İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

Transkript

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 4/12/1973,
Dayandığı Kanunun Tarihi
: 25/8/1971,
Yayımlandığı R . Gaze te nin Tarihi
Yayımlandığı Düsturun Te rtibi
: 11/1/1974,
No: 7/7583
No: 1475
No: 14765
: 5, C ildi: 13, S. 443
BİRİNCİ KISIM
Gene l Hüküm le r
Madde 1 – 1475 sayılı İş Kanunu kapsamına gire n işye rle rinde,işçile re ait yatıp
kalkma ye rle rinde ve diğe r müştem ilatında bulunması ge reken sağlık şartlarının ve
işye rle rinde kullanılan ale t, ede vat, mak inalar ve hammadde le r yüzünden, çıkabile cek
hastalık lara e nge l olacak tedbir ve araçların, işyerle rinde iş kazalarını önlemek üze re
bulundurulması ge rek li araçların ve alınacak güvenlik tedbirle rinin ne le r olduğu bu Tüzük te
be lirtilm iştir.
Madde 2 – He r işve re n, işye rinde işçile rinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak
için,bu Tüzük te be lirtilen şartları ye rine ge tirmek araçları noksansız bulundurmak ge rekli
olanı yapmakla yükümlüdür. İşçile r de, bu yoldak i usulle r ve şartlara uymak zorundadırlar.
Madde 3 – İşve re n,işçile re yapmak ta olduk ları işle rinde uymaları ge rek li sağlık
ve güvenlik tedbirle rini öğre tmek ve iş de ğiştire cek işçile re ye nisinin ge rek tiği bilgile ri
ve rmek zorundadır.
Madde 4 – İşve re nin,işye rinde , teknik ile rlemele rin ge tirdiği daha uygun sağlık
şartlarını sağlaması; kullanılan mak inalarla ale t ve ede vattan he rhangi bir şek ilde tehlike
göste renle ri ve ya hammaddele rden zehirli ve ya zararlı olanları, yapılan işin öze lliğine ve
fe nnin ge rek le rine göre bu tehlike ve zararları azaltan ale t ve ede vatla değiştirmesi iş
kazalarını önlemek üze re işye rinde alınması ve bulundurulması ge rekli tedbir ve araçları ve
alınacak diğe r iş güve nliği tedbirle rini devam lı sure tte izlemesi esastır.
İKİNCİ KISIM
Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirle ri
BİRİNCİ BÖ LÜM
İşye rle rinde Bulunması Ge reken Sağlık Şartları ve Güve nlik Tedbirle ri:
Madde 5 – İşye ri kurulması amacıyla ye niden yaptırılacak binalarla bunlara
yapılacak he r çeşit ek le r ve bunlardaki değişik likle r, mevzuata ve o binada yapılacak işin
nite lik ve özellikle rine uygun bulunacak tır.
Evve lce inşa edilmiş olan he rhangi bir binanın tümünün ve ya bir k ısm ının işye ri
olarak kullanılmasında da, bu şartlar aranacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
1 / 109
Madde 6 – İşye rle rinin çatıları; ısı, rüzgar, yağmur, kar gibi dış e tkile rde n işçile ri
tamamen koruyacak sure tte dayanıklı ve muhafazalı yapılmış olacak tır. Çatının üze ri, yazın
fazla ısı ge çiren saç ve benze ri malzeme ile örtülü bulunduğu takdirde , ayrıca bir tavan
yapılması, bununla çatı arasında hava akım ı sağlayacak menfezle r bulunması ge rek lidir.
İşye rle rinin bulunduğu baraka, sayvan,sundurma ve benze ri ye rle rin çatıları,ısı
ge çire n saç ve benze ri malzeme de örtülmüş olduğu halle rde bu çatılar, en az 350
santime tre yüksek lik te yapılm ış olacaktır.
Madde 7 – İşye rle rinde işçile rin daimi olarak çalıştırıldığı ye rle rin
tavanyük sekliği,en az 3 me tre olacak tır.
Tabana parale l olmayan tavanlarda bu yüksek liğin ortalaması 3 me tre olacak ve
en alçak k ısm ı, varsa, k irişin alt nok tasından 240 santime trede n aşağı olmayacak tır.
17/5/1941 tarihinde n önce çalışmak ta bulunan işye rle rinde , fazla ısı,buhar, gaz
yahut zararlı tozlar çıkarması gibi sağlık yönünden sak ıncalı olmayan işle riçin, hava hacmi
8 inci maddede yazılı m ik tara uygun bulunduğu ve yete rli havalandırma sağlandığı
halle rde , bu yükseklik 2 metre ye kadar kabul e dilebilir.
17/5/1941 tarihinde n sonra ve bu Tüzüğün yürürlüğe girme sinden önce
çalışmak ta olan işye rle rinde birinci ve ik inci fık ralarda yazılı tavan yüksek liği, enaz 285
santime tre olarak kabul edilir.
Madde 8 – İşye rle rindeki hava hacm i,mak ine ,malzeme ve benze ri tesisle rin
kapladığı hacimle r dahil olmak üze re , işçi başına en az 10 metrek üp olacak tır. Hava
hacm inin hesabında, tavan yüksek liğinin 4 me trede n fazlası nazara alınmaz.
Madde 9 – He r işye rinde ,makine, tezgah, malzeme ve benze ri
tesisle r,çalışanişçile rin işle rini rahatça yapmalarına e nge l olmayacak ve he rhangibir
tehlike ye sebe biye t ve rmeye cek şek ilde ye rleştirilecek ve bunlar,ge reği gibi korunacak tır.
İşye ri olarak kullanılan binaların döşeme yüzeyine , orada çalışan işçile r için
tehlikeli olacak şek ilde, makine, tesis, ham , yarı işle nmiş ve ya tam işlenm iş malzeme
bırak ılmayacaktır.
Madde 10 – İşye rle rinde taban döşeme ve kaplamaları, sağlam , kuru ve
mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şek ilde olacak ve malzemesi kolayca yıkanıp
temizle nmeye elve rişli bulunacak tır.
Yapılan işe göre , tabana fazla su veya sulu şe yle r dökülen işye rle rinde , çam ur
yahut bulaşık su birikintile ri olmaması için ge rek li tedbirle r alınacak ve ye r sifonları
konulacaktır.
Taban ve asma katların döşemele ri, üze rine konulacak makine, ale t ve ede vat
ve be nze ri malzeme ile orada çalıştırılacak işçile rin ağırlığına dayanabile cek şek ilde
yapılmış olacak ve metrekare hesabı ile taşıyabile cek le rien çok ağırlık m ik tarları, ye tk ili
teknik e lemana tespit e ttirile cek ve bu hadle r üstünde yük lemele re meydan
ve rilmeye cek tir.
Ahşap ve yanıcı madde le rden yapılm ış döşeme le rin bulunduğu ye rle rde , açık ateş
ve ya ale vle çalışmalar yapılmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
2 / 109
Teknik nedenle rle döşemele rde çukur, de lik, me rdiven başları,me nholle r ve
kanallar gibi tehlike göste ren se viye farkı bulunduğu halle rde, ge rek li tedbirle r alınacak tır.
İçinde aşındırıcı,yakıcı ve ya sıcak sıvılar bulunan büyük kap, sarnıç, kuyu, havuz
ve depoların ağızları, döşeme ile aynı se viyede bulunuyorsa, bunların kenarları, sağlam bir
kork ulukla çe vrile cek ve ya ağızları kapak la örtüle cek tir.
Madde 11 – İşye rle rindek i koridorlar,işçile rin kolaylık la ge lip
ge çmesinisağlayacak ve tehlike başgöste rdiğinde işye rini çabuklukla boşaltmaya
ye te cekgenişlik te olacak ,tabii ve ya suni ışık la aydınlatılmış bulunacak tır.
Mak inalar, motorlar ve bunlar tarafından çalıştırılan aletle r ve diğe r tezgahlar
arasındaki açık lık , işçile rin rahat çalışmalarını sağlamak üze re , e n az 80santimetre
olacak tır. İşye rindek i ge çitle rin genişliği, oradan ge çe cek işçile rin mik tarına ve malzeme
hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genişlik 120 santimetreden az olmayacak tır.
Ge çitle rin tabanı sağlam, arızasız ve kaymaz şek ilde yapılmış olacak, ayrıca ge çitle r
işare tlene cek tir.
Yüksek ge çit, platform ve ya çalışma sahanlıklarının (yük leme boşaltma rampaları
ile bir kişinin durabilemesine imkan ve rme ye cek darlık taki ye rle r hariç)se rbest bulunan
bütün tarafları,en az 90 santimetre yük seklik te e tek li kork uluklarla çe vrile cek tir.
Köprü şek lindek i asma ge çitle r, üze rinden ge çirile cek e n ağır yüke göre hesap
edile rek sağlam bir şekilde inşa edile cek ve buralarda kaymaları önle ye cek tedbirle r
alınmış olacak tır.
Taşıma bandlarının (Konve yör) veya diğe r makinaların üze rinde n ge çe n bütün
ge çitle rin açık bulunan tarafları, uygun kork uluk ve etek le rle çe vrile cek tir.
Madde 12 – İşye rle rindek i kapıların yüksek lik ve ge nişliği,oralarda çalışanların
se rbestçe girip,çıkmalarına elve rişli ve dışarıdan ge le cek sıcak ve soğuk havadan ve ya
zararlı koku gaz ve gürültüde n işçile ri koruyacak şekil ve nite lik te yapılm ış olacaktır.
Boşluğa açılan kapı ve diğe r menfezle rin uygun koruyucuları ve ya kork ulukları
bulunacak tır.
Madde 13 – İşye rle rinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve tepe pence re le ri
ile menfe zle rin aydınlık ve ren yüze yle ri toplamı, işye ri taban yüze yinin e n az 1/10
oranında olacak tır. Dışarı ile doğrudan doğruya bağlantısı olmayan iç kapı, pence re ve
menfezle rin dolaylı olarak aydınlık ve ren yüze yle ri bu hesaba katılmaz.
Dış pence re ve menfezle r işye rine ışığı, bol ve eşit olarak yayacak ve ihtiyaca
göre kolayca açılıp kapanabile cek ve temizlene bile cek şekilde yapılacak tır.
İşçile rin, pence re ve menfezle rden ge len güne ş ışığına ve ısısına ve ya hava
ak ımlarına karşı sağlıklarını koruyacak şek ilde, gere ğine göre, pe rde , tente ve ya pancur
konulması, yahut cam ların boyanması gibi tedbirle r de alınacaktır.
Madde 14 - İşye rle rinde kullanılacak korkuluk lar; sağlam bir şek ilde ahşapboru
ve ya me tal profilli malzemeden yapılacak , yüzeyle ri pürüzlü ve köşe le ri ke skin
olmayacak tır.
Korkuluk ların,tabandan yüksek liği en az 90 santimetre olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
3 / 109
Korkuluk lar, e n çok 2 metrede bir dikme konulmak sure tiyle tabana ve ya elve rişli
diğe r bir ye re sağlam bir şekilde tespit e dile cek ve üst se viyesi ile taban arasındak i
mesafe nin yarı hizasına da, bir ara korkuluk çek ilecektir.
Korkuluğun tümü,he rhangi bir yönden gele bile cek en az 100 kilogramlık biryüke
dayanabile cek şek ilde yapılacak tır.
Ahşap korkuluk ların trabzan ve dikmeleri, e n az 5x 10 santimetre lik latadan ve
ara korkuluk lar ise, en az 5x5 santimetrelik kadrodan ve ya 2,5x10 santime tre lik latadan
yapılacak tır.
Boru korkuluk ların trabzan ve ya dikmele ri, en az 1 1/4 parmak ve ara kork uluklar
ise , en az (1) parmak borudan yapılmış olacak tır.
Me tal profilli malzemeden yapılan köşebentli korkuluk ların trabzan ve dikme le ri,
en az 5 m ilime tre e t payı olan 40x40 m ilime tre lik köşebe ntden ve ara korkuluk lar ise, en
az 3 milimetre e t payı olan 30x30 m ilime tre lik köşebe ntten yapılacak ve köşebe ntle rin
yatay ke narları,tehlike li tarafa dönük olacak tır.
Dördüncü fık radak i şart,ye rine getirilmek sure tiyle diğe r metal profilli
malzemeden de kork uluklar yapılabilir.
Madde 15 - Etek le r; ahşap, me tal ve ya ye te ri sağlamlık ta diğer malzemeden
yapılacak tır. Bunların yüksek likle ri, tabandan en az 15 santime tre olacak ve ge rek tiğinde
tabanla en çok 1 santime tre lik bir aralığı bulunabile cek tir.
Madde 16 - İşye rle rinin gün ışığıyle ye te r de re ce de aydınlatılm ış olması esastır.
Şu kadar ki,işin konusu ve ya işye rinin inşa tarzı nede niyle gün ışığından faydalanılamayan
halle rde yahut ge ce çalışmalarında, suni ışıkla ye te rli aydınlatma sağlanacak tır.
Ge rek tabii ve ge rek suni ışık lar, işçile re ye te r de re cede ve eşit olarak dağılmayı
sağlayacak şek ilde düzenlene cek tir.
Madde 17 – İşye rle rinde suni ışık kullanıldığı halle rde:
1) Elek triğin sağlanabildiği ye rle rde e lek trik ışığı kullanılacak ve tesisat,teknik
usul ve koşullara uygun bir şek ilde yapılmış olacak tır.
2) Suni ışık tesis ve araçları; havayı kirle te cek nite lik te gaz, kok u çıkararak
işçile rin sağlığına zarar ve rme ye cek , ke skin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana
ge tirme ye cek şekilde olacaktır.
3) 35°C tan aşağı sıcak lık ta parlayabilen, buhar çıkaran be nzin, be nzol gibi
sıvılar, aydınlatma cihazlarında k ullanılmayacak tır.
4) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada, lambaların hazne le ri me tal olacak ,
sızıntıyapmayacak ve kızmaması için de ge rek li tedbirle r alınmış olacak tır.
5) Lamba ale vinin, parlayabilen gaz ve madde le rle teması ihtimali olan işle rde;
ale v, tel kafe s ve benze ri malzeme ile örtüle cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
4 / 109
6) İçinde kolayca parlayıcı ve ya patlayıcı maddele r ile ilgili işle r yapılan yahut
parlayıcı, patlayıcı madde le r bulunan ye rle r, sağlam cam mahfazalara konulm uş
lambalarla, ışık dışardan yansıtılmak sure tiyle aydınlatılacak tır.
7) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada lambalar ate ş ve ale v yakınında
doldurulmayacak, üstle rinde 1 me tre,yanlarında (30) santime tre kadar mesafede
yanabile cek eşya ve malzeme bulundurulmayacak ve sağlam bir şek ilde te spit edile cek tir.
Lambalar portatif olduğu tak dirde,ye re konulduğunda de vrilme ye cek şekilde
oturaklı olacaktır.
Sıvı yak ıtlarla aydınlatma yapılan ye rle rde , e n az bir ade t yangın söndürme cihazı
bulundurulacak tır.
Madde 18 – İşye rle rindek i avlular, açık alanlar, dış yollar, ge çitle r ve benze ri
ye rle r, e n az 20 lüks (lux ) ile aydınlatılacak tır.
Kaba malzeme le rin taşınması, ak tarılması, depolanması ve be nze ri kaba işle rin
yapıldığı ye rle r ile iş ge çit koridor yol ve me rdive nle r, en az 50 lüks (lux) ile
aydınlatılacaktır. Kaba monta j, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve be nze ri işle rin
yapıldığı ye rle r ile kazan dairesi, makine daire si, insan ve yükasansör kabinle ri malzeme
stok ambarları, soyunma ve yıkanma ye rle ri, yemekhane ve helalar, en az 100lük s (lux)
ile aydınlatılacaktır.
Normal monta j, kaba işle r yapılan tezgahlar, konse rve ve kutulama ve be nze ri
işle rin yapıldığı ye rle r,e n az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacak tır.
Ayrıntıların, yakından se çilebilmesi ge reken işle rin yapıldığı ye rle r, e n az 300 lüks
(lux) ile aydınlatılacak tır. Koyu re nkli dokuma,büro ve be nze ri sürek li dikkati ge rektire n
ince işle rin yapıldığı ye rle r, en az 500 lüks (lux ) ile aydınlatılacak tır.
Hassas işle rin sürekli olarak yapıldığı ye rle r en az 1000 lük s (lux) ile
aydınlatılacaktır.
Madde 19 – Bir aydınlatma me rke zine bağlı olan işye rle rinde; he rhangi bir arıza
dolayısiyle ışık ların sönmesi ihtimaline karşı, ye te ri kadar yedek aydınlatma araçları
bulundurulacak ve ge ce çalışmaları yapılan ye rle rin ge rek li mahalle rinde te rcihan otomatik
olarak yanabile cek yedek aydınlatma tesisatı bulundurulacak tır.
Yangının, yedek aydınlatma tesisatını bozması ihtimali bulunan ye rle rde ; ışığı
yansıtacak işare tle r, fosforesan boya, pilli lambalar uygun ye rle re ye rleştirile cek ve ya
bunlara benze r tedbirle r alınacak tır.
Madde 20 – Kapalı işye rle rindeki sıcak lık ve nem de re cesinin, yapılan
işinnite liğine uygun olmakla be rabe r ılım lı bulunması esastır. Bu itibarla, yazın sıcak lığın
dayanılmayacak bir de re ce ye çıkmaması için işye rle rinde se rinle tici tedbirle r alınacak , kışın
da işçile rin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağlanması için, işye rle ri zararlı gazlar
çıkararak havayı bozmayacak şek ilde uygun vasıtalarla ısıtılacaktır. Çok buğu husule ge len
işye rle rinde sıcak lık de re ce si15 santigrat de re ce den az ve 30 santigrat de re ceden yüksek
olmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
5 / 109
Fazla ısı ve re n ısıtıcı vasıtaların yak ınında çalışan işçile rin bulunması halinde ,
doğrudan yansıyan sıcak lığa karşı, ge reken tedbirler alınacak ve işye rle rinin, ısıtıcı
vasıtalardan olduk ça uzak ve uygun yüksek lik te bir ye rine , santigrat taksimatlı bir
te rmome tre asılı bulundurulacak tır.
Yapılan işin nite liğine göre, sürekli olarak çok sıcak ve ya çok soğuk bir de re cede
çalışılması ve bu durumun de ğiştirilmemesi zorunlu olunan halle rde , işçile re , ke ndile rini
fazla sıcak veya soğuk tan koruyacak öze llik te elbise vesaire malzeme ve rile cek tir.
Madde 21 – Kapalı işye rle ri günde en az bir defa bir saatten aşağı olmamak
üze re baştan başa havalandırılacak tır. Ayrıca işçile rin çalışma saatle rinde işin özelliğine
göre, havanın sağlığa zararlı bir hal almaması için sık sık değiştirilmesi ge rek lidir. Şu kadar
k i, iş sırasında yapılan bu havalandırmada işçile ri e tk ileye cek hava akım ları önlene cek
yahut k ış me vsiminde sıcaklık birdenbire çok aşağı hadle re düşürülmeye cektir.
Toz, buğu, duman ve fena kok u çıkaran işle rin yapıldığı ye rle re ,bunları çeke cek
ye te rlikte bacalar ve menfezle r yapılacak ve yapılan işin nite liğine göre , bu tedbirle rin
ye tmediği halle rde diğe r teknik tedbirle r alınacak tır.
Boğucu, zehirli ve ya tahriş edici gaz ve duman meydana gele n işye rle rinde ,
işçile rin hayat ve sağlıklarının tehlike ye girmemesi için,havalandırma tesisatı yapılacak ve
işçile re ayrıca yapılan işin öze lliğine göre maske ve diğe r koruyucu araç ve ge re çle r
ve rile cek tir.
Madde 22 – Ağır ve tehlikeli işle rin yapılmadığı ye rle rde , gürültü de re cesi 80
desibe li ge çmeye cek tir. Daha çok gürültülü çalışmayı ge rek tiren işle rin yapıldığı
ye rle rde , gürültü de re cesi en çok 95 desibe l olabilir. Ancak bu durumda işçile re
başlık,k ulak lık ve ya kulak tıkaçları gibi uygun koruyucu araç ve ge re çle r ve rile cek tir.
Madde 23 – Birden fazla katlı binalardak i işye rle rinde asansör te rtibatı bulunsa
da,katlar arasındak i inip çıkmalar,aşağıda yazılı öze llik le ri bulunansabit merdive nle rle
sağlanacak tır.
1) Me rdivenle rin; ateşe dayanık lı taş, suni taş, tuğla, be tonarme ,me tal ve ya
be nze ri yanmaz madde le rde n yapılmış olması şarttır.
Bu Tüzüğün yayım ından önce k urulmuş olan işye rle rindeki ahşap me rdiven
vesahanlık ları, ge rek li güvenlik tedbirle rine ayk ırı bir durumu bulunmamak şartiyle
kullanabilirle r. Ancak bunlar, kolayca yanmayan se rt ve ya enprenye edilm iş, güçyanar
durumdak i ağaçlardan olacak yahut alt tarafları bağdadi üze rine en az 1,5 santimetre
kalınlığında alçı ve ya amyantla sıvanacak , üstle ri de ateşe karşı dayanık lı maddele rle
kaplanacak tır.
2) İşye ri me rdivenle rinin mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede e n az
500 kilogram yük taşıyacaktır.
3) De lik li ve ya ızgaralı me rdiven ve sahanlık lardaki de lik le r ve ızgara aralık ları e n
çok 2 santimetre olacak tır.
4) Me rdivenle rin genişliği, bakım işlerinde k ullanılanlar dışında en az 110
santime tre olacak ve me rdive n kork uluklarının bu genişlik içinde bulunmaları zorunluluğu
halinde temiz ge nişlik 100 santime trede n az olmayacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
6 / 109
5) Me rdivenle rin eğim i, bak ım işle rinde kullanılanlar dışında tabanla en az 20 ve
en çok 45 de re ce olacak tır. Tabandan (20) de re ceden az e ğim in bulunması ge rek tiği
işye rle rinde , rampalar yapılacak ve 45 de re ceden fazla diklik ge reken halle rde de,
kork uluklu se rvis me rdivenle ri şek linde sabit merdive nle r kurulacak tır.
6) Me rdivenle rde , baş üstü boşluk ları bulunacak ve bu boşluk ların yüksekliğide
220 santimetreden az olmayacak tır.
7) Basamak ların e ni, bak ım me rdivenle ri dışında 22 santimetre den az olmayacak
ve yükseklik le ri e n az 13 santime tre ve en çok 26 santime tre olacak tır.
8) Dört basamak tan fazla olan he r me rdivende, korkuluk ve trabzan bulunacak tır.
9) Genişliği 225 santime tre yi aşan me rdivenle rin ortalarında, ayrıca birtrabzan
10) Me rdivenle rin korkuluk ve trabzanlarında 14 üncü maddedek i teknik öze llik le r
bulunacak tır.
11) İşye rle rindek i me rdive nle r, bir tehlike anında, orada çalışan işçile rin kolayca
çıkmalarına ye te rli ge nişlik te olmadığı takdirde, bina durumunun elve rişliliğine göre,
bunların genişle tilmesi ve ya içte n ek me rdive nle r yapılması ve ya kolay yanmayan ve ya
yanmaz madde le rden dışarıya çıkış me rdivenle ri yapılması gibi ge rek li güve nlik tedbirle ri
alınacak tır.
12) İşye rle rindek i asma katlara çık ıp inmek için,ye rin durumuna göre, eğimlive ya
dik demir me rdivenle r k ullanılabilir. Ancak , bunların üst ve alt başlarından sağlam bir
şek ilde tespit edilm iş bulunması, geniş basamaklı ve iki tarafı korkuluk lu ve bu
kork ulukların, me rdivenin bittiği asma kat döşemesinde kesilme ye rek e n az 75 santime tre
daha uzatılması ge reklidir.
Madde 24 – Bak ım, onarım ve kontrol için işye rle rinde kullanılan bütün
me rdivenle r görüle cek işe uygun sağlam lık ta olacak ve bunların ge nişliği 55 santime treden
dar olmayacak eğim le ri 60 de re ce yi ge çme ye cek ve basamak ların, çubuk tan yapılmadığı
halle rde , genişlik le ri e n az (13) santimetre olacak tır.
Bakım ,onarım ve kontrol işle rinde helezoni me rdivenle r kullanılmayacak tır.
Bakım , onarım ve kontrol işle rinde kullanılacak se yyar el me rdivenle ri, sağlam ve
görüle cek işe uygun uzunlukta yapılmış olacak, yanlarına tahta çakılmak sure tiyle ve ya
be nze ri şek ilde sonradan boyları uzatılmış ve boyanm ış bulunmayacak tır. Basamak ları
nok san, ye rinde n oynamış yahut çatlak ve ya k ırık olmayacak tır. El me rdivenle rinde ,
kullanılırke n kaymalara karşı, tırtır, lastik , mantar, mahfuz ve çenge l koymak gibi ge rek li
tedbirle r alınacak tır.
Çift e l me rdive nle rinde , ayak larının birbirle rinde n ayrılmaması için, he r
ikiyanından çengelli dem ir çubuk ve ya zincir ile bağlanacak tır.
Madde 25 – İşye rle rinde k ullanılacak insan ve yük asansörle rinin, yürürlük tek i
me vzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşaa edile rek kurulması ve bak ımlarının
yapılması şarttır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
7 / 109
Asansörle rin imali,inşası,kurulması, muayene ve bak ım ı, bu işle rin fenni, teknik
ve kanuni sorum luluğunu taşıyabile cek nite lik ve e hliye ti bulunduğu Hüküme tve ya
be lediyele rce kabul edilen teşekkül ve ya şahıslara yaptırılacak tır. He r işve ren,asansörle re
ait kullanma iznini ve pe riyodik muayene raporlarını, işye rinde bulundurmak ve
de netleme ye ye tk ili makam ve memurların he r isteyişinde göste rmek zorundadır.
Asansör boşluğundan,asansörün çalışmasına özgü tesis ve te rtibattan başka, hiç
bir şek ilde halat,tel ve boru gibi sair malzeme ve ya tesis ge çirilmeye cek tir.
Asansör mak ine dairesi ve ya boşluk ları,ge çit olarak k ullanılmayacak ve buralara
hiç bir şe y de po edilmeye cektir. Bu ye rle re girilmesini sağlayacak kapılar, he r zaman kilitli
bulundurulacak ve ancak sorumlu e lemanlar tarafından açılacak tır.
Yük asansörle rinde , insan taşınmaması e sastır. Bu yasağı be lirten le vhalar, he r
kat kapısına ve kabin içine , görülür bir şek ilde konulacak tır. Ancak , işin ge reği olarak insan
taşınması halinde, insan asansörle rindek i güvenlik koşulları, bu asansörle rde de
bulunacak tır.
Bütün asansör kabinle rinde ,taşıyabile cek le ri en çok yük ü açık ça göste re n le vhalar
Kat kontağı bulunmayan yük asansörle rinde asansörcü bulundurulacak tır.
Bina dışında kurulan yük asansörle rinin çe rçe vesi, tabandan en az 3 metre kadar
sağlam bir şek ilde örtüle cek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephe , yüksekliği boyunca
tamamen kapatılacak tır.
Parlayıcı ve patlayıcı maddele rin bulunduğu ye rle rde , k ıvılcım te hlikesine karşı,
asansörle rin kabin k ızak ları ile kapıların çarpan kısım ları, ağaç ve ya k ıvılcım çıkarmayan
me tal ve ya alaşımlarından yapılm ış olacak tır.
Madde 26 – İşye rle rindek i ate lyele r, ge çit, depo ve ambarlar ile bak ım odalarının
duvar, taban, tavan, pence re, kapı ve diğe r ye rle ri, he r zaman için tem iz vebak ım lı bir
şek ilde bulundurulacak tır.
Çalışılan ye rle r, günde en az bir ke re tem izlenm iş olacak tır.
Gündüz ve ge ce de vamlı olarak çalışılan işye rle rinde bu tem izlik , ya işin
başlamasından önce ve ya bitim inde n sonra yahut yapılan işin ge reğine göre
aradinle nmele rinde yapılacak ve he r halde çalışma sırasında yapılmayacaktır.
Temizlik ,iste r aspirasyon yoluyla, iste r diğe r yollarla yapılsın, toz kaldırılmaması
için, ge rekli te dbirle r alınacak , bunun için,önce çalışma artık ları atıldık tan sonra, yıkama,
fırçalama yapılacak ve ya ıslak bezle r k ullanılacak tır. Duvarlar ve tavanlar, sık sık
temizle ne cek tir. Ge rek tiğinde sıva, badana ve boyalar yenilene cek tir.
Madde 27 – De ğişen ve kokuşan organik maddele rle çalışılan işye rle rinde ;
madde le rin parçalandığı, ayık landığı, tarandığı k ısımlarının tabanı, su ge çirmez bir
maddede n ve he r türlü birikintiyi önle ye cek şek ilde yapılm ış olacak ve duvarlar, kolayca
yıkanacak bir sıva ile sıvanıp boyanacak , duvarlar ve taban, en az aydabir de fa
deze nfek ten bir solüsyonla temizlene cektir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
8 / 109
Paçavraların işle ndiği ve ya tarandığı ye rle rde tem izlik , mekanik aspirasyon
yoluyla da yapılabilir.
De ğişen ve kokuşan madde le r, çalışılan ye rle rde bırakılmayacak,
birik tirilme ye cek , iyice kapanan kapaklı metal kaplarda toplanacak ve bunlar günde en az
birke re boşaltılıp yıkanacak tır.
Madde 28 – Ate lyele r ile işçile rin çalıştığı diğe r ye rle r; fosseptikle rden, koku
çıkaran he r türlü çukur ve ye rle rde n ve enfek siyon kaynak larından ye te ri uzak lık ta
bulunacak ve bunların kok ularından korunacak tır.
İşye rle rinde atık ve birik inti suların ak tığı ve toplandığı ye rle r, özel ve ya ge nel bir
kanalizasyona ve ya fosse ptiğe bağlanacak ve buralar, uygun bir kapak ile örtüle cek tir. Bu
kapak ,günde e n az bir ke re bol su ile yıkanıp tem izlene cek tir. Boşaltma boruları, su
ge çirmez ve sızdırmaz madde le rden yapılacak ve sızdırmayacak şek ilde iyice
bağlanacak tır. Akış doğrultusunda, bir eğim ve rile cek vekok u çıkmasını önle ye cek tedbirle r
alınacak tır.
Madde 29 – Döşemele re duvarlara ve diğe r ye rle re tükürmek, süprüntü atmak
yasak tır. Uygun ye rle re ve duvarlara, bu yasağı belirte n yazılar ve zararlarını anlatan
afişle r asılacak tır. Ge reken ye rle re çöp kutuları, uygun nite lik te tük ürük hokkaları konacak
ve bunlar, he r postada temizlenip deze nfek te e dile cek tir. Fazla balgam çıkaran işçile r için
kullanılmak üze re , üstü kapalı plastik ,emaye , prafinli mukavva ve be nze ri maddele rden
yapılmış k işisel tükürük hokkaları bulundurulacak , kağıt hokkalar kullanıldık tan sonra
yak ılacak ve diğe rle ri yıkanıp dezenfekte edile cek tir.
Madde 30 – İşye rle rinde ve müştemilatında haşarat, böcek ve kemirici
hayvanların bulunmaması için he r türlü tedbir alınacak, yok edilmesi için, ge reken e nsek tisit, rode ntisit madde le r k ullanılacak , üremeyi kolaylaştıran şartlar yok e dile cek ,
yuvaları yak ılarak bozulacak , uygun aralıklarla ensektisit uygulaması yapılacak , sinek le re
karşı kapı ve pence re le re tel kafe s konacaktır.
Madde 31 – İşye rle rinde, çalışanların kolaylık la faydalanabile ceği ve "Gıda
Madde le rinin ve Umum i Sağlığı ilgile ndiren eşya ve levazım ın hususi vasıflarınıgöste re n
Tüzük " tek i tanıma uygun öze llikte se rin içme suyu bulundurulacak tır.
Bu uygunluk ,mahalli resmi makamlar ve be lediye le r tarafından
be lge lendirile cek tir.
Madde 32 – İçme suyu, ge rek taşınmasında ve ge rekse kullanılmasında, he r
türlü bulaşmadan korunmuş olacak ve içine doğrudan doğruya buz atılmayacak tır.
Madde 33 – İçme suyu tesisatı ve ya kapları, kullanma suyundan ayrı olacak ve
üze rine, "İçile cek Su" işare ti konulacak tır.
İşye rle rinde içme suyu için öze l musluk lar yapılacak ve bu musluk larda mümkün
olan halle rde suyun, aşağıdan yukarıya uygun bir yüksek lik te fışkırması sağlanacak ,
mümkün olmayan halle rde ve ye rle rde, su içmek için, k işiye öze l maşraba veya bardak
kullanılacak tır. Karton ve ya be nze ri bardak lar kullanıldığı takdirde , bunlar öze l
ambala jlarında ve ya tem iz bir kutuda saklanacak, bir ke re k ullanılan bardakların atılması
için musluğun yanında özel birse pet bulundurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
9 / 109
Madde 34 – İçme suyu tesisatı bulunmayan ye rle rde , tem iz ve sıhhi içme suyu
kapları sağlanacak ve bunlar, öze l se hpalara oturtulup uygun musluk lar takılacak tır. İçme
suyu kapları, eğile rek boşaltılmayacak ve ya maşraba daldırılarak su alınmayacak , ağzı açık
varil, küp, kova, fıçı gibi kaplar, kapaksız ve musluksuz olarak k ullanılmayacak tır.
Madde 35 – Şe hir suyunun ve ya 31 inci maddede be lirtile n nite liktek i suların
sağlanması mümkün olmayan halle rde , me vcut sular, su dezenfeksiyonu usulle rine uygun
olarak dezenfek te edildik ten sonra kullanılacaktır.
Madde 36 – Yemek aralığının e ve gidip ge lme ye e lve rişli olmayışı, işye rinin
meskun mahalle rden uzak oluşu, vasıta ye te rsizliği ve ya yokluğu ve ya benze ri se beple rle
yemekle rini işye rinde yemek zorunda olan işçile r için,işve re nce rahat yemek ye nebile cek
nite lik ve genişlik te bir yemek ye ri sağlanacak tır.
Bu yemek ye ri;
1) İşye rinden tamamen ayrılmış, soyunma ye rle ri ve lavabolara yakın bir ye rde
yapılacak tır.
2) Tem iz, aydınlık , havadar,mevsim ine göre iyice ısıtılabile cek, ye rle r kolayca
temizle ne cek nite lik te olacak , taban bol su ile yıkanacak şek ilde su ge çirmez malzemeden
yapılacak, duvarlar kolayca siline cek ve yıkanabilecek öze llik te olacak tır.
3) Yemek masaları ye te r sayıda, kolay siline n ve tem izlenen malzeme ile kaplı
olacak tır. Masalarda oturmak için, sıra ye rine sandalye te rcih edile cek ve ye te ri kadar
sürahi, bardak ve içile cek su bulundurulacak tır.
4) İşve ren tarafından yemek ve rilme yen ye rle rde yemek ye rle rinde işçile rin kendi
yemekle rini ısıtabilme le ri ve koruyabilmele ri için öze l bir ye r ayrılacak , ge rek li malzeme
5) İşye rle rinde daha uygun bir ye r yoksa, yemek saatle ri dışında dinle nmek,
meşrubat ihtiyaçlarını karşılamak ve sigara içmek için, yemek ye rle rinden faydalanılacak
ve bunun için ge rek li malzeme bulundurulacak tır.
Madde 37 – İşçile rin çalıştıkları ye rle rde ve işbaşında yemek yeme le ri yasak tır.
Ancak işin ge reği olarak , işinin başından ayrılamayan işçile r ile, ayrıca yemek ye rle ri
ayrılmamış bulunan işye rle rindeki işçile rden hava muhalefe ti gibi olağanüstü bir sebeple
ve ya k işise l bir özre dayanarak işye rle rinde kalanlar; o işye rinde yapılan işin toz, duman,
gaz çıkması gibi sağlığa zararlı olmaması şartıyla bu hükmün dışındadır.
Madde 38 – İşye rle rinin uygun mahalle rinde yete r sayıda helalar bulunacak tır. He la
yapılmasına işye rinin durumu müsait değilse ve yak ınlarda da öze l he lalar bulunmuyorsa,
işve renle r, işçile rin bu ihtiyaçları için civarda ye r bularak helalar yapmak zorundadırlar
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
10 / 109
İşye rle rinde yapılmış ve ya yapılacak helalarda;
1) Kabinle r, insanların bulunduğu kapalı ye rle re açılmayacak bir şek ilde
ye rleştirile cek ve ge reği gibi havalandırılacak , koku çıkmasını önle ye cek tedbirle r alınacak,
ye te rli ve uygun bir şek ilde aydınlatılacak tır. Taban ve duvarlar, su ge çirmez madde den
yapılacak, boyalar açık re nkle rden se çile cektir. Duvar yüze yle ri, düz yapılmış olacak,
kapılar iyi bir şek ilde kapanacak tır. 100 kişiye kadar işçi çalıştıran işye rle rinde 30 e rkek
işçi için, bir kabin ve pisuvar, he r 25 kadın işçi için de en az bir kabin (he la) hesap
edile cek, 100 den sonrası için he r 50 kişiye 1 tane hesabı ile hela bulundurulacak tır. Kadın
ve e rkek işçile rin birlik te çalıştığı işye rle rinde; kadın ve e rkek he laları, birbirinde n ayrı
olacak ve günde e n az bir ke re iyice yıkanacak, he r kullanmadan sonra temiz bir halde
bulundurulması sağlanacak, kokuları sıhhi usulle re uygun bir şek ilde gide rilmiş olacak tır.
2) Helalarda, çatıya kadar yükse ltilmiş şapkalı havalandırma bacası, reze rvuar,
sifon gibi kokuya karşı alınan tedbirle rle be rabe r, ge rek tiğinde k ire ç kaymağı ve benze ri
k imyasal maddele rde n de faydalanılacak tır.
3) Helalar, su depolarından ve su ge çen ye rle rden uzak bir ye rde yapılacak tır.
4) Hela çuk urlarının toprak la örtülmesi halinde , çukurun durumunu be lirten bir
işare t veya yazı konacak tır.
5) Pis su tesisle ri yürürlük tek i me vzuata uygun olacak ve fosseptik le re , ancak
kanalizasyon te rtibatı ve bağlantısı olmayan ye rle rde izin ve rile cek tir. Fosseptik le r gıda
madde le rinin depolandığı ve ya işlendiği ye rle re 30 me trede n dahayakın bir ye rde
yapılmayacaktır.
6) Açık taki işye rle rinde çalıştırılan işçile r için, işye rle ri çe vresinde uygun ye rle rde
yapılacak helalar, üstü ve e trafı kapalı barakalar şeklinde olacak, içle rinde musluk lu
kaplarda temizlik suyu bulundurulacak ve çukurlarına he r günbol mik tarda sönmemiş kire ç
tozu dök üle cektir. İşçile r de bu helaları k ullanmak zorundadırlar.
Madde 39 – İşçile rin işten çıkarken el ve yüzle rini yıkayıp temizleme le ri için,
işye rle rinin uygun ye rle rinde ye te rli kadar musluklu akarsu, temizlik ve sile cek malzemesi
bulundurulacak tır. Yıkanma ye rle ri, tem iz, bakım lı, havalı, aydınlık ve sağlık şartlarına
uygun olacak tır. Kadın ve e rkek işçile rin birlikte çalıştıkları işye rle rinde , kadın ve e rkek
yıkanma ye rle ri, birbirinden ayrı yapılacak tır.
Madde 40 – İşve ren, işin öze lliği bak ımından yalnız e l ve yüz temizliğinin ye te rli
olmadığı halle rde ve ya k irli,tozlu ve yorucu işle rden sonra ve ya ge rek tiğinde işçile rin
yıkanmalarını, temizlemele rini sağlamak için, duş tesisle ri yapmak , kurmak ve işçile rin
yararlanmalarına hazır bulundurmakla yüküm lüdür.
He r duş, öze l bir kabin içine ye rleştirile cek tir. He r kabin, birisi yıkanmak, diğe ri
soyunmak ve giyinmek için 2 bölmeden yapılm ış olacaktır. Duş kabinle rinin boyutları 1x 1,
20 me tre , soyunma ye rle rinin 2x 1, 40 me treden az olmayacak tır. Ayrı ayrı soyunma
ye rle ri yapılamayan halle rde, ortak soyunma ye ri yapılabilir.
Duş kabinle rinin taban ve duvarları, kolaylıkla temizlene cek malzemeden
yapılacak, yan duvarların ve kapıların yüksek liği 170 santime treden az olmayacak ,
ye rle rdek i k irli suların kolayca akması için, ge rekli tedbirle r alınacak , sağlık şartlarına
önem ve rile cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
11 / 109
Duş kabinle rinde ye te rli havalandırmaya e lve rişli aspirasyon ve vantilasyon
te rtibatı yapılacak , koku ve pislik önlene cek tir.
Duş kabinle ri, mevsime göre ye te ri kadar ısıtılacak, bu sıcak lık 25°C denaşağı
olmayacak ve ye te rli şekilde aydınlatılacak tır.
Kadın ve e rkek le rin birlik te çalıştık ları işye rle rinde, kadın ve e rkek duş kabinle ri,
birbirinden ayrı bulunacak ve işçile rin, dışardan görülmesi önlene cek tir.
Duşlarda sıcak ve soğuk akar suyun, iyi bir şekilde ayarlanacak durumda olması
ve ye te ri kadar basınçla akması esastır. Duşta yıkanmak için, ge rekli sabun ve benze ri
malzeme, işve ren tarafından sağlanacak tır.
Duşlarda kullanılmak üze re , işve re n tarafından sağlanmış temiz havlu ve
peştemallar, öze l dolaplarda bulundurulacak, kullanılm ış olanları, yıkanıp, kurutulup, iyice
temizle nmedik çe bir başkasına kullandırılmayacaktır.
Duş soyunma ye rle rinde , k irli havlu ve be nze ri malzeme için, öze l se petle r ve
kağıt, çöp v.b. nin atılması için üstü ke netli öze l çöp kutuları bulundurulacak tır.
İşve re n, duşların kullanma zamanını, saatini, şartlarını ve işçile rin sırasını
düzenle ye cek tir.
Duşlar, normal temizlik ve bak ım dışında, he r 15 günde bir, iyice yıkanıp
temizle ne cek ve dezenfek te edile cek tir.
Madde 41 – İşye rle rinde soyunma ye rle ri, ve stiye rle r ve gardıroplar atölyele rden
ayrı, duş ve lavabolara bitişik, işçile rin çık ış ye rle rine yak ın bir ye rde yapılacak ve onların
rahatça soyunup giyinme le rine e lve rişli ge nişlik te olacak tır.
Lavabo ve vestiye rle r, özel ve ayrı bir ye rde ise le r, bunlara kapalı bir ge çitle
ge çile cek tir.
Soyunma ye rle ri, aydınlık , havalandırmaya e lve rişli ve soğuk me vsimle rde ye te ri
kadar ısıtılm ış olacak , tem iz ve bak ımlı bulundurulacaktır. Buraların en az günde bir ke re
temizle nmesi ve yıkanması sağlanacak ve duvarları, açık renk le boyanacak tır.
Kadın ve e rkek le rin birlik te çalıştık ları işye rle rinde soyunma ye rle ri ayrı ayrı
olacak tır.
Madde 42 – Soyunma ye rle rinde işçile r için,ye te ri kadar e lbise dolabı, sıra,
sandalye , tabure ve be nze ri e şya bulundurulacak tır.
Soyunma ye rle rindeki dolaplar, me tal ve ya kolay temizlene cek malzemele rden,
ge rek tiğinde boyanabilir benze ri madde le rde n yapılacak , kapıları, hava ce re yanını
sağlayacak şek ilde kafe sli veya çeşitli ye rle rde n de lik li olacak tır.
