Tier 2

Transkript

Tier 2

SERAGAZI EMİSYON ENVANTERİ
HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
IPCC 2006 Klavuzuna göre
Dr. Gülen GÜLLÜ
30 Mayıs 2011
Niza Park Otel, Ankara
SG Hesaplama Yöntemleri
(genel olarak)
• Tier 1
– Basit yöntem
– Aktivite verisi ve default EF
• Tier 2
– Aktivite verisi, ülkeye özel EF
• Tier 3
– Daha detaylı ,tesis bazlı ülkeye özel yöntemler
Sera Gazları
•
•
•
•
•
•
•
Sera Gazları
Karbon dioksit
Metan
Nitrus oksit
Hidroflorokarbonlar
Perflurokarbonlar
Sulfür hekzaflorit
•
•
•
•
•
Dolaylı Sera Gazları
Azot oksitler
(NOx, NO2)
Karbon monoksit
(CO)
Metan dışı uçucu organik bileşikler
Kükürt dioksit
(SO2)
(CO2)
(CH4)
(N2O)
(HFCs)
(PFCs)
(SF6)
(NMVOC)
Sera Gazları-atmosferin penceresi
Gas
GWP
Carbon dioxide
Methane
Nitrous oxide
HFCs
HFC-23
HFC-32
HFC-125
HFC-134a
HFC-143a
HFC-152a
HFC-227ea
HFC-236fa
HFC-43-10mee
PFCs
PFC-14
PFC-116
PFC-218
PFC-318
PFC-3-1-10
PFC-5-1-14
SF6
1
21
310
140-11,700
11,700
650
2,800
1,300
3,800
140
2,900
6,300
1,300
6,500-9,200
6,500
9,200
7,000
8,700
7,000
7,400
23,900
Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF
GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK
CO2
CH4
N2O
CATEGORIES
Method applied Emission factor Method applied
1. Energy
Emission factor
Method applied
Emission factor
T1,T2
D
T1,T2
CS,D
T1,T2
CS,D
T1,T2
D
T1,T2
CS,D
T1,T2
CS,D
1. Energy Industries
T1
D
T1,T2
CS,D
T1,T2
CS,D
2. Manufacturing Industries and Construction
T1
D
T1
D
T1
D
T1,T2
D
T1,T2
D
T1,T2
D
T1
D
T1
D
T1
D
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
T1
D
NA
NA
1. Solid Fuels
NA
NA
T1
D
NA
NA
2. Oil and Natural Gas
NA
NA
NA
NA
NA
NA
T1,T2
CS,D
T1
D
NA
NA
T1,T2
CS,D
NA
NA
NA
NA
B. Chemical Industry
NA
NA
T1
D
NA
NA
C. Metal Production
NA
NA
NA
NA
NA
NA
D. Other Production
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
A. Fuel Combustion
3. Transport
4. Other Sectors
5. Other
B. Fugitive Emissions from Fuels
2. Industrial Processes
A. Mineral Products
E. Production of Halocarbons and SF6
F. Consumption of Halocarbons and SF6
G. Other
Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF
HFCs
PFCs
SF6
CATEGORIES
Method applied Emission factor Method applied Emission factor Method applied Emission factor
1. Energy
A. Fuel Combustion
1. Energy Industries
2. Manufacturing Industries and Construction
3. Transport
4. Other Sectors
5. Other
B. Fugitive Emissions from Fuels
1. Solid Fuels
2. Oil and Natural Gas
2. Industrial Processes
T1
D
NA
NA
T1
D
NA
NA
NA
NA
NA
NA
C. Metal Production
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
T1
D
NA
NA
T1
D
NA
NA
NA
NA
NA
NA
A. Mineral Products
D. Other Production
G. Other
CATEGORIES
CO2
Method applied
3. Solvent and Other Product Use
NA
CH4
Emission factor
Method applied
N2O
Emission factor
Method applied
NA
4. Agriculture
T1
D
A. Enteric Fermentation
T1
D
B. Manure Management
T1
D
C. Rice Cultivation
Emission factor
NA
NA
T1,T1a
D
T1
D
T1
D
D. Agricultural Soils
NA
NA
T1,T1a
D
E. Prescribed Burning of Savannas
NA
NA
NA
NA
T1
D
T1
D
F. Field Burning of Agricultural Residues
G. Other
5. Land Use, Land-Use Change and Forestry
A. Forest Land
NA
NA
NA
NA
T1,T2
CS,D
T1,T2
CS,D
T1
CS,D
T1,T2
CS,D
T1,T2
CS,D
T1
CS,D
NA
NA
NA
NA
T1
D
B. Cropland
C. Grassland
D. Wetlands
E. Settlements
F. Other Land
G. Other
6. Waste
A. Solid Waste Disposal on Land
NA
NA
NA
NA
T1
D
NA
NA
T1
D
T1
D
T1
D
NA
NA
NA
NA
NA
NA
B. Waste-water Handling
C. Waste Incineration
D. Other
7. Other (as specified in Summary 1.A)
D (IPCC default)
RA (Reference
Approach)
T1 (IPCC Tier 1)
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
NA
T1a, T1b, T1c (IPCC Tier
1a, Tier 1b and Tier 1c,
respectively)
T2
(IPCC
Tier 2)
T3 (IPCC Tier 3)
CR
(CORIN
AIR)
CS (Country
Specific)
OTH
(Other)
N
NA (
PS (Plant Specific)
Ulusal Sera Gazı emisyon envanterini
detaylandırma fırsatları
Enerji
Tier 1
Tier 2
Tier 3
√
EDT alt sektör
eklenmeli
Ülkeye özel EF verisi
üretilmeli
Tesis bazında detaya
inmek mümkün,
Uygulanabilir
Yakma tesisleri
Uygulanabilir
Ulaşım
Model geliştirilmeli
Endüstriyel Üretim
Eksik sektörler için
veri tamamlanmalı
Kısmen uygulanabilir Kısmen uygulanabilir
Solvent kullanımı
Veri eksikliği
tamamlanmalı
Kısmen uygulanabilir
Tarım
√
Ülkeye özel veri
üretilmeli
Kısmen uygulanabilir
Arazi Kullanımı
√ eksik arazi sınıfları
eklenmeli
√ eksik arazi sınıfları
eklenmeli
Model geliştirilmeli
Atık
Veri eksikliği
tamamlanmalı
Yöntem seçim kriterleri
• “Key source”lar; ana seragazı salınımına sebep olan tesis
gruplarının hesaplamaları Tier 2/3’e göre olmalı
• “Key Source” olarak tanımlanmayan sektörler Tier 1 ile
hesaplanabilir, bu sektörler daha detaylı yöntemlerle
hesaplandığında kullanılan verinin Tier 1’e göre hangi
bakımdan doğruluk ve kesinlik kattığı belirtilmelidir
• “Key source” nasıl tanımlanır?
– Toplam içindeki katkısı (toplam emisyonların %95’ini
oluşturan kaynaklar);
– Zamana bağlı olarak emisyon artışının gözlendiği sektörler;
– Belirsizliğin yüksek olduğu sektörler
“Key source” tanımlama
1. Tüm aktivitelerden oluşan emisyonları CO2 eşdeğerine
çevir
2. En yüksekten düşüğe doğru sıraladığında toplam SG
emisyonlarının %95’ini içeren faaliyetler emisyon katkısı
bakımından “key source” olarak tanımlanır
3. Farklı kategorilerin referans yıla göre artış/azalış eğilimini
bul, en yüksekden düşüğe doğru sırala, toplam artış
eğiliminin %95’inin gözlendiği faaliyetler eğilim
bakımından “key source” olarak tanımlanır
4. Belirsizlikler açısından en yüksek belirsizliklerin gözlendiği
sektörler yüksekden düşüğe doğru sıralandığında toplam
belirsizlik değeri yüksek olan faaliyetler katkıları az olsa
dahi Tier 2/3’le hesaplanmalıdır.
Ulusal SG envanterlerinde yaygın
olarak tespit edilen “key source”lar
• Karbon Dioksit (CO2)
– Yakıt yanması (1 numaralı SG kaynağı)
• Metan (CH4)
– katı atık depolama sahaları
– Petrol ve gaz üretimi (2 numaralı SG kaynağı )
• Nitrus oksit (N20)
– Yakıt yanması
• Sulfür Hekzaflorit (SF6)
– Magnezyum üretimi
– Elektrik iletim hatları
Ulusal SG envanterlerinde yaygın
olarak tespit edilen “key source”lar
• Hidroflorokarbonlar (HFCs)- H, F ve C içeren
bileşikler
– HFC üretimi
– Yarı iletken üretimi
• Perflorokarbonlar (PFCs) ‐ C ve F atomundan
oluşan bileşikler
– Aluminyum üretimi
– Yarı iletken üretimi
IPCC 2006 KLAVUZUNA GÖRE DETAYLI
HESAPLAMA YÖNTEMLERI İÇİN VERİ
GEREKSİNİMİ
SEKTÖREL ÖRNEKLER
Sektörler
• Enerji
– Yakıt yanması
• Sabit tesisler
• Hareketli tesisler
– Kaçak emisyonlar
•
•
•
•
Endüstriyel Prosesler
Tarım
Arazi Kullanımı ve Arazi Kullanım Değişikliği
Atıklar
Enerji
• Birincil enerji kaynaklarının aranması ve
çıkarılması
• Birincil enerji kaynaklarının termik santrallerde
veya rafinerilerde enerjiye dönüştürülmesi
• Yakıtların taşınması ve dağıtımı
• Sabit ve hareketli yakma sistemlerinde
yakıtların yanması
Yakıt yanması emisyonları
2006 IPCC Klavuzuna göre;
– Tier 1: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıt
türüne göre yakıt miktarı ve default emisyon
faktörleri;
– Tier 2: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıt
türüne göre yakıt miktarı, yakıt karekteristiğine bağlı
olarak belirlenmiş ülkeye özel emisyon faktörleri,;
– Tier 3: yakıt istatistikleri ve yakma teknolojisine göre
belirlenmiş teknolojiye bağlı emisyon faktörleri; tesis
bazında emisyon verisi ve model kullanarak tespit
edilebilir
1 A Yakıt Yakılması
1 A 1 Enerji endüstrisi
a Elektrik ve Isı Üretimi
Tier
Veri Durumu
Enerji Denge
T1
Tablosu (EDT)
T2 EDT
T3 EKSİK
Veri İhtiyacı
Üretilmesi gereken veri
Elektrik üretim tesislerinin
yakıt türüne bağlı yakıt
Ek veriye gerek yoktur
tüketim değerleri, IPCC EF
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
Yakıt istatistikleri:
ETKB, EİGM Doğal
gaz piyasa verileri:
EPDK
EF : yakıt analizi, ısıl
Elektrik üretim tesislerinin ÜÖ
değeri, elemental analizi
ETKB, ÇOB
(C,S,N, v.d.), kül oranı,
tüketim değerleri,
yakma teknolojisi, kontrol
Türkiye'ye özgü EF
ekipmanı türü
Tesis bazında emisyon
Tesis yakıt türü, teknolojisi verisi (CEM), yakma
ETKB, ÇOB
ve emisyon verisi ile
teknolojisi, kontrol
üretilmiş tesise özel EF
ekipman türü, yakıt
analizi, miktarı
B Petrol Rafinerileri
Tier
Veri Durumu
T1 EDT
T2 EDT
T3 EKSİK
Veri İhtiyacı
petrol ürünleri elde
Yakıt türlerine göre enerji edilmesi için gereken
amaçlı tüketilen yakıt
enerjinin sağlanması için
miktarı
tüketilen ham petrol
miktarı
yakıt analizi, ısıl değeri,
elemental analizi (C,S,N,
Rafinerilerde yakıt türüne
v.d.), kül oranı, yakma
bağlı Türkiye'ye özgü EF
teknolojisi, kontrol
ekipmanı türü
Rafineri bazında yakılan Tesis bazında emisyon
yakıt bilgisi, emisyon
verisi, yakma teknolojisi,
verisi, yakıt analizi ile
kontrol ekipman türü,
yakıt analizi, miktarı
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
ETKB
ETKB PETROL İŞLERİ
GENEL MUDURLUGU
ETKB PETROL İŞLERİ
GENEL MUDURLUGU
c Katı yakıt üretimi ve diğer enerji sanayi (briket, petrol koku, gazlaştırma v.b. üretimi sırasında yakılan
yakıt)
Tier
Veri Durumu
Veri İhtiyacı
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
T1 EKSİK
Katı yakıt veya gaz, sıvı
üretimi sırasında harcanan
ETKB
EDT'da tanımlanmamıştır.
