ıt2Lrnas ı
Mart 1988
53:818.0
Resmi
10.694.8
Ticari
59.098.1
Tasarruf
Toplam
123.610.9
Haziran 1988
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
54.481.0
13.197.3
101.23
123.39
69.085.6
138.763.9
116.89
112.25
68.169.6
15.671.4
125.12
118.74
77.518.3
112.20
161.359.3
116.28
73.369.4
16.044.4
107.62
81.564.3
105.21
170.978.1
105.96
74.655.5
16.713.6
81.342.3
101.75
104.17
Eylül 1988
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Aralık 1988
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Ocak 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
102.38
172.711.4
99.72
101.01
Resmi
73.763.8
98.80
Ticari
Tasarruf
18.154.3
84.124.6
108.61
103.42
176.042.7
101.92
72.849.0
19.831.4
87.243.0
98.75
109.23
103.70
179.923.4
102.20
Toplam
Şubat 1989
Toplam
Mart 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
30
Nisan 1989
Resmi
71.463.6
98.09
19.914.4
100.41
95.015.1
108.90
186.393.1
103.59
68.693.1
96.12
21.692.1
108.92
102.851.2
193.236.4
108.24
103.67
73.220.7
106.59
24.636.4
113.57
113.259.1
110.11
211.116.2
109.25
81.183.7
110.87
25.214,8
102.34
123.189.9
108.76
229.588.4
108.74
75.202.5
92.63
24.871.2
98.63
133.831.6
108.63
233.905.3
101.88
Resmi
79.736.3
106.02
Ticari
26.086.3
104.88
150.873.1
112.73
256.695.7
109.74
Resmi
87.432.0
109.65
Ticari
26.482.5
101.51
171.893.0
113.93
285.807.5
111.34
Ticari
Tasarruf
Toplam
Mayı s 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Haziran 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Temmuz 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Ağ ustos 1989
Resmi
Ticari
Tasarruf
Toplam
Eylül 1989
Tasarruf
Toplam
Ekim 1989
Tasarruf
Toplam
31
er Bankalar aras ında Aral ık
Resmi mevduat ı n KKTC Merkez Bankas ı ile di ğ
böltuilimil Tablo 8'de verilmi ş tir. Buna göre
1986 - Ekim 1989 süresindeki
65.4:34.6, 1988'de
bölünüm ortalama olarak Aral ı k 1986'da 66.7:33.3, 1987'deolarak
gerçekle şmişk
döneminde
54.3:45.7
ı
68.8:31.2 ve 1989 y ılını n ilk on ayl
ük
düzeyde
oldu ğu
tir. Bu suretle K.K.T.C. Merkez Bankas ı pay ını n en düş
gözlenmektedir.
32
Tablo 8
Milyon İL
K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar
Nezdinde Resmi Mevduat
Tarih
K.K.T.C. Merkez
Diğer
ankalar
Bankası
Toplam
%
33.3
27.565.7
33.5
34.177.1
Aralı k 1986
18.374.7
66.7
Ocak 1987
22.742.8
66.5
.191.0
1 .434.3
Şubat 1987
24.350.8
67.3
1 .806.9
32.7
Mart 1987
36.157.7
26.237.3
69.3
1 .635.4
30.7
Nisan 1987
37.872.7
25.985.3
70.8
1 .699.8
Mayı s 1987
29.2
36.685.1
24.195.5
69.0
1 ı . 870.8
31.0
Haziran 1987
35.066.3
24.329.4
64.7
1 .294,2
Temmuz 1987
Ağ ustos 1987
35.3
37.623.6
24.709.7
60.5
1 .149.1
39.5
40.856.8
23.541.6
60.9
1 .128.4
Eylül 1987
39.1
38.670.0
22.974.5
60.0
Ekim 1987
1 .288.0
40.0
38.262.6
64.7
1 .791.0
Kası m 1987
27.135.3
29.903.8
1 .918.8
Aralık 1987
35.3
33.3
41.926.3
66.7
44.822.6
31.644.9
64.5
1 412.4
Ocak 1988
35.5
49.057.3
34.960.4
70.3
Şubat 1988
1 800.2
29.7
49.760.6
35.842.4
70.9
14 718.6
Mart 1988
Nisan 1988
Mayıs 1988
29.1
50.561.0
37.750.3
35.993.4
37.772.4
70.1
66.9
66.2
16 067.7
17.823.7
29.9
33.1
53.818.0
53.817.1
19.324.7
19. 20.2
33.8
34.2
57.097.1
56.481.0
30.8
60.243.8
61.116.1
Haziran 1988
Temmuz 1988
Ağ ustos 1988
37.160.4
41.704.9
65.8
69.2
42.211.6
Eylül 1988
47.962.5
69.1
70.4
18. 38.9
18. 74.5
20. 07.1
Ekim 1988
Kası m 1988
53.168.5
70.2
22. 31.6
30.9
29.6
29.8
59.110.6
98.415.3
70.7
66.0
24. 37.5
24. 54.1
29.3
34.0
75.700.1
83.648.1
73.369.4
48.005.8
26. 49.7
30. 02.1
35.7
41.6
74.655.5
73.763.8
31. 20.6
33. 55.6
34. 45.5
43.4
46.3
50.3
72.849.0
71.463.6
68.693.1
37.732.8
44.685.4
37.708.6
64.3
58.4
56.6
53.7
49.7
51.5
5'50
5ö.1
35. 87.9
36. 98.3
37. 93.9
48.5
45.0
73.220.7
81.183.7
49.9
75.202.5
40.785.9
45.637.9
51.1
52.2
38. 50.5
41. 94.2
48.8
47.8
79.736.4
87.432.1
Aral ı k 1988
Ocak 1989
Şubat 1989
Mart 1989
Nisan 1989
Mayı s 1989
Haziran 1989
Temmuz 1989
Ağ ustos 1989
Eylül 1989
33 Ekim 1989
43.061.7
41.228.4
38.408.0
34.147.6
68.169.6
ış h ızını n Aral ık 1986 Türk Liras ı Mevduat art ış h ızı ile Plâsman art
skonto
Senetleri ve Bankaİ
Ekim 1989 dönemindeki kar şı laşt ı rması Tablo 9'da,
şı laşt ı rmas ı ise Tablo 10'da
lar Plâsmanlarm ı n dökümü ve geçmi ş dönemle kar
gösterilmi ştir.
Kurum ve Kurulu şlar ı , Tarı m ve
Plâsmanlar ı n sektörel da ğı lı m ı nda Kamu
ı ndaki nisbi azalmalara kar şı di ğer
Ş ahsi ve Mesleki Borçlar sektörleri paylar
sektörlerde art ış lar gözlenmektedir.
34
Tablo 9
Milyon İL
Türk Liras ı Mevduat Art ış Hızı ile T 'plam
Plasman Art ış Hızının karşılaştı r ası
Toplam IL Bir önceki
oplam
Mevduat dönemle kar- P asman
şılaşt ırmas ı
Bir önceki
dönemle karşılaşt ırmas ı
Aralı k 1986
62.671.3
Aralı k 1987
111.450.1
177.83
Ocak 1988
Şubat 1988
.986.4
113.499.3
101.84
6 .620.7
149.97
104.00
116.599.6
102.73
Mart 1988
6 .857.4
100.34
123.610.9
106.01
Nisan 1988
Mayı s 1988
98.88
128.201.9
103.71
6 .087.6
6' .898.8
102.66
136.610.0
106.55
6 .741.3
98.34
138.763.9
101.58
7 .339.8
106.69
145.964.0
105.19
7 .527.0
100.26
151.316.9
103.67
74.192.9
100.91
161.359.3
106.63
7 .281.9
104.16
169.298.4
104.92
83 733.9
108.34
176.567.6
104.29
86 693.4
103.53
170.978.1
96.83
9: 354.2
113.45
172.711.4
101.01
99 086.4
100.74
176.042.7
101.92
98 703.9'
99.61
179.923.4
102.20
106 515.3
107.91
186.393.1
103.59
111 905.4
105.06
193.236.4
103.67
115 080.6
102.83
211.116.2
109.25
125 873.7
109.37
229.588.4
108.74
124 395.1
98.82
233.905.3
101.88
256.695.7
109.74
134 013.9
143.233.4
107:73
106.87
285.807.5
111.34
149. 99.0
104.37
Haziran 1988
Temmuz 1989
Ağ ustos 1988
Eylül 1988
Ekim 1988
Kasım 1988
Aralık 1988
Ocak 1989
Şubat 1989
Mart 1989
Nisan 1989
Mayı s 1989
Haziran 1989
Temmuz 1989
Ağ ustos 1989
Eylül 1989
Ekim 1989
35
.4 998.7
Tablo 10
Iskan° Senetleri ve Bankalar Plasmanlannın
ı
Sektöre! Bazda ve Geçmi ş Dönemle Kar şılaşt ırmas
Milyon Ti.
Aralı k 1988
%
Miktar
%
Ekim 1989
Miktar
Kamu Kurum ve Kurulu şları
11.5
11.263.8
6.0
8.984.7
Tarı m
16.5
16.251.3
15.0
22.408.6
imalât Sanayii
3.8
3.695.2
4.3
6.421.0
Yük Taşı macılığı
0.4
446.6
1.3
1.964.0
44.1
43.425.3
47.8
71.416.9
Bina ve in şaat
2.9
2.877.4
3.7
5.577.9
Turizm
1.8
1.751.7
4.2
6.292.5
12.8
12.584.1
11.9
17.823.5
6.2
6.058.8
5.8
8.609.9
100.0
98.354.2
100.0
149.499.0
Yurtiçi ve Yurtd ışı Ticaret
Şahsi ve Mesleki Borçlar
İ skonto senetleri
ızNot: Kamu Kurum ve Kuruluşları kalemi kar şısı nda gösterilen miktar Bankam
na Hazine Kefaleti Karca çeşitli sektörlerdeki kamu kurum ve kurulu şları
da
içermektedir.
(Bak.
Tablo
2).
şıl ığı verilen avanslar ı
36
1
..
...
37
M. Bölüm
EKONOM İK GELİŞ MELER
38
1. Üretim, istihdam ve Fiyatlar
a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ı n Kullan ı m ı:
1987, 1988 ve 1989 y ılları nda G.S.M.H.'n ı n dağıl ı m ı
v sektörel katma de ğerlerinin büyüme h ızları Tablo 11'de cari üretici fiyatl
r ı ve Tablo 12'de sabit
üretici fiyatlar ı ile karşı laşt ı rmal ı olarak gösterilmi
şt r.
1977 sabit fiyatlar ı yla 1987'de 5684.1 milyon II, olan G.S.M.H. 1988'de
6084.0 milyon Wye ula şmış
ceği tahmin olunmaktad ır. ve 1989'da 6576,9 mily•11, olarak gerçekle şeBu itibarla sabit fiyatlar a büyüme h ızı 1988'de
%7 ve 1989'da %8.1 olarak görülmektedir.
Sabit üretici fiyatlar ı ile hesaplanan1987, 1988 ve 19 9 y
ıllar ı G.S.Y.I.H.'sı nın
sektör paylar ı na göz att ığımı zda her üç y
ı lda Kam Hizmetlerinin %21.2,
%20.0 ve %18.8 oranlar ı ile ilk s ırayı ve Ticaretin %18.7, %18.1 ve %18.2
oranlar ı ile ikinci s ı rayı işgal etti ğ
ini görürüz. 1987 e 1988'de tar ı m %12.1
ve %12.1 oranlar ı ile üçüncü s ı
rada ve sanayi %11. ve %11.7 oranlar ı ile
dördüncü s ı
rada görülmektedir. 1989'da Tarimin p y %11.7'ye dü ş erken Sanayinin payı %14.0'a yükselmi ş tir. Bunlar
ı %10.9, %11.6 ve %11.6 oranlar ı
ile Ula ştı rma-Haberle şme sektörü izlemektedir.