Dolapların yüksek liği, 150 santimetreden aşağı olmayacak , üstte şapka ve altta
ayakkabı konacak gözle ri bulunacak ve ortasında 2 elbise asmak için; öze l bir çubuğu
olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
12 / 109
İşçile rin dolapları, kilitli olacak ve temizlik le ri, işve ren tarafından hazırlanm ış bir
yöne rge ye göre yapılacak tır.
Madde 43 – Ze hirli,te hlike li tozlu ve k irli işle rde çalışılan ye rle rde , işe lbise le ri ile
harici e lbisele rin ayrı ye rle rde saklanabilmesi için, işçile re, yanyana 2 bölmeli, bulunmayan
halle rde , 2 ayrı dolap ve rile cek tir.
Madde 44 – İşve ren, soyunma ye rle ri ile gradrop ve dolapların bakım ından
sorumludur.
Madde 45 – İşçile r, ıslak elbise ile çalıştırılmayacak tır.
İKİNCİ BÖ LÜM
İşçile re Ait Yatıp Kalkma Ye rle rinde ve Diğe r Müştem ilatında Bulunması Ge reken
Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirle ri :
Madde 46 – C oğrafi ve teknik durum ve şartlar nede niyle işçileri için konut
sağlanması ge reken işye rle rindek i konutlar ve bunlara ilişkin tesisle rde bu bölümde
göste rilen şartlar aranacak tır.
Madde 47 – İşçi konutları; bekar işçile r için müşte rek koğuşları bulunan binalar
halinde , aile le ri ile birlik te oturan işçile r için ayrı e vle r ve ya apartmanlar şek linde olacak ve
bir konut için ge rekli tesisat te rtibat vemüstemilatı bulunacak , güne ş ve hava alacak ve dış
e tk ile re karşı korunmuş olacak , sağlık ve teknik şartlara uygun bir şek ilde inşa edile cek ve
bunlar, işye rle rinin gürültüsü, pisliği ve hava k irle tici e tkile rinden korunmuş olacak tır.
Madde 48 – Be kar işçile re özgü binalardak i koğuşların tabanı, he r gün kolaylık la
temizle ne cek ve ge rek tiğinde yıkanacak nite lik te, duvar ve tavanların yüzle ri de kolayca
sıvanıp boyanacak ve ya badana edile cek şek ilde yapılmış ve açık re nk bir boya ile
boyanmış ve ya badana e dilm iş olacak ve he r yıl badana yapılacak tır.
Koğuşların pe nce re le rinin üst kısım ları, he r zaman açılıp kapanacak şek ilde
(vasistaslı) olacak , ayrıca koğuşlardak i havayı, devam lı bir şek ilde de ğiştirebile cek te rtibat
tesisat, baca, menfe z ve ya e lek trik li öze l vantilasyon cihazları bulunacak tır.
Koğuşlarda tavan yüksek liği 280 santime treden aşağı olmayacak ve adam başına
düşen hava hacmi, en az 12 me treküp olarak hesap edile cek, he r koğuşta yatırılacak işçi
sayısı, buna göre te spit edile rek koğuşun hava hacm i ile yatabile cek en çok işçi sayısını
göste ren ve işve ren ve ya işve ren vek ilinin imzasını taşıyan bir ce tvel, koğuşlara
asılacak tır.
Koğuşlardaki yataklar, tabanla bağlantısı kesile cek sure tte karyola ve somyalar
üze rine yayılacak,aralarında en az 80 santimetre lik bir açık lık bulunacak , başuçlarına, özel
eşyaların konması için, k üçük e te je r veya komodinler konacak , ik i katlı karyola ranza
kullanıldığı halle rde , katlar arasındaki yüksek lik ile karyola somyaların genişliği 80
santime trede n az olmayacaktır.
Koğuşlarda, duvarlara çivi çakılması, elbise ve benze rinin asılması yasak tır.
Koğuşlarda yatan işçi sayısı kadar, kilitli ve uygun elbise dolapları bulundurulacak ve
bunların yüksekliği 170 santimetre den aşağı olmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
13 / 109
Koğuşlardaki yatak, yastık, yorgan, battaniye, yatak örtüsü, yastık kılıflı, pike gibi
yatak eşyası, mevsim ve ik lime göre sağlanacak ve bunlar, temiz birhalde bulundurulacak
ve yatak lar, pamuktan, yünden veya kauçuk tan yapılacak , he r gün havalandırılarak üstle ri
temiz örtü ile örtüle cek tir.
Koğuşlarda, yatağa iş e lbise le ri ile oturmak ve yatmak yasak tır.
Koğuşların, soğuk me vsimle rde sağlığa uygun bir şek ilde ısıtılması ge rek ir.
Isıtmak için soba kullanıldığında, duman, gaz ve yangın te hlikesine karşı ge rekli tedbirle r
alınacak tır. Mangal kömürü ve ya kok kömürü ile mangal ve ya maltız gibi vasıtalarla veya
üstü açık ateşle ve ya borusuz pe trol sobası ve ya havagazı sobası ile ısıtma yasaktır.
Tutuşturucu olarak benzol ve pe trol gibi parlayıcı maddele r kullanılamaz.
Koğuşlar, ge ce le ri yatma zamanına kadar, koridor ve helalar ise sürek li olarak
aydınlatılacak, koğuş kapılarının yukarı k ısımları, camlı yapılmak sure tiyle koridorlardaki
ışık tan yararlanılacak tır.
Koğuşlarda, havagazı ile aydınlatma yasak tır.
Koğuşlarda yemek pişirmek ve yemek yemek yasak tır. Ancak yemek ye rle rine
gitmesinde tıbbi sak ınca görülen hasta işçile re , dok torun göste re ceği lüzuma göre,
odalarında yemek yeme izni ve rilir.
Koğuşlar he r gün, toz kaldırmayacak bir şek ilde süpürülüp temizlene cek , ge reken
ye rle rin tozları alınacak tır. En az 6 ayda bir ve ya ge rek tiğinde antiseptik solüsyonlarla
ge nel temizlik ve ensek tisit ve rodentisit uygulaması yapılacak tır.
Madde 49 – Be kar işçile re özgü binalarda kadınlarla 18 yaşından k üçük çocuk lar,
e rkek le rle ilişkisi olmayan ayrı ayrı öze l kısım larda yatırılacak tır. Hastalanan işçile r de ,
hastane ye ve başka bir odaya nak le tdilmek sure tiyle diğe r işçile rde n ayrılacak tır.
Madde 50 – Be kar işçile re özgü binanın uygun ye rle rinde, koğuşlara koku
ve rme ye cek şekilde ve ye te ri kadar helalar bulunacak ve bunlar 38 inci maddede yazı lı
koşulları taşıyacaktır.
Binaların uygun bir ye rinde , işçile rin yatarken ve ya kalktık larında e l, yüzve
ayak larını yıkamaları, traş olmaları için, ye te ri kadar akar sulu lavabolar ve yıkanma
ye rle ri bulundurulacak tır.
Bekar işçile re ait binaların uygun bir ye rinde, o binada barınanların yararlanması
için, ayrı veya birlik te kullanılacak duş ye rle ri ve banyolar ve ya işçi konutları çe vresinde
öze l hamamlar yapılacak tır.
Madde 51 – Bekar işçile re özgü binanın uygun bir ye rinde ve ya yak ınında,
işçile rin çamaşırları ile yatakhane malzemesinin yıkanıp ütülenebile ceği bir çamaşırhane ile
ütü ye ri yapılacak tır.
Madde 52 – Aile le ri ile birlik te oturan işçile re özgü e v ve ya apartman dairele ri,
bekar işçile re özgü binalardan ayrı ve sak in ye rle rde yapılacak ve he r işçiye ve rile cek e v
ve ya apartman dairesinde , ailesinin nüfusuna ye te cek sayıdaoda ile bir mutfak ve he la,
duş ve ya banyo bulunacak ve ya birlik te kullanılmak üze re duş, banyo veya haman
yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
14 / 109
Bunların aydınlatma, ısıtma, su ve kanalizasyon işle ri, işve renle re ce , me vzuatve
sağlık ge rekle rine göre ye rine ge tirile cek tir.
İşçile r, kendile rine ayrılan e v ve ya daire yi, ge reği gibi tem iz tutmakla veharap
olmasına me ydan ve rmemekle yüküm lüdürle r.
İşçile re ve ya aile le ri fe rtle rinde n birisinin kusuru ne ticesi meydana gele cek cam
k ırılması, iç tesissattan he rhangi birinin bozulması gibi halle rde , bunların onarımı ve
düze ltilmesi, orada oturan işçile re aittir. Ancak esaslı onarım, değişik lik ve düze ltmele r,
işve renle rce yapılır.
Çok sayıda işçi ailesinin oturduğu site ve ya apartmanlarda, uygun bir ye re , küçük
çocuklar için, bir oyun bahçesi yapılacak tır.
Madde 53 – İşve ren ve ya işve ren vekille ri ve ya ye tk i ve re cekleri k imsele r, bu
bölümde sözü ge çen konutların ve müştem ilatının temiz ve iyi bir halde bulundurulup
bulundurulmadığını, uygun zamanlarda dene tle ye cekler ve ge reken tedbirle ri alacak lardır.
Bu dene tlemenin yapılması için, ilgili işçiye habe r ve rilmesi, kendisinin ve ya ailesinde n
birisinin bulunması şarttır.
Madde 54 – İşye rle rinde işçile rin, içinde çalıştıkları ye rle r ile depo veambar gibi
ye rle rin, aynı zamanda işçi konutu olarak k ullanılması ve buralarda işçi yatırılması
yasak tır.
Ancak, bek çi ve nöbe tçi gibi k imsele rin, göre vin ge rek tirdiği halle rde,
işye rle rinde ayrılan özel bir ye rde yatmalarına izin ve rilebilir.
Madde 55 – Yol, dem iryolu, köprü inşaatı gibi açık havada ve mesk ün ye rle rden
uzakta yapılan işle rde çalışanlardan ge ce le rini işye rinde ge çirmek zorunda bulunanların
açık ta yatmamaları için, basit barakalar ve ya çadırlar sağlanır.
Baraka ve çadırlar, mahfuz bir ye re k urulacak , ye rle r düzeltile cek, dre na j için
ge rek li tedbirle r alınacak tır.
Baraka ve çadırlar, sağlık şartları ve dış e tk ile rde n korunma bak ım ından ye te rli
nite lik te olacak tır.
Baraka ve çadırların ısıtılması için, ge rekli araçlar sağlanacak tır. Yangınve
ze hirle nmele re karşı, ge rek li tedbirle r alınmak sure tiyle sobadan yararlanılabilir. Baraka ve
çadırlarda mangal, maltız ve benze ri açık ate şle r yasak tır.
Baraka ve çadırlarda, ye re yatak se rmek sure tiyle yatmak yasak tır.
İşve ren,karyola, ranza ve benze rini sağlamak zorundadır.
Baraka ve çadırlarda, işçile rin ge rek li şekilde örtünmele ri için, yete ri kadar
battaniye , işve re nce ve rilir. Yatak , battaniye ve be nze rle ri tem iz bir halde bulundurulup,
ge rek tiğinde deze nfeksiyonu yapılır.
Madde 56 – Banyo, duş ye rle ri ve hamamlar, e vin ve ya daire nin bir parçası
olarak planlanacak , küve tli ve ya küve tsiz, kurnalı ve ya duşlu oluşuna göre, tesisatı
yapılacak, ayrıca sıcak su te rtibatı bulunmayan ye rle rde , uygun vasıta ile ısıtılacak bir
te rmosifon bulundurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
15 / 109
Banyoların yak ılması, ısıtılması, bak ımı ve temizliği, o e v ve ya dairede oturan
aile ye aittir.
Birlik te k ullanılan duş ye rle ri, banyo ve hamamlar, dış e tk ile re ve hava şartlarına
karşı, korunmuş bir halde inşa e dile cek , taban, tavan ve duvarlar, neme ve sıcak suya
dayanık lı şek ilde yapılacak , taban, su birikme ye cek şek ilde e yim li ve ak ıntılı olacak tır.
İşye rle rindeki duşlar için belirtilen diğe r öze llik le r, bunlarda da aranır.
Bu ye rle rin ısıtılması, temizliği ve bunlarla ilgili diğe r hususlar ve ge rek li pe rsone l,
işve ren tarafından sağlanacaktır.
Birlik te k ullanılan duş ye rle ri ile banyo ve hamamlar, işçi sayısına, he rişçinin en
az haftada bir banyo ve ya hamam yapacağına ve dinlenme sürele rine göre, ye te r sayıda
inşa edile cektir.
Birlik te k ullanılan duş ye rle ri ile banyo ve hamamlarda sıcak ve soğuk su te rtibatı
bulundurulacak , ihtiyaca göre , sıcak lığın ayarlanacak durumda olması sağlanacak tır.
Kurnalı hamamlarda, birde n fazla kurnalar bir arada bulunabilir. Duşların ve
banyoların, bölmele re ayrılmış bir şekilde bire r k işilik olması şarttır.
Birlik te k ullanılan duş ye rle ri banyo ve hamamlarda, ge nel ve ya öze l soyunma
ye rle ri yapılacak ve he r işçiye sabun, havlu, pe ştemal ve benze ri yıkanma ve silinme için
ge rek li malzeme ve rile cek tir.
Havlu ve pe ştemallar, he r kullanmadan sonra iyice yıkanıp kurutulacak , temiz bir
halde bulundurulacak, uygun bir ye rde ve ya dolapta sak lanacak tır. Soyunma ve yıkanma
ye rle rinin temizliğinde n, işve ren sorumlu olduğu gibi, tem iz tutulması da, yararlananların
görevidir.
Erkek ve kadın işçile rle 18 yaşından aşağı çocuk işçile rin yıkanma günü ve
saatle ri, ayrı ayrı düzenlene cek tir.
ÜÇ ÜNCÜ KISIM
İşye rle rinde Kullanılan Ale t, Ede vat, Mak ine ve Ham Madde le r Yüzünden Ç ıkabile cek Hastalık lara Engel O lacak Te dbirle r
BİRİNCİ BÖ LÜM
Bulaşıcı Hastalık lara Karşı Alınacak Tedbirle r:
Madde 57 – Bulaşıcı hastalık ların çıkması ihtimaline karşı, işye rinde ve işçile re
ait yatıp kalkma ye rle rinde ve diğe r müştemilatında bu Tüzüğün ik inci kısm ında yazılı
tedbirle rden başka,aşağıda yazılı sağlık tedbirle ri alınacak tır.
1) İşye rle riyle müştemilatının ve öze llik le işçi konutlarının ve he lalarının tem izliği
artırılacak ve buralarda k ullanılan içme ve k ullanma suları, ge rek ti-ğinde ste rilize ve ya
deze nfek te edile cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
16 / 109
2) İşye rle ri ile işçi konutlarında sivrisinek, sinek , tahtak urusu, pire ve be nze ri
zararlıların yokedilmesi için, sık sık ge reken temizleme tedbirle ri alınacak ve fe nni usulle re
göre, ge rek li emniye t kurallarına uyularak ensektisit, rodentisit uygulaması yapılacak ve
bunların yuvaları yak ılacak ve yokedile cek tir.
Farele re karşı da, diğe r e tk ili rode ntisitle r kullanılacak ve ge rektiğinde bunlar,
fe nni usulle rle yokedile cek tir.
3) İşçile r, sık sık tem izlik ve özellikle muayene le rine tabi tutulacaklar, bekar
işçile re özgü binalardak i yatak lar v.b. eşya aynı şek ilde kontrol edile cek tir.
4) İşye rle ri ve müştemilatı ile işçi konutları e trafında gübre, süprüntü vebe nze ri
pislik birik tirilmede n kaldırılacak, haşe ratın üremesine yarayacak subirik intile ri ak ıtılacak
ve ya k urutulacak tır.
5) Bulaşma ihtimali olan işye rle rinde ve işle rde , işçile re , uygun koruyucu elbise,
çizme ve benze ri ge rek li malzeme ve rile cek , maden ocak ları, ye raltı ve benze ri işle rde
de rinden bulaşma te hlikesine karşı, çıplak ayak la çalışma önlene cek tir.
6) Bulaşıcı hastalık ların çıkmasına yol açan yiye cek madde le rinin, işye rle rinde
bulundurulması ve tüke tilmesi, işve ren ve ya işve ren vekille rince önlene cek tir.
7) Ye niden işe gire cek işçile rden,bulaşıcı bir hastalığı bulunmadığına dair sağlık
raporu ile çiçek aşısı kağıdı aranacak, sağlık dosyasında sak lanacak tır.
Madde 58 – İşçile r arasında bulaşıcı bir hastalık çık tığı, yahut çıkanhastalığın
bulaşıcı olmasından şüphe edildiği halle rde, de rhal en yakın Hüküme t ve ya bele diye
tabipliğine habe r ve rile cek resm i sağlık teşkilatının işe e lkoyması sağlanacak tır.
Hastalığın mahiye tine göre , işçile re aşı uygulaması ve ya bunların te cridi ve
eşyaların e tüvden ge çirilmesi, yahut işye ri ve müştemilatının gene l de zenfeksiyonu gibi
sağlık tedbirle rinin uygulanmasında, işve ren ve ya işve ren vekille ri ile işçile r, re smi
tabiple rin öğütle rine göre hareke t e tmek zorundadırlar.
İşye rle rinin öze l tabiple ri bulunması halinde de bulaşıcı hastalık çıktığında,
yukarıdak i hüküm le r uygulanır. Bu gibi halle rde bu tabiple r, resm i sağlık teşk ilatına
yardım cı olarak çalışırlar.
İKİNCİ BÖ LÜM
Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Gene l Tedbirle r:
Madde 59 – Me slek hastalıklarının me ydana ge lmesine sebep olan işle rde
çalışanların maruz bulunduk ları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğe r madde le rinde
be lirtile n hususlarla birlikte , alınacak ge nel koruyucu tedbirle r, aşağıda göste rilm iştir.
1) Me slek hastalığı me ydana ge tirebilen ve ya meslek hastalık ları listesinde kayıtlı
madde le rle çalışılan işye rle rinde ; bu maddele rin öze llik le ri, zararları ve korunma çare le ri
hakk ında, çalışanlar e ğitile cek tir.
2) İşye rle rinde , bu madde le rle hastalanma ve zehirlenme le re ait ilk belirtile r ile
alınacak te dbirle ri göste ren öze l afişle r uygun ye rle re asılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
17 / 109
3) İşye rle rinde k ullanılan zehirli ve zararlı maddele r, teknik imkan varsaaynı işi
gören daha az ze hirli ve zararlı madde le rle değiştirile cek tir.
4) Zehirli toz,duman, gaz, buhar, sis ve ya sıvılarla çalışmalar, teknik imkanlara
göre kapalı sistemde yapılacak, bu gibi işye rle rinde, e tkili ve yete rli havalandırma
sağlanacak, atıklar, zararsız hale ge tirilmeden atmosfe re ve dış çe vreye ve rilmeye cek tir.
5) Çok zehirli madde le rin kullanıldığı işye rle rinde bu madde le r ve bu madde le rin
bulunduğu bölümle r, diğe r ye rle rden te crit e dilmek sure tiyle bunların e tk ile ri azaltılacak tır.
6) Zehirli toz,duman ve buharlı işye rle rinde , işye ri havası nemli; taban, duvar ve
tezgahlar yaş bulundurulmak sure tiyle zararlı maddele rin yapılması önlene cek ,
ge rek tiğinde bu çalışmalar,gene l ve lokal havalandırma ile birlik te yapılacak tır.
7) Meslek hastalığı yapan zehirli ve zararlı madde le rle çalışılan işye rle rinde ,
işçile re uygun k işise l korunma araçları ve rile cek ve bunların kullanılmaları öğre tile cek ve
ge rek tiğinde sağlanacak tır.
8) Meslek hastalıklarından korunmak için,işe giriş ve işe ye rle ştirmemuaye nele ri
düzenli yapılacak ,kullanılan madde le re karşı hassas olanlar bu işle rde çalıştırılmayacak , işe
uygun kişile rin ye rleştirilmesine önem ve rile cek tir.
Ayrıca, işe ye rleştirilen işçile rin, tehlike ve zararın öze lliğine göre , belirli süre le rde
sağlık muaye nele ri ve ge rektiğinde laboratuvar araştırmaları yapılacak tır.
ÜÇ ÜNCÜ BÖLÜM
Öze l
Kimyasal Etk ile rle O rtaya Çıkabile cek Me slek
Tedbirle r:
Hastalık larına
Karşı Alınacak
Madde 60 – Kim yasal e tkile rle ortaya çıkabile cek meslek hastalık larına sebe p
olan işle rde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğe r
madde le rinde be lirtile n hususlarla birlik te alınacak özel koruyucu tedbirle r, bu bölümde
göste rilm iştir.
Madde 61 – Kurşun ve ya bunun suda e riyen bileşik le rinin e ritilmesi, dökümü,
hamur haline ge tirilmesi,temizlenmesi, eğe lenmesi, kurşunlu yağlı boya ve e nsek tisitle rin
hazırlanması,hurda kurşun ile temas ve benze ri kurşun ve bileşik le riile yapılan
çalışmalarda, ze hirle nmeden korunma te dbirle rinin esasını teşk il ede n kurşundan, toz,
duman ve buharından arınm ış bir çe vre nin sağlanması için,planlamasırasında ve ya
sonradan yapılacak de ğişik likle rde aşağıdaki tedbirle r alınacak tır.
1) Kurşunlu çalışmalar sonucu me ydana ge le cek toz,duman ve buharın
kaynak larında zararsız hale ge tirilmele ri için, e tkili aspirasyon sistemle ri kurulacak ve
sürekli olarak bak ım ı yapılacak tır.
2) Kurşunla çalışmaların yapıldığı oda ve ya bölümle rin tabanları, su ge çirmez,
kaygan olmayan ve kolay yıkanabilir malzemeden yapılacak , duvar ve tezgahların üze rle ri,
kolay yıkanıp temizlenebilir durumda olacak , iyi çalışan direna j sistem i k urulacak tır.
3) Kurşunla çalışmalar yapılan işye rlerinde, adam başına 15 metreküp
hacimdüşe cek ve 4 metre den fazla tavan yük seklik le ri,bu hesaba katılmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
18 / 109
4) Kurşunla çalışmalar yapılan işye rlerinde, işçile rin e l, yüz, ağız temizliğigibi
k işise l temizlik le rine dikkat edile cek, he r yemekten önce vardiyadan sonra, e lle rini
yıkamaları sağlanacak tır.
5) İşçile r, kurşunla çalışılan ye rle rde yiyip içme ye cek , sigara kullanmayacak lardır.
Yemek ve dinlenmek için, özel ye rle r bulundurulacak tır.
6) Kurşunla çalışmalar yapılan işye rlerinde, k işisel korunma araçları olarak , iş
e lbisesi, önlük , uygun ayakkabı, lastik e ldiven sağlanacak ve ge rek tiğinde kullanılmak
üze re, toz ve gaz maske le ri ile solunum cihazları bulundurulacak tır.
7) İşye ri havasından, pe riyodik olarak numune le r alınarak k urşun m ik tarı tayin
edile cek ve bu mik tarın 0,15 m iligram/metreküpü ge çmemesi sağlanacak tır.
8) Kurşunla çalışacak işçile r, işe alınırken k linik ve laboratuvar usulle ri ile gene l
muayene le ri yapılacak , kan, kan yapıcı sistem, karaciğe r ve böbreğin durumu
ince lene rek , kurşuna hassas olanlar ve alkolik le r, bu işle re alınmayacak tır.
9) Kurşunla çalışan işçile r, he r üç ayda bir,sağlık muayenesine tabi tutulacaktır.
Bu muayene le r ile k urşun absorbsiyonunun ilk belirtile ri, klinik ve laboratuvar usulle ri ile
tespit edile cek tir. İşçinin hazım şikaye tle ri olup olmadığı, diş e tle rinde burton çizgisi
bulunup bulunmadığı, kolların ekstansiyon durum ları incele ne cek tir. İdrarda kopraporfirin
aranacak ve kanda hemoglobin yüzdesi ölçüle cek , bazofil granulasyonlu e ritrosit sayımı
yapılacak tır. Ge rek tiğinde kanda ve idrarda kurşun aramak üze re numunele r, ihtisas
laboratuvarlarına gönde rile cek tir.
10) Kurşun absorbsiyonu ve ya zehirlenmesi te spit edilen işçile r, yaptık ları işten,
bir süre için ayrılacak ve kontrol altında tedavi edile cekle rdir.
11) Kurşunla çalışan işçile r arasında,kurşun absorbsiyonu ve ya ze hirle nmesi
görüldüğü takdirde, işye rinde araştırma yapılacak , ze hirlenme kaynağı bulunacak ve
ge reke n teknik te dbirle r alınacak tır.
12) He r işçi için, işye rinde, bir sağlık sicili kartı tutulacak ve bu karta, işe giriş ve
pe riyodik muayene bulguları kaydedile cek tir.
Madde 62 – C iva ce vhe rle rinin e lde edilmesi, izabe si, distilasyonu, me tal civanın
çeşitli ale tle rin yapılması için kullanılması, çeşitli me talle rle amalgam hazırlanması, civa
tuzlarının yağlı boya, kim ya ve ilaç sanayiinde kullanılması, civa fülminat imalı, organik
civa bileşik le rinin elde edilmele ri ve kullanılmaları gibi civa ve civa bileşikle ri ile yapılan
çalışmalarda aşağıdak i tedbirle ralınacak tır.
1) İşye ri tabanı, civadan e tk ilenmeye n ve su ge çirme yen, düz ve pürtüksüz
malzemeden, mümkün ise yekpare olarak yapılacak , üze rinde hiç bir çatlak
bulunmayacak tır. Çalışma masaları, aynı öze llik te yapılacak ve duvar ile birleşme ye rle ri,
köşe li olmayacak, civa döküntüle rinin tabana düşmemesi için, masalar ge riye eğik olarak
ye rleştirile cektir.
2) Gene l havalandırma ile ye tinilmeye rek civa ile çalışmaların yapıldığı se viyede n
ve ya ye te ri kadar aşağıdan e tkili aspirasyon sistemi kurulacak, çalışma masalarının
üze rine, aspirasyon davlumbazları ye rleştirile cek tir. C ivanın,izabe fırınlarından distilasyon
borusuna se vkedildiği ye rle rde me ydana ge len civa buharını kapacak sulu bir sistem
kurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
19 / 109
3) İşye ri havasından pe riyodik olarak numunele r alınarak , civa se viye si tayin
edile cek ve bu se viye nin 0,075 miligram /metrek üpten yukarıya çıkmaması sağlanacak tır.
4) Kişise l korunma araçları olarak ,işçile re lastik e ldiven, uygun iş e lbisesi ve civa
buharının yüksek olduğu işye rle rindek i işçile re de ayrıca uygun maskele r ve rile cek tir.
5) İşye rinde çe vrenin temizliğine öze llik le dikkat e dile cek , tabanda,
masalarüze rinde civa döküntüle ri burak ılmayacak ve buralar, özel fırça ve yaş be zle rle
temizle ne cek tir. Ayrıca ge ce ye rle re amonyak ve kalsiyum hipok lorit ile ıslatılm ış talaş
döşene cek ve ya uygun m ik tarda sıvı amonyak döküle cek tir.
6) İşçile rin e l, yüz, ağız tem izliği gibi k işise l tem izlikle rine dikkat edile cek , he r
yemekte n önce ve vardiyadan sonra e lle rini sıcak su ile ve ya % 10 sodyum tiosülfat ile
yıkamaları sağlanacak tır.
7) İşçile r civa ile çalışılan ye rle rde, yiyip içme ye cek, yiye cek ve içe cek le rini
bulundurmayacak ve sigara içme ye cek le rdir.
8) C iva ile çalışacak işçile r, işe alınırken,k linik ve laboratuvar usulle ri ile gene l
muayene le ri yapılacak , karaciğe r ve ya böbrek ye te rsizliği olanlar ile ciltle ri hassas
bulunanlar ve ya cilt hastalığı olanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
9) C iva ile çalışan işçile rin, he r üç ayda bir, k linik ve laboratuvar usulle ri ile sağlık
muayene le ri yapılacak tır. Tük rük artması, diş etle rinde ülse rasyon, e l, göz kapak larında
titremele r şek lindek i belirtile ri bulunanlar, yaptık ları işten ayrılacak lar, kontrol ve tedavi
altına alınacak lardır.
10) He r işçi için, işye rinde, sağlık sicili kartı tutulacak ve bu karta,işe giriş ve
pe riyodik muayene bulguları kaydedile cek tir.
Madde 63 – Arse nik ce vhe rinin e lde edilmesi, ce vhe rin izabe si, arsenik ve içinde
arse nik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların e lde edilmesi, arseniğin ilaç ve k imya
sanayiinde kullanılması, organik arsenik bileşik le rinin imalı vekullanılmaları gibi arse nik ve
arse nik bileşikle ri ile yapılan çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacak tır.
1) İşye ri tabanı,su ge çirmez, çatlaksız ve tem izlenmesi kolay malzemeden
yapılacak tır.
2) Arsenik ile yapılan çalışmalar,kapalı sistem içinde yapılacak, böyle bir sistemin
kurulamadığı ye rlerde, aşağıdan çekmeli aspirasyon sistemi kurulacak ince tozun, çevre havasına
yayılmasına engel olunacak tır. Arse nik ile ilgili sıcak işle r, kapalı cam davlumbaz altında
yapılacak tır.
3) Arse nik ile çalışılan ye rle rdek i çevre havasından pe riyodik olarak numune
alınarak arsenik m ik tarı tayin edile cek ve bu m ik tarın 0,5 miligram/me treküpten yukarıya
çıkmaması sağlanacaktır.
4) Kişise l korunma aracı olarak işçilere , cildi ve solunum sistemini koruyacak
başlık ve öze l iş elbisesi ve rile cek tir. Arseniğin uçucu bileşikle riyle çalışan işçile r için, öze l
solunum cihazları sağlanacak tır.
5) Arse nik li atık lar,zararları gide rilmeden atmosfe re ve ya civardak i sulara
ve rilmeye cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
20 / 109
6) İşçile rin e l, yüz, ağız tem izliği gibi k işise l tem izlikle rine dikkat edile cek ,
işye rle rinde yiye cek, içe cek, bulundurulmayacak ve ye nip içilme ye cek , sigara
kullanılmayacak tır.
7) Arse nik le çalışacak, işçile rin, işe alınırken k linik ve laboratuvar usulle ri ile
ge nel muayene le ri, yapılacak, cildi nem li ve hassas olanlar ile cilt, karaciğe r ve sinir
hastalığı olanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
8) Arse nik le çalışan işçile rin, altı ayda bir,k linik ve laboratuvar usulle riile sağlık
muayene le ri yapılacak tır. İdrar, dışkı, k ıl ve tırnak lardak i arsenik m ik tarı tayin edile cek ,
arse nikle ilgili ze hirle nmele rin görülmesinde işçile r, yaptık ları işle rde n ayrılacak lar, kontrol
ve te davi altına alınacak lardır.
Madde 64 – Fosforun ve be yaz fosforun çe şitli sanayide kullanılması ve çeşitli
bileşikle rinin e lde edilmesi ve kullanılması gibi, fosfor ve fosfor bileşik le ri ile yapılan
çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacak tır.
1) İşye rinin gene l temizliğine dikkat edile cek , be yaz fosfor kapları su altında
muhafaza edile cek tir.
2) İşye rinde , ye te rli ve aşağıdan aspirasyon sistem i uygulanacak tır.
3) İşçile rin e l, yüz ağız, boğaz, diş ve diğe r tem izlik le rine dikkat edile cek ve
işye rinde ,yiye cek ve içe cek bulundurulmayacak, yenilip, içilme ye cek, sigara
4) Fosfor ve bileşikle ri ile çalışılan ye rle rdek i işçile re , cildi koruyacak iş e lbisesi ve
e ldiven, uçucu fosfor bileşikle riyle çalışılan ye rle rdek i işçile re , ayrıca uygun maskele r ve ya
solunum cihazları gibi kişise l korunma araçları ve rile cek tir.
5) Be yaz fosfor ve bileşikle ri ile çalışan işçile rin, giriş ve pe riyodik
muayene le rinde , gene l sağlık muayenesi ile be rabe r, çene ve dişle rin filmle ri çek tirile cek ,
fosfordan meydana gele n alt çene nek rozu (Fossy - Jow) nun ilk belirtile ri aranacak tır.
Madde 65 – Kolineste raz aktivitesini inhibe ede n ve gene llik le ensektisitolarak
kullanılan organik fosfor bileşik le rinin üre tildiği ve kullanıldığı işye rle rinde aşağıdak i
tedbirle r alınacak tır:
1) Ensek tisit üretim inde , paketlenmesinde ve uygulanması işle rinde
çalışanişçile re , üre ttik le ri ve kullandık ları madde nin zehirlilik de re cesi ve kişise l korunma
yolları öğretile cek tir.
2) Ensek tisitle temasa ge lmesi muhtemel işçile re iyi bir tıbbi bak ım temin
edile cek, he rhangi bir zehirlenme anında uygulanmak üze re ge rek li atropin v.b. ilaçlar
hazır bulundurulacak tır.
3) Ensek tisitle temasa ge le cek işçile r, bu işi yaparken, başı da koruyan tem iz, su
ge çirmez bir tulum giye cek le rdir.
4) Ensek tisitle rin vücuda de riden de girebile ceği düşünüle rek, vücudunun
he rhangi bir ye rinde yara ve ya bir leziyon olan işçile r bu işle rde çalıştırılmayacaklardır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
21 / 109
5) İşçi için yıkanıp temizle nme imkanları hazırlanacak ve işini te rkede rke n bol
sıcak su ve sabunla yıkanma mecburiye ti konacak tır. İşçile re çift e lbise ve rile cek, bunlar
sık sık yıkanıp çamaşır sodalarına batırılarak dekontamine edile cek ve zararsız hale
ge tirile cek tir.
6) Bütün e nsek tisit pake tle ri muntazam e tiketlene cek, üze rine madde nin bileşimi
ve e tk ile ri k ısaca yazılacak, bunlara ilişkin ye te rli bilgi ve rile cek tir.
7) İlaç kapları iyi boşaltılacak , tem izlene cek ve bu kaplara yiye cek , içe cek
konulmayacak tır.
8) İşçile r işe gire rken daha önce fosfor bileşikle ri ile temasa ge lip gelmedik le ri
ince lene cek ve k linik be lirti aranacak tır.
He rhangi bir şekilde organik fosforlu ve karbamatlı e nsek tisitle re maruz
kalanlarda, rutin olarak biyok imyasal testle kolineste raz ak tivitesinin tayiniyapılacak, işçi
işe gire rken ve işin de vamı süre since e n az 6 ayda bir de fa hassas tıbbi kontrola tabi
tutulacaktır. Koline ste raz se viyesi % 25 oranında düşünce işçi, organik fosfor bileşikle ri ile
temas e ttirilmeye cek ,işi de ğiştirile cek tir.
Madde 66 – Kadm iyum ce vhe rle rinin izabesi,alaşımlarının hazırlanması,
kadm iyum ile kaplama yapılması, kadmiyum kaplı malzemele rin işlenmesi ve bazı
akümülatör imalı işle ri gibi, kadmiyum ve kadm iyum bileşik le ri ile yapılan çalışmalarda
aşağıdak i tedbirle r alınacaktır:
1) Kadm iyum oksit tozu ve dumanının,çevre havasına yayılması önlene cektir.
Kaplama tank larının kenarlarına, sıvı se viyesine yak ın, uygun aspirasyon sistemi
kurulacak, çe vre havasında kadm iyum m iktarı,0,1 miligram /metreküpü ge çme ye cek tir.
2) Kadm iyum tozu ve dumanına karşı, işçile re uygun maske ve rile cek tir.
3) Kadm iyumla çalışan işçile r, işe alınırken, pe riyodik olarak klinik ve laboratuvar
usulle ri ile sağlık muayene le ri yapılacak , solunum sistemi ve böbrek hastalığı tespit
edilenle r, yaptık ları işle rde n ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 67 – Manganez ve manganez bileşik le ri ile yapılan çalışmalarda
aşağıdak i tedbirle r alınacaktır:
1) Maden ocak larında pnömatik tabancalarda de lmele r, yaş me todla
yapılacak ve ya toz çıkmayacak şek ilde ge rekli tedbirle r alınacaktır.
2) Mangane z ve bileşik le ri ile çalışılan ye rle rde, ge nel havalandırma ile birlik te ,
uygun aspirasyon sistem i kurulacak ve çalışmalar kapalı sistemde olacak tır.
3) Mangane z ve bileşik le ri ile yapılan çalışmalarda, işçile re özel iş e lbisesi, lastik
e ldiven ve uygun maske le r gibi k işise l korunma araçları ve rile cek tir.
4) Mangene z ve bileşik le ri ile çalışan işçile r, işe alınırke n, klinik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , sinir sistem i, solunum sistem i, fre ngi
hastalığı ve ruh hastalığı tespit edilenle r, bu işle re alınmayacaklardır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
22 / 109
5) Mangane z ve bileşik le ri ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak, k linik
ve laboratuvar usulle ri ile sağlık muaye nele ri yapılacak,manganezle ilgili zehirlenme le rin
görülmesinde işçile r, yaptık ları işle rden ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 68 – Krom lu alaşım ların hazırlanması,bu alaşım lar üze rinde
kaynak yapılması ve k rom ve bileşik le rinin sanayide k ullanılması gibi, k rom ve
k rombileşikle ri ile yapılan çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
1) Krom ve bileşikle rinin kullanıldığı ye rle rde, gene l havalandırma ile birlik te,
uygun aspirasyon sistem i kurulacak ve ya çalışmalar kapalı sistemde yapılacak tır.
2) Krom la çalışılan ye rle rde , işçile re iş e lbisesi, uygun lastik eldiven ve lastik
çizme gibi k işisel korunma araçları ve rile cektir.
3) İşçile rin e l ve yüz temizliğine dikkat edile cek ve e lle rin % 5 hiposülfit dö sud
ile yıkanması sağlanacak tır.
4) Krom ve bileşikle ri ile çalışacak işçile rin, işe alınırken, k linik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , k roma karşı alle rjisiolanlar ile cilt ve
solunum sistem i hastalık ları bulunanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
5) Krom ve bileşikle ri ile çalışanların, pe riyodik olarak, k linik ve laboratuvar
usulle ri ile sağlık muayene le ri yapılacak tır. Burun se ptumunda ülse rasyon görülenle r ile
solunum sistem i ve cilt hastalığı bulunanlar çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi
altına alınacak lardır.
Madde 69 – Be rilyumlu alaşımların hazırlanması ve sanayide k ullanılması gibi,
be rilyum ve bileşik le ri ile çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
1) Be rilyum ve bileşik le rinin kullanıldığı işye rle rinde , ge nel havalandırma ile
birlik te, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işye ri havasında, be rilyum m ik tarı (2)
miligram /metreküpü ge çme ye cek tir.
2) Be rilyumla ilgili çalışmalar, diğe r işye rle rinden ayrılacak ve buralarda çalışan
işçile re, iş e lbise si gibi, k işisel korunma araçları ve rile cektir. Be rilyum ile çalışan işçile r öze l
iş e lbise le rini, çalıştığı işye rinden dışarı çıkarmayacak lardır. Bu e lbise le rin, işye rinde bol su
ile ye te ri şek ilde yıkanması sağlanacak tır.
3) Be rilyum ve bileşik le ri ile çalışacak işçile rin, işe alınırken, klinik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , bünye ce çok zayıf olanlar ile solunum
sistem i hastalığı bulunanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
4) Be rilyum ve bileşik le ri ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak, k linik ve
laboratuvar usulle ri ile ge nel sağlık muayene le ri yapılacaktır. Solunum sistemi hastalık ları
bulunanlar ile zayıfladık ları görülenle r, çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına
alınacak lardır.
Madde 70 – Azot oksitle ri ile yapılan çalışmalarda,azot oksitle rinin zararlı
e tk ile rinden korunmak için, aşağıdak i te dbirle r alınacak tır:
1) Azot oksitle rinin, işye rine ve çe vre ye yayılması önle ne cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
23 / 109
2) Azot oksitle ri ile çalışan işçile re, süzge çli maske ve ya tem iz hava maskesi
gibi,kişise l korunma araçları ve rile cek tir.
Madde 71 – Be nze n (benzol) ve bileşik le ri gibi aromatik hidrokarbonlarla yapılan
çalışmalarda, bunların zararlı e tk ile rinden korunmak için aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
1) Solventle r, tine rle r ve be nze rle ri ile de ri, plastik ve benze rle rinden mamul e şya
imalat sanayiinde kullanılan he r çe şit yapıştırıcı madde le rin içinde bulunan be nzen
mik tarı(% 1) den fazla olmayacak tır.
2) Benzen ve bile şik le ri ile çalışılan ye rle rde , ge nel havalandırma ilebirlik te,
uygun aspirasyon sistem i yapılacak ve çalışmalar, kapalı sistemde olacak tır.
3) Açık sistem le rle k uru temizleme işle rinde benzen k ullanılması yasak tır.
Kapalı sistemle rle yapılan k uru temizleme işle rinde malzeme, kapalı sistemle rde
kurutulacak , hiç bir şek ilde açık ta k ullanılmayacak tır.
Yağ ekstraksyonu işle rinde , ancak , kapalı sistem le rde benzen k ullanılacak tır.
4) Benzen ile çalışılan işye rle rinde,yangına ve patlamaya karşı,ge rek li tedbirle r
alınacak tır.
5) Benzen ile çalışılan işye rle rinde, be nzenin havadak i konsantrasyonu, hacmen
milyonda 20 den fazla olmayacak tır. Daha yüksek benze n konsantrasyonuyla çalışmak
zorunluluğu bulunan işye rle rinde, işçile re uygun hava maskele ri, sıvı benzen ile çalışılan
halle rde , özel ayakkabı, e ldive n ve öze l iş elbisesi gibi korunma araçları ve rile cek tir.
6) Benzen ve bile şik le ri ile çalışacak işçile rin, işe alınırke n, klinik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , kan yapıcı sistem ve karaciğe r hastalığı
bulunanlar, bu işle re alınmayacaklardır.
7) Benzen ve bile şik le ri ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak , k linik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , kan yapıcı sistem ve karaciğe r hastalığı
görülenle r, bu işle rde n ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 72 – Anilin ve nitro - amin türe vle ri ile yapılan çalışmalarda, anilinve
aromatik nitro - am in türe vle rinin zararlı e tk ile rinden korunmak için aşağıdak i tedbirle r
alınacak tır:
1) Anilin ve aromatik nitro - amin türe vle ri ile çalışılan ye rle rde , gene l
havalandırma ile birlikte , uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar, kapalı
sistemde olacaktır.
2) Anilin ve nitro - amin türe vle ri ile çalışılan ye rle rdek i işçile re , özel iş e lbisesi,
e ldiven ve temiz hava maskesi gibi uygun k işise l korunma araçları ve rile cek tir.
3) Anilin ve nitro - amin türe vle ri ile çalışılan ye rle rde , gene l havalandırma ile
birlik te, uygun aspirasyon sistemi kurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
24 / 109
4) Anilin ve nitro - amin türe vle ri ile çalışacak işçile rin, işe alınırke n, k linik ve
laboratuvar usulle ri ile ge nel, sağlık muayene le ri yapılacak , cilt, böbrek ve karaciğe r
hastalığı olanlar ile aniline karşı alle rjisi bulunanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
5) Anilin ve nitro - amin türe vle ri ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak , k linik ve
laboratuvar usulle ri ile ge nel sağlık muayene le ri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğe r
hastalığı görülenle r, bu işle rden ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 73 – Halojenli hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zehirlive
zararlı e tkile rinden korunmak için aşağıdak i tedbirle r alınacaktır:
1) Halojenli hidrokarbonlarla çalışılan işye rle ri, diğe r k ısımlardan ayrılacak ve bu
ye rle rde , gene l havalandırma ile birlik te,uygun aspirasyon sistem i k urulacak ve
çalışmalar,kapalı sistemde olacak tır.