yakıt miktarı ve türü, IPCC
EF
T2 EKSİK
Katı yakıt veya gaz, sıvı
Briket, petrol koku üretim
üretimi sırasında harcanan bilgisi temin edilmelidir. ETKB
yakıt miktarı ve türü,
üretilmelidir
T3 EKSİK
Tesis yakıt türü, teknolojisi
verisi, yakma teknolojisi,
ve emisyon verisi ile
kontrol ekipman türü,
yakıt analizi, miktarı
ETKB
1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat
b Demir çelik sanayi
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Demir çelik sektörü için
T1 EDT tüketilen yakıt türleri ve
miktarları, IPCC EF
Demir çelik sektörü için
T2 EKSİK tüketilen yakıt türleri ve
miktarları, ülkeye özel EF
Türkiye'deki tüm Demir Çelik
fabrikalarının yakıt türleri,
miktarları ve yakıt analizleri
Türkiye'deki tüm Demir Çelik
Tesis bazında yakıt türü,
T3 EKSİK teknolojsi ve emisyon verisi ile miktarları, yakıt analizleri,
yakma teknolojileri ile baca
gazı emisyon ölçümleri
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
ETKB, TUİK
TUİK, ÇOB
TUİK, ÇOB
b Demir harici metaller
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
Demir harici metal sektörü için
Türkiye'deki tüm Demir dışı
Demir harici metal sektörü için
metal fabrikalarının yakıt
ETKB
türleri, miktarları ve yakıt
analizleri
Türkiye'deki tüm Demir dışı
metal fabrikalarının yakıt
T3 EKSİK teknolojsi ve emisyon verisi ile türleri, miktarları, yakıt
analizleri, yakma teknolojileri
ile baca gazı emisyon ölçümleri
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
c Kimyasallar
Kimyasal sektörü için tüketilen
T1 EDT yakıt türleri ve miktarları, IPCC
EF
Türkiye'deki tüm Kimyasal
Kimyasal sektörü için tüketilen
üretim fabrikalarının yakıt
T2 EKSİK yakıt türleri ve miktarları, ülkeye
özel EF
analizleri
Türkiye'deki tüm Kimyasal
ETKB
d kağıt hamuru, kağt ve baskı
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Kağıt hamuru, kağıt ve baskı
T1 EKSİK sektörü için tüketilen yakıt
türleri ve miktarları, IPCC EF
sektörü için tüketilen yakıt
T2 EKSİK
türleri ve miktarları, ülkeye özel
EF
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
sektörü için tüketilen yakıt
türleri ve miktarları
Türkiye'deki tüm kağıt hamuru,
kağıt ve baskı fabrikalarının
ETKB
yakıt türleri, miktarları ve yakıt
analizleri
Türkiye'deki tüm kağıt hamuru,
kağıt ve baskı fabrikalarının
T3 EKSİK teknolojsi ve emisyon verisi ile yakıt türleri, miktarları, yakıt
e Gıda işleme, meşrubat, tütün
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Gıda işleme, meşrubat, tütün
T1 EKSİK fabrikaları için tüketilen yakıt
fabrikaları için tüketilen yakıt
T2 EKSİK
EF
fabrikaları için tüketilen yakıt
Türkiye'deki tüm gıda işleme,
meşrubat, tütün fabrikalarının
analizleri
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
f Metal dışı mineraller
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Metal dışı mineral
T1 EKSİK işletmelerinde tüketilen yakıt
işletmelerinde tüketilen yakıt
T2 EKSİK
EF
analizleri
Türkiye'deki tüm Metal dışı
mineral işletmelerinde yakıt
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
g ulaşım ekipmanı
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Ulaşım ekipmanı üretim
T2 EKSİK
EF
Türkiye'deki tüm ulaşım
ekipmanı üretim işletmelerinin
analizleri
Türkiye'deki tüm ulaşım
ekipmanı üretim işletmelerinde
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
h makine
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Makine ekipmanı üretim
T2 EKSİK
EF
Türkiye'deki tüm makine
ekipmanı üretim işletmelerinin
analizleri
Türkiye'deki tüm makine
ekipmanı üretim işletmelerinde
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
i Madencilik (fosi.yak. mad.
hariç) ve taş ocakları
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Madencilik faaliyetlerinde
tüketilen yakıt türleri ve
miktarları
Türkiye'deki tüm madencilik
faaliyetlerinde yakıt türleri,
Türkiye'deki tüm madencilik
faaliyetlerinde yakıt türleri,
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
j Ağaç ve ağaç ürünleri
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Ağaç ve ağaç ürünleri
T2 EKSİK
EF
Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaç
ürünleri işletmelerinin yakıt
analizleri
Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaç
ürünleri işletmelerinde yakıt
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
k İnşaat
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
İnşaat sektöründe tüketilen
T1 EKSİK yakıt türleri ve miktarları, IPCC
yakıt türleri ve miktarları
EF
Türkiye'deki tüm inşaat
çalışmalarında tüketilen yakıt
T2 EKSİK yakıt türleri ve miktarları, ülkeye
özel EF
analizleri
Türkiye'deki tüm inşaat
İnşaat çalışmaları bazında yakıt çalışmalarında yakıt türleri,
T3 EKSİK türü, teknolojsi ve emisyon
miktarları, yakıt analizleri,
verisi ile üretilmiş tesise özel EF yakma teknolojileri ile baca
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
l Tekstil ve deri sanayi
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Tekstil ve deri sanayi
T2 EKSİK
EF
Türkiye'deki tüm Tekstil ve deri
sanayi işletmelerinin yakıt
analizleri
Türkiye'deki tüm Tekstil ve deri
sanayi işletmelerinde yakıt
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
m Diğer sanayi
Veri
Tier Duru
mu
Veri İhtiyacı
Tüm diğer endüstri grupları için
tüketilen yakıt türleri ve
miktarları
Türkiye'deki tüm diğer endüstri
grupları için yakıt türleri,
Türkiye'deki tüm diğer endüstri
grupları için tüketilen yakıt
T3 EDT teknolojsi ve emisyon verisi ile türleri, miktarları, yakıt
Sorumlu
kurum/kuruluşlar
1 A 3 Ulaştırma- a Sivil havacılık
a i Uluslararası havacılık
T1
EKSİK
T2
TUİK
T3
a ii Ulusal havacılık
DHMİ
T1
√
EDT
T2
√
TUİK
T3
DHMİ
EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıt
Ulaştırma
Havacılık sektörü için tüketilen yakıt miktarı uluslararası ile ulusal havacılık
Bakanlığı, SHGM,
miktarı, Jet yakıt tüketimi, IPCC EF
toplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzin
DHMİ, TUİK
ayrımı bulunmamaktadır.
hem ulusal hem de uluslararası uçuşlar için Ulaştırma
Jet yakıtı tüketimi, uçak türüne göre
tüketilen yakıt miktarı, uçak türlerine göre Bakanlığı, SHGM,
LTO sayısı, IPCC EF
LTO sayısı
DHMİ, TUİK
Uluslararası bir havalimanından
kalkıp, ulusal bir limana iniş yapan
a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış ve Ulaştırma
veya ülke içinden kalkıp, uluslararası
iniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi ile Bakanlığı, SHGM,
bir limana iniş yapan uçakların sayısı,
tüm uçuş rotası bilgisi
DHMİ, TUİK
türü, motor bilgisi ve uçuş rotası
bilgisi
EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıt
Yurt içi tüm uçuşlar için tüketilen
Ulaştırma
miktarı uluslararası ile ulusal havacılık
yakıt miktarı, Jet yakıt ve benzin
Bakanlığı, SHGM,
toplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzin
tüketimi, IPCC EF
DHMİ, TUİK
ayrımı bulunmamaktadır.
Yurt içi uçuş gerçekleştiren yolcu ve kargo
kullanılan yakıt tipi, egzoz gazının
Ulaştırma
uçaklarının türüne göre sayı bilgisi mevcut,
salındığı yükseklik, motorun tipi ve
Bakanlığı, SHGM,
uçakların kalıkış, iniş yerleri ve rotası
verimi, uçuşun uzunluğu, IPCC EF
DHMİ, TUİK
bilgilerin toplanması gereklidir
a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış ve Ulaştırma
Tüm yurt içi uçuşları LTO sayısı, türü,
iniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi ile Bakanlığı, SHGM,
motor bilgisi ve uçuş rotası bilgisi
tüm uçuş rotası bilgisi
DHMİ, TUİK
1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı
Tier
i Binek Araçları
T1
1 katalizörlü
araçlar
2
Katalizörsüz
araçlar
ii Hafif Yük araçları (Kamyonet)
T2
T1
1 katalizörlü
araçlar
2
Katalizörsüz
araçlar
T2
Veri
Veri İhtiyacı
Katalizörlü ve katalizörsüz binek
Katalizörlü ve katalizörsüz binek araç
EKSİK araçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıt
sayısının tespit edilmesi gereklidir
tüketim miktarı, IPCC EF
trafiğe kayıtlı binek araç sayısı (yaşı,
modeli, yakıt türü ) ,ortalama yıllık araç
TUİK, GİB
km bilgisi, araç kategori ve yakıt türü,
IPCC EF
Düzenli trafik sayımları yapılarak
kentsel ulaşım veri tabanı
oluşturulmalıdır . Ülkedeki araç
profilinin, binek araçları için motor
büyüklüğü, yakıt türü, katalizörlü olup
olmadı bilgileri belirlenmelidir .