39
er
;
as
•
trı
(-İ
CS
1-4
00 00 0
It•-•••
od
c3 c5
ı 00. in• IN. 00. I
en
t-..•
•
OC;
,z1=
•
Ojı
CNI
Q)
E
CO
cf.) 00 00
Os
•-ı
1...1 N In \AD 00
o:04 c>.:
,r M oo
00
c.4.
C%1
•
od c5 cd
CN
%0
N N
t".•
r-:
O
Os
oc;
0
1-4
C>
1-4
O
1-4
•-■
esi
O
sO
vi
CS
sd
1-1
O
en
•
„1.1
‘Cı
CN
eq ,r
esi 00
el! 0S
sO
• CN1 el = ei
\O
00 N
O
03
O
•-1
oc;
.0
■0
\,0
00
V:›
:45
:5
ci$
E
M t-.
00
*
c>
O
„İı!
00
00
\c;
00
I-. 0%
„:12
06,
•
o
O
C--
1-1
c.un. • un
•
Os
O
<X>
erş
N •■1/
00
M m Mc.4CO \O O■
06. • t.:
d
N
.4
en o
v3
M M
1
N •--1 sO
t......
oz
in -M
00 00
N
00 QD Od
d v3
eq
V)
4- O% r.• .1
er .-ı e-1 en .--ı sO
•
• t..:
• OS
C:
..-1 er
N .-1
.
04v3
<d
TL:
t,
c•I
•
00
reı
vi
■o
Ri
O
cd
aC
,--1 N L-- •3"
N \O 00 Vj Le) CO
,....
_.
\O d'
en N O sO
.4:3 .4
• M
N NN
v3 4!
N \O
NO •-4
o o. in No.
trı
Oo M .... .0 r-..
• _ •
M ....
• t-- cNı
Q9 eg
in le)
.0
•
1-4 •Zr
Os 1-4 0.
on 4
•-ı 0 \ \O
.0
1-4
en en
•
ıs->
1■
od
1-4
1-4
d
d
Cn
td
00
O
0 •-4
eN1
C7s
c%1
00
ON
1■4
N
\c;
.4> m n
t■
en
on
•4*
vi
sO V:) .4" 0000
• 0,3
\c;
coo co
od
*
00
• -■
e4
Os
sO
N en
le>
O
00 ON
•••■
e•4
O
.21
°C?\ &N)1•-
O
stS
N
c•1
VD
o° ■0
03
co
cr;
e,1 00
c.1
.0
U o
E
(3, Ncd
c 4E' c.,,,
-w
4,,
o
__.
do
.4x co s4t.'
o . .74 1:1)
-8
tır
"
(1)
d
Q >
"?.5.
a) <d 4-,
•-•
E
'Cr, el -Nd
4•J
Ck• a>
4.
:«t '5, -od-,,$'E ..W
4 E ..-'
o o 4-, ..
2
a .- ,-.
cd .74
0 E.-. O V»
(_>, O oa 0..... LT.] 03v>„ ;$1
;3
ı3 .2
4 E:; ?
c"'
.)
A 'c''
4 .2)'''
les
Me
ts
ber
Se
v3
00
..-1
rd
ir
le
te
m
iz
H
k ve
O
E-, '-c?1:I" i '-ci
cc
. .-
Cd
.-1
N
ef;
d'
Iri
G. S. Y. İ. H. (a. f. )
Ale m Faktör Geliri
G. S. M.H. (a. f. )
*Ön tahm in rakam larıdı r.
, g,o
Müessese le r
7. Konut Gelirle ri
co
el
o.4.,
9. Kam u Hiz metle ri
4.,
N
Z
•
•
O
.4 d
In
er
•-1
00
•
.4 d d
er 1-$ •O
ri
• m N O.
C3 e: .4
dd
(19 77 Üretici
1-4
‘1-1
N
un •D et
t-
N
Vj
-4 -4
-
VO CO
ıg er; cd
t■••
1-1
oc;
gri
vi
:11
•O el- O In 0 00 O d' et
e-.1 el! ■C.; MÖ et d 1-4 •-■
•-1
No
...İ
O ,a •d.
CC; IX;
•0
•
ri->
vi OÖ
•
■cf>
•
0. N
O.
N
-rı
oo o rrı
-4 d
od
O
4 r-:
.4 ef; d . 4 .4
O
1--ı
d d•O cıj
rn I ev m
•4. Ten CN eri N
er;
O
e-ı
un OD eg et
r
o
.-•
O. et m •O N m O O. O.
ot; oz;
•--ı
-İ
ıtı O N N
C3 .21
0
in
•c>
••
1-İ
In O. O
t-:
:45
bL1
:5
c
r4
O.
00
O.
00
00
O.
1-İ
r■
• M
,t
O.
O. 00
t-
uu ao
00
c0
•
CD et
do: od N
o
\O
1
ın
t■
O.
et
1■
O.
!
Irı O 0% L's
od
1-1
00
m 1-1 CN
N N eln N N <N
00
•D on en eq 00
•C> el2 •C; C; 'el t: •d
un eni CN •D \D
CN 00
O.
o N en cq
cq
o
P
1-1 •40 M M
00
•
E
Os O O.
CC; OC; \d
CN
un
•-ı O. O
eg
C" 00 00
cd
<a3
Kayna k: Devle t
• D un t, et t,
C> in •0
e4 .-1
• N
• d-• C, 1*
\a!
,-, er ." cD co co c;
oo o
f••• 'ıl • \ C;
1-1 •,-1 C> Ilrı
C;
1-1 er C:>
•o
e.1 er) e.1
1-4 1-.1
.4
!
00
•O
vi
E-. - 7:
aı 03
4a 5
c. )
el
o'
rıı.:74
.-4 ..w
.....4
-Y F.3 ,z.,,
«
U' cd ..4
O
:-.
41
sy
<e; ...■
d
co
al —1
CL, U
ai
> ...
C _,'
d o
4.-.
0
"O 7,3' - 4-'
5. 71.ı
aı
E .-..-- .-. ei ›, c
o 4-,
z: >( 0 CO
a
l
c
°4
.
M
c
i
"z'
i
c)
E-.
O
d
co,
d
E
;,
F' "c-sa .2 -7.') v) "c"ti''....cii.i
.
73 -.-I'
...
(-4
eg ,t1
._1-..
N
9-1
cd 7, ci)
E-. c'd
CU
a> czt >
>. vi ..W
Ota
...4 ...4
.z.. --
Müessesele r
C;,
...W
••-■
4 t
•
-
Z
rakam lar ıdı r.
) F):1)
—
G. S. M. H. (a. f. )
Lc.3 c
•e.. 1.
Serbest Meslek ve Hizmet le r
4
dıj
O
•_,
E
O
:0
1988-1989 y ılları na ait Karşılaşt ı rmal ı Kaynaklar-Harcamalar Dengesi Tablo
Gayri Safi Milli Has ıla'nı n Toplam Kaynaklar içindeki pay ı 1988'de
13'tedir.
%97.5 iken bu oran 1989'da %98.6'ya yükselmi ş Dış açığı n payı ise %2.5'ten %1.4'e
düş müş tür. Böylece Toplam Kaynaklarda Yurtiçi Kaynaklar lehine bir geli ş me
olmuş ve dışa bağı ml ılık azalm ışt ı r. 1988'de Toplam Kaynaklar ın %16.9'u Yat ı rı mlara ve %83.1'i Tüketime gitmi ş olup , 1989'da bu oranlar s ı ra ile %16.5 ve %83.5
olarak görülmektedir. Bu suretle Tüketimin pay ı artm ış Yat ı rı mların payı ise
azalm ışt ı r. Sabit sermaye yat ı rı mları nda Kamunun payı %23.2'den %26.9'a yükselmi ş Özel Sektörün pay ı ise %76.8'den %73.1'e dü ş müş tür. Toplam Tüketimde Kamunun payı %23.2'den %23.4'e yükselmi ş, Özel sektörün pay ı ise %76.8'den
%76.6'ya düş müştür.
42
0
eh O
Iı
CO N d- N d-
11
O 00 ~I 1.4
O O O■
CO
CO
.
. ı
'0 o ,0 git .0
Ö OÖ •-1 N
en
t-:
1- 1
O
m
N
m, N * izt
iı!
N
,ı3
cd eg
d- 1 \O N 0. \C> N
N
*
O.
t's
O O N r.
1-1
oo co m en
,t
Ö d c4 d
CC;
Nt■
0. O 0 O. *
00 eg
1••••
N
N
O N en 00
N .4 d \c;
ıt. t-.
0. en c0 In r.
C3 In O. iri d!
e-ı 0 1-
N N \O
cd oÖ cıti c;
.4
v.;
00 1-1 \O "-I
M o 0.
reı 1-1 et et.
\C;
Ö ,ı!
vi .0 O. co
••■İ
-
•« İ
00 0%
In
1- 1
1■1 1-1
O
en
8
.43
t■
t■
t■
\ O O er O O.
CNI N N O. 1:1!
CO
t■
,
\C;
O \O
neinesı
Devlet Plânlama Örg üt ü
GSMH 'ya or
O
0\
o
o
00
o■
oz
•-■
,i-ı o 00 0. t, o t--.
t--.
N
d- O
O 0 •-•1
. oz İrz
C4 1-4 1,: el! ,-; c4 CC; _V..
• 019
O
N
e
N 1-1 00 \O 1..4 \O 00
t".
O
0 \ 1...1 <N O. 00 er 0 ■ \80 M ..:1" Q 1,r; o
in m ..-1 .0
•
!
4! C; 1A
1
00 t*.. IN O .-I
Z
0.
d- en
N
00 0D CO
0
O r.
tz oci er el! et! vi od .4
.-1 In
0)
Qi
E
C/)
8>
_
a3 N
:C)
CI) C3 .0
...1
0. •-• t-.
am' O.
d
E 'T>
ezt
8-1
8-1
1-01
N
IV. TOPLAM YU RTİÇİ TASARRUFLAR
...-I
Özel Tüket im
TOPLAM KAYNAKLAR
N M
Kamu Tüke timi
t....
d- •zt•
00 •:1-
TOPLAM TÜKETİ M
cci vi
o.
43
i tz,
\ON m 0% •:1 - d- In O t-• O. en •O
iri N
N r-•
•
. 1....
m o
.
___.
oz ır; e4
en 00
O.
Ln
1-01"
c4 ‘1! \Q O •
O •Zr \O CO inC-• Ch \O M 1--• O. ON t•-• In
.-4
M OO l's 1- O\ N et 00 \O •-• er M 0%
az •d
m in
iri tz,
(2) Stok Değiş meleri
1-1
• •
O \O 1- N
t•-•
M 1..1
C> O T-ı 0. O \O 0\ t•-• N t-• In N Ii
- 00 \O sO
oz ii: _.
.
(.4 ,43
_.
.
Ö ,I!
\o
..-ı c,i oc; ereA
_._
exi .4
in
gel- Oo. OInin it
••- ı N O in in CO O 00 O.
N O O\
••-1 O O. N t.. ..1
••••ı N O. CO
N O
ır
.Ir; .-4
rei
II. TOPLAM YATIRIML AR
*
O
CO
O.
.
00 .+ eg d
m N crı O. •••••
•-•1
••■4
.
