İspanya Raporu - Seçil KABAR
Transkript
İspanya Raporu - Seçil KABAR
T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV RAPORU 1. GENEL BİLGİLER Konu Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini : Gözlem Ziyareti Görev Tarihi ve Yeri : 28 Kasım- 2 Aralık 2011 /İspanya(Madrid ve Granada) Katılan Görevliler : ÇSGB Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Dış İlişkiler ve Projeler Dairesi Başkanlığı Şefi Seçil KABAR Koordinasyon yapılan ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı : Kuruluşlar 2. TOPLANTI İLE İLGİLİ BİLGİLER Düzenleyen ülke veya kuruluş : ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı-IPA-IV Bileşeni Operasyon ve Hibe Faydalanıcılarına Yönelik Teknik Yardım, Bilgilendirme ve Tanıtım Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. İlgili diğer uluslararası kuruluşla : İspanya’nın Madrid ve Granada şehirlerindeki Çalışma ve Göç Bakanlığı, Çingene Sekreteryası Vakfı (Fundación Secretariado Gitano), Tomillo Vakfı (Fundacion Tomillo) ve 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 1 İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü Toplantıya katılan ülke veya Kuruluşlar: ÇSGB AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sağlık Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Toplantının niteliği ve amacı : İyi Uygulamaları yerinde ziyaret: Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)’nın IV. Bileşeni olan İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel programı Sosyal İçerme önceliği kapsamında gelecek dönemde uygulanması planlanan operasyonların şekillenmesine yardımcı olmak üzere halen hazırlık süreci devam etmekte olan operasyonlardan sorumlu Kurumlar ile gelecek dönemde birlikte çalışılması planlanan Kurum temsilcilerinin katılımıyla İspanya’da Roman nüfusa yönelik olarak uygulanan politikaları ve iyi uygulama örneklerini yerinde gözlemlemektir. Toplantının Gündemi : 28 Kasım 2011, Pazartesi (Madrid) -Çalışma ve Göç Bakanlığına hareket, (Avrupa Sosyal Fonu-UAFSE İdari Birimi. Yönetim Otoritesi) - Bay Carlos Tortuero, Müdür Yardımcısı, Avrupa Sosyal Fonu (ASF) Birimi Başkanı, “Karşılama ve tanıtım” 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 2 - Bay Pedro Martos, Alan Yönetim Başkanı, "Ayrımcılığa Karşı Mücadele" Operasyonel Programı” -Bayan Victoria Berrocal, Proje Yöneticisi ve Ağlar Koordinatörü, “Roman Nüfusu Sosyal İçerme Ağı altında uygulanan faaliyetler En İyi Uygulamalar” 29 Kasım 2011, Salı (Madrid) -Bay Isidro Rodriguez, Roma Sekreterliği Vakfı Müdürü, “Kurumsal Çerçeve tanıtımı” -Bayan Inés Cedróan, Koordinatör, “ACCEDER Programının Sunumu” -Bay Andreas Tsolakis, Koordinatör, “PROMOCIONA(Eğitici Rehberlik Programına Destek) Programının Sunumu” Bayan Lucía Petisco, “Bilinç arttırıcı Kampanyaların sunumu” -Bayan Ana Domínguez, Çalıştay Okul Ziyareti 30 Kasım 2011 Çarşamba (Madrid) -Tomillo Vakfına (STK) ziyaret -Bayan Paloma , Genç Bölümü Müdürü. *Çocuk ve Aileye için Bütünleyici Yardım Sunumu: Azınlıktaki etnik gruplara ve yabancı çocuklara sosyo-eğitici girişim * Risk grubundaki eğitimini yarım bırakmış kişilerin sosyal istihdam içermesi için alınacak temel tedbirlerin sunumu. 1 Aralık 2011, Perşembe (Granada) -Roma Sekreterliği Vakfını ziyaret Andalucía, Granada -Bayan Francisca Cortés ve ekibi, “Karşılama ve Tanışma”. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 3 ACCEDER Programının en iyi uygulamaları ve kullanılan yöntemin sunumu 2 Aralık 2011, Cuma (Granada) İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesine ziyaret, Granada Bay Sergio Ortuño, “Dayanışma Ağları Pilot Projesi Sunumu” İyi uygulama Projelerine Ziyaret Alicia Reyes ile çalışma ziyaretinin değerlendirilmesi ve Sonuçlar 3. TOPLANTI SIRASINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR Gündem maddeleri hakkında ilgili Uluslararası Kuruluşun Sekreteryası tarafından açıklanan Görüşler: 5 gün süresince ziyaret edilen İspanya Çalışma ve Göç Bakanlığı, Çingene Sekreteryası Vakfı (Fundación Secretariado Gitano), Tomillo Vakfı (Fundacion Tomillo) ve İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi görüş ve açıklamalar not edilerek aşağıda yer verilmiştir: 28 Kasım 2011 - Madrid İspanya Çalışma ve Göç Bakanlığını Ziyaret: Ziyaret kapsamında, Bakanlığın uluslararası ağlardan sorumlu birimi ve Avrupa Sosyal Fonunun (ASF) yönetiminden sorumlu birim yöneticileri çalışmaları hakkında sunumlar yapmıştır. Sunumlar İspanyolca dilinde yapılmış ve tercüman tarafından çevirisi yapılmıştır. Carlos Tortuero - Avrupa Sosyal Fonu(ASF) Yönetim Otoritesi Genel Müdürü(Uluslararası ağlar sorumlusu) 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 4 19 bölgeden (17 eyalet ve 2 otonom şehirden) oluşan İspanya ASF kapsamında 22 operasyonel programla organize olmuştur. Her eyalet ve şehir için programlar mevcuttur. Tematik anlamda 3 bölgesel program mevcuttur. Ulusal ve bölgesel programlar birbirini tamamlamaktadır. Bu programlardan biri ‘Ayrımcılıkla Mücadele’ operasyonel programıdır. Son iki AB bütçe programına dahil edilmekte ve 14 senedir uygulanmaktadır. Bu program özellikle işgücü piyasasına girme konusunda zorlanan dezavantajlı kişilere