Katalizörlü ve katalizörsüz hafif yük
Katalizörlü ve katalizörsüz hafif yük
EKSİK araçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıt aracı sayısının tespit edilmesi
tüketim miktarı, IPCC EF
gereklidir
Karayolu araç parkında bulunan hafif
yük araçlarının model, yaş, yakıt türü,
tüketim miktarı, ton-km biriminde
TUİK, GİB
taşınan yük değeri envanteri, araç
kategori ve yakıt'ına göre belirlenmiş
ülkeye özel EF
Düzenli trafik sayımları yapılarak
kentsel ulaşım veri tabanı
oluşturulmalıdır Hafif yük araçları için
motor büyüklüğü, yakıt türü, ton-km
biriminde taşınan yük değeri,
katalizörlü olup olmamasına bağlı
olarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir
Sorumlu
kurum/kuruluş
Ulaştırma Bakanlığı,
KGM, Kara
Ulaştırması GM,
TUİK, Gelirler İradesi
Başkanlığı
KGM, Kara
Ulaştırması GM,
Başkanlığı
KGM, Kara
Ulaştırması GM,
Başkanlığı
KGM, Kara
Ulaştırması GM,
Başkanlığı,
Belediyeler
1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı
iii Ağır yük araçları (kamyon) ve otobüsler
Tier
T1
T2
T3
iv Motorsiklet
T1
T2
T3
Veri
Veri İhtiyacı
Ülke içinde trafikte bulunan ağır yük
Ülke içinde trafikte bulunan ağır yük araçları ve
araçları ve otobüslerin yakıt türüne, yaşı,
EKSİK otobüslerin yakıt türüne göre yıllık yakıt tüketim
motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt
miktarı, IPCC EF
tüketim miktarı
Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel
Karayolu araç parkında bulunan ağır yük
ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır , Ağır
araçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketim
yük araçları için motor büyüklüğü, yakıt
EKSİK,
miktarı, ton-km biriminde taşınan yük değeri
türü, ton-km biriminde taşınan yük değeri,
TUİK, GİB
envanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre
katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak
belirlenmiş ülkeye özel EF
ülkeye özel EF tespit edilmelidir
EKSİK
EKSİK
KGM, Kara Ulaştırması
GM, TUİK, Gelirler
İradesi Başkanlığı
GM, TUİK, Gelirler
Karayolu araç parkında bulunan ağır yük
araçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketim
miktarı, ton-km biriminde taşınan yük değeri
envanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre
belirlenmiş ülkeye özel EF
Ağır yük araçları için motor büyüklüğü,
yakıt türü, ton-km biriminde taşınan yük
değeri, katalizörlü olup olmamasına bağlı
olarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir
GM, TUİK, Gelirler
Ülke içinde trafikte bulunan motorsikletlerin
yıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF
Ülke içinde trafikte bulunan
motorsikletlerin, yaşı, motor gücüne göre
sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı
GM, TUİK, Gelirler
Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel
ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır
Belediyeler, Gümrük
kapıları
EKSİK, trafiğe kayıtlı motorsiklet (yaşı, modeli, motor
TUİK, GİB hacmi ), ortalama yıllık araç km bilgisi, IPCC EF
EKSİK
Sorumlu kurum/kuruluş
Karayolu araç parkında bulunan motorsikletlerin
Motorsikletler için motor büyüklüğü,
model, yaş, yakıt tüketim miktarı, yıllık kullanım
katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak
km'si, motor kategorisi'ne göre belirlenmiş
ülkeye özel EF tespit
ülkeye özel EF
GM, TUİK, Gelirler
1 A 3 Ulaştırma- b karayolu, c
demiryolu taşımacılığı
vi üre
v
bazlı Araçlardan
katalizör buharlaşma
lü araç kayıpları
Tier
T3
-
T1
c
Demiryolu
T2
T3
Veri
Veri İhtiyacı
Sorumlu kurum/kuruluş
Karayolu araç parkında bulunan
CH4, N2O emisyonları için COPERT modeli Ulaştırma Bakanlığı, KGM,
araçların tükettiği yakıt miktarı,
uygulanabilmesi için, yakıt türü, emisyon
Kara Ulaştırması GM, TUİK,
sürüş özellikleri, iklim özellikleri, kontrol teknolojisi, sürüş özellikleri, iklim,
Gelirler İradesi Başkanlığı
EKSİK yol özellikleri
yol koşulları
Katalitik konverterlar için tüketilen
Otomotiv Sanayii Derneği,
Katalizörlü araçlarda kullanılan üre katkı
üre katkı miktarı , üre katkısi
Petrol Ürünleri ithalat
miktarı ve katkı maddesi içindeki üre oranı
EKSİK içindeki üre oranı
ihracat istatistikleri
Demiryolu sektörü için yakıt türüne
göre tüketilen toplam yakıt miktarı,
EDT
IPCC EF
Lokomotif türüne göre yakıt
Demiryolu araçlarının yaşı, motor gücüne
Ulaştırma Bakanlığı, Devlet
tüketim bilgisi, IPCC EF
göre sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı
Demiryolları İşletmesi,TÜİK
Demiryolunda kullanılan lokomotiflerin yaşı,
Lokomotif türüne aktivite bilgisi
motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketim Ulaştırma Bakanlığı, Devlet
(kullanım süresi, motor gücü, yakıt
miktarı, lokomotif türüne göre emisyon
Demiryolları İşletmesi
tüketim bilgisi), ülkeye özel EF
ölçümleri
1 A 3 Ulaştırma- d denizyolu
Tier
ii ulusal
taşımacılık
d Deniz yolu
Veri İhtiyacı
Uluslararası deniz yolu
Uluslararası denizyolları yakıt tüketim
taşımacılığı yakıt miktarı
değerleri, IPCC EF
EKSİK
verisi
Uluslararası denizyolu taşmacılığı
T2
araç tipi, yakıt türü ve miktarı, ulusal
EKSİK EF
Ulusal denizyolu taşımacılığı yakıt
T1 √
EDT tüketim değerleri, IPCC EF
Ulusal denizyolu taşmacılığı araç tipi,
T2
EKSİK yakıt türü ve miktarı, ulusal EF
T1 √
i uluslararası
taşımacılık
Veri
Sorumlu
kurum/kuruluş
ULAŞTIRMA
BAKANLIĞI,
DENİZ TİCARET
ODASI,DENİZCİLİ
K
MÜSTEŞARLIĞI,T
ÜSİAD,İMO,
1 A 3 Ulaştırma- e diğer
Tier
Veri
T1
TUİK
Veri İhtiyacı
Petrol ve doğal gaz boru hattı
uzunluğu
Petrol ve doğal gaz boru hattı
TUİK uzunluğu, ülkeye özel EF
boruhatları üzerindeki pompa
T3
istasyonları enerji tüketim
EKSİK verileri, ülkeye özel EF
Boru hatlarının pompa istasyonlarının
ve bakımları için tüketilen enerji için
tüketilen yakıt miktarı
Sorumlu
kurum/kuruluş
BOTAŞ,
ULAŞTIRMA,BAK
ANLIĞI, TUİK
T2
ii arazi
araçları
tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlarda
Arazi araçlarında tüketilen yakıt kullanılan her türlü iş makinesi, traktör,
T1
türü ve miktarı, IPCC EF
kar aracı, biçerdöver v.s gibi aracın yakıt
EKSİK
türüne bağlı tüketim miktarları
KARAYOLLARI
GENEL
Arazi araçlarının türü, sayısı,
kullanılan her türlü iş makinesi, traktör,
MÜDÜRLÜĞÜ,
T2
yaşı, modeli, yakıt tüketim
kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçların
TUİK
değerleri, ulusal EF
sayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi,
EKSİK
araç emisyonları
Arazi araçlarının türü, sayısı,
kullanılan her türlü iş makinesi, traktör,
yaşı, modeli, yakıt tüketim
T3
kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçların
değerleri, kullanım süreleri ,
sayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi,
ulusal EF
EKSİK
araç emisyonları
e Diğer
i boru hatları
1 A 4 Diğer
Tier
T1
a Ticari/kurumsal
T2
T3
T1
b Konutlar
T2
T3
Veri
EKSİK
EKSİK
EKSİK
EKSİK
EKSİK
EKSİK
Veri İhtiyacı
konut ve hizmetler başlığı ile
belirtilen yakıt tüketim
Ticari/kurumsal sektörde
miktarlarının ticari/kurumsal
yakıt tüketim miktarı, IPCC EF
ve konutlar diye ayrılmaları
gerekmektedir.
Sektörde kullanılan yakıt
türüne göre yakma
tüketim değerleri, teknoloji teknolojileri, ve bunların
ve yakıt türü için belirlenmiş emisyonlarının ölçümleri ile
ülkeye özel EF
elde edilmiş ülkeye özel EF
Ticari/kurumsal sektörde,
Tesis bazında emisyon verisi,
tesis bazında teknoloji, yakıt yakma teknolojisi, kontrol
türü ve emisyon verisi ile
ekipman türü, yakıt analizi,
miktarı
konut ve hizmetler başlığı ile
belirtilen yakıt tüketim
Konutlarda tüketilen yakıt
miktarlarının ticari/kurumsal
miktarı, IPCC EF
ve konutlar diye ayrılmaları
gerekmektedir.
Konutlarda kullanılan yakıt
türüne göre yakma
tüketim değerleri, teknoloji teknolojileri, ve bunların
ve yakıt türü için belirlenmiş emisyonlarının ölçümleri ile
ülkeye özel EF
elde edilmiş ülkeye özel EF
Konutlarda yakıt türü,
teknolojisi ve emisyon verisi
ile üretilmiş konutlara özel EF
miktarı
Sorumlu
kurum/kuruluş
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
ETKB, EİGM Doğal
EPDK
1 A 4 Diğer
Tier
c tarım/ormancılık/
balıkçılık/balık çiftlikleri
c i sabit tesisler, ii arazi
araçları ve diğer ekipman, iii
balıkçılık
D Diğer tanımlanmamış sabit,
mobil, v.d.