2
E
0.>
EE
th• VY,
OO
O 0
1.• 1.•
OO
(.5 0
* *
*
4
b) istihdam
n sektörel da ğılı mı karşı laş tı rmal ı
ı
nda
istihdam
ı
m birinci s ı1987, 1988 ve 1989 y ıllar
ı lda yakla şı k %30 payla Tar ı
üç y
olarak Tablo 14'te verilmi ştir. Her
k %22 payla Kamu Hizmetleri ve %10 payla Sanayi
şı
trendi gösterirrayı iş gal etmekte bunu yakla
m ve Kamu Hizmetleri sektörleri dü şüş
ı
ş göze
sektörü izlemektedir. Tar
ken Sanayi, Ticaret ve Serbest Meslek ve Hizmetler Sektörlerinde yükseli
çarpmaktad ır.
an nüfus, 1988'de 67733 ve 1989'da 69685'e yük1987'de 66212 olan çal ış
ı 1987'de %1.8, 1988'de %1.3 ve 1989'da %0.9
selmi ştir. Bu suretle i ş sizlik oran
olarak görülmektedir.
44
elpıgıgm..lıelw•■•••••••7
O et
I
L'■1.
•
1-ı
.
N •-ı
Ir)
O O.
G>
tef2 00
ff)
N CO
N
ad
O
r'
O L'■
N
■c•
c■i
1:1"
In oo so
■o
►fı
O
d
O
O
c•I
Cr)
14' ct N
oo
1-4
et'
ın
N
(Y)
ır>
1-1
•el• N
Ö
m
o: \d, c
O
OC;
O
1-1
C71 N 1-1
O. \O
N IN.
m \O
N t∎
ırı
I O.
O.
O.
"
In
1-1
ın
oc; c;
O
in 1- İ \O \O
t•••
t••••
tn
uy
N
O
1-ı
M 1-1
<e) CO trı
c-•
\O
•■■■■•■■•■••••••■■■•■■•■■
c.1
Ö
(NI
o.
In
CO N
O
0,0
64
\O
E
at
••11111.......•
O
O
0>
O
Ca
1,1
0 N
CO
t•-• 00
O.
0
I
c•I O
m .:1••
t's .in 1-1
O II)
1-1
t■
O ‹>
O\
O
in
45
(g)
4-1
O
Z
d
un
Cd
(..>
E cı)
O U)
* Oca k- Haziran
ad
O
E
Toplam Nüfus
o
4. T icaret- Turizm
O
aı
Müessese ler
est mesle k ve
€1).
Toptan ve Pera kente ticare t
Otelcilik Lo kantac ı lık
1-4
c) Fiyat Hareketleri ve Ücretler
harefiyat ÖrgüPliinlama
ılı nın ilk onbir aytı ndaki
1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı ile 1989 y
olarak Tablo 14'de verilmi ştir. Devle
ketleri kar şılaşt ırmal ı
ılm ış ve bu anket sonucu belirtünce yeni bir tüketim harcamalar ı anketi yap
rlanarak 1 Ocak
, yeni bir tüketim kal ıbı haz ı
ı
rlıkl
ğı
ilimlere
göre
a
ğ
lenen e
ışt ı r.
1988'den itibaren baz olarak kullan ı lmaya ba şlanm
48.09, 1987' de
1984'de %70.72, 1985'de %43.04, 1986'de
Hayat Pahal ılığı
hiz
olup bunun mal ve % met grupla%43.01 ve 1988'de %62.57 olarak saptanm ış
Tablo 16'da gösterilmektedir.
rı na göre da ğılı m ı
ı n alma gücünü koruYüksek enflasyonist ortamda maa ş ve ücretlerin satuyg ulanmaktad ı r. 19 85
ş el mobil sistemi
mak düşüncesiyle 1983 y ılı ndan beri e
ılığı ar t ı şı dikkate al ınar ak
sonuna
kadar
her
dört
ay
sonundaki
hayat
pahal
yılı
lar 1986 y ılı ndan itibaren her üç ay sonundaki
maaş ve ücretlere yans ıt ılan art ış
duruma göre ayarlanmaya ba şlanm ışt ı r.
nan tavsiye kararlar ı uyar ınca
Asgari Ücret Saptama Komisyonunca al ı
asgari ücret,
90.000.-1L
1 Ocak 1987'den itibaren ayda
121.000.-TL
1 Ocak 1988'den itibaren ayda
ayda
205.000.-11
1 Ocak 1990'dan itibaren ayda
340.500.-TL
1 Ocak 1989'dan itibaren
olarak saptanm ışt ır.
46
Tablo 15
Hayat Pahal ılığı
1986
1988
1989
Ocak
7.10
3.18
8.08
5.71
Şubat
11.54
4.43
17.09
14.07
Mart
19.01
9.05
24.11
16.47
Nisan
19.15
10.00
26.58
20.78
Mayıs
20.69
11.35
28.53
Haziran
21.07
17.12
31.45
24.09
25.17
Temmuz
31.75
19.33
c 6.44
A ğustos
36.47
19.77
4.73
32.82
40.43
Eylül
36.68
24.43
8.11
41.73
Ekim
38.81
34.54
• 3.54
43.97
Kası m
41.48
38.40
•7.86
47.98
Aralık
48.09
43.01
•2.57
Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü
47
1987
Tablo 16
Hayat Pahalıl ığının Mal ve Hizmet Gruplar ına
Göre Da ğılım ı
1984
%
1985
%
1986
%
1987
%
45.48
16.89
30.83
19.63
Ev ve ev masraf ı
6.7C
5.03
3.23
Giyim
6.11.
5.53
12.34
7.74
Ilaç ve Tıp
7.68
0.62
0.46
0.41
Eğitim
0.39
0.60
0.33
0.11
Taşıt
0.47
6.36
3.93
1.45
3.47
Hizmetler
Eğ lence ve Okuma
1.32
1.25
1.34
0.79
0.93
0.35
0.92
Sigara
0.66
3.03
2.31
1.88
Şahsi Harcamalar
3.63
0.15
0.15
0.18
0.18
70.72
43.04
48.09
43.01
Yiyecek ve içecek
Toplam
1 Ocak 1988 den itibaren yeni döküm uygulanm ışt ı r, ş öyleki:
1988'
1989
(Ocak- Kası m)
Gıda
27.53
27.15
Giyim
5.57
4.51
Ev Eşyas ı
6.49
2.09
Sağl ık ve Ki şisel Bak ı m ile ilgili
Harcamalar
3.36
2.10
Ulaşt ı rma ve Haberle şme
9.62
6.77
Kültür, E ğitim ve E ğ lence
4.78
1.40
Konut ve Konut ile ilgili Harcamalar
Sigara
3.15
2.49
2. 07
1.47
62.57
47.98
Toplam
Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü.
48
2. Mali ve Parasal Geli ş meler
a) Mali Geli ş meler
1986'da 70.5 milyar t 1987'de 1 6.1 milyar 11, ve 1988'
Bütçe harcamalar ı
ı is 271.6 milyar IL olarak
de 150.7 milyar Ti, olarak gerçekle şmi ş , 1989 rakam nd 1986'da 47.2, 1987'de
n yerel gelir katk ısı
tahmin edilmi ş tir. Bu harcamalar ı
ş me kaydedilmi ş tir. 1989'da
%55.6 ve 1988'de %72.5 oranlar ı yla, istikrarl ı bir geli
r. Yerel gelirleri G.S.M. . ile kar şı laşt ı rdığı m ızcüzi bir düşüş göze çarpmaktad ı
n 1987'de %24.4 v 1988 ve 1989 y ıllar ında yerel gelirlerin G.S.M.H.'ya oran ını
unu görürüz. (Tablo 17 ve 18).
da sıra ile %22.5 ve %21.9 oldu ğ
ıklar ı 3.1 milyon 11,'na bali ğ
1988 y ılı sonu itibariyle birikmi ş bütçe aç
gösteren bütçe ç ıklar ını n 1987'den itiış
sonuna
kadar
art
ılı
tur.
1986
y
olmuş
baren düşüş e geçti ğ i gözlenmektedir. (Tablo 19).
a ğları an krediler, faiT. e
Bütçe aç ıkları na kar şılık T.C. Ziraat Bankas ından
zlC.
ndan sonra
r
TL tutar ındad ı r. 987 y ılı
sonunda
55.9
milyar
ılı
hariç 1987 y
ışlanm
şı
ı iç bo çlanmalarla kar
Ziraat Bankas ı ndan borç al ınmam ış , bütçe aç ıklar
tır. (Tablo 20).
49
50
▪
•
•
e
ee,
Qi
‘.■
th,
wi
9 os
:15 'ir3
,„;
‘
g<
•
....
2
,0
EgE
• (1) °
cd
e. 10 ;!..,0
.11
cd
.91
(1)
14
gl
:%
2
al 03 •-■
s7se E
E ..5d c.1
•
•tC o
•
er>
cd
g. .6
<i> E
4-• 4
03 :O
•
Cd
•
•
O • ""
cO
0• 4-)
'%73
:o E
c
Ci sel
«
tl ld cd
g»
Cd
Car iHa rcam ala r
73'
51
Yat ı rı m Ha rca m ala rı
SC cd
O
Z:e
0
Z
Tablo 19
Yıllar Itibariyle Bütçe Aç ıkları
Milyar IL
Bütçe Aç ığı
C.S.M.H. Yüzdesi
1975 yıl ı açığı
0.1
8.6
1976 yılı aç ığı
0.2
5.8
1977 yılı açığı
0.3
7.2
0.3
5.5
0.7
7.8
1980 yılı aç ığı
1.5
2.0
8.8
8.3
1983 yı lı açığı
2.9
3.7
8.3
6.8
12.5
22.6
20.2
19.4
1988 sonu birikmi ş bütçe aç ığı
93.1
7.9
9.2
9.9
11.6
7.0
4.0
Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı
Devlet Pltmlama Örgütü
52
Tablo 20
T.C. Ziraat Bankas ından sa ğ lanan redilerin
(faizler hariç) y ı llar itibariyle •&ümit
Milyar TL
0.1
1975
0.1
1976
0.1
1977
0.3
1978
0.4
1979
1.4
1980
2.0
1981
1982
1983
1984
3.0
5.3
6.4
1985
8.8
1986
18.0
1987
10.0
1988
55.9
Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı
Devlet Planlama Örgütü
53
b) Parasal Geli şmeler
Kuzey K ıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ında imzalanan
Ekonomik İşbirliği Protokolünün Para, Kambiyo, Bankac ıl ık Bölümü alt ında yer alan
maddeler peyder pey uygulama alan ına konulmaktadı r.
26/1987 sayılı Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Bankalar (De ği şiklik) Yasası
1 Haziran 1987, 35/1987 say ıl ı yeni Merkez Bankas ı Yasası 26 Haziran 1987 ve
22/1987 sayıl ı Para ve Kambiyo İşleri (Deği şiklik) Yasas ı ise 1 Kas ı m 1987 tarihinden itibaren yürürlü ğe konmuştur. 22/1987 sayılı yasa ile de ği şik şekliyle
38/1982 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasas ı alt ında verilen yetkilere dayan ılarak
Bakanlar Kuruluna yapılan Para ve Kambiyo İşleri Tüzüğü de 2 Kası m 1987 tarih
ve 116 sayılı Resmi Gazetede yayı mlanarak ayni gün yürürlüğe girmi ştir. Böylece
öngörülen yeni düzenlemeler için gerekli alt yap ı hazı rlanm ış bulunmaktadı r.
54
3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi
a) Ticaret ve Pazarlama
Toptan ve perakente ticaret K.K.T.C. ekonomisind
etmektedir.