yöneliktir. Bu dışlanmış guruplar: Azınlıklar, Özürlüler, Göçmenler, eski hükümlü ve tutuklular, fahişeler, göçmenler, marjinal kişiler özellikle Romanlar, gibi. Bu kişilere verilen hizmetler sosyal içerme stratejisi dahilinde yürütülmektedir. ASF Uyumluluk fonu olduğu için ülkelerin stratejileri ve politikalarına destek vermektedir. İspanya 2007-2013 döneminde Polonya’dan sonra AB’de en fazla ASF kullanan ülkedir (€ 8.057.000.000). Bu fon insan sermayesinin kalitesinin arttırılması için kullanılmaktadır. Bütün bu fon 22 operasyonel program(Girişimcilik için destek, Ayrımcılığa yönelik Mücadele, Eğitim sistemindeki araçlar kullanarak İnsan Kaynağının kalitesinin artırılması, Araştırma geliştimenin desteklenmesi, Ulusal ve bölgesel faaliyetlerin desteklenmesi vb) ve uluslararası ağlar yoluyla kullanılmaktadır. Bu ağlar vasıtasıyla ülkeler bilgi paylaşımı yapmaktadır. Bu ağlardan EU Roma Ağı hakkında bilgi verilmiştir. İspanya’nın lideri ve kurucusu olduğu EU Roma Ağında AB üyesi 14 ülke bulunmaktadır. Ayrımcılığa karşı mücadele programıyla 800.000 Romanın yaşadığı İspanya’da Romanların iş olanaklarının arttırıldığı ve sosyal entegrasyonlarının iyileştiği bildirilmiştir. Pedro Matras – Ayrımcılığı Karşı Mücadele Operasyonel Programı Koordinatörü ASF fonlarından yararlanmak için üç hedef ve bu hedefleri destekleyici iki yardımcı hedef belirlenmiştir. İlk hedef; istihdamda(işçilerin, çalışanların ve şirketlerin) adaptasyon kapasitesini artırma ve girişimciliğe destek, İkinci hedef; işgücü piyasasına daha çok kişinin çekilmesini sağlamak, işsizliğin önüne geçmek ve istihdam kapasitesini arttırmak, Üçüncü hedef; insan kaynaklarını geliştirmek ve eğitimi arttırmak Dördüncü hedef; işbirliğini arttırmak Beşinci hedef; teknik destek sağlamak 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 5 Kadınların ve Romanların istihdam olanaklarını arttırmak önemli bir hedefti. İşsizlik çok yüksekti, özellikle Roman gençler arasında %20-50 arası bir işsizlik mevcuttu. Bunun yanında, okulu erken bırakma konusunda da iyileştirmeler yapılmaktadır. Özellikle aktif işgücü politikaları konusunda İspanya’da bölgeler büyük güce sahiptir. Merkezi hükümet ise uluslararası ilişkilerde lider konumdadır. Bazı konularda her bölgenin kendi programı bulunmaktaydı, daha sonraları ulusal bir program yapma ihtiyacı ortaya çıktı. Adaptasyon ve ayrımcılığa karşı mücadele ulusal programlar arasında yer almaktadır. Ayrımcılığa Karşı Mücadele Programı (AKMP) STK’ların ve kamu kurumlarının katılımıyla hazırlandı. Program öncelikle cinsiyet eşitliğini sağlamayı, dezavantajlı gruplarda iş piyasasına girme olanaklarını ve bunları ağlar vasıtasıyla diğer ülkelere yaymayı hedeflemektedir. ASF bütçesinin %95’i ayrımcılığı önlemeye harcanmaktadır. Yoksullukla mücadele stratejilerinde de iş bulma kapasitelerinin arttırılması ön plandadır. Dezavantajlı gruplardaki kadınlar iki katı yoksulluk içinde bulundukları için kadınların durumu önem arz etmektedir. İspanya’da ASF fonları tarafından desteklenen faaliyetler; - Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları: bunların amacı işsizlikle mücadeledir. Bu dosyalar işsizlere iş bulma kapasitelerini arttırma amaçlı olarak eğitim, ücretli staj ve danışmanlık hizmeti verilmesi uygulamalarını içermektedir. - İş ve aile hayatının uzlaştırılması: çocuk ve yaşlıların bakımı için şirketlerin çalışma saatlerini düzenlemeleri konusunda fon kaynaklarından destek sağlanabiliyor ve bu konuda farkındalık yaratma çalışmaları yapılıyor. - Fırsat eşitliğinin sağlanması: dezavantajlı gruplara yönelik hassasiyeti arttırmaya dönük farkındalık oluşturma ve eğitim çalışmaları yapılıyor. - ASF kapsamındaki istatistiklerin toplanmasına yönelik destekler. Bu destekler üniversitelerle veya araştırma kapasitesine sahip idari birimlerle yapılan araştırmaya dönük anlaşmalar kapsamında verilmektedir. - Göçmenlerle ilgili Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları ana faaliyet konularından birini oluşturmaktadır. Göçmenleri normal insanlar gibi göstermeye dönük tanıtım çalışmaları yapılmış ve diğer insanlara göçmenlerin İspanyol iş piyasasına katkıları anlatılmıştır. Göçmenler içinde kadınların iş piyasasına katılımı için pozitif tedbirler alınmaktadır. İşverenlere göçmen kadınları işe aldığında sübvansiyon verilmektedir. Ayrıca, göçmenlerin girişimciliğini 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 6 arttırmaya dönük destekler sağlanmaktadır. Öte yandan, göçmenlerin bölgeler arasında hareketliliği de desteklenmektedir. - Engellilere dönük faaliyetler; Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları yardımıyla STK’lara ve işverenlere özürlü istihdamı konusunda destek sağlanmıştır. Özürlülerin girişimciliği de desteklenmektedir. Ayrıca, özürlülere yönelik farkındalık artırma ve eğitim kampanyaları desteklenmektedir. - Romanlara yönelik faaliyetler: Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları yardımıyla istihdam kapasitelerinin arttırılması çalışmaları yapılmaktadır. Öte yandan, Romanlara yönelik farkındalığı arttırma ve eşitliği vurgulama kampanyalarının yanında şirketlerin sosyal sorumluluğunu arttırmak amacıyla çeşitli