Makroprolaktin

Makroprolaktin
Hiperprolaktinemi
Hiperprolaktinemi prolaktinin afl›r› sekresyonu sonucu
ortaya ç›kan hipotalamo-pituiter aks›n en yayg›n
endokrin hastal›¤›d›r. Gebelik, afl›r› fiziksel aktivite, stres
ve a¤r›l› durumlar hiperprolaktineminin fizyolojik
nedenleridir. Hiperprolaktineminin en yayg›n patolojik
nedeni ise prolaktin salg›layan pituiter adenom,
prolaktinomad›r. Hipotalamo- pituiter bölgedeki
tümörler, baz› ilaçlar, hipotiroidizm, renal yetmezlik,
bofl s el l a s endromu da hi perprol aktinemi
nedenlerindendir.
Prolaktin
• 198 aminoasit içeren polipeptit yap›da bir
hormondur
• Ön pituiter bezdeki laktatrop hücrelerde
sentezlenir
• Hedef doku memedir
Etkileri
• Meme dokusunun geliflimi
• Süt sekresyonunun bafllat›lmas›
Baz› vakalarda laboratuvar testlerinde prolaktin yüksekli¤i
saptanmakta fakat hiperprolaktinemi durumlar›nda
görülen semptomlar görülmemekte veya belli belirsiz
görülmektedir. Radyolojik olarak yap›lan tetkiklerde
ise herhangi bir adenom bulgusuna rastlanmamaktad›r.
Son y›llarda bu duruma prolaktinin farkl› bir formu olan
makroprolaktinin neden oldu¤u ortaya konmufltur.
Makroprolaktin, prolaktin ölçümü için kullan›lan
immunoassay yöntemleri ile hatal› yüksek prolaktin
sonuçlar› verebilir ve hiperprolaktinemi gibi görülebilir.
Fakat gerçek bir prolaktin yüksekli¤i söz konusu de¤ildir.
Hiperprolaktinemi semptomlar›
Kad›n
• ‹nfertilite veya anovulasyon
• Menstrual siklusta bozukluk
• Galaktore
• Amonore
Erkek
• Oligospermi
• ‹mpotans
Hiperprolaktinemi nedenleri
Fizyolojik
• Gebelik
• Stres
• Uyku
• Ekzersiz
Farmakolojik
• Dopamin reseptör antagonistleri
• Antiemetikler
• Dopamini bloke eden ajanlar
• Antidepressanlar
• Hormonlar
• Opiatlar
Patolojik
• Pituiter hastal›klar
Prolaktinomalar
Sella içi tümörler
Sella içi kistler
Kranial radyasyon
Bofl sella sendromu
Di¤erleri
• Primer hipotiroidizm
• Kronik renal yetmezlik
• Siroz
• Emzirme
• Gö¤üs duvar› travmalar›
• Polikistik over sendromu
• Ektopik sekresyon
‹diopatik
• Makroprolaktin
Prolaktinin Yap›s›
Prolaktin insan serumunda üç farkl› moleküler formda
bulunmaktad›r. Bu formlar ‘’little prolaktin’’ (L-PRL: 23
kDa), ‘’big-prolaktin’’ (B-PRL:50 kDa) ve ‘’big, bigprolaktin’’=makroprolaktindir (BB-PRL:150-170 kDa).
Genel popülasyonda bask›n olarak bulunan prolaktin
formu 23 kDa a¤›rl›kl› monomerik L-PRL’dir.
Makroprolaktin s›kl›¤› henüz bilinmemektedir. Bununla
birlikte hiperprolaktinemili kifliler incelendi¤inde bunlar›n
%15-26’s›n›n makroprolaktinemik oldu¤u görülmüfltür.
Prolaktinin bu makromoleküler formunun aminoasit
zincirinin dimerizasyonu, polimerizasyonu veya
prolaktinin IgG antikorlar› ile kompleks oluflturmas›
sonucu olufltu¤u düflünülmektedir. Yap›lan araflt›rmalar
sonucunda makroprolaktinli baz› hastalar›n serumlar›nda
anti-prolaktin antikorlar tespit edilmifl ve bu IgG
antikorlar›n düflük reseptör afinitesine sahip oldu¤u
gösterilmifltir. Makroprolaktin; makroamilaz, makro
kreatin kinaz tip-1, makro alkali fosfataz gibi
analit-antikor kompleksinden oluflan makromoleküllerin
bir analo¤udur. Bu formun biyolojik aktivitesi düflüktür.
Bunun sebebi ise molekülün büyüklü¤ü nedeni ile bu
kompleksin kapiller membrandan geçip prolaktin
reseptörlerine ulaflmas›n›n güç olmas›d›r. Böylece
hiperprolaktinemi klinik semptomlar›n› göstermez.
Makroprolaktin monomerik prolaktine göre çok daha
yavafl kan dolafl›m›ndan temizlenir ve prolaktin ölçümü
için kullan›lan immunoassay yöntemi ile hatal› yüksek
sonuçlar verebilir. Prolaktin ölçümünde kullan›lan
yöntemler normal monomerik prolaktin ölçümü için
uygun yöntemlerdir. Makroprolaktin varl›¤›nda cross
reaksiyon nedeni ile farkl› yöntemlerde, farkl› derecelerde
hatal› yükseklikler ortaya ç›kar. Örne¤in %93
makroprolaktin içeren bir serum örne¤inde 5 farkl›
yöntem ile 26 - 143 ug/L aras›nda de¤iflen prolaktin
sonuçlar› elde edilmifltir.