Veri
T1
EDT
T2
EKSİK
T3
EKSİK
T1
EKSİK
Veri İhtiyacı
tarım, ormancılık, balıkçılık
çalışmalarında tüketilen yakıt
miktarı
Sektördeki tarım, ormancılık, tarım, ormancılık, balıkçılık
balıkçılık aktivitelerinde
çalışmalarındateknoloji bazlı
tüketilen yakıt tür ve
tüketilen yakıt miktarı, ülkeye
özel EF
Sektördeki tarım, ormancılık,
balıkçılık tesislerde tüketilen
yakıt tür ve miktarları ve
emisyon ölçümleri ile elde
miktarı
edilmiş ülkeye özel EF
Tarım sektöründe tüketilen
yakıt miktarı verisi, IPCC EF
Askeri tesisler gibi yukarıdaki
EDT de böyle bir grup
gruplarda belirtilmemiş yakıt
tanımlanmamaktadır.
tüketim miktarları, IPCC EF
Sorumlu
kurum/kuruluş
1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçak
emisyonlar -1B 1 Katı yakıtlar
a Kömür
madenleri
a i Yeraltı
madenciliği
a ii Açık ocak
madenciliği
a ii Kapanmış
kömür madenleri
Tier
Veri
Veri İhtiyacı
Yeraltı kömür madenciliği yıllık kömür üretim
TTK,
miktarı, madenlerin derinliklerine göre seçilecek
T1 TKİ,
üretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrası IPCC EF
MİGM ; ocakda metan deşarj sistemi ile yakılıyorsa yıllık
yakılan metan hacmi bilinmelidir
Sorumlu
kurum/kuruluş
Yeraltı kömür madenlerinden yıllık
ETKB, TTK, TKİ,
üretilen kömür miktarları ve
MİGM, Özel
madenlerin derinlikleri, metan deşarj
Sektör
hattı sonunda yakılan metan hacmi
ETKB, TTK, TKİ,
MİGM, Özel
Sektör
ETKB, TTK, TKİ,
Tüm yeraltı maden tesislerinin tesis metan üretim
T3
Tesis bazında metan üretim ölçümleri MİGM, Özel
ölçümleri
EKSİK
Sektör
TTK,
Açık ocak kömür madenciliği yıllık kömür üretim
ETKB, TTK, TKİ,
Açık ocak kömür madenlerinden yıllık
T1 TKİ,
miktarı, üretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrası
MİGM, Özel
üretilen kömür miktarları
MİGM IPCC EF
Sektör
Maden bölgeleri bazında kömür
ETKB, TTK, TKİ,
Açık ocak kömür maden tesislerine yönelik metan
T2 EKSİK
üretimi ve metan üretim miktarlarının MİGM, Özel
üretim miktarı, bölgeye özel EF
tespiti,
Sektör
kapanmış kömür madenlerinin kapanma tarihi,
Su altında kalmamış, kapanmış kömür
ETKB, TTK, TKİ,
sayısı, sular altında kalanların sayısı, bu madenlerin madenleri ile ilgili sayının
T1
MİGM, Özel
içinden metan gazı olduğu bilinenlerin miktarı,
belirlenmesi, gazlı tesislerin oranının
Sektör
EKSİK IPCC EF
belirlenmesi
kapanmış bazı kömür madenlerinin metan
ETKB, TTK, TKİ,
bazı kapanmış kömür madenlerinde
T2
emisyon miktarı hakkında bilgi, tesisin kapanma
MİGM, Özel
metan üretim hızı bilgisi
EKSİK tarihi, ülkeye özel EF
Sektör
ETKB, TTK, TKİ,
kapanmış tüm kömür madenlerinde metan üretim tüm kapanmış kömür madenlerinde
T3
MİGM, Özel
hızı , kapanma tarihi, tesise özel EF
metan üretim hızı, kullanım miktrarı
EKSİK
Sektör
T2 EKSİK
Yeraltı kömür maden tesislerine yönelik metan
üretim miktarı, bölgeye özel EF
Maden bölgeleri bazında metan
üretim miktarlarının ölçümü,
emisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz
Veri
A Petrol
Tier
a i Ventler ve ii
Flaring
T1 EKSİK toplam ham petrol üretimi, IPCC EF
Toplam ham petrol
üretimi
a iii 1 Arama
T1 EKSİK ham petrol üretimi, IPPC EF
açılan yeni kuyu sayısı
a iii 2 Üretim ve
yenileme
T1 EKSİK üretilen petrol miktarı, IPCC EF
a iii 3 Taşıma
T1 EKSİK
a iii 4 Rafineri
T1 EKSİK
a iii 5 Petrol
dağıtımı
T1 EKSİK
a iii 6 Diğer
T1 EKSİK
Veri İhtiyacı
Sorumlu
kurum/kuruluş
Petrol İşleri GM
Petrol İşleri GM
toplam üretilen petrol
miktarı
boru hatları ile taşınan
boru hatları ile taşınan ham petrol
ham petrol miktarı, hat
miktarı , petrol boru hattı uzunluğu ,
uzunluğu, karayolu veya BOTAŞ
tankerlerle taşınan petrol miktarı, IPCC
denizyolu tankerlerle
EF'ler
taşınan petrol miktarı
Rafine edilen petrol
Rafine edilen petrol miktarı, IPCC EF
miktarı
boru hatları , tankerle
boru hatları ile taşınan rafine petrol
taşınan rafine petrol
miktarı , tanker ile taşınan petrol
BOTAŞ
miktarı, boru hattı
miktarı, IPCC EF
uzunluğı
Boru hattı kırıkları,
ekipman sızıntıları,
toplam üretilen ham petrol miktarı,
depolama kaçakları gibi
ETKB, PİGM
IPCC EF
diğer tüm kaçak
emisyonlar bu grupda yer
almaktadır.
emisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz
Veri
B doğal gaz
Tier
b i Vent ve
flaring
T1 EKSİK
b iii 1 Arama
T1 EKSİK
b iii 2 Üretim
ve yenileme
T1 EKSİK
b iii 3 Taşıma
T1 EKSİK
b iii 4 Rafineri
T1 EKSİK
b iii 5 Gaz
dağıtımı
T1 EKSİK
b iii 6 Diğer
T1 EKSİK
Veri İhtiyacı
Sorumlu
kurum/kuruluş
toplam üretilen doğal gaz miktarı, üretilen doğal gaz miktarı
Petrol İşleri GM
IPCC EF
(m3/yıl)
toplam üretilen doğal gaz miktarı,
Petrol İşleri GM
IPCC EF
Petrol İşleri GM
IPCC EF
boru hatları ile taşınan doğal gaz
miktarı , doğal gaz boru hattı
BOTAŞ
uzunluğu , IPCC EF
Petrol İşleri GM
IPCC EF
yıllık doğal gaz satış miktarı , doğal
gaz dağıtım hattı uzunluğu , IPCC EF
Boru hattı kırıkları, ekipman
toplam üretilen doğal gaz miktarı, sızıntıları, depolama kaçakları gibi
IPCC EF
diğer tüm kaçak emisyonlar bu
grupda yer almaktadır.
Tier 1 default EF ile emisyon
hesaplama yöntemi
EmisyonSG,yakıt = Yakıt Tüketimiyakıt • Emisyon
FaktörüSG,yakıt Tablo 2.2 (IPCC 2006)
EmisyonSG,yakıt
= yakıt türüne bağlı SG miktarı (kg SG)
Emisyon FaktörüSG,yakıt = yakıt türüne bağlı varsayılan SG
emisyon faktörü (kg gaz/TJ).
IPCC 2006 GL’da CO2 için karbon oksidasyon faktörü 1 olarak
kabul edilmektedir.
Örnek- Elektrik Üretimi için Yakıt
Yanması
2009 yılı Ulusal Enerji Denge Tablosu
Elektrik Üretimi için tüketilen yakıt miktarı
Yakıt türü
Tüketilen Yakıt
miktarı
Eş değer Enerji
(Bin Tep)
Üretilen
Elektrik
Enerjisi (GWh)
Taş kömürü
6361 B.Ton
3409
16148
Linyit
62894 B.ton
10336
39089
Asfalt
190 B.Ton
104
448
Odun
22 B.Ton
7
340
Petrol
1225 B.Ton
1169
4803
Doğal gaz
20483 106 Sm3
18752
96095
TÜRKĠYE TERMĠK SANTRALLARINDA TÜKETĠLEN YAKITLARIN KURULUġLARA GÖRE ISI DEĞERLERĠ
(BİRLEŞİK ISI-ELEKTRİK SANTRALLARINDA ISI ÜRETİMİ İÇİN KULLANILAN YAKITLAR DAHİL)
HEATING VALUES OF FUELS CONSUMED IN THERMAL POWER PLANTS IN TURKEY BY THE ELECTRIC UTILITIES
(FUELS USED FOR HEAT PRODUCTION IN CHP PLANTS INCLUDED)
EÜAġ
VE
BAĞLI
ORTAKLIKLARI
TaĢkömürü
Linyit
TOPLAM
Fuel-Oil Fuel Oil
EÜAŞ
AND
AFFILIATED
PARTNERSHIPS OF
EÜAŞ
MOBĠL SANTRALLAR
MOBIL POWER
PLANTS
OTOPRODÜKTÖRLER
ÜRETĠM ġĠRKETLERĠ
ĠġLETME HAKKI DEVĠR
ADÜAġ*
AUTOPRODUCERS
PRODUCTION COMP.
TOOR
ADÜAŞ
Motorin Diesel Oil
TOPLAM
Doğal Gaz
TOPLAM
Fuel-Oil
Motorin
TOPLAM
TaĢkömür+Ġthal
kömür+Asfaltit
Linyit
TOPLAM
Fuel-Oil
Motorin
Lpg
Nafta
TOPLAM
Doğal Gaz
TOPLAM
Hard Coal
Lignite
Total
Asıl Yakıt Main Fuel
Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel
TOPLAM TOTAL
Asıl Yakıt Main Fuel
Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel
TOPLAM TOTAL
TOTAL
Natural Gas
TOTAL
Fuel Oil
Diesel Oil
TOTAL
Hard Coal+Imported
Coal+Asphaltite
Lignite
Total
Fuel Oil
Diesel Oil
Lpg
Naphta
TOTAL
Natural Gas
TOTAL
Birim(Unit):
Tcal
2008
2009
5,514
5,452
94,045
83,356
99,559
88,809
7,993
2,301
1,481
1,286
9,474
3,587
0
467
855
751
855
1,219
2006
5,569
70,067
75,636
2,480
1,505
3,985
80
468
548
2007
6,065
85,681
91,746
5,292
1,601
6,893
37
477
514
4,533
26,349
106,518
876
7,407
40,649
139,802
1,631
10,329
47,744
157,632
649
4,806
42,335
135,949
0
876
1,631
649
0
23,935
13,865
37,800
11,908
79
0
141
12,128
124,239
162,039
26,050
14,639
40,689
12,910
3
0
118
13,031
138,985
179,674
27,796
14,182
41,978
10,484
473
0
113
11,070
141,313
183,291
29,677
14,295
43,973
11,573
612
1
84
12,270
143,931
187,904
Table 2.2 Deafult EF (kg SG/TJ)
Yakıt türü
CO2
(alt-üst değer)
CH4
(alt-üst değer)
N2O
(alt-üst değer)
Taş kömürü
94 600
(87 300-101 000)
1 (0.3-3)
1.5 (0.5-5)
Linyit
101 000
(90 900-115 000)
1 (0.3-3)
1.5 (0.5-5)
Asfaltit
94 600
(89 500-99 700)
1 (0.3-3)
1.5 (0.5-5)
Odun
112 000
(95 000-132 000)
30 (10-100)
4 (1.5-15)
Petrol
73 300
(71 100-75 500)
3 (1-10)
0.6 (0.2-2)
Doğal gaz
56 100
(54 300-58 300)
1 (0.3-3)
0.1 (0.03-0.3)
Tier 2 Ülkeye özel EF ile emisyon
hesaplama
• Yakıtların ısıl değeri ve karbon içeriği biliniyorsa,
CO2 emisyonu bu değerlerle bulunur
• Diğer gazlar için ülkeye özel EF belirleme
metodolojik bir çalışma gerektirir
• Termik santraller için literatürde gerçekleştirilen
çalışmalar kullanılabilir
• Bu amaca yönelik bir çalışma yürütülerek, yakıt
türüne bağlı olarak elektrik üretimi için ülkemize
özel bir EF değeri belirlenebilir
Emisyon FaktörüSG,ÜÖ,yakıt hesaplama
• Yakıtın karbon içeriği,
• Yakıt kalitesi
– net kalorifik değeri (NCV) veya alt ısıl değeri (LHV),
– gross kalorifik değeri (GCV) veya üst ısıl değeri
(HHV).