sübvansiyonlar verilerek şirketlerde sosyal sorumluluk birimlerinin kurulması teşvik edilmektedir. Çalışma ve Göç Bakanlığının Romanlara yönelik faaliyetleri eğitim, istihdam kapasitelerinin arttırılması ve ayrımcılığı önlemeye dönük faaliyetlerle sınırlıdır. Yukarıda bahsedilen bütün faaliyetler 5 kamu kuruluşu ve 5 STK vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir: - Kadın Enstitüsü - Yaşlılar ve Sosyal Hizmetler Enstitüsü (IMSERSO) - Cezaevleri İş Kurumları - Göçmenlik Genel Müdürlüğü - Göçmenlerin Entegrasyonu Genel Müdürlüğü - Görme Engelliler Vakfı - Çingene Sekreterliği Vakfı - Kızılhaç - Caritas Kilisesi(Göçmenler ve Dışlanmışlar) - Luis Vives Vakfı ( bu vakıf diğer birimlere teknik destek sağlamaktadır) Victoria Berrocal, Proje Yöneticisi ve Ağlar Koordinatörü, Avrupa Birliği Roma Ağı’na, İspanya liderliğinde 14 ülke dahildir. Ağın esas amacı İspanyadaki iyi uygulamaların diğer ülkelere de yaygınlaştırılmasıdır. Bu ağın hedefi Romanların işgücü piyasasına girmelerinin sağlanması olup, AB yapısal fonların içinde ASF 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 7 tarafından fonlanan 2000-2006 yıllarında uygulanmış olan deneyimlerin diğer ülkelerle paylaşılmasıdır. ACCEDER’de elde edilen AB tarafından başarılı bulunmuş olan ACCEDER Programının diğer ülkelerde de yapılmasına ve devamına AB karar vermiştir. Sosyal gündemdeki hedeflerin uygulandığı ve temel alındığı ağ’da her üye ülkeden iki önemli Kurum dahildir. İspanya, Çalışma ve Göç Bakanlığı ile Sağlık ve Sosyal politikalar bakanlığı tarafından temsil edilmektedir. Aynı zamanda ilgili STK’kalardan da temsilciler bulunmaktadır. AB’ye aday ülkeler bu ağ’a dahil edilebilir mi? sorusuna verilen yanıtsa masrafların her ülkenin kendisi tarafından ödemekte olduğu ve Türkiye için üye olamayacağı fakat katılımcı olabileceği bildirilmiştir. 29 Kasım 2011- Madrid Çingene Sekreterliği Vakfı (Fundación Secretariado Gitano) Ziyareti 1982 yılında kurulan ve kar amacı gütmeyen özel bir kurum olan Çingene sekreterliği vakfının görevi, Romanların içinde yaşadıkları topluma entegre olarak katılımlarını kültürel kimliklerine saygılı bir şekilde geliştirmektir. Vakfın 16 kişilik yönetim kurulu bulunmakta olup, yarısı Roman kökenli kişilerden oluşmaktadır. Bunların arasında milletvekili, psikopos, üniversite temsilcileri ve özel bankalardan temsilciler bulunmaktadır. Vakfın bütün İspanya’da şubeleri ve bu şubelerde çalışan toplam 700 personeli bulunmaktadır. Personelin %40’ı Roman kökenlidir. Vakfın finans kaynakları; kamudan sağlanan kaynaklar olup, AB fonları, eyalet fonları, belediye fonlarından yapılan yardımlar ve %10 özel finansman kaynakları bulunmaktadır. Vakfın temel faaliyet konuları iki başlıkta toplanmaktadır: 1- Hayat şartlarını iyileştirme programları; sağlık, konut, istihdam, eğitim ve ayrımcılıkla mücadele programları. Kaynakların %80’i bu programlara harcanmaktadır. 2- Romanlara yönelik politikaları desteklemek, kamu idarelerini harekete geçirmek, teknik destek sağlamak, kamu kurumlarını ve çalışanlarını Romanlar konusunda eğitmek ve sosyal farkındalığı arttırmak. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 8 Isidro Rodriguez – Vakıf Başkanı İspanya’daki Roman topluluğunun genel görünümü ve vakıf faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapılmıştır. İspanya’da tahmini 700.000 Roman yaşamaktadır, bu sayı İspanya nüfusunun %1,5’ine denk gelmektedir. İspanyadaki Romanlar 15. yy’dan beri İber yarımadasında yaşamaktadırlar ve Batı Avrupa’daki en büyük Roman nüfusunu oluşturmaktadırlar. İspanyollardan daha önce bu topraklarda yaşamış olmalarına rağmen, İspanyadaki Romanlar tarih boyunca sosyal anlamda dışlanmışlardır. Bununla birlikte, son 30 yılda Romanların hayatında önemli gelişmeler yaşanmıştır. İspanyada yaşayan Romanların yaşam şartları Avrupa’nın diğer ülkelerinde yaşayan Romanlara göre daha iyidir ve buradaki Romanlar topluma daha iyi entegre olmuşlardır. AB’de en iyi hayat yapısına sahip olan Romanlar olmasına rağmen, İspanyadaki en kötü yaşam şartlarına sahip topluluklardır. İspanyadaki Romanların son 30 yılda yaşam şartlarının iyileşmesinde 4 faktör rol oynamıştır: 1- Demokrasinin gelişmesi sayesinde Romanların temel haklara sahip olması ve kimliklerinin tanınması.(1978) 2- Ekonominin gelişmesi.(Yaşam kalitesinin yükselmesi) 3- Sosyal içerme ve refah politikalarının uygulanması. (Sosyal koruma mekanizmalarının çalışmasında Romanlar faydalandı, ulusal sağlık sitemi uygulanması ile Romanlar ücretsiz sağlık sistemine ulaştı, 1986 Genel Eğitim Yasası ile Kamu okullarına kabul edildiler, 65 Yaş maaşı almaya hak kazandılar, Sosyal konutlara ulaşmaları Roman olduğu için değil gelir seviyeleri düşük olması sebebiyle faydalanmaktadırlar.) 4- Eşitsizlikleri giderme amaçlı eğitim, sağlık, konut gibi konularda proje ve programlar geliştirilmesi. (Doğu AB ülkelerinden farklı olarak 1960’lardan beri İspanya’da STK’lar özellikle dini STK’lar aktif bir şekilde Romanlara destek veriyorlardı. Bu durum Romanların de STK’lar kurmalarına yardımcı oldu. Roman Toplulukları Devlet Konseyi adında bir danışma kurulu kurdu. Bakanlıklar bu kuruldan sorunlarını çözme noktasında büyük yardım görmektedirler. Hükümet Roman Kültürü Enstitüsü kurdu, bu ve benzeri bazı enstitüler devlet desteğiyle kurulmuştur.) 