Bu sektörden do ğ an katma de ğer cari fiyatlarla 1
ve 1988'de 84.780.4 milyon IL olarak gerçekle ş mi ş, 19
yon İL olarak tahmin edilmektedir. Istihdam aç ısınd
perakente ticaret sektöründe çal ışanlar 1987'de 4651
saptanm ış , 1989'da ise 4880 tahmin olunmu ştur. Bu s
değ er 1987'de 11.1 milyon 11, , 1988'de 18.1 milyon IL
Ti, şeklinde ortaya çıkmaktad ı r.
önemli bir yer i şgal
87'de 51468.5 milyon İL
9'da ise 138.696.5 milbakıldığı nda toptan ve
e 1988'de 4691 olarak
retle ki şi başı na katma
ve 1989'da 28.4 milyon
Tablo 21 incelendi ğinde 1981-1989 y ılları itibariyl dışal ı m ın %41-50 arasındaki bölümünün Türkiye'den ve %50-59 aras ındaki bö ümünün di ğer ülkelerden,
dış sat ı m ın ise %12-22 aras ındaki bölümünün Türkiye'y %78-88 arasındaki bölümünün ise di ğer ülkelere yap ıldığını görürüz.
D ışal ı mları m ızda Türkiye birinci s ı rayı al ı rken on Birleşik Krall ık, Birleşik Krall ık d ışındaki Avrupa Ortak Pazar Ülkeleri ve Uz k Doğu Ülkeleri izlemi ş ,
dışsat ı mlar ı m ızda ise en büyük pay Birle şik Krall ığa daha sonra Türkiye ve
di ğer Avrupa Ortak Pazar Ülkelerine gitmi ştir. (Tablo 2
Tar ı m ürünleri d ışsat ı mlar ı m ızın %56 ile %78 ara ında de ğiş en bir oran ını
oluştururken %22 ile %43 arasında de ğ işen bir oranı da sanayi ürünlerinden
oluş muştur. D ışal ı mda ise yaklaşık %10 tar ı msal ürün ere kar şı l ık %90 sanayi
ve mineral ürünleri görülmektedir. (Tablo 23 ve 24).
D ış ticaret aç ığı m ız dolar bazında yılda 166 mily n ABD $' ıa= yükselmi ştir. 1979-1989 döneminde d ışsat ı m ın dışal ı m ı karşı la a oranını n %24 ve %47
arasında de ğ işti ği görülmektedir. (Tablo 25).
D ış ticaretimizin geli ş mesinde ulaşı m ve haberle me en büyük etkenlerdendir. Politik ve ekonomik nedenlerle K.K.T.C. deniz v hava limanlar ına uluslararas ı ticarette mevcut ko şullar ın gerektirdi ği şekild düzenli uçak ve gemi
seferleri yapılamamaktad ı r. D ış dünya ile haberle şm imkanlar ı = da arzu
edilen düzeyde de ğ ildir. Bütün bunlara kar şın çok sayıd yabanc ı ülke ile ticari
önünde çal ışmalar sürili şkiler tesis edilmi ş olup durumun iyileştirilmesi
dürülmektedir.
55
E
Oq
ın
Ö
9,
N CO M
O
el- O
OZ C:3 00\ Ö C \i
vi C■1
M in c• M
.4-
CO h O%
MNNO
ın tn 1-
d
ır; cı
u-; ir; cc; ıf;
co co oo 3 cc;
co
00 oo co
ı-;
CO N N el- 0‘ M N 1-1 N
CN1 et• d d 1: ri ,c; eg
N cf> M er> d •zt cr 1' er)
vs.
M in
•-1
\c;
00 ,O
o
,O t% 00 m C> C,
.4!
CNI
1-1
4ıı
C
.4
1-1 •-I
Ğı
rn
o
,O OÖ
.-1
O. en en O N
oz:
• ,c;
1-1 1-1
1-1
•zi
ın
tn
Ir■
03
Kr)
• oc;
\C>
N esi
1-1
C.4 M M
er:
d
•
O
t,.
m co
„c;
d't.
u..; t z
•
ın
1-1
O CI%
in arı
ırı arı
O.
ırı trı
•zt• O oo
,İ! t.: re; ,c;
ırı r-• 00 N t-- c0
oz
'I
tn
c•1
\c;
00
1-1
ın
m O 1—ı
ırı
N t-tr: CO
• (...4 \c;
lif;
•
eh d- et
,r
N ırı
et! O.
d- d-
In 1-1
Cti
M
•
\C> V;)
Vj c::•
\C).
0%
d' iyi
O. C>
1-1
O
00
cd
O
<NI in el- ırı ■0
00
1 4-+ cd
00
1—i CO 00 00 00 c0 00 oo
O. O, O. O. O. O. 0, O\ O. 01
)b.0
O<
56
er>
c0
Mi lyon A B D$
•
1:_
00 N
•
ı
o
<,-;
M
en
d
t
40. 01 00. 0
N
0 O
■0
O
O
o: d
•
Ln
•-.1
O
.1
co
DD
•••I
OO
cd
O
O
O
CO
m 1-1
•
v:3
Lt1. :)
94.
N
0. ON
--4
1-1
ıir
Os
.1
O
d
Q
•• 1
ın
er;
•2
Nc•I C■1
••••4
O
1.4
N 00
1-1
O
O
GO
1-4
.(3
1-1
CO
tn
r•I
00
•--I
v->
ıri
Q
d
O
O
O
1-1
es4
<4-
CC> <•••1
O
I er;
••4 cC>
M
ı
op
O
C>
er>
vi
xt•
O
d
.
CO
Zt!
-
4-4
1-1
c;
1-1 1-1
•
0.1
C••• 00
C•I
ı...
(D
1
7:1
ı
Tu
tıl
cc
ı-Nı
-.-
o .... Vi.
....-.›. cı> a.)
cNı
O
.£1
cdd
>t).0
5
•
I∎4
57
es.1
en
0,3
E
d
.;.
....
o ci
,... .—
o o.) d
2 • 4-4
` 0:1
Tn•
O
cd
r
d
Milyon ABD $
ae
•4„.4
0%.
0
w.;
■40
I
O
d
O
C•1
`":-
•••)
F.
cd
ON 'S
00
ON I
CO
‘1.•
1
1-1
reı
I
c.)
O
1
e•-1
\O \O ın
1-1
efi
tr;
cr;
M'
co
•--1
C•4
uı
\c;
r4 Ö
Cr;
CNI
O
00 N en C•I
d
C;
O
\CD
O \d 00 tr)
c0
00
c3
O
O
d
cf 0:3
O
t•-•
co
•-•
•
lt)
1.r)
Ir)
en 00
eş; •
„i,
N
‘C)
‘c;
M
1-1
•••1
o
iyi
\O
00 m
rr>
O\
4'
irı
00
00
■
o
O
00
az
00
O
O
erı
N •
•-1
ir;
O
in 00 ff)
.
00
d
,60
âe
■0
C> 4
. •
4
vi N
CO
M
C■I
c■1
O
O
cd
O
1-1
ON \ O rr> 1-4
ıri
az
• es.;
•
0
•
•
cı)
d
aı <czt
C \I
I-ı
od
4
Cd
E
E
*L".:-"1 ..'-,
Cd
aj
0-;)
...
,t3.0:.—
cd
• ^-'
f:1., 0
c:
ef>
eN1
..—..,.. ,--...
ccf
C.>
E-.
nı
0.) ,-. • "..
C0 X
•
cl.).tr.s .—
....
ozı [....,..-:-.. :
4(1
cd
E
txJ
<1,
c)
.g
.. 1-*
, b.0 •
czt v» o o
•
cd ..---.. ..--.
O U "ti Cı) Cd .0
cd
d
0)
O
›_.
O
d
E-0
58
•
• •
•.
Milyon AB D$
ı-
M
O
cır;
kr;
m
keı
rc
N I-I 00
•4!
.2
ef;
In
N GO rf)
uj
c•i
cı:
0.;
00
d-
c;
ır;
ı•İI
4-4
o
rı
CN
cıp
00
4-1
ırı en OD
ca az
N„c; c■1
‘C> M M
.
tr:
d M
■-<.1
o ,ı„
•zt
ırı
∎cı
d
M N ' O
4-4
0 ON
er)
c;
esl
c4
C;
O
4-1
o
d ,c3 o: d
g-ı
CO
sC>
o
M
c3 •-4
o:: 03
<Nı eN1
•-1
co
(Nı
o
0
0
vs
O
o co
U
C•1 d
c,1
ı‘
1-1
1-1 1-4
1-1
co
d ,t!
o
t-: d cd
cNı
c,1
1-1
M O cs4
az
g
M
,
tr)
O
co
44!
l'••
00
vi o■
.4
O
:1! CIZ
C;
O
,İı
(X)
• O∎
ef;
4zr. M
c•l
1
U
•
•
ef;
1-4
O
59
—.
,..,
1. Yiyece k ve Ca
ei
15
E-■
aı
‘..
a>
L»
■.,.. ı-,
lc'a
E
7t7;) --g'
«J
›,
›, -8
,--,
>bi)
Cd
cd cd
cll
N CL)
-O'O
o
tv) Q> cd
'O 94 a)
O
> >.
cd ed 73' O
E
...
.cd Eed
(.1 eg
03
4•J
›,»
aı
:o
an
Cll
cd :z.-.
T” .-6. 4) -o o
(n as Tr1
•
447+
V')
1-1
)... ":"
Cl> •cı
O (d
04
>.
c>
E
cd .....
... a =
.4!
V)
-6
1> ,...
a)
cd
E2
Ecd :-= tu
vd, t-:
cd
cd
wlet Plânli
cd
4
cd
cd
ee;
U
o
o
8. Makine ve
2
Tablo 25
D ış Ticaret
1979-1989
Milyon ABD $
Yıllar
Dış Alım
Dış Sat ı m
Açık
D ışsat ı m ın D ışalı m'
Karşı lama Oran ı
1979
90.8
35.8
55.0
%39.4
1980
94.4
44.5
49.9
%47.1
1981
104.1
36.9
67.2
%35.4
1982
39.5
41.0
38.4
45.8
80.4
1983
1984
1985
119.9
145.3
135.6
141.7
%32.9
%28.2
%28.3
%32.3
1986
153.2
52.0
1987
1988
221.0
218,1
55.1
161.6
1989
(Ocak-A ğustos
104.3
97.2
95.9
101.2
%33.9
52.4
165.9
165,7
%24.9
%24.0
40.0
121.6"
%24.8
60
b) Ödemeler Dengesi
, 166-1 9 milyon ABD dolar ı
1987, 1988 ve 1989 y ı llar ı nda ticaret aç ığı
dolaylar ı nda seyretmi ştir.
n yüzde 31'ini kar şı layabilmi ştir.
Genelde d ışsat ı mlar ı m ız d ışal ı mlar ı m ızı
ince endi ğ inde en iyi per1979-1989 dönemi d ış ticaretini gösteren Tablo 25 1980
y ılı nda, en kötü perşılad ığı
formans ı n, ihracat ı n, ithalat ı n %47.1'ini kar şı layabildi'i 1988 y ılı nda oldu ğu
formans ı n ise ithalat ı n sadece %24.0'ünü kar
görülür.
1987'de 10 .5 milyon ABD dolaGörünmeyen İş lemlerde Turizmin katk ısı
ı na yükselmi ş v: 1989'da 126.8 milyon
r ı ndan 1988'de 118.0 milyon ABD dolar ı r. Di ğ er gö ünmeyenlerin de katABD dolar ına ula şaca ğı tahmin olunmaktad
k 1987 y ılı ndaki 0.7 milyon ABD dolakısı yla Cari i ş lemler Dengesindeki aç ı
ına düş müş ve bu aç ığın 1989 y ılında
r ı ndan 1988 y ılı nda 8.8 milyon ABD dolar
ılı nda K .( 1(.T.C.'ye
ş tur. 1 88 y
5.4 milyon ABD dolar ına inece ğ i tahmin olunmu
Bunun %75.6'sı
gelen turist say ısı 229506 rakam ı ile en yüksek düzey edir.