Makroprolaktin
• Prolaktinin en büyük formudur.
• Renal klirensi düflüktür.
• Hiperprolaktinemili vakalar›n %15-26’s›n›n makroprolaktin oldu¤u gösterilmifltir.
• Benign bir durum oldu¤u düflünülmektedir.
Makroprolaktin flüphesi
• Asemptomatik veya minimal semptomatik prolaktin art›fllar›
• Radyolojik olarak adenom bulgular› olmayan prolaktin art›fllar›
Makroprolaktinin Önemi
Makroprolaktinin klinik olarak bir önemi yoktur ve
makroprolaktin oldu¤u düflünülmeyip gereksiz cerrahi
benign bir durum oldu¤u düflünülmektedir. ‹diopatik
operasyonlar ile sonuçlanan vakalar dahi bildirilmifltir.
hiperprolaktinemiler olarak adland›r›lan grupta büyük
bir yer kaplamaktad›r. Fakat hastalarda bulunan yüksek
Günümüzde PEG çöktürme yöntemi ile makroprolaktin
prolaktinin nedeninin makroprolaktin olup olmad›¤›n›n
tayin edilebilmektedir. Bu test çok uygun bir
araflt›r›lmas› çok önemlidir. Çünkü prolaktin yüksekli¤i
makroprolaktin tarama yöntemidir. Prolaktin yüksekli¤i
hekime hipofiz adenomunu düflündürüp, gereksiz pahal›
saptanan hastalarda di¤er araflt›rmalara girmeden
araflt›rmalara, tedavilere, takiplere yöneltecektir. Hatta
yap›lacak ilk ifllem makroprolaktin tayinidir.
Makroprolaktin Saptama Yöntemleri
• Jel filtrasyon kromatografi:
Pahal›, uzun süren, zahmetli bir yöntemdir
• PEG (polietilen glikol) ile çöktürme:
Çabuk sonuç veren bir yöntemdir.
Hiperprolaktinemilerde makroprolaktin
taramas›nda kullan›labilir.
De¤erlendirme:
PEG ile çöktürme sonras› ‘’recovery’’:
% 60 üzerinde ise normal monomerik prolaktin,
% 40 alt›nda ise makroprolaktindir.
%30-40 aras› ise hangi formun bask›n oldu¤u
jel filtrasyon kromatografi ile tayin edilmelidir.
Referans Kaynaklar
1. Gilson G., Schmit P., et al. Prolactin results for samples containing macroprolactin are metod and sample
dependent. Clin. Chem. 2001;47:331
2. Vieira j.G.H., Obara T., et al. Extesive Experience and validation of polyetilene glycol precipitation as a screening
method for macroprolactinemia. Clin. Chem. 1998;44:1758-1759
3. Hekim C., Alfthan H., et al. Effect of incubation time on recognition of various forms of prolactin in serum
by the DELFIA assay. Clin. Chem. 2002; 48:2253-2256
4. Mah P.M., Webster J., et al. Hyperprolactinemia: Etiology, Diagnosis, and Management. Semin Reprod Med.
2002; 20(4):365-374
5. Hattori N. and Inagaki C. Anti-Prolactin(PRL) Autoantibodies Cause Asymtomatic Hyperprolactinemia: Bioassay
and Clearance Studies of PRL-Immunoglobulin G Complex. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2001;86(2):924-929
6. Schneider W., Marcovitz S., et al. Reactivity of macroprolactin in common automated immunoassays. Clin.
Biochem. 2001; 34: 469-473
7. Diver M. J., Ewins D. L., et al. An unusual form of big, big(macro) prolactin in a pregnant patient. Clin. Chem.
2001; 47:346-348
8. Cattaneo F., Kappeler D., et al. Macroprolactinemia, the major unknown in the differential diagnosis of
hyperprolactinaemia. Swiss med wkly. 2001; 131:122-126
9. Freeman M. E., Kany›cska B., et al. Prolactin: Structure, function, and regulation of secretion. Physiological
reviews. 2000; 80(4): 1523-1530
10. Lelte V., Cosby H., et al. Characterization of big, big prolactin in patients with hiperprolactinaemia. Clin.
Endocrinol. 1992; 37:365-372
11. Lindstedt G. Endogenous antibodies against prolactin a new cause of hyperprolactinemia. Eur. J. Endocrinol.
1994:130;429-432
12. Cavaco B., Leite V., et al. Some forms of big big prolactin behave as a complex of monomeric prolactin with
an immunoglobulin G in patients with macroprolactinemia or prolactinoma. J. Clin. Endocrinol. Metab.
1995;80(8): 2342-2346
13. Anderson A. N., Pedersen H., et al. Bioactivity of prolactin in a woman with an excess of large molecular size
prolactin, persistent hyperprolactinemia and spontaneous conception. Fertil. Steril. 1982; 38(5):625-628
14. Hattori N., Ikekubo K., et al. Correlation of the antibody titers with serum prolactin levels and their clinical
course in patients with anti-prolactin autoantibody. Eur. J. Endocrinol. 1994:130;438-445
15. Fahie-Wilson M., Brunsden P., et al. Macroprolactin and the Roche elecsys prolactin assay: Characteristics of
the reaction and detection by precipitation with polyethylene glycol. Clin. Chem. 2000; 46(12):1993-1995
16. Fahie-Wilson M. and Soule S. G. Macroprolactinemia: contribution to hyperprolactinaemia in a district general
hospital and evaluation of a screening test based on precipitation with polyethylene glycol. Ann Clin. Biochem.
1997; 34:252-258
laboratuvarlar›