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 9 Şu anda halen yoksulluk ve sosyal dışlanmaya maruz kalmaktadırlar. Ailelerin %4’ü gecekondu benzeri kötü konutlarda yaşamaktadırlar. İşgücü piyasasına girişleri konusunda pek çok ilerleme olsa da, İşsizlik ve düşük maaşlı niteliksiz işlerde çalışma oranı hayli yüksektir. İspanyada Romanlara karşı açıkça ayrımcılık yapılmasa da sosyal anlamda ret edilmektedirler ve daha çok ayrımcılığa maruz kalmaktadırlar. Genellikle pazarda, geçici işçi olarak tarlada ve atıkların toplanmasında çalışmaktadırlar. İspanya’daki genel işsizlik 2010 verilerine göre %20 civarındayken, Romanlar arasındaki işsizliğin %34’ler civarında olduğu tahmin edilmektedir. İspanyadaki Romanlara yönelik ırkçı saldırılar bulunmamakla birlikte toplumdaki imajları çok kötü ve ayrımcılığa maruz kalmaktadırlar. Romanlara yönelik Avrupa bakış açısı son 10 yıl boyunca ciddi anlamda değişti. II. Dünya Savaşı sonrası Avrupa kurumları Romanlar konusuna insan hakkı olarak bakmaya başladılar. Bu olumlu fakat bazı girişimleri önleyici bir bakış açısıydı. Avrupa komisyonu Romanlar konusunda tüm birlik ülkelerini ilgilendiren bir strateji belgesi hazırladı. Bu belge her ülkenin izlemesi gereken stratejileri de içermekteydi. Bu belgeyle artık ülkeler retorik anlamdaki tartışmalardan uygulamaya geçmek zorunda kaldılar. Bunun için sosyal içermeye yönelik bir bütçe hazırlandı ve yürürlüğe kondu. İspanya olarak Romanlar konusunda ilk önce hayat şartlarını iyileştirmek istiyoruz. Çünkü Doğu Avrupa ülkelerine baktığınızda Romanların siyasi partilerinin olduğunu hatta devlette yönetici konumunda bulunduğunu görmekteyiz. Fakat bu ülkelerdeki Romanların hayat standartları hala kötü şartlardadır. Öncelikli olarak temel hakların sonrasında ise sosyal hakların ve kültürel hakların korunması gerektiğini düşünüyoruz. İspanyadaki Romanlar uzun yıllar boyunca göçebe değillerdi fakat ekonomik sebeplerden dolayı sürekli hareket halindeler. Vakıf 2000 yılından beri ASF fonlarından yararlanmaktadır. Avrupa fonları arasında ilgilendikleri başlıklar şunlardır: 1- İstihdam: Romanların istihdamı konusunda Romanların geleneksel mesleklerini devam ettirmeleri fikrini değiştirmişlerdir. Romanların diğer İspanyollar gibi, onlarla benzer işlerde çalışmalarını sağlamanın doğru bir politika olduğunu düşünmektedirler. Bu kapsamda, ACCEDER programı çok başarılı olmuştur. 2000 yılından beri uygulanan ACCEDER programı vasıtasıyla programa katılan 63.000 kişi 47.000 iş kontratı imzalamıştır. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 10 2- Eğitim: İspanya’da Romanlar eğitim sistemine 1986’dan sonra dahil edilmiştir. Bu tarihten önce Romanları eğitime katılmaya zorlayan bir düzenleme yoktu. Bugün Romanların %100’ü ilköğretime devam etmektedir. Fakat sonrasında eğitim sistemini terk etme eğilimi oldukça yüksektir. 3- Konut: Bu konu sosyal içermede kilit nokta konumundadır. 30 sene önce %70’i kötü şartlarda barınmaktaydı. Konut değiştirmek onlara yeni fırsatlar sunmuştur. Yeni yerleştirme alanları Romanlara yönelik mahalleler oluşturma şeklinde olmuştu. Fakat bunun büyük bir yanlış olduğu anlaşıldı ve dışlanmaya neden oldu. Şu anda diğer insanlarla karışık bir şekilde yaşamaktadırlar. Ines Cedron ve Raquel Perez – ACCEDER Programı (Ayrımcılığa Karşı Operasyonel Programı) Programı Koordinatörleri ACCEDER Programı vakıf tarafından 2000 yılından bu yana yönetilen ve Romanların istihdam kapasitelerini ve imkânlarını arttırmayı hedefleyen bir programdır. Avrupa çapında bu kadar başarılı bir program bulunmamakta olup iyi örnek olarak seçilmiş ve uygulanması ikinci 7 yıl uzatılmıştır. Program uluslararası çapta tanınmış bir programdır. Avrupa fonlarının 2000-2006 ve 2007-2013 yıllarını kapsayan ACCEDER’in temelini 1998 yılında oluşturulan INTEGRA programı oluşturmaktadır. ACCEDER Programı Ayrımcılıkla mücadele operasyonel programı tarafından fonlanmıştır. Sadece İspanyada değil Çingene nüfusun yoğun olarak yaşadığı Romanya ve Bulgaristan dada uygulanmaktadır. Program Romanların ya kendi işlerini kurmaları ya da istihdam edilmelerini ve Çingene olmayanlarla benzer işler yapabilmelerini hedeflemektedir. Programın diğer bir hedefi de işverenlerle iş arayanlar arasında etkili bir aracı olmak, ön yargıları kırmak ve hassasiyeti arttırmaktır. ACCEDER Programının Başarılı Olma Nedenleri: - Kişiselleştirilmiş İşe Dâhil Etme Dosyaları, - Romanlar için proaktif yaklaşımının benimsenmiş olması, - İşgücü piyasasına girmeden önce sağlık, konut, eğitim gibi konuların halledilmiş olması, - İstikrarlı bir finansman kaynağının bulunması ve finansmanın uzun süreli olması (sürekliliği olmayan 1-2 yıllık projeler bazen negatif etki yaratabilmektedir), 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 11 - Romanların haklarını kullanmayı öğrenmeleri, - Romanlar, STK’lar, işverenler ve kamu kurumları arasındaki işbirliği. Programın metodolojisi; Program 1998’de planlanmış ve sonrasında sistemli hale getirilmiştir. 