ık dönemindi ğ er ülkelerdendir. 1989 y ılını ilk on ayl
Türkiye'den %24.4'il ise
toplam 226640 olup, 172754'ü ürklyeeden ve 53886's ı
de gelen turist say ısı
di ğ er ülkelerdendir.
ndan g len havale, Türk Bar ış
Di ğ er görünmeyen i ş lemler kalemi yurt d ışı
Milletler ar ış Gücü ve Ingiliz Üs
Gücünün K ıbrı s'taki harcamalar ı ve Birle ş mi ş
ması için yap ılan ödeBölgesinde çal ış anlar ı n kazançlar ından sivil uçak kirala
yabanc ı ülkelerde temeler, yabanc ı ülkelerde okuyan ö ğ rencilerin masraflar ış
hardavi olanlar ı n harcamalar ı ve Hükümet görevlileri ile
göstermektedir.
camalar ı ç ıkt ı ktan sonra kalan miktar ı -
61
Tablo 26
ödemeler Dengesi
Milyon ABD $
1987
1988
1989*
Deği ş me %
*
1987-88
1988-89
I. Cari İş lemler
A. D ış Ticaret
1. D ışsat ı m
55.1
52.4
57.0
-4.9
8.8
2. D ışsal ı m
221.0
218.1
22.5
-1.3
3.4
D ış Ticaret Dengesi
-165.9
-165.7
-1685
-0.1
1.7
B. Görünmeyen İş lemler
1. Turizm (net)
103.5
118.0
126.8
14.0
7.5
2. Di ğ er Görünmeyenler
(net)
41.7
38.9
36.3
-6.7
-6.7
Görünmeyen İşlemler
Dengesi
145.2
156.9
163.1
8.1
4.0
Cari İş lemler Dengesi
-20.7
-8.8
-5.4
-57.5
-38.6
1. TC Yardı m ve Kredileri
35.5
10.9
16.1
-69.3
47.7
2. Di ğer D ış Yardı mlar
8.3
5.8
3.5
-30.1
-39.7
63.9
61.9
62.6
-3.1
1.1
4. K ısa Vadeli Di ğer
Sermaye Hareketleri
-63.9
-40.4
-38.6
-36.8
-9.4
Sermaye Hareketleri
Dengesi
43.8
38.2
43.6
-12.8
14.1
Genel Denge
23.1
29.4
38.2
27.3
29.9
-26.2
-33.0
-39.5
26.0
20.0
3.1
3.6
1.4
II. Sermaye Hareketleri
3. Bedelsiz D ışal ı m
III. Rezerv Hareketleri
(- Art ış +Azal ış)
IV. Net Hata ve Noksan
* Gerçekle şme Tahmini
Kaynak: Devlet Planlama Örgütü
62
•
•
E
cd
7:1.
0
cd
c:14
Di ğer Ülkelerden Turist
aie
fd
CQ
E
M
cel
Cı.
E
T. C. den Turist
ae
•
cid
ccı
E
tır •";',.
a>
"C
cz1
cd
N
O
.75cid
E-4
63
E
as
IV. Bölüm
MERKEZ BANKASININ DOKUZ AYLIK HESAPLARI
64
(£) 3 -ez ı q 5ai, an u um
.
GUIZE1-1
Irep
(4 ) •.ı )-1 w -ezunInı
■—•
ts.)
N I—.
OT
O
Cr
(J1
$:.. CA Oo O
.
.
-
0 (...> 0 \O 00 -.4 0
!•-•
••-.1
....1
....1
(.4
(..41
N.)
I--,
VI
N
4-1
ts.)
•
1...
'0
--I
CN
I—.
ı..-•
•
03
O
.L.
.
\O
■—•
cı.ı
-4.
:"")
1— •
N>
O
00
4 O
•
•
P
N
-2
-ı :.
oo
65
•
•
•
[..3
ve
•
w
.
cr.,
-t ,
N
4
Pz)
\O4
:1".
00
N IN ISV)INV9
N/
0
1-..
(6)
(O T)repueuke}İ zQ
8 '0 8 S '84 1
1 '610 '10Z
0'0<
(1)
C
O
O
cd
HESAPLAR HAKKINDA AÇIKLAM
AR
Milyon TL
1989
Eylül
1988
Aral ık
5.318.0
5.172.3
16.0
3.3
20.599.2
9.601.2
5.852.1
3.332.8
46.795.5
119.829.0
78.508.8
137.938.6
9.137.7
11.263.7
(1) DÖNER DEĞERLER
Kasa
Alt ın Kasası
Efektif Deposu
(Dolar karşı lıkları 31.12.88'de 5.295.703
30. R89'da 9.219.618 ABD Dolar ıdır).
Hariçteki Bankalar (TL)
Hariçteki Bankalar (Yabanc ı Para)
(Dolar kar şıl ıklar ı 31.12.88'de 66.093.608
30.9.89'da 65.701.489 ABD Dolar ıdı r).
(2) KREDILER
Hazine Kef. Haiz Bonolar Üzerine Avans
152.4
Ihracat Senetleri Üzerine Avans
1.491.8
1.265.9
300.0
384.5
Sanayi senetleri Üzerine Avans
1.547.5
970.8
Tarı m Senetleri Üzerine Avans
212.1
152.8
2.487.8
316.3
15.176.9
14.506.4
Küçük Sanat Erbab ı Senetleri Üzerine Avans
Ticaret Senetleri Üzerine Avans
Turizm Senetleri Üzerine Avans
(3) BINA VE TEÇHIZAT
Teçhizat
Eksi: Amortisman
Bina
Eksi: Amortisman
1
168.8
105.5
28.2
30.1
140.6
75.4
678.1
677.1\
22.8
22.8
655.3
654.3
795.9
729.7
(4) DIĞER AKTİFLER
Muvakkat Borçlular
İlk Tesis Giderleri
Eksi: Amortisman
15.4-39.4
11: 76
1
26.0
6.45
67
9.5
9. 3
0.2
16.4
0.1
K ı rtasiye ve Matbua Deposu
1.261.9
1.2785
1989
Eylül
(5) HAZINE CAR İ HESABI
1988
Aral ık
40.022.2
48.404.18
Türk Paras ı
21.647.6
15.395.0
Yabanc ı Paras ı
37.091.5
27.547.4
58.739.1
42.942.4
63.830.6
43.280.7
3.611.5
2.878.9
700.0
26.4
664.1
200.0
4.975.6'
3.105.3
Bu kalem Hazine Cari Hesab ı başl ığı alt ında yer
alan hesaplar ı n bakiyesini göstermektedir. Maliye
Bakanl ığını n 8.4.87 tarih ve 36/79-54/87 say ı l ı
karar ı ile Döviz İstikrar ve Fiyat İ stikrar fonlar'
hesaplar ı Hazine Cari Hesab ı bünyesine al ınm ış t ı r. 30.9.1989 tarihi itibariyle Döviz İstikrar
Fonunda 85.313.713.471
Fiyat İstikrar Fonunda ise 17.631.152.414 Ti, mevcuttur.
(6) MEVDUATLAR
(7) MEVDUAT MUNZAM KAR ŞILIKLARI
Bankalararas ı mevduat hariç, tüm Bankalar ın Ti,
mevduatlar ının . 9615'i ile Döviz Tevdiat ve mevduatlar ının %20 isinin Merkez Bankas ına yat ı rı lacağı hakk ı nda 35/1987 say ı l ı Yasan ın
24.
maddesi uyar ınca yat ı rı lan miktarlar ı gösterir.
(8) FONLAR
Faiz Fark ı Fonu
Turizm Geli ş tirme ve Tan ıtma Fonu
K ıbr ı s Türk Elektrik Kurumu
(9) DI Ğ ER PASİFLER
Muvakkat Alacakl ı lar Ti, ve Kby. ile Alacakl ı
Transituar Hesab ını gösterir.
(10) ÖZ KAYNAKLAR
Sermaye
2.000.0
İhtiyatlar
6.930.3
Sigorta Fonu
2.877.5
11.807.8
1.1.89-30.9.89 devresi kar ı
Sigorta. Fonu
11.807.8
9.723.9
848.2
22.379.9
68
1989
1988
1.1.8 • -30.9.89
1.1.88-31.12.88
(11) PERSONEL GIDERLERI
41.0
38.3
376.7
294.0
Emekli Sand ığı
15.6
565.0
Di ğer
53.8
76.7
446.1
935.7
487.1
974.0
849.8
597.5
97.9
116.2
K ı rtasiye, Matbu
8.4
15.2
Telex, Telefon
6.7
6.6
35.4
13.5
998.2
749.0
4.230.2
1.900.8
Mevduat Munzam Kar şıl ıklar ı
.672.3
3.009.9
Döviz Hesaplar ı
.375.5
1.016.0
.278.0
5.926.7
1 .114.1
10.397.6
.512.2
5.039.8
1 '.626.3
15.437.4
Yabanc ı para
275.1
215.7
Türk Liras ı
219.9
159.7
495.0
375.4
Yönetim Kurulu Maa şlar ı
Personel Maaş lar (Asli maa ş - Mem. Öd. + H.P.)
(12) 'DAR İ GIDERLER
Sigorta
K ı ymet Yollama Giderleri
Di ğer
(13) VERILEN FA İ ZLER
Banka Mevduatlar ı
(14) ALINAN FA İZLER
D ış Muhabirler
Yerel Faizler
(15) ALINAN KOM İSYONLAR
69
1.44 .,, W,~04,
V. Bölüm
BANK ACILIK İSTAT İSTİ KLERI
70
BANKACILIK ISTATISTIKLER'
Müteakip sayfalardaki tablolar a şağı da listesi verilen •ankalar ın verilerinden
derlenmi ştir.
K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd.
Türkiye Halk Bankas ı A. Ş.
K. Vak ı flar Bankas ı Ltd.
K. Endüstri Bankas ı Ltd.
K. Faisal İslam Bankası Ltd.
Asbank Ltd. (Haziran 1986 tarihinden itibaren faaliyete ba şlam ışt ı r)
Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd. (Mart 1989 tarihinden tibaren faaliyete ba şlam ışt ı r)
71
ı
..• ı •
■ ••
CO
az
CO
,13
C's
o
V>
O
‘,d
OD
S
\C
1--i
d
'd
t-..!.
ON
N
OVD
o:
vic5
1- 4
C, 00
N
N ‘ .....
[
C) d' r',
N d . t•••• OC>
1.-1
(ni
.4•
1-■
.--ı
vi
N
O
OD
In
tn
03
In
VD
CN
,
oci
t.....
.--.
,...' c Ü
ON
en VD et
0(5 d:N:m:3
No No
-4 M • ve.
.4. d-•4-11) U') U.) ex
0
,,c)
t..2 •••••
1
4., ),,...j•
en M
d
... ' : O
• -£3 vı Q:
E Tj
-..,'
• ""' G) .
.d
•D •D
.45
Vı : îE
.....
C;) C
•C
F.. Cli
›,
ON
v".
un
ON
,:g
N
Ir>
N
O.
c•ı
U')
,„43 •3 t...! e4 ,.,-;d,,..; CO ,g
t, VD c,1 o t, in o ..o \C5 C°
Et
oo . 0 ed
d on .,.-; .-7-.
...
- .-4 • - -.-,
en ... en ‘0 ON \O c-• Cr l'n C)
•
0..