2) Halojenli hidrokarbonlarla çalışacak işçile r, işe alınırken, k linik ve laboratuvar
usulle ri ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , cilt, böbrek ve karaciğe r hastalığı olanlarla
k lora karşı alle rjisi bulunanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
3) Halojenli hidrokarbonlarla çalışan işçile rin, pe riyodik olarak , klinik ve
laboratuvar usulle ri ile ge nel sağlık muayene le ri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğe r
hastalığı bulunanlar ve klora karşı alle rjisi görülenle r, bu işle rden ayrılacak lar, kontrol ve
tedavi altına alınacaklardır.
Madde 74 – Karbon sülfür ile yapılan çalışmalarda, karbon sülfürün zehirlive
1) Karbon sülfürle çalışılan işye rle ri soba ile ısıtılmayacak ve buralardaki elek trik
lambaları,tesisat ve cihazları karbon sülfüre karşı korunmuş (e tanj) olacak, lambalara
koruyucu nite lik te globlar tak ılacak , yangına ve patlamaya karşı ge rekli tedbirle r
alınacak tır.
2) Karbon sülfür ile çalışılan ye rle rde ,gene l havalandırma ile birlik te, uygun
aspirasyon sistemi kurulacak , çalışmalar, kapalı sistemde olacak ve işye ri havasındak i
karbon sülfür m ik tarı hiç bir şekilde 20 P.P.M.ve ya 60 m iligram/metreküpü ge çme ye cek tir.
3) Karbon sülfür ile çalışılan işye rlerinde , yenilip içilmeye cek , yiye cek ve içe cek
bulundurulmayacak, sigara içilme ye cek tir.
4) Karbon sülfür ile çalışacak işçile rin, işe alınırken, klinik ve laboratuvar usulle ri
ile gene l sağlık muayene le ri yapılacak , böbrek , karaciğe r ve sinir sistemi hastalıkları
olanlarla alkolik ve e pileptik le r, bu işle re alınmayacak lardır.
5) Karbon sülfür ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak, k linik ve laboratuvar
usulle ri ile sağlık muayene le ri yapılacak , böbrek , karaciğe r ve sinir sistemi hastalıkları
bulunanlarla alkolik ve epileptik olduğu görülenle r, bu işle rde n ayrılacak lar, kontrol ve
tedavi altına alınacaklardır.
Madde 75 – Kük ürtlü hidroje nle yapılan çalışmalarda, k ükürtlü hidrojenin zararlı
e tk ile rinden korunmak için aşağıdaki tedbirle r alınacak tır:
1) Kük ürtlü hidroje n ile çalışılan ye rle rde, gene l havalandırma ile birlik te , uygun
aspirasyon sistemi yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
25 / 109
2) İşye ri havasındaki kükürtlü hidrojen m iktarı, hacim olarak milyonda 20
yige çme ye cek tir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tozlarla O rtaya Ç ıkabile cek Me slek Hastalıklarına Karşı Alınacak Öze l Tedbirle r:
Madde 76 – He r türlü made n ocak larında, taş ve k iremit ocak larında,
dök ümhane le rde , tekstil (amyant dahil), bütün şeke r ve çimento, inşaat, se ramik ve
be nze ri sanayi kollarındak i işye rle rinde yapılan çalışmalarda, tozların zararlı e tk ile rinden
korunmak için bu Tüzüğün diğe r madde le rinde be lirtile n hususlarla birlikte aşağıdak i öze l
1) Tozlu işye rle rinde ge nel havalandırma ile birlik te , uygun aspirasyon sistemi ile
tozun,çe vre havasına yayılmasını önlemek için, su pe rde le ri, vakum ve uzak tan kumanda
sistem le ri kurulacak tır.Toz çıkaran işle r, tek nik imkanlara göre, kapalı sistemde yapılacak
ve ya bu işle r, diğe rle rinden te crit edile cek tir. İşye ri havasındak i toz mik tarı, belirtilen
mik tarı ge çme ye cek tir.
2) Toz çıkaran işle rde , işye ri tabanı, işin öze lliğine ve tek nik imkanlara göre , ıslak
bulundurulacak , de lme işle rinde, toz çıkmasını önlemek için, yaş metotlar uygulanacak tır.
3) Toz çıkaran işle rde çalışan işçile re , işin öze lliğine ve tozun nite liğine göre
uygun kişise l korunma araçları ile maskele r ve rile cektir.
4) Tozlu işle rde çalışan işçile rin, vardiya sonunda yıkanmaları ve ya duş
yapmaları, yıkanmadan yemek yememe le ri ve yatağa girmemele ri sağlanacaktır.
5) Tozlu işle rde çalışacak işçile r, işe alınırken, ge nel sağlık muayene le ri yapılacak ,
göğüs radyografile ri alınacak ve solunum ve dolaşım sistemi hastalık ları ile cilt hastalığı
olanlar, göğüs yapısında bozukluk bulunanlar, bu işle re alınmayacaklardır.
6) Tozlu işle rde çalışan işçile rin, periyodik olarak , sağlık muayene le ri yapılacak ve
he r 6 ayda bir, göğüs radyoğrafile ri alınacak tır. Solunum ve dolaşımsistem i hastalık ları ile
cilt hastalığı görüle nle r, bu işle rden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
BEŞİNCİ BÖ LÜM
Fizik ve Mekanik Nedenle rle O rtaya Ç ıkabile cek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Öze l
Tedbirle r
Madde 77 – Fizik ve mekanik nedenle rle ortaya çıkabile cek meslek hastalık larına
sebe p alan işle rde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün
diğe r madde le rinde be lirtilen hususlarla birlik te alınacak özel koruyucu tedbirle r, bu
bölümde göste rilmiştir.
Madde 78 – Gürültünün zararlı e tk ile rden korunmak için aşağıdaki tedbirle r
alınacak tır:
1) İşye rle rinde gürültü çıkaran makinaların monte edilmele ri sırasında, işye ri
tabanı, titreşim i ve sesi azaltacak malzeme ve sistem le yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
26 / 109
2) Gürültülü işye rle rinin duvarları, sesin yansımasını önle ye cek malzeme ile
kaplanacak ve bu binalar, çift kapılı, çift pe nce reli inşa edile cek tir. Duvarlar, se s
ge çirme yen malzeme ile yapılacaktır.
3) Gürültünün azaltılamadığı halle rde , bu Tüzüğün 22 nci maddesi hüküm le ri
uygulanacak tır.
4) Gürültülü işle rde çalışacak işçile rin, işe, alınırken, gene l sağlık muayene le ri
yapılacak, öze llik le duyma durum u ve de re cesi ölçüle cek, kulak ve sinir sistem i hastalığı
olanlar ile bu sistemde arızası bulunanlar ve hipe rtansiyonlular, bu işle re
alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsizolanlar, bu işle re alınabile cek le rdir.
5) Gürültülü işle rde çalışan işçile rin, pe riyodik olarak, gene l sağlık muayene le ri
yapılacak tır. Duyma durumunda azalma ve he rhangi bir bozuk luk görüle nle r ve kulak ve
sinir hastalığı bulunanlar ve hipe rtansiyonlu olanlar, çalıştık ları işle rde n ayrılacak lar,
kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 79 – Titreşim (vibrasyon) yapan ale tle rle yapılan çalışmalarda aşağıdaki
1) Titreşim yapan ale tle rle çalışacak işçile rin, işe alınırken, gene l sağlık
muayene le ri yapılacak , özellik le kemik , ek lem ve damar sistemle ri incele ne cek ve bu
sistem le rle ilgili bir hastalığı veya arızası olanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
2) Titreşim yapan ale tle rle çalışan işçile rin, pe riyodik olarak, sağlık muayene le ri
yapılacak tır. Kemik , ek lem ve damar sistem le ri ile ilgili bir hastalığı ve ya arızası görülenle r,
çalıştıkları işle rden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 80 – Enfraruj ışınlar saçan işle r ile yapılan çalışmalarda, bu ışınların
1) Enfraruj ışınlar saçan kaynak lar, bu ışınları ge çirme yen ek ranlarla te crit ve ya
otomatik kapak larla te çhiz edile cek tir.
2) Enfraruj ışınlar saçan işle rde çalışan işçile re , bu ışınları ge çirme yen gözlük le r
ile diğe r uygun kişise l korunma araçları ve rile cek tir.
3) Enfraruj ışınlar saçan işle rde çalışacak işçile rin, işe alınırke n ge nel sağlık
muayene le ri yapılacak , özellik le görme durumu ve dere ce si tayin olunacak ve gözle ilgili
bir hastalığı olanlar, bu işle re alınmayacaklardır.
4) Enfraruj ışınlar saçan işle rde çalışan işçile rin, pe riyodik olarak , ge nel sağlık
muayene le ri ve öze llik le göz muayene le ri yapılacak, gözle ilgili bir hastalığı ve arızası
görülenle r, çalıştıkları işle rden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 81 – Ye raltında, nemli hava ce re yanlı ve ye te rsiz ışık lı işye rle rinde
yapılan çalışmalarda nem in hava ce ryanının ve ye te rsiz ışığın zararlı e tk ile rinden
korunmak için aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
1) Bu gibi işye rle rinde, ye te rli suni aydınlatma sağlanacak tır.
2) İşçile re , işin öze lliğine göre , k işise l korunma araçları ve rile cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
27 / 109
3) Ye raltında, nemli hava ce re yanlı ve ye te rsiz ışık lı işye rle rinde çalışacak
işçile rin, işe alınırke n ge nel sağlık muayene le ri yapılacak ve özellikle kaslar,eklem le r ve
göz üze rinde durulacak ve sedimantasyon yapılacak ve k linik usulle rle romatizma hastalığı
aranacak tır. Romatizma ve göz hastalığı olanlar, bu işle re alınmayacak lardır.
4) Ye raltında, nemli hava ce re yanlı ve ye te rsiz ışık lı işye rle rinde çalışan işçile rin,
pe riyodik olarak ge nel sağlık muayene le ri yapılacak ve özellik le romatizma ve göz hastalığı
görülenle r, çalıştıkları işle rden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 82 – Atm osfe r basıncından daha yüksek basınçlı ye rle rde ve dalgıç
odalarında yapılan çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacaktır:
1) Dalgıç odalarında, şahıs başına, saatte e n az (40) me treküp hava sağlanacak
ve bu havadak i karbon dioksit mik tarı (% 0,1) i ge çme ye cek tir.
2) Dalgıç odalarında (24) saatte su altındak i çalışma süre si; de rinliği ve bu
de rinlik teki basınca uygun şek ilde düzenlene cek , iniş, kalk ış, çık ış süre le ri için "Sağlık
Kuralları Bak ım ından Günde Ancak Sekiz Saat ve ya Daha Az Çalışılması Ge reken İşle r
Hakkında Tüzük "te be lirlenen esas ve süre le r dikkate alınacak tır.
3) Bir dalgıç, (22) me treden fazla de rinliğe ,bir günde (2) de fadan
fazladalmayacak ve bu (2) daima arasında, e n az (5) saat ge çe cek tir. Dekompresyon
zamanı, dalma de rinlik le rine ve basınca göre , iyice ayarlanacak ve durum, iyi işle yen
kontrollu ve hassas yazıcı bir manome tre ile izlenecektir.
4) Bu gibi işle rde çalışacak işçile r, işe alınırken, k linik ve laboratuvar usulle ri ile
ge nel sağlık muayene le ri yapılacak ve özellikle E.K.G. ve ak ciğe r fonk siyon testle ri ile
birlik te kalp dolaşım , solunum ve kemik sistemle ri üze rinde ge rekli ince lemele r yapılacak
ve sağlık yönünden sak ınca görüle nle r, bu işle re alınmayacak lardır.
5) Bu gibi işle rde çalışanlar, işe başladık ları günde n itibaren (15) günsonra
adaptasyon m uaye nesine tabi tutulacak ve işin de vam süresince de , bunların pe riyodik
ge nel sağlık muyene le ri yapılacak tır.
Öze llik le kalp, dolaşım , solunum ve kemik sistemi hastalığı ve arızası görülenle r,
bu işle rde n ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacak lardır.
Madde 83 – Tabii ve ya suni radyoak tif ve radyoinizan madde le r ve ya diğe r
korpüsküle r emanasyon kaynak ları ile yapılan çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacaktır:
1) He r çalışma için ge rek li radyoak tif maddenin, zararlı en az mik tarı
kullanılacak tır.
2) Kaynak ile işçile r arasında, uygun bir aralık bulunacak tır.
3) İşçile rin, kaynak yak ınında mümkün olduğu kadar k ısa süre kalmaları
sağlanacak tır.
4) Kaynak ile işçile r arasına,uygun koruyucu bir paravana (ek ran) konulacaktır.
Bu paravanalar, gama ve (x ) ışınları için, kurşun, be ton ve benze ri be ta ışınları ve
nötronlar için plastik ve benze ri malzemeden yapılm ış olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
28 / 109
5) İşçile rin ne mik tarda radyasyon aldık ları,öze l cihazlarla ölçüle cek vebunlar en
ge ç, ayda bir de fa de ğe rlendirile cek tir. Alınan radrasyon, izin ve rilen dozun üstünde
bulunduğu halle rde, işçi bir süre için, bu işten uzak laştırılacak, yıllık total doz korunacak tır.
6) İşye rinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak , boşaltılan havanın radyasyon
yönünden süzülmesi sağlanacak, temizlik sırasında, özel maskele r kullanılacak tır. İşye ri ve
işçinin temizliğine dikkat edile cek, radyoak tif atıklar, usulüne uygun bir şek ilde yok
edile cek tir.
7) Taşınabile n radyoaktif malzemele r uygun ve öze l kutularda bulundurulacak tır.
8) Tabii ve ya suni radyoak tif ve radyoinizan madde le r ve ya diğe r korpüsküle r
emanasyon kaynak ları ile çalışacak işçile rin,işe alınırken gene l sağlık muayene le ri
yapılacak ve öze llik le sinir, kan ve kan yapıcı sistem i ince lene cek, sinir ve kan hastalıkları
ile ilgili bozuk luk ları görülenle r, bu işle re alınmayacaklardır.
9) Tabii ve ya suni radyoak tif ve radyoinizan madde le r ve ya diğe r korpüsküle r
emanasyon kaynak ları ile çalışan işçile rin, pe riyodik olarak gene l sağlık m uaye nele ri
yapılacak ve öze llik le sinir ve kan hastalık ları ile ilgili bozukluklarıgörülenle r, çalıştık ları
işle rden ayrılacak lar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
ALTINCI BÖLÜM
Kullanılan Ham Madde le rde n ve ya İşye rinin Öze lliğinden O rtaya Çıkabile cek
Bulaşıcı Meslek Hastalık larına Karşı Alınacak Öze l Tedbirle r
Madde 84 – Kullanılan hammaddele rden veya işye rinin öze lliğinden
ortayaçıkabile cek bulaşıcı meslek hastalık larına sebep olan işle rde çalışanların maruz
bulundukları tehlike ve zararlara karşı,bu Tüzüğün diğe r madde le rinde be lirtilen hususlarla
birlik te alınacak öze l koruyucu tedbirle r,bu bölümde göste rilmiştir.
Madde 85 – Şarbon hastalığına karşı aşağıdak i te dbirle r alınacak tır:
1) Şarbon hastalığını bulaştırabile cek olan de ri, yün, k ıl ve benze ri hayvansal
madde le r ile paçavralar, uygun usulle rle temizle nip ste rlize edile cek , yıkanıp
kurutulacak tır. Bu madde le r,dağınık bir halde bulundurulmayarak depolarda saklanacak,
de nkle rin açılması ve ilk ayırma ve se çme işlemi, burularda yapılacak tır.
2) Bu gibi işye rle rinde, toz ve atıklar, aşağıdan çekmeli bir aspirasyon sistem i ile
toplanarak yokedile cek ve ya antiseptik madde le rle ıslatıldık tansonra yak ılacaktır. De polar
sık sık yıkanacak, deze nfek te ve badana edile cek tir.
3) İşçile rin e l, ağız ve bede n tem izliğine dikkat e dile cek , kendile rine, ge reğine
göre iş elbise si, başlık , lastik eldiven ve maske le r gibi, uygun k işise l korunma araçları
ve rile cek tir.
4) Ek zemalı, furonk üllü, bronşitli k imse le r, bu gibi işle rde çalıştırılmayacaklardır.
Madde 86 – Te tanos hastalığına karşı aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
Te tanos tehlikesi olan işle rde çalışan bütün işçile re, antite tanik aşı yapılacak ,
parçalanmış, ezik ve toprak la bulaşmış yaralanmalarda, se rum antite tanik tatbik olunacak,
eğe r işçi e vve lce aşılanmış ise, rape l olarak, anatoksin yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
29 / 109
Madde 87 – Le ptospiroz hastalığına karşı aşağıdak i tedbirle r alınacak tır:
1) Leptospiroz (İk te ro hemora jik ) hastalığının yayılmasını önlemek için, farele rle
savaşılacak tır.
2) Bulaşma ihtimali olan ye rle rde , çıplak ayak la dolaşmak yasak lanacak , m ümkün
olan halle rde , toprak asitleştirile cek tir.
Madde 88 – Brüselloz hastalığına karşı brüselloz bulaşması ihtimali olan işle rde
çalışan işçile r aşılanacak tır.
Madde 89 – Ank ilostom yaz hastalığına karşı aşağıdaki tedbirle r alınacak tır:
1) Ank ilostom yaz hastalığına karşı madencilik, taşcılık , tuğla ve k irem itçilik ve
tünel kazması gibi işle rde, taban kuru bulundurulacak , ge rek irse ye rle re tuzse rpile cek,
gale rile rde yete rli vantilasyon ile havanın se rince olması sağlanacak tır.
2) Bu gibi işle rde çalışanların, vücut temizliğine ve yemekle rden öncee lle rini iyice
yıkayıp, tırnak larının fırçalanmalarına önem ve rilecek tir İşye rle rinde , işçile rin çalışırken ve
işin bitim inde elle rini yıkanmaları için ye te rikadar % 5 lik tuzlu su kapları
3) Helalar ve diğe r enfeksiyon kaynağı ye rle r k ire ç kaymağı ile dezenfek te
edile cek, işçile rin dışkıları zaman zaman muayene edile rek parazit yumurtaları aranacak
ve hastalığın çıkması halinde, diğe r işçile r de taranacaktır.
Madde 90 – Ak ciğe r tübe rk ülozonon bulaşması ihtimali olan iş ye rle rinde
hastalığın yayılmasını önleye cek hijye nik , tıbbi ve teknik koruyucu te dbirle r alınacak tır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
İşye rle rinde İşkazalarına Karşı,Alınacak Tıbbi Tedbirle r ve
Bulundurulması Zorunlu O lan İlk Yardım ve Tedavi Levazımı ile Sıhhi Tesisat.
İşye rle rinde
Madde 91 – Sürek li olarak en az 50 işçi çalıştırılan işye rle rinde Sosyal Sigortalar
Kurumunca sağlanan tedavi hizme tle ri dışında kalan işçile rin sağlık durum larının
de netlenmesi, ilk yardım , acil te davi ve diğe r koruyucu sağlık hizmetle rini düze nlemek
üze re, işve ren, Umumi Hıfzıssıha Kanununun 180 inci ve Sosyal Sigortalar Kanununun 114
üncü madde le ri ge reğince işye rindek i işçi sayısına ve iştek i te hlikenin büyük lüğüne göre,
bir ya da daha fazla hek im sağlayacaktır. Bu hek imle rin çalışma koşulları ile göre vle rini
nasıl yürüte cek le rini ayrıntılı şekilde göste ren bir yöne tme lik tüzüğünün yürürlüğe girdiği
tarihte n itibaren 6 ay içinde çıkarılır.
Madde 92 – İşve renle r, işin niteliğine , özelliğine , çeşidine ve çalıştırdıkları işçi
sayısına ve hek im ve sağlık tesisle ri ile olan ilişk ile rine göre , zamanında ge rekli tedbirle ri
almak amacıyla aşağıda be lirtilen sağlık tesisle ri ile ilk yardım ve tedavi le vazımını,
işye rle rinde bulundurmak la yüküm lüdürle r.
Bu te sisle r ve le vazım; kişisel ilk yardım pake tle rini, ilk yardım k utularını ve ya
çantalarını ve ya dolaplarını, ilk yardım ve ilk müdahele odalarını ve ya ilk yardım
istasyonlarını kapsar.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
30 / 109
Madde 93 – Kişise l ilk yardım pake tle ri; kazaya uğrayanın ilk yardım cı ge lince ye
ve ya bir sağlık te sisine gönde rilince ye kadar, kendi kendine ge rek li pansumanı yapacak
ve ya ağrısını gide re cek nite likte malzeme ve ilaçlarla donatılacak tır.
Kişisel ilk yardım pake tle ri, maden, tüne l, ye raltı karayolları ve demiryolları
işçile ri gibi kaza ihtimali çok olan, dağınık ve münfe rit çalışmayı ge rek tire n işye rle rindeki
işçile re ve rile cek tir.
Bu paketle r, küçük ve kullanışlı malzeme ve ilaçları dış e tk ile re karşı koruyacak
plastik ve ya madeni ambala jlı olacak tır.
Kişisel ilk yardım pake ti, çalışmayı önleme ye cek ve düşme ye cek şekilde , iş
e lbisesi ce bine konacak ve ya uygun bir ye rine bağlanacak tır.
Kişisel ilk yardım pake tinin, ge rek tiğinde nasıl ve ne şek ilde k ullanılacağı, ilgilile re
öğretile cek , buna ait yazılı bir yöne rge pake t içine konacak tır.
Kişisel ilk yardım pake tinin içinde , aşağıda yazılı ilaç ve malzeme bulunacak tır:
- Kullanma yöne rgesi,
- Pamuk (Küçük pake t),
- Gazlı bez (Ste ril),
- Sargı bezi,
- Yapıştırıcı band (Ste ril),
- Analjezik hap,
- Tendürdiyot (1 ve ya 2 ampul),
- Sülfam itli toz.
Madde 94 – Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan az işçi çalıştıran
işye rle rinde , içinde aşağıda yazılı ilk yardım le vazım ı bulunan 1 numaralı ilaç kutusu ve ya
çantası bulundurulacak tır:
- 1 ade t ilk yardım broşürü,
- 25 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılm ış te ntürdiyot (Cam kapak lı renk li
şişede ),
- 15 gram amonyak (Cam kapak lı şişede ),
- 100 gram alkol (%98 lik tuvale t ispirtosu),
- 2 pake t 25 e r gramlık idrofil pamuk (Ste ril),
- 2 pake t gaz idrofil (Ste ril),
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
31 / 109
- 3 ade t muhtelif büyük lük te sargı be zi,
- 3 ade t üçgen sargı,
- 1 ade t makas,
- 1 ade t pens,
- 6 ade t çe nge lli iğne ,
- 1 kutu yapıştırıcı flanste r,
- 1 ade t k üçük küve t,
- 1 tüp aspirin,
Madde 95 – Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan fazla ve 50 de n az işçi
çalıştıran işye rle ri ile mekanik cihazlarla 10 dan az işçi çalıştırılan işye rle rinde , içinde
aşağıda yazılı ilk yardım le vazımı bulunan 2 numaralı ilk yardım çantası ve ya dolabı
bulundurulacak tır:
- Parmak yaralanmaları için, ste rilize edilmiş küçük sargı be zi 6 ade t,
- 3 ade tten az olmamak şartıyla ye te ri kadar, orta boy sargı bezi (El veayak lar
için),
- Ye te ri kadar vaze lin borike ,
- Tentürdiyot ve ya % 1 lik viole t de ge ntie ns sulu solüsyonu,
- 1 şişe amonyak (Cam kapaklı şişede),
- 1 tüp aspirin,
- 2 tüp yanık pomadı,
- 5 pake t 25 gramlık idrofil pamuk,
- 5 pake t gaz idrofil,
- 1 ade t makas,
- 2 ade t pens,
- 20 ade t çenge lli iğne ,
- 1. k utu flaste r,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
32 / 109
- 1 ade t e njek tör, (5 cc. made ni kutu içinde ),
- 12 ade t enjek tör iğne si,
- teinture de belladon 25 gram (Cam şişede ),
- 2 ade t k üve t,
- 6 ade t ampul huile camphree ,
- 1 ade t lastik bant,
- 2 ampul antispasmotik ve analjezik,
- Te tanoz se rumu,
Madde 96 - Mekanik cihazlarla 10 dan fazla ve 50 den az işçi çalıştıran iş-ye rle ri
ile yapılan işin nite liği bak ımından,kaza ve zehirle nme tehlike si bulu-nan
işye rle rinde ,içinde aşağıda yazılı ilk yardım le vazımı bulunan 3 numaralıilk yardım dolabı
ile bir sedye ve bir battaniye bulundurulacak tır.
- 1 ade t suni te neffüs cihazı,
- 4 ade t ate l,
- 1 ade t foşe r tüpü,
- 5 ade t muhtelif büyük lük te sargı be zi,
- 2 ade t makas,
- 2 ade t pens,
- 2 ade t pens (Ağız için),
- 2 ade t emaye k üvet,
- 2 ampul morfin ve ya dolantin,
- 5 ade t ampulıkafein,
- 5 ade t ampul e te r,
- 5 ade t ampul huile camphree ,
- 1 ade t 5 Cm3. lük enjeksiyon şırıngası (20 tane paslanmaz iğne ),
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
33 / 109
- 5 ade t e rgotin,
- 50 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılm ış te ntürdiyot (Cam kapak lı bir şişe
içinde ),
- 15 gram amonyak (Cam kapak lı bir şişe içinde),
- 450 gram oksije nli su,
- 10 pake t 25 e r gram lık idrofil pamuk,
- 2 düzine çengelli iğne,
- 1 kutu flaste r (Yapıştırıcı yakı),
- 5 ade t ampul adre nalin,
- 5 ade t ampul apomophin,
- 2 şişe te tanos se rumu (10 ar Cm3. lük ),
- 2 tüp yanık me rhem i,
- 250 gram toz halinde tebeşir (Karbonat dotşo) cam kavanozda (Asit yanık ları
için),
- 1 tüp vaze lin,
- 1 ade t nike l mahfazalı k üçük model ustunç takım ı,
- 1 ade t ste rlizatör (Te rcihan e lek trikli),
- Agraf ve agraf pe nsi,
- Sülfam it tozu,
- Antibiyotik li göz me rhemi,
Madde 97 – 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işye rle rinde , içinde aşağıda yazılı ilk
yardım le vazım ı bulunan 4 numaralı ilk yardım dolabı ile ye te ri kadar sedye ve battaniye
bulundurulacak tır:
- 1 tansiyon ale ti,
- 1 ade t suni te neffüs cihazı,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
34 / 109
- 1 ade t foşe r tüpü,
- 2 ade t nelaton sondası,
- 6 ade t ate l,
- 100 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılm ış tentürdiyot (Cam kapaklıre nkli bir
şişe içinde),
- 25 gram amonyak (Cam kapak lı bir şişe içinde),
- 1000 gram saf alkol,
- 900 gram oksije nli su,
- 15 pake t idrofil pamuk (25,50 ve 100 gramlık 5 e r pake t),
- 10 ade t muhte lif büyük lük te sargı bezi,
- 10 ade t üçge n sargı,
- 2 düzine çengelli iğne,
- 2 kutu flaste r (Yapıştırıcı yakı),
- 1 ade t makas,
- 2 ade t ağız açacak pens,
- 3 ade t k üve t ve ya çukur tabak,
- 1 ade t 2 Cm 3 lük enjeksiyon şırıngası (20 tane paslanmaz iğne ile)
- 1 ade t 10 Cm3 lük enjeksiyon şırıngası (20 tane paslanmaz iğne ile),
- 1 ade t e lek trikli ste rilizatör,
- 10 ade t ampul kafein,
- 5 ade t ampul morfin,
- 10 ade t ampul e rgotin,
- 10 ade t ampul e te r,
- 10 ade t ampul adrenalin,
- 5 ade t ampul apomorphine,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
35 / 109
- 4 şişe te tanos se rumu (10 ar Cm3. lük se rül şek linde ),
- 2 şe r tüp antibiyotik yara ve göz merhem i,
- 250 gram toz halinde tebeşir (Karbonat dö şo ) cam kavanozda (Asit yanık-ları
için),
- 250 gram ase tik asit (Kale vi yanık lar için),
- 500 gram toz halinde sönmüş k ire ç (Madeni bir kutu içinde),
- 1 ade t nike l mahfazalı k üçük model ustunç takım ı.
Madde 98 – 93, 94, 95, 96, 97 nci madde le rde yazılı ilaç ve malzeme,
kullanıldık ça tamamlanacak ve he r zaman eksik siz bir şek ilde bulundurulması
sağlanacak tır.
İlaç k utusuna ve ya çantasına ve ya dolaplarına, işin ve ya işye rinin özelliğine göre ,
işye ri hekim i tarafından lüzum göste rile n ilaç ve malzeme de ek lene cek tir.
Madde 99 – İlaç kutuları ve ya çantaları veya dolapları, toz ve toprak girme ye cek
şek ilde yapılmış olacak ve he rhangi bir karışık lığa me ydan ve rmemek üze re , işle ri
bölünmüş ve he r ilacın ism i,k utu ve ya şişesinin üzerine, okunak lı olarak yazılm ış
bulunacak tır. İlaç kutuları veya çantaları ve ya dolaplarının üze rle rine, içinde bulunan
ilaçlar ve malzeme le re göre , kaç numaralı sıhhi yardım kutusu,çantası ve ya dolabı olduğu
yazılacak ve kapak larının iç tarafına da, içinde bulunan ilaç ve malzemenin bir liste si
yapıştırılacak ve be yaza boyanarak üze rinekırm ızı ay işare ti konacak ve işye rinin uygun bir
ye rinde bulundurulacak tır.
Bu k utu, çanta ve dolapların, k ilitli durması sağlanacak ve anahtarları, sağlık işle ri
görevlisine , bulunmadığı halle rde, işye rindek i ilk yardım kursu görmüşbirisine ve rile cek ve
bunlar,bu işden sorum lu bulunacak tır.
İşye rinde birden fazla postalarla çalışıldığı halle rde , he r postada bu göre vi
yapacak ların,anahtarı birbirle rine de vre tme le ri sağlanacak ve işve ren ve ya işve re n
vek ilinde de bir ye dek anahtar bulunacaktır.
Madde 100 – Hastanesi olmayan ve ya şe hir ve kasabalar dışındak i ye rle rde
kurulmuş ve sürekli olarak en az 50 ve en çok 100 işçi çalıştırılan işye rle rinde,Umumi
Hıfzıssıhha Kanununun 180 inci maddesi ge reğince hazırlanması ge reke n ilk yardım
odasında,hasta odasında ve ya ulaşım güçlüğübulunup da en az 10 işçi çalıştıran maden
ocak ları ve ya kaza ve tehlike ihtimali çok olan işye rle rinde ,işin ve işye rinin niteliğine ve
öze lliğine göre 3 numaralı ilk yardım dolabındaki malzemele rle birlik te ,aşağıdak i tıbbi ale t
ve malzeme le rde bulundurulacaktır:
- 1 ade t tansiyon ölçme ale ti,
- 1 ade t üstü iyice temizlene bilen masa,
- 1 ade t muaye ne masası,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
36 / 109
- 3 ade t se dye,
- 1 ade t dil çekme pensi,
- 1 ade t transfüzyon cihazı,
- 1 ade t cam irrıgatör,
- 2 ade t böbrek şeklinde küve t (Emaye ),
- 1 ade t büyük küve yt (Emaye),
- 2 ade t su ve ale t kaynatmak için metal veya emaye kap,
- 10 ade t üçge n sargı,
- 1 m2 ce rrahi muşamba,
- % 5 lik dekströz (ye te ri kadar),
- Se rum fizyolojik (ye te ri kadar),
- Hipe rtönik se rum (ye te ri kadar),
- 5 çift ce rrahi e ldive n,
- Kırık lar için çeşitli büyük lük te ve ye te ri kadar me tal ve ya tahta ale tle r,
- 2 ade t battaniye ,
- 1 ade t karyola ve yatak tak ım ı,
Madde 101 – Hastanesi olmayan ve ya şe hir ve kasabalar dışındak i ye rle rde
kurulmuş ve sürekli olarak 100 den fazla ve 500 den az işçi çalıştırılan işye rle rinde , umumi
Hıfzıssıhha Kanununun 180 inci maddesi ge reğince hazırlanması ge reke n re virde (İlk
müdahale odası) işin ve işye rinin nite liğine ve özelliğine göre ilk yardım odasındak i (hasta
odası) malzemele rle birlikte , aşağıdak i tıbbi ale t ve malzemele r de bulundurulacak tır:
- 50 gram toz halinde iyodoform ,
- 10 gram toz halinde rivanol,
- 25 gram süblime pastile ,
- Me vzii anestezi için ge rek li le vazım,
- 1 ade t 20 Cm3. enjek siyon şırıngası (20 ade t iğne ile)
- 1 ade t tansiyon ale ti,
- 1 ade t ste teskop,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
37 / 109
- 6 ade t çe şitli numarada madeni sonda,
- 6 ade t çe şitli numarada lastik sorda,
- 3 tüp çeşitli numarada katküt,
- 3 tüp çeşitli numarada ipek iplik ,yete ri kadar sütür iğnesi,
- 1 ade t nisai trus tak ımı (İşye rinde kadın işçi varsa),
- 1 ade t oksijen ve rme cihazı,
- nikel mahfaza içinde küçük ce rrahi ale t takım ı,
- 1 ade t ame liye t masası (Basit ameliyatlar için),
- 1 ade t cam lı ale t dolabı,
- Ye te ri kadar se dye ile 100 kişiye 1 yatak hesabıyla 2 şe r battaniye sibulunan
karyola ve yatak tak ımı,
Madde 102 – Hastanesi olmayan ve ya şe hir ve kasabalar dışındak i
ye rle rdek urulmuş ve sürekli olarak 500 ve ya daha fazla işçi çalıştırılan işye rle rinde , bir ilk
yardım istasyonu yapılacaktır.Bu istasyonda, işin ve işye rinin nite liğine ve öze lliğine göre 4
numaralı ilk yardım dolabında bulunan malzeme ile birlik te , aşağıda yazılı tıbbi ale t ve
malzemele r de bulundurulacaktır:
- 50 gram toz halinde iyodoform ,
- 100 gram toz halinde rivanol,
- 25 gram süblime pastile ,
- mevzii anestesi için ge rek li le vazım,
- Ye te ri kadar se dye ile (100) kişiye (I) yatak hesabıyla
- 2 şe r battaniyesi bulunan karyola ve yatak tak ımı,
- Nike l mahfaza içinde küçük ce rrahi ale t takım ı,
- 3 tüp çeşitli numarada katkut,
- 3 tüp çeşitli numarada ipek iplik , ye te ri kadar sütür iğnesi,
- 6 ade t çe şitli numarada lastik sonda,
- 6 ade t çe şitli numarada madeni sonda,
- 1 ade t ste teskop,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
38 / 109
- 1 ade t 20 Cm3 lük enjeksiyon şırıngası (20 ade t iğne ile),
- 1 ade t tansiyon ölçme ale ti,
- 1 ade t nisai trus tak ımı (işye rinde kadın işçi varsa),
- 1 ade t göz ve kulak için küçük trus tak ımı,
- 1 ade t oksijen ve rme cihazı,
- 1 ade t ame liyat masası (basit ame liyatlar için),
- 1 ade t cam lı ale t dolabı,
- 1 ade t muayene masası,
Madde 103 – İşye rle rindek i ilk yardım odalariyle ilk mücade le odaları ve
ilk yardım istasyonları, bol ışık lı ve kolayca havalandırılıp ısıtılır, tem izlenir ve yıkanır
şek ilde yapılmış olacak ,içle rinde akar sıcak su he la ve yıkanma ye rle ri bulunacak tır. Akar
sıcak su sağlanamayan ye rle rde , su ısıtmak için ge rek li tedbirle r alınmış olacak tır.
Yatak ların bulunduğu oda ile muayene ve müdahale odaları, ye te ri kadar geniş
ve birbirinden uygun şekilde ayrılmış olacak ve buralarda, acil durum lar için, yedek
aydınlatma tesisle ri bulundurulacaktır.
Madde 104 – İşye rle rinde , ilk yardım odaları ile ilk müdahaleodaları, ilk yardım
istasyonları ve diğe r ilgili kısım lar, kolaylık la bulunmaları için uygun şekilde işare tlene cek
ve görünen ye rle re okunaklı yazılar yazılacak tır.
Madde 105 – Sürek li olarak 50 de n fazla işçi çalıştıran işye rlerinde hastalanan
ve ya işkazasına uğram ış işçile rin, işye rine en yakın sağlık tesisle rine taşınmaları için
ge rek li araç ve ge re çle r bulundurulacak tır.
Madde 106 – İlk yardım odaları, ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları
ve ilk yardım istasyonlarının bak ım, temizlik ve ale t muhafazaları için, bir hemşire ve ya
sağlık memuru göre vle ndirile cek, bunların sağlanamadığı halle rde , bu göre vle ri yapacak ilk
yardım k ursu görm üş ye te rli bir e leman bulundurulacak tır.
Madde 107 – Ağır ve tehlikeli işle rin yapıldığı işye rle rinde, bir sağlık memuru
ve ya hemşireden başka ilk yardım ve kurtarma kursu görmüş en az bir k işide
Madde 108 – Ge ce ve gündüz sürek li çalışan işye rle rinde , ilk yardım odaları, ilk
müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları, ge ce leri de göre vli pe rsone li ve araç ve
ge re çle ri ile he r an kullanılır halde hazır bulundurulacak tır. İşve re n bu yönden, ge rekli
tedbirle ri almak la yükümlüdür.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
39 / 109
BEŞİNCİ KISIM
İşye rle rinde İşkazalarını Önlemek
Bulundurulması Ge reken Araçlar
Üze re
Alınacak
Güvenlik
Tedbirle ri
ve
BİRİNCİ BÖ LÜM
İşye rle rinde Yangına Karşı Alınacak Güve nlik Tedbirle ri
Madde 109 – Ani yangın veya patlama tehlikesi arzeden ameliye ler; işçiyi
tehlikede bırakmayacak şek ilde düzenlenm iş tesisle rin bulunduğu ayrı binalarda ve ya
ateşe dayanıklı duvarlarla ayrılm ış bölümle rde yapılacak tır.
Madde 110 – İşçile rin, işye rinin he rhangi bir k ısmında, ateş ve dumana karşı
korunmuş bir me rdive n boşluğuna ve ya ate ş kesici bir duvarın kapısına ulaşabile cek le ri
uzaklık;
1) Çok tehlike li ye rle rde 15
2) Te hlike li ve az tehlikeli ye rle rde 30 metre yi ge çme ye cek tir.
Madde 111 – 100 den (100 dahil) az işçi çalıştırılan işye rle rinde, ge çit yollarının
ge nişliği, en az 120 santime tre olacak ve 100 den fazla işçi çalıştırılan işye rle rinde , he r
100 kişi için bu genişlik , 60 santimetre artırılacak tır.
500 den (500 dahil) fazla işçi çalıştırılan işye rle rinde , e n az 2 çıkış ye ri
Madde 112 – Me rdiven boşluk ları ile imdat çık ış yollarının he r ik i tarafında,
kolaylık la açılan ve kendiliğinde n kapanabile n ateş kesici yanmaz kapılar bulunacaktır.
Madde 113 – Ç ık ış kapıları, menteşe li olacak ve dışarıya açılacaktır. Bu kapıların
kullanılmasında sakınca görüldüğü halle rde, yatay sürgülü kapılar kullanılacak tır. Ç ık ış
kapılarının arasındak i uzak lık 5 metreden fazla ve kapı genişlikle ri de 120 santime trede n
az olmayacak tır. Ç ık ış kapıları kolayca görüle cek şekilde işare tlene cek ve bu kapıların
önünde ve civarında çık ış ve ya bun-ların görülmesini güçleştire cek hiç bir e nge l
bulundurulmayacak tır.
Madde 114 – İşye rle rinde çalışma saatle ri içinde hiç bir giriş ve çık ış ka-pısı
k ilitli ve ya bağlı bulundurulmayacaktır.
Madde 115 – İşye rle rindek i asansör boşluk ları yanmaz malzeme ile
korunmayanasansör boşluk larında insan ve yük taşıyacak asansör tesis edilme ye cek tir.
Madde 116 – Yangın te hlikesine karşı e tk ili ve ye te rli söndürme malzemesiile bu
malzemenin k ullanılmasını öğrenmiş pe rsone l ve ya ekiple r, çalışma süresince işye rle rinde
hazır bulundurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
40 / 109
Madde 117 – İşye rle rinde yangının söndürülebilmesi için yete rli mik tar
vebasınçta su bulundurulacak tır.
Ge nel şebekede n basınçlı su sağlanamadığı halle rde , ye te rli suyu ve re cek de polar
ve ya havuzlar yapılacak ve bunlardan ve ya akarsulardan suyu çeke cek motorlu pompa ve
boru te sisatı yapılm ış olacak ve ya seyyar motopomplar bulundurulacak tır.
Madde 118 – İşye rle rinde suyu çeke cek motorlu pompa ve boru tesisatı ile
motopomplar he r an iyi işle r halde bulundurulacak tır.
Motopomplar en az 6 ayda bir de fa kontrol edile cek ve kontrol tarihle ri
motopompun üze rine yazılacak tır. Motopomplarla günde bir de fa, beş dak ika su ile işle tme
de neyi yapılacaktır.
Madde 119 – İşye rle rindek i yangın muslukları, kolay e rişilir uygun ye rle rde tesis
edile cek ve soğuk havalarda suyun donmasını önlemek için, tesisat ge rekli şek ilde
korunacak tır.
Yangın musluk ları, sık sık açılıp ak ıtılarak borularda ve tesisle rde tortuların
birikmesi önlene cektir.
Madde 120 – İşye rle rinin uygun ye rle rinde ye te rli mik tarda yangın hortumu
bulundurulacak , yangın hortum ları, yangın musluk ları, ve diğe r yangın söndürme
te rtibatının bağlantıları (rekor ve vanaları) mahalli itfaiye normlarına uygun olacak tır.
Lastik olmayan hortumlar, he r kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol
edile cek tir. Lastik li hortum lar e n ge ç üç ayda bir kontrol e dile cek tir.
Yırtık, de lik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.
Madde 121 – Alüm inyum ve ya magnezyum tozlarının yanması halinde,
karpitinde polandığı ve ya suyun teması ile yanıcı veya ze hirli gazlar çıkması
muhteme lye rle r ile ge rilim altındak i e lek trik tesisle rinin bulunduğu ye rle rde çıkan
yangınlarda hiç bir sure tle su kullanılmayacak tır.
Yağ, akaryak ıt, boya ve ya organik tozlar gibi parlayıcı madde le rin yangınlarında
ve alçak ge rilim elek trik tesisle rindek i yangınlarda su kullanılm ıyacak, ancak gaye t ince su
se rpintisi ve ya su sisi ile yangın savunması yapılacaktır.
Yangında suyun kullanılmayacağı ye rle r ile bunların girişle rine ve işye rigiriş kapısı
üze rine ge rekli uyarma le vhaları konulacak tır.
Madde 122 – Su sisi püskürtme tesisi vanaları, daima açık tutulacak ve
buvanalar ge rek tiğinde ancak sorum lusunun izni ile kapatılabile cek tir.
Püsk ürtmenin e tk ili bir şekilde yayılmasını sağlamak için, he r püskürtücükafa
altında en az 60 santimetre lik bir boşluk bırak ılacak tır.