• Yakma teknolojisi (CO2-dışı emisyonlar: CH4,
N2O, NOx, CO ve NMVOC)
Tier 2 ülkeye özgü EF
CO2 emisyonu (ton/yıl)=
Yakıt x Isıl Değer x Karbon içeriği x oksidasyon faktörü x
tons, Gg
MMBtu /yakıt
kg C /MMBtu
1.0
MWCO2
xC
MWC
44/12
Tesislerin yakıt analizleri ile
tespit edilir
Yakıt ısıl değer = yıl boyunca gerçekleştirilen yakıt ısıl değerlerinin ortalaması
Yıllık ısıl değer = ∑ (HHV)i x (Fuel)i
∑(Fuel)i
Örnek: Linyit kömür santralleri EFÜÖ
N. Vardar and Z. Yumurtacı, Emissions estimation for lignite-fired power plants
in Turkey, Energy Policy, 38, 1, 2010, 243-252.
Tier 3 Teknoloji özel EF
CO2-dışı SG emisyonları (CH4, N2O) için teknoloji
özelinde EF gereklidir.
Teknoloji özel EF’ler, kontrol teknoloji bulunup
bulunmaması ile ilgili bir bilgi içermemektedir.
Kontrol teknolojilerinin yaygın olduğu
sektörler veya fabrikalarda gözlenecek olan
emisyonlardaki tekil farklılıklar, sonuç
değerlendirmesinde hesaba katılmalıdır.
Tier 3 Tesis bazında detaylı hesaplama
yöntemi
Tesis’e ait bilinmesi gereken veriler
• Yanma koşulları
• Yanma teknolojisinin büyüklüğü ve tipi
• Bakım
• İşletme koşulları
• Emisyon kontrol teknolojisi
• Yakıt karakterizasyonu
Kömür madenleri
SG emisyon hesaplama yöntemleri
Yeraltı madenciliği
• Tier 1: Emisyon faktörü IPCC ortalama değeri
• EF: (10-25 m3/ ton)
• Tier 2: Ülke’ye özel hesaplanmış emisyon
• faktörü
• Conversion faktörü: 0.67 Gg/106 m3
• Tier 3: Tesis bazında hesaplanmış emisyon
Yeraltı madenciliğinde derinliğe bağlı
metan gazı değişimi
Endüstriyel Prosesler
Total Industrial Processes
A. Mineral Products
1. Cement Production
2. Lime Production
3. Limestone and Dolomite Use
4. Soda Ash Production and Use
5. Asphalt Roofing
6. Road Paving with Asphalt
7. Other (as specified in table 2(I).A-G)
Glass Production
1. Ammonia Production
2. Nitric Acid Production
3. Adipic Acid Production
4. Carbide Production
Carbon Black
Ethylene
Dichloroethylene
Styrene
Methanol
Other non-specified
C. Metal Production
1. Iron and Steel Production
2. Ferroalloys Production
3. Aluminium Production
4. SF6 Used in Aluminium and Magnesium
Foundries
D. Other Production
1. Pulp and Paper
2. Food and Drink(2)
1. By-product Emissions
Production of HCFC-22
Other
2. Fugitive Emissions
3. Other (as specified in table 2(II))
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Refrigeration and Air Conditioning Equipment
Foam Blowing
Fire Extinguishers
Aerosols/ Metered Dose Inhalers
Solvents
Other applications using ODS(3) substitutes
Semiconductor Manufacture
Electrical Equipment
Other (as specified in table 2(II)
Car Tyres
laboratories
Leather and Metal
Medical Applications
G. Other (as specified in tables 2(I).A-G and 2(II))
Petroleum Industry
2 Endüstriyel prosesler
2 A Mineral Ürünler
T1
2 A 1 Çimento
Üretimi
TÇMB
T2 √ TÇMB
T3
EKSİK
Türlerine göre yıllık çimento üretim miktarı,
klinker yüzdesi, ithal ve ihraç edilen klinker
miktarı, çimento türüne göre belirlenmiş EF
TÇMB,
TUİK,ÇİME
Türlerine göre yıllık çimento üretim miktarı,
NTO
klinker üretim miktarı, klinkerin CaO içeriği,
Ek veriye gerek yoktur. ÜRETİCİLE
CKD düzeltmesi, klinker üretim miktarına göre
Rİ
belirlenmiş EF
BİRLLİĞİ,ET
Tesis bazında kullanılan karbonat verisi
Tesis bazında emisyon KB (EİE)
(kimyasal kompozisyonu ve erişilen
verisi, kullanılan CaO'ın
kalsinasyon miktarı) ve emisyon verisi ile
kimyasal
kompozisyonu, miktarı
Kireç
Üreticile
T1 √
Kireç türleri üretim miktarı, default EF
ri Birliği
(KÜB)
2 A 2 Kireç
Üretimi
T2
T3
Ek veriye gerek yoktur.
KÜB
farklı türdeki kireç üretim miktarları ve türe
bağlı EF
EKSİK
kireç üretim miktarları KÜB, TUİK
üretimi yapılan farklı
türdeki kireçlerin
KÜB, TUİK
miktarı
verisi, kullanılan CaO'ın
KÜB, TUİK
kimyasal
kompozisyonu, miktarı
2 A Mineral Ürünler
T1
2 A 3 Cam Üretimi
T2√ TÜİK
T3
2 A 4 Diğer (Kireçtaşı
(CaCO3) ve Dolomit
(CaCO3.MgCO3)
kullanan diğer
sektörler seramik,
tuğla, fayans, vd.,;
soda ash kullanan
kimya sektörü,
deterjan vb.; MgO
üretimi )
TUIK
T1
EKSİK
EKSİK
T2
EKSİK
T3
EKSİK
Cam sektöründe
yıllık cam üretim miktarı, IPCC EF
yıllık üretim
miktarı
Farklı türdeki
prosesler için
Farklı türdeki cam üretim proseslerine göre
sıcak cam eriği
yıllık sıcak cam eriği miktarı, cam türlerine
miktarı, proses
göre belirlenmiş EF
bazlı belirlenmiş
EF
cam
fabrikalarında
kullanılan
karbonat miktarı
Bu grupda yer
alan endüstri
Her bir üretim sektörü için kullanılan karbonat
gruplarının
miktarı, IPCC EF
aktivite verileri
toplanmalı.
Her bir üretim sektörü için kullanılan karbonat
miktarı, ülkeye özgü EF
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
2 B Kimya endüstrisi
T1 TÜİK
2B1
Ammonyak
Üretimi
T2 EKSİK
T3 EKSİK
T1 EKSİK
2 B 2 Nitrik
Asit Üretimi
T2 EKSİK
T3 EKSİK
Amonyak üretim miktarı, birim amonyak üretimi için
gerekli olan yakıt miktarı (GJ/ton), yakıtın karbon
içeriği, karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2
miktarı
Kullanılan yakıt türüne ve miktarına göre üretilen
amonyak miktarı, her yakıt türünün karbon içeriği,
karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2 miktarı
Tesis bazında kullanılan yakıt türüne ve miktarına göre
üretilen amonyak miktarı, her yakıt türünün karbon
içeriği, karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2
miktarı
Nitrik asit üretimi, IPCC EFN20
Teknoloji türüne göre nitrik asit üretimi, her teknoloji
için belirlenmiş olan EFN20, kontrol teknolojisi azaltım
faktörü, teknoloji türüne göre azaltım ekipmanı
kullanım oranı
Tesis bazında, teknoloji türüne göre nitrik asit üretimi,
emisyon ölçümü ile belirlenmiş olan EFN20
gerçek üretim
değerleri yerine
kapasite * 0.8'de
kullanılabilir.
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
2 B Kimya endüstrisi
2 B 3 Adipic Asit Üretimi
T1 EKSİK
2 B 4 Caprolactam, Glyoxal ve Glyoxylic Asit
Üretimi
T1 EKSİK
2 B 5 Carbide Üretimi
T1 C
2 B 6 Titanyum Dioksit Üretimi
T1 EKSİK
2 B 7 Soda ash üretimi
T1 TÜİK
2 B 8 Petrokimya ve siyah karbon üretimi
(methanol, ethylene ve propylene, ethylene
T1
dichloride, ethylene oxide, acrylonitrile, ve
TÜİK
siyah karbon)
2 B 9 Florokimyasal üretimi
T1 NA
Adipic asit üretim
Adipic asit üretim
miktarı, IPCC EF
miktarı
Caprolactam, Glyoxal
ve Glyoxylic Asit
Üretim miktarları, her
biri için belirlenen EF üretim miktarı
Carbide üretim
karpit üretim
miktarı, IPCC EF
miktarı
titanyum dioksit
titanyum dioksit
üretim miktarı, IPCC EF üretim miktarı
Doğal soda ash üretim doğal soda ash
miktarı, IPCC EF
üretim miktarı
herbir tür
petrokimyasal madde
üretim miktarı, o
petrokimyasal
madde için belirlenen üretim türü ve
EF
miktarı
Türkiye'de üretim
üretim miktarı, IPCC EF var mı?
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
TUIK
2 C Metal Endüstrisi
2 C 1 Demir Çelik
Endüstrisi
2 C 2 Ferroallay
üretimi
2 C 3 Aluminyum
üretimi
2 C 4 Magnezyum
üretimi
2 C 5 Kurşun
üretimi
2 C 6 Çinko üretimi
EAO ve BOF teknolojileri ile üretilen çelik
miktarı, teknoloji bazlı belirlenen EF, çeliğe
T1 EKSİK, TUİK ? dönüştürülmeyen pig demir miktarı, IPCC
EFPD, sinter ve pelet üretim miktarı, IPCC
EFSP
EAO ve BOF teknolojileri ile üretilen çelik
miktarı, ülkeye özel teknoloji bazlı
T2 EKSİK TUİK ? belirlenen EF, çeliğe dönüştürülmeyen pig
demir miktarı, ülkeye özel EFPD, sinter ve
pelet üretim miktarı, ülkeye özel EFSP
ferroalloy türüne göre üretim miktarı, IPCC
T1 EKSİK TUİK ?
EF
T1 C
T1 EKSİK TUİK ?
T1 EKSİK TUİK ?
T1 EKSİK TUİK ?