1990’lı yıllarda İspanya’da gençlerin işsizliği önemli bir sorundu ve dezavantajlıların istihdamına dönük herhangi bir program yoktu. Programın ilk adımı grubun normalleşmesini ve bu sayede kamu kaynaklarından yararlanmalarını sağlamaktı. Diğeri programın kişiselleştirilmiş ve grubun özelliklerini ön planda tutan bir yapıya sahip olmasıdır. Programda kişi özel olarak ele alınıyor. Kişinin konut, sağlık gibi diğer temel noktaları çözülmüş olmalı ki istihdam ve eğitim gibi çalışmalar anlam kazansın. Programın Adımları: - İstihdama yönelik programın tanıtımının yapılması, Romanların istihdam bürolarına başvurmalarının sağlanması, - Daha önce işsizlere sadece ekonomik destek sağlanırken, ACCEDER programı ile ekonomik destek sağlanmamaktadır. - Kişinin bürolara başvurması ve ona iş bulmasını kolaylaştırmak için eğitim ve danışmanlık hizmetinin verilmesi, - Kişiye onun için iş aranmayacağı bildirilmesi, - Kişinin iş verilebilirliğinin tespit edilmesi (eğitim, aile, sağlık vb. durumunun tespiti), - Eksikliklerin tespiti ve hangi eğitimleri alması gerektiğinin belirlenmesi, - Kişinin kendisine uygun mesleğe dönük eğitim alması, - İş aramaya dönük oryantasyon, CV hazırlama, mülakat teknikleri eğitimleri vb eğitimler verilmesi, - İşgücü piyasasını tanımak ve var olan potansiyellerinin nasıl kullanılabileceğinin tespit edilmesi, - Staj vasıtasıyla istihdam edilmesi, - Kişiler iş bulduktan sonra istihdam süresi boyunca takip edilmekte olup, İşveren değerlendirmeleri baz alınarak yapılan eğitim ve danışmanlık çalışmalarının güncellenmesi yapılmaktadır. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 12 ACCEDER programı kapsamında çalışan birimlerde; koordinatör, iş danışmanı, sosyal istihdama yönelik teknik eleman, Çingene topluluğuyla aracılık yapan aracı, işverenle ilişki kuran uzman bulunmaktadır. Çingene topluluğuyla aracılık yapan kişi her zaman Romanlar arasından seçilir ve iş arayanlarla ilk görüşme bu kişi tarafından yapılır. Andreas Tsolakis – PROMOCIONA Programı PROMOCIONA Programı, ACCEDER Programının eksikliklerini gidermek için geliştirilmiştir. Romanların çocukluktan itibaren yeterli ve doğru bir eğitimi alarak istihdam olanaklarının arttırılması ve akademik başarılarının yükseltilmesi, zorunlu eğitimin tamamlanması ve bir üst eğitime yönelik desteğin sağlanmasını hedeflenmektedir. Programın aktörleri; öğrencini kendisi, ailesi ve eğitim merkezleridir. İspanya’da 6 yıllık zorunlu ilköğretim, 4 yıllık zorunlu ortaöğretim ve iki yıllık lise eğitimi bulunmaktadır. Zorunlu ilköğretimden sonra okulu terk edenlerin oranı oldukça yüksek olup, bu önemli bir sorundur. PROMOCIONA programı öğrenciyi merkez almakta ve bunu son derece kişiselleştirilmiş bir şekilde yapmaktadır. Lucía Petisco, Bilinç Artırma Kampanyaları 2004 yılından beri bilinç artırmaya yönelik faaliyetler yürütülmektedir. AB Romanların sosyal imajını iyileştirerek ACCEDER ve PROMOCIONA Programlarını desteklemektedir. Çeşitli posterler materyaller kısa filmler ve Eğitim ve öğretime yönelik tematik kampanyalar yürütmektedir. PROMOCIONA Projesine ziyareti Özel eğitim görmekte olan işitme engelli ve benzer engel sahibi olan çocukalrın eğitim görmekte olduğu okul ziyaret edilmiştir. Burada dikkat çekilecek husulardan biride okula sadece engelli yada dışlanmış bir gurubun değil de ailelerinin diğer fertlerinin de bu okula kabul edilmesidir. Okulda ayrıca İspanya İŞKUR’ununda bir ataölyesi bulunmakta olup 14 yaşın üzerindekilerin mesleki eğitim aldığı bilgisi verilmiştir. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 13 30.11.2011- Madrid Tomillo (Tomurcuk) Vakfı (Fundacion Tomillo) ve Menendez Pelayo Okul Ziyareti Tomillo Vakfı 1984 yılında kurulan kurulmuştur. Vakfın kuruluşunda işverenlerden iş isteyenlerin eğitim eksikliği olduğunun fark edilmesi etkili olmuştur. Vakıf kurulduktan sonra faaliyetlerine başlamış ve iş arayanların mesleki eğitimden ziyade temel eğitim eksikliklerinin olduğu anlaşılmıştır. Bunun üzerine vakıf faaliyetlerini çocuklar, kadınlar, göçmenler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların temel eğitim eksikliklerini giderme yönünde vermiştir. Vakıfta, 360 kişi vakıfın merkezinde, 252 kişi gönüllü ve 138 kişi ücretli olmak üzere toplam 700 kişi çalışmaktadır. Vakıf tarafından çocuklara, gençlere ve ailelerine verilen hizmetler en önemli faaliyet alanını oluşturmaktadır. Vakıf 1996’da çocuklara tamamlayıcı eğitim verme kararı aldı. İlk olarak 0-3 yaş grubu çocuklarla başlayarak geri kalmış bölgelerde çalışmalarını yürüttü. Vakfın hedeflerinden biri aileleriyle sorunları olan ve sosyal dışlanma sınırındaki çocuklara eğitim desteği verilmesi ve bu sayede çocukları yalnız bırakmamak, eksik yönlerinin tamamlanmasıdır. 