Madde 123 – İşye rle rinde yangın başlangıçlarında kullanılmak üze re , otomatik
püskürtücüle r bulunan ye rle r de dahil, se yyar yangın söndürme cihazları
bulundurulacak tır. Bu cihazlar, işye rinde çıkabile cek yangınların çeşidine ve yapılan işin
öze lliği ile işye rle rindek i maddele rin cinsine e tk ili nitelik te olacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
41 / 109
Yangın söndürme cihazları, görünür ve e rişilir ye rle re konulacak ve önle rinde
engel bulundurulmayacak tır.
Madde 124 – Parlayıcı sıvılar, yağlar ve ya boyalardan doğacak yangınlardasu
kullanılmayacak , su ye rine, içinde köpük , karbon tetraklörür, karbon dioksitve bikarbonat
tozu ve ya diğe r benze ri e tkili madde le r bulunan yangın söndürme cihazları kullanılacak tır.
Madde 125 – Ge rilim altındaki e lektrik tesis ve cihazlarında çıkan yangınlarda,
karbon diok sitli, bikorbonat tozlu ve ya benze ri etk ili diğe r tiple rde yangın söndürme
cihazları, ge rilim değe ri ve tesis ile söndürme cihazları arasındak i uzak lıklara ait aşağıdaki
hususlar gözönünde bulundurularak kullanılacaktır.
15 k v. a kadar ge rilim li tesisle rde
: 1 me tre ,
15-35 k v. a kadar ge rilim li tesisle rde
: 2 me tre ,
35 k v. dan yukarı ge rilim li tesisle rde
: 3 me tre ,
Madde 126 – Magnezyum ve ya alüm inyum toz ve talaşlarının bulunduğu
ye rle rde çıkabile cek yangınlara karşı, sulu, karbon dioksitli ve köpük lü bütün
söndürücüle rin kullanılması yasak tır. Bu çeşit yangınların, çembe rlenmek sure tiyle e tkili
şek ilde te cridini sağlamak için, işye rle rinde ye te ri kadar kuru ve ince kum ve ya mıcır gibi
yanmaz madde le r bulundurulacak tır.
Madde 127 – 124, 125, 126 ncı madde le rde sözü edilenle rin dışındak i
madde le rin yangınlarına karşı; söndürme araçları olarak, su veya kum dolu kovalar ve
sodyum bikarbonat tozlu, karbon dioksitli, köpük lü, asitli ve ya benze ri tiple rde seyyar
yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır.
Madde 128 – Se yyar yangın söndürme cihazları, en az 6 ayda bir defa
kontrole dile cek ve kontrol tarihle ri, cihazlar üze rine yazılacak tır.
Köpük lü tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangın söndürme cihazları, e n azsenede
bir defa tamamen boşaltılıp ye niden doldurulacaktır.
Karbon dioksitli, bikorbanot tozlu, karbon te traklörürlü ve benze ri kim yasal
madde li yangın söndürme cihazları, k ullanılıştan sonra de rhal yenide n doldurulacak tır.
Madde 129 – Yangına karşı savunma ile göre vli pe rsonel, işye rinin yangın
durumuna ve k ullanacakları yangın söndürme cihazlarının öze llik le rine ve bu cihazların
içindek i k im yasal madde le rin doğuracak ları te hlike le re karşı eğitile cekle rdir.
Madde 130 – İşye rle rinde ye te ri kadar, otomatik çalışan ve ya e l ile
harekete ttirilen alarm te rtibatı bulundurulacak tır.
O tomatik alarm te rtibatının düğme le ri, iyi görülebilir ve e rişilebilir bir ye re ve
öze llikle imdat çıkış yolları üze rine konulacak tır.
Yangın alarm se sle ri, işye rinde bulunabile cek diğe r bütün se sli cihazve ya
te rtibattan ayrı bir pe rdede ve işye rinin he r tarafından kolayca duyulabile cek güçte
olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
42 / 109
Yangın ve alarm tesisle ri işye rinin aydınlatma ve k uvve t şebekesinden ayrı bir
kaynak tan beslene cek tir.
Madde 131 – İşye rle rinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemele ri yapılacak, bu
de nemele r, ye tk ili ve te crübe li bir şef, işye ri bek çile ri ve yete ri kadar yardım cılardan
kurulu bir ek ibin göze timi altında yapılacak ve işye ri yangın planına uygun olarak
te rtiplene cek tir.
Madde 132 – Ö ze l itfaiye teşk ilatı bulunan işye rle rinde, en az ayda bir de fa
yangın savunma ve söndürme de nemele ri, öze llikle bek lenmedik anlarda ve ge rçek yangın
şartlarına en uygun bir şek ilde yapılacak ve bu sırada ge rekli savunma te çhizat ve te rtibatı
da kullanılacaktır.
Madde 133 – Ö ze l itfaiye teşk ilatı bulunmayan işye rle rinde , bek çile r ile
çalışanlar arasından ye te ri kadar yardım cılar se çile rek bir yangın söndürme ek ibi kurulacak
ve bu ek ip pe rsone line, yangın halinde yapacak ları göre vle r göste-rile cek ve yangına karşı
savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihazve ale tle rinin, hangi çeşit yangına
karşı kullanılacağı da öğre tile cek tir.
Madde 134 – İşve renle r, yeni aldık ları işçile re , bir yangın te hlikesi halinde
kullanılacak cihaz ve ale tle rin ye rle rini ve imdat çıkış yollarını göste re cek le rdir.
Madde 135 – İşye rle rindek i kömür stok ları, eni 3. boyu 6 ve yüksekliği 3
me tre yi aşmayan yığınlar halinde olacak tır. Uzun süre bek le tile cek kömür yığınlarının üstü
güneş ve yağmura kapalı olacak , e n ge niş kesitle ri hak im rüzgara çe vrile cek tir. Hava
ce re yanını çoğaltmak için, yığınların içine de lik li borular(filtre le r) konulacak ve yığınlara
hariçte n he rhangi bir ısı ge lmemesi için, ge rek li tedbir alınmış olacak tır.
Madde 136 – İşye rinde 65°C de n daha sıcak bulunan toz halindeki
kömürle r,soğutulmadan silo ve de polara konulmayacaktır.
Bu silo ve depolar, yanmaz maddeden yapılm ış olacak ve ocak, fırın, buharborusu
ve benze ri ısı ve rici kaynak lardan uzak bulundurulacaktır.
Madde 137 – Talaş, saman ve ya benze ri parlayıcı malzemenin 1 tondan fazlası,
ayrı kagir binalarda ve ya işye ri dahilinde tavan, taban, duvar ve kapıları yanmaz
maddede n yapılmış ye rle rde depolanacaktır.
Buraların pence re ve kapılarına, cam ve güne ş ışığını doğrudan doğruya ge çirebilen şeffaf malzeme konmayacak tır.
1 tondan daha az mik tarda bulundurulması ge rek tiği halle rde , bu malzeme,
madeni kapakları kendiliğinden kapanan, ayaklı sandık lar içinde bulundurulacak tır.
Madde 138 – Patlayıcı, parlayıcı ve ya kolay yanıcı madde le rin bulunduğu ve ya
işlendiği ye rle rde, sigara içilmesi, k ibrit ve ya çakmak taşınması ve yakılması ve he r türlü
ale v ve ya k ıvılcım yaratabile cek madde le rin bulundurulması yasak tır. Bu husus,
işye rle rinin ge rek li ye rle rinde uyarma le vhaları ile be lirtile cek tir.
Madde 139 – İşye rle rindek i parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benze ri atıklar,
toplattırılacak, işye rinde ve ya işye rinde n uzaklaştırılarak zararsız hale ge tirile cek ve ya yok
edile cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
43 / 109
Madde 140 – Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benze ri atık lar, açık havada yak ılarak
yok e dilirken ge rek li tedbirle r alınacak ve yakma işi, bina veya malzemeden e n az 15
me tre uzak ta yapılacak ve kolay parlayıcı atık lar, usulüne uygun ve ayrı olarak yok
edile cek tir.
Madde 141 – İşye rle rindek i kül, cüruf ve kurum yığınları, çuk urlara ve ya
binalardan e n az 15 me tre uzak lıkta bir ye re konulacak tır. Bu çukurlar ve ye rle r tamamen
dolmadan, bunlar işye rinde n uzaklaştırılacak tır.
İKİNCİ BÖ LÜM
İşye rle rindeki Mak inalarda ve Te zgahlarda Alınacak Güve nlik Tedbirle ri
Madde 142 – Tahrik mak inalarının bütün hareke tli kısım ları ile transmisyon
te rtibatı ve bütün tezgah ve makinaların te hlike li olan kısım ları, uygun şekilde korunmuş
olacak tır.
Madde 143 – Transm isyon te rtibatı ile tezgah ve makinalara ait koruyucuların,
emniye t te çhizat ve te rtibatının çıkarılması ve ya işe yaramaz hale ge tirilmesi yasak tır. Bu
koruyucular, ancak kontrol, ayar, bakım ve onarım sırasında kaldırılacak ve işin bitim inde
de rhal ye rine takılacak tır.
Madde 144 – Bir te zgah ve ya mak inada, arıza ve ya bunların koruyucusunda
birkusur ve ye te rsizlik görüldüğü halle rde , makina ve tezgah de rhal durdurulacak ve
ilgilile re habe r ve rile cek ve arızası olduğu ve ya kusurlu koruyucusu bulunduğu te spit edilen
tezgah ve ya makinada, he rhangi bir k imsenin çalışmasını önle ye cek tedbirle r alınacak ve
durum , bunların üze rine bir le vha asılarak belirtile cek tir.
Madde 145 – Tahrik mak inalarının volanları, ge rek tiğinde k rank m ili ve piston
kolları uygun şekilde korunmuş olacak ve bu makinalara e lle ilk hareke t ve rilmesi ge reken
halle rde , güvenlik tedbirle ri alınacak tır. Bir tehlike anındatahrik makinalarının uzaktan
durdurulması sağlanacak tır.
Madde 146 – Aşırı hız artışları nede niyle te hlike li olabilen tahrik mak inalarında,
otomatik hız sınırlayıcıları (re gülatör) ile bunların bozulması halinde, otomatik olarak
makinayı durduracak te rtibat bulunacak tır.
Toplu regülatörle r, ge rek li nite lik ve sağlam lık ta koruyucu içine alınacaktır.
Madde 147 – Makina ve te zgah koruyucularının hazırlanması, imali ve
kullanılmasında aşağıdaki tedbirle r alınacak tır:
1) Koruyucular, çalışmalarda he r türlü teması kese cek şek ilde te hlike li k ısmı
örtmüş olacak tır.
2) Koruyucular, işçinin ve makinanın çalışmasına, yağlama, kontrol ve onarım ına
engel olmayacak , üre timi zorlaştırm ıyacak şek ilde yapılacak ve mümkünse mak inanın
sabit bir parçasına bağlanacak tır.
Bunların hareke tli olmaları, el ile kolayca ve ya otomatik olarak çalışır bir şek ilde
yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
44 / 109
3) Koruyucular, çalışan işçile rin çarpma ve düşmele rine, taşınan malzemele -rin
darbele rine dayanacak sağlamlık ta yapılmış olacak tır.
4) Koruyucular, fazla bak ıma ihtiyaç göste rme ye cek tarzda yangın ve pasa
dayanık lı madde den yapılmış olacak tır.
5) Koruyucular, döküm , saç, boru ve ya profil demir, tel kafes, ahşap, plastik ve ya
ye rine göre uygun sağlamlık ta başka malzemeden yapılacak ve kendile ri bir te hlike
yaratmayacak tır.
Madde 148 – Tahrik mak inalarına bağlı mil, kasnak ve kayış gibi
transmisyonkısım ları, ayrı ve kapalı bir ye rde bulunduğu takdirde, transm isyon
te rtibatıtabandan 170 santime tre yüksek te ve iyi aydınlatılmış olacak , taban kuru, sağlam
ve düzgün bulunacak ve bak ım ustasının ge çtiği ye rle rde güvenlik sağlanacak ve buralara
ye tkisiz k imse le r girme ye cek tir.
Madde 149 – Ç alışılan ye rden 260 santime tre yüksek lik içinde bulunan transmisyon mille ri, mil uçları, kavramları, mile bağlı döne n k ısımlar, dişli çark lar, kayış ve
kasnak lar, zincir ve dişlile r, uygun nite lik ve sağlamlık ta birkoruyucu içine alınacak tır.
Madde 150 – Ç alışılan ye rden 260 santime trede n daha yük seklik te olan ve
altında ge çit bulunan ve ya işçi çalışan ye rle rdeki transmisyon te rtibatında; kayış genişliği
150 zincir genişliği 20 m ilime trede n fazla, kasnak ve ya dişli araları 3 metreden açık
olanların alt tarafı boydan boya ve uygun şek ilde ve genişlik te kapatılacak tır.
Madde 151 – Ç alışılan ye rden 260 santime trede n daha yük sekte olan ve
e lle yağlanan yatak ları mil üze rinde bulunan kasnak ların, çapı 15 santime tre den fazla ve
kasnağın yatağı olan mesafesi 90 santimetre den az ise , kasnağın yatak tarafı korunmuş
olacak tır.
Madde 152 – Ç atlamış ve ya ke narından parça kopm uş olan kasnak lar hiç bir
şek ilde k ullanılmayacak ve mil üze rinde olanları da çıkartılacak tır.
Parçalı ahşap kasnak lar, de vam lı nem li ye rle rde kullanılmayacak tır.
Aşırı korozyon bulunan ortamda çalışan kasnak lar, korozyona dayanık lı
malzemeden yapılacak tır.
Madde 153 – Transmisyon kayışlarının ge rgi te rtibatı, sağlam yapılmış ve kayış
kopmasında bir kazayı önle ye cek şek ilde tespit e dilm iş olacak tır.
Madde 154 – Transm isyon kayışları eksiz olacak , ek li olduğu halle rde ekye rle ri
sağlam bir şek ilde dik iş, pe rçin ve öze l raptiyele rle tespit e dilm iş bulunacak tır.
Bu kayışlar, hareke t durmadan doğrudan doğruya el ile ak tarılmayacak ve takılıp
çıkarılmayacak ve bunların re çine lenmesi, kayışın kasnak tan ayrıldığıye rden olacak ve
doğrudan doğruya el ile yapılmayacak tır.
Madde 155 – Transm isyon yatakları, paralel bir eksen üze rinde bulunacak ,
bak ımlı olacak ve hareke t e snasında yağlanmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
45 / 109
Yatakların kolay e rişilme yen, tehlike li ye rle rine yağdanlık ve gresör
konulmayacak veya bunların ağızları tehlikesiz ve kolay e rişilen bir ye re kadar
uzatılacak tır.
Hareke t halinde yağlama yapılması teknik zorunluluğu bulunan halle rde,
uzunağızlı öze l e l yağdanlık ları kullanılacak tır.
Madde 156 – Bir motor ve ya tahrik mak inasından doğrudan doğruya hareket almayan te zgah ve mak inalarda, avara kasnağı ile ve ya başka bir usulle ayrı ayrı durdurup
çalıştırma sağlanacak bir kumanda te rtibatı bulunacaktır. Bu te rtibat,işçinin kolayca
e rişebile ceği bir ye rde ve ke ndiliğinden hareke te ge çmeye cek şek ilde yapılmış olacak tır.
Madde 157 – Mak ina ve tezgahların elek trik şalte rle ri aşağıdak i öze llik ve
nite lik te olacak tır :
1) Şalte r ve kumanda düğmele ri, kendiliğinde n ve ya he rhangi bir çarpma ile
makinayı hareke t e ttirme ye cek şek il ve özellik te yapılmış olacak ve işçinin kolayca
kullanabile ceği ye rde bulunacak tır.
2) Bir işçinin bir makina ve ya tezgahın çeşitli k ısımlarında çalışması ge rek tiği
halle rde , bu te zgahın birde n fazla durdurma ve bir tane çalıştırma düğmesi bulunacak tır.
Bir tezgahın çeşitli k ısım larında birden fazla işçi çalıştığı halle rde, he rişçi için bir
çalıştırma ve bir de durdurma düğmesi bulunacak , ancak bütün çalışma düğmele rine
basılmadan makina çalışmayacak, buna karşılık, durdurma düğmele rinin birine basmak
sure tiyle makina duracak tır.
3) Bir makina ve tezgah üze rinde birden fazla e lek trik motoru bulunduğuhalle rde ,
tezgahın bütün faaliye tini durduracak bir ana şalteri ve ya bir ve yadaha fazla durdurma
düğmesi bulunacak tır.
4) Çalıştırma düğmele ri yeşil, durdurma düğme le ri k ırmızı re nkte olacak tır.
5) Bir ate lyede bulunan makine ve tezgahların ayrı ayrı durdurma te rtibatından
başka, ate lyedek i ve ya kısımdak i mak ine ve tezgahları tamamen durduracak bir ana
şalte ri ve ya başka bir te rtibatı bulunacak tır.
6) Bir ate lye ve ya k ısımda bulunan makine ve tezgahlar, bir ye rde n çalıştırıldığı
ve k umanda e dildiği ve bunların hareke tle rinin k umanda ye rinden görülemediği halle rde,
uygun habe r ve rme sistem i k urulacak , çalışmaya başlamadan önce sesle ve ışık la habe r
ve rile cek tir.
Madde 158 – He r makine ve tezgahta, talaş kaldıran, şekillendire n, eze n, de len,
kesen ve ya başka şek ilde işlem yapan k ısım ile iş alıp ve rirken tehlikeli olan ye rle r gibi
ope rasyon nok tası denilen bölgele r, he rhangi bir kazanın meydana ge lmesini önle ye cek
şek ilde korunacak ve bunun için ge rek li bütün tedbirle r alınacak tır.
Madde 159 – Ayak pedalı ile çalışan makina ve tezgahların pedalları üze rinde bir
koruyucu bulunacak tır.
Madde 160 – Makina ve te zgahlarda bulunan kapak , sürgü ve örtüle rin
bek lenme yen hareke tle ri sonucunda, ağırlık ları ile çarpma ve ezme gibi te hlike le rme ydana
ge tirmemele ri için ge rekli güvenlik tedbirle ri alınmış olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
46 / 109
Madde 161 – Döküm , dem ir ve kaynak işle rinin yapıldığı ye rle rde çalışm
aesnasında çıkan duman, gaz, koku, is, toz ve buharlar, mevzii aspirasyon te rtibatı ile
dışarı atılacak ve e rim iş made n ve ya tavlanm ış malzeme ile çalışılanye rle r, aşırı de re ce de
nem li olmayacak tır.
Madde 162 – Kapasitesi 900 k ilogram ve ya daha fazla olan potalarla yapılacak
dök üm işle rinde , dişli te rtibatı kullanılacak tır. Elle taşınılabilen potaların, döküm esnasında
de vrilip düşmesine enge l olmak için taşıma halkası üze rinde bir kilitleme te rtibatı
bulunacak tır.
Madde 163 – İşye rle rindek i şahme rdanlarla çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r
alınacak tır :
1) Ayak pedalının üze rinde koruyucu olacağı gibi, pe dal kollarıda uygun şek ilde
kapatılmış olacak tır.
2) Çalışma sırasında parça fırlamalarına karşı şahme rdanın e trafına se yyar
paravanalar konacak ve tabladan dışarı taşacak kalıplar k ullanılmayacak ve kalıpların
köşe le ri sivri, ke narları kesk in olmayacak tır.
3) Onarım ve kalıp bağlama sırasında piston ile ple yt arasına, ani hareke teenge l
olacak sağlam takozlar konacak ve ple yt tem iz tutulacak tır.
4) Buhar ve ya hava basıncı ile çalışan şahme rdanlarda, daimi çalışır durumda
emniye t süpabı, stop valfları, basınç düşürme vanaları ve ya otomatik regülatörle r
bulunacak tır.
5) Buharlı şahme rdanlarda boşaltma (blöf) musluğu bulunacak ve buhar boruları,
iyi izole edilmiş olacak tır.
6) Şahme rdanlarda çalışma sırasında, parçanın bir e lle tutulduğu ve diğe relin
boşta kaldığı halle rde , ayak pedalı ye rine e l kumandası yapılacak ve he rik i e lin boşta
kaldığı halle rde , çift e l kumandası uygulanacak tır.
Madde 164 – O toje n kaynak aparatları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki
tedbirle r alınacak tır :
1) Kaynak yapılan ye rle rde, kullanılmak ta olan gaz tüple rinden başka gaz tüple ri
2) Gaz tüple ri, çalışma anında dik duracak ve de vrilmeme le ri için ge rek lite dbirle r
alınacak ve tehlike anında kolayca söküle cek şekilde bağlanm ış olacak tır.
3) Gaz tüple rinin taşınması için teke rlekli özel araçlar kullanılacak ve bu tüple r
kullanılmadık ları zaman, valfları kapanacak ve bu valfları koruyan başlıkları tak ılacaktır.
4) Oksije n tüple ri, yağlı elle tutulmayacak, tüple rin valfları, manome tre ve diğe r
te çhizatı yağlanmayacak tır.
5) Ate lyede bulunan gaz ve ok sijen boruları ile şalumoya ge len hortumlar,ayrı
ayrı ve diğe r tesisle rden de kolaylıkla ayrılacak re nk te olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
47 / 109
6) Şalumolar, çalışır durumda gaz tüpü üze rine ve ya başka bir
te çhizataasılmayacak ve gazlar tamamen kesilmedik çe şalumo bırakılmayacak tır.
Madde 165 – De mir teste re tezgahlarında soğutucu sıvı kullanıldığı halle rde , bu
sıvıların sıçramasını ve dışarı taşmasını önleye cek sipe r yapılacak ve yage rek li te dbirle r
alınacak tır.
Şe rit ve daire dem ir te ste re tezgahlarında teste re le rin koruyucuları, ahşapteste re
tezgahlarında belirtilen usulle re göre yapılacak tır.
Madde 166 – Sıcak parçaların kesildiği demir teste re tezgahlarında
sıçrayankıvılcım ve parçalara karşı e n az (3) milimetre kalınlığında saç koruyucular
yapılacak ve tezgahın uzaktan k umanda te rtibatı bulunacak tır.
Madde 167 – Kollu demir teste re tezgahlarında tehlike li hareke tli k ısımlar,uygun
bir şek ilde korunmuş olacak ve kesile cek parça, sağlam olarak bağlanacak tır.
Madde 168 – İmalat ve takım tezgahlarında talaş kaldıran tak ımlar, bağlamalar,
ve işlene n parçalar, tezgah çalışırken sökülüp tak ılmayacak, ayar yapılmayacak ve
ge vşe tilmeye cek tir.
Madde 169 – Matkap ve fre ze tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i
1) He r çeşit matkap ve fre ze tezgahlarında işle nen parça, tak ımla be rabe r
dönmemesi için uygun şekilde bağlanacak ve ya mengene ile te spit edilmiş olacak tır.
2) Döne r tablalara bağlanan parçanın çık ıntılı k ısımları, uygun şek ilde koruyucu
içine alınacaktır.
3) Parça işlenirken, kesici takım ağzında bulunan talaşlar tem izlenmeye cek ve
soğutucu sıvının sıçramasına karşı, sipe rle r yapılacak tır.
4) Ç ıkan talaşlar e lle süpürülme ye cek ve bu iş için uygun fırçalar kullanılacak tır.
Madde 170 – Torna ve benze ri tezgahlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i
tadbirle r alınacak tır :
1) O tomatik torna tezgahları ile otomatik tezgahların ope rasyon nok taları, uygun
şek il ve nite lik te koruyucu içine alınacak tır.
2) İşçile rin kayış ve ya aynayı tutarak e lle fren yapmaları önlene cek tir.
3) Ge çit ve ara yollara bakan tezgahlarda talaş fırlamalarına karşı ge rek li
4) Rove lve r ve otomat tezgahlarında çubuk halinde olan malzeme le r, uygun
koruyucu içine alınacak tır.
5) Ağaç tornalarında, öze llikle uzun parçaların işle nmesinde , parçanın ge vşe ye rek
fırlamasına karşı, ge rekli koruyucu tedbir alınacak , k undura kalıbı, ök çe ve tahta topuk gibi
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
48 / 109
parçaların işlenmesinde, döne r kalemle rin temas edenkısım ları hariç diğe r k ısımları uygun
koruyucu içine alınacak tır.
Madde 171 – Planya ve vargel tezgahlarının e trafındak i boşluk lar, 60
santime trede n az olmayacak bu açık lığın sağlanamadığı ve ya hareke tli tablanın üze rine
konan işin tabladan taştığı halle rde , te zgahın he r iki başı uygun kork uluklarda
korunacak tır.
Madde 172 – Taşlama ve polisa j tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i
1) Zımpara taşları, ge rek li sağlam lık ta yapılm ış olacak ve taştan fırlayabile cek
parçalara karşı, uygun koruyucu içine alınacaktır.
2) Tezgaha bağlanacak zımpara taşları, işin ve te zgahın öze lliğine uygun olacak,
taşın de vir adedi, tezgahınk inden fazla olmayacak tır.
3) Taşlama ve polisa j tezgahlarındak i dönen k ısım ların yatak lanması, yağlanması,
ayarlanması ve bak ımı, tek nik ge rek le re uygun olacak tır.
4) Çalışan işçile rin baş ve gözle rini, sıçrayan parçalardan ve k ıvılcım lardan
korumak için ge rekli tedbirle r alınacaktır.
5) Çalışma sırasında me ydana ge le cek tozları, çıktığı ye rde toplayacak bir
aspirasyon te rtibatı yapılacak tır.
Madde 173 – Zım para taşları koruyucularında, aşağıdak i özellik le r bulunacaktır :
1) Zımpara taşı koruyucusu, toz eme cek öze llik te ve ge rekli sağlamlık ta yapılmış
olacak tır.
2) Zımpara taşı koruyucusu, milin ucunu, sıkma somununu ve flanjlarını içine
alacak tek nik ge rek le re göre zımpara taşının çe vre sini ve yanlarını kapatacak nitelik te
yapılmış ve tezgahın gövdesine sağlam bir şek ilde bağlanmış olacak tır.
3) Çapı 150 m ilime trede n büyük olan zımpara taşlarının koruyucuları,çe liksaç
ve ya dökümden yapılacak tır. Daha küçük çaptaki taşların koruyucuları, ye te ri kadar
sağlam olmak şartiyle diğe r metal ve ya alaşımlardan yapılabilir. Et kalınlığı 10
milime treden az, çe lik döküm ve ya saç kalınlığı 5 milime treden az olan koruyucular, çapı
40 santime tre ve ge nişliği 10 santime treden daha büyük olantaşlarda k ullanılamazlar. Çapı
30 santime tre den büyük ve kalınlığı 12 milime tre ye kadar olan ve çe vre hızı 70
me tre/saniyenin üstünde bulunan kesici taşların koruyucusu 3 ila 6 m ilime tre kalınlığında
çe lik saçtan yapılmış olacak tır.
4) Ye ni takılan bir zımpara taşı ile koruyucu arasında, çap yönündek i boşluk 40
milime treden az olacak, yan boşluk ların he r biri 30 santimetre taş çapına kadar 20
milime treden ve daha büyük çaplardak i taşlarda ise 25 milime treden fazla olmayacaktır.
5) Çalışma sonucu aşınan taşların, koruyucuya nazaran küçülmesi ile taşlama
ağzında artan boşluğu ayarlayabilmek için, koruyucunun önünde ayarlı bir kapak
bulunacak ve bu kapak , taşla koruyucu önündek i açıklığı 6 milimetreye indire cek şek ilde
ayarlanacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
49 / 109
6) Koruyucunun taşlama ağzı açık lığı, gene l olarak 90 de re ce den fazla yapılmayacak ve koruyucunun üst kenarının yatayla açısı 65 de re cede n fazla olmayacak tır.
7) Yüze y taşlama te zgahlarında, taşlama ağzı açık lığı 125 de re ceye çıkarılabile cek
durumda olacak ve tak ım bileme tezgahlarında koruyucunun taşlama açıklığı 60 de re ce den
fazla olmayacak tır.
8) Se yyar zımpara taş aparatları, koruyucusuz kullanılmayacak ve koruyucunun
taşlama ağzı 180 de re cede n fazla olmayacak tır.
Madde 174 – Zım para taşlarının te zgaha bağlanmasında aşağıdak i te dbirle ri
alınacak tır :
1) Madeni bir k ısma yapıştırılmamış veya he rhangi bir şekilde mile bağlanmamış
zımpara taşları, taşın çapına ve şek line uygun bir flanjla tezgaha tak ılacak tır.
2) Zımpara taşları, ye rle rine tak ılmadan önce kontrol edile cek çatlak ve hasarlı
olanları k ullanılmayacak tır.
3) Zımpara taşları, te zgaha takılırken flanjla taş arasına, çapı flanj çapından
küçük olmayan kağıt, kauçuk ve de ri gibi yumuşak malzemeden yapılm ış uygun pullar
konulacaktır.
4) Zımpara taşının tak ıldığı m ille r, tek niğe uygun yapılm ış ve yataklanmış olacak ,
salgısız döne cek ve sık ıştırma somunları, dönme yönünde gevşemeye cek , tarzda
vidalanmış olacak tır.
5) Zımpara taşları, imalatçının be lirttiği karak te ristikle re uymayan tezgahlarda
6) Zımpara taşları, imalatçının be lirttiği hızın üze rinde kullanılmayacakve taşın
karak te ristiğini göste ren ve taşın üze rine yapıştırılmış olan e tike thiç bir sure tte
koparılmayacak tır.Düz satıhlı zımpara taşlarının yan yüze yle ri k ullanılmayacak tır.
7) Suni zımpara taşlarının k ullanıldığı ye rle rde tabii zımpara taşları
8) Tabii zımpara taşı kullanıldığı halle rde , taşın çe vrese l hızı 15 me tre 1 saniye yi
ge çme ye cek ve taş, uygun koruyucu içine alınacak tır.
Madde 175 – Elle yapılan taşlama işle rinde , taşlanacak parça bir mesnetve ya
tabla üze rinde tutulacaktır. Mesne t ve ya tabla, sağlam ve taşın şek line uyacak tarzda
yapılmış olacak, taşla aralarındak i açık lık 3 milimetre yi ge çme- ye cek şekilde
ayarlanabile cek tir. Taş döne rken mesne t ve ya tabla, hiç bir nedenle ayar edilmeye cek tir.
Madde 176 – Soğuk ye rle rde bulunan taş te zgahlarında, ilk çalışmada ve ya yeni
taş takıldığında, taş zorlanmayacak ve taşa yavaş yavaş yükle nile cek tir.
Madde 177 – Konkasörle r, de ğirme nle r ve öğütücüle rle yapılan çalışmalarda,
aşağıdak i tedbirle r alınacaktır :
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
50 / 109
1) Kuru ve yanıcı maddele rin öğütüldüğü mak inalarda, öğütme ile ilgili kısım lar,
bronz veya pirinç gibi çarpma ile k ıvılcım çıkartmayacak malzemeden yapılacak tır.
Öğütüle cek malzeme , önce m ıknatıs ile te l, çivi gibi demir parçalardan tamamen
ayıklanmış olacak tır.
2) Konkasörle r, taş fırlamasına karşı korunmuş olacak ve açık ağızlı döne r
konkasörle r üze rinde çalışan işçile r, emniye t keme ri takacak lardır.
3) Döne r konkasörle rde parça sıkışması halinde , mak ina durdurulacak uzun ve
uygun çubuklarla sık ışma gide rile cek tir.
4) Mekanik besleme te rtibatı bulunmayan öğütücüle rde uygun koruyucu tedbirle r
alınacak tır.
5) Elle beslenen he lezon dişli öğütücüle re , dar boğazlı bir beslenme hunisi
konacak ve bu huninin boğaz çapı 5 santime trede n fazla ve boğazın, dişliye olanaralığı da
15 santime tre den az olmayacak ve tehlike li bölge ye e lin girmesi önlene cek tir.
6) Maden hurdası k ırıcılarının (değirme n) bulunduğu ye rle rin e trafı, sağlamve
ye te ri yükseklik te bir duvar ve ya paravana ile çe vrile cek ve buraya ilgilile rden başka k imse
sok ulmayacak tır.
7) Silindirli kırıcılar, değirmenle r ve me rdane li öğütücüle rde , besle nme ağızlarına
huni ve ya oluk gibi te rtibat yapılacak ve tehlikeli bölge ye e lingirmesi önle ne cek tir.
Madde 178 – Karıştırma makina, te zgah ve aparatları ile yapılan çalışmalarda,
1) Döne r dolaplı parlatma, çapak alma mak inaları ile de ri ve boya imalatında
kullanılan döne r karıştırıcılarda, dönme, ek santrik ve ya sarkaç hareke tle rine karşı ge rekli
koruyucular yapılacak tır.
Döne r dolaplar, kapak ları açık ike n çalıştırılmayacak ve bunların doldurma ve
boşaltma sırasında te rs dönme le rini önlemek üze re kilitlenme te rtibatı bulunacak tır.
2) Açık ağızlı karıştırıcıların ağızları, ye rden 1 me trede n az yüksek te olduğu
halle rde , ye te rli nite lik te bir korkuluk içine alınacaktır.
3) Karıştırma tezgahlarında karıştırıcı k ısımlar kolayca sökülemediği halle rde ,
doldurma ve boşaltma sırasında karıştırıcı pe rvane le rin, hareke te ge çmesini önle ye cek
otomatik te rtibat bulunacak tır.
4) Kapak lı karıştırıcılarda kapak açıldığı zaman, makinayı durduracak birte rtibat
bulunacak tır.
5) Gıda sanayiinde k ullanılan yoğurucu, çarpıcı gibi he r türlü karıştırıcılar, kapalı
olacak ve bu karıştırıcıların, hareket durmadık ça kapağı açılmayacak veya kapağı açıldığı
zaman, hareke ti durduracak bir te rtibatı bulunacaktır.
6) Kazanı eğilmek sure tiyle boşaltılan karıştırıcılarda, hareket durmadan kazanı
eğilmeye cek ve eğik vaziye tte ike n, çalışmasını önle ye cek te rtibatı bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
51 / 109
7) Yufka ve bisküvi imalatında kullanılan me rdane li hamur yoğurucuları ile şeke r
ezme mak inalarında ve benze rle rinde, me rdane le rin üze rini örten kapak lar bulunacak tır.
Madde 179 – Doldurma, ambala j ve k utulama tezgahları ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r alınacaktır.
1) Doldurma tezgahına ge len ve gide n şişe , kavanoz gibi cam malzemenin
taşındığı konve yörle re uygun yük seklik te ke nar kork uluk ları yapılacak tır.
2) Basınçlı şişe doldurma tezgahlarının doldurma,mantar veya kapak takmaye ri,
çalışma tabanından itibaren şişe yi 10 santime tre açacak şekilde uygun koruyucularla
korunacak tır.
3) Şişe doldurma te zgahlarında, çalışma sırasında k ırılan cam ve kavanozların
alınması için, uygun maşa, fırça ve benze ri malzeme kullanılacak ve cam kırıntıları, uygun
kaplara konacak tır.
4) O tomatik ve ya yarı otomatik te neke doldurma ve kapama tezgahları,
tamamen korunmuş olacak, yalnız kutuların girmesi ve çıkması için kutu büyük lüğüne
uygun de lik le ri, lehim ve ya yapıştırmada çıkan duman ve kokuları dışarı atacak uygun bir
aspirasyon te rtibatı bulunacak tır.
5) Te neke kapama tezgahlarında, benzol ve be nze ri zehirli madde le r
6) Çuval doldurma tezgahlarında, doldurma borusunun önü, te rcihan saydam ve
menteşe li kapak larla örtülü olacak tır.
7) Pake tleme tezgahlarında paket kağıdını ke sen bıçaklar, uygun şek ilde
korunacak tır.
8) O tomatik ve ya yarı otomatik doldurma, k utulama ve ambala j tezgahlarındak i
aksak lık ve tıkanık lık lar, makina durdurulmadan gide rilme ye cek tir.
Madde 180 – Pre sle rle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirle r alınacak tır :
1) Motorlu çalışan presle rde kalıp bağlanmadan önce, motor durdurulacak ,
uzaktan hareke ti sağlanan hidrolik ve pnömatik presle rde ise , kalıp bağlanmadan önce ,
basınç bağlantısı kesile cek ve pres başlığı ile tabla arasına ye te ri sağlam lık ta takozlar
konacaktır.
2) İşe uygun olarak alt ve üst kalıbın çalışma açık lığı ayarlanacak, açıkkalıpla
çalışan presle rde, mekanik koruyucular yapılacaktır.
3) El ve parmak koruyucuları, kalıp hareke tli tehlikede n önce çarpma ve yaitme
sure tiyle ge rek li uyarmayı yapacak şek ilde ve ya be lirli bir se viye ye inmeden önce pres
başlığının hareke tine enge l olacak şek ilde yapılmış olacak tır.
4) O tomatik besleme te rtibatı olmayan ve ya işin ge reği olarak koruyucu
yapılamayan presle rde , çift e l k umanda te rtibatı bulunacak ve bunlardan bir tanesi tek
başına pre si harekete ge çirem iye cek şek ilde yapılm ış olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
52 / 109
5) El ve kolları korumak imkanı bulunamayan halle rde, uygun k işise l koruyucular
yapılacak ve işçile re k ıskaç ve ya maşa gibi aletle r ve rile cek mekanik ve ya pnömatik iş
çıkarma ve ya fırlatma te rtibatı yapılacak tır.
6) Büyük parçaların işlendiği ağır presle r ile enjeksiyon ve püskürtme presle rinde,
fotose l te rtibatı bulunacak ve ya tamamen kapanmadık ça hareke te engel olan sürgülü,
kontak lı ve ya mekanik enge lli kapak lar yapılacak tır.
7) Çalışma anında parça fırlamasına karşı, presle rde uygun sipe rle r yapılacak tır.
8) Pedalla çalışan presle rde , pe dal üze rine, uygun bir koruyucu konacaktır.
9) Hidrolik ve ya hava basıncı ile çalışan presle rde, basınç borusunun görünür bir
ye rine bir manometre ve emniye t supabı konacak tır.
10) Hidrolik presle r dışında diğe r presle rin pres başlığının hareke tini istenilen
ye rde tutacak fre n te rtibatı bulunacak ve he r presin kolay e rişilebilirbir ye rinde ayrı
kumanda te rtibatı olacak tır.
11) Pres kalıplarının kenarları ve köşe le ri kesk in bırak ılmayacak tır.
Madde 181 – Me rdane , silindir ve hadde tezgahları ile yapılan çalışmalarda,
1) Saç kıvırma ve şek ille ndirme , tekstilde emprime bask ı ve sıkma, madeni
olmayan maddele ri ezme, de ri üze rine bask ı, kabartma ve matbaa bask ı işle ri ilebunlara
be nze r işle rde kullanılan makina ve tezgahlarda; silindir ve me rdanele rin işve rme ağzına
sabit veya ayarlanabilir uygun bir koruyucu konacak ve yabunlarda çift e l k umanda
te rtibatı bulunacak ve bunlardan bir tanesi tek başına mak inayı harekete ge çirem iye cek
şek ilde yapılmış olacak tır.
2) Metal çubuk, profil ve lama çeken hadde te zgahları önüne, çıkan malzemenin
k ıvrım ve hareke tle rine karşı, oluklar, babalar veya kapalı kanallar yapılacaktır. Malzeme
çek ilen alanın e trafında, çalışanlardan başkasının girmesini önlemek için, parmak lık ve ya
kork uluk yapılacak tır.
3) Me rdane li çamaşır sıkma makinalarında besleme tablası ve ya bantı yapılacak ,
ilk besle yici me rdanenin önüne, boydan boya ge çen bir çubuk ve ya koruyucu konacak ve
bu çubuk veya koruyucuya el dokununca mak ina duracak ve ya me rdanele rin arası
açılacak tır.
4) Me rdane li çamaşır kolalama tezgahlarında işve rme ağzı, uygun bir
kapak laörtüle cek ve ya besleme tarafına boydan boya ge çen bir çubuk konacak, buna e l
dok ununca mak ina duracaktır.
5) Ütü mak inalarının yanmaya ve sık ışmaya karşı, uygun koruyucuları ve bask ı
me rdanele rini örten kapak ların çalışma anında açılmasını önle ye cek k ilitleme te rtibatı
olacak ve ilk me rdane nin önüne , boydan boya bir çubuk konarak , dokunulduğunda te zgahı
durduracak bir te rtibatı bulunacaktır.
6) Plastik, kauçuk ve benze ri ile bunların karışım larının hazırlanmasındak ullanılan
silindirli tezgahlarda, ilk me rdanenin üst yüksekliği, çalışma tabanından en az 115
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
53 / 109
santime tre olacak ve ya silindirle ri bu yük seklik te olmayan tezgahlara, uygun çubuk
koruyucular konacak tır. Bu
koruyucu çubuk ve ya halatlar, silindiri boydan boya katede cek ve dokunulduğu tezgah
duracak ve ya te rs yöne döne cek ve işçinin boyuna göre ayarlanabile cek tir. Bu te rtibat sık
sık kontrol edile rek ayarlanacak ve he rzaman iyi işle r durumda tutulacak tır.
7) Kağıt imal tezgahlarında, çuha kaplı me rdane ile kurulucu me rdane arasından
beslemenin el ile yapıldığı halle rde , bu ik i me rdane arasındak i mesafe 11 santimetreden az
olmayacak ve kağıt kalende rle rinde, hamurun ilk silindirle re ve rilişi, taşıma bantları ile
olacak tır.
8) He r me rdane çiftinin arasında kapılmayı önlemek üze re , saç, boru ve ya lama
ve benze ri koruyucular yapılacak tır. Saçtan olan koruyucular, me rdane çiftinin içe dönen
yüzeyini boydan boya kavisli olarak örte cek ve bir yay ile ve ya kendi ağırlığı ile diğe rinin
kapma bölgesinin yak ınına ge le cek şekilde yapılacak tır. Boru ve çubuk koruyucular ise ,
me rdane boyunca ve döne r şekilde yapılmış olacak tır. Kağıt kalende rle ri ile silindirle re
yapışan k ıymık gibiyabancı maddele r, öze l ale tle rle temizle ne cek ve ortaya çıkacak
sık ışmalar,mak inalar durdurulmadan gide rilme ye cek tir.
9) De ri açk ı makinalarında ve silindirle rinde , tezgahın önünde, dokunulduğunda
makinayı durduracak bir te rtibat bulunacak, de ri yarma tezgahlarında,tel kafesli örtü
bulunacak ve bu örtü, makina durmadan açılmayacak tır.
10) Silindirli baskı tezgahlarında e lle be sleme yapıldığı halle rde, işçinin oturması
sağlanacak tır.
11) Yaldız baskı tezgahlarında havagazı ile yapılan ısıtmada, çıkarma kutularının
yan taraflarında e l boşluk ları bulunacak, tezgah durduğu zaman, pilotbek ten başka, diğe r
bek le r söne cek ve tezgahın tek rar çalışması halinde pilotale v, diğe r bek le ri otomatik olarak
yakacak tır.
12) Rotatif baskı makinalarında çinkograf silindirinin açık yüzü, menteşe li me tal
bir koruyucu ile örtüle cek , k ırılma halinde , çinko parçalarının e trafa saçılması önlene cek tir.
13) Mürekkep mekanizmasında, hareke tli kısım lara dokunmayı önleye cek ve
mürekkep sisinin yayılmasına enge l olacak , kolay ayar edilebile cek ve değiştirile bile cek
şek ilde yapılmış uygun koruyucular bulunacak tır.
14) Rotatif baskı makinaları ayrı bir motorla çalıştırılacak ve uygun ye rle re konan
düğmele rle kontrol edile cek tir. Düğmele rin bir tabloda toplandığı halle rde , tablo tamamen
kapalı olacak ve makina hareke te ge çirilirken ışık lı ve ya sesli uyarmayı yapacak bir tesisat
bulunacak tır.