Farklı üretim teknolojileri ile üretilen
aluminyum miktarı, teknolojiye özel
belirlenmiş EF
magnezyum üretim miktarı, IPCC EF
kurşun üretim miktarı, IPCC EF
çinko üretim miktarı, IPCC EF
Çelik, pig demir,
sinter ve pellet
üretim miktarları TUIK
Çelik, pig demir,
sinter ve pellet
üretim miktarları,
ülkeye özel EF
TUIK
Ferroalloy üretim
miktarı
TUIK
Aluminyum
üretim tesisleri,
proses bazlı
üretim miktarı
TUIK
Magnezyum
üretim miktarı
TUIK
Kurşun üretim
miktarı
TUIK
Çinko üretim
miktarı
TUIK
2 D Yakıt ve Solvent Kullanımı ile elde
edilen enerji-dışı ürünler
2 D 1 Madeni Sıvı Yağ Kullanımı
2 D 2 Parafin mum Kullanımı
2 D 3 Solvent kullanımı (boya
uygulaması, kuru temizleme ve
elektronik sanayi, PVC, polyester,
foam, boya üretimi, mürekkep,
yapıştırıcı, tekstil, matbaa, yağ
ekstresi, ağaç koruma, yapıştırıcı
kullanım v.d)
2 D 4 Diğer
madeni sıvı yağ ve gres
T1 EKSİK yağı tüketimi,
EMEP/CORINAIR EF
parafin mum tüketimi,
T1 EKSİK
EMEP/CORINAIR EF
T1 EKSİK
parafin mum tüketim
miktarı
boya uygulaması, kuru
temizleme ve elektronik
sanayi, PVC üretimi, boya
üretimi, matbaa'da
tüketilen solvent miktarı
tespit edilmelidir
TUIK
TUIK
TUIK
T1 EKSİK
T1 EKSİK
2 D 4 i Asfalt Üretimi ve kullanımı
Solvent tüketim
verileri,
EMEP/CORINAIR EF
Madeni sıvı yağ ve gres
yağı tüketimi miktarı
Asfalt üretim ve
tüketim miktarları,
IPCC EF eksik,
EMEP/CORINAIR EF
Asfalt üretim ve
kullanımına yönelik veri
ASMÜD,KAR
AYOLU
GENEL
MÜDÜRLÜĞ
Ü
2 E Elektronik Endüstrisi – 2 F Florlu bileşikler
2 E Elektronik Endüstrisi Emisyonları (yari iletken,
T1 TFT-PFD panel, fotovoltik üretimi)
2 F Florlu Bileşiklerin Kullanımı Emisyonları
2 F Florlu Bileşiklerin kullanımı
T1
TUİK,
ÇOB
2 F 1 Solvent Kullanımı (Aerosol olmayan)
ÇOB,
Metal, elektronik temizleme için kullanılan T1a
TUİK
HFC'ler
2 F 2 Propelant ve aerosol solventlerin
kullanımı (Ölçülü doz inhaler, kişisel bakım
T1a EKSİK
ürünleri, ev temizliği ürünleri, endüstriyel
ürünler, araç bakım ürünleri v.b.)
2 F 3 Köpük yapımında kullanılan florlu
bileşikler
T1a Eksik
2 F 4 Yangın söndürücüler
T1a EKSIK
2 F 5 Buzdolabı ve klimalar
T1a EKSİK
2 F 6 Diğer ürünler ve kullanımı
T1a EKSİK
Üretici yok.
HFC, PFC, SF6 ithalat rakamları, yıl
Yıllık ihraç edilen HCF ve PFC
içinde tüketilen ve depolanan kısım ile miktarı kayıtları var, satış kayıtları
ilgili kabül
eksik, metodoloji eksik....
ÇOB
Yıllık ihraç edilen HCF ve PFC
Türlerine ve içeriklerine göre ülke
miktarı kayıtları var, ne kadarının
içinde HFC/PFC içeren solvent satış
solvent olduğu bilgisi eksik, satış
miktarı, EF
kayıtları eksik
ÇOB, TUİK
İçinde HFC/PFC bulunan aerosol
solventlerin yıllık satış rakamları, EF
(ürün içeriği ve yıllık kullanım oranı). Veri yok
Her bir ürün için ayrı hesap
yapılmalıdır.
Türkiye'de poliüretan köpük
Açık ve kapalı hücre üretim tekniğiyle
üreten firmalarda üretim
köpük üretiminde kullanılan HFC ve
teknolojileri ve yıllık üretim
PFC miktarı
miktarı bilgisi temin edilmelidir
Yıllık satılan HFC ve PFC içeren yangın
söndürücü miktarı, yeni dolum yapılan yangın söndürücü satış rakamları,
yangın söndürücü miktarı ile hurdaya dolum ve hurda kayıtları eksik
ayrılmış yangın söndürücülerin miktarı
Kapasitelerine göre yıllık yerli
buzdolabı ve klima üretim verileri, yıllık
veri temin edilebilir
ithal ve ihraç edilen buzdolabı ve klima
miktarı
SF6 ve PFC içeren diğer ürünlerin yıllık SF6 ithalat rakamları kısmen var,
satış rakamları,
kullanımı ile ilgili veri yok
Örnek- Nitrik asit Üretimi (2.B.2)
Refinement of methods
• Tier 1, herhangi bir kontrol teknolojisi göz önüne
alınmaz. Emisyonlar = Default EF x Nitrik asit
üretimi
• Tier 2, üretim verisi x default EF, EF seçiminde
kontrol teknoloji mevcudiyeti ve türü dikkate
alınır (2000 IPCC Guidelines/1996 IPCC
Guidelines)
• Tier 3, doğrudan emisyon ölçümü, sürekli emisyon
ölçüm sonuçları kullanılarak SG emisyonu
hesaplanır
4 Tarım, orman ve arazi kullanımı
T1 √ TÜİK
4 A Enterik
Fermantasyon
T2 EKSİK
T1 √ TÜİK
T2 EKSİK
4 B Gübre
Üretimi
T1 √ EKSİK
T2 EKSİK
Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, süt
inekleri sayısı, süt üretim miktarı, IPCC EF
Türlerine göre çiftlik hayvanlarının alt
gruplarının (erişkin, genç) envanteri, her
alt grupda yer alan hayvanların yem
tüketimleri (kg/gün veya MJ/gün), metan
dönüşüm faktörü, ülkeye özel EF
TUIK
Alt tür populasyonuna göre belirlenmesi
gereken veriler: ağırlık, iş , ülkeye özel EF
verisi
Tarım
Bakanlığı
TUIK
Gübre yönetimi sistemini tespit etmeye
yönelik veri toplanmalıdır: dışkı VS analizi ile
Türlerine göre çiftlik hayvanı populasyonu, hazmedilmemiş yem miktarı ve hayvan türü
ülkedeki gübre yönetimi sistemine göre
ve beslenme rejimine göre değişen metan
belirlenmiş EF
üretme kapasitesi (Bo) değerleri, farklı gübre
yönetim sistemleri ve yıllık ortalama sıcaklığa TARIM
bağlı belirlenecek metan dönüşüm faktörü; BAKANLIĞI
Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, her
tür hayvanın yıllık kg hayvan başına
ortalama idrar N içeriği, ülkedeki gübre
hayvan türüne göre gübre yönetim şekli bilgisi
yönetimi sistemi kategorilerinde, toplam eklenmeli
azot fraksiyonu, gübre içinde buharlaşan
NH3 ve NOx yüzdesi, IPCC EF
TUİK
TARIM
BAKANLIĞI
NH3 ve NOx yüzdesi, ülkeye özel EF
Türlerine göre çiftlik hayvanlarının alt
4 A Enterik
gruplarının (erişkin, genç) envanteri, her
Fermantasyon
T2 EKSİK alt grupda yer alan hayvanların yem
tüketimleri (kg/gün veya MJ/gün), metan
dönüşüm faktörü, ülkeye özel EF
T1 √ TurkStat
T1 √ TurkStat
T2 EKSİK
4 B Gübre
Üretimi
T1 √ EKSİK
T2 EKSİK
TUIK
Alt tür populasyonuna göre belirlenmesi
gereken veriler: ağırlık, iş , ülkeye özel EF
verisi
Tarım
Bakanlığı
TUIK
Gübre yönetimi sistemini tespit etmeye
yönelik veri toplanmalıdır: dışkı VS analizi ile
Türlerine göre çiftlik hayvanı populasyonu, hazmedilmemiş yem miktarı ve hayvan türü
ülkedeki gübre yönetimi sistemine göre
ve beslenme rejimine göre değişen metan
belirlenmiş EF
üretme kapasitesi (Bo) değerleri, farklı gübre
yönetim sistemleri ve yıllık ortalama sıcaklığa
bağlı belirlenecek metan dönüşüm faktörü;
NH3 ve NOx yüzdesi, IPCC EF
TUİK
NH3 ve NOx yüzdesi, ülkeye özel EF
TUİK
4 D Tarım toprakları
T1 √ TUİK Sentetik N kullanım miktarı (kg/yıl), IPCC 06 EF
a Sentetik
gübreler
T2/T3
1. Doğrudan toprak emisyonları
EKSİK Sentetik N kullanım miktarı (kg/yıl), ülkeye özel EF
yıllık tüketilen sentetik N gübresi miktarı
ülkeye ve alt bölgelere bağlı N2O emisyon
faktörü belirlenmeli
Üretilen yıllık toplam hayvan gübresi miktarı,
Toprağa uygulanan hayvan gübresi miktarı + toprağa
gübrenin yem, yakıt ve inşaat amacıyla
T1 √ TUİK verilen evsel atıksu miktarı + compost uygulama
kullanılan kısmı; toprağa verilen atıksu miktarı;
miktarı, IPCC EF
compost gübre uygulama miktarı
b organik
ülkeye ve alt bölgelere bağlı Üretilen yıllık
gübre
toplam hayvan gübresi miktarı, gübrenin yem,
uygulaması
Bölgesel bazda toprağa uygulanan hayvan gübresi
yakıt ve inşaat amacıyla kullanılan kısmı;
T2/T3
miktarı + toprağa verilen evsel atıksu miktarı +
toprağa verilen atıksu miktarı; compost gübre
compost uygulama miktarı, ülkeye özel EF
uygulama miktarına bağlı N2O emisyon faktörü
EKSİK
belirlenmeli
Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başına hasat
miktarları, bitki türlerinin ekili alan büyüklükleri,
Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başına
bitki türüne bağlı yakılan alan büyüklüğü, IPCC Tablo hasat miktarları, bitki türlerinin ekili alan
T1 √ TUİK
11.2'den bitki türüne bağlı toprak üstünde ve
büyüklükleri, bitki türüne bağlı yakılan alan
altında kalan bitki kalıntısının hasat miktarına oranı, büyüklüğü
c N fikse eden
ve toprak üstünde/altındaki bitki kalıntısının N içeriği
bitkiler, bitki
Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başına hasat
artıkları
miktarları, bitki türlerinin ekili alan büyüklükleri,
ülkeye özel bitki türüne bağlı toprak üstünde
bitki türüne bağlı yakılan alan büyüklüğü, ülkeye özel ve altında kalan bitki kalıntısının hasat
T2 EKSİK
bitki türüne bağlı toprak üstünde ve altında kalan miktarına oranı, ve toprak üstünde/altındaki
bitki kalıntısının hasat miktarına oranı, ve toprak
bitki kalıntısının N içeriği belirlenmelidir
üstünde/altındaki bitki kalıntısının N içeriği
e histosol
BİLGİ GELECEK TARIMBAK.