U ..54 ç., ...,:
`;:z
4.,
...•
d
(D:, N ug od iri odug ug 1. ....: °e'
N on on ,ı- un .0 ■0 t`r... CN
1..1
1..•4
•••■1 /...1 .-H1...4 wi 1-4 1-.4 1-.4
c d 'O ..,
e3
CN
•
CD
NO
eg
00
en
CD
CD
In
d
,c;
•
‘c;
en
un
.
..
CD
M
•
co
.-IN
vs
d
M
C,
BANKALARIN AKTIFOZETLE RI
1-1
.
en
es1
Iri
N
o.
er on un et VD N
. N
00
U")
N,g e4o5 M og,4 ,4 ..‘:> 0.
00 on V0,-. t, eVCD CO VD O
•
OCDCD
C, en CK O,VD es1 •4D
'
.4
1.-4
N
,,,..
et
vi
Ö
eri
in
•
OD
ON
co
..1
:• d v-ı
-'
eo <-) o
..--.1 ...-1 ...., .....-1 ,-.4 1-.4 1,-.1
.3
O
\O
tr› C•
■
,,z; u4 \dr: .6 cdc: t4 oc; oc5
M
CV
en
O.
00
en
tz
tV) (1,7
....x _,..,
d
OD
1-
0,
d co ..cii
0., d,
-,t. o t- o .--1 c.ı r, o. 00 <••1
oo
o.
d
0\ \•0 in S O\ 0\N OC" 00
• • • N .„1! ..,:gsd ,....., crz
N
\r, O. d' İ- c0 en 1-1 NO C£ "I
‘43 cci r-4 ,..-; cr: (-4 ,f d 0Z oc:
co co cı. CD CD CN,1 Cnt Cfl C'n Cr
oo
,t-
CO
CO
0:,
0' , ON O. o• ef> ın .1-I "4" Cr
er, •
4 . 4
OD
o
.yr-
cr" al .......
, ,. .
. rİT, •
5 .4,_.; .-:,!'d 'J. (F-.
■••-4 .--•
.,..,
k
4:,:i
Ca
c)
cıı
Q)
CCI
Cd I-.
E c F.,,' . .n*
:E. d d .c:
...
• ,.., •Ti
•-'
eq eq ev un CN rn d- d- '
CÌ
..... ..--1 ....4,...,, N ..4.. ir, tr› li-.) U -)
"1:3
ir:
. • . • • • .• • • _.;
-4 ,--, •--i -
4
-t3 C. o 4C: G
d
.
(j?,
.... .7,
•_.:
.T; c4.) .._Nd . N
.1-
• • •
e4
et
.
d --:
M
en
O
.2 "L
: (1) 4-'
iri co er en c0 l'■ O. N Ir' rn
....4
(1)
"
r.3 0 '' 157
"4:1- 00 CNcn .0 eq.c. O .0 N
M
en
.
M
1-1
ı
,-, c..1 rg 0..0 c) No on •D
0Z r4 00 oci d eg • i' 1 •
on
d- 6'
Q>
.-.4
r.: >(1.) N-:1 E
.55. aı 7) '
'';,
F -o cu o .
,, .E E o on
CN
M
NO
u.:
CO
O
M
t-
In
el=
VD
Cd
•o
..,t
0.
,et
...
tn
.
•o
M
(..4
O.
....
vi;
M
.O
Cr
,,c;
N
Ir:
\C,
-4-
t,
t,
en
C,
on
O
CO - -- rtn
O
M
Cl!
N
ifig
bry
r...
r....1
,
,t"_,
0\
O.
..
lr>
Cl.
un
e4
\o
er
/ ‘ -.4
/ ,A
N
CO
N
O.
.
Leı
m
O
er,
•
D` ir> CO kr> •-1 N S Q .1 - i
• ,g e4 • Lig oc; " O. ,g ".
cı. ,,,-, o o en er c N, t et Cn,1 s°,.„,..
t, cr. et t, orı 00c" ....4 OD O.
..td , oı:, ---- (- )`
N
-Y -Y,
•c; • • (.4 c;
M
.....
„.. , ,...,, .
en In t° V) VDr, cıp O.
- :§,
,,, .. Sd;
,..,.si...
: c
r7
..-4 ....1 ..-4 ... .... .-4,, „ r,
r-... OL"'"NC>
en
t......
N CN M .-,, M el
W
4-, el
„„
r1-.
,:!:
1,!)151
.,..
,c 1,... f.
Cd:,
0 . ■•C; 40: • .O
. cn r.:4
N,
et N <NO O .-1 . ı er .0 `,..)
OD 00 cnr.... ou ,r ,t (-,1 VD C\
..!4 crr • - -,
N . .Ö . ,g .Ö' ' • Lf..:
..,'.: d d
cJ -o
• C!
r,
C, OD C, r'' ı CD eV en .-1 et '''''.
.4
..d.
O.
E-. 5 o J- :,::
ri,
(.4
OD
CO
et
O
O
M1...:
es: No:, 0::: ,...., •
t..... „af.; .., ,
4- .4- .1 o. en ‘0 kr. o. •--1 N
ON In CD 0. cr. 00 cz, t--. O.
c., t,......,,c,,
. „ [.... • t„.:
Neg
N
.--1
cn,
C,
ın
ts:
un
t■
m N t-- .--ı 0 cD (-...
r,
•z,
O',.
O.
OD
N,f
od
.43 1....: r.4o-', t.,.. , 0.: c5 .:3 .
(NI (n1 L'', en •D ON \O m Co „,
ON C, \O Ct) C, et ON on •O oc,
e....
ad d co oz o., ,...4 d az d
cd,
M
d - • L-. 0
T€
: ., `...: -;t?,
,..0 1-, MDc, o,
,4!,
,-.
co
00 CO OCN
,-.
N
/-I 1-1
ON C)
,..-i
.
'il
!'
•:: C ; .17:
,,••• -Ç::;, Z:: -• d d d
1 cc)
(1)
r.
d • Jr
.'..
d
c
'-'
., d L; .
O 1.
d to
v? ,I; C:
r.r. Ş
--
..cı:,ıl -tz-.j.
71. , (_;,, . 12 4:62.,'
4>
C)
C4
- >, ,..
..x
_
E
,$ -4-,-_.,- __,,
(''. .....
c
J, d
C4 : d
.V..1 1/4-) C) '''
4-. .-I.:
E2'
.(?3
I".
^-.
-co"
:::. ^C)
...
F.cl)
C • C.) C C
›,..0 C -E3
›•
O
o
N u)
E-,
CO
0.
I•1
7:3
d
co
o.
vel
O\
. . 4' 4.-,
..k
1
I
ci
(I) I- . E 4O
..O el In ai 2 L. •-• --.
0„
U....,
N ı t/ >, ..x
< .-•+ O clY, Z =
E- d W c4
o
Z
72
•
o
oo
d
er;
•o
,,
0.
en
N
N
•,t.
N cci
•o d- •o .0 eeı en.
t` co 0.
c•I d- r. ••• ev ,o c-- o d- ,-,
N
,:t. •zr d'in in in \c, vo -
0,
oD
00
sO c0 m
o
In
in
O
In
‘c;
in
N
.-4
• r,"
O. so co ..D ee> (:). •.
. • • in
•• C; en C:N •zr. 't (,1
d'
ev
‘-ı
ge:g'
ccı c'z'
.0 4-I
o....
4-4 4-' $6.
1
4., ,.;1 g i
t.-- ,oin o co fn
'It
CO
.0
Nt:
cd
..; ın O. e d ır; .2, .41
o•%
-
74
,...-o- ...d
c < cı. cd
cd
d
cd â`
cd (1) ''' N
u) -->,* ..w cd
so N O In N N N CN
ılı ece) 91,--10 cd ,•• cd
.5 E O co
d O.
c,, In (.1 ,-, o, N ,-I ,:r O. 1,-)
mir,moocı\ ecı •O cl'ı 1-
rn
m
0.>
•
'E3
in •D
2
44 ..° ,..
<1' E
.:
t•••. .-1 O. İ', Nin •zr iz 2
,:t. 1-1 O •e N en1-1 N Il N
Cd (-: cd (.4cAckANd
ev en ,t.•‘o Go
(› ,,,
,,J
-1
1-1 .-1 1-1 1-4 1-1 "4 "4 • ' s '
0.
,e, :o t-,,,
c •,,..,
el- C100%•\ON\00\0
en
M o
Go
o,
.-1
...ı
ev
o
d
m
O.
1-I
en
O:
1....
•zt"
O.
■
vo
,d,
,-İ
U d)
i I
...N4 cd N (1)
t-.
d
rq
O
•
••
•
-
ch
BANKAL A RİNPASIFOZETLE RI
vı- 05 r., c$5.
. İ, , E . f.>,' •tzi .
,r)
m
NcNı
O\ M o
ırı d" N CO ""I
•-;
t-:
co
M
‘c;
•
1-4
kr)
c■1
v
•:)
N
re;
1-1
,4
‘İ
1.-4
\O
1-4
CNI
C; •43
•zt'
t. r....
N
i .o
\c; t.....
oo ev ın siz
.4!
,:t! Iri C:
N
,..., qp ın smominmo.
.21 o? ir; O. kf; ad 0:3 oc', 'd d
N
ir;
cci
,t-
N
1.
• " .~
•r!
.0 .-4
d
E
•
e4 oc; er; OC; <14 ",: "4 ":1! Y.:
ii ı..
9 %73 (-3.
ONM\ONON\0,1-NN •-•I
Or;
oş 0
\0z
M. N
r....
E
v) clı E-"'
Q> ...• .54
re) C:' (.1
o)o -: :
-...>00c/
c) c ,Z:1
-g
(1) "ri; 'IC3(1)
C E
N
cx:, o, t- o o. ın '4- In CO. \c;
t•-•
Q
'' cz gi ' Zil
C4 eg •:1! ir; •Ş! iri Le: Ir
"C)
....
c% at.:
2.,1):7:
Enj °
C9.>"--.
27n
:1-.
-........1..c-
E !'..) - E 5 4cd c
d •-'" C .-4 :
(1) •13 ..
...,
-...
‘‘.:: .0 Ş-' .-.
:7:'
t-d
Cı
CO
en
,t•
m
N
•o
d al o
..5: ..z
d •-•
C
--, CQ c/>
CQ -. • 4-0
1:3 ez3
ın en d' 0 .--4 ın in eq In 00
,İ:
N
-dd
cdcd,)c•io.:.1!c--:dt-Zcd
tr
.0 .tzl,'- ---z3
ı--- ,..0
o. (N
o\ ev
oo ....§ (.2 »
oo io
co 0,
t, co
ev (%) „o m
.c,
t'-\o• • . • az . • ir: od ef;
o> ,,; c
›.
Ir>
•Zr In t■ 00 O \ ••1 M .1- \ 0 ON > ed .. (.3
C•1 e4 C•1 N ev en en en en m
C••İ
.... 9, • _.
• c ,... F--, • ...,~
U d as
E.:
c • c-•
E
• 4..., eci *- , ,.,
• (. E •-- ,,
u,
• d
... cd 1».
ın
CO
ed G) cuj
,'`ciş ... E
•-•I
cu
• 1.4 ...,
d oN
d. • ~
.>. .
i- •
r 1 Cd cd
<- .4 1.7....
^-■ '-'...0 C ...., 4,
A
c cd
rs E. cd
er,
co
-
co
lt)
,o
n
ın
O
it;
d- N
•d•
••-•I
d
1:
c; cs ci.; ,d ic, ,I.!