2011 yılı için vakfın €10.098.000 bütçesi bulunmaktadır. Bütçenin %79’u kamudan geri kalanı özel sektör ve bağışlardan gelmektedir. Vakfın gerçekleştirdiği hizmetlere yönelik yerel hükümet tarafından bir sertifikalandırma yapılmaktadır (uzman sayısı, planlama vb. konularda yetkinlik gerekiyor). Vakıf tamamlayıcı eğitim alanında özellikle 6-17 yaş arası göçmen, okula adapte olamayan veya ailesinde sorunlar olan çocuklara hizmet vermektedir. Bu kapsamda, okulda ve/veya okuldan sonra çocuklara ve ailelerine destek faaliyetleri yürütmektedir. Vakıf tamamlayıcı eğitimlerini 28 okulla işbirliği halinde gerçekleştirmektedir. Vakıf personeli işbirliği yapılan okullardaki her türlü imkanı kullanarak tamamlayıcı eğitimler, atölye çalışmaları ve sosyal etkinlikler düzenlemektedir. Bu eğitimlerde dil öğretimi ve matematik öğretimi ön plandadır. Eğitimler genelde sabah gördükleri dersleri tekrar şeklinde olmakta, ödevlere yardımcı olunmamaktadır. Öğrencilere bireysel psikolojik destek de verilebilmekte, ders dışı sosyal aktiviteler düzenlenmektedir. Vakıf eğitimlere katılan öğrencileri hem ailelerinden hem de sınıf öğretmenlerinden takip etmektedir. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 14 Vakıf bazı atölye çalışmalarına ve yaz okullarına çocuklarla birlikte ailelerini de çağırmakta, çocuğun ailesiyle birlikte zaman geçirmesine zemin hazırlamaktadır. 01.12.2011 – Granada Çingene Sekreterliği Vakfı Endülüs Şubesi Ziyareti İspanya’da yaşadığı tahmin edilen 700.000 Çingenenin yarısına yakının Endülüs bölgesinde yaşadığı ve Endülüs’tekilerin de çoğunluğunun Granada’da yaşadığı tahmin edilmektedir. Endülüs bölgesindeki Romanların durumu birbirinden farklılık arz etmektedir. Zira %70’i normal yaşam şartlarında yaşarken, geri kalan %30 sosyal dışlanma sınırındadır. İspanyadaki Romanlar arasında en fazla üniversiteye gitme oranı Endülüs’teki Romanlar arasındadır. Çingene topluluğunda görülen en büyük sorunlar; okula gitmeme ve okul devamsızlığı, mesleki yeterliliklerinin olmaması, barınma sorunları, işsizlik ve ayrımcılığa uğrama. ACCEDER Programı Granada Uygulaması Vakıfta Romanlar ve diğer dezavantajlı gruplar için istihdam ve eğitim alanlarında çalışılıyor. ACCEDER Programı Granada’da 2001 yılında uygulanmaya başlamış ve 20012006 ile 2006-2011 dönemleri olmak üzere iki dönem boyunca uygulanmıştır. ACCEDER Programıyla Romanlarae iş ve istihdam için büyük bir fırsat sunuldu. Granada’da ACCEDER için farklı etnik kökenlerden 6 kişilik bir ekip kuruldu. Ekip; bir kültürlerarası aracı kişi, iki oryantasyon sorumlusu, bir eğitim sorumlusu, bir işveren ilişkileri sorumlusu ve bir ekip koordinatöründen oluşmaktadır. ACCEDER Programından bilgilenme yolları arkadaşlarından, sosyal hizmet kurumlarından yönlendirme ya da ekipte yer alan oryantasyon sorumlusunun tanıtım faaliyetlerinden oluşmaktadır. Programa başvuranlarla ilk görüşme kültürlerarası aracı kişi (Çingene kökenli) tarafından yapılmaktadır. Bu kişi, vakfın amacını ve programın genel özelliklerini başvuran kişiye anlatır. Kişinin bilgilerini bir forma işler ve aldığı bilgileri ve başvuruyu istihdam danışmanına yönlendirir. İstihdam danışmanı aldığı bilgileri yeterli görmezse başvuranla tekrar bir görüşme yapabilir ve kişinin mesleki durumu ve ihtiyaçlarını tespit edebilir. Bu aşamadan sonra başvurana bir yol haritası hazırlanır. Vakfa başvuranların çoğunun ne bir iş 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 15 tecrübesi ne de nitelikli bir meslekleri bulunmamaktadır. Bu yüzden motivasyon ve eğitim imkanları yaratmak önem kazanıyor. Eğitim başka kurumlara verdirilmekte veya vakfın eğitim birimi tarafından verilmektedir. Vakıf genellikle özgeçmiş yazma, mülakat teknikleri, sosyal beceri geliştirme faaliyetleri konusundaki çalışmaları kendisi vermektedir. Verilen eğitim tamamen kişiselleştirilmiş bir özellik taşımaktadır, yani, eğitim kişinin ihtiyaçları ve özellikleri doğrultusunda belirlenmektedir. Bazı durumlarda şirketlerden kendi eğitimlerini kendilerinin vermeleri talep edilmektedir. Şirketler ilk zamanlarda Romanları istihdam etmek istemiyorlardı. Romanların satıcılık-pazarlama yeteneklerinden yararlanarak tezgâhtar-satış elemanı olanaklarından yararlanma yoluna gidildi. 2001 yılında hiçbir Çingene tezgâhtar yoktu. Ne Romanların kendi ne de işverenler bu tarz bir işi Çingene birinin yapabileceğini düşünmüyorlardı. Bu durumda hem Romanların, hem işverenlerin hem de toplumun geri kalan kısmının paradigmasını değiştirmek gerekiyordu. Bazı şirketlerle (örneğin süper marketler, temizlik şirketleri, büyük zincir mağazalar) protokoller imzalanmış ve birlikte çalışma ortamı oluşturulmuş. Şirketler kişileri alıp stajyer olarak yetiştirmeyi taahhüt ediyorlar. Kişilerin ne gibi eğitimlere tabi tutulması gerektiğine vakıf karar vermektedir. Program vasıtasıyla işe girenlerin takibi süreklilik arz etmektedir, neredeyse her hafta işveren veya kendileri vasıtasıyla geri dönüş sağlanmaktadır. Vakıf amacına ulaşmak için sadece başvuran kişiyle değil ailesi, çevresi ve diğer etkileşim halinde olduğu kişilerle de çalışarak sorunları ve eksiklikleri gidermeye çalışmaktadır. 