TL - SolarBaba

Güneş Enerjisi Santralleri
Elektrik Satış Süreçleri
ALİ ERMAN AYTAC
GÜNDER
GES MEVZUATI VE UYGULAMALARI EĞİTİMİ
8 ŞUBAT 2014
YEK Teşvik Modelleri
• Fiyat Bazlı
– Sabit Fiyat Garantisi
– Prim Garantisi
• Finansal Bazlı
– Düşük Faizli Kredi, Hibe, Vergi İndirimi
– Bedellerde İndirim (Lisans, Sis.Kul., Orman)
• Mevzuat Bazlı
– Öncelik Tanınması (Ör. Bağlantı, Muafiyetler)
– Saha Temininde Kolaylık (Ör. Kamulaştırma)
MEVZUAT
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi
Üretimi Amaçlı Kullanımına ilişkin Kanun
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve
Desteklenmesine ilişkin Yönetmelik
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi
Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde
İmalatı hakkında Yönetmelik
• Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine
İlişkin Yönetmelik
• Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine
İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ
YEKDEM
• Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti
gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin kayıt olmak
suretiyle faydalanabileceği YEK Kanununa ekli I ve II sayılı
Cetveller uyarınca belirlenecek fiyatları
• LÜY kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik
üretimi yapan kişilerin bölgesinde bulundukları görevli tedarik
şirketi aracılığıyla faydalanacakları YEK Kanununa ekli I ve II
sayılı Cetveller uyarınca belirlenecek fiyatları
• Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti
gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile LÜY kapsamında
yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan
kişilerin yararlanabileceği süreleri
• Kişilere yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları
kapsayan destekleme mekanizmasıdır.
TANIMLAR
• Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK): Rüzgâr, güneş,
jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı
dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi
veya rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan
hidroelektrik üretim kaynakları
• Yerli Aksam: En az %55’i yurt içi katma değerle üretilen aksam
• Piyasa İşletmecisi: Gün öncesi planlama/gün öncesi piyasası
ve uzlaştırma iş ve işlemlerini yapmakla görevli ve yetkili birim
• Milli Yük Tevzi Merkezi (MYTM): TEİAŞ bünyesinde yer alan ve
elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak
dengelenmesinden ve sistem işletiminden sorumlu merkez
• Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da
başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’da biten süre
TANIMLAR
• Piyasa Yönetim Sistemi (PYS):
Dengeleme mekanizması ve
uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin
yürütülmesi amacıyla, piyasa
işletmecisi, sistem işletmecisi,
lisanslı katılımcıların kullanımına
sunulan uygulamalar
• Piyasa Takas Fiyatı (PTF): Gün öncesi piyasası kapsamında belli
bir saat ve belli bir teklif bölgesi için belirlenen saatlik elektrik
enerjisi alış-satış fiyatı
• Uzlaştırmaya
esas
veriş-çekiş
miktarı:
Uzlaştırma
hesaplamalarında esas alınmak üzere, sayaçlardan elde edilen
ölçümlerin, uzlaştırmaya esas aktif elektrik enerjisi teslim
noktası bazındaki değerleri
BAŞVURU
• Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun yürürlüğe girdiği
18/5/2005 tarihinden 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye
girmiş veya girecek tesisler faydalanabilmektedir.
• Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler
doğrultusunda bu tarihten sonra işletmeye girecek olan YEK
Belgeli üretim tesisleri için uygulanacak miktar, fiyat ve süreler
ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere Bakanlar
Kurulu tarafından belirlenir.
• YEKDEM’e bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler 31
Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
İŞLEYİŞ
• Üretim lisansı sahibi her bir YEKDEM katılımcısı saatlik üretim
tahminlerini her bir gün için, önceki gün saat 09:00 itibariyle
MYTM’ye bildirir. (Lisanslı)
• İlgili aysonunda TEİAŞ veya ilgili dağıtım şirketi tarafından
YEKDEM katılımcısı lisanslı üretim tesislerine ait okunan veriş
değerleri PYS üzerinden Piyasa İşletmecisine bildirilir.
• Üretimin yapıldığı güne ait TCMB döviz alış kuru (TL/ABD
Doları) ile hesaplanan YEK Alacak Tutarı YEKDEM katılımcısı
tarafından Piyasa İşletmecisi’ne fatura edilir.
• Faturaların bedelleri, Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa
katılımcılarına en geç fatura tebliğ tarihini takip eden yedinci
iş günü içerisinde ödenir. (Piyasada yer alan katılımcılara
günlük avans ödemesi yapılıyor.)