C) en O (N .o sO os
,:t- N -.-4 tr) ■0 t.-- t--
,t-
r..7. ,1!
d' ın
In
4'..4 d '
in ın ı n
iy-": :,-...- v) Fıı• -.-:,
(c$ . 2- .- ' l
c
.-0 (.) ii ,
..,,-....'-'
A•- E.,.:. ••-•..o. v)._,.5
• eI d co o
•-•
-E5
c
M
O
A
d
E-4
>-•
1
• __
ir, ....._
cl; :03 CO
0% " ON
73
.-ı
c°
.0 H. . 1....._. . ■1
-q.
.--1 < .-- ■
.4;
CO 03 CO
ı
. .,d
c0 I .2:1
0 00
0.
d 00
0., $.4 C:N " ON , $.
- d
- •t1
tn
m
o.
< .-I < .-1
co
E
=
e3 E"-'4> '<
b:12
>' "x
E14
I
I
▪
CD
E
O 1
• 4
:1
•<.)
<
cıı
.k7i
'Vi --
vı,
?O
•5 ‘<
O
--- Ca
"I.
00
C•1
od
un
ON
r....
00
00
ri
CV
.4
xt
o
1-.4
0:?)
:t
et
N
N
en
CD
N
o4
.,:g
■
et!
en
d
VD
r
,:t
d
VO
mı
O.
O.
m
ri
..rd
ON
,en
zt
VD
"k
0.> 'D
ÇA cin -'
1-4
ON
trı
mo
t....:
i.; ....
•44 O c "
tNı
en
[.-.
d
O
.4ug
r-..
O
et
,s3
cc!.
O
o.
Z
C.
d
-4!
cd
ge.
VD
,
1.-1
00
(4
un
.
...ı
ın
On
t:
d
4...
.2 L)
....
.45
u4 1A
cri
eg eg 0:
E 0
°D o> ...4 CD °o con On
0.)
dic.,O
C:;.', I
4C,: f"; elf; rr
ei.)!
c,r.; O..Q>
.0
O. O. O 4.-ı 4.4 N cv on et et
4-, . -.
4.4 4-. 4-4 .-4 ,..1 ,...4 .-I _,
.2 ...J
....
1- ec,
:,, i re) 1- \c,::>: t- ::,:
0. et C)
.
.
O'd ■12. :,■ c
't
E
0
on un .4- VD cv co c- un On
N.4! c4 od o4 o4 ,4 .4 md o:
co on •o ,4 1.-. em o co V) O
C) CD r... on On r- N vD
B
ONO
•3
vd u4 vd t: vd od t: t: od od
0.
C ,4
1-4
et!
et
C>
VD
'-a. 22'
4,.. aa
d' CO en O. ts en .0 r..... 00 ın
00
un
1,NV)
1• t: O
ts: C; .4.! N.1 •
On
en VD on on en c0 cV
cV r■ onun CD on .--1 r, N 00
C4
NN
o4o4 els m5 r t: o: r:
1-4 1...1 1. 1...1 11...
1-1
d d
4 V"' ...4 1...1
......
c9 --•
,a0 d
czt I-4
tn <
<L>
,..I I..,
C::)
E
N
• ....
.4
r4
C4
$''
:0
E--.
E-,
C4
ı)
Z
r.
(.4
<■1
c.
144
O\
.-4
vD
cd
t,5
c O <tl
'0-5 >
g
C,
No
NO
<7.
.-
U'
t.
Ir:
03
cd.
c0
un
....)
Z
u,
Clı 4-, u
> ı ' r,
>.
>.
04
C4
<
....1
Z
CL:1
Lti
Cd
,..
,_ E ı on
:
N
,4!
On
tz
... --,
‹.,-
.4-7,.
>. c
ın
..
e-I
V>
4..
.6. clı
N
oz
c0
....
In
et
,d,
1:D Ci
.0 -.,
00
Nc
M
et
....:4
-o
ef; Cd o: d .-; ,0; odi K) d 04
-x '''s •
Net 0.1.0> r. o et
00 c0 r-I et
O. cn 1--.
. 1! .1! U4 414
e4 e4 «in, ''
Nun
,c;
,4!
O.
t.:
‘-■
cV
et
(.4
r..-4
•)
4.-1
un
r,
d
N
-4'
eg
vp
.c;
et
et
04 ug
eri!
144 v4 un
-w
O.> d
ıi E
.t.4...". :
-4- 00 oo oo N i,-
en
.-I O. C- 4-4 ON N c-. o en O.
kri
•c;
et ,t tA •4 cc; L-4 0:
.d,
Nun °D un et et v) Oco 0ır;
--1
t
1--I et N et N N O et et
ri.;
yD
-„„
-■
c4 c4 c•i c4 ‘t!
'cl1 er; ‘1" `d'
o 00 4-4 C-4 O GO in t-- N O.
.,:.
00
.-4
a> cd
u-PE
.0 0• N •:> etin N et en 0.
o... r-- cv .4- co co em es1 'ON
o
4-4
:w
:. I .c.;
co .....
O.Tun
co <,
c> oc;
.o .4- ır
d od
N tÖ... 0,z
•
Ir
O4-4
4.4.
c4
2
<
,t
u4
E el
d cı)i.:Ir
.24 .!.< bQ ...d:.E3
> d Q)
0.) 73
'O
<.>
et et et un un un un No v)h
.Z
...670. ..0
O. C-. c0 1-4 c0 00 N un ON O
Co el)E c,3
... .7.., -c3
.-. C
o: t;ir:
No
-. thc
czi 'O
c
O
Og U4 d U')
Ö
0., 0• el- O. r-• N cı. en .-.
■0
u.) r■ 4-44-4 VD et ,r r, oo O.
, ...; ....4,
›, c> ....,
<.»
,.. ..,
.evi
01
.... • -•,00:--r,
w -Y.
,r
in, co „Ei-4
eq t.-- ■cı ı.n ,o -4 en cı. en e,ı o
"1
"O
7,4 cd
.-I•
Ö
.-.
.-4
ıg
0. vd en vi cd o: 'O od ,ı' -4
0
tO
O.
00
et
00
O.
‘...7
>
V>
V>
Neg,
•
• ..4 ......7
00
•
4-IN
ON
t--- N en un 1"-• et
ei.4,
<4t•-• In ,..4,
t- ,t. ii...; „c; sz;
en ef;
d :: . C7c1
o . ':.'.
C-
c
cd 7.j ca
W
g
L.T.2
z
'!...g)
r :61
-'s
Cz.1
vı
E
O
E-.
Z
un
11'
0.
i
Cd
frb
fE"
•I(„4
O
..zt
s
Nv
en
un
cv
•1!
t,
N
in
d
t.
vD
\d
ir ,
co
d
CD
CD O CD CD C> CD C) UO C>
d
ci c:5 d c5 d d d d c-3 d
co
et cV ev un ....ı cv vD 4-i
CD
etg4"; Ng
! 03 0.:
M
...;
en
oz
CI)
ın
c•I
,zs
r.4
vD
O
eq t... un
on 4-4 cV u-1o cv 00 O
vD ın VD t, t, V:, d"
•d ..t •d r2 ,43 c3 0.Z 0-: od e4
T.4 ,....1 ...I ..i ,...4 C,1 '"t ='4 .-1 eq
es r. L-- on co cNi c- en
VD
l«
W
CV
en
o
:5-5
F-,
F-.
.4
. r:
d
E-.
4
NO
tv
,t ...5.
CD
vd
.1.
In
• en
cV
.-1
1-ı
..W
v-ı
1
.W
......
..W
d. I j al oT)
W -c.
(CO
at t73 ol oo
co 7.1d
0. "0.
1'0\ "O. "O■
•-, < ..-1 < •- ■
< r-4 <
on No
d c4 od od
co c-.
Ki !
g !I ÖIA * ,c; N0... el!
v) °D oCvD en ..-4 c0 v) en co
un un t. t. t... c) on cv .--1 on
• • • -, as as ,4 O.
0 oz oz
1-100w
g c 4-i
„,
cd
.a.»
•
" t.1
as ,71
Z!
•••• -d
c,:$ d.
NJ E
(3 'c',1'._
g"
E-: 7)... Ş..-.'.
(0 et r::
>,..W ed
• cd C»
U -o ca
2 ..,, c7i t-,,
Q9 M
4, 7; -.5
E
E-:
2 c°
>.,)+1.)
...ı ...1..•
N to
O
Zi
O
E
.
.,g..., .;,.:.
0. c > -9 d .4 cd
"1 < "4 O Cn"
ZZE-.< W£ 7.3
E-.
Z
74
•
•
o
I4
oI
'-4O•Ğ1O..d"
d
c:,
'
d
o
.-ı
O
CO
00
\O
,..:
..
>
a,
III
N
ıri
Gı O
CO
V>
0%
os
.0
E
N
5
IKI
d
M
et
CO
•c-ii > 21
.-ı ...I
.-1
4 "4 "4 "4 •--1 •• ■4
,İ. ,_,
N ıX) ı. N c•,1 00 el' er c,1 < Ni
C•I CN1
eeı
0%
o.
e4
e-ı
w,
nı
N
in
oz
en
.
....
eı
o.
(4
en
dc3
.4-
.-.
.
C4 et!
ni eri e4 eg ,,t:
N
en
d
9. 11;1.'14
>1 W.:::
C4 1--4
1
4+ :„.„
.63 •>,,,„
71 11
5
Z <a
<
I:11
et
c•I
İ.
e-4
e vi
g
....
fal
>
tz.3
t) ıb0
.-ı
g
(2.1
ti
d
E-•
\O
C•1
Ö
N
ın
N
eşt
in
m
c•I
g_i
d
ıl:ii
E
(1)
E
2.
o
cd O > E
SE
ın U
O c/
E
c at
'0
M
....-* -w '...1
4> ei uy.
ıır E •-•
c4 E
;ön • -.
O C .$'
E t's •
cd -6 o
t'
'..' r....
" *2
C) 00
.-4 1.4
0. V3
r% cc>
.Lt
cd ni r-: r-: oz; r-:
.4! ,ı, •. 0c;
O
O 1-1 •• N in en 0 O \O ,'I
\O 03 • O er .-ı (-V en c\I re>
d d . ,...; ....., ._, ,...., i_,
d
N c.1
e I en
eg eg
■0
,r.
C>
d- O\
\C> ■0 el• N .--ı
\.D en
..4 c.i 1... ıt-ı
,,,,; «;), ıg,.; <.‘,4 .4! 4. ! .4!
O`
04
r,
er;
O
o 000000 °o oo
0
c> c> c> o o o c> o c> o
-
.4,
cX)
c>
d
d o
‘o
,ı
v.;
tt, .5O
c
cıı
>
u)
(1)
EO
o
d
o
c3dc:iddc;c3c3 dc:5
ev
vı
e... co vı •••1 co C:1\ co csi tr, 0,
. en o
cı t--. ez•0.,
co-ı
ın ce. ın
•
• .4,
tr; • „:2! ,c;
o
..-ı
sz;
.
et
4.1 ... .-8
..4 (7) 2
>b0.I4
...b4 aı c
O 'O cd
erı
.oici
•-I 1.-1 1...1 1-1 1.-4 1.-1
N... Ca
el
.bd •
3
cep
.. „c clı.i
;„:;
-o -,
at
c.> co
E.:
_
(7)
-o
cd d d
'' -a. ..E.1.
et
oa E
4+ .d
....
1;41
o
E-.
.0
co
E-'
75
„.,
-
(,),
ttı
".-c'3
V.