10 yıllık süreçte; - 2211 kişi başvuruda bulundu, - 1673 kişi değerlendirmeden geçti ve istekli bir şekilde programa katılmaya ve sonunda çalışmaya karar verdi, - 10 yıllık süreçte programa dâhil olanlar 1745 iş akdi imzaladı, - 837 kişi iş buldu. PROMOCIONA Programı Granada Uygulaması PROMOCIONA Programı Granada’da 2009 yılından beri uygulanmaktadır. Çingene nüfusunda eğitim alanında görülen en önemli sorunlar; başlangıç seviyesinde okulu terk etme, okula gitmeme, okula geç yaşta gitme ve akademik geriliktir. Çingene nüfusun %94’ünün okuma-yazma bildiği tahmin edilmektedir. Programın temel amacı akademik başarıyı 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 16 arttırmak ve eğitimde sürekliliği sağlamaktır. Hedef kitle ilköğretim 5. ve 6. Sınıf, ortaöğretimdeki bütün sınıflardır (1’den 4’e kadar olan sınıflar). Bu sınıflar bir üst öğretime geçme öncesinde önemli oldukları için seçilmişlerdir. Çünkü en büyük sorun ilköğretimden ortaöğretime geçme aşamasında yaşanmaktadır. Program kapsamında bireysel, grup, aile ve öğretmenlere dönük çalışmalar yapılmaktadır. Ailenin ve çocuğun oryantasyonu ile birlikte destekleyici ve tamamlayıcı eğitim sınıfları oluşturulmaktadır. Okullar vakıfla işbirliği yapmakta ve sürecin büyük kısmını üstlenmektedirler. Vakıf öğretmenlerle konuşarak öğrenciler için gerekli eğitim planlamasını yapmaktadır. Programa hangi öğrencilerin katılacağı belirlendikten sonra kişiselleştirilmiş bir çalışma programı hazırlanmaktadır. Bu programın bir takip ve değerlendirme süreci bulunmaktadır. Hem öğrenciyle hem de aile ve öğretmenlerle bir sonuca varılmaktadır. Programa dahil olan çocuklara daha önce programdan faydalanmış çocuklarla tanışma ortamı yaratılarak motive olmaları sağlanmaktadır. Programa dahil olan çocukla ilgili sosyal hizmetler de bilgilendirilmekte ve onlar da sürece katılmaktadır. PROMOCIONA programında yararlanıcılar arasında Romanlar ağırlıkta olmakla birlikte onlarla benzer durumda olan Çingene olmayan çocuklarla karışık bir şekilde program faaliyetlerine katılmaktadırlar. Programa katılanların %77’si lise eğitimine geçiş yapmıştır. Kızların devam ve başarı oranları erkeklerden daha yüksektir. 02.12.2011 – Granada İspanyol Kızılhaçı Endülüs Şubesi Ziyareti Dayanışma Ağı Projesi Proje 2008 yılında uygulanmaya başlamıştır. Belediye, Kızılhaç, merkezi hükümet projeyi desteklemektedir. Gelen fonlar özel kurumlar tarafından kullanılmaktadır. Proje pilot proje olma özelliği taşımaktadır ve bu özelliğiyle örnek bir proje olması hedeflenmektedir. Hedef bölgeler sosyal dışlanma riski olan mahalleler olarak seçilmiştir. Proje daha önce yapılmamış bir uygulama olduğundan ilk etapta STK’larla koordinasyonda sıkıntılar yaşanmış. İlk yapılan şey, sosyal aktörleri ve diğer bütün aktörleri tanımak olmuş. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 17 Projenin uygulandığı 6 mahallede oturanların çoğu Romanlar ve göçmenlerden oluşmakta. Mahallelerin nüfusu 41.820 kişi ve bunların 4838’i göçmen. Her topluluk kendi gettosunu kurmuş durumda. Projenin hedefleri; - Entegrasyon; insanlar mahallelerde yan yana yaşamakta fakat iç içe yaşamamaktadırlar. - Ağ halinde çalışma, - Duyarlılığı sağlama – pozitif imaj oluşturma Müdahale alanları; - Toplum entegrasyonu; göçmenlere sosyal ve hukuksal hakları ile ilgili bilgilendirme faaliyetleri, herkese kendi dilinde bilgilendirici broşürlerin hazırlanması, atölye çalışmaları, dernekleşmelerin desteklenmesi, psikolojik danışmanlık ve destek hizmetleri - İş entegrasyonu; kişileri iş konusunda bilgilendirme, kaynaklar konusunda bilgilendirme, iş bulmada aracılık yapma, beceri kazandırma faaliyetleri ve girişimciliği destekleme - Eğitim entegrasyonu; okullarla işbirliği yaparak sağlık ve şiddet konularında çalışmalar yapmak, boş zaman faaliyetlerini yönlendirme, kültürel geziler, eğlence otobüsü uygulamaları - Formasyon (toplumun tüm bireylerine), Duyarlılığı arttırma; gönüllüleri teşvik etmek, bölgenin pozitif imajını arttırmak, katılımcılığı ve kamusal kaynaklardan faydalanma konusunda bilinçlendirme faaliyetleri, STK’larla işbirliğini arttırmak, mahalle festivallerinin düzenlenmesi ve sokak yarışmaları, mahalle derneklerini motive temek ve desteklemek Bakanlığımız temsilcisince açıklanan görüşler :- Alınan kararlar ve (varsa) kabul edilen belgeler : Varsa ikili görüşmeler ve ele alınan konular : - 4. SONUÇ VE KANAAT Romanların Hindistan kökenli oldukları ileri sürülmektedir. Bilim adamlarını bu kanaate götüren sebep, 200 yılı aşkın bir zamandan beri Romanlar üzerine yapılan dil 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 18 karşılaştırmalarının, onların büyük ölçüde Hintçe ağırlıklı dillerinin olduğunu göstermesidir. Romanların tipolojik ve dil yapılarından hareketle Hintli olduklarına hükmedilmesinin yanı sıra, antropolojik olarak da onların ariler öncesi Hindistan´ın yerlileri olduğu kanaatine varılmaktadır. Avrupa´ya Romanların göçü, İran, Ermenistan, Anadolu, Yunanistan ve Güney Slovak Bölgesi üzerinden gerçekleşmiş olması mümkündür. Çünkü bütün Avrupa Romanlarının lehçelerinde Ermenice, Türkçe, Yunanca, Arapça ve Slovakça´dan alınmış kelimeler bulunmaktadır. Dünyaya yayılmaya başladıkları tarihlerden itibaren, içinde yaşadıkları toplumlar ve devletler tarafından sürekli dışlanmış ve hor görülmüş bir topluluk olan Romanların, 9. yy’dan bu yana Anadolu topraklarında yaşadıkları bilinmektedir. Türkiye’de 3.5 milyon Roman yaşadığı ifade edilmekle birlikte, gerçek sayı tam olarak bilinmemektedir. Türkiye’de yaşayan Romanların yüzde 97’sinin yerleşik yaşama geçmiş olduğu ve büyük bir kısmının tüm dünyada olduğu gibi yoksullukla mücadele etmekte olduğu bilinmektedir. Yoksulluğun