15) Mak ina ve tezgah altındak i yağlama, onarım ve ayar çuk urlarının de rinliği en
az 120 santimetre olacak , rotatif baskı makinalarında, me rkezi yağlamasistemi bulunacak ,
bu sistem in bulunmadığı makinalardaki yağlama ağızları, kolay e rişilebilir ye rle re konmuş
olacak tır.
16) Rotatif baskı makinalarının makas diskle rine koruyucu yapılacak ve bunlarda
toz emme te rtibatı bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
54 / 109
Madde 182 – Ağaç işleme tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirle r
alınacak tır:
1) Ağaç işleme tezgahlarının motoru durduğunda, hareke ti de durduracak bir fren
te rtibatı bulunacak tır. Fre nsiz te zgahlarda kesici tak ımın de ğiştirilmesi sırasında, hareketi
engelle ye cek bir k ilit te rtibatı bulunacak tır.
2) Sürekli çalışan, toz ve talaş çıkaran te zgahlara, uygun aspirasyontesisatı
konacaktır.
3) Yatay bıçak me rdaneli planya (kalınlık ) tezgahlarında bıçağın takıldığı kanal 13
milime treden, tabla ile bıçak merdanesi (frezesi) arasındaki boşluk 3 milimetreden fazla
olmayacak tır.
4) Bıçak me rdanesinin üze rine, enine ve yüksek liğine ayarlanabile n özel
koruyucular konacak ve bıçak lar, tabla altında te hlike li olduğu halle rde de, bıçak
me rdanesi uygun şekilde korunacak tır.
5) Planya tezgahlarında parçaların son kısım ları işlenirken uzun saplı iticile r
kullanılacak tır.
O tomatik iticile ri bulunan planya tezgahlarında, ge ri te pme emniyet mandalları
bulunacak ve bunlar da uygun koruyucu içine alınacak tır.
6) Kanal oyma ve lamba açma tezgahlarının kalem ve ya fre ze bıçak ları bağlanan
başlık ları, tezgaha sağlam bir şek ilde te spit edilmiş uygun koruyucularla örtüle cek tir.
Madeni koruyucuların bıçak lara yakın yüzle ri ahşap kaplı olacak tır.
7) Besleme me rdanele ri, me tallamalar ve ya çubuk larla korunacak ve çifttaraflı
lamba açma ve oyma tezgahlarının besleme zincirle ri ile kasnak ları,tamamen örtülmüş
olacak , sade ce işlene cek tahtayı kavrayan yüzle ri açık kalacak tır.
8) Tom ruk teste re le ri (katrak lar), biçilen tom rukların sık ışmaması için, ye te ri
güçte mak ina ve ya motorla tahrik edile cek, kesme hızı ve teste re ağzı, yapılan işe uygun
olacak tır.
9) Biçme esnasında çıkan talaş ve tozun ye rde birikmesi ve işye rine dağılması
önlene cek ve uygun aspirasyon te sisi kurulacak tır.
10) Biçilen tahtalar, kalaslar biçme ye rinden uzaklaştırılacak ve düzgünbir şekilde
istif edile cek ve bunların artıkları, uygun şek ilde toplanacak ve işye rinden
uzaklaştırılacak tır.
11) Katrakların kumanda ve fre n te rtibatı, ope ratörün bulunduğu platform içinde
toplanacak ve bu platformun kork uluğu 120 santimetre yüksek lik te ve sağlam bir şekilde
yapılmış olacak tır.
12) Tom ruk arabaları, taşıdığı yüke dayanacak sağlamlık ta de m i r, çe lik
ve ya se rt ağaçtan yapılacak tır. Se rt ağaçtan yapılan araba, zıvanalı ge çme olarak ve
tom ruk kaymasını ve işçile rin sıkışmasını önle ye cek şekilde yapılmış olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
55 / 109
13) Tom ruk arabasının, duvar ve ya tom ruk yığınlarından açık lığı en az 80
santime tre olacak ve araba raylarının he r ik i ucuna, yaylı ve ya pnömatik tamponlar
konacaktır.
14) Tom ruk arabasının hareke t alanı, uygun boru ve ya kork uluk içine alınacak ve
tom ruk taşıma me rdane le ri, 6 m ilime treden ince olmayan saçtan ve 5 santimetreden ince
olmayan se rt ağaçtan uygun nite likte yapılmış kapak larla örtü- le cek ve yüze yle ri pürüzlü
ve k ıymık lı olmayacak tır.
Madde 183 – Şe rit te ste re tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r
alınacak tır.
1) Şe rit teste renin alt ve üst kasnak arasında kalan k ısım ları uygun nite lik ve
sağlam lık ta menteşe li kapak larla örtüle cek, alt ve üst kasnaklar da, yandan ve üstten
tamamen örtüle cek şek ilde koruyucu içine alınacak ve kesme ye rinde ,kapağın alt k ısmı,
kesile cek parçanın kalınlığına göre ayarlanabilir şekilde olacak tır.
2) Şe rit teste rele r daima ge rgin tutulacak şekilde , kasnak la ve ya bir
ge rme te rtibatı ile ayarlanabile cektir.
3) He rhangi bir sıkışma halinde , şe rit teste re durm uş olsa dahi, tezgahın motoru
durdurulmadan el sürülmeye cek , ke za teste re de çatlak görüldüğü anda tezgah
durdurulacak ve çatlak teste re le r bir daha kullanılmayacak tır.
4) Şe rit teste re ve bıçkı makinaları teste re le rin bağlantıları en az aydabir
muayene ve kontrol edile cek tir.
5) Mekanik güçle çalışan hazarlarda, gidip ge lme hareke tle rinin uç nok taları ile
sabit ye rle r arasında en az 120 santime tre açık lık bulunacak ve uç noktaları, uygun
kork uluklarla korunacak tır.
Madde 184 – Daire (tepsi) teste re tezgahları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki
1) Daire teste re tezgahlarında, çalışma tablasının ye rden yüksekliği 85-90
santime tre olacaktır.
2) Daire teste renin üstü ve e trafı, mafsallı ve kesile cek parçanın dok unması ile
açılabile n bir koruyucu ile örtüle cek ve teste re nin tabla altındaki k ısmıda korunacak tır.
3) Uzun parçaların kesildiği tezgahlarda, sık ışmayı önlemek için, ayırıcı bir bıçak
ve ya kama bulunacak ve e l ile iş ve rilen tezgahlarda, kısa parçaları ve ya kesilmesi biten
uzun parçaları itmek için, kayar takozlar bulundurulacak ve bunların k ullanılması
sağlanacak tır.
4) Daire teste re tezgahlarında kullanılan ayrıcı bıçaklar, teste re diş ge nişliğinden
dar ve te ste regövdesinden kalın olacak, tabla üze rinde n yüksek liği 5 santime trede n az
olmayacak, teste re yüksekliğinden 2 m ilime tre aşağıda bulunacak ve teste re ye (3)
milime tre açık lık ta kavisli bir şekilde yapılmış olacak tır.
5) Daire teste rele r, bak ımlı, ayarlı ve keskin olacak , arıza görülenle rle çatlak
olanları de rhal çıkarılacak ve çatlak uçları, de line cek dahi olsa, tek rar k ullanılmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
56 / 109
6) Kalas biçen büyük teste re li tezgahlarda, ope ratörün önüne tel korkuluk ve
daire teste renin üstüne , ayarlı bir sipe r konacaktır. Çift teste re li te zgahlarda, parça
sık ışmasına e nge l olacak şekilde uygun ayırıcılar bulunacak tır.
7) Sürekli odun kesen daire te ste re tezgahlarında, te ste re üze rine tabladan15
santime tre yüksek lik te 3 milime tre kalınlık ta saç ve ya 4 santimetre kalınlık ta tahtadan
yapılmış bir koruyucu bulunacak tır.
8) Sarkaç (Üstten mafsallı) teste re tezgahlarında koruyucu ete ği, te ste renin
ekseninden aşağıya kadar uzatılacak , yanları menteşe kapaklı olacak, teste re , ge ri çek ilme
durumunda ve kesmez vaziye tte iken de alt kısmı korunmuş olacak ve teste re nin önden
tablayı aşması önlene cek tir.
Madde 185 – Makas te zgahları ve kesici, de lici ve yarıcı bıçaklı tezgahlar ile
yapılan çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r alınacak tır :
1) Makas tezgahlarında,kesile n parçanın düştüğü, taraf, iş sahasına bakmayacak
ve fırlayacak parçalara karşı, uygun koruyucu tedbirle r alınacak tır.
2) Madeni le vha ve saç kesme makaslarının ağzına, bıçak boyunca de vam ede n
koruyucu bir lama konacak , kesme işinin görülmesi ge reke n halle rde , lamada de lik le r
açılacak ve kesile n malzemenin kalınlığına göre ayarlanabile cek durumda olacak tır.
3) Ç ift taraflı çalışan tezgahlarda bıçak koruyucusu, he r ik i tarafa yapılacaktır.
4) Mukavva ve madeni le vha gibi malzeme kesen köşe ke sme tezgahlarında,
koruyucular köşe li yapılacak tır.
5) Kağıt ve benze ri malzemeyi kesmekte kullanılan ve otomatik olarak malzeme
ve rilen giyotin makaslarda, çift e l k umanda te rtibatı bulunacak, tezgahatek e l ile malzeme
ve rilmesi ge reken halle rde , ötek i e l, devam lı kumanda te rtibatı ile meşgul olacak tır.
Ayak pedallı giyotin makaslarda, çift el, malzeme ve re cek şek ilde bıçağınağzından
uzakta tutulacak ve ya bıçak hareke te ge çtiği sırada, işçinin elini dışarı ite cek bir te rtibat
ve ya e l te hlike li bölge de iken, bıçak hareke tini durduracak fotosel te rtibatı bulunacak tır.
6) O tomatik giyotinli makaslar dışında mekanik güçle çalışan diğe r makaslarda,
durmayı sağlayacak fre nle rden başka, bıçağın hareketsiz anında ani düşmeyi önle ye cek
ayrı bir emniye t freni veya te rtibatı uygulanacak tır.
7) Lastik doğrama tezgahlarında bıçaklar, te l kafes ve ya delik le ri 6 m ilime trede n
ge niş olmayan saç koruyucularla örtüle cek tir.
8) Gıda maddele ri, de ri, kauçuk, kumaş ve benze ri madeni olmayan malzeme
kesen daire bıçaklı kesme tezgah ve makinalarındaki bıçak lar, uygun bir koruyucu içine
alınacak ve kesile cek malzeme sürülürke n koruyucunun kesme ağzına gele n k ısmı,
dok unma ile kendiliğinde n açılabilir ve ya e lle ayarlanabilir şek ilde olacak tır. Elle
ayarlanabile cek koruyucu ile arasındak i açık lık 6 m ilime treden fazla olmayacaktır.
Madde 186 – Te l çekme, bükme, örme, dik iş ve zımba tezgah ve makinaları
ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r alınacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
57 / 109
1) Te l çekme tezgahlarında, otomatik olarak durdurmayı sağlayacak bir te rtibat
bulunacak veya tezgah önüne , dokunma ile te zgahı derhal durduracak yatay bir çubuk
konacaktır.
2) Su ile çalışan te l çekme tezgahlarında, sıvının sıçramasına enge l olacak sipe rle r
bulunacak ve besleme bobininden ge len tele takılmalara karşı ge reklikoruyucular
yapılacak tır.
3) Te l halat bükme ve örme tezgahları ve çalışma alanları, kork uluk içinealınacak
ve k umanda te rtibatı, bu korkuluğun dışında bulunacaktır.
4) Mekanik güçle çalışan ve otomatik olmayan tek veya çok başlı te l dik işve
zımba mak inalarında, işçinin eli te hlike li bölge de iken, makinayı durduracak bir emniye t
te rtibatı bulunacak ve ya işçinin e lini koruyan bir sipe rlik yapılacak tır.
Madde 187 – Balya k ırma (açma), hallaç, tarak , kart ve kasarlama te zgahlarıile
yapılan çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r alınacak tır.
1) Balya k ırma, hallaç ve tarak tezgahlarının silindirle rinde , vurucularında ve
diğe r çalışan kısım larında, tozun dışarı çıkmasını önle ye cek kapaklar bulunacak ve
ge rek tiğinde tozun çık tığı ye rden alınması için, bir emme te rtibatı yapılacak tır.
Silindir ve vurucular çalışırken, örtü ve kapak ların açılmasını ve örtü ve kapaklar
açık iken bunların çalışmasını önle ye cek te rtibat yapılm ış olacaktır. Emme te rtibatı
(vak um) bulunmayan tezgahlar durdurulmadan temizlenme ye cek tir.
2) Balya k ırma tezgahında besleme hunisi bulunacak, pamuğun, açıcılara ve hallaç
tezgahlarına ve ya karıştırma kazanlarına nak li, büyük tesisle rde emme usulüyle
yapılacak tır.
3) Hallaç tezgahlarında, ara ve son katlama me rdanele rinin ağırlık ları aşağı ve
yukarı hareke t ede cek ve ağırlık lar, te zgah üze rinde olduğu süre ce, tezgaha yeni bir iş
ve rme yi önle yici te rtibat bulunacak tır.
4) Tarak tezgahlarının baş k ısm ı, koruyucu kapağı bulunan saç ile örtüle cek ve
bukoruyucu kapak açılınca, tezgahta çalışmayı durduran bir te rtibat bulunacak tır. Tarak
tezgahının, dişli ve diğe r hareke tli ve te hlike li k ısımları, saç kapak larla örtülmüş olacaktır.
5) Kart tezgahlarının sargı ve irtibat me rdane le ri ile katlama te rtibatı ve tarak
üze rine konacak koruyucular, bask ı me rdane le ri ine rke n ulaşılamayacak ve tezgah
durmadan açılmayacak şekilde yapılacak tır.
6) Kasarlama tezgahlarına asit ile ten borular, duvarda ankastre olmıyacak ve ya
tabanda gömülü olarak yapılmayacak , ancak, üstü kapalı kanal içine ve ya duvar üstüne
döşenmiş olacak tır.
Madde 188 – İplik , dok uma ve örme tezgahları ile yapılan çalışmalarda,
aşağıdak i tedbirle r alınacaktır.
1) Pamuk la çalışan tezgahların koruyucuları te l kafesli olmıyacak tır.
Pamuk tan gayri diğe r malzemele rin işlendiği te zgahlarda, uygun koruyucular
bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
58 / 109
2) İplik bükme ve çekme tezgahlarında hareke ti sağlayan dişlile rin üstü, uygun
şek ilde korunacak ve bu koruyucunun kapağı açıldığında, tezgahı durduracak te rtibatı
bulunacak ve bu te rtibat, tem izleme, bakım ve onarım sırasında da tezgahın çalışmasına
engel olacak tır.
3) Gidip gelme li çalışan tezgahlarda, hareke t alanında ik i bitim i ile diğe rsabit
makinalar ve ya duvarlar arasındaki açıklık en az 1 me tre olacak ve butezgahların uç
nok taları çarpmalara karşı korunacak tır.
4) Başlık tezgahları ile fitil ve iplik te zgahlarında, me rdane le rin kapma noktaları
korunacak , dişli k utusu açılınca te zgahı durduracak bir te rtibat bulunacak tır.
5) Kendir, halat ve elyaf bükme makinalarında kullanılan bobin m ille rininüze rine ,
fırlamaları önle ye cek koruyucular konacak , bunlar tezgah çalışırken kurtulmayacak şekilde
yapılacak ve koruyucu takılmadan tezgah çalışmayacak tır.
Ke ten, kene vir ve jöt gibi yaş e lyafı büken tezgahlarda sıçrayacak suyakarşı
uygun sipe rle r yapılacak tır.
6) Yüksek de virli çözgü tezgahları üzerindek i birik intile r, e lle sıyrılmayacak tır.
7) Haşıl tezgahlarında, me rdanenin kapma nok tası, korunacak ve uygun
yüksek lik te yatay çubuk lu durdurma te rtibatı bulunacak ve mahlul deposundak i
sıkmame rdane le ri, manivelalarla kaldırılacak şek ilde yapılmış olacak tır.
Haşıl te zgahlarının buhar borusuna, basınç düşürme vanası ile tezgah arasına bir
manome tre ve emniyet supabı konacak tır.
Haşıl kazanlarının kapaklarında, ge nişleme çembe ri olacak tır.
8) İplik , dok uma ve örme tezgahlarının hareke tsiz k ısımları ile bu tezgahların
tabanı, te zgah durdurulmadan tem izlenmeye cektir. Tezgahların, çalışırken tem izleme
zorunluluğu bulunan halle rde, bir emme te rtibatı yapılacak ve ya özel fırçalar
kullanılacak tır.
9) Dokuma te zgahlarında, tefenin ön kısmına, uygun nite lik te mekik koruyucusu
konacak ve mek iğin fırlaması önlene cektir. Mek ik koruyucularının ayarlarının düzgünlüğü
ve tokmak yuvası ile mekik başı çubuğu arasındaki açıklık , sıksık kontrol edile cek tir.
Dok uma tezgahlarında ayar, bak ım ve onarım sırasında, tezgahın aniden
çalışmasını önle ye cek bir te rtibat bulunacak tır.
10) Dokuma atelyesinde le ventle r, transportörle rle yüksek ten taşındığı halle rde ,
tezgahlar arasındak i açık lıktan bir kazayı önleye cek şek ilde ayarlanmış olacak tır.
11) Apre tezgahlarının ana mili ve me rdane le ri, koruyucu içine alınacak ve
me rdane koruyucusunun kapağı açılınca, tezgahı durduracak bir te rtibat bulunacak ve bu
kapak açık iken te zgah çalışmayacak tır.
12) Trikota j ve örme te zgahlarında, tığ fırlamalarına karşı koruyucular yapılacak
ve örme tezgahlarındak i dolaşık lar, mak ina durdurulmadan gide rilme ye cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
59 / 109
Madde 189 – Açık kaplar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r alınacak tır.
1) İçinde sıcak , kemirici ve aşındırıcı ve ya zehirli sıvılar bulunan açıkağızlı kaplar
ve ya banyolarda, boşaltma musluk ları ve bina dışında uygun bir ye re akıtacak akıntı
boruları ile taşma tavaları bulunacak ve ya bunların e trafına, kabın hacm ine eşit bir boşluk
bırak ılacak şekilde duvar ve ya sütre yapılacak tır.
2) Bu çeşit kapların üze rinde köprü ve ge çit yapılmayacak, taşıma aracı
ge çirilmeye cektir. Ancak o kap için ge rekli kaldırma araçları ile bunların bak ımı için ge rekli
köprü ve me rdivenle r bulunabile cek ve bunların genişliği 45 santime trede n dar
olmayacak tır.
3) De ricilik te kullanılan tabak lama kuyularının e trafı, uygun korkuluk larla
korunacak tır.
Madde 190 – Se paratör, santrifüj ve elek makinalarıyla yapılan çalışmalarda,
aşağıdak i tedbirle r alınacaktır.
1) Me rkezkaç (santrfüj) kuvve tle çalışan ayırıcı, sık ıcı ve k urutucu makinalarda; 1
milime treden ince koruyucu saç kapaklar kullanılmayacak ve kapak lar açılırken mak inayı
durduracak ve açık iken çalışmasına engel olacak tertibat bulunacak, makina dururken
döne r kabın e lle hareketi sağlanacak tır.
2) Büyük tesisle rde , hız ayarlayıcı ve sınırlayıcılar (regülatör) bulunacak tır.
3) He r mak inanın freni olacak tır.
4) Santrfüj mak inalarının tekne le ri, sıvı sızdırmayacak şekilde yapılm ış olacak tır.
5) Tem izleme, apre , boya ve buna benzer işle rde , yanıcı ve ya parlayıcı sıvıları
kumaştan ayırmak ta kullanılan santrfüjle rde; kapak lar ve tekne le r, dem irve ya çe lik ten
yapılmayacak, bu madde le re dayanık lı diğe r malzemeden yapılm ış olacaktır. Boşaltma
borusu üze rinde bir sifon bulunacak, boşaltma borusu kanalizasyona bağlı olmayacak,
atıklar ve kirli sıvı, özel bir çukura boşaltılacak ve ya damıtılması için ayrı bir kaba alınacak
ve he r gün tesisat boşaltılarak dolu bırak ılmayacak tır. Makinanın yatak ları fazla
ısınmayacak ve elek trik motorları, kıvılcım çıkarmayan kapalı tipten olacak tır.
6) Kakao, un, baharat, nişasta, pudra,şeke r, kömür ve diğe r benze ri madde le ri
e le yen kalbur ve elek le r tozu dışarı ve rmeye cek şek ilde yapılmış olacak vemak ina
durmadan kapağın açılmasını enge lleye cek te rtibatı bulunacak tır.
Madde 191 – İşye rle rindek i cihaz, alet, tezgah, makina ve tesisle rde n çıkantoz,
duman, buğu, ısı, gaz ve kok u, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon te sisatı ile
çık tığı ye rde n em ile rek dışarı atılacak tır.
Madde 192 – Birbirle rine karıştıklarında, parlama ve ya patlama tehlikesi
bulunan çeşitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme te sisatı ile dışarı atılmayacak, he r
biri için ayrı ayrı me vzii tesisle ri yapılacak ve birbirle rinden uzak ye rle rden dışarıya
atılacak tır.
Madde 193 – Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerle ri, tabana
yak ın ye rle rden emile rek dışarı atılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
60 / 109
Madde 194 – Me vzii çekme tesisatında kullanılacak davlumbazlar,
zararlıkaynağa yak ın olacak ve davlumbazın çekme nite liğini bozacak hava akım larına
engel olunacak tır.
Madde 195 – Paslandırıcı, aşındırıcı, kemirici, zararlı ve zehirli gazlar, dumanlar
ve ya sisle r çıkaran daldırma, e lek troliz, e loksal ve ya diğe r kaplamaişle rinin yapıldığı
tekne le r, kaplar, havuzlar ve ya tanklar üze rinde yapılacak çekme ağızları; kabın ve ya
teknenin iç ve üst tarafına yak ın ve yatay, boydanboya yarık olacak, bir uzun ke nar
boyunca, e ni 50 santime trede n 120 santime tre-ye kadar olan tekne le rde, he r iki kenar
boyunca ve daha büyük tekne le rde ise ,dört kenar boyunca de vam ede cek şekilde
yapılacak tır.
Davlumbaz ağızları ise; işe engel olmayacak şek ilde tekne ye veya kaba yakınve
bunları kaplayacak büyük lük te olacak tır.
Madde 196 – Aspirasyon te sisatında k ullanılan kanal ve ya borular, yanmaz
malzemeden uygun kesitte yapılacak ve se yyar emme ağızlarında, spiralli ve ya eğilebilen
hortumlar kullanılacak tır.
Boru ve kanallar, tekniğe uygun olarak yapılmış, eklenm iş ve menfezle re sağlam
bir şek ilde bağlanmış olacak tır.
Yanıcı ve parlayıcı gazlar, sisle r, buharlar, dumanlar ve patlayıcı atıkların em ildiği
kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden yapılmış olacak tır.
Madde 197 – Em ilen hava içinde yanıcı ve ya parlayıcı madde le rin bulunduğu
halle rde , aspiratör pe rvane sinin kanalı, göbeği ve gövdesi, dem ir ve çe lik malzemeden
yapılmayacak, pe rvane yatakları, kanal dışında, iyi yağlanmış ve toz ge çirme z bir şek ilde
yapılacak, çık ış menfezle rine , sağlam madeni te l kafesle r konacak tır.
Aspiratörle rin e lektrik motorları, çalışacağı ortama uygun olacak, emilen hava
içinde , yanıcı ve parlayıcı madde le r bulunduğu halle rde motor, yanıcı veparlayıcı
madde le re karşı, uygun şekilde monte e dilmiş ve ya bu madde le re dayanık lı tipte yapılm ış
olacak tır.
Madde 198 – Hava filtre le ri, kapasite ve nite lik bak ımından kullanılacağıişin
öze lliğine uygun ve e n az bir günlük çalışmaya ye terli olacak ve bunlar, kolay
temizle nebile cek ve tem izlik sırasında, tehlike li ve zararlı bir ortam yaratmayacak şek ilde
yapılmış olacak tır.
Filtre le rin çıkış borularının ağzı, işye ri çatısından en az 180 santime tre yüksek te
ve ya e n yak ın kapı ve pence rede n 8 me tre uzak ta olacaktır.
Madde 199 – İşye rinden emilen hava, tek rar işye rine ve rilme ye cek tir.
Ancak ,içinde kurşun tozu veya kurşun buharı ve ya silis tozu ve benze rle ri bulunmayan pis
hava, uygun süzge çle rde n ge çirilip tamamen temizlendik te n sonra işye rine ve rilebile cektir.
Madde 200 – Aspirasyon te sisatının günlük bakım ve temizliği ile üç ayda bir de
ge nel kontrol ile tem izliği yapılacak ve onarım lardan sonra, tesisatın kuruluş karakte ristiği
bozulmayacak tır.
Madde 201 – Em ilen tozlar, bir siklonda toplandığı halle rde, siklon, açık ta,
sağlam , rüzgara dayanık lı ve uygun malzemeden yapılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
61 / 109
Sik lonlarda parlayıcı ve patlayıcı atıkların ve tozların toplandığı halle rde , siklonlar,
işye rinin uzağına konacak ve bunlarda patlamaya dayanacak sağlamlık ta menfezle r
bulunacak tır.
ÜÇ ÜNCÜ BÖLÜM
Kazanlarda, Basınçlı Kaplarda ve Kompre sörle rde Alınacak Güvenlik Te dbirle ri :
Madde 202 – He r çeşit buhar ve sıcak su kazanları ile bunların malzeme ve
te çhizatı, fennin ve tek niğin ve k ullanılacağı işin ge rekle rine uygun bir şekilde yapılm ış ve
kazanlar, sağlam bir taban üze rine uygun bir şekilde monte e dilm iş olacak tır.
Madde 203 – He r kazanın görünür bir ye rine, imalatçı firma tarafından aşağıdaki
bilgile r yazılı bir plaka konulacak tır :
1) İmalatçı firmanın adı,
2) Kazanın numarası,
3) İmal e dildiği sene ,
4) En yüksek çalışma basıncı.
Madde 204 – Kazanlarda basıncı, sıcak lığı ve su se viye sini göste re n aşağıdaki
ölçü cihazları bulunacak tır :
1) Kazanın e n yüksek çalışma basıncının ik i katını göste re cek şek ilde taksimatlı
manome tresi olacak ve bunun e n yük sek çalışma basıncını göste ren rakamı, k ırm ızı çizgi
ile işare tlenm iş bulunacak tır.
Manometre nin işare tle ri, kazan boyunun birbuçuk katı uzak lık tan rahatça
okunabile cek büyüklük te olacak tır.
2) Sıcak su kazanlarında bir te rmome tre bulunacak tır.
3) Kazanlarda birbirinden ayrı e n az iki ade t su se viye göste rgesi bulunacak tır.
Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve kırılmaması için mahfaza içine alınacak tır.
Göste rge nin bağlantı borusunun çapı, ısıtma yüze yi 25 me trekare ye kadar olanlarda 25
milime treden, 25 metrekareden büyük ısıtma yüze yi olan kazanlarda 45 milimetre den az
olmayacak tır. Su göste rge le ri, doğrudan doğruyakazana bağlı olacak e n çok ve e n az su
se viyele rini göste re cek şek ilde işare t- le nmiş bulunacak tır. Su göste rgesinin kazanla olan
bağlantısı, e n az su se viyesinin 15 santime tre altında ve çam ur seviyesinden 45
santime tre yukarıda olanbir ye rde bulunacak tır.
Bütün göste rge le rin giriş ve çık ışlarına, kazan basıncına uygun bire r ade t vana
ve ya musluk konacaktır. Bağlantı borusu üze rinde , başka bir de lik açılmış olmayacak
bunlar doğrudan doğruya kazana bağlanacak tır.
Bütün göste rge le r, kazanın önünde n ve ya yanından, normal çalışma durum unda
görülebile cek şek ilde ye rleştirilmiş olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
62 / 109
Madde 205 – Buhar kazanlarında en az ik i adet emniye t supabı bulunacak
vebunlar, doğrudan doğruya kazanla bağlantılı olacak kazanla emniye t supapları arasında
bağlantı borusu üze rinde, hiç bir şekilde buharın ge çmesini engelle ye cek bir valf ve ya
başka bir enge l bulunmayacak tır.
Emniye t supapları, kazanın çalışma basıncına göre ayarlanacak ve hiç bir zaman
tutukluk yapmayacak şekilde paslanmaz malzemede n yapılmış olacak tır. Emniye t
supapları, titreşim yapmadan ayarlanabile cek ve ehliyetsiz k imsele rin, ayarı bozmasını
önle ye cek şekilde kapatılm ış veya mühürlenmiş olacak tır.
Emniye t supapları, fazla basınçtan dolayı, çıkan buharı dışarı atarke n,çalışanlara
zarar ve rme ye cek şekilde te çhiz edilmiş olacak tır.
Ağırlık lı emniye t supaplarına ge len buhar basıncı, 600 kilogram /santime trekare yi
ge çme ye cek ve ağırlık yekpare olarak yapılacak tır.
Madde 206 – He r imalatçı firma, kazanın bütün teknik karak te ristiğini göste ren
ve muaye nesinin Hük ümet ve ya mahalli idarenin kabul e ttiği teknik e lamanlartarafından
yapıldığını be lirten bir be lge yi, alıcıya ve re cek, işve ren de bu belgeyi istenildiğinde ilgilile re
göste re cek tir.
Madde 207 – Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte e dilip
kullanılmaya başlamadan önce , kazanlarda yapılan değişik lik ve ya onarım ve ya
re vuzyonlardan sonra, yılda bir pe riyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp ye niden
se rvise girmeden önce , kontrol ve dene yle ri, ehliyeti Hüküme t ve ya mahalli idare le rce
kabul edile n teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçlarısicil kartına ve ya defte rine
işlene cek tir.
Madde 208 – He r işve re n, işye rle rindek i kazanlar için bir sicil kartı ve ya defte ri
tutacak , bunlara, yapılan onarım , bakım ve dene yle ri, günü gününe işleye cektir.
Madde 209 – Kazanların hidrolik basınç de ne yle ri, e n yük sek çalışma basıncının
en çok 1,5 katı ile yapılacak , kontrol ve dene yle rin sonucu uygun bulunmayan kazanlar,
uygunluk sağlanıncaya kadar kullanılmayacak tır.
Madde 210 – Kazanlar e hliye ti Hüküme t ve ya mahalli idarele r tarafından kabul
edilen k işile r tarafından işle tile cek tir.
Madde 211 – Kazanların giriş ve çık ış boruları üze rine, bire r ade t ana stop valfı
konulacak, bunlar çabuk ve kolay kapanacak şek ilde olacak ve buhar yoğunlaşması
halinde kullanılmak üze re , kazanlarda blöf te rtibatı yapılacak tır. Birlik te çalışan kazanların
he r birinde ayrı ayrı stop valfı bulunacaktır.
Madde 212 – Yak ıtları otomatik olarak ve rile n kazanlardak i yak ıt besle yicile rinin
çalışma basıncına ve ya sıcak lığına uygun olarak ayarlanabile n bir te rtibatı bulunacak tır.
Madde 213 – İşye rinde kullanılan bütün kazanlar, yangına ve patlamaya
karşıdayanık lı ayrı bir bölmede ve ya binada olacak ve kazan daire sinin üstündeki katta,
işçi çalıştırılmayacak tır.
Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddele rle çalışılan işye rle rindek i kazan
daire le rinin diğe r atelye le re açılan pence re ve kapıları bulunmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
63 / 109
Kazan daire le rinin tavanı, ge rek tiğinde kazan üze rine çalışmaya kolaylaştıracak
yüksek lik te olacak tır.
Kazan daire le ri sürek li olarak havalandırılacak tır, Tabii havalandırmanın ye te rli
olmadığı halle rde , uygun aspirasyon te sisatı yapılacak tır.
Madde 214 – Buhar ve sıcak su kazanlarında onarım , bak ım ve temizlik te, kazan
içine ve ya baca kanalına girmek için, ye te ri kadar uygun şek il ve büyük lük te kapı ve ya
kapak bulunacak tır.
Madde 215 – Kazanlarda suyun ve ya çamurun boşaltılması için, kazanın alt
k ısmında ye te ri kadar boşaltma valfu ve ya m usluğu bulunacak , su ve ya çamur bir boruyla
kanala ve ya dışarıya ak ıtılacak tır.
Madde 216 – Kazanlarda yak ıt olarak havagazı ve benze rle ri kullanıldığı
halle rde , gaz besleme boruları üze rinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniye t kapları
bulunacak tır.
Madde 217 – Yüksek ve orta basınçlı kazanlarla yapılan çalışmalarda, aşağıdak i
1) Yüksek ve orta basınçlı kazanlarda; akaryak ıt, kömür tozu veya gaz yak ıldığı
halle rde , Ce hennem lik le rin en yüksek nok tasında bir ve ya daha fazla sayıdapatlama
kapak ları bulunacaktır. Ye rden 2 metre yük sekliğe kadar olan patlama kapaklarının önüne ,
ye te ri sağlam lık ta koruyucu bir sipe r konacak tır.
2) Kazandan ayrı bulunan buhar kızdırıcılarının buhar çıkış ye rle ri ile ön ısıtıcıların
üze rine e n az bire r ade t emniye t supabı konacak tır.
3) He r kazanda, dene y basıncını göste ren manometrenin bağlanması için, valfı bir
ağız bulunacak tır.
4) Arı su kullanılmayan kazanlarda, kazantaşı oluşumunu önlemek için tasfiye
edile rek yumuşatılm ış su k ullanılacak tır.
5) He r kazanın besleme suyu borusu üzerinde , stop vanası ile ge ri tepmeklepesi
(ek valf) bulunacak ve bu boru, ateşin en sıcak bölgesinden ge çme ye cek tir.
6) Besleme suyunun kazana ön ısıtıcılardan ge çirile rek ve rildiği halle rde, bunlarda
da stop valfı ve ge ri tepme klepe si bulunacak tır.
7) Pare le l çalışan kazanların buhar çık ışlarına, stop valfı ile ge ri tepme k lepesi
konacaktır.
8) 25 me trekare ve ya daha fazla ısıtma yüze yi olan buhar kazanları, ayrı
sistemde çalışan e n az iki te rtibatla beslene cek ve bunlardan biri, enjek tör tipi ve ya buhar
türbinli pompa olacak tır.
Isıtma yüzeyi 25 me trekareden az olan kazanlar, tekniğe uygun şekilde
beslene cektir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
64 / 109
9) Buhar kazanlarının ön ısıtıcılarında; bir emniye t supabı, su giriş ve çık ış
sıcak lığını göste ren te rmometre le r, ön ısıtıcılarla kazan arasında, iyi kapanan dampe rle r ve
iç k ısımda biriken tortu ve çamuru temizlemek için, tapave ya kapak lar bulunacak tır.
Madde 218 – Alçak basınçlı buhar kazanları veya sıcak su kazanları ile yapılan
çalışmalarda aşağıdak i tedbirle r alınacak tır :
1) Alçak basınçlı buhar ve sıcak su kazanlarında, basınç 0,5 atü ve sıcak lık ise
110°C ge çme ye cek tir.
2) He r sıcak su kazanına bir ade t genişleme kabı ve borusu (nefeslik) konacak ,
bunun bulunmadığı kapalı sistem le rde , genişleme valfı bulunacak tır. Ge nişleme valfı,
çalışma basıncına göre ayarlanabile cek ve fazla basıncı önle ye cek şek ilde yapılmış
olacak tır.
3) Genişleme borusu ile genişleme valfından çıkacak sıcak sular, çalışanlara zarar
ve rme ye cek şekilde dışarı atılacak tır.
4) He r alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanının besleme suyu boruları
üze rine, en az bire r ade t stop valfı ve ge ri tepme k lepesi konacak tır.
5) Parale l çalışan alçak basınçlı buhar kazanıyla sıcak su kazanlarının çık ışlarına,
stop valfı ve ge ri te pme k lepesi konacak tır.
6) Alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanlarına otomatik yak ıt ve rildiği
halle rde , kazan basıncının 1 kilogram/santime trekarenin (bir atmosfe rin) üze rine çıkmasını
önle ye cek ve yak ıtı kese cek bir te rtibat bulunacak tır.
7) Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında
sıcak lığın 120°C nin üstüne çıkmasını önle ye cek bir te rmostat bulunacak tır.
8) Alçak basınçlı buhar kazanlarında be sleme suyu, ocaktak i ateşin karşısına
ge len kazan kesimine ve rile cektir.
9) Sıcak su kazanlarına ve rilen besleme suyunun basıncı, bir atmosfe rin üze rinde
ise , kazana doğrudan doğruya ve rilmeyi boru tesisatına bağlanacak tır.
Madde 219 – Kazanların işle tilme si ile ilgili çalışmalarda, aşağıdak i tedbirle r
alınacak tır :
1) Kazan daire le rine sorumlu, ilgili ve ye tk ilile rden başka k imse girme ye cek tir.
2) Kazanlar yak ılmadan önce , kazancı tarafından tüm vanaların, k lepele rin,
kapak ların, emniye t supaplarının durumu, yak ıt ve su mik tarları ve işle tme ile ilgili bütün
hususlar gözden ge çirile cek ve kontrol edile cek tir.
3) Kazanlar, ilk ateşlemede sıcak lığın birden yükse lmesine engel olacak şekilde
ve yavaş yavaş yak ılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
65 / 109
4) Yak ıt olarak sıvı ve ya gaz maddele r kullanılan kazanların yak ılmasından önce,
ocağın içinde , bekle rin ağzında ve ya yakınında ve kazanın e trafında dökülmüş yak ıt
bulunmayacak ve ocağın içi, hava, gaz ve ya akaryak ıtın patlayıcı karışımları bulunmayacak
şek ilde iyice havalandırılm ış olacak tır.
5) Kazanların de vreye girmesinde ; ana çık ış vanası açılmadan önce , emniye t
ventili kontrol edile cek, boru tesisatı üze rindek i hava çık ış vanaları, hava boşaltılıncaya
kadar açık tutulacak ve kazan, ge rekli basınç ve sıcak lığa ulaştıktan sonra, ana çık ış stop
valfı, yavaş yavaş açılacak tır.
6) Kömürle ısıtılan kazanlarda, süngülemek, cüruf ve kül almak için, ge rek li
araçlar bulunacak ve süngüleme sırasında hava ve rme durdurulacak ve baca kapağı
açılmış olacak tır.
7) Kazanın emniye t supapları, vardiye değişiminde kontrol edile cek tir.
8) Yak ıt olarak kömür kullanılan kazanların söndürülmesinde , ateş dışarı
çek ilmeye cek , bütün de lik ve kapaklar kapandıktan sonra kendi ke ndine sönme ye
te rkedile cek tir. O cak tak i ateş, ancak te hlike anında çekile cek ve ateşin alınmasından önce ,
emniye t supabı açılarak stop valfları kapatılacak ve ge rek tiğin-de ate ş sönünce ye kadar,
kazana besleme suyu ve rile cek tir.
9) Söndürüle n kazan, sıcak lık ve basınç normale dönünce ye kadar
boşaltılmayacak ve kazancı kontrole de vam ede cek tir.
Madde 220 – Kazanlarda bir arıza ne deniyle tehlike be lirme si halinde ,aşağıdak i
1) Basınç de rhal düşürüle cek, yakıt sevki de rhal kesile cek, hava ve rilmesi
durdurulacak , kazan içe risinde hava akım ını önlemek için baca dampe rle ri ile kazan ön
kapak ları kapatılacak tır. Kömür yak ılan kazanlarda ate ş çek ile cek paralel çalışan
kazanlarda bağlantı de rhal kesile cek, bu işlemle rden sonra kazan de vrede n çıkartılacak tır.
2) Sıcak su kazanlarında kaynama ve köpürme olduğu halle rde , kazan stopvalfı
kapatılacak, ocak tak i ateş bastırılacak ve mümkün olduğunda su yüze yinde n blöf
yapılacak, su mik tarı normal ise k ısmi blöf yapılarak tek rar besle ne cek tir. Bu tedbirle re
rağmen kazanda kaynama ve köpürme de vam e de rse , kazan de vreden çıkartılacak tır.
3) Kazan suyunda yağ be lirtisi görüldüğü halle rde ; yüze y blöfü yapılacak, bu
işlem fayda ve rmediğinde kazan de vrede n çıkartılacak ve yağı gide rici madde le rle
yıkanarak temizlene cek tir.
4) Kısmi blöf yapılırken su m ik tarı hiç bir zaman, e n az su se viyesinin altına
düşürülme ye cek tir.
5) Külle ri otomatik tesisatla ve ya suyla taşınan kazanların ızgaralarındatıkanma
olduğu halle rde, tıkanan ızgarayı açmak üze re en az ik i işçi göre vlendirile cek bir tanesi
içe rde çalışan işçiyi dışardan göze tle ye cek ve te hlike anında de rhal yardımına koşacaktır.
Izgaralardak i tıkanıklığı gide rme ye çalışan işçinin üze rine, sıcak
külle rindök ülmesini önle ye cek bir sipe r konacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
66 / 109
Madde 221 – Kazanların bakım ve onarım ıyle ilgili çalışmalardan
aşağıdak itedbirle r alınacak tır :
1) Buhar basıncı altında bulunan kazanların basınçla ilgili k ısımlarında onarım
yapılmayacaktır.
2) Söndürüle n bir kazanın içine basınç ve ısı normale dönmedik çe bak ım ve
onarım için k imse sokulmayacak tır.
3) Parale l çalışan kazanların birbirleri ile olan bağlantıları kesildik ten sonra, kör
tapa ilekapatılacak ve vanaların üze rine uyarma levhaları konacaktır.
4) Kazanın içinde yapılacak tem izlik , bakım ve onarım için, işçinin kazan içine
girmesinde n önce blöf, besleme suyu, buhar ve sıcak su çık ış stop valfları ile diğe r bütün
vanalar kapatılacak ve üze rle rine uyarma le vhaları konacak tır.
5) Bak ım ve onarım için kazana girm iş olan bir işçiyi göze tle ye cek ve ge rek tiğinde
ona yardım e de cek diğe r bir işçi kazan kapak ları başında bek le tile cek tir.
6) O cak , içe risine işçi girme den önce , tehlikeli gazlara karşı havalandırılm ış
olacak ve onarım sırasında ve öze llikle rutube tli günle rde, vantilatör veaspiratör
çalıştırılarak baca gazlarının ve dumanı kazana dolması önlene cek tir.
7) Kazan içe risinde ge rek li te dbirle r alınmadık ça, oksi - ase tilen kaynağı
yapılmayacaktır.
8) Kazanın tem izliğinde ve onarım ında, mekanik ale tle rle çalışılması ge rek tiği
halle rde , bu ale tle ri çalıştıran basınçlı hava komprosörle ri veya diğe r tahrik makinaları,
kazanın dışında bulunacak , bunların kazan içindek i cihazlarla bağlantıları sağlam olacak ve
e lek trik kabloları, çalışmaya başlamadan önce kontrol edile cek tir.
Madde 222 – O caksız buhar ve sıcak su kapları ile basınçlı hava depoları, gaz
tüple ri ve de poları gibi basınçlı kaplar ve bunların bağlantıları, te çhizatı ve malzemesi
tekniğe uygun olacak tır. Basınçlı kapların görünür ye rle rine imalatçı firma tarafından
aşağıdak i bilgile rin yazılı olduğu bir plaka, konacaktır.
1) Kap hacm i (litre)
2) İşle tme basıncı (k ilogram/santime trekare ),
3) Deneme basıncı (kilogram/santime trekare ),
4) Kontrol tarihi.
