Coğrafya/10-levha hareketleri

LEVHA HAREKETLERĠNĠN
ETKĠLERĠ
Alfred WEGENER 1915 yılında tüm
kıtaların bir arada toplandığını,sonra farklı
yönlere kayarak dağıldığını ileri sürmüĢtür.
KITALARIN KAYMASI TEORĠSĠ olarak
anılan bu teoriye göre ;kıtalar önceleri tek
bir kıta olan PANGEA’dan meydana
geliyordu.
Milyonlarca yıl geçen bir süreçten sonra
kıta parçaları birbirinden uzaklaĢarak
günümüzdeki görünümünü almıĢtır.
PANGEA’DAN GÜNÜMÜZ
DÜNYASINA
• 130 Milyon yıl öncesinden günümüze
kadar olan ‘’kıta kayması’’ ile ilgili bir
animasyon.
• Media player classic ile açılır.Çift
tıklayınız yeter.
GÜNÜMÜZ DÜNYASINDAN 100
MĠLYON YIL SONRASINA…
Kıtaların kayma teorisine uygun
olarak günümüzdeki kıtaların 100
milyon yıl sonraki durumu ile ile
ilgili bir animasyon
 Media player classic ile
çalıĢır.Çift tıklayınız yeter.
Wegener’in bu teorisi günümüzde geliĢtirilerek
LEVHA TEKTONĠĞĠ teorisi adını almıĢtır.
Yerkabuğundaki çatlaklar boyunca birbirinden
ayrılan parçaların her birine LEVHA(PLAKA)
adı verilir.
Bu levhalar yılda 1 ile 10 cm. arasında hareket
etmektedir.(ÖRNEK=Kuzey Amerika ile
Avrupa levhaları yılda 2cm.kadar birbirinden
uzaklaĢmaktadır.)
LEVHA TEKTONĠĞĠ TEORĠSĠ
Levhalar(plakalar) ,okyanus sırt
sistemleri,faylar,okyanus çukurları ile
sınırlanır.
Levhalar okyanusal ve kıtasal kabuktan
oluĢmuĢ olup,levhalarla kıtaların dağılımı
arasında bir iliĢki yoktur.
Örneğin Afrika levhası;Afrika kıtasından
baĢka Atlantik ve Hint okyanusundan da
parçalar taĢımaktadır.
LEVHALARIN 3 ÇEġĠT HAREKETĠ
VARDIR.
1. Levhaların birbirinden uzaklaĢması
LEVHALARIN 3 ÇEġĠT
HAREKETĠ VARDIR.
2.Levhaların birbirine yaklaĢması
LEVHALARIN 3 ÇEġĠT
HAREKETĠ VARDIR.
3.Levhaların birbirinin yanından kayarak geçmesi
Levhalar birbirinden uzaklaĢtıklarında;yerin
derinliklerinde manto malzemesi yüzeye çıkarak
kabuğa eklenir.
• Ġki levhanın birbirine yaklaĢması halinde ara
yerde sıkıĢma(dalma-batma zonu)
oluĢur.Burada yerkabuğu alttaki mantoya doğru
bükülerek dalar ve manto içinde erir.Dolayısıyla
sıkıĢma hareketi levhanın kayba uğramasına
yol açar.
LEVHALARIN BĠRBĠRĠNE
YAKLAġMASI
Kıtasal ve okyanusal levhaların birbirine
yaklaĢtığı yerlerde ,okyanusal levha
yoğunluğu fazla olduğu için kıtasal levhanın
altına dalar.Buraya DALMA-BATMA
ALANI denir.
DALMA-BATMA ALANLARINDA;derin
okyanus hendekleri oluĢmuĢtur.
Ayrıca buralarda gerilme ve sürtünmenin
etkisiyle DEPREM ve VOLKANĠK
FAALĠYETLER meydana gelir.
• Kıtaların birbirinden
UzaklaĢması animasyonu
Dalma-batma
zonu animasyonu
Media player classic ile çalıĢır.Çift tıklayınız yeter.