sebepleri arasında düşük eğitim seviyesi, istihdam için işgücü piyasasında gerek duyulan becerilere sahip olunmaması bulunmaktadır. Romanların karşılaştıkları zorluklar birbiri ile bağlantılıdır. Barınma, sağlık durumlarını ve eğitime ulaşmalarını etkilerken bunun sonucu olarak işgücü piyasasına entegre olamamalarını etkilemektedir. Başta kamusal hizmetler olmak üzere, toplumun sunduğu imkânlardan yararlanma noktasında dezavantajlı konumda bulunan bu topluluğun içinde bulunduğu toplumsal dışlanma çemberinden kurtulması için kamu aktörleri ve sivil aktörler tarafından proaktif önlemlerin alınması önem ve aciliyet arz etmektedir. İspanya’da, Çalışma ve Göç Bakanlığı ile Roman topluluğuna yönelik çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarına yapılan çalışma ziyaretleri esnasında yapılan sunumlar ve tartışmalar ışığında ülkemizde yaşayan Roman kökenli vatandaşlarımız için aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir: - İspanya’da ortalama olarak 10 yıldır uygulanmakta olan ACCEDER ve PROMOCIONA gibi programların ülkemizdeki kamu kurumları (İŞKUR, Milli Eğitim Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve ilgili Kurumlar) ve belli bir kurumsal kapasiteye ulaşmış sivil toplum kuruluşlarınca örnek alınması faydalı olacaktır. 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 19 - ACCEDER Programındaki yaklaşım Kurumumuz tarafından geliştirilmekte olan “Türkiye’de Aktif İçermenin Desteklenmesi Operasyonunda da mevcuttur. Bu anlamada uygulama sürecinde de İspanyadan destek alınabilecektir. - İspanya örneğinde görüldüğü üzere, Roman topluluğuyla ilgili kamusal veya sivil aktörler tarafından yapılan çalışmaların birbirini tamamlayıcı ve koordineli bir yapı arz etmesi hayati derecede önemlidir. Aksi halde, yapılan çalışmalar faydadan ziyade zarar verici bir nitelik kazanabilmektedir. Örneğin, temel eğitim eksikliğini gidermeden verilecek bir mesleki eğitim kişilerin iş bulma kapasitelerinde düşük bir performansa neden olmakta, bu da niteliksiz ve geçici işlerde çalışmayı kısır döngü haline getirmektedir. Benzer şekilde, sağlık ve konut sorunları çözülmeden oluşturulacak bir istihdam stratejisi çökmeye mahkûmdur. Öte yandan, toplumun geri kalanının Roman topluluğuna yönelik önyargılarının olumluya dönüşmesi için yapılacak farkındalık oluşturma çalışmaları istihdam, konut, eğitim ve sağlık gibi konularda yapılan çalışmalar kadar ve bu sayılan çalışmaların bir anlam ifade etmesi ve başarıya ulaşması için önemlidir. - Ülkemizde, Roman topluluğunun içinde bulunduğu sosyal dışlanmışlık durumunun ortadan kaldırılması amacıyla uygulanmakta olan ve uygulanacak politikaların birbirleriyle uyumlu ve birbirlerini tamamlayıcı bir yapıda olmalarını tesis etmek için ilgili Bakanlıklar ile bir çalışma ve koordinasyon biriminin oluşturulması ve bu birim tarafından en kısa sürede bir eylem planının oluşturularak ilgili bakanlıkların görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi gerekli görülmektedir. - Bu anlamda, Kurumumuz tarafından geliştirilmekte olan “Türkiye’de Aktif İçermenin Desteklenmesi Operasyonu ile oluşturulacak olan Merkez Koordinasyon Kurulu ve Yerel Koordinasyonu ile sosyal dışlanmışlıkla mücadele eden dezavantajlı gruplara yönelik hizmet de bir model oluşturulacaktır. - İspanyada Roman vatandaşların önemli eğitim olanaklarına ve istihdama eşit koşullarda erişmesini kolaylaştırmak amacıyla;. Romanlara mesleki nitelikler kazandırmak ve vatandaşların geri kalanı ile eşit koşullarda iş gücü piyasasına erişmelerine olanak sağlamak, Roman toplumu ile ilgili daha aktif politikalar geliştirmek ve Romanları kendilerine karşı var olan önyargılar ve ayrımcılık politikaları ile ilgili olarak bilinçlendirmek. Tüm bunların ışığında Romanların Gelenekselmiş işlerde değilde daha çok hizmetler sektöründe istihdam 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 20 edildikleri gözlenmiştir. İspanya uygulamasında görülen önemli bir konu, Romanlara yönelik çalışmakta olan STK’ların güçlü oldukları ve yürütülmekte olan programların uzun yılları kapsayan bir nitelik arz etmesidir. İstihdam ve eğitime yönelik yürütülmekte olan programlar ortalama 10 yıldır istikrarlı bir şekilde uygulanmaktadır. Programların bütçeleri ilk yıllarda yüksek olmakla birlikte sonraki yıllarda azalma eğilimi göstermiştir. Buna rağmen programların başarıları yıldan yıla artmaktadır. İspanyol yetkililer bu durumu programın istikrarlı olarak ve diğer bileşenlerle birlikte uygulanmasına bağlamaktadırlar. Özellikle istihdam programında başarıya götüren bileşenlerden biri de toplumun Roman nüfusu dışında kalanlarının bu topluluğa yönelik paradigmalarındaki değişimdir. İşverenlere yönelik olarak yapılan bilinçlendirme ve farkındalık yaratma çalışmalarının işverenlerin Romanları çalıştırma noktasındaki endişelerini bir nebze de olsa azalttığı belirtilmiştir. Üstelik iyi örneklerinde bilinçlendirme faaliyetlerinde kullanıldığı ifade edilmiştir. Bir sonraki toplantının tarihi, yeri ve bu toplantıya hazırlanmak açısından yararlı olabilecek görüş ve öneriler :- 27 Kasım-2 Aralık 2011 Romanlara Yönelik İyi Uygulama Örneklerini Gözlem Ziyareti Sayfa 21