Madde 223 – Basınçlı kapların kontrol ve dene yle ri, ehliye ti Hük ümet
ve yamahalli idare le rce kabul edilen teknik e lemanlar tarafından, imalinin bitim inde n sonra
ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce, ve ya yapılan değişiklik ve büyük
onarım lardan sonra, e n az üç ay k ullanılmayıp yenide n se rvise girmele ri halinde ise tek rar
kullanmaya başlanmadan önce ve he rhalde pe riyodik olarak yılda bir yapılır. Kontrol ve
de ney sonuçları, düzenlene cek bir raporda be lirtilir ve bu raporlar işye rle rinde saklanır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
67 / 109
Madde 224 – Basınçlı kapların üze rinde , ge rek tiğinde içine girme yi sağlayacak
kapılar ve ya kapak lar bulunacak, girileme ye cek kadar k üçük olan basınçlı kaplarda, el
de likle ri yapılacak ve bu de lik le r emniye tli birşekilde kapatılm ış olacaktır. Kapı ve kapaklar
de ney basıncına dayanacak sağlamlık ta olacak , giriş de likle rinin boyutları tekniğe uygun
olarak bir insanın rahatça girmesini sağlayacak büyük lük te yapılacaktır. El de likle rinin
boyutları 70x 90 milimetre den k üçük yapılmayacak ve basınçlı kaplar üze rindebulunan
yıkama ve kontrol körtapaları en az 25 milimetre çapında olacak tır.
Madde 225 – Basınçlı kaplar üze rinde , emniye t supabı, boşaltma vanası,
manome tre ve te rmometre gibi kontrol cihazları bulunacaktır.
Paralel çalışan basınçlı, kapların, giriş, çıkış, boşaltma ve blöf vanaları ayrı ayrı
işare tlenm iş olacak tır.
Emniye t supapları basınçlı kapların en çok k ullanma basıncına göre ayarlanacak
ve bu basıncın onda biri oranında bir basınç artışında açılacak özellik teolacak tır.
Madde 226 – Basınçlı kaplarda bulunan emniye t supabı, basınçlı kaba doğrudan
doğruya bağlı olacak tır. Ancak , kabın içinde bulunan madde , emniye t supabının takılmasını
engellediği ve ya bozulmasına yol açtığı halle rde, emniyet supabı, basınçlı kaba e n yak ın bir
tesisat üze rine takılacak tır.
Emniye t supabı, bağlı olduğu basınçlı kabın kapasitesine ve besleme borusunun
çapına uygun büyük lük te ve basıncı çabucak düşüre cek şekilde yapılm ış olacak tır.
Basınçlı kaplarda iki ve ya daha çok emniye t supabı varsa, bunlardan en azbir
tanesi, e n çok basınça göre ayarlanm ış olacak tır.
Emniye t supapları, he r vardiyada ve ya günde en az bir de fa denene cek vekaplar
içinde yanıcı gazlar bulunduğunda, ge rek li tedbir alınacak tır.
Emniye t supaplarının, yoğunlaşmaya karşı, blöf musluk ları bulunacaktır.
Madde 227 – Basınçlı kapların hidrolik basınç de neyle ri, e n yük sek çalışma
basınçının 1,5 katı ile yapılacak tır.
Kontrol ve dene y sonucu kullanılması sakıncalı görülen, güvenlik le çalışmayı
sağlayacak te çhizatı eksik olan ve bağlantı parçaları uygun bir şek ilde bağlanmamış
bulunan basınçlı kaplar, eksikle ri tamamlanıncaya ve arızalar gide rilince ye kadar
Madde 228 – Buharla ve ya sıcak su ile ısıtılan basınçlı kaplardak i basınçın ana
buhar hattındak i basınçtan düşük olması halle rin de, giriş borusu üze rine sıra ile basınç
düşürücü valf ve emniyet supabı konacak ve bunlar ge rek li şekilde korunacak tır.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplara giren ve çıkan buhar ve ya sıcak su boruları, kanal
içine alınacak ve ya izole edile cek tir.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplarda, kapak açık iken basınç artmasına vekabın
basıncı atmosfe r basınçına inmeden kapağın açılmasına enge l olacak bir te rtibat
bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
68 / 109
Madde 229 – Buharla ısıtılan döne r basınçlı kapların doldurulmasından ve ya
boşaltılmasından önce , hareke t mekanizması kapalı duruma ge tirile cek ve stop vanaları
kapatılarak k ilitlene cektir.
Madde 230 – O tok lavların dış göm lek e tek le ri, tabana kadar uzatılacak ve
altından ge çilmeye cek şek ilde kapatılacak tır.
O toklavların kapıları ile varsa karşı ağırlık ları, bir kızak ve ya korkuluk içine
alınacak tır.
Yağ gömlek li otok lavlarda yağın ısıtılması, te hlike li olmayacak şek ildeotok lavdan
uzak bir ye rde yapılacak tır.
Madde 231 – Eritme kazanlarının blöf vanaları, kazandan uzak ve korunmuş bir
ye rde n idare edile cek ve bu kazanlarda, basıncın artışını bildire n bir uyarma te rtibatı
bulunacak tır.
Eritme kazanlarında blöf yapılmadan önce, bütün işçile r blöf çuk urundan
çıkarılacak, blöf çukurlarının kapak ları kapatılacak, kazanın bulunduğu ye rile blöf çuk uru
civarında bulunan işçile re, uyarma çanları ve ya zille ri ileblöf vanasının açılacağı
duyurulacak tır.
Eritme kazanlarının içe risine, ısı ve basınç normale dönmeden ve bunlariyice
havalandırılmadan, kontrol ve onarım için k imse sok ulmayacak tır.
Madde 232 – Kağıt hamuru hazırlamak üze re kullanılan kaynatma kazanlarıyle
be nze ri kazanlar içindeki malzeme atık larının ve ya tortuların, ölçü ve emniye t cihazlarını
tıkamaması için ge rek li te rtibat alınacak tır.
Bu kazanlar için de kim yasal reaksiyonlar nedeniyle kazan basıncının çalışma
basıncı üstüne çıktığı veya emniye t supabının arıza ve tutuk luk yaptığı halle rde ; kazanı
korumak üze re, kırılabilen cinsten bir emniye t cihazı ve ya benze ri bir te rtibat yapılacak tır.
Madde 233 – Ç öke rtme ve ayırma ve ya be nze rle ri gibi dike y, kapalı ve basınçlı
kaplara veya tank lara melzemenin buharla ve rildiği halle rde, depo ile tank ın arasında
uygun bir uyarma te rtibatı bulunacak ve depo ile tank başında bulunan işçile r,
birbirle rinden işare t almadan besleme vanasını açmayacak lardır.
Madde 234 – Donyağı e ritme kazanları ve suni gübre kurutucuları gibi sabit
basınçlı kapların doldurma ve boşaltma kapakları, kazan içinde oluşacak basıncı düşürmek
için, yaylı olarak yapılacak tır.
Çalışma sırasında kapak lar kapatılacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
69 / 109
Madde 235 – Vülkanizatör ve de vülkanizatörle rin kapak bağlantıları, sağlam ve
uygun aralık lı yapılmış olacak tır.
Vülkanizatörle rle açık buharlı de vülkanizatörle rde blöf te rtibatı, ayrıayrı olacak tır.
Boyları 7,5 me tre yi ge çe nle rin ortasında ayrı bir blöf vanası bulunacak tır.
Vülkanizatörle rin otomatik veya mekanik güçle açılan kapaklarında ge rek li
emniye t te rtibatı bulunacaktır.
Alkali de vülkanizatörle rdek i emniye t cihazları, kırılır cinsten yapılacak tır.
Vülkanizatör ve de vülkanizatörle r, üç ayı, ge çmemek üze re pe riyodik olarak
ehliye ti, Hük ümet ve ya mahalli idare le rince kabul edilen teknik bir e leman tarafından
kontrol edile cek ve kontrol sonuçları, bir sicil defte rine işle ne cek tir.
Madde 236 – Buhar gömlek li kazanlarda buhar göm leği, vanalar açılmadan önce
blöf edile cek ve buhar vanaları yavaş yavaş açılacak ve bu durum, işçile re uygun şek ilde
duyurulacak tır.
Buhar göm lekli kola kazanları, benmarile r, yapılacak işe e nge l olmayacak şekilde
kapak larla örtüle cek ve bunların e trafında taşma kanalları bulunacak ve bu kanalların
dre na jla bağlantısı olacak tır.
Madde 237 – Basınçlı su ve hava tank ları ve depoları, bağlı bulunduğu
kazanların ve ya te sisatın en yüksek çalışma basıncına dayanacak sağlam lıkta olacak ve ya
stop vanası ile tank arasına basınç düşürme vanası ve sıcak su tesisle rinde genişleme kabı
ve ya vanası konacak, hava basınçlı tank larda ve depolardaemniye t supabı bulunacak tır.
Basınçlı hava ve su tankları ve de polarında kontrol manome tre le ri, basınç
düşürme vanası ile emniye t supabı arasına konacak tır.
Basınçlı sıcak su tank larına konan kontrol ve emniye t cihazlarında,
buharme ydana ge lmemesi için ge rekli te dbirle r alınacak , tankların ve boruların
dok unulabile cek ye rle ri izole edile cek tir.
Basınçlı su ve hava tanklarının, be lli aralık larla pe riyodik muaye nele ri yapılacak
ve sonuçlar sicil de fte rine işle ne cek tir.
Basınçlı soğuk su tankı, dona karşı uygun bir şek ilde izole edile cek tir.
Aynı kompresörle beslene n basınçlı hava tank larının he rbirinde ayrı ayrı stop valfı
ve bunların önüne ve tank tarafında olmak üze re bire r emniye t supabı bulunacak tır.
Basınçlı hava tank ının en alçak ye rine konan boşaltma musluğu he r gün açılacak ,
içe rde biriken su, yağ ve pislik dışarı atılacak tır. Normal olarak dışarı atılamayan yağ,
karbon ve benze ri madde le r, uygun şek ilde tem izlenecek tir.
Madde 238 – Basınçlı asit kaplarında, asit borusuna, bir ade t aside dayanık lı
malzemeden yapılm ış ge ri tepme k lepesi konacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
70 / 109
Basınçlı asit kaplarının gövdesi ile ana hava borusu arasına, basınç düşürücü vana
konacak, kapla basınç düşürücü vana arasına manome tre ve emniye t supabı ve ya
k ırılabilir bir emniye t te rtibatı bulunacak tır.
Su ile karışma sonucu, ısı ve ren asitle rle çalışan basınçlı kaplarla ilgilirögar ve
kanallara su karışmaması için, ge rek li tedbir alınacak tır. Asit, hava ile basılmadan önce ,
hava borularında birikm iş olan su, uygun şekilde boşaltılacak tır.
Basınçlı asit kapları, içindeki asit tamamen boşaltılıp iyice yıkandık tanve
havalandırıldık tan sonra kontrol edile cek tir. Bu kontrol sırasında asit vanaları kapatılacak ,
k ilitlene cek ve kap içinde çalışıldığını belirte n le vhalar, uygun ye rle re konacak tır.
Madde 239 – Soğutma tesisle rinde , soğutma tanklarının kapak ları ve de likle ri,
soğutucu gazların kaçmasını enge lle ye cek şek ilde sağlam yapılacak ve butank larda sıvı
kullanıldığı halle rde , sıvı yüksek liği göste rgesi bulunacak tır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litre yi ve boru çapı 15 santime tre yige çtiği
halle rde , soğutma tanklarında e n az iki ade t basınç ayar vanası buluna-cak , bunlardan bir
tanesi kırılabilir cinsten olacaktır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreden az olduğu halle rde ,
soğutmatanklarında bir basınç ayar vanası ve ya k ırılabile n cinsten güvenlik te rtibatı
bulunacak tır.
Soğutma tanklarındak i basınç ayar araçları, tankın üze rine ve soğutucu sıvının en
yüksek se viyesinin üstünde uygun bir ye re ye rleştirile cek tir.
Soğutma tanklarına konan basınç ayar araçları ile k ırılabilir çeşitten güvenlik
te rtibatının uçlarına, bire r boru takılarak açık havaya kadar uzatılacak veya amonyak ve ya
kükürt dioksit gibi madde le rin soğutucu olarak k ullanıldığı tanklarda, bu borular kapalı
kaplara bağlanm ış olacak tır.
Madde 240 – Kompre sörle rde basınç, ayarlanmış basınca ulaştığında, kompresör
motorunun otomatik olarak durması sağlanacak ve motorun durması ge cik tiğinde, basınçlı
havayı boşa ve re cek bir güve nlik te rtibatı bulunacak tır.
Madde 241 – Hava kompre sörle rinin hız regülatörü, pe riyodik olarak kontrol
edile cek ve he r zaman iyi çalışır durumda tutulacak ve bunlarda soğutma suyunun akışının
gözle izlenebile ceği bir te rtibat yapılacak tır.
Sabit kompresörle rin tem iz hava emmeleri sağlanacak ve patlayıcı, zararlıve
ze hirli gaz, duman ve toz emilmesi önlene cek tir.
Hava kompresörü ile hava tank ları arasında, yağ ve nem ayırıcıları (sepe-ratör)
bulunacak ve bunlar hiç bir şek ilde çıkarılmayacak tır.
Hava kompresörle rinin çık ış borusu üzerinde stop valfı bulunduğunda, buvalf ile
kompresör arasında bir adet güve nlik supabı konacak tır.
Madde 242 – Buhar ve gaz ile çalışan kompresörle rin çıkış borularına, e lle
kumanda edilen ve yavaş kapanan bir valf konacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
71 / 109
Madde 243 – Patlayıcı, parlayıcı ve zararlı gaz kompre sörle rinin yapıldığı
malzeme, sık ıştırdığı gazın ve içindek i madde le rin k im yasal e tk isine dayanacak nitelik te
olacak tır.
Madde 244 – Kompre sörle rin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üze re ; kompre sörle rin monta jından sonra ve çalıştırılmasından önce, kompresörle r üze rinde yapılacak
değişik lik ve büyük onarımlardan sonra, pe riyodik olarak yılda bir kontrol ve de ne yle ri,
ehliye ti Hüküme t ve ya mahalli idare le rce kabul edile nteknik e lemanlar tarafından
yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya de fte rine işlene cek tir.
Kompresörle rin he r kademesinde basınç de neyi, o kademede m üsaade e dilen en
yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacak tır.
Madde 245 – Kompre sörle r üze rine aşağıdak i bilgile r yazılı bir plaka, imalatçı
firma tarafından konacak tır.
1) İmalatçı firmanın adı,
2) Yapıldığı yıl,
3) En yüksek çalışma basıncı,
4) Kompre sörün sık ıştırdığı gazın cinsi ve m ik tarı,
Madde 246 – Kompre sörle rin, tehlike anında, uzak bir ye rden durdurulması
sağlanacak tır.
Madde 247 – Kompre sörle rin hava de polarında güvenlik supabı bulunacak ve
busupaplarda, çıkan gazlara karşı ge rekli tedbirle r alınacak ve emniye t supablarının
açıldığını bildiren uygun uyarma te rtibatı yapılacaktır.
Madde 248 – Kompre sörle rde , he r kompre söre özgü, öze l kompresör yağı kullanılacak tır.
Madde 249 – Sabit kompresörle rin depoları, patlamalara karşı dayanık lı bir
bölmede olacak , se yyar kompre sörle r, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklık ta ve ya
dayanık lı bir bölme içinde bulunacak tır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fırınlarda ve O caklarda Alınacak Güvenlik Tedbirle ri :
Madde 250 – Maden ve filizle rinin e ritildiği ve ya malzemele rin ısıtıldığı, e ritildiği,
pişirildiği, kurutulduğu ve ya soğutulduğu kapalı ve ya kısmen açıkfırın ve ocaklar; yapısı,
malzemesi ve te çhizatı bak ımından fenne, tekniğe ve kullanılacağı işin öze lliğine uygun
olarak yapılm ış olacak tır.
Madde 251 – Fırın ve ocak larda çalışan işçile re işin öze lliğine uygun k işise l
korunma araçları ve rile cek ve bakım ve onarım gibi ne denle rle fırın ve ocak ların içine
girilmeden önce , sıcak lığı 50° C aşağıya düşürüle cektir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
72 / 109
Maden 252 – Fırın ve ocak larda, yakıt ile ten boruların bağlantıları sağlam olacak
ve bunların üze rinde sıvı ve gaz yak ıt kese cek valflar ve patlama menfe zle ri (kapakları)
bulunacak tır.
Akaryakıtla çalışan bütün fırın ve ocakların yak ıt bekle rinde hava basıncının
düştüğünde , yak ıtı ayarlayan ve ya kesen otomatik bir te rtibat vepilot ale v memesi
bulunacak ve bunun sönmemesi sağlanacak tır.
Madde 253 – Fırın ve ocak lar, ye te rli uzak lık ta bulunan açık veya kapalı bir
ye rde n idare edile cek ve ate şle nmeden önce , bunların bağlantıları ve cihazları kontrol
edile cek tir.
Madde 254 – Elle ateşle nen fırın ve ocak larda ateşleme meşalesi, eli
yakmıyacak kadar uzun ve emniye tli olacak ve ocak uygun şek ilde ateşlene cek ,ateşleme
sırasında hiç k imse ocak kapağı önünde bulunmayacak tır.
Madde 255 – Fırın ve ocak lar, he rhangi bir nede nle söndüğü halle rde , ocakların
içi iyice havalandırılacak ve bundan sonra bek le r ateşle ne cektir.
Madde 256 – Yüksek fırınların gaz tesisatındaki toz süzge çle rinin bağlantıları,
çabuk tem izlene cek ve gaz kaçırmayacak şek ilde yapılm ış olacak ve bunların toz
toplayıcıları ve bunlarla ilgili kontrol mekanizması ve filtre le rinin temizle nmesinde , yangına
karşı ge rek li tedbirle r alınacak tır.
Yüksek fırınların ana gaz boruları üzerinde gazı kese cek vanalar ve
gazyıkayıcılarının giriş ve çık ışlarında bire r valf ve kontrol cihazı bulunacak ve bunlar darbe
ve sarsıntılardan korunmuş olacak tır.
Madde 257 – Yüksek fırınlarda yüklemede , sıcak hava tesisle rinde ,
gazocaklarında ve döküm alınan ye rle rde, çalışan işçile rle postabaşı, ustabaşı, kontrol,
bak ım ve onarımelamanları arasında, tele fon veya konuşma boruları ile ve ya buna benze r
bir te rtibatla habe rleşme sağlanacak tır.
Birkaç ocağın birden idare e dildiği vantilatör ve ya körük daire sinde , he rocak için
ayrı bir işare t lambası bulunacak tır.
Madde 258 – Yüksek fırın se rvisi konur ve ya se rvisten çıkarılırken, ge rek li
Madde 259 – Kupol ocak larında dök üm alınırken, önce ışıklı ve sesli
uyarmayapılacak tır.
Sürek li dök ümle rde kullanılan arabaların (vagonetle r) ağırlık me rkezle ri ye re
yak ın olacak ve yanları, uygun kapak larla korunacaktır.
Dök üm de re cele ri (kalıpları), içindeki maden katılaşıp soğumadan açılmayacak tır.
Dök üm potaları sağlam, ye te ri kadar kalın ve k uru olacak ve içinde yabancı
madde bulunmayacak tır.
Madde 260 – Sieme ns - Martin ocak larında, e rim iş maden üze rinde tuğla
parçaları görüldüğü ve ya ocak tabanının delindiği halle rde , ocaktak i e rimişmade n de rhal
potaya alınacak ve ya cüruf çukuruna ak ıtılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
73 / 109
O cak yük leme platform larının altındak i ye rle rde , dinlenme ve soyunma odası
ve ya benze rle ri yapılmayacak tır.
O cağa atılan malzemede, patlamalara sebep olacak te hlike li madde le r
bulunmayacak ve cüruf içinde su bulunmayan çukurlara döküle cek ve soğumadan
parçalanmayacak tır.
Madde 261 – Be sme r ocağının eğme te rtibatı kontrol, onarım ve de neme
anındaocağın bek lenmedik hareketine karşı kilitle necek tir.
Besme r ocak ları yatırılıp kaldırılırken, çalışanlar uygun şek ilde uyarılacak tır.
Besme r ocak larının yedek tabanları ve yeni gömlek le ri iyice kurutulmadan
Hava vantilatörle ri, yanıcı gazların karışımına karşı, uygun ye rle rde kurulacak tır.
Madde 262 – Pota ocak larında, üst k ısm ı tabandan 30 santime trede n
yüksek teolanlarının e trafında bir platform bulunacak tır.
Birden fazla vantilatör ve ya birden fazla akaryak ıt bek i bulunan pota ocak larında;
vantilatörle rin ve ya bek le rin aynı kaynak tan beslenmediği ve ya hava basıncı aksadığı ve ya
kesildiği halle rde , ocağa gele n akaryak ıtı kese cek otomatik ve ya e lle çalışır bir valf
bulunacak tır.
Potalar k uru ve sıcak bir ye rde bulundurulacak ve nem li, çatlak ve ya hasarlı
olmayacak tır.
Potalar te hlike li şek ilde ve fazla doldurulmayacak , uygun boyutlarda kollu
halkalarla taşınacak tır.
Potalar ye te ri kadar işçi ile taşınacak ve işçile r zorlanmayacak tır.
Madde 263 – Elek trik ark ocak larında, e lektrotları otomatik olarak indirip
kaldıran te rtibat ve cihazlardan başka, e lle kumanda te rtibatı bulunacak tır.
Bu ocakların, kapak ve de likle ri önüne, ark ışınlarına karşı uygun paravana
kepenk , pe rde veya sipe r konacak tır.
Elek trik ark ocak larında döküm alınmadan önce, oradaki işçile r, ope ratörle r ve
diğe r k işile r tehlike alanı dışına çıkarılacak tır.
Madde 264 – Tav ocak ları ve tav fırınları, fazla ısıya karşı dıştan izole edile cek ,
tav ocak ve fırınlarının ağızlarına uygun paravanalar konacak ve ya aşağıdan yukarı bütün
ağız genişliğince hava püskürtüle rek ısının azaltılması sağlanacak tır.
Su ve rme işlem i için kullanılan kapların üstle ri, uygun kapak la örtülü olacak
çıkacak buhar ve gazlara karşı davlumbaz yapılacak ve kapak lar mekanik olarak açılıp
kapanacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
74 / 109
Tav ocakları ve fırınlarında, te rmome tre le r bulunacak, yakıt olarak gaz, toz ve ya
akaryak ıtın otomatik ve rildiği tesisle rde, sıcak lık de re ce sine göre, yakıt mik tarını
ayarlayabile cek te rtibat (te rmostat) yapılacak ve akaryak ıt ve ya gaz boruları kontrol
edile cek tir.
Madde 265 – Tuğla ve çömlek fırınları, işe uygun şek ilde yapılm ış olacak ve ocak
soğumadık ça fırınların içine girilmeye cek tir.
Madde 266 – Ç imento, k ire ç, alçı, dolam it, ağlome rit gibi malzeme le rin
üretim inde kullanılan döne r fırınların altındaki soğutma ye rle rinde , boşaltma
ve yatemizleme sırasında fışk ıran sıcak tozlara ve ya ge ri tepe n ale vle re karşı ge rek li
Döne r fırınların arkasından tozların çek ildiği ve ya tem izlendiği sırada ani ak ışları
önlemek için, uygun koruyucular kullanılacak tır.
Döne r fırınların içinde me ydana ge len büyük k linke r kemer külçe le rini
parçalamadan önce, fırının yak ıtı kesile cek tir.
Klinke r külçe le rini parçalayacak öze l araçlar, fırının ağzına sağlam bir şek ilde
konacak ve bunların hareke tle ri sınırlanacak ve ağır makinalı tüfek kullanıldığında, atılan
me rmile rin fırın içinde seke rek dışarı fırlamasını önle ye cek tedbirle r alınacak tır.
Döne r fırınların iç gömlek le ri, durdurmalar sırasında kontrol edile cektir.
Madde 267 – Kurutma fırınlarının doldurulmasında ve boşaltmasında, fırın
kapak larının açık kalmasını sağlayacak te rtibat bulunacaktır.
Zincirle idare edile n üstü sürgülü (giyotin) kapak ları bulunmayan kurutma
fırınlarının he r ik i başında, yük sekliği 170 santime trede n az olmayan ve içe rden kolayca
açılabile n bire r kapı bulunacak tır.
Yanıcı maddele rin kurutulduğu fırınlarda, yangınlara karşı uygun yangın
söndürme tesisatı ve te çhizatı bulunacak tır.
Buharla ısıtılan kurutma fırınlarındaki buhar boruları, uygun paravana ile
örtüle cek ve bunların bacalarında, bir kolla çekilip açılan ve bırakılınca kendi kendine
kapanan k lepe le r bulunacak ve ocak içinde ve ya açık ta bulunan vantilatörle r, yangına
dayanık lı ye rle re konacak ve dok unmalara karşı korunacak tır.
Madde 268 – Yakıt olarak gaz ve ya akaryak ıt kullanılan ekmek fırınlarının üst
tarafında zincirle açılan bir güvenlik kapağı bulunacak , gaz ve ya akaryakıtvanaları, sızma
ve kaçaklara karşı kontrol edile cek tir.
Ekmek fırınlarının üstündeki ve yanındaki ye rle re , malzeme stok edilme ye cek tir.
Ekmek fırınlarının içi, bacaları ve diğe r k ısımları sık sık temizlene cek tir.
Madde 269 – Katı yak ıtla çalışan emaye , lak , boya, ve rnik ve benze ri pişirme
fırınlarının ocak kapağı, fırın kapısının te rs yönünde bulunacak ve bunlarda uygun
aspirasyon te sisatı yapılacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
75 / 109
Pişirme fırınından çıkan gaz, duman ve buharlar uygun yüksek liktek i bacalarla
dışarı atılacak tır.
Gaz ve ya akaryakıtla çalışan bu pişirme fırınlarında, ana yakıt vanası ile bekle re
ge len borular üze rine ayrı ayrı vanalar konacak ve bekle re ge len havaborularında basınç
düştüğü ve ya hava ak ımı kesildiği halle rde , yak ıt ve rilmesini durduracak , basınç ve hava
ak ımının normale dönüşünde yak ıtı tek rar ve re cek bir cihaz bulunacaktır.
Pişirme fırınlarında, sıcak lığı kontrol ve ayar eden bir cihaz bulunacak tır.
BEŞİNCİ BÖ LÜM
Elek trik Tesisatında Alınacak Güve nlik Tedbirle ri :
Madde 270 – Toprak la portansiye l farkı 230 volt ve ya daha yukarı olan alte rnatif
ge rilim ile çalışan elek trik motorları, öze l motor daire le rinde veya tabandan en az 3 me tre
yüksek bir ye rde bulunacak ve ya muhafaza sistem i içinde olacak tır. Bu durum ve özellik te
olmayan motorlar, uygun şek ilde korunacaktır.
Madde 271 – Fazla nem, buhar ve ya benze rle rinin bulunduğu ye rler ile yağlı
ye rle rdek i e lek trik motorlarının ge rilim altındak i k ısımlarıyla bağlantıları uygun şek ilde
korunmuş olacak tır.
Madde 272 – Parlayıcı gazların ve ya madde le rin üre tildiği, kullanıldığıve ya e lde n
ge çirildiği ye rle rle çalışmalar sırasında parlayabilen gaz, buhar, toz ve ya benze rle rinin
çık tığı ye rle rde bulunan elek trik motorlarının beslemekablolarının başlıca k umanda te rtibatı
ile te rm ik starte rle ri, ak ım kesicile ri, kom itatörle ri, rölele ri, dirençle ri ve benze ri te rtibatı,
ateşe dayanık lı ve izole e dilm iş oda ve ya hücre le r içine ye rleştire cek ve ate lye içinde
kolay e rişilir ye rle re , uygun tipte starte r düğme leri ve yardım cı ak ım kesicile ri yapılacak tır.
Madde 273 – Şe rare ve ya k ıvılcım çıkaran elek trik motorları; patlayıcı parlayıcı
ve ya yanıcı gazların bulunduğu ye rle rde k ullanılmayacak tır.
Madde 274 – Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan alte rnatif ge rilimli
e lek trik tabloları, öze l ye rle rde bulundurulacak ve bu ye rle rin tabanı, ak ım ge çirme ye n
malzemeden yapılm ış ve ya bu cins malzeme ile kaplanmış olacak tır.
Madde 275 – Ge rilim i 250 volttan yukarı olan alte rnatif ve ya doğru
ak ımde vrele rinde k ullanılan sigortalardan değe ri 20 ampe rin üstünde olanları, kapalı bir
tablo içine monte edile cek ve en az bir şalte r ve ya anahtarla kontrol altına alınacak, bu
şalte r veya anahtarla ak ım kesilmeden, tablo k utusu kapağı açılmayacak ve tablo
kutusunun kapağı kapanmadan akım ve rilme ye cek tir.
Madde 276 – Te vzi tablosu ve ya be nze ri te rtibat üze rinde bulunan sigortalar,
şalte rle r ve anahtarlar, uygun şek ilde yapılmış ve korunmuş olacak tır.
Madde 277 – Ate lye içinde ve ya işçile rin e rişebile ceği ye rle rde bulunan tevzi
tabloları, panoları ile kontrol te rtibatı ve benze ri tesisat, kilitli dolap veya hücre içine
konulacak ve ya bunların tabanı, e lek trik ak ımı ge çirme yen malzeme ile kaplanmış
olacak tır.
Bakım ve onarım nedeniyle ge rilim altındak i tesisatın te critle rinin çıkarılması
ge rek tiğinde, bu kısım lar paravana ve ya koruyucularla korunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
76 / 109
Madde 278 – Ge rilim i 650 voltu ge çmeye n ana dağıtım tabloları, bak ım ı ve ya
ayarı ge rek tiren he r kısm ı kolayca e rişilebile cek , ile tkenle r kolayca izlenebile cek, şalte r
ve ya k umanda cihazları tablonun önünden idare e dilebile cek ve bütün ölçü ve kontrol
ale tle ri ile sinyalizasyon cihazları, tablonun ön cephe sinden kolayca görülebile cek şek ilde
düzenlene cek tir.
Madde 279 – Ge rilim i 650 volt ve ya daha fazla olan ana dağıtım tabloları
ve yüksek ge rilim le çalışan bütün ale tle rin me tal koruyucuları toprak lanmış olacak veya
bunlar, uygun şek ilde izole edile cek ve bütün metal kollar ile diğe r bütünmetal bağlantılar
topraklanacak tır. Bunların kontrolünde , bak ım ve onarım ında akım kesile cek ve kontrol,
bak ım ve ya onarımı yapılan tablo ve ya pano, diğe rlerinden bir paravana ve ya bir bölme ile
ayrılacak tır.
Madde 280 – Be he r bölmesinde , hücre sinde ve ya tank ında 5000 lit reden fazla
yağ bulunan transformatörle r ile kondansatörle r ve ya benze rle ri, işye ri binalarının dışına
konacak ve ya he rhangi bir hücre, bölme ve ya tankın içindeki yağları alabile cek ge nişlik tek i
bir sarnıcın, kuyunun ve ya çukurun üstüne ye rleştirile cektir.
Madde 281 – Transformatörle r, kondansatör ve be nze rle rinin konulduğu
işye rle rinin ye te ri kadar havalandırılması sağlanacak ve duvarları ile kapıları, yangına
dayanık lı olacak tır.
Madde 282 – Transformatörle r, kondansatör ve benze rle ri, şarj kalıntılarını
önle ye cek şekilde bağlanm ış ve kontrol edilmiş olacak ve bu te chizatın bulunduğunu
bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması ge reken tedbirle ri açık layan le vhalar,
uygun ye rle re konacak tır.
Madde 283 – İşye rine konacak hava soğutmalı elek trik transformatörle ri,
yanabilir malzemeden ye te ri kadar uzak ta bulunacak ve ya yanabilir maddele rden, ısı
ge çe rme ye n ve yanmayan bir bölme ile ayrılmış ve ya uygun şek ilde kapatılmış olacak tır.
Madde 284 – Transformatör ve kondansatör me rkezle rindek i diğe r yük sek
ge rilim cihazları, parmaklık lı ve ya kafes te lli kapılar ile kapalı öze l hücre le re ye rleştirilm iş
olacak tır. Yüksek ge rilim hücre le rinde yalıtılmış tabure kauçuk e ldivenle r, ıstakalar, yangın
söndürme cihazları k ısa de vre ve topraklama te chizatı ve talimatı haiz tabe la vb.
Madde 285 – Sabit ak ümülatör tesisle ri, tabanı aside dayanık lı malzemeden
yapılmış, iyi havalandırılm ış ve öze l olarak yapılmış odalarda ve ya hücre le rde
Madde 286 – Ak ümülatör bataryalarının kutuları; cam , se rt kauçuk ve ya benze ri
ak ım ge çirme yen madde le rden yapılmış olacak ve bunlar, akım ge çirme yen sağlam
ayak lar üze rine oturtulacaktır.
Madde 287 – Ak ümülatör bataryaları, kullanıldıkları işe uygun şek ilde
kapatılacak ve ya korunacak ve gaz çıkarmalarına karşı ge reken otomatik te rtibatalınmış
olacak tır.
Madde 288 – Ak ümülatör odalarına sağlanacak suni ışık yalnız akkor flamanlı
e lek trik ampulle ri vasıtasiyla yapılacak tır. Bu gibi ye rle re açık ale vli vasıtalarla girilmesi ve
buralarda sigara içilmesi yasak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
77 / 109
Madde 289 – Ak ümülatör bataryaları te sisi ge rek tiğinde bütün kutuplarda
kesile cek şek ilde yapılacak tır.
Madde 290 – Akümülatör bataryalarının asitle ri de ğiştirilirken işçile r gözlük,
önlük , lastik eldiven ve benze ri kişise l koruyucular kullanacak lardır.
Madde 291 – Toprak ile potansiyel farkı 250 volttan yukarı olan alte rnatif akım
tesisatında, sürek li olarak taşınabilir ve ya çekme ile tkenle r kullanılmayacak tır. Ancak işin
ge re ği olarak ye tk ili bir eleman tarafından bunlar, ge çici olarak kullanılabile cek tir.
Madde 292 – Taşınabilir ile tkenle rin kullanılması ge reken ye rle re , ye te ri sayıda
ve uygun şek ilde topraklanmış e lek trik prizle ri konacak tır.
Taşınabilir e lek trik kabloları, dayanık lı kauçuk la kaplanmış olacak ve ge rek tiğinde
eğilip bükülebile cek bir metalle dayanıklılığı arttırılacak ve bunların kaplamaları
bozulmayacak , bağlantıları iyi durumda tutulacak tır.
Madde 293 – İle tkenle r, mekanik ve k imyasal e tkile rde n korunmuş olarak
Madde 294 – Ye raltı kablolarında yapılacak bir işlemde , ce ryan kesilmesinden
hemen sonra kapasitif boşalmayı tem in için, üze rinde çalışılması ge reken kabloların bütün
ile tke nle ri kısa de vre edile cek ve toprak lanacak tır.
Kısa de vre ve toprak lama işlem i, çalışma ye rinin en yakın k ısımları üze rinde ve
bu ye rin he r iki ucunda yapılacaktır.
Yeniden ge rilim altına girme tehlikesini önlemek için, ge rilim ve rme ye e lve rişli
bulunan bütün ayırıcılar açık durumda kilitlenmiş olacak tır.
Madde 295 – Toprak lama de vresi, düşük dirençli ile tkende n yapılmış olacak ve
bağlandığı cihazın izolesinde meydana ge le cek en büyük kaçağı (k ısa de vre yi) ile te cek
kapasitede olacak ve ya de vrede , ge rektiğinde o cihazı de vreden çıkaracak , uygun bir
de vre kesme te rtibatı bulunacak ve toprak lama tesisatı, uygun bir şek ilde korunacaktır.
Madde 296 – Elek trik ile tkenle rinin mahfazaları, metal mahfaza boruları, elek trik
te çhizatının me tal koruyucuları ve diğe r ge rilim altında bulunmayan yalıtılmış k ısım ları,
uygun bir şekilde toprak lanacak tır.
Madde 297 – Alte rnatif ve ya doğru ak ım ile çalışan çıplak me tal kısım lı e lek trik
cihazları, uygun bir şek ilde topraklanacak tır.
Madde 298 – Elek trik te sisatı ve ya te çhizatının bak ım ve onarım ında, bunları,
de vre den çıkaracak bir de vre kesme te rtibatı bulunacak, de vreden çıkarıldıktan sonra
bunların, topraklı olması hali de vam ede cektir.
Madde 299 – Kofra ve diğe r koruma te rtibatı ile ge rilim altındaki makina,cihazlar
ve ile tkenle rin mahfazaları, e lek trik çarpmalarına karşı uygun şekilde korunacak tır.
Madde 300 – Toprak lamada, bağlantı hatları açık çekildiği tak dirde, mekanik ve
k imyasal e tkile rden korunmuş olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
78 / 109
Madde 301 – Toprak hatları, kolay muayene e dile cek şek ilde çek ilmiş olacak tır.
Madde 302 – Kontrol, bakım ve onarım ı yapılacak makina ve e lek trik
de vre le rinin ak ımı kesile cek ve ak ımı kesen şalte r ve ya anahtarlarda k ilitleme te rtibatı
bulunacak veya bunların açık olduk ları, uygun şekilde be lirtile cek tir.
Madde 303 – Elek trik te sisatının, cihazlarının ve ya çıplak ile tkenle rin, daima
ge rilim altında bulunduğu kabul edile cek ve tek nik bir zorunluluk bulunmadık ça ge rilim
altında elek trik onarımı yapılmayacak tır.
Toprak la potansiye l fark ı 250 volt ve daha yukarı olan alte rnatif ve ya doğru
ak ımlı te sisatta, ge rilim kaldırılmadan akım kesilmeden hiç bir çalışma yapılmayacak tır.
Toprak la potansiye l fark ı 250 volttan aşağı alte rnatif ve ya doğru ak ımlı tesisatta
yapılacak işle re girişilmede n yine ge rilim ke sile cek , ancak, zorunluluk halinde ge rek li
tedbirle r alınacak ve akım ge çirme yen ale tle r, uygun işe lbisesi ve eldiven gibi k işise l
koruyucular, kauçuk paspaslar ile ak ım ge çirme yen paravanalar, taburele r ve platform lar
gibi araçlar k ullanılacak ve işçile r ye tk ili bir elemanın gözetim inde çalıştırılacak lardır.
Üze rinde çalışılan ge rilim altındak i çıplak ile tke nle r, uygun kafes, paravana ve ya
yalıtkan mahfazalarla korunacak tır.
Madde 304 – Ge rilim altındaki kısım ların dokunmaya karşı ge rilim i 42 volttan
yukarı olan alte rnatif ve ya doğru ak ımlı de vre ve tesisat parçaları ilepence re ve ya duvar
boşluklarından e rişile bile cek tesisat k ısımları, kofra veya diğe r uygun mahfazalar ile
korunacak tır.
Madde 305 – Toprak la potansiyel fark ı 42 volt ve ya daha yukarı olan alte rnatif
ak ım de vre le rinin ge rilim altında bulunan k ısımları, ana dağıtım tablolarının arkasında
olduğu gibi, sürek li açık ta tutulmaları ge reken ye rle rde döşeme le re ak ım ge çirme ye n
ızkaralar konacak tır.
Madde 306 – Toprak la potansiyel fark ı 42 volt ve ya daha yukarı alte rnatif ak ımlı
ile tke nle r, ge rilim değe rine uygun olarak yalıtılacak ve bu ile tke nle rlebunların bağlantı ve
kontrol te rtibatı, dış e tk ile re karşı uygun şek ilde korunacak tır.
Madde 307 – Vinçle re akım sağlayan hava ile tkenle ri uygun şek ilde ye rleştirilmiş
ve korunmuş olacak ve bunların altına ve ya yak ınına malzeme istifi ve yığını
yapılmayacaktır.
Madde 308 – Yukarı doğru açılan bıçak lı e lek trik anahtarları ve de vre
kesicile rinin ke ndi ağırlık ları ile kapanmalarını önlemek için, mandal ve ya sürgü te rtibatı
yapılacak, yatay açılan bıçak lı e lektrik anahtarlarıyla de vre kesicile rinin kendi kendine
kapanmaları önlene cek tir.
Madde 309 – Sigortalar, değiştirilmeden önce ge rilim dışı bırakılacak ve ge rilim
yok luğu kontrol edile cek tir.
Sigorta ge rilim dışı bırak ılam ıyorsa, ke sicile rle de vrenin kesilmesi sağlanacak ve
bu gibi halle rde, e lle ri ve gözle ri koruyacak k işise l koruyucular kullandırılacak tır.
Madde 310 – Priz ve fiş sistem inde toprak lama kontakt e lemanları, akım kontak t
e lemanlarından önce bağlantıyı sağlayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
79 / 109
Madde 311 – Kazan içinde ve ya buna benze r dar ve ile tken kısım ları bulunan
ye rle rle ıslak ye rle rde, alte rnatif ak ımla çalışan lambalar kullanıldığı takdirde , çalışma
ye rinin dışında bulunan ve sargıları birbirinden ayrı olan transformatör yardımı ile elde
edilen k üçük ge rilim (en çok 42 v) kullanılacak tır.
Madde 312 – Elek trik işle rinde kullanılan pense le r, kargaburunlar, tornavidalar
ve benze ri el ale tle ri, uygun şek ilde yalıtılm ış ve yağdanlık ların, süpürgele rin, fırçaların ve
diğe r temizlik araçlarının sapları, ak ım ge çirme yen malzemede n yapılmış olacak tır.
Elek trik e l ale tle ri iyi bir şek ilde muhafaza edile cek ve he r an işe hazır şek ilde
bak ımlı bulundurulacak tır.
Elek trik e l ale tle ri kendi öze l gayeleri için, doğru olarak ve ke ndi kapasite le ri
içinde , aşırı zorlamalara başvurulmadan k ullanılacak tır.
Madde 313 – Taşınabilir e lektrik li e l ale tle rinin sapları, ye te rli cins ve kalınlık ta
ak ım ge çirme yen bir madde yle kaplanacak veya bu gibi malzemeden yapılmış olacak ve
bu ale tle rin üze rle rinde , de vre yi kapalı tutmak için, sürek li olarak basılması ge reke n yaylı
de vre kesicile ri (e nte rüptör) bulunacak tır.
Madde 314 – İnşaat şantiyele ri ile diğe r açık çalışma ye rle rinde
kullanılane lektrik li e l ale tle ri, küçük ge rilim ve ya 1/1 oranlı ve sargıları birbirinden ayrı
güve nlik transformatöründen (ayırıcı transformatör) e lde edile n ge rilim ile çalıştırılacak
ve ya özel olarak imal edilmiş, ik i yalıtkanlı olacak tır.
Güvenlik transformatörü k ullanılması halinde, çıkış de vre sine yalnız bir e lek trik li
e l ale ti bağlanacak tır.
Madde 315 – Elek trik li e l ale tle ri üze rinde meydana gelebile cek kaçakların
zararlı bir se viye ye ge lmesinden önce , ale te gele n e lek trik de vre sini kesen güve nlik
otomatik le ri de uygun bir iş güvenliği tedbiri olarak kabul edile cek tir.
Toprak lamalı aletle rde, toprak lama de vresindek i kesinti halinde , ale tinelek trik
de vre sini kesen bir kontak törün bulunması şekli de ge çe rli sayılacaktır.
Madde 316 – Taşınabilir e lektrik li e l ale tle rinin toprak lanması, topraklama
e lemanı bulunan öze l fiş ve prizle rle yapılacak , yüksek ampe ra jlı prizle r üze rinde ayrıca bir
şalte r bulundurulacak, bunlara ak ım sağlayan kablolar dağınık bulundurulmayacak ve
ge çitle rde yüksek ten ge çirile cek tir.
Ale tle r, besleme kablosu içinde bulunan öze l toprak lama ile tkeni ile
topraklanacak tır.
Madde 317 – Parlayıcı, patlayıcı madde le rin imal edildiği, taşındığı ve
depolandığı ye rle rde , e lek trik li e l ale tle ri kullanılmayacak tır.