- cd E
N -Nd cid
•-ı •-• ..., ,.-1
E" .-* -(2
a)
o
D
az
vo
o
ın
.4
N
vz
, N
ın
N
N
d'
.-ı
es.1
t...:
.-4
L. N
en
en 0. t•-. tY.> .-§
,,,.;
ON
\O c--. .--ı 00 ın re> en
....; d d tz, 1,.... ,c; .4., \c;
. -L
Iri •■••4 1.4
00 ...,
en c.
,
Q
•-•
›. a.)
c.3
•
..
•ct.
co -c-I
4..5 co -ii. ">:D, I
oò`
-Y..
--.5,...
<
I ,....
Ti,
.-1 < .-1 < .-I .‹
g
2
. :.
E :'• (13 "
-
-..
54
- >-~‘)
.
M 4'1
M
•
d
J
...
tti
O
czi >-
ce; ce; ce; er; ef) er; eg
'c'ep°2
1-..
et
d
co
,:r
..ot-o
o
az
03
@
!•4
ki sa;
iıiiı --"'
W -%,4 ü'
Z
O
O.
0 ...., c
....
:b1) •
7» oci,65
1
.54
7 44
4+ 74
Ln o. «.. co L. ,1 N o In o, M
co co .• OOO o. \O \c, 1,-,,
t
r.›cd
d
d
72..0
ct şt3
ın
aı
,..
c•4 <4
In
.-ı
o.
t-
o
4"/ CO
-
cı
(ıi). "O
..)d Z-0
co
E O.
cd "4
O.g3
kı
M ›..4>
1-4
O .\ (Y3 • • ••• ■• ş...0
co
r-•
g-ı
o.
co
d
:2. .%. 15
<
o,
. N
,., .0
c,1 eg., co
o c<zli r...
Nc4 N N N Nrr er eri .4
c4
O
o
,.:
1--.-;
C ıl) cli
2
et ‘8,
m
O
0
.90
cd
Z
\c!, v;
gs
O
t1 -1-
..,
7.
r)
co r-N 1•-•
n ".1
l--4 tıen
a% vo
c•I clo
git`
"-I N .• r.ir;
,c; , • vs' ,c; v; v;
1-4
sd
In
cv
xr
d
0.
.-ı
In
C\1
O
E-
.-1 .-I 9-1 9-1
••■••
•F•11
(--.
.-I 1.4 1-4 .-1 ,-1
V1
>4
o,
...,
..:1
N
.
.--ı
O`
,r;
00,..i0000
oo
dddddd c-0.3d 00
o 0
8
.t,
N
c•I
O
st
;‘
.42ııı .-"
000000 00
d
o
,-,
O.
..o<..
o
d
o
1-4
In
N
...W nı <I>
-
O
O
0
O
Cd
-
..w
g 9 <8
g (14 -"
co .-1 0% cd•›.
o.
CO d OD
c4 co
1.4 as 0
..4 < 1-1 O
E 4-I -scE
t4 • 9. t" (1) ı 04 5ı .. ...
ZZ(._,‹ [x1W
:..;
o
Z
)4
Toplam Mevdua t
Tasarru f Mev duatı
.4
Izt•
O\
d
d
N
Ct
on
M
00
en
O
CO
O.
r
en
,d.ko
Moz
CO
.
..4
%.0
N
OD
...:
.-1
eki
00
. 144 .4
.4:t
.-ı
00
oz
00
OD
o: .4 •
ın in 00 on t-- 0\
00 eg c0 c0 00
er; M er; c;
oo 0\ C>
1-1 N rn un t-,
„i !, ,_; d' es; ,45 ‘,1 . . , . (.4
,r
.
vz
er; tr› .4. ‘t .4 ,t. oo eq en un
CD
.--1 tel en .-1 C. en .-1 r∎ oo 00
t..-4 00 C. \O %O N 00 O sze
%d
00 az 0., ....., ,ıt. ıi..: 4., \<5 \<3
...1 ..1 ri 1.•1 C4 Cql NI r.ıı c..1 esl
v3
...ı
vı 00 Co VD 1-4 t•-• 1"-- tn
v.: eg az re; er; d er: c4
\C)
0
'0
crı
ir, ∎0 et
\O N CO
e\İ
0
O.
'izr
t,
ts t. [..t.
&el
t....
.4- I 74 ...ıco
co
1.1)
,gt
1'
oz
r•I
c4
r4 et":
ten
en
1,...
t-.
,..„;
.
v..
o
\O
.-1
od
Iİ.
N
en \O 0 1-4 N .-i 0\ \o
vn
o
r.i
-
N
C,
ef.;
en
Nt!
on 1--ı C>
N• „İ:
ır;
ri
\O
,z1- en N in
14• t'•
„.;
ee; •4" N <d ir.; ir;
.4 d'0% M
00 00\ 0
o 0. en N .-ı ın cı. \O 00
ir;
• i; oz
M
N,Ç
N IN N 00 O..-1 c■1 M In 00
J-4 NNNNN
e-ı
N
Ticari Mev duat
ed
1-4
d
N
Resm i Mevdu at
.c
co
uı I <73
Cıl 71' 9 Cd
!
cı.
∎Cı C. INI 00 CD
.4..0 c.1 •-4 C\I
„İ. er; (.4 ,..; od ee; ...; Ir;
•
cl
co
cr.
1-1 < •••I , < 1-4
vo t. oo t,
„,
gE o
.41 cd
(1)
O crp Z .4 x H <
76
N
d
Z
d
U
;7.3
Z
d
Z
Me
m
00
t•I
on
1-4
1-1
.4- r. cl" .-I "4' C\I .1- M ir, In
03
OC;
.21
C3
03
t...:
.--7 c,i cr; re; \d •c3 rd v-: ,,-;
0\ o
ON
C3
VD
N
VD
et
-,d-
et
\d
la
Top
N
‘t
G> 4-,
c0
dO
>
t
a
duv
>, E
i Me
l
de
Va
CN
e
c...
Ö
.-1
N
...-1
1-1
un
In
.--, -d- N ON m .--< Go
on ev .---1
t,1CD• o.
• • • • un
„
t-,
ui
1.-,
...--,
00
C3
et
cs1
r4
t,
t,
0
M
O
c•I
O
CN\000
. .
M
N N. N. CO O\ •-I C‘.1 on ınco
N(..,4
1-i ...-1 1-1 1.-1 .--1 N N N
t"0
▪
t,
et N ON 00 tr) et CN CD
• N • •
C3 ır; el
,r c> on vD
on t, CN
00 ,4 00d Mv ı d CD et
•
M (-4
o4 \C; C3
‹,1 ,t
t, t, 00 00 CN 0
1-4
O
V)
0'
Vadeli Mevdu at
o
o
t
a
duv
td
o 4,
3 «s
d o
,
›.
›, 0
cd
O.
\O
C>
'4'
r■
V0
Cs1
et
eg
-o
C4
1- 1
O•
0-,
E
Cg
•
C>
0.
.
\O ON
..•1 00 ..-I Cr) '4- t-■ `4-. CV
• oc.) •
o • •
•
•
.
N in e-,1 00 tr ı N O un ON e•4
•et C--• .--ı \O 0\ c0 ırı ,:t In en
. • . • t.... • cd az • •
1-1
r ın 00 't r'-'
co 1-1 trı ,t entın
'0
er;
r.:.
-;
. 06 t`Ö v3 ,t olu
dvi
c3 .
ıo N. (" N GO en 000 0\ t`
N
M
CO
co ,--, en O. co ev
CN N.--, ,co
\O
d!
,d
05 0: c; • ,i, ir; r...... d 4.
,;
w
,d
esi
ri 1-1 .-.1 N N r4 c,4 r,2 en«)
.N
1-•1
d
cd
o
00
C4
CNI 0\ 1-1 1-4
Il
C:31-;\13 ■4,1111
09
.24
Z
d
t
a
duv
Me
1-4
on
CN
r4
et
t,
t■
V;
n•
V)
O\
vi
csi
en
izs
de
Va
en
N
ın
un un
r4 •
t, GO
CD 00
an
un et CN on .--4 et t.
• • Cr: • • -J ! ID , v3
as t, t, ,-.1 t, on N 00
et ON ON 00 r-.1 CD ,..1 t,
t--
•
sd • \,cs • • N d' ds,
•
t, r, t, t, t, OD CN 00 aD cr.
d
E
1
ca
›,(4
E
rıı
ci) )00 >,.0
N v)
cd
0, _ 0,
•cç
77
4,
,t1
co
<
■54
,
o !!)
O
O V>, Z
d
O
"
<
VL Bölüm
TABLOLARIN LISTESI
78
TABLOLARIN LISTE
Sayfa
13
Tablo 1 Avans ve Reeskont i ş lemleri
14
2 Avans ve Reeskont Borç Bakiyeleri
3 Devletin Kur Hesab ı nda Tutulan Dövizin ABD Doları
Karşılığı Olarak Dökümü
4 Bankaları n, Bankalar Kurundan Tuttu ğu övizin ABD
Doları Karşılığı Olarak Dökümü
21
24
5 Döviz Rezervlerinin Art ış H ızı
6 Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesapla ının Cins ve
Vadelerine Göre Dökümü
28
7 Türk Lirası Mevduat ın Art ış H ızı
8 K.K.T.C. Merkez Bankası ve Di ğer Bank lar Nezdinde
Resmi Mevduat
9 Türk Liras ı Mevduat Art ış Hız ı ile Topl m Plasman
Art ış H ızının Karşılaşt ı rması
10 İskonto Senetleri ve Banka Plasmanlar ını Dökümü ve
Geçmi ş Dönemle Kar şılaşt ı rması
30
11 GSMH'nın Dağılı m ı ve Sektöre! Katma
yüme H ızları (cari üretici fiyatlar ıyla)
eğerlerin Bü-
12 GSMH'nın Dağılı m ı ve Sektörel Katma Değerlerin Büyüme H ızları (sabit üretici fiyatlar ıyla)
13 Kaynaklar - Harcamalar Dengesi
14 istihdam ın Sektöre! Dağıl ı m ı ve Nüfus
15 Hayat Pahal ıl ığı
79
18
33
35
36
40
41
43
45
47
16 Hayat Pahal ılığının Mal ve Hizmet Grup anna Göre
Dağılı m ı
48
17 GSMH ile Kar şılaşt ı rmalı Bütçe Analizi
50
18 Karşılaşt ırmal ı Bütçe Özeti
19 Yıllar itibariyle Bütçe Aç ıkları
51
20 T.C. Ziraat Bankas ı 'ndan Sağlanan Kred lerin (faiz
hariç) yıllar itibariyle Döküm
53
21 K.K.T.C.'nin Türkiye ve Di ğer Ülkelerle Olan D ış
Ticareti
56
22 Ülkeler itibariyle D ış Ticaret
57
23 D ışsatı m ın Yapısı
58
24 Mal Gruplar ına Göre D ışal ı m
59
25 D ış Ticaret
60
26 Ödemeler Dengesi
27 Türkiye ve Di ğer Ülkelerden Gelen Turi tler
62
28 K.K.T.C. Merkez Bankası 'nın Bilançosu
65
52
63
t
Tablo 29 K.K.T.C. Merkez Bankas ı 'nı n Kâr ve Zarar Hesabı
"
30 Bankalar ın Aktif Özetleri
72
31 Bankaları n Pasif Özetleri
73
32
33
11
66
İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar ının Sektörel
Dağılı m ı
İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar ının Sektöre!
Yüzde (%) Da ğıl ı m ı
74
75
34 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ının Niteli ğine Göre
Analizi
76
35 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ının Vadelerine Göre
Analizi
77
80

Aralık 1989 No:10 - KKTC Merkez Bankası

Transkript

Benzer belgeler

poemes baudelaire et souffi