topraklarda
T1
bitki yetiştirme
Geçerli değil
TUİK
TARIM
BAKANL
IĞI
TUİK
TARIM
BAKANL
IĞI
TUİK
TARIM
BAKANL
IĞI,TÜİK
TUİK
4 D Tarım toprakları
T1
2. Mera, otlak, çayır
gübre
T2/T3 EKSİK
T1
EKSİK
3. Dolaylı emisyonlar
a atmosferik
çökelme
T2/T3 EKSİK
T1
Hayvanların mera, otlak ve
çayırlarda dışkılama oranı tespit
TUİK
edilmeli (Tablo 4.Ds2
doldurulmaı)
TUİK,
ülkeye özgü emisyon faktörleri ile hesaplanmış olan hayvan
ülkeye özgü emisyon faktörleri TARIM
türlerine göre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların türlerine
tespit edilmeli
BAKANLI
göre mera, otlak ve çayırlarda dışkılama oranı
ĞI
tüketilen sentetik N gübresi miktarı (kg/yıl), sentetik
gübrenin NH3 ve NOx olarak atmosfere çıkan kısmı, toprağa
eklenen organik azot (hayvan gübresi, kompost, atık çamur
TUİK
ve diğer) miktarı, mera, otlaklara çayırlara hayvanların
dışkılama oranı, toprak veya yüzey sularına atmosferik azot
çökelmesi sonucu oluşan N2O emisyonları EF (Tablo 11.3)
ülkeye özgü emisyon faktörleri ile hesaplanmış olan hayvan
TUİK,
türlerine göre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların türlerine
TARIM
göre mera, otlak ve çayırlarda dışkılama oranı ile
BAKANLI
hesaplanması
ĞI
sızıtı/yüzey akışı olan bölgelerde (tüketilen sentetik N gübresi
miktarı (kg/yıl), toprağa eklenen organik azot (hayvan
gübresi, kompost, atık çamur ve diğer) miktarı; mera,
otlaklara çayırlara hayvanların dışkılama oranı; toprak altı ve
üstü bitki artıklarının azot içeriği; arazi kullanım değişimi ile
TUİK
toprağın C içeriğinin kaybı ile oluşan N minerilizasyonu;
topraktan sızıntı/yüzey akışı ile N kaybı oranı (Tablo 11.3);
azot'un sızıntı/yüzey suları ile kaybı sonucu oluşan N2O
emisyonları EF (Tablo 11.3)
bölgesel bazda belirlenmiş olan ülkeye özgü emisyon
TUİK,
faktörleri ile hesaplanmış olan hayvan türlerine göre yıllık
TARIM
ortalama N katkısı, hayvanların türlerine göre mera, otlak ve
BAKANLI
çayırlarda dışkılama oranı ile hesaplanması; modelleme
ĞI
Türlerine göre canlı hayvan populasyonu, hayvan türlerine
EKSİK göre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların mera, otlak ve
çayırlarda dışkılama oranı
EKSİK
b
sızıntı/yüzey
akışı ile azot
kaybı
T2/T3 EKSİK
4 D Tarım toprakları – 4 E Savanların kontrollü yakılması – 4 F
tarlada tarımsal atıkların yanması
a Toprağa kireç
eklenmesi sonucu
oluşan CO2
T1 NA
yıllık toprağa ilave edilen kireç miktarı,
IPCC EF (kireç için 0.12, dolamit için 0.13)
TUİK
uygulanıyor mu?
4 D Tarım
toprakları
T1 EKSİK
4. Diğer
b Üre
gübrelemesinden
oluşan CO2
T2/T
EKSİK
3
4 E Savanların kontrollü yanması
4 F Tarlada tarımsal artıkların yanması
T1 NA
T1 √ TUİK
tarımsal amaçlı yıllık tüketilen üre
gübresi, IPCC EF (0.20)
tarımsal amaçlı kullanılan
üre gübresi miktarı tespit TUİK
edilmeli
tarımsal amaçlı yıllık tüketilen üre
gübresi, ülkeye özel EF; detaylı aktivite
verisi ile bölgesel EF
bölgesel bazda üre gübre
tüketim miktarı
TUİK,
belirlenmeli, ülkeye ve
TARIM
bölgelere bağlı EF
BAKANLIĞI
belirlenmeli
Tanımsız....
Yaygın olarak arazide yakılan bitki türleri
için: yıllık üretim miktarı, toprakda kalan
kısmın oranı, kuru madde oranı, arazide
yakılma oranı, oksitlenme oranı, kuru
madde içindeki karbon oranı, emisyon
faktörleri (IPCC, 1996, Tablo 4.16)
TÜİK,
TARIM
BAKANLIĞI
?
Tier 2 metot: Enterik fermantasyon
• Hayvan türleri için:
EFi= Gei . Ymi .365 /55.65
• i , aktivite adı (süt ineği v.b.)
• EFi hayvan başına yıllık kg CH4 üretim miktarı (kg
CH4/head/yıl),
• GEi ; hayvanın günlük enerji alımı “gross energy
intake (MJ/head/day)” ve
• Ym, metan dönüşüm faktörü
• GE belirlemek için;
• NEmis the net energy required for animal maintenance,
MJ/day
• NE ais the net energy for animal activity, MJ/day
• NE lis the net energy for lactation, MJ/day
• NE pis the net energy required for pregnancy, MJ/day
• NE gis the net energy for growth, MJ/day
• DE is the digestible energy expressed as a percentage of
gross energy
• ΝΕma/DE is the ratio of net energy available in a diet for
maintenance to digestible energy consumed
• ΝΕga/DE is the similar ratio for growth.
Tier 2 ile Enterik fermentasyon
hesaplama
. Sonradan orman arazisine dönüşen
lanlar
1. Orman arazisi olarak kalan orman arazisi
5 Arazi kullanımı, arazi kullanımında
değişim 5 A- Orman arazisi
T1 OGM
T2 √ OGM
T3 OGM
T1 OGM
T2 √ OGM
T3 OGM
ulusal arazi kullanım envanteri ile belirlenen iklim tipine, orman türüne
bağlı orman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı ve odun kesimi,
yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için Tablo 4.9,
4.10, 4.12'den EF kullanılarak karbon stok değişimi hesaplanmalıdır
ulusal arazi kullanım envanteri ile belirlenen iklim tipine, orman türüne
ÖLÜ ÖRTÜ VE TOPRAKTAKİ KARBON
bağlı orman alanı miktarı (ha), ülke için belirlenmiş yıllık biyokütle artışı
MİKTARI EKSİK
ve azalışı miktarı EF
iklim, toprak ve bitki türlerini içerecek
şekilde arazi kullanımı ve değişimini
gösterecek detaylı ulusal orman
envanteri oluşturulmalı, geliştirilecek
biyomas karbon stok değişimini tespit etmeye yönelik proses tabanlı
model metodolojisi detayları ile
model geliştirilerek orman karbon yutak hesabı gerçekleştirilmesi
açıklanmalıdır. Model ile orman ağaç
türlerine, iklim bölgelerine bağlı olarak
biyomassdeki karbon stok değişimini
hesaplayabilmelidir.
ulusal arazi kullanım envanteri ile 20 yıl öncesine kadar orman
arazisine dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, orman türüne bağlı
orman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi,
yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için belirlenmiş
EF leri kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için ülke için
belirlenmiş EF leri kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için ölçülmüş EF
leri kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
1 ekili alan olarak kalan alanlar
değişim- 5 B Ekili arazi
ulusal arazi kullanım envanteri içinde ekili alan olarak
tanımlanmış alanda yıllık bitki biyokütlesi içideki karbon
T1 OGM değişimini tespit etmek için yıllık kazanılan karbon miktarı ile
kaybedilen karbon miktarı belirlenir, bitki türleri için iklim
koşullarına bağlı karbon birikim hızı defult değerlerden alınır
T2 OGM
2 sonradan ekili alana dönüşen araziler
T3 OGM
T1 OGM
T2 OGM
T3 OGM
iklim bölgelerinde yetişen başlıca bitki türleri için ülkeye-özel
karbon birikim hızı ve stok kayıpları tespit edilir
iklim, bitki türü ve işletme rejimine göre oluşturulmuş zaman
ve/veya proses modelleri ile istatistiksel karbon stok
örneklemesi içeren envanter sistemleri kullanılarak karbon stok
değişimini belirlendiği sistemler kullanılarak hesaplama yapılır
ulusal arazi kullanım envanteri ile ekili araziye dönüştürülmüş
alan bilgisi, iklim tipi, bitki türüne bağlı ekili alan miktarı (ha),
yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi, yangın, böcekler vs.
nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için belirlenmiş EF leri
kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
ulusal arazi kullanım envanteri ile incelenen yıl içinde ekili
arazisye dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, ekili bitki türüne
bağlı ekili alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odun
kesimi, yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı
için ülke için belirlenmiş EF leri kullanarak biyokütlede biriken
CO2 hesaplaması
ülkeye özel emisyon faktörleri ile geliştirilen emisyon envanter
modeli ile hesaplamaların yapılması
ülke genelinde yıllık olarak odunsu bitki alt
türlerinin kapladıkları alanı belirlemek, her alt
kategori için yıllık ortalama karbon stok birikimi
değerini tespit edip, hasat, kesim vb. Kayıplar
nedeiyle yıllık karbon stoğunda gözlenen kayıplar OGM
belirlenmelidir. Her alt grup için yıllık karbon
stok değişimi belirlendikten sonra tüm değerler
toplanıp ekili alanlardaki karbon stok değişimi
tespit edilir.
T1 için yapılan hesaplamaları ülkeye özel karbon
OGM
stok değişim değerleri kullanılarak yapılır.
OGM
sonradan ekili alana dönüştürülen alan bilgisi,
toprak, özellikleri, ekili bitki türleri, iklim tipi
verileri gereklidir
OGM
sonradan ekili alana dönüştürülen alan bilgisi,
toprak, özellikleri, ekili bitki türleri, iklim tipi
verileri gereklidir, bitki türlerinin karbon
biriktirme miktarlarının ülkeyitemsil etmesi
gereklidir.
ölçüm, örnekleme ve emisyon envanterleri ile
hesaplamaların yapılması gereklidir
OGM
OGM
1 Otlak olarak kalan alanlar
değişim- 5 C Otlak arazi
T1 OGM
T2 OGM
2 sonradan otlak alanına dönüşen
araziler
T3 OGM
T1 OGM
T2 OGM
T3 OGM
ülke genelinde yıllık olarak otlak alanlarının
kapladıkları alanı belirlemek, iklim, toprak
ulusal arazi kullanım envanteri içinde otlak alanı olarak tanımlanmış özelliği gibi her alt kategori için yıllık ortalama
alanda yıllık bitki biyokütlesi içideki karbon değişimini tespit etmek karbon stok birikimi değerini tespit edip, hasat,
için yıllık kazanılan karbon miktarı ile kaybedilen karbon miktarı
kesim vb. Kayıplar nedeiyle yıllık karbon
OGM
belirlenir, bitki türleri için iklim koşullarına bağlı karbon birikim hızı stoğunda gözlenen kayıplar belirlenmelidir. Her
defult değerlerden alınır
alt grup için yıllık karbon stok değişimi
belirlendikten sonra tüm değerler toplanıp ekili
alanlardaki karbon stok değişimi tespit edilir.