Madde 318 – Kazanlar, tank lar ve be nze ri dar ye rle rle nemli ve ıslak ye rle rde ,
e lek trikli e l lambalarında olduğu gibi alçak ge rilim k ullanılmayacak tır. Doğru ak ım
kullanılıyorsa, kullanma ge rilimi 100 voltu ge çme ye cek ve artı k utup toprak lanm ış
olacak tır. Alte rnatif ak ımda ise ancak e n küçük ge rilim (en çok 42 V) kullanılacak tır.
Buralarda, iyi yalıtılmış esnek kablolar kullanılacak ve kablolar düzenli e zilme ye cek şek ilde
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
80 / 109
Madde 319 – Asılı olarak k ullanılması ge reken taşınabilir e lektrik li ale tle r, yay
ve ya bir kablo ve ya bir zincir ucuna asılarak uygun ağırlık larla dengede tutulacak tır.
Madde 320 – Taşınabilir ağır elek trik li ale tle rin bir ye rde n diğe r bir ye re
taşınması, öze l sapan ve ya ask ılarla yapılacak ve bu sapan askılar, çalışma sırasında
Madde 321 – Taşınabilir e lektrik li ale tle r ile çalışan işçile r, bol ve e tek le ri ge niş
e lbise le r giyme ye cek le r, kauçuk tan gayri e ldiven takmayacak lardır.
Madde 322 – Elek trik li e l ale tle ri kullanılmadan önce , ye tk ili kimse le r tarafından
kontrol edile cek, toprak lanması arızalı, motoru fazla k ıvılcım lı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı
kablosu bozuk olanlar kullandırılmayacak tır.
Taşınır elek trik lambaları, ancak sürek li aydınlatmanın ye te rli yapılamadığı
ye rle rde kullanılacak, duyları ve ge rilim altındaki k ısımları, ak ım ge çirme yen, sağlam,
kanalı koruyucu kafesle r içinde olacak ve organik tozlar veya parlayıcı maddele r bulunan
ye rle rle nemli ye rle rde, lambalar cam koruyucu içinde bulundurulacak tır.
Madde 323 – Elek trik kaynağı yapılan ye rle r, başka işçile rin çalıştığı ye rle rden
en az 2 me tre yüksek likte ve ışık ge çirmeye n taşınmaz ve ya taşınabilir paravanlarla
ayrılmış olacak tır.
Madde 324 – Elek trik kaynağı işle rinde çalışan işçile re , işin öze lliğine uygun
k işise l korunma araçları ve rile cek tir.
Madde 325 – Elek trik kaynak mak inası bağlantıları ve prizle r, yalnız ye tk ili
e lek trik çile r tarafından yapılacak ve değiştirile cek , kaynak işle rinde ise ehil kaynak çılar
çalıştırılacaktır.
Madde 326 – Elek trik kaynak mak inalarının kullanılmasında, aşağıdak i tedbirle r
alınacak tır.
1) Elek trik kaynak makinaları ve te çhizatı yalıtılmış ve toprak lanmış kaynak
pe nsele ri kabzalı ve dış yüzle ri yalıtılmış olacak tır.
2) Elek trik kaynak makinalarının şalteri, mak ina üze rinde ve ya çok yak ınında
bulunacak , kablolar sağlam şek ilde te spit edilmiş olacak tır.
3) O tomatik ve ya yarı otomatik dikiş ve punta kaynağı mak inalarında, ope rasyon
nok tasına kapalı koruyucu yapılacak ve ya çift el kumanda usulü uygulanacak tır.
4) Beslenme ve kaynak kabloları, üze rinde n taşıt ge çmesi halinde ,
zede lenme ye cek ve bozulmayacak şek ilde korunacak tır.
5) Yanıcı madde le r yak ınında e lek trik kaynağı yapılmayacak tır.
Madde 327 – Elek trik kaynak mak inasının şebeke bağlantısındak i şalte r, bü- tün
kutupları kese cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
81 / 109
Madde 328 – Elek trik kaynak mak inalarının tem izlenmesi tam ir ve bak ımı
ve yaçalışma ye rinin değiştirilmesi sırasında,mak inalar şebekeden ayrılıp e lektriği
kesile cek tir.
Madde 329 – Kazanlar gibi dar ve kapalı hacimle rle aynı zamanda nem li
ye rle rdek i kaynak çalışmalarında, yalnız doğru ak ım k ullanılacak tır.
Madde 330 – Elek trik kaynak ve ya ke sme makinalarında k ullanılan
e lek tojengrupları, e lek trik re dresörle ri veya transformatörle ri ile bunların ge rilim altındak i
yalıtılmamış kısım ları, dok unmalara karşı korunmuş ve e lektrik kaynakmakinalarının me tal
çe rçe vele ri uygun şekilde toprak lanm ış olacak tır.
Madde 331 – Elek trik kaynak ve kesme makinalarının çık ış uçlarının ve ya
kaynak de vre le rinin bire r kutbu, kaçak ak ımlara karşı, iş parçasında toprak lanmış
olacak tır.
Madde 332 – Ak ım ı sağlayan kablo uçlarının bağlantı nok tası ve e lek trotpe nsle ri
yalıtılmış ve kaynak ısısına karşı e lek trot pensle ri, uygun şek ilde korunmuş olacak tır.
Madde 333 – Dire nçli kaynak makinalarının punto nok tası ile ge rilim altındak i
k ısımları yalıtılm ış olacak, bunların kablolarının makina üze rinde ve ya yak ınında bir ye rde
bir anahtarı bulunacak , ak ım giriş uçları, vida veya saplama ile iyice te spit edile cek ve
buralarda fişle r kullanılmayacak tır. Ancak , k u-manda de vre sinde fişle r k ullanılacak tır.
Madde 334 – Parlayıcı ve patlayıcı madde le rin bulunduğu ye rle rle bu maddele rin
yak ınındak i ye rle rde, statik e lek trik yük le rinin meydana ge lmesine karşı nemle ndirme,
topraklama, iyonizasyon, silindirle rin ayarı v.b. gibiuygun te dbirle r alınacak tır.
Statik elek triği ile tme yen malzeme le rin k ullanılmasından mümkün olduğu kadar
kaçınılacak tır.
Madde 335 – Sıvı parlayıcı ve patlayıcı madde le rin çok büyük akma hızları ile
doldurulup boşaltılmasından, sıçramalı ve yüksek basınçla doldurulmalarından
kaçınılacak tır.
Madde 336 – Transm isyon te rtibatındak i m ille r ve yatak lar, statik e lek tiriğe
karşı toprak lanacak , kayışla kasnak arasına ve kayışın kasnağı te rke ttiği k ısm ın he r ik i
tarafına, toprak lanm ış metal taraklar uygun şek ilde konulacak tır.
Madde 337 – Parlayıcı sıvılar, de polama tank larından kara ve ya de niz
tanke rle rine ak tarıldıklarında, statik e lek triğe karşı de polama tank ının toprak lı metal kısmı
ile aracın me tal k ısımları arasında bir elek trikse l bağlantı yapılacak , havalı ve ya dolu lastik
teke rlekli ve be nze ri araçlar ayrıca topraklanacak tır.
Madde 338 – Ö ğütüle rek toz haline ge tirilm iş maddele rin, pnömatik
konve yörle rle taşındığı halle rde, statik e lek triğe karşı konve yörün ayrıntılı me talboruları,
bütün hat boyunca birbirine iletke n bağlantılı olacak ve topraklanacak ve titan, alüm inyum
ve mağnezyumun ince tozlarının taşındığı ye rle re , statik e lektrik dedek törle ri veya be nze ri
uygun te rtibat konulacak tır.
Madde 339 – Statik e lek trik birikmele rine karşı, ge rek li ye rle re statike lek trik yük
gide ricile ri ve ya nötralizörle r konulacak ve ya uygun diğe r tedbirle r alınacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
82 / 109
Madde 340 – Tabanca boyası yapılan tesisle rde boyanacak ve ya vernik lene cek
me tal parçalar, boyama hücre le rinin bütün metal kısım ları ile davlumbazlar, kaplar, emme
te rtibatı ve boya tabancaları, uygun bir şekilde toprak lanm ış olacak tır.
Madde 341 – Litre den büyük sente tik akaryakıt kapları, ile tken
madde le rlekaplanacak tır. Nemin düşük olmadığı hallerde, karton ve ya kağıt ile kaplama
yapılacak ve ya metal boyalarla boyama ve ya ile tken ağ ge çirme işlemle ri uygulanacak
yahut da bu cins kaplar toprak içine ye rleştirile cektir. Se nte tik kaplaraile tke n yüzeyle r
kazandırılması halinde, bu yüzeyle r doldurma ve boşaltmadan önce toprak lanacak tır.
Madde 342 – Ak aryak ıt de polama tank ları, akaryak ıt doldurulduktan sonra, ilgili
standartlara uygun olarak ge rek li bir süre dinlendirile cek tir.
Madde 343 – İşye rle rindek i parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde le rin imal edildiği,
işlendiği ve ya depolandığı ye rle r, yağ, boya ve ya diğe r parlayıcı sıvıların bulunduğu
binalar, yüksek bacalar, yüksek binalar ile üze rinde direk veyasivri çıkıntılar yahut su
depoları gibi yük sek ye rle r bulunan binalar, yıldırımakarşı yürürlük teki yöne tme lik ve
şartnamele re göre yapılacak yıldırımlık tesisatı ile , hava hatları ise uygun kapasitedeki
parafudrlar ile korunacak tır.
Madde 344 – Maden çatılı ve ya karkaslı bina, atelye , depo ve benze rle ri ile
ile tke n olmayan tabanlar üze rinde kurulmuş mak inalar, havagazı, su ve kalorife r te sisatı
ve bütün madeni kısım lar, usul ve tekniğe uygun olarak e tk ili bir şek ilde toprak lanacak tır.
Madde 345 – Ge rilim altındaki e lektrik de vre le rinin, e lek trik mak inalarının ve ya
cihazlarının onarımına girişilmeden önce ,onarımı yaptırmakla görevlendirilenle r tarafından
ve bunların sorumluluğu altında onarılacak; de vrenin, te sisat, motor ve ya te chizatın he r
türlü ene rji kaynağı ile bağlantıları ke sile cek , onarılacak de vre yi besle yen şalte r ve ya
de vre kesicile rinin açık durumda olma- ları ve bu şekilde kalmaları sağlanacak ve onarım
bitirilmede n de vre ye ak ım ve rilme ye cek tir. Ak ım onarım ın bitim inde ,sorumlu göre vlinin
izniyle ve rile cek tir.
Madde 346 – Birde n fazla kaynak tan beslene n e lek trik tesisatında,kablo
ve yahava hatları üze rinde onarıma girişilmeden önce,ak ım he r yönde n kesile cek tir.
Madde 347 – O narılacak hava hatlarının he r ik i tarafı de vreden çıkarıldık tan
sonra, ayrıca toprak lanacak ve onarım işçile rine emniye t keme rle ri gibi uygun kişise l
korunma araçları ve rile cek tir.
Madde 348 – Binalarda yapılacak ek inşaat,onarım ve ya boya işleri ile benze ri
çalışmalara başlamadan önce,ge rilim altındak i ile tkenle re yak laşması ge rekenk imsele rin
korunması sağlanacak tır.
Madde 349 – Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan ve alçak ge rilim ile
çalıştırılan he r türlü e lek trik tesisatı,ye tkili k imse le rin girebile ce ği oda veya kapalı ye rle rde
bulundurulacak ve ya tesadüfen dokunulamayacak kadar yüksek ye rle re ye rleştirile cek tir.
Madde 350 – Üze rinde 650 volt ge rilim bulunan şalte r ve ya ona be nze r açık
e lek trik te çhizatı,en az 215 santime tre yükseklik te ve bak ım ve kontrol çalışmalarına
e lve rişli şek ilde yapılmış olacak tır.
Ge rilim altındak i k ısımların bakım ve kontroluna yarayan uygun ge çitle r yapılacak
ve bunlar yol olarak kullanılmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
83 / 109
Madde 351 – Alçak ge rilim li tesisatta se rvis koridorları en az 60 santime tre
ge nişlik te ve yüksek ge rilim li tesisle rde ise en az 80 santime tre genişlik te olacak tır. Hiç bir
ye rde bu koridorların tavan yüksek liği 2 me treden az olmayacak tır.
Madde 352 – Binaların dış yüzle rine konulacak transformatör, kondansatör ve ya
buna benze r diğe r e lektrik te çhizatı ile bu cihazlara ulaşan ile tkenle r; pence re , balkon ve
be nze ri ye rle rden ye te ri kadar uzak ve zararsız bir ye rdebulunacak tır.
Madde 353 – Elek trik te sisatı, cins ve hacm ine göre ehliye tli e lek trik çile r
tarafından yapılacak, bak ım ve işle tmesi sağlanacak tır.
Madde 354 – Nem li ve tozlu ye rle rle ge çici olarak nem li olan, ıslak , korozif,
yangın tehlikesi arzeden ve yüksek sıcak lığı olan ye rle rde yapılmış ve yapılacak e lektrik
tesisatı ile bina dışına yapılm ış elek trik tesisatı, Elektrik İç Tesisat Yöne tmeliği ve Fenni
Şartnamesine uygun olacaktır.
ALTINCI BÖLÜM
El Ale tle rinin Kullanılmasında Alınacak Güvenlik Te dbirle ri
Madde 355 – İşye rle rinde k ullanılacak el ale tle ri,yapılacak işe uygun
malzemeden yapılm ış olacak ve yalnız yapımına özgü işle rde kullanılacaktır. Bunların
ahşap sapları budaksız, iyi cins ve e lyaflı ağaçtan, uygun biçim ve boyutta, kenarları
yuvarlatılmış kıym ıksız ve düzgün yapılmış olacak tır.
Madde 356 – Kıvılcım ın te hlike li olacağı ye rle rde k ullanılacak el ale tle ri, k ıvılcım
çıkartmayacak malzemeden yapılacak ve bu nitelik te olmayan ale tle r, bu ye rle rde
Madde 357 – Ç ek iç, balyoz, kalem , kesk i,zımba ve benze ri ale tler,
standartlarına uygun şek ilde ve kalite li çe lik ten yapılacak ve bunların bozulan ve ya
çapak lanan başları, taşlama ve ya eğe leme sure tiyle düzeltile cek tir.
Madde 358 – El aletle rinin su ve rme ve ya bile nmesi ile bak ım ve onarım işle ri,
kalifiye işçile r tarafından yapılacak ve bunların sivri ve ya kesk in uçları, k ullanılmadıkları
zaman uygun şekilde korunacak tır.
Madde 359 – El aletle ri, ye rle rde, me rdivenle rde , ge çitle rde veya işçile rin ge çit
olarak faydalanabile ceği he rhangi bir ye r üze rinde ortada bulundurulmayacak ve bunlar
için uygun dolap, ask ı tablosu ve ya e n az 2 santimetre yükseklik te e tek liği bulunan raflar
yapılacak tır.
Baş üstü yüksek liğinden düşme le re karşı ge rekli tedbirle r alınmadan, bunlar
e lden bırak ılmayacak tır.
Madde 360 – Baltalar, kese rle r, satırlar gibi e l ale tle ri, daima ke skin olarak
bulundurulacak , bunların sapları ale te sık ı ve sağlam duracak şek ilde ge çirile cek ve
taşınmalarında uygun k ılıf,ask ı ve ya mahfaza içinde bulundurulacaktır.
Madde 361 – Kalemle r, keskile r (saplı kesk ile r), zımbalar ve benze ri ale tle rde ,
kalem uçları, kesk i ağızları ve zımba burunları, yapılacak işe uygun biçimde ve daima
kesk in olacak ve bunlar kullanılırke n, uygun sipe r ve ya paravanalar ve ya benze ri
koruyucular bulundurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
84 / 109
Madde 362 – Kaldıraçlar ve be nze ri ale tle r kullanılmadık ları sırada, ye re ve ya
tezgah üze rine dayalı ve dik olarak bırak ılmayacak, yatık olarak bırak ılacak tır.
Madde 363 – Eğe ve törpüle rin me tal bileziği bulunan sağlam sapları ve ya başka
çeşit bir tutacakları olacak ve bunlar sapsız olarak kullanılmayacak tır.
Eğe ve törpüle r, sandık açma, çivi sökme veya se rt bir cisme vurma işle rinde
kullanılmayacak , bunlara çek iç ve benze ri ale tle vurulmayacak ve esk i eğe le rden kesk i,
kalem ve ya zımba gibi ale tle r yapılmayacak tır.
Madde 364 – Bıçak ların sapları üze rine , ge rektiğinde e lyaf, de ri ve ya paslanmaz
çe lik ten yapılmış kabza mahfazaları yapılacak ve ya parmak kavramları veyakalkan
konulacaktır.
Kauçuğun kesilmesinde kullanılan bıçakların uçları, uygun şekilde
yuvarlatılacak tır.
Konse rve , de ri yüzme,de ri işleme ve lastik fabrikalarında kullanılacak bıçak ların
taşınmaları için, uygun k ılıfları ve ya k ınları bulunacak tır.
Madde 365 – Krik olar, yük kaldırılırke n ye re sağlam bir şek ilde ve dik olarak
konulacak ve yükle r istenilen yüksek liğe kaldırıldık tan sonra, k rikolar dayanıklı ve uygun
takozlarla beslenmedik çe bu yük le rin altında ve ya üstünde çalışılmayacak ve yük le rin k riko
ile indirilmesinde ge rek li tedbirle r alınacak tır.
Madde 366 – Tom ruk ve ya k ütük ak tarma ve ya ambarlama işle rinde kullanılan
kancaların ve ya süngüle rin uçları, daima sivri olacak ve e l kancalarının kolları, saplarına
sağlam ve sıkı bir şek ilde ge çirile cek tir.
Madde 367 – Pensele r,te l makasları ve k ıskaçları ile ge rgin te l, yay veya benze ri
te lle r kesilirken,te lin kesile n uçlarından biri uygun şek ilde tespit edile cektir.
Madde 368 – Somun sıkma ve ya ge vşe tme için,uygun anahtarlar kullanılacak ,
pe nse ve benze ri aletle r kullanılmayacak tır. Normal kollu anahtarların ucuna boru
ge çire rek ve ya benze rle ri takılarak uzatılmayacak ve anahtarlar, çekiç olarak
Mandren anahtarları, yuvasına ge vşek oturacak ve bırak ıldığında, kendiliğinde n
düşebile cek şek ilde olacak ve zincir,ip ve ya be nze rle riyle bir ye re bağlanmış olmayacak tır.
Madde 369 – Pnömatik se yyar cihazların k umanda te tik le ri uygun şek ilde
konulmuş olacak ve ope ratör e lini çektiğinde, hava giriş supabı otomatik olarak
kapanacak tır. Bunların basınçlı hava hortum ları ve hortum bağlantıları, yapacak ları işe
uygun ve dayanık lı olacak ve bunlarla normal onarım dışında bir parça değiştirilirke n ve ya
be nze ri bir iş yapılırken, hava hortum larının ana valfları kapatılacak tır.
Madde 370 – Pnömatik çek içle rin pistonları, çalışırken ye rle rinde n çıkmayacak
şek ilde yapılmış ve parça fırlamalarına karşı yaylar, güvenlik , kancaları ve ya benze rle riyle
korunmuş olacak tır. Pnömatik çek içle rde n parçalar basınçlı hava ile fırlatılarak
çıkarılmayacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
85 / 109
Madde 371 – Pnömatik ke skile rle pe rçin başı kesilirken, kesilen pe rçin başlarının
bir tel sepe t içine düşmesi sağlanacak ve bu işle rde çalışanlara, baş vegözle rin korunması
için uygun koruyucu araçlar ve rile cek tir.
Madde 372 – Basınçlı çivi çakma tabancalarının te tik le rinde güvenlik te rti-batı
ve namlularında,parça fırlamalarına karşı, koruyucu bir huni bulunacak tır.
YEDİNCİ BÖ LÜM
Kaldırma Mak inalarında Alınacak Güve nlik Tedbirle ri
Madde 373 – Normal vinçle r ile oklu, raylı, köprülü, ayaklı köprülü, tek raylı,
motorlu se yyar, se yyar ate lye vinçle ri ve platform lu kaldırıcı arabalar, maçunalar,
e lek trikli, pnömatik , hidrolik zincirli ve halatlı palangalar gibi kaldırmamakinaları ve
araçların tamburları, kaldıracağı yüke ve kullanılacak halatın çap, nitelik ve sargı sayısına
uygun olarak yapılacak ve iki yanı ge rekli yüksek lik te faturalı olacak tır.
Madde 374 – Kaldırma mak inalarının çe lik halat uçları, tambur içine sağlambir
şek ilde bağlanacak ve halat üze rindeki kaldırma kancaları en aşağı se viyedeo lduk larında,
tambur üze rinde en az ik i tam devir yapacak boyda halat sarılıkalmış bulunacak tır.
Madde 375 – Elek trik le çalışan kaldırma mak inalarında, belirtilen üst ve alt
nok talar ge çildiğinde , e lek trik ak ımını otomatik olarak ke se cek ve tamburun hareke tini
otomatik şek ilde frenle ye cek bir te rtibat bulunacak tır.
Madde 376 – Kaldırma mak inaları, kabul edile n en ağır yükün en az 1,5 katını,
e tk ili ve güve nli bir şekilde kaldıracak ve ask ıda tutabile cek güçte olacak ve bunların bu
yüke dayanık lı ve ye te rli yük frenle ri bulunacak tır.
Madde 377 – Elek trik ve ya basınçlı hava ile çalışan ve ye rden kumanda edile n
kaldırma mak inalarının mane vra halatlarında, dolaşmaları önle ye cek ge rek li tedbirle r
alınacak tır.
Madde 378 – Kaldırma mak inaları ve araçları he r çalışmaya başlamadan önce ,
ope ratörle ri tarafından kontrol edile cek ve çelik halatlar, zincirle r, kancalar, sapanlar,
kasnak lar, fre nle r ve otomatik durdurucular, ye tk ili teknik bir eleman tarafından üç ayda
bir bütünüyle kontrol edile cek ve bir kontrol belgesi düzenlene rek işye rindek i özel
dosyasında saklanacak tır.
Madde 379 – Kaldırma mak inalarında yük le rin kaldırılmaları, indirilme le ri ve ya
taşınmaları, ye tiştirilm iş mane vracılar tarafından ve rile cek e l ve kol işare tle rine göre
yapılacak tır.
Madde 380 – Bir kaldırma makinasında birden çok işçi göre vli bulunduğu
halle rde , kaldırma makinası ope ratörü, bağlayıcı, sapancı ve ya diğe r göre vlile rden yalnız
birinden işaret alacak ve işare tçi, ope ratör tarafından kolayca görülebile cek ye rle rde
duracak tır. Ope ratör, he r k im tarafından ve rilirse ve rilsin, he r dur işare tini daima ye rine
ge tire cek tir.
Madde 381 – Yük le r dik olarak kaldırılacak tır. Bunların eğik olarak kaldırılması
zorunlu olduğu halle rde mane vralar,sorumlu bir e lemanın göze tim inde yapılacak ve yük
sallanmalarına ve yükün kötü durumuna,karşı, ge rekli tedbirle r alınacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
86 / 109
Madde 382 – Kaldırma mak inalarının ope ratörle ri, özellik le e ritilm iş maden
potaları ve ya e lektrik li m ıknatıslarla taşınan parçaları ve benze ri tehlikeli yükle ri, çalışanlar
üze rinden ge çirme ye cek le rdir. Bu gibi yükle r taşınmadan önce, ope ratör tarafından sesli
bir sinyal ve rile cek ve işçile r tehlike li bölgede n ayrılıncaya kadar, kaldırma ve taşıma işle ri
durdurulacak tır.
Madde 383 – İndirile n bir yükün altından sapan halatının çek ilmesi içinkumanda
ve rmeden önce işare tçi,işçile rin güvenliğini sağlayacak tır.
Madde 384 – Kaldırma mak inalarının yüksüz hareke t e ttirilme le ri ge rek tiğinde ,
istifçi veya sapancılar, işare tçiye hareke t işare tini ve rmeden önce , de nk ve ya sapan
halatlarını kancalara uygun bir şek ilde takacak lar ve ope ratörle r de kancaları, ye te r bir
yüksek lik te tutacak lardır.
Madde 385 – O pe ratörle r, kaldırma makinalarında bir yük asılı bulunduğu süre ce
makinalarının başından ayrılmayacaklardır.
Madde 386 – Elek trik li mık natıslı vinç, dinlenme halinde iken, m ıknatıslar vinç
üze rinde asılı olarak yüksek te bırak ılmayacak , bunlar ya doğrudan doğruya ye re
değdirile cek veya bu iş için yapılmış platform lar üze rine indirile cek tir.
Mık natıslar kullanılmadık larında,vinç üzerinden çıkarılacaktır.
Madde 387 – Açık havada çalışan vinçle rin kabinle ri kapalı olacak ve bunların
ope ratöre e n ge niş görüş alanını sağlayacak şek ilde yukarı kaldırılabilen sürgülü
pe nce re le ri bulunacak ve soğuk havalarda,uygun şek ilde ısıtılacak tır.
Madde 388 – Hareke t halindeki vinç kabinle ri içinde veya vinç arabalarıüze rinde ,
yalnız göre vli k imsele r bulunacak ve vinç ope ratörle ri,hiç bir k imsenin yük üze rine
binmesine ve ya boş halat veya kancalara asılmasına izin ve rme ye cektir.
Madde 389 – Kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik kat sayısı (taşımagücü),
taşıyacak ları yük ün en az; el ile çalıştırılanlarda 3 katına, mekanik olarak çalışanlarda 4
katına ve e rimiş maden ve ya yak ıcı ve ya aşındırıcı (korozif) madde le r gibi tehlike li yükle ri
taşıyanlarda ise, 5 katına eşit olacak tır.
Madde 390 – Açık havada ray üstünde çalışan vinçle rde ,rüzgarın e tkisi
hesaplanacak ve bunlarda takozlama,bağlama yapılacak ve sürgü güve nlik li fren te rtibatı
bulunacak tır.
Madde 391 – Tek raylı ask ılı vinçle rde ask ı m ilinin kopması halinde, yükü ask ıya
alabile cek bir ve ya birkaç güve nlik bağlantısı bulunacaktır.
Madde 392 – R ay üstünde çalışan vinçle rde,vincin ve vinç arabasının üze rinde
gidip ge ldikle ri rayların he r ik i başında ve en az teke rlekle rin yarı çapı yük sekliğinde
takozlar bulunacak,köprülü ve asma vinçle rin, köprü ve vinç arabası teke rlek le rinde ,
uygun el, kol ve ayak koruyucuları bulunacak tır.
Madde 393 – Tek raylı vinçle rin ge çtikle ri yollar, se rbe st tutulacak ve buyollar,
çizgile rle açık ça be lirtile cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
87 / 109
Madde 394 – R ay üstünde çalışan vinçle rde, vinç kabinine ve vinç köprü
ge çitle rine çıkmayı sağlayan sabit me rdivenle rle vinç köprüle rin he r ik i tarafındave köprü
boyunca en az 45 santimetre ge nişliğinde ge çit ve ya sahanlık lar bulunacak tır.
Vinç kabin ge çitle rinin köprü üze rinde güvenle ge çme le ri sağlanamadığı halle rde ,
vinç köprüsünün he r ik i başına ve köprü ge çitle rine dike y vaziye tte e naz 40 santimetre
ge nişliğinde sağlam yapılı, uygun şekilde korunmuş ge çit ve yasahanlık lar yapılacaktır.
Madde 395 – Vinç arabalarının ge çit ve sahanlık ları ile bunların altına ve üstüne
rastlayacak sabit te sisle r arasında 180 santime treden az açıklık bırakılmayacak tır.
Madde 396 – Köprü ayak lı geze r vinçle rin ge çtiği yol boyu ve rayların he riki
tarafı sürekli olarak se rbest tutulacak ve buralar en az 75 santime tre eninde olacak tır.
Madde 397 – Raylı vinçle rde kumanda te rtibatının ve ope ratörlerin bulunduğu
kabinle r, yanmaz malzemeden ve açık havada çalışanlarınki de ayrıca dış e tkile re da yanık lı
malzemeden yapılm ış olacak tır.
Kabinle r, ope ratörün bütün mane vra alanını kolaylık la görme sini sağlayacak ve
mane vra için tehlikesizce dışarıya sarkabile ceği şek ilde yapılm ış olacak tır.
Kabinle rde , ope ratörle ri yak ıcı ve korozif madde le rin sıçramasına karşı koruyacak
tedbirle r alınacak ve bunlar, zararlı uçucu maddelerle , zehirli duman, gaz ve buharlardan
en uygun ve e tkili şekilde korunacak tır.
Kabinle r, titreşimle ri önlemek için,iyi ve sağlam bir şek ilde te spit edilmiş
olacak tır.
Arıza halinde vinç ope ratörünün,kabini güvenlik le te rk edebilmesi için; kabinde
lüzumlu halat, ip me rdive n ve ya diğe r uygun bir inme aracı bulundurulacak tır.
Madde 398 – R aylı vinçle rin kabin kapılarının sahanlık ve ya ge çit se viyesinden
30 santime tre den daha yüksek te bulunduğu halle rde , bu kapıların önüne uygun
basamak lar yapılacak ve kabinle rde,k um dolu bir kova ve ya e lek trik ak ımı ile tme yen
madde ile doldurulmuş bir yangın söndürme aleti bulundurulacak tır.
Madde 399 – R aylı vinç kabinle ri içinde bulunan ana şalte rden başka,kabindam ı
üze rine ve ge çitten kolay e rişilir bir ye re ve ya işye ri tabanının uygun bir ye rine, yalnız
vinçi durduran ikinci bir ana şalte r konulacak tır.
Madde 400 – R aylı vinçle rin yükse ltmeyi sınırlayıcı te rtibatı, doğrudan doğruya
vinçin kasnağı ve ya kancası tarafından hareke te ge çirile cek uygun ak ım kesme te rtibatlı ve
yükün,bekle nmedik bir anda inmesini önle yebile cek şek ilde yapılm ış olacak tır. Bu te rtibat,
vincin, fren tesisatına bağlı olarak çalışacak ve raylı vinç ope ratörle rin çalışmaya
başlamadan önce ve çalışmanın bitiminde,bute rtibatı çalıştırarak kontrol ede cek le rdir.
Madde 401 – 5 ton ve ya daha fazla yük kaldıran raylı vinçle rde ,2 e lektrik lifren
ve ya bir e lek trikli ve bir mekanik fren bulundurulacak tır.
Madde 402 – Açık havada çalışan raylı vinçle rde, yük kancasını sürek li olarak
aydınlatabile cek ve vinç üze rine bağlanm ış lambalar bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
88 / 109
Madde 403 – Vinç k öprüle rinin hareketle rini kontrol için, bu köprüle rde kollu el
frenle ri ve ya pedallı ayak frenle ri bulunacaktır.
Madde 404 – Asma vinç kaide le rinin teke rlek le rinden, teke rlek koruyucularıve
bunların yanında vinci tespit için uygun te rtibat bulunacak tır.
Madde 405 – Vincin ve ya kaldırılan yükün hareke ti e snasında çalışanları
uyarmak için ope ratör, se si açık ca işitilebile n zil, çan ve benze rle riyle işare t ve re cek ve
bunlar hareke t halinde de vam lı olarak çalacak tır.
Madde 406 – R aylı vinçle rde ana şalte rle ri açmadan önce ope ratörle r,
bütünkumanda kol ve düğmele rinin stop durumunda olduğunu kontrol ede cek le r ve
e lek trik ak ımının kesildiği halle rde , bütün kumanda sistem ini stop durumuna getire cekle r
ve bu durumu, akım tek rar ve rilince ye kadar değiştirme ye cek le rdir.
Kabinle ri te rk e tmeden önce , raylı vinç ope ratörle ri, bütün k umanda te rtibatını
stop durumuna ve ana şalte rle ri de açık duruma ge tire cek le rdir.
Madde 407 – Aynı yükü kaldırmak için,ik i raylı vincin birlik te çalıştırılması
halinde , he r ik i vinç ope ratörüne, yalnız bir işaretci tarafından kumanda ve rile cek ve
vinçle rin hareke tle rinde ahengi sağlayacak öze l tedbirle r alınacak tır.
Madde 408 – Yük le rin, vinçle rle asılı olarak taşınmasında göre vlendirilen işaretçi
ve ya işçile r, yükle rinin önünde gide cek , ray makaslarını kontrol ede cek ve yük le rin bir
k imseye ve ya he rhangi bir enge le çarpmayacak bir yük seklik te taşınmasını
sağlayacak lardır.
Madde 409 – Raylı vinçle rin onarım ında, bu vinçle rin altına döşeme li biriske le
kurulacak ve ya bir ağ çek ile cek ve teke rlek le ri içte n ve dıştan uygun şek ilde
takozlanacak tır.
Madde 410 – Vince ait ağır parçaların indirilip kaldırılması için vinç üze rinde
ce raskal ve ya makaraların takılabile ceği çelik kollar,halkalar ve ya benze rle ri bulunacak tır.
Madde 411 – R aylı vinçle r üze rinde he rhangi bir onarıma başlamadan önce,
bütün kumanda te rtibatı, stop durumuna ge tirile cek , ik i ana şalte r açılacak ve bunlardan
biri, sık ıca bağlanacak tır.
Vinç üze rine ve uygun ye rle re,onarım yapıldığına dair uyarma le vhaları
konulacaktır.
Aynı ray şebekesi üze rinde başka vinçle r çalıştığında,bunları uygun uzaklık ta
durduracak takozlar konulacak ve ya aynı işi göre cek başka tedbirle r alınacak tır.
Madde 412 – Halat tamburlarının ve mille rinin ve ya motor bobinle rinin
sök ülmesinde n e vve l kaldırma halatları, tamburlar üze rinden çıkarılacak tır. Ancak, bunun
sağlanamadığı halle rde , tamburun ani olarak dönmesi önlene cek tir.
Madde 413 – R aylı vinçle rde yapılan onarımın bitiminde, bütün koruyucuları
ye rle rine takılacak ve vinç hareke te ge çirilmeden önce, onarımda kullanılan bütün araç,
ge re ç ve malzeme kaldırılmış olacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
89 / 109
Madde 414 – Motorlu se yyar vinçle rin kaldıracak ları e n ağır yük le r, kabinle rin
içinde ve ya dışında yazılı olarak belirtile cek ve kollu vinçle rde ayrıca yatık lık ve ok
mesafe le rine göre kaldırılmasına izin ve rilen en ağır yükle r, aynı şek ilde göste rile cek ve
bunlardan en ağır yük ten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışık lı otomatik bir
uyarma te rtibatı bulundurulacak tır.
Madde 415 – Vinç ope ratörle rinin kaymasını önlemek için, motorlu se yyar
vinçle rin platform ları, tahtadan ve ya damarlı me tal plakadan yapılmış olacak ve buharla
çalışan motorlu se yyar vinç kabinle rinin içinde , bir yandan diğe rine rahatça gitme yi
sağlayacak bir ge çit bulunacak tır.
Madde 416 – Motorlu vinçle rle yük kaldırılırken ve ya vinç ye r değiştirirken sesli
ve ışık lı uyarma yapılacak ve bunların ge ce çalışmalarında farları ve arkalarında stop
lambaları yak ılacak ve kabinle r uygun şek ilde aydınlatılacaktır.
Madde 417 – Motorlu vinçle r ray üze rinde hareke t e ttik le rinde , makaslar
görevlile r tarafından idare edile cek ve ope ratörle r,vinç şasesini veya vinç okunu he rhangi
bir ye re değmeye cek şek ilde ayarlayacak , çalışmaların bitim inde ve ya ge çici
duraklamalarda vinci fre nle ye cek , ok ları uygun mesne tle r üze rine yatıracak ve makinaları
durduracak lardır.
Madde 418 – O k lu vinçle rde ok ların yatıklık larına ve vinç arabasının durumuna
göre, taşınabile cek en ağır yük le r,vinç arabasının veya okun uygun bir ye rinde göste rile cek
ve bunlardaen ağır yük ten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve otomatik bir
uyarma te rtibatı bulundurulacak tır.
Madde 419 – Se yyar vinçle rin, platform lu kaldırıcı arabaların ve benze rle rinin
teke rlekle ri korunacak , bunlarda el ile çalışan sesli uyarma te rtibatı bulunacak ve bunların
e lek trikle çalışanları, uygun ve ye te rli şek ilde topraklanacak tır.
Madde 420 – Ge çme (tele skopik) platform tipli kaldırıcı arabalarda, yükse len üst
k ısmın birdenbire inmesini enge lle ye cek otomatik sürgülü ve ya benze ri uygun te rtibat
bulunacak ve bunlar e lek trik le çalıştıklarında, platformun yükse lmesini ve inmesini
sınırlayacak bir te rtibat yük le rin indirilmesini ayarlayan e lek trik li ve ya mekanik bir fren
bulunacak tır.
Bunlar yük lü olarak ye r değiştirdik le rinde , devrilme le rini önlemek için, platform lar
ye re yakın tutulacaktır.
Madde 421 – Kaldırma araç ve makinalarında me ydana ge len he rhangi bir
aksak lık halinde ,yük le ri bulunduk ları durumda tutabile cek güçte frenle r bulunacak tır.
Madde 422 – Maçuna tamburlarının boy ve çapları, yük halatını tek kat halinde
sarabile cek durumda olacak ve maçunların kumanda kolları, uygun kavrama te rtibatlı
bulunacak tır.
Madde 423 – Buharla çalışan maçunalarda, işçile r sıcak su ve ya buharla
yanmaya karşı korunacak ve eksoz borularından çıkan buharlar, ope ratörle rin görüşünü
azaltmayacak tır.
Madde 424 – Elek trik li maçunların durması halinde, yükü ask ıda tutabile cek
frenle ri olacak ve bunların kumanda kol başlık ları, elek trik akım ı ge çirme ye n madde le rde n
yapılmış bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
90 / 109
Madde 425 – (Pnömatik) basınçlı hava ile çalışan maçunların kumanda kutusu
kolları,bırak ıldığında otomatik olarak kendiliğinde n ölü nok taya ge le cek te rtibatlı olacak tır.
Madde 426 – El maçunları, kaldırılacak e n ağır yüke göre , kaldıraç kolu ve ya
kolları üze rinde yapılacak bask ı, adam başına 10 k iloğramı ge çme ye cek şekilde yapılm ış
olacak , bunlarda kaldıraç kolu bırak ıldığında, yükü askıda tutabilmek için, tambur m ili
üze rine güvenlik mandalının oturacağı dişli bir kasnak ve ya aynı işi göre bile cek otomatik
sonsuz bir vida konulacak ve yükle rinin indirilmesini ayar ve kontrol e tmek için, bir fren
te rtibatı bulundurulacak tır.
Madde 427 – En ağır yük için,kaldırma ve bağlama (sapan) zincirle rinin ve
kancalarının güvenlik kat sayısı en az 5 olacak tır.
Zincirle r bu özellik le rini yitirdikle rinde ve boyları % 5 den fazla uzadık larında ve
bak la ve ya halka kalınlık larının dörtte birini ge çen bir aşınma me ydana ge ldiğinde , bunlar
kullanılmayacak lardır.
Madde 428 – Tamburlara sarılan ve ya kasnak lar üze rinden ge çen zincirle r, belirli
de vre le rde yağlanacak tır. Ancak, döküm hane le rde ve ya yağ ve gre sle rin kuru ve ya benze ri
madde le ri zincirle r üze rinde toplanabile ceği ye rle rde , kullanılan zincirle r ve sapan zincirle ri
yağlanmayacak tır.
Madde 429 – Yükle rin kaldırılmasında k ullanılan zincirle rde , düğüm ve büküm
olmayacak, se rt ve kesici köşeli yükle r kaldırılırke n, köşe le rle zincirle r arası, uygun
yastıklarla beslene cek ve k ırılan bir kaldırma ve ya bağlama zinciri, telle bağlanmayacak
ve ya civatalarla tutturulmayacak tır.
Madde 430 – Kaldırma ve bağlama zincirle ri, kullanılmadık ları zaman, uygun
kancalara asılacak ve bunların paslanması önlene cek, ezilme le re ve korozif madde le rin
e tk ile rine karşı korunacak tır.
Madde 431 – Ç e lik halatların güvenlik kat sayısı 6 dan aşağı olmayacak
vehalatların ek ye rle ri,halkaları,başlık ve bağlantıları halatların kaldıracağı e n ağır yüke
dayanık lı olacak tır.
Madde 432 – 6 bükümlü çe lik halatların 50 santime tre ve ya öze l çe lik halatların
1 metre boyunca dayanım larını,aşağıda göste rile n m ik tarlarda kaybe tmiş olanları
7 te lli çe lik halatlarda % 12,
19 te lli çelik halatlarda % 20,
Seal öze l çe lik halatlarda % 12,
Üçge n büküm lü özel çe lik halatlarda % 15,
Nuflese özel çe lik halatlarda % 20.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
91 / 109
Madde 433 – Ç e lik halatların bağlantı k ısım larında telle rin aşınması, kopması ve
bağlantının ge vşemesi gibi halle rde , halatın 1-3 metresi, uygun şekilde kesile cek ve
halatın başları, yeniden uygun şekilde bağlanacak tır.
Madde 434 – Kaldırma ve ya çekme işle rinde kullanılan ip halatlar, iyi cins
kene virde n ve ya benze ri elyaftan yapılacak ve bunların kopmaya karşı, güvenlik kat
sayıları en az 3 olacaktır.
İp halatlar, asitle rin ve ya bunların buharlarının yahut yıpratıcı diğe r k im yasal
madde le rin bulunduğu ye rle rde kullanılmayacak ve saklanmayacak tır.
İp halatlar, ıslak olduk larında kurutulacak , k irli olduklarında yıkanacak ve k uru
olarak saklanacak tır.
Madde 435 – Kaldırma araç ve makinalarının alt k ısm ında bulunan makaraların
uygun koruyucuları olacak ve bu makaraların kaymaları önlene cek tir.
Madde 436 – Kaldırma araç ve makinalarının yük kancaları; dem ir, dövme , çe lik
ve ya benze ri uygun malzemeden yapılm ış olacak , yükle rin k urtulup düşmele rini önlemek
için, bunlardan güvenlik mandalı ve ya uygun güvenlik te rtibatı bulunacak tır.
Madde 437 – Eşit kollu sapanlarla uygun şek ilde taşınamayacak yük le r için,
kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacak tır.
Birden fazla kollu sapanlar k ullanıldığında, sapan kollarının başları, aynı halkaya
bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklık ta olacak tır.
SEKİZİNCİ BÖ LÜM
Taşıyıcılarda (Transportör) Alınacak Güvenlik Tedbirle ri
Madde 438 – Me rdane li, ağırlık lı zincirli ve havai zincirli transportörle rle tom ruk
transportörü, sonsuz vidalı, pnömatik ve bantlı transportörle r ve benze ri taşıyıcıların
üze rinden ge çmek zorunluluğu bulunan halle rde , güvenliği sağlayan ge çitle r yapılacak ve
hareket halindek i transportörle rin üstüne çıkmalar önle ne cek tir.
Madde 439 – Transportörle rin çukurda ve ya ye r seviyesinde bulunduğu halle rde,
bunlar ve boşluk lar,uygun korkuluk ve e tek le rle korunacak tır.
Madde 440 – Ç alışanların üstünden ge çe n transportörle rin altlarına saç le vha
ve ya te l kafesten koruyucular konulacak tır.
Madde 441 – Transportörle rin yükleme ve boşaltma ye rle riyle hareke t ve ge rme
te rtibatının bulunduğu uygun ye rle re durdurucu te rtibat konulacak tır.
Madde 442 – Yükle ri eğik olarak yükse lten transportörle rde hareke tin durması
halinde , yükle rin kaymasını ve transportörün ge riye doğru boşa çalışmasını önle ye cek
mekanik bir te rtibat bulundurulacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
92 / 109
Madde 443 – Transportörle rin e riştik le ri ye rle r, ope ratörün kumanda görüş
sahası dışında bulunduğu halle rde, transportör boyunca tehlike li nok talarda bulunabile cek
işçile re, ope ratörün, transportörün hareke te ge çe ceğini bildirmesini sağlıyacak sesli ve ya
ışıklı bir te rtibat kurulacak tır.
Madde 444 – Me rdane li, ağırlıklı transportörle rin dirsek li k ısımları ile ye rde n 150
santime trede n fazla yük sekte bulunan taşıma yollarının yanları,parçadüşme le rine karşı
uygun şekilde korunacak tır.
Madde 445 – Bantlı transportörle rden bantların kopmalarına karşı, uygun
koruyucular yapılacak ve bunlar,silindirin ik i başından e n az 1 metre uzatılacak tır.
Madde 446 – Bantlı transportörle r ile taşınan malzeme, bir boşaltma te rtibatı ile
alınarak ye r altında olan ve ağızları, ge çilen ye rle rde bulunan silolaraboşaltıldığı halle rde ,
bu silo ağızlarına malzemeyi ge çire cek aralık lı ızgaralar konacak ve ya uygun korkuluk ve
e tek lik le r yapılacaktır.
Madde 447 – Bantlı transportörle rin baştak i silindir ve ya tamburlarına yapışan
madde le r el ile temizlenme ye cek ,bunlar uygun bıçak lar ve ya döne r fırçalarla
temizle ne cek tir.
Madde 448– Şişe,kavanoz ve benze rle rinin de vrilme ve ya düşmele rini önlemek
için, tablalı transportörle rin taşıma yüze yle rinin he r ik i tarafına,uygun yükseklik te
koruyucular yapılacak tır.
Madde 449 – Kovalı yatık transportörle rin e n az 215 santimetre yüksek liğinde
ve transportörü tamamen kapatabilen ve kontrolü, temizle nmesi ve onarım ı için, üze rinde
k ırılmaz cam lı pence re le ri ve ya takma kapakları bulunan ve bina içinde ge çtikle ri he r
katta, kovaların boşalmasını sağlayan koruyucuları bulunacak ve tesisatın kumanda kolları,
güve nli ve kolay e rişilir bir ye rde bulunacak tır.
Madde 450 – Me rdane li transportörle rin merdane le ri arasında 15 santime treden
fazla bir açıklık bulunduğunda, bunlar metal, ağaç ve ya diğe r bir maddeden yapılm ış
uygun ve dayanık lı kaplarla kapatılacak ve m ille r ve dirsek dişlile ri, uygunşek ilde
korunacak tır.
Madde 451 – Se yyar transportörle rin eğimle ri, k riko, sonsuz vida gibi mekanik
ve ya otomatik bir te rtibatla ayar edile cek ve se yyar transportörle re e lek trik ak ım ı, uygun
kablolarla ve rile cek ,ge rilim altındak i bütün k ısımlar izole e dile cek ve me tal k ısımlar
topraklanacak tır.
Madde 452 – Sonsuz vidalı transportörle r,çe lik ve ya le vhalarla döşenm iş oluklar
içine konulacak ,bu oluk lar e n az 3 milimetre kalınlığında ve kaldırılıp açılabilen aynı
malzemeden yapılm ış kapak larla kapatılacak tır.Bu kapakların altına metal ızgaralar
Kapak lar açılınca transportör otomatik olarak duracak tır. Bunun sağlanamadığı
halle rde ,transportör durdurulmadan ve kumanda te rtibatı k ilitlenmede n, tıkanık lıklar
gidirilmeye cek ve ya onarım yapılmayacak ve bunların motorları, fazla yük lemede otomatik
olarak duracaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
93 / 109
Madde 453 – Pnömatik transportörle rin ve rici ve ya em ici ağızları,
sağlamkafe sle rde korunacak ve vantilatörle rinin yatakları, tozlara karşı te crit e dilm iş
olacak ve bunların otomatik yağlama te rtibatı,uygun ye rle re konmuş bulunacak tır.
Madde 454 – Pnömatik transportörle rin kanalları,bu kanalların çapına uygun
kalınlık ta çe lik veya aynı dayanıklılık ta saçtan yapılacak tır.
Bu kanalların temizle nmesine yarayan menfezle rde ,menteşeli veya k ızak lı ve
sağlam sürgülü kapaklar bulunacak ,buralarda statik elek triğe karşı, topraklamayapılacak
ve ya benze ri tedbirle r alınacak tır.
Madde 455 – Pnömatik transportörle re ,taşıyacakları,malzemele r el ile ve rildiği
ve besleme ağzının çapı 30 santime tre ve ya daha büyük olduğu halle rde, bua ğızlara,
kanallardan en az 1 metre uzakta uygun hunile r yapılacaktır.
DO KUZUNC U BÖ LÜM
Motorlu Arabalarda Alınacak Güve nlik Tedbirle ri:
Madde 456 – Motorlu arabaların gündüz çok loş ve karanlık ye rlerde ve ya ge ce
kullanıldığında,ön ve arka ışık ları yakılacak tır.
Motorlu arabaların ope ratör platform larının üstle ri ve kenarları, dem ir veya
çe lik ten yapılmış sağlam boru kork uluklarla korunacak tır.
Madde 457 – Motorlu arabaların güçlü frenle ri olacak ve dik iz aynaları
bulunacak tır. Teke rlek le ri ve ya tırtılları, şase dışında ise bunlar uygun şekilde
korunacak lardır.
Madde 458 – Be nzin,mazot ve be nze ri yak ıtla çalışan motorlu arabalar, patlayıcı
madde le rin, tozların ve parlayıcı buharların bulunduğu ye rle rin yak ınında, binaların
içle rinde , vasıtaların akaryak ıt depolarının doldurulduğu kapalı ye rle rde kullanılmayacak tır.
Madde 459 – Motorlu arabaların klakson,çan ve ya zil se sle ri, işye rindeki diğe r
sinyal sesle rinden farklı, diğe r mak inaların meydana ge tirdiği gürültüle ri bastıracak kadar
kuvve tli ve titiz olacak ve aynı işye rinde çalışan çeşitlimotorlu arabalar için aynı ses tonu
kullanılacak tır.
Madde 460 – Göre vli olmayanların motorlu arabalar ve römork lar üze rine
çıkmaları, ope ratörle r tarafından önlene cek ve bunlar, üze rinde açık ça göste rilm iş bulunan
en ağır yük ten fazla yükle nmeye cek ve yükle r, arabanın gabarisi dışına taşırılmayacak ve
sağlam bir şek ilde bağlanacak tır.
Madde 461 – İşye rle rindek i dem iryolları şe beke ve tesisle rinin inşa, te rtip,
tanzim ,yük leme, boşaltma, işle tme, bak ım ve onarım işle ri T.C . De vle t Demiryolları
me vzuatına göre yapılacaktır.
Madde 462 – İşye rle rindek i tre n pe rsone li ve göre vlile rinden başkaları, hareke t
halinde olan vagon ve lokomotifle r üze rinde bulunmayacaklardır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
94 / 109
Madde 463 – İşye rle rindek i dem iryollarının, binalara yak ın olarak ge çme le ri
zorunlu olan halle rde, bu binalara demiryolunun bulunduğu taraftan kapı açılmayacak ve
buralarda işçile r durmayacak, eşya ve malzeme bırakılmayacak ve bunlarıyasaklayan
uyarma levhaları bulundurulacak tır.
Madde 464 – İşye rle rinde , dem iryolları se viyesinde bütün ge çitle r kapatılacak ve
bunların ye rine,yayalar ve araçların ge çmesine özgü üst ve ya alt ge çitle r yapılacak tır.
Bunların sağlanamadığı halle rde , ge çitle rde ge rek li güvenlik tedbirle ri alınacak tır.
Madde 465 – Akaryakıtla çalışan lokomotifle rin yakıt depolarının
doldurulmasına yarayan ağızlar,doldurma dışında kapalı tutulacak ve doldurma sırasında
motorlar durdurulacaktır.
Madde 466 – Elek trik li lokomotif mak inistle ri,k umanda kol ve ya kollarını çıkarıp
almadan ve ya bunları k ilitlemeden ye rle rini te rk etme ye cek le rdir.
Madde 467 – İşye rle rindek i lokomotifle rin makinistle ri, lokomotifle r hareke te
ge çmede n önce ve ya yol ge çitle rine yak laşırken ve ya binalara gire rke n ve ya diğe r te hlike li
ye rle rde sesli ve ışık lı uyarma yapacak lardır.
Madde 468 – İşye rle rinde , lokomotife bağlı olmadan bir vagona ve ya bir katara
ye r değiştirildiğinde ,o vagon ve ya katarı, el freni ile kontrol altında tutmakiçin, bir işçi
görevlendirile cek tir.
Ye ri değiştirile cek vagonlar hareke t ettirilmeden önce ,vagonlar arasında ve ya
altında ve ya ray üze rinde hiç bir işçinin kalmadığı kontrol edile cek tir.
Madde 469 – Lokomotifle r ve ya vagonlar bir binadan çıkarken veya bir
binayagire rken tren pe rsone linde n bir görevli,uygun aralık la vagonların önünde ile rleye cek
ve ge rekli uyarmaları yapacaktır.
Madde 470 – İşye rle rindek i bak ım ve onarım hatlarının makaslarıyla, parlayıcı,
patlayıcı, korozif ve ya te hlike li madde le r taşıyan sarnıçlı vagonların bulunduğu hatların
makasları k ilitlene cek ve parlayıcı sıvılar taşıyan sarnıçlı vagonların boşaltıldığı
hatlar,yalnız bu işte kullanılacak tır.
Madde 471 – Parlayıcı sıvıların veya gazların yük lü bulunduğu vagonlar,
boşaltma ve ya doldurma rampalarında bulunduk larında,bunlar ve bağlantı boruları
topraklanacak tır.
Madde 472 – Vagonların yük leme ve ya boşaltılmasında çalışan işçile r,
vagonlara bir kalas üze rinde n ge çmek zorunluluğunda kaldık ları halle rde, bu kalaslara
uygun basamak çıtaları çakılacak ve kalasın he r ik i başı sağlam ca bağlanacak vebu
işçile re, uygun emniye t keme rle ri ve rile cek ve vagonların yanında yardım cı bir işçi
görevlendirile cek tir.
Madde 473 – Ke narları açık vagonlardan mekanik kepçe le rle döküm halindeki
madde le r veya mık natıslı vinçle rle me tal parçalar boşaltılırken, işçile r vagoniçinde
Madde 474 – Ke narları açık vagonların ve ya ce vhe r vagonlarının dip
kapak larının açılmasında,sap k ısm ında bir koruyucu bulunan emniye t anahtarları
kullanılacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
95 / 109
Madde 475 – Yük vagonlarından ye re boşaltılan malzeme, hat gabarisi dışında
bulundurulacak ve hatlara doğru kaymayacak ve ya yıkılmayacak şek ilde istif edilmiş
olacak tır.
Madde 476 – Sıvı,k ıvamlı ve ya yarı katı korozif madde le rle parlayıcı ve yaze hirli
madde le r ve basınçlı gazların taşınmasında kullanılan sarnıçlı vagonlar, doldurulma ve
boşaltılmalarında sürek li bir göze tim altında bulundurulacak ve bu işle rin bitiminde,
kullanılan boru ve rekorlar ortadan kaldırılacak tır. Doldurma ve boşaltma işle rinin
durdurulması ge rek tiği halle rde,k ullanılmakta olan boru ve rekorlar, ye rinden
çıkarılacak tır.
O NUNCU BÖLÜM
Boru Tesisatında Alınacak Güvenlik Te dbirle ri:
Madde 477 – Sarnıçlı vagonların doldurulmasında ve ya boşaltılmasında
kullanılan boru,vana,supap ve bunlarla ilgili parçalar, taşıyacak ları maddele rin k im yasal
e tk ile rine ve e n yüksek basınç ve sıcaklığa dayanık lı malzemeden yapılacak ve boru
tesisatı, sifon yapmayacak şek ilde kaplara bağlanm ış olacak tır.
Madde 478 – Boruların uzayıp k ısalabilmele ri için,uygun ye rle rinde genişleme
dirsek ve ya bağlantıları bulunacak ve bunların başları sağlam bir şek ilde tespit edile cek ve
borular,ayarlanabilen ve düzgün şek ilde ye rleştirilmiş dayanak lar üze rine konulacak tır.
Boru şebekesinin en alçak nok tasında,kontrol ve boşaltma ağızları bulunacak tır.
Madde 479 – Yak ıcı de re cede sıcak maddele r taşıyan borular, binaların duvar,
bölme, döşeme ve ya diğe r kısım ları içinden ge çtikle rinde, bunların e trafında en az 6
milime tre lik bir boşluk bırakılacak 100° C den üstün bir sıcak lık ta su buharı, gaz ve ya
sıvıların taşındığı borular, ısı ge çirme ye cek uygun malzeme ile kaplanacak tır.
Madde 480 – Parlayıcı sıvıların taşındığı borular, buhar kazanlarının, motorların,
e lek trik ak ımı kesicile rinin ve çıplak ateş ve ya ale vin bulunduğu ye rle rden
ge çirilmeye cektir.
Madde 481 – Binaların dışında ve ya ye r altında bulunan borular, dona
karşıuygun şek ilde korunacak tır.
Madde 482 – Boru tesisatındaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili
parçalar, taşındık ları madde le re göre ayrı renk le rde boyanacak ve kolay görülebilen
ye rle re be lirti işare tle r konulacak ve kollu ve ya saplı vana ve musluk ların üze rinde ,
bunların açık ve ya kapalı olduklarını göste ren işare t ve ya te rtibat bulunacak tır.
O tomatik vanaların üze rle rinde , bunları ge rek tiğinde el ile çalışır duruma
ge tire cek bir te rtibat bulundurulacak tır.
Madde 483 – Asitle rin ve ya basınçlı sıvıların taşındık ları boruların vanalarının kol
ve kapakları, uygun şek ilde korunacak tır.
Madde 484 – Boruların he rhangi bir kısmında yoğunlaşan sıvıların ve ya birike n
yağların boşaltılması için,bunların ge rek li ye rle rine sepe ratör ve ya kondansatörle r
konulacak ve bunlarda en az bir boşaltma vanası bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
96 / 109
Madde 485 – İşye rle rinde boru tesisatı, pe riyodik olarak kontrol edile cek ve
kusurlu bulunan vanalar, kaçak yapan bağlantılar ve aşınmış olan borular de ğiştirile cek tir.
O NBİR İNCİBÖ LÜM
Malzemenin Kaldırılma,Taşınma,İstiflenme ve Depolanmasında Alınacak Güve nlik
Tedbirle ri
Madde 486 – Malzemenin kaldırılması,taşınması, istiflenmesi ve depolanmasında
ge nellikle mekanik araçlar kullanılması esastır.
Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı halle rde , önceden be lirtilen
kumanda hareket ve işaretle ri kullanılacak tır.
Madde 487 – Fıçı, varil ve benze ri büyük yuvarlak kaplar, eğik düzlemle rden
indirilirken takozlar, kaldıraçlar, halat ve iple r kullanılacak ve işçile r, eğik düzlem in alt
başında ve indirile n kapların önünde durmayacak lardır.
Madde 488 – Ağır parçaların boru ve ya çubuk ve benze ri yuvarlak parçalar
üze rinde yürütüle rek taşındığı halle rde ,bunlar e l ile itilme ye cek , kaldıraçlarla veya
be nze rle ri ile hareke t e ttirile cektir.
Madde 489 – İşye rle rinde malzeme le r,aydınlatmayı e nge lleme ye cek, makina ve
tesisatın çalışmasını güçleştirme ye cek , ge çitle rde gidiş ve ge lişi aksatmayacak ve yangın
söndürme tesisatının k ullanılma ve çalışmasını enge llemeye cek ve de vrilme ye cek şek ilde
ve ağırlık larına dayanacak taban üze rine ve ancak 3 me tre yüksek likte istiflene cek tir.
Madde 490 – Ağır çuval ve torbalar,dört köşesi çaprazlama olarak ve en çok 5
sırada bir,1 torba eksik konularak istif edile cektir.
Madde 491 – Kızışmayı önlemek ve denge yi sağlamak için, kesilmiş
ke reste le r,ye rden yüksek te yapılan raflar üze rine yatay olarak veya az eğik sıralar halinde
istiflene cek ve he r sıra arasına,uçları ge çitle ri kapamayan latalar atılacak tır.
Madde 492 – Ç ubuk ve borular, uygun raf ve ya se hpalar üze rine ve ya bunların
sağlanamadığı halle rde , kalaslardan yapılacak bir taban üze rine istifle ne cek ve istifin he r
iki tarafı, dayanıklı kazıklarla destek lene cek tir.
Madde 493 – Kuru maddele rin döküm halinde bulunduğu ve alttaki boşaltma
ağzından, bu maddele rin mekanik vasıtalar ve ya e l ile alındığı üstü açık siloların üst
ağızları, uygun ızgaralarla kapatılacak tır.
Madde 494 – Kuru maddele rin döküm halinde bulunduğu silolara işçile rin
girmesi ge rek tiğinde , he r işçiye , ucu sağlam bir yere bağlanmış uygun emniye t keme ri
ve rile cek ve silo ağzında sürek li olarak göre vli bir işçi bulundurulacak tır.
Madde 495 – Döküm halinde k uru madde le rin depolandığı siloların sahanlık
vesabit dik ve ya yatık me rdivenle ri bulunacak ve bunlar uygun korkuluk larla korunacaktır.
Madde 496 – Yanabile n kuru maddele rin döküm halinde depolandığı silolar ateşe
dayanık lı madde le rden yapılmış olacak ve bunlarda uygun havalandırma te rtibatı
bulunacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
97 / 109
Madde 497 – Kuru maddele rin yığın halinde depolandığı ve bunların e l ale tle ri ile
alındığı halle rde, yığınların dip tarafında, bunların denge sini bozabile cek nitelik te boşluk lar
me ydana ge tirilme ye cek tir.
Madde 498 – De poların kuru madde le r, patlayıcı ve ya zehirle yici karışımlar
me ydana ge tirebile cek nite likte olduğu halle rde, yük leme, boşaltma ve de polama işle rinde
ayrıca ge rek li öze l te dbirle r alınacak tır.
O NİKİNCİ BÖLÜM
Bakım ve onarım işle rinde alınacak güvenlik te dbirle ri
Madde 499 – İşye rinde çalışanlar; bina veya bina kısmında,inşaatta,mak inada,
tesisatta,ale tte ve ede vatta göre ceği noksan ve ya te hlike li durumu, am irine veya bak ım ve
onarım işle riyle göre vli olanlara hemen bildire cek ve işve re n de bu kusurları e n k ısa
zamanda ve uygun şek ilde gide re cek tir.
Madde 500 – Bak ım ve onarım işle rinin yapılabilmesi için, koruyucu te rtibatın
kaldırılması ge rek tiği halle rde , bunlar makina durdurulduk tan ve onarım işle rinde n sorum lu
olanlardan izin alındıktan sonra kaldırılacak ve onarım işle rinden sorumlu k işi, onarılan
makina, cihaz ve ya tesisatın çalışmasına izin ve rmeden önce , koruyucu te rtibatın uygun
şek ilde tek rar ye rle rine konulup konulmadığınıkontrol ede cektir.
Madde 501 – Bak ım ve onarım işle rinde ,uygun ve ye te rli bir aydınlatma
sağlanacak ve ge rek tiğinde öze l aydınlatma yapılacak ,bak ım ve onarım işle riyle göre vli
işçile re, ale v ge çirmez e l lambaları ve rile cek tir.
Madde 502 – Bak ım ve onarım işle ri ile göre vle ndirile nle re, yapılacak
işle ringe rek tiği bütün ale tle ri alabile cek büyük lük te ve işye rindek i platform ve ya diğe r
yüksek ye rle re te hlikesizce çekebile cek tak ım çantaları ve ya kutuları ve rile cek, bak ım ve
onarım işle rinde k ullanılan büyük ale tle rin taşınması için,özel e l arabaları
Madde 503 – Bina ve tesisatta yapılacak bak ım ve onarım işle rinde , ge çici olarak
uygun ve güvenli sabit me rdive nle platform lar, ge çit ve ya iske le le r yapılacak tır.
Madde 504 – İşye rle rinde bakım ve onarım işle ri,bu ye rle rdek i çalışmalar
durdurulmadan yapıldığı halle rde ,ge rek li güve nlik te dbirle ri alınacak tır.
Madde 505 – Kuyu ve ya diğe r ye raltı te sisle rinde yapılacak bak ım ve onarım
işle rinde ; zararlı, zehirle yici, boğucu veya parlayıcı gaz ve ya sıvıların tehlikeli bir şek ilde
toplanacakları gözönünde bulundurularak ge rek li ve ye te rli güvenlik tedbirle ri alınacak tır.
Bu gibi ye rle rde , te crübe li ve usta işçile r çalıştırılacak, bunlara uygun kişisel
koruma te çhizatı ve rile cek ve te crübe li bir veya birde n fazla gözlem ci göre vlendirile cek tir.
Madde 506 – He ndek , çukur ve diğe r kazı işle rinin yapıldığı ye rle re , uygun
şek ilde payandalar ve korkuluk lar yapılacak ve buralara,ge ce le ri ışık lı uyarma le vhaları
konulacaktır.
Madde 507 – Sürek li olarak transmisyonla çalışılan işye rle rinde, bak ım ve
onarım sırasında boşa alınan kayışlar, sabit kancalara ve ya uygun diğe r te rtibata
tak ılacaktır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
98 / 109
Madde 508 – Basınçlı kazanlar ve kaplar,basınç altında iken onarılmayacak tır.
Madde 509 – Be tondan yapılm ış de polar içinde bak ım ve onarım için çalışılması
ve özellik le be tonun kırılması ge reken halle rde, beton tarafından emilmiş bulunan
madde le rin meydana ge tire bile cek le ri te hlike le re karşı, ge rek li öze l koruma te dbirle ri
alınacak tır.
Madde 510 – Te hlike li gaz, buhar ve ya sisle rin me ydana ge lebileceği tank ve ya
depolar içinde yapılacak bak ım ve onarım işle rinde ; işçile re maskele r, solunum cihazları ile
emniye t keme rle ri gibi uygun k işise l korunma araçları ve rile cek ve iş süresince tank ve ya
depo ağızlarında bir gözlem ci bulundurulacak tır.
Madde 511 – O narılacak depo ve ya tank lar,başka depo ve ya tank larla bağlantılı
bulunduklarında, bağlantı borularının vanaları, güvenli bir şek ilde kapatılacak ve ya bu
borular söküle rek bağlantı ağızları,kör tapa ve ya kapaklarla kapanacaktır.
Madde 512 – O narılacak tank ve ya depoların içinde mekanik karıştırma te rtibatı
bulunduğu halle rde, bak ım ve onarıma başlanmadan önce ,karıştırıcı te rtibatın güç kaynağı
ile bağlantısı kesile cek ve karıştırıcılar,uygun şek ilde takozlanacak , de stek lene cek ve ya
bağlanacak tır.
Madde 513 – Te hlike li sıvıların bulunduğu tank ve depolar, en ge ç yılda bir
de fa kontrol edile cek ve onarımda bunlar tamamen
boşaltılacak, bağlantı boruları söküle cek ve ya uygun kör tapalarla tıkanacak ve ya vanaları
kapatılacak tır.
Birik inti ve çamurlar, depo dışında duracak işçile r tarafından gelbe ri ve ya diğe r
uygun ale tle rle dışarı çıkarılacak ve depo ağzından içe riuzatılacak spralli borular ve ya
hortumlarla ve basınçlı su ile yıkanacak ve ge rek tiğinde uzun saplı araçlarla kazınarak
raspalanacak ve k ıvılcım ve darbee tk isiyle patlama ve ya parlama tehlikele rine karşı, özel
koruma tedbirle ri alınacak tır.
Dışarıdan tem izleneme yen büyük depolara işçile rin girmesi ge rek tiği halle rde , bu
işçile re; çizme, e ldiven, gözlük, elbise ve ya tem iz hava maskesi gibi uygun kişise l
korunma araçları ve rile cek ve depo ağzında,işin süresince bir gözlem ci bulundurulacaktır.
İşye rinde buhar bulunduğu ve temizleme işle rinde kullanıldığı halle rde , deponun
hava ağzı ile buhar ve rilen ağızdan başkaları kapatılacak ve de po içine , basınçlı buhar
ve rile cek ve depodak i sıvının öze lliğine göre, buhar ve rme süresinin bitim inde n önce,
deponun diğe r ağızları açılacak tır.
İşye rinde buhar bulunmadığı halle rde depo, su ile tamamen doldurulacak ve e naz
24 saat kadar su ve rilmek sure tiyle sürek li olarak karıştırılacak tır.
Buhar ve ya akarsu ve rildik ten sonra, dipte toplanabile cek birik intile r, uygun
şek ilde tem izlene cek ve depo, en az 2 saat hava basma ve ya emme sure tiyle
havalandırılacak tır.
Havalandırmanın bitiminde deponun içi, ilgilile rce kontrol edile cek , yapılan kontrol
ve analizle r sonucu, deponun uygun şek ilde tem izlenmediği anlaşılırsa, suve ya buharla
temizleme ve havalandırma tek rarlanacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
99 / 109
Madde 514 – İçinde işçile rin çalışmak ta olduğu küçük de po ve ya kapalı ye rle re,
ge rek tiğinde sürekli olarak ve uygun şek ilde tem iz hava ve rile cek tir.
Madde 515 – Korozif, parlayıcı, patlayıcı ve ya zehirli madde le rin taşındığıboru
ve ya kanalların onarım işle rine başlanmadan önce ,vanalar iyice kapatılıp kilitle ne cek ve ya
uygun sürgü te rtibatı ile bağlanacak, boru ve kanallar tamamen boşaltılacak ve bu arada
çıkacak gaz ve ya buhar, dağılıp kayboluncuya kadar bek lene cek tir.
Oksijenle kaynak ve ya kesme işle ri yapıldığı halle rde , borular yıkanacak ve
ge rek tiğinde kaynar su ve ya buhar ge çirile cek tir.
Madde 516 – Te hlike li madde le rin taşındığı boruların manşon ve flanşlarının
sök ülmesi ge rek tiğinde , manşon ve flanşların e trafı kurşun bir le vha ile korunacak ve
önce flanşların alt kısım larındak i somunlar, sızın tı başlayıncaya kadar ge vşe tile ce k ,
sızıntı k e sildik te n sonra flanşlar tam ame n açılacak tır. Birbirine yapışmış ve ya
kaynam ış olduğu görüle n flanşlar, uygun bir kalem ve ya başka uygun bir ale tle açılacak tır.
Madde 517 – Te hlike li madde le rin taşındığı boru ve kanalların onarım işle riyle
görevlendirilen işçile re,taşınan maddele rin özellikle rine uygun k işiselkorunma araçları
ve rile cek ve işçile r bunları çalışırken kullanacak lardır.
Madde 518 – Kaynak işle ri yapılan işye rle rindeki gaz tüple ri, borular, e lek trik
kabloları ve benze ri malzeme; e zilme ye cek, de vrilmeye cek ve ya düşmele ri ve ya
çarpmaları önlene cek şek ilde ye rleştirilm iş olacak ve elek trik kaynağı yapılan ye rle rde ,
uygun paravana ve ya bölme le r bulundurulacaktır.
Madde 519 – Parlayıcı ve ya patlayıcı madde le r taşınmış olan kaplara, üze rinde
kaynak veya oksije nle kesme işi yapılmadan önce , bunlar buharla ve ya diğe r bir usul ile
temizle ne cek, zararlı veya tehlikeli gazların, kap içinde kalıp kalmadığı kontrol edile cek ve
kaplar, karbondioksit ve ya azot veya asal gazlar veya benze rle ri ile doldurulacak , oksijenle
kesme işle ri yapıldığı süre ce bu gazlardan biri, yavaş yavaş ve rile cek tir.
Madde 520 – Gömlek li ve ya çift cidarlı ve ya kapalı kaplarda ısı veya kaynak işle ri
yapılmadan önce ,bunlar iyice havalandırılacak ve kaynak işle rinin yapıldığı süre ce hiç bir
şek ilde oksijen ve rilme ye cek tir.
Madde 521 – Kork uluklu platform larla çalışılması imkanı sağlanamayan ve 4
me treden fazla yüksek liği bulunan binaların dış kısım larında,çatılarında ve be nze ri yüksek
ye rle rde , bakım veya onarım işle riyle he r türlü bina sökme ve yıkma işle rinde ge rek li
güve nlik tedbirle ri alınacak ve çalışan işçile re, uygun bare t, emniye t keme rle ri ve bağlama
iple ri gibi kişise l korunma araçları ve rile cek ve işçile r bunları kullanacak lardır.
ALTINCI KISIM
Kişisel Korunma Araçları
Madde 522 – Bu k ısımda sözü ge çen :
1) Bare t; içinde bir ayar kayışı,file ve ya bantlar bulunan ve başı,ve darbele re
karşı koruyan se rt bir başlık,
2) Koruyucu gözlük; kullanan kimsenin he r durumda ve işin öze lliğine göre
gözle rini korumak üze re yapılmış değişik tiptek i gözlük le r,
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
100 / 109
3) Yüz sipe ri; ayarlı bir bantla başa tespit edile bilen, mafsallı şek ilde indirilip
kaldırılabilen ve yüzü, k ısmen veya tamamen dış e tkile re karşı koruyan saydam yüz sipe ri,
4) Başlık;işçile rin başlarına giydikleri ve gözle rini,yüzle rini boyunlarınıkoruyan
araç,
5) Sipe r;el ile tutulan ve ya işçinin müdahalesi olmadan lüzum lu bir ye re tespit
edile rek gözle ri ve yüzü koruyan saydam sipe r,
6) Filtreli toz maskesi; yüze tak ılan ve kullanan kimse ye ,çe vresindeki
tozluhavayı, bir filtre den ge çire rek ve re n maske ,
7) Süzge çli gaz maskesi;havanın ihtiva e ttiği zararlı gaz ve buharları süz-mek
üze re k im yasal madde le r ihtiva eden bir süzge ci bulunan maske,
8) Basınçlı tem iz hava maskesi; kullanan k imsenin başına takılan spiralli bir
hortumla uygun bir sistemde n alınan basınçlı tem iz havayı ve re n maske ,
9) Hortum lu tem iz hava maskesi; k ullananın yüzüne tak ılan ve ucundak i
hortum vasıtası ile normal atmosfe r basıncındaki temiz havanın solunmasını sağlayan
maske,
10) Basınçlı oksije n solunum cihazı; yüze takılan bir maskeye bağlı, oynak
birhortum vasıtasıyla ok sijen ihtiva eden uygun bir sistem le bağlantılı cihaz,
11) Basınçlı hava solunum cihazı; yüze tak ılan bir maske ile oynak bir hortum
vasıtasıyla basınçlı hava ihtiva eden tüple bağlantılı cihaz,
12) Oksijen üre timli solunum cihazı; yüze tak ılan bir maske ile k im yasal bir yolla
üretilen oksijenin solunumunu sağlayan cihaz, anlamındadır.
Madde 523 – Başlarına bir cismin düşmesi, çarpması ve ya vurulması tehlikesi
olan işle rde çalışan işçile re ,başın korunması için başa iyi oturan ve yanmaz veya ağır
yanar malzemeden ve e lektrik tehlikesi olan ye rle r için,ile tken olmayan malzemeden
yapılmış uygun bare tle r ve rile cek tir.
Kullanılm ış bare tle r,dezenfek te edilmeden başka işçile re ve rilme ye cek tir.
Mak inaların yanındak i işçile rin saçları, bütünüyle uygun keple rle ve ya be nze ri bir
örtü ile korunacak tır. Kadınların saçlarının korunmasında,önden bağlanan başörtüle ri
Madde 524 – Gözle r için te hlike li olan işle rde çalışan he r işçiye, gözün
korunması için işe en uygun gözlük le r ve rile cek ve işçile r bu gözlük le ri k ullanacaklardır.
Normal görme le ri için sıhhi gözlük k ullanmak zorunda bulunan işçile rin, koruyucu
gözlük takmaları ge rek tiği halle rde, koruyucu gözlük le rin camları, sıhhi gözlük tek i cam ların
numaralarına uyacak ve ya koruyucu gözlük le rin, sıhhi gözlükle r üze rine tak ılması
sağlanacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
101 / 109
Koruyucu gözlük te ve ya yüz sipe rinde ve ya çeşitli maske le rde kullanılancam ve ya
saydam plastik malzeme, işe uygun ve dayanık lı olacak ve normal görme yi bozacak
duruma gele n gözlük ve ya sipe rle r k ullandırılmayacak tır.
Kesme, zımba, pe rçin, kalafat, raspa ve kuru taşlama gibi işle rde çalışan işçile re,
parça ve ya çapak sıçramalarına karşı, kırılmaz saydam plastik ten veya te l kafe sten
yapılmış gözlük ve rile cek tir.
Erim iş maden işle rinde çalışan işçile re , ışınlara karşı, uygun re nkli ve ısıya ve
sıçrayacak parçalara karşı dayanık lı ve ge rek tiğinde mafsallı uygun koruyucu gözlük le r ve
sipe rle r ve rile cek tir.
Asitle rle veya kostik madde le rle çalışan işçile re , cam e trafındaki çe rçeve le ri yüze
kolayca uyacak ve havalandırma delik le ri, sıçrayacak sıvının girme sini enge lle ye cek şekilde
yapılmış gözlük le r ve rile cektir.
Gözle ri rahatsız ede n, gaz, duman veya buğuların bulunduğu ye rle rde
çalışanişçile re , havalandırma de likle ri bulunmayan, gözle ri sıkıca çe vre le yen ve bu
madde le re karşı dayanık lı malzemeden ve buğulanmayı önle ye cek şek ilde yapılmış
koruyucu gözlükle r ve rile cek tir.
Oksijen kaynağı, e lek trik kaynağı, kesme ve ocak işle ri ve ya be nze ri fazla ışık lı
işle rde çalışan işçile re , me ydana ge len ışınlardan gözle ri koruyacak nite lik te renk li
malzemeden yapılm ış uygun koruyucu gözlük le r ve rilecektir.
Kullanılmayan yüz sipe rle ri ve koruyucu gözlük le r, özel ye rle rde sak lanacak tır.
Madde 525 – Gürültülü ye rle rde çalışan işçile re , kulak ların korunması için uygun
kulak tıkaçları ve rile cek ve bu tıkaçlar he r gün temizle ne cek ve ste rilize edilmeden diğe r
bir işçiye ve rilmeye cek tir.
İşin öze lliğine göre işçile re; kulak ları, alnı, yanak ları ve yüzü k ıvılcıma, e rimiş
me tale , fırlayan parçalara ve k ıymık lara ve be nze rle rine karşıkoruyan uygun başlıklar
ve rile cek tir.
Kullanılmayan koruyucu başlıklar, uygun şekilde saklanacak tır.
Madde 526 – İşçile rin kendi e lbisele rine zarar ve re cek ve ya bunları sokak ta
giyilmez bir halde k irle te cek işle rde çalışan işçile re, işin ge rek tirdiği şek il ve nitelik te
koruyucu giyim eşyası olarak bire r iş e lbisesi veya iş gömleği giydirile cek tir.
Madde 527 – Koruyucu e lbise le r; vücuda uygun, çalışmada hareke ti enge lleme ye cek nite likte olacak ve bunların ce p kapak ları, saçak gibi sark ıntılı kısım ları
bulunmayacak ve ceple ri az ve k üçük olacak tır.
Yanıcı, patlayıcı, parlayıcı ve zehirli tozlarla çalışan işçile rin giydiği iş elbisele rinde
kol kapak ları, pantolon paçalarında duble le r ve ce p gibi, tozun birikebile ce ği kısım lar
bulunmayacak tır.
İşbaşında yırtık , sök ük, sark ıntılı e lbisele r giyilmeye cek , döne r ve ya diğe r
hareketli mak inalardak i çalışmalarda, boyunbağı, anahtarlık , saat zinciri ve başörtüsü gibi
sarkan ve yüzük , bilezik ve kol saati gibi me tal eşya kullanılmayacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
102 / 109
Parlama ve ya yanma te hlikesi bulunan ye rle rde; çalışma sırasında kolalıgömlek ,
parlayıcı se lüloz türe vinden yapılm ış sipe r, kaske t ve gözlük çe rçe vesi gibi kolay
yanabile cek eşya kullanılmayacaktır.
İşbaşında sıvalı kollu gömlek ye rine , k ısa kollu göm lek giyile cek tir.
Keskin ve ya sivri uçlu eşya ile patlayıcı, parlayıcı madde le r ve yanıcı sıvılar, cepte
taşınmayacak tır.
Çalışma sırasında kullanılacak ayakkabılar, postallar, çizmele r ve ya he r çe şit ayak
k ılıflar, işe uygun ve ye te rlik te olacak ve ayakkabı bağları, kısaolacak ve he r zaman
ayakkabı kenarına sokulacak tır.
Madde 528 - Döne r ve ya hareket halinde bulunan makinalar yanında ve ya yak ınında çalışırken, önlük tak ılmayacaktır. Ancak , işin ge reği olarak önlük giyilmesi zorunlu
olan halle rde , bunların göğüs k ısmı, be lden ayrı olacak ve he r ikik ısım da işçinin vücuduna
gaye t ince bağlarla tutturulmuş bulunacak tır.
Açık ateş karşısında, ocak önünde , k ızgın ve ya e rimiş madenle çalışan işçile rin
kullanacağı önlük le r, yanmaz ve ya de ri gibi güç yanan maddede n yapılmış olacak ve ayrıca
göğüslük kısım ları da bulunacak tır.
Asitle r ve ya kostik le rle çalışan işçile rin k ullanacağı önlükle r, kauçuktan ve ya bu
madde le rin e tkisine dayanık lı diğe r malzemeden yapılm ış olacak ve ayrıca göğüslük
k ısımları da bulunacaktır.
Radyoak tif maddele re maruz bulunan işçile rin k ullanacağı önlükle r kauçuk ve ya
başka su ge çirmez malzemeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslükle ri debulunacak tır.
Röntge n (x) ışınlarından korunmak için k ullanılacak kurşun önlük le r, göğüs
kemiği ve köprücük kemik le rini ve önde göğsün tümünü örte cek ve be lden en az 40
santime tre sarkacak şekilde yapılacak ve bunların sağlayacağı güve nlik en az 1- milimetre
kalınlığında bir kurşun le vhanın sağlayacağı güvenliğe eşitolacak tır.
Madde 529 - Emniye t keme rle ri, k rom lu kalın köse le kayışlarından ve ya ke-ten,
pamuk dokuma ve ya uygun diğe r bir malzemeden yapılm ış olacak tır.
Emniye t keme rle ri, en az 12 santime tre ge nişliğinde ve 6 m ilime tre kalınlı-ğında
uygun malzemede n yapılacak ve taşıma yükü, en az 1150 k ilogram olacak tır.
Emniye t keme rle rinin ve te çhizatının, kesik ve ya k usurlu bulunup bulunmadıkları,
pe rçin ve ya dikişle rinin sağlam olup olmadık ları, pe riyodik olarakkontrol edile cek ve
arızalar gide rilmeden ve kusurlar düze ltilmede n keme rle r k ullanılmayacak tır.
Emniye t keme rle rinin bütün te çhizatı, kemerin dayanması ge reken 1150 kilogram
yüke dayanacak tır.
Madde 530 – El ve kolların korunması için kullanılacak e ldivenle r, işçinin e lle rine
ve yapacakları işe uygun se çilmiş olacak tır.
Matkap, pres ve benze ri diğe r tezgahlarda çalışan işçile r eldive n
kullanmayacak lardır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
103 / 109
Kesici ve ya aşındırıcı madde le rle çalışan işçile re ve rile cek eldive nle r, ellik ve ya el
k ılıfları, işe dayanık lı malzemeden yapılm ış olacak tır.
Aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle ve ya sürek li olarak su içinde e l ile yapılan
çalışmalarda, işçile re lastik ve ya benze ri malzemeden yapılm ış uygun e ldivenle r
ve rile cek tir.
Madde 531 – Elek trik ve ya telgraf direk le ri ile ağaçlara ve benze ri ye rle re
tırmanması ge reken işçile re , ayak ve bacaklarının korunması için uygun koruyucu tozluklar
ve rile cek ve bunlar kolayca çıkarılabile cek şekilde yapılm ış olacak tır.
Erim iş madenle çalışan işçile re, asbest ve ya başka yanmaz malzemeden
yapılmış, diz kapağını örte n koruyucu tozluk lar ve rile cek tir.
Balta, orak ve ya buna benze r ke sici ale tle rle çalışan işçile re , sağlam veişe
dayanık lı bilek tozlukları ve rile cektir.
Madde 532 – Ağır ve ya yuvarlanabile n malzemenin kaldırılıp taşındığı işle rde ,
işçile rin pabuçlarının üze rine me tal bir koruyucu tak ılacak ve ya işçile re , çelik maskaratalı
emniye t ayakkabısı ve rile cek tir.
Asit ve ya tostik le rle çalışan işçile re, lastik ve ya benze ri malzemede n yapılmış ve
bu madde le re dayanık lı, çizme ve ya ayakkabılar ve rile cek tir.
Erim iş maden ve ya sıcak ve ya yıpratıcı, aşındırıcı ve kem irici ve benze ri
madde le rle çalışan işçile re , tahta tabanlı uygun ayakkabılar ve rile cek tir.
Emniye t ayakkabılarının burunlarındak i metal bombele r, 100 santimetre den
düşe cek 20 kilogram ağırlığa dayanacak şekilde , çe lik ve ya başka bir maddeden yapılm ış
olacak tır.
Elek trik işle rinde çalışan işçile re , çivili ve ya kabaralı ayakkabılar giydirilmeye cek ,
topukları ve tabanı tahta kavilyalı ve ya dik işli veya lastik ayakkabılar ve rile cektir.
Kıvılcımı tehlike li, olduğu işle rde çalışan işçile rin ayakkabılarında, çelik ve ya dem ir
çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi me tal k ısımlar bulunmayacak tır.
Su ve ya çamur içinde ve ya havuzlarda çalışan işçile re , uygun boyda ve nite likte
çizme le r ve rile cek tir.
Madde 533 – İşçile rin kullanacağı maske ve solunum cihazları, işçile rinyüz
boyutlarına ve yapacak ları işe uygun se çilmiş olacak ve bunların basınçayar valfları
bulunacak tır.
Solunumu güçle ştire n ve ya depolama ve kullanma süresi biten filtre
ve yasüzge çle r de rhal değiştirile cek ve maske le r, filtre le r, süzge çle r ve tüple r, pe riyodik
olarak kontrol e dile cek tir.
Süzge çli maskele r, kapalı veya oksije nin k ıt bulunduğu ye rle rde
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
104 / 109
Basınçlı temiz hava maske li ve hortum lu maske le r, ivedili işle rde veya süzge çli
maske le rin k ullanılmadığı ye rle rde kullanılacak tır.
Maske ve ya solunum cihazına gele n havanın ve ya oksijenin basıncı he r zaman
kullanan işçiyi rahatsız e tme ye cek şekilde ayarlanabile cek tir.
Kompresörle rle veya vantilatörle rle verile cek basınçlı hava, süzge çte n
ge çirilmeden, maske veya solunum cihazına ve rilme yecektir.
Basınçlı temiz hava maske le ri ile basınçlı havanın sağlandığı kaynak arasındak i
uzaklık 45 metreyi, hortum lu temiz hava maske le rinin hortumunun boyu da 15 me tre yi
ge çme ye cek tir.
Hortumlu tem iz hava maske le ri için kullanılan hortumların iç çapı e n az 2,5
santime tre olacak ve hortum , ezilme ye cek malzemeden yapılacak ve havanın girdiği
ucunda, bir süzge ci ve bağlantı çengeli veya çubuğu bulunacak tır.
Temiz hava kaynağından 45 metre uzaklık ta ve solunuma zararlı şartlar altında
çalışmak zorunda kalan işçile