Levhaların birbirinin yanından kayarak geçmesi
durumunda levha kenarlarında oluĢan dönüĢüm
fayları dıĢında bir değiĢim olmaz.Dalma –batma
zonunun olduğu yerlerde depremler oluĢur.
LEVHALARIN BĠRBĠRĠNĠN YANINDAN
KAYARAK GEÇMESĠ
• Ġki levhanın birbirinden uzaklaĢtığı sınır
bölgelerinde yer alan kırık veya
yarıklar,levhaların yanlara doğru olan
hareketiyle birbirinden uzaklaĢır.
• Bu hareket Ġzlanda civarında yılda
1cm,Pasifikte Ekvator civarında yılda
6cm.kadardır.
• Bu verilere göre Pasifik okyanusu
200milyon yıl sonra ortadan
kaybolacaktır.
NOT:
Üzerinde kıta taĢıyan iki levha bazen
çarpıĢabilirler.ÇarpıĢma bölgelerinde
yerkabuğunun kalınlığı artar.Buralarda
kıvrılma ve kırıklar meydana gelir.Böyle
yerlerde deprem olayı sık sık görülür.
ÖRNEK=Hindistan yarımadasını taĢıyan Hint
levhasının Asya’ya çarpması sonucunda 80
milyon yıl önce HĠMALAYA KIVRIM SĠSTEMĠ
meydana gelmiĢtir.
Levhaların manto üzerindeki hareketi
Ģu Ģekilde açıklanmaktadır.
Alt mantoda çekirdeğin etkisiyle ısınan
mağma,yerkabuğuna dikey olarak yükselir.
Yerkabuğuna değen mağma , bir süre
yerkabuğuna sürtünerek yerkabuğunu hareket
ettirdikten sonra soğuyup yoğunlaĢarak tekrar
dikey yönde mantoya doğru hareket eder.
Manto ile yerkabuğu arasında çok yavaĢ ve
sürekli olan bu dönüĢüm hareketine
KONVEKSĠYONEL AKINTILAR adı
verilmektedir.
OLUġAN KONVEKSĠYONEL
AKINTI
• Animasyondaki kırmızılıklar daha yoğun
bir bir Ģekilde ısıtmayı temsil
ederken,mavilikler soğutmayı temsil eder.
• Isınma –soğuma yoğunlaĢması)
• Media player classic ile çalıĢır.Çift
tıklayınız yeter.
LEVHA SINIRLARI-UZAKLAġANYAKINLAġAN LEVHALAR
LEVHA SINIRLARI-UZAKLAġAN-YAKINLAġAN LEVHALAR
 Levha sınırları yerkabuğunun en zayıf kesimleridir.Bu
bölgelerde yoğun bir Ģekilde depremsellik göze çarpar.
 Levha sınırları fay hatlarının aktif olduğu alanlar olduğundan
volkanizma faaliyetleri bu bölgelerde daha çok yaĢanmaktadır.
 Sıcak su kaynakları; yüzey sularının ,yeraltına doğru sızma
imkanı bulunan faylı ve volkanik arazilerde görülür.Bu nedenle
levha sınırlarının geçtiği bölgeler sıcak su kaynakları
bakımından da zengindir.
 SONUÇ OLARAK LEVHA SINIRLARINDA ;
DEPREMLER
VOLKANĠZMA
SICAK SU KAYNAKLARI
Paralellik göstermektedir.
DEPREM DAĞILIġ HARĠTASI
ĠNCELENDĠĞĠNDE;
 Depremler yeryüzünde uzun ve dar kuĢaklar boyunca
uzanır.
 En büyük kuĢak(1.KuĢak) Büyük Okyanusu çevreleyen
deprem kuĢağıdır.
 Yeryüzünde meydana gelen depremlerin %68’i bu
kuĢakta meydana gelir.
 2.kuĢak Avrupa ve Asya arasında
uzanmaktadır.Yeryüzündeki depremlerin %21’i bu
kuĢakta meydana gelir.
 3.kuĢak ise Atlas okyanusunun ortasındaki sırtlar
boyunca uzanmaktadır.Meydana gelen depremlerin
%11’i bu kuĢak boyunca görülür.