T1 için yapılan hesaplamaları ülkedeki otlak
Farklı iklim bölgelerinde bulunan otlaklarda ülkeye-özel yıllık karbon
alanları için tespit edilmiş olan özel karbon stok OGM
birikim hızı ve stok kayıpları tespit edilir
değişim değerleri kullanılarak yapılır.
iklim, toprak özelliği ve işletme rejimine göre oluşturulmuş zaman
ve/veya proses modelleri ile istatistiksel karbon stok örneklemesi
OGM
içeren envanter sistemleri kullanılarak karbon stok değişimini
belirlendiği sistemler kullanılarak hesaplama yapılır
ulusal arazi kullanım envanteri ile sonradan otlak alanına
dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, toprak türüne bağlı otlak alan sonradan otlak alanına dönüştürülen alan
miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya yangın, böcekler vs.
bilgisi, toprak, özellikleri, toprak türü, ekili bitki
nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için belirlenmiş EF leri kullanarak türleri, iklim tipi verileri gereklidir
biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
OGM
ulusal arazi kullanım envanteri ile incelenen yıl içinde otlak alanına sonradan otlak alanına dönüştürülen alan
dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, ekili bitki türüne bağlı ekili
bilgisi, toprak, özellikleri, ekili bitki türleri, iklim
alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya kesim, yangın, böcekler tipi verileri gereklidir, bitki türlerinin karbon
OGM
vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için ülke için belirlenmiş EF leri biriktirme miktarlarının ülkeyitemsil etmesi
kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması
gereklidir.
ölçüm, örnekleme ve emisyon envanterleri ile
hesaplamaların yapılması gereklidir
OGM
değişim- 5 D Sulak Alan – 5 E İskan
alanı – 5 F Diğer alanlar
1 Sulak alan olarak kalan
alanlar
5 D Sulak
Alan
2 sonradan sulak alana
dönüşen araziler
1 İskan alanı olarak kalan
alanlar
5 E İskan
Arazisi
2 sonradan iskan alanına
dönüşen araziler
T1 OGM
T1 OGM
T1 OGM
T1 OGM
T2 OGM
T3 OGM
1 Diğer alan olarak kalan
alanlar
5 F Diğer
araziler 2 sonradan diğer alana
dönüşen araziler
T1 OGM
T1 OGM
Metodoloji tanımlı değildir
ulusal arazi kullanım envanteri ile incelenen yıl içinde baraj,
denizyolu ulaşımı v.b nedenlerle sonradan sulak alana dönüşen alan
bilgisi, bölgenin iklim tipi, sulak alana dönüşmeden önceki arazi
yaygın bitki türü ve biyokütle miktarı, sulak alana dönüşümden
dolayı biyokütle azalışı miktarı için bölgedeki bitki türü için
belirlenmiş EF leri kullanarak açığa çıkacak CO2 hesaplaması
Net karbon dengesi olduğu kabul edilir.
ulusal arazi kullanım envanteri ile incelenen yıl içinde yerleşim
yerine dönüştürülen alan bilgisi, bölgenin iklim tipi, yerleşim alanına
dönüşmeden önceki arazi yaygın bitki türü ve biyokütle miktarı,
yerleşim alanına dönüşümden dolayı biyokütle azalışı miktarı için
bölgedeki bitki türü için belirlenmiş EF leri kullanarak açığa çıkacak
CO2 hesaplaması
T1'deki hesalamaların ülkeye özel EF ile hesaplanması
Metodoloji tanımlı değildir
kayalık, buzla, karla kaplı alanlarda yapılan değişim bu alanların
hangi tip arazi kullanım şekline dönüştürüldüyse o metoda uygun
hesaplama yapılır.
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
OGM
6 Toplam Atık
6 A Katı atık depolama
yıllık şehir nüfus verisi, kişi başı yıllık katı atık
üretim hızı, her yıl düzenli depolama
nüfusa bağlı katı atık miktarı, düzenli depolama
T1 √ TUİK ünitesine gönderilen atık oranı, bozunabilir tesislerinin işletme tarihleri, kapasiteleri, katı
ÇOB, TUİK
organik karbon fraksiyonu, deponi gazının atık depolama alternatifleri
hacimsel CH4 fraksiyonu
6 A 1 Arazide
düzenli
depolama
yıllık nüfus verisi, kişi başı yıllık katı atık
üretim hızı, her yıl düzenli depolama
ünitesine gönderilen atık oranı, metan
T2 EKSİK üretim hızı, metan düzeltme faktörü,
bozunabilir organik karbon fraksiyonu,
deponi gazının hacimsel CH4 fraksiyonu, geri
kazanılan CH4, oksidasyon faktörü
T3 EKSİK
T2 için kullanılan faktörlerin ülke için
belirlenmiş olan değerlerden kullanılması
baz yıl belirlenerek, bu yıldan itibaren yıllık
nüfus verisi tespit edilmeli, her yıl düzenli
depolama tesisine gönderilen katı atık
ÇOB, TUİK
miktarının tespiti, düzenli depolama tesislerinde
geri kazanılan metan gazı miktarı,
yıllık olarak depolama tesislerinin metan
kazanım miktarları, kişi başı katı atık üretim hızı,
ÇOB, TUİK
yıllara bağlı katı atık kompozisyonu değişimi, atık
içinde bozunabilir karbon oranı tespiti,
6 Toplam Atık
6 A Katı atık depolama
düzenli depolanmayan atıkların 5 m'den daha
kalın yığınlar halinde ve/veya yüzeye yakın su düzensiz depolama alanlarının özellikleri
EKSİK
tablası olan yüzeylerde toprak üstünde
belirlenmeli
biriktirilenlerin oranı
ÇOB,
TUİK
5 m'den derin veya yüzeye yakın su tablası olan baz yıldan itibaren 5 m'den kalın yığınlar
T2/T3 EKSİK yerlerdeki düzensiz depolama tesislerinin
halinde düzensiz depolama tesislerinde
metan üretim hızı
biriktirilen atık miktarı,
ÇOB,
TUİK
T1
a Derin
(> 5 m)
6A2
Düzen
siz
depol
b Sığ (<
ama
5 m)
T1
düzenli depolanmayan atıkların 5 m'den daha
düzensiz depolama alanlarının özellikleri
EKSİK ince yığınlar halinde toprak üstünde
belirlenmeli
5 m'den sığ düzensiz depolama tesislerinin
T2/T3 EKSİK
metan üretim hızı
T1
TUİK
Kategori
siz
T2/T3 EKSİK
baz yıldan itibaren 5 m'den ince yığınlar
halinde düzensiz depolama tesislerinde
biriktirilen atık miktarı,
ÇOB,
TUİK
ÇOB,
TUİK
düzenli depolanmayan atıkların toprak üstünde düzenli depolanmayan atıkların toprak
üstünde biriktirilenlerin oranı
ÇOB,
TUİK
düzensiz depolama tesislerinin metan üretim
hızı
ÇOB,
TUİK
düzensiz depolama tesislerinin metan
üretim hızı
6 Toplam Atık
6 B Atık su işleme
2000, 2004, 2008 yılları için TUİK sanayi atıksu
envanteri mevcut, sanayi üretim rakamları, GSMH
rakamları, nüfus artış oranı gibi göstergelerle 1990T1
2009 yıllarına genişletilmeli, sanayi türüne göre
atıksulardaki COD içeriği tespit edilmeli, sanayi türüne
ve atıksu arıtma teknolojisine bağlı olarak metan
ÇOB,
6B1
üretme hızı belirlenmeli,
TUİK
Endüstriyel
2000, 2004, 2008 yılları için TUİK sanayi atıksu
atıksu
ülkedeki sanayi türleri için belirlenmiş verilerle
envanteri mevcut, sanayi üretim rakamları, GSMH
yıllara bağlı endüstriyel atıksulardan kaynaklanan
rakamları, nüfus artış oranı gibi göstergelerle 1990toplam parçalanabilir organik karbon miktarı, her
T2/T3 EKSİK
2009 yıllarına genişletilmeli, sanayi türüne göre
endüstri sektörü için maksimum metan üretme
atıksulardaki COD içeriği ölçüm ile tespit edilmeli,
kapasitesine bağlı olarak oluşacak metan
sanayi türüne ve atıksu arıtma teknolojisine bağlı
ÇOB,
emisyonu
olarak metan üretme hızı belirlenmeli,
TUİK
yıllara bağlı evsel atıksulardan kaynaklanan
2001-2008 yılları için TUİK belediye evsel atıksu deşarj
toplam parçalanabilir organik karbon miktarı,
envanteri mevcut, nüfus artış oranı ile 1990-2009
evsel atıksu COD içeriği ile maksimum metan
T1
TUİK
yıllarına genişletilmeli, evsel atıksulardaki COD ve N
üretme kapasitesine bağlı olarak oluşacak metan
içeriği tespit edilmeli, evsel atıksu arıtma teknolojisine
emisyonu; atıksu azot içeriğine bağlı N2O
ÇOB,
bağlı olarak metan ve N2O üretme hızı belirlenmeli,
emisyonu
TUİK
6 B 2 Evsel ve
ticari atıksu
ülkedeki evsel atıksu özelliklerine göre
2001-2008 yılları için TUİK belediye evsel atıksu deşarj
belirlenmiş verilerle, yıllara bağlı evsel
envanteri mevcut, nüfus artış oranı ile 1990-2009
atıksulardan kaynaklanan toplam parçalanabilir yıllarına genişletilmeli, evsel atıksulardaki COD ve N
T2/T3 EKSİK
organik karbon miktarı, maksimum metan
içeriği ölçümlerle tespit edilmeli, ülkeye özel evsel
üretme kapasitesine bağlı olarak oluşacak metan atıksu arıtma teknolojisine bağlı olarak metan ve N2O ÇOB,
emisyonu
üretme hızı belirlenmeli,
TUİK
yıllara bağlı endüstriyel atıksulardan kaynaklanan
toplam parçalanabilir organik karbon miktarı, her
EKSİK endüstri sektörü için maksimum metan üretme
kapasitesine bağlı olarak oluşacak metan
emisyonu
6 Toplam Atık
6 C Atık yakma
T1
EKSİK
türlerine (atık çamur, tehlikeli atık, hastane
atıkları, v.b) göre yakılan atık miktarı, atık
kompozisyonu, her atık türü için atık
kompozisyonu (kuru madde içeriği, karbon
miktarı ve fosil karbon içeriği)
2005,2006,2008 yıllarında
ülkedeki tek atık yakma tesisinde ÇOB,
TUİK
yakılan atık türleri ve miktarları
bilgisi TUİK'de mevcuttur.
6 C Atık
Yakma
T2/T3
EKSİK
tesis emisyon ölçümleri, veya
ülkeye özel geliştirilmiş emisyon
ÇOB,
mevcut yakma tesisleri için türlerine (atık
faktörleri kullanarak yakma
çamur, tehlikeli atık, hastane atıkları, v.b) göre tesilerinden kaynaklanan seragazı TUİK
yakılan atık miktarı, atık kompozisyonu, her emisyonları tespit edilmeli
atık türü için atık kompozisyonu (kuru madde
içeriği, karbon miktarı ve fosil karbon içeriği)

Tier 2

Transkript

Benzer belgeler

TÜRKİYE Labaratuvarımıza geçtiğimiz günlerde yoğunluğu 1045.5

suzuki burgman 200 foy

www.ototest.net TÜRKÇE OBD KODLARI TEKNĐK BĐLGĐLER

NEMO COMBI X 1.3 HDi 75 HP

(TR) Kullanma Kılavuzu M odel GRYP 20

65BG ve 95BG motorların yakıt enjeksiyon pompası avans

Serisi Dizel

DIWA Excellence Yakıt tüketiminin ideal duruma getirilmesi