ÖNEMLİ NOKTALAR
• YEKDEM, takvim yılı bazında işletilir ve YEKDEM’e bir takvim
yılı için tabi olan katılımcılar, uygulamaya dahil oldukları
takvim yılı içerisinde YEKDEM’den çıkamaz.
• YEKDEM kapsamındaki Lisanslı ve Lisanssız katılımcılar,
üretiminin herhangi bir kısmını ikili anlaşma veya piyasaya
satış şeklinde kullanamaz.
- YEKDEM’e ilk katılınan tarihten itibaren on yıl süreyle
yenilenebilir kaynak bazındaki destek fiyatlarından
faydalanılabilecektir.
- Yerli Katkı İlavelerinin süresi ise beş yıl ile sınırlıdır.
- Şebekeye enerji vermeye başladığı Geçici Kabul tarihinden
itibaren hesaplanır.
AVANTAJLARI
• Katılımcılar, bildirdikleri üretim değerlerindeki sapmalar
nedeniyle dengesizliğe düşmezler. (YEKDEM haricindeki
üreticiler; eksik üretim için piyasada gerçekleşen en yüksek
fiyattan eksik enerjilerini temin eder, fazla üretim için ise
piyasada gerçekleşen en düşük fiyattan satış yaparlar.)
• Piyasa İşletim Ücreti (PİÜ) ödemezler.
• Mevzuatta öngörülen primer ve sekonder frekans kontrolüne
katılımdan muaftır.
• Dengeleme güç piyasasına katılıma ilişkin yükümlülüklerden
muaftır.
• YEK üreticileri için teminat gereksinimi bulunmamaktadır.
YEK DESTEK FİYAT GELİŞİMİ
EPDK'nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış
fiyatıdır. Bu fiyatı her yılın başında en fazla % 20 oranında artırmaya Bakanlar
Kurulu yetkilidir.
EPDK’nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış
fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu fiyat 5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından
az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz.
Kaynak Bazlı Alım Fiyatları
Uygulanacak Fiyat
($ cent/kWh)
Hidroelektrik
7,3
Rüzgar
7,3
Jeotermal
10,5
Biyokütle (Çöp Gazı)
13,3
Güneş
13,3
Tesis Tipi
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
• Uygulanan Alım Fiyatı : 13,3 $ cent / kWh
Yurt İçinde Gerçekleşen
Aksam İmalatı
PV panel
entegrasyonu ve
güneş yapısal
mekaniği imalatı
İnvertör
PV modülü üzerine
güneş ışınını
odaklayan malzeme
Bütünleştirici Parçaları
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Taşıyıcı yapı (Mekanik bağlantı elemanları,
destek temeli, takipli veya takipsiz destek
yapısı, kablo kanalları)
55
Elektriksel bağlantılar (Kablo, kablo
bağlantı kutuları, sistem koruma
devreleri)
45
Doğru akımın alternatif akıma
dönüştürülmesini sağlayan güç elektroniği
ünitesi
100
0,6
Yoğunlaştıran yansıtıcı veya odaklayıcı
özellikli optik malzeme
100
0,5
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
0,8
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
Yurt İçinde
Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Bütünleştirici Parçaları
Cam
20
Çerçeve
15
Hücre Koruyucu Sarma/Kaplama
Kristal esaslı Malzemesi (Enkapsulant)
PV modüller
Alt koruyucu Tabaka (Back Sheet)
PV modülleri
Yerli Aksam
Yerli Katkı
Oranı
İlavesi
(%)
($ cent/kWh)
20
20
Kablo bağlantı Kutusu (Junction box)
20
Akım Taşıyıcı İletken Şerit
5
Hücreleri bir arada tutan yapı
35
Odaklayıcılı
Çerçeve
PV modüller
Soğutucu ünite
15
50
1,3
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
Yurt İçinde
Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Bütünleştirici Parçaları
Kristal esaslı
PV hücreler
PV modülünü
oluşturan
hücreler
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Saflaştırılmış silisyum
25
Kütük (Ingot)
15
Dilimlenmiş külçeler (Wafer)
30
Hücre
30
İnce film malzemesi
15
İnce film esaslı İnce film malzemeyi taşıyan altlık
PV hücreler (Cam, vb.)
20
İnce film hücre
65
Odaklayıcılı PV hücreler (Çok katmanlı PV eleman)
100
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
3,5
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
• Uygulanan Alım Fiyatı : 13,3 $ cent / kWh
Yurt İçinde Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Radyasyon toplama
tüpü
Yansıtıcı yüzey
levhası
Isı enerjisi
depolama
sisteminin mekanik
aksamı
Bütünleştirici Parçaları
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Cam Tüp
35
Vakum Contası
15
Seçici yüzeyli boru
50
Güneş ışınlarını, yüksek yansıtıcı özelliğine sahip
ve farklı geometrik şekillerde imal edilmiş bir
optik yüzey tarafından merkezi bir alıcı veya
doğrusal bir hat üzerine yansıtan levha
Isı depolama tankları
Sirkülasyon pompaları, tank bağlantı
boruları, vanalar ve ısı değiştirici
üniteleri
100
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
2,4
0,6
55
1,3
45
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
Yurt İçinde Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Güneş takip sistemi
Kulede güneş ışınını
toplayarak buhar
üretim sisteminin
mekanik aksamı
Bütünleştirici Parçaları
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Güneş takibini sağlayan hidrolik
pompaları veya elektrik motorları
50
Yazılım ve yazılıma bağlı donanım
35
Elektriksel donanım
15
Merkezi radyasyon alıcısı (reciever)
55
Buhar ısı eşanjörleri, sirkülasyon
pompaları, ısı transfer akışkanı iletim
boruları
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
0,6
2,4
45
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE
DAYALI ÜRETİM TESİSİ
Yurt İçinde Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Stirling motoru
Panel entegrasyonu
ve güneş paneli
yapısal mekaniği
Bütünleştirici Parçaları
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Toplayıcı
35
Motor
40
Alternatör
15
Soğutma ünitesi
10
Yansıtıcı levhaları taşıyan platform
55
Taşıyıcı platformun yansıtıcı yüzey ile
zemin arasındaki her türlü
bağlantısını sağlayan elemanlar
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
1,3
0,6
45
YERLİ AKSAM TALEBİ İÇİN
GEREKLİ BELGELER
• Yeminli mali müşavir tarafından aksam ve aksam imalatında
kullanılan her bir bütünleştirici parça için ayrı ayrı hazırlanan ve
imalatçı firmalar, sistem veya aksam tedarikçisinin bağlı bulunduğu
Sanayi Odası veya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından onaylanan
Yerli İmalat Durum Belgesi
• Türk Standartları Enstitüsü veya Uluslararası Akreditasyon Forumu
(IAF) ile karşılıklı tanıma anlaşması imzalamış ulusal akreditasyon
kurumları tarafından akredite edilmiş kuruluşlarca düzenlenen ve
aksamın uluslararası veya Türk Standartlarına veya kriterlerine
uygunluğunu belirten Tip Sertifikası ve/veya Ürün Sertifikası veya
Birim Doğrulama Sertifikası
• Tip sertifikası beyan edildiği durumlarda sertifika sahibi tüzel kişi
tarafından yerli imalatçı bilgilerini ve yerli üretilen aksamın tip
sertifikasına uygun üretildiğini gösteren belge
Yerli Katkı İlave Fiyatının Bildirimi
Yurt İçinde Gerçekleşen
Aksam İmalatı
Bütünleştirici Parçaları
PV panel entegrasyonu Taşıyıcı yapı
ve güneş yapısal
Elektriksel bağlantılar
mekaniği imalatı
Yerli
Aksam
Oranı
(%)
Yerli Katkı
İlavesi
($ cent/kWh)
55
0,8
45
• PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının
tamamı yurtiçinde imal edildi ise 0,8 $ cent/kWh Yerli Katkı İlavesi
• PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının sadece
Taşıyıcı Yapısı yurtiçinde imal edildi ise 0,44 $ cent/kWh Yerli Katkı
İlavesi
• PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının sadece
Elektriksel Bağlantıları yurtiçinde imal edildi ise Yerli Katkı İlavesi
YOK
Yerli Katkı İlave Fiyat Uygulaması
• Yerli İmalat Durum Belgesi, verildiği tarihten itibaren beş yıl süreyle
geçerlidir.
• Lisans sahibi tüzel kişiler, yurt içinden tedarik ederek elektrik üretim
tesislerinde kullanmakta oldukları aksam ve aksam imalatında
kullanılan her bir bütünleştirici parça için, gerekli belgelerle birlikte
Bakanlık ve/veya Bakanlığın görevlendirdiği kuruluşa 30 Eylül
tarihine kadar başvuruda bulunmak zorundadır. Uygulanacak yerli
katkı ilave fiyatları Bakanlık tarafından 31 Ekim tarihinden önce
EPDK’ya bildirilir.
• Lisanssız Elektrik Üretimi kapsamında yerli katkı ilave fiyatından
yararlanmak isteyenler gereken belgeleri Bakanlığa sunarlar.
Bakanlık gerekli incelemeleri yaptıktan sonra yerli ilave katkı fiyatını
görevli tedarik şirketine bildirir.
GES vs. Elektrik Piyasası Satış Fiyatları
En Düşük Satış Fiyatı
En Yüksek Satış Fiyatı
$ ₵/kWh
$ ₵/kWh
Kr/kWh
Kr/kWh
Fotovoltaik GES
13.3
29.9
20.0
45.0
Yoğunlaştırılmış GES
13.3
29.9
22.5
50.6
KR/KWH
50
40
30
20
10
0
Ocak
Şubat
Mart
2012
Nisan
2013
Mayıs
Yıllık Ort.
Haziran
Temmuz
Min GES
Ağustos
Eylül
Maks PV
Ekim
Maks Yoğ.
Kasım
Aralık
YEK PORTFÖYÜ
ALACAK VE BORÇLARI
YEKTOB
LİSANSLI
LİSANSSIZ
YEK Bedelleri
(1,2,3,…..,n)
LÜY Bedelleri
(1,2,3,…..,n)
PAYLAŞIM
MODELİ
ÖYO
(1,2,3,..,n)
YEKDEM
PORTFÖY
GELİRİ
YPG
YEKEDT
Her bir YEKDEM katılımcısına ödenecek
YEK Bedelinin Hesaplanması
n
m
YEKBEDi =  (UEVM i ,b,u  YEKFi ,b  KURu )  10
b=1 u=1
(TL)
•
•
•
•
•
•
(MWh)
($ ₵/kWh)
(TL/$)
YEKBEDi : Her bir fatura dönemi için i YEKDEM katılımcısına ödenecek YEK bedeli
UEVMi,b,u: i YEKDEM katılımcısına ait b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u
uzlaştırma dönemine ait Uzlaştırmaya Esas Veriş Miktarı
YEKFi,b : i YEKDEM katılımcısına b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için
uygulanacak olan fiyat
KURu: Her bir uzlaştırma döneminin dahil olduğu günde geçerli TCMB döviz alış
kuru
m : İlgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısı
n: YEKDEM katılımcılarına ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı
YEK Toplam Bedelinin Hesaplanması
 a n k
 m
YEKTOB    (UEVM i ,b ,u  YEKFi ,b  KURu ) 10    LÜYTOB j
 i 1 b 1 u 1
 j 1
(TL)
(MWh)
($ ₵/kWh) (TL/$)
(TL)
•
YEKTOB: Her bir fatura dönemi için hesaplanan YEK toplam bedeli
•
LÜYTOBj: Her bir fatura dönemi için “j” görevli tedarik şirketi tarafından bölgesindeki
muafiyetli üretime ilişkin olarak hesaplanan ve bölgesindeki gerçek ve/veya tüzel kişilere
ödenecek toplam bedel
•
UEVMi,b,u: i YEKDEM katılımcısı olan üretim lisansı sahibi tüzel kişiye ait b uzlaştırmaya esas
veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemine ait uzlaştırmaya esas veriş miktar
•
YEKFi,b : i YEKDEM katılımcısı olan üretim lisansı sahibine b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi
için uygulanacak olan fiyat
•
KURu: Her bir uzlaştırma döneminin dahil olduğu günde geçerli TCMB döviz alış kur
•
•
k: İlgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısı
n: Lisanslı üretim tesisi olan her bir YEKDEM katılımcısına ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş
birimi sayısı
a: Lisanslı üretim tesisi olan YEKDEM katılımcı sayısı
m: YEKDEM katılımcısı olan görevli tedarik şirketlerinin sayısı
•
•
YEK Toplam Bedeli Ödeme Yükümlülüğünün
Paylaştırılması
UEÇM
n
ÖYOi 
k
b 1 u 1
m k
UEÇM
b 1 u 1
(%)
•
•
•
•
•
•
•
•
i ,b ,u
ÖYTi = YEKTOB x ÖYOi
b ,u
(TL)
(TL)
(%)
(MWh)
ÖYOi : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı
ÖYTi : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisi tarafından ödenecek tutarı
YEKTOB: Her bir fatura dönemi için hesaplanan YEK toplam bedeli
UEÇMi,b,u : Dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuatın ilgili maddesi
uyarınca hesaplanan, i tedarikçisi adına kayıtlı b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u
uzlaştırma dönemi için, tedarik yükümlülüğü kapsamındaki uzlaştırmaya esas çekiş miktarı
UEÇMb,u : Dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuatın ilgili maddesi
uyarınca hesaplanan, b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemi için,
tedarik yükümlülüğü kapsamındaki uzlaştırmaya esas çekiş miktarı
n: Bir fatura dönemine ilişkin i tedarikçisi adına kayıtlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi
sayısı
m: Bir fatura dönemine ilişkin toplam uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı
k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı
YEKDEM Portföy Gelirinin
Hesaplanması ve Paylaştırılması
l
k
YPG   ( PTFt ,u  YEKSSM t ,u )
YPGTi = YPG x ÖYOi
(TL)
(TL)
t 1 u 1
•
•
•
•
•
•
•
(TL/MWh)
(MWh)
(TL)
(%)
YPG: Her bir fatura dönemi için YEKDEM portföyünden elde edilen gelir
YPGTi : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisine ödenecek YEKDEM portföy geliri
tutarı
ÖYOi : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı
PTFt,u : t teklif bölgesi ve u uzlaştırma dönemine ait Piyasa Takas Fiyatı
YEKSSMt,u : YEKDEM kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasası
kapsamında fiyattan bağımsız teklif olarak değerlendirilen ve t teklif bölgesi için, u
uzlaştırma dönemine ait tekliften dolayı gerçekleştirilen sistem satış miktarı
l: t teklif bölgesi sayısı
k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı
YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizlik Tutarının
Hesaplanması ve Paylaştırılması
a
n
YEKEDM t ,u =  (UEVM i ,t ,b,u )YEKSSM t ,u
i=1 b 1
(MWh)
(MWh)
l
(MWh)
k
YEKEDT =  (SMFt,u  YEKEDM t,u )
YEKEDTi = YEKEDT x ÖYOi
(TL)
(TL)
(%)
t=1 u=1
(TL)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
(TL/MWh)
(MWh)
UEVMi,t,b,u : i YEKDEM katılımcısının t teklif bölgesinde, b uzlaştırmaya esas veriş çekiş biriminin, u uzlaştırma
dönemindeki uzlaştırmaya esas veriş miktarı
YEKSSMt,u: YEKDEM kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasası kapsamında fiyattan bağımsız
teklif olarak değerlendirilen ve t teklif bölgesi için, u uzlaştırma dönemine ait tekliften dolayı gerçekleştirilen sistem
satış miktarı
n: i YEKDEM katılımcısına ait uzlaştırmaya esas çekiş birimi sayısı
a: YEKDEM katılımcı sayısı
YEKEDT: Her bir fatura dönemi için YEKDEM portföyüne ilişkin enerji dengesizlik tutarı
SMFt,u: Dengeleme güç piyasası kapsamındaki u uzlaştırma döneminde yer aldığı t teklif bölgesi için hesaplanan
Sistem Marjinal Fiyatı
YEKEDMt,u: Piyasa İşletmecisi tarafından t teklif bölgesi için u uzlaştırma döneminde, Gün Öncesi Piyasası
kapsamında tüm tedarikçiler adına satılan enerji ile ilgili uzlaştırma döneminde YEKDEM katılımcılarının toplam
Uzlaştırmaya Esas Veriş Miktarı arasındaki fark sebebiyle hesaplanan dengesizlik miktarı
l: t teklif bölgesi sayısı
k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı
ÖYOi : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı
LÜYTOB’un Hesaplanması
• İhtiyaç fazlası üretim miktarı, kaynak bazında belirlenen
fiyatlar ile çarpılarak herbir üretici için yapılacak ödeme
belirlenir.
• Eğer santral yerli ürün kullanımı yapmışsa, ihtiyaç fazlası
üretim miktarı yerli ürün destek fiyatı ile çarpılarak aksam
destekleme bedeli belirlenir ve ilgili tüzel kişiye toplam ödeme
bedeli bildirilir.
• Her bir üretici için hesaplanan bedeller, kaynak bazında
toplanarak kaynak bazındaki toplam ödeme belirlenir.
• İlgili fatura dönemi için Piyasa İşletmecisine bildirilecek
Lisanssız Üreticilere ödenecek bu toplam bedel LÜYTOB olarak
adlandırılır.
Lisanssız Üreticilere Yapılacak Ödemeler
• Bulunan tutar Piyasa İşletmecisine PYS üzerinden her ayın ilk
altı iş günü içerisinde bildirilir.
• Piyasa işletmecisi tarafından Görevli Tedarik Şirketi’ne
ödemenin yapıldığı tarihten itibaren en geç bir iş günü
sonrasında ilgili üreticinin bildirdiği banka hesabına yatırılır.
• Piyasa İşletmecisine bildirilen bedelin Görevli Tedarik Şirketine
eksik ödenmesi halinde, Şirket de ödemeleri her bir kişi için
aynı oranda eksik yapar.
• Bu durum dışında, Görevli Tedarik Şirketinin temerrüde
düşmesi durumunda Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun uyarınca belirlenen gecikme zammı
uygulanır. (Şu an için aylık %1.4, yıllık %16.8)
ÖRNEK
ŞİRKETLER
UEVM Satış Fiyatı LÜYTOB YEKBED
(MWh)
(Kr/kWh)
(TL)
(TL)
YPG
UEÇM
(TL)
(MWh)
ÖYO Alacak/Borç
(%)
(TL)
GES 1 (Lis.lı)
1,000
29.9
299,250
150,000
299,250
GES 2 (Lis.lı)
500
31.7
158,625
75,000
158,625
GES 3 (Lis.lı)
1,500
29.9
448,875
225,000
448,875
GES 4 (Lis.sız)
200
31.7
63,450
63,450
GES 5 (Lis.sız)
100
29.9
29,925
29,925
GTŞ 1
500,000
29%
-157,179
GTŞ 2
1,000,000
57%
-314,357
GTŞ 3
250,000
14%
-78,589
93,375 906,750 450,000 1,750,000
100%
450,000
TOPLAM
•
3,300
153
GES 2 ve 4; 13.3 $ ₵/kWh’lik kaynak bazındaki desteğe ilaveten 0.8 $ ₵/kWh’lik
yerli katkı ilavesi almıştır.
• Dolar Kuru, 2.25 TL olarak varsayılmıştır.
• Piyasa Takas Fiyatı (PTF) 15 Kr/kWh olarak varsayılmıştır.
• Katılımcıların üretim tahminlerinde dengesizlik yapmadıkları varsayılmıştır.
MUAFİYETLİ ÜRETİM MİKTARININ
(İHTİYAÇ FAZLASI ENERJİ) TESBİTİ
• Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması halinde; bağlantı
anlaşmasında belirlenen yere takılan çift yönlü sayaç verilerinden
saatlik bazda alınır.
• Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olmaması halinde;
üretim sayacından elde edilen saatlik verilerden, tüketim tesisine
ilişkin saatlik sayaç verilerinin veya tüketim sayaçlarından saatlik
bazda veri alınamayan tüketim tesisleri için dengeleme ve
uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümleri uyarınca
onaylanan profil uygulaması yapılarak elde edilen saatlik tüketim
verilerinin mahsuplaştırılması suretiyle saatlik bazda hesaplanır.
• Tüketim tesisinin tüketimi üç zamanlı olarak hesaplanan tüketiciler
için günlük üretim ve tüketim değerlerinin mahsuplaştırılması
günlük toplam yerine üç zaman esası üzerinden yapılır.
SAATLİK SAYAÇ OKUMA FORMU
(OSF)
Sayaç Id :
Sayaç Seri No :
Sayaçlardan
İletim Şirketi
Sorumlu Kurum Dağıtım
:
Şirketi
Tesis Adı :
UEVÇB Kodu
Uzlaştırma Dönemi :
Aktif Enerji Değerleri (kWh)
Saat/Gün
00-01
01-02
02-03
03-04
04-05
05-06
06-07
07-08
08-09
09-10
10-11
11-12
12-13
13-14
14-15
15-16
16-17
17-18
18-19
19-20
20-21
21-22
22-23
23-24
Toplam
1
2
3
4
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Veriş
Çekiş
Yetkili Bilgileri
Yetkili Adı
:
İmza
:
Tarih
:
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Toplam
ÖRNEK PROFİLLER
MEDAŞ Ticarethane
Hafta içi Cumartesi
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
0.0226
0.0227
0.0231
0.0229
0.0231
0.0225
0.0227
0.0263
0.0368
0.0473
0.0573
0.0574
0.0558
0.0563
0.0570
0.0572
0.0578
0.0579
0.0562
0.0553
0.0542
0.0510
0.0314
0.0251
1.0000
0.0218
0.0226
0.0223
0.0217
0.0214
0.0210
0.0218
0.0249
0.0347
0.0462
0.0559
0.0569
0.0561
0.0559
0.0568
0.0566
0.0576
0.0581
0.0573
0.0560
0.0548
0.0514
0.0319
0.0249
0.9885
TREDAŞ Sanayi
Pazar
Pazartesi
Bayram
0.0224
0.0222
0.0234
0.0229
0.0229
0.0225
0.0222
0.0252
0.0325
0.0440
0.0532
0.0539
0.0532
0.0531
0.0542
0.0546
0.0548
0.0557
0.0545
0.0539
0.0532
0.0501
0.0300
0.0242
0.9588
0.0218
0.0218
0.0220
0.0219
0.0220
0.0222
0.0223
0.0265
0.0372
0.0477
0.0565
0.0566
0.0552
0.0556
0.0570
0.0571
0.0573
0.0571
0.0554
0.0544
0.0534
0.0502
0.0311
0.0250
0.9872
0.0236
0.0232
0.0238
0.0233
0.0236
0.0233
0.0232
0.0247
0.0294
0.0334
0.0362
0.0415
0.0458
0.0500
0.0522
0.0536
0.0542
0.0552
0.0533
0.0526
0.0517
0.0485
0.0312
0.0251
0.9026
Hafta içi Cumartesi
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
0.0389
0.0397
0.0389
0.0378
0.0359
0.0365
0.0362
0.0367
0.0437
0.0470
0.0466
0.0464
0.0426
0.0447
0.0465
0.0453
0.0448
0.0453
0.0417
0.0412
0.0415
0.0418
0.0410
0.0394
1.0000
0.0390
0.0394
0.0393
0.0379
0.0360
0.0363
0.0351
0.0349
0.0379
0.0405
0.0397
0.0393
0.0368
0.0367
0.0371
0.0361
0.0349
0.0358
0.0340
0.0340
0.0336
0.0333
0.0334
0.0316
0.8722
Pazar
Pazartesi
Bayram
0.0303
0.0305
0.0296
0.0291
0.0283
0.0281
0.0266
0.0249
0.0225
0.0233
0.0231
0.0231
0.0217
0.0225
0.0224
0.0211
0.0207
0.0213
0.0203
0.0209
0.0210
0.0214
0.0218
0.0221
0.5765
0.0238
0.0251
0.0245
0.0245
0.0239
0.0247
0.0253
0.0278
0.0400
0.0445
0.0452
0.0462
0.0431
0.0455
0.0473
0.0463
0.0456
0.0461
0.0426
0.0415
0.0418
0.0412
0.0410
0.0394
0.8971
0.0100
0.0100
0.0098
0.0094
0.0090
0.0089
0.0084
0.0080
0.0080
0.0080
0.0081
0.0087
0.0090
0.0092
0.0097
0.0112
0.0127
0.0147
0.0141
0.0137
0.0143
0.0149
0.0150
0.0154
0.2603
PROFİLLER GRAFİKSEL GÖSTERİM
MEDAŞ Ticarethane
TREDAŞ Sanayi
SİSTEM KULLANIM BEDELİ
• Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olması
halinde sisteme verdiği veya sistemden çektiği net
enerji miktarı için
• Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olmaması
halinde sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji
miktarları için ayrı ayrı
sistem kullanım bedeli ödenir.
ÜRETİM SİSTEM KULLANIM BEDELLERİ
a) Üretim miktarına göre
2014 yılı ilk 3 ay için belirlenmiş Üreticiler için Dağıtım
Sistem Kullanım Bedeli : 1,58 Kr/kWh
b)
Kurulu güce göre (EPDK’nın 491/13 nolu kararındaki
uygulamanın tercih edilmesi halinde)
Bölge
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Sistem Kullanım
Tarifesi
TL/MW-Yıl
5.647,95
7.203,15
8.235,66
10.065,96
10.249,50
12.035,90
15.680,67
15.733,42
16.462,28
16.648,17
17.602,34
18.748,30
20.340,66
22.412,00
Sistem İşletim
Tarifesi
TL/MW-Yıl
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
451,66
TÜKETİM SİSTEM KULLANIM BEDELLERİ
2014 yılı ilk 3 ay için belirlenmiş tarifelere göre
TİCARETHANE
3.5887
Kayıp Kaçak Bedeli
2.7303
Dağıtım Bedeli
0.8668
İletim Bedeli
0.5690
PSH Bedeli
TOPLAM
7.7548
SANAYİ
Kayıp Kaçak Bedeli
Dağıtım Bedeli
İletim Bedeli
PSH Bedeli
TOPLAM
2.2963
1.4035
0.8668
0.5690
5.1356
* Kesilen her fatura için enerji ve K/K bedeli üzerinden
%2 TRT Payı, %1 Enerji Fonu ve %1-5 Belediye Tüketim Vergisi
ödenmektedir.
İHTİYAÇ FAZLASI ÜRETİM DURUMU
Net
Üretim
Tüketim
Saatler
Veriş-Çekiş
(kWh)
(kWh)
(kWh)
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
50
110
150
275
375
450
450
450
420
350
260
120
0
0
0
0
0
75
75
50
50
50
50
50
50
100
100
120
120
140
140
140
120
120
130
130
130
150
150
110
110
-75
-75
-50
-50
-50
-50
-50
0
10
50
155
255
310
310
310
300
230
130
-10
-130
-150
-150
-110
-110
3,460
2,460
1,000
Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin
aynı yerde olması halinde;
Örnek Gün :
Toplam Üretim
: 3.460 kWh
Toplam Tüketim : 2.460 kWh
Net Veriş-Çekiş : 1.000 kWh
Muafiyetli Üretim Satış Fiyatı : 29,9 Kr/kWh
(13,3 $ ₵/kWh, $ Kuru : 2,25 TL)
Toplam Satış Bedeli
: 299 TL
Üretim Sistem Kul. Bedeli
: 16 TL
Toplam Alacak
: 283 TL
İHTİYAÇ FAZLASI ÜRETİM DURUMU
Net
Üretim
Tüketim
Saatler
Veriş-Çekiş
(kWh)
(kWh)
(kWh)
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
50
110
150
275
375
450
450
450
420
350
260
120
0
0
0
0
0
75
75
50
50
50
50
50
50
100
100
120
120
140
140
140
120
120
130
130
130
150
150
110
110
-75
-75
-50
-50
-50
-50
-50
0
10
50
155
255
310
310
310
300
230
130
-10
-130
-150
-150
-110
-110
3,460
2,460
1,000
Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin
ayrı yerlerde olması halinde;
Örnek Gün :
Toplam Üretim : 3.460 kWh
Toplam Tüketim : 2.460 kWh
Net Veriş-Çekiş : 1.000 kWh
Muafiyetli Üretim Satış Fiyatı : 29,9 Kr/kWh
(13,3 $ ₵/kWh, $ Kuru : 2,25 TL)
Toplam Satış Bedeli
: 299 TL
Üretim Sistem Kul. Bedeli
: 55 TL
Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar : 239 TL
Toplam Alacak
:
5 TL
TÜKETİM FAZLASI DURUMU
Net
Üretim
Tüketim
Saatler
Veriş-Çekiş
(kWh)
(kWh)
(kWh)
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
50
110
150
275
375
450
450
450
420
350
260
120
0
0
0
0
0
175
175
125
125
125
125
125
125
150
150
290
290
250
250
250
175
175
175
225
225
225
180
175
175
-175
-175
-125
-125
-125
-125
-125
-75
-40
0
-15
85
200
200
200
245
175
85
-105
-225
-225
-180
-175
-175
3,460
4,460
-1,000
Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin
aynı yerde olması halinde;
Örnek Gün :
Toplam Üretim
: 3.460 kWh
Toplam Tüketim : 4.460 kWh
Net Veriş-Çekiş : - 1.000 kWh
GTŞ Per. Satış Fiyatı : 20,8 Kr/kWh
Toplam Tüketim Bedeli
: 208 TL
Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar : 97 TL
Toplam Borç
: 305 TL
TÜKETİM FAZLASI DURUMU
Net
Üretim
Tüketim
Saatler
Veriş-Çekiş
(kWh)
(kWh)
(kWh)
00 - 01
01 - 02
02 - 03
03 - 04
04 - 05
05 - 06
06 - 07
07 - 08
08 - 09
09 - 10
10 - 11
11 - 12
12 - 13
13 - 14
14 - 15
15 - 16
16 - 17
17 - 18
18 - 19
19 - 20
20 - 21
21 - 22
22 - 23
23 - 00
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
50
110
150
275
375
450
450
450
420
350
260
120
0
0
0
0
0
175
175
125
125
125
125
125
125
150
150
290
290
250
250
250
175
175
175
225
225
225
180
175
175
-175
-175
-125
-125
-125
-125
-125
-75
-40
0
-15
85
200
200
200
245
175
85
-105
-225
-225
-180
-175
-175
3,460
4,460
-1,000
Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin
ayrı yerlerde olması halinde;
Örnek Gün :
Toplam Üretim
: 3.460 kWh
Toplam Tüketim : 4.460 kWh
Net Veriş-Çekiş : - 1.000 kWh
GTŞ Per. Satış Fiyatı : 20,8 Kr/kWh
Toplam Tüketim Bedeli
:
208 TL
Üretim Sistem Kul. Bedeli
:
55 TL
Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar :
433 TL
Toplam Borç
696 TL
:
YEKDEM Katılım İstatistikleri
DÖNEM
SANTRAL
SAYISI
KURULU GÜÇ
(MW)
ARALIK 2011
20
604
2012
78
1.720
2013
38
548
2014
93
1.826
2012-2013 yılları Kaynak Bazında
Üretim Miktarları
GWh
TEŞEKKÜRLER
e-posta : [email protected]
telefon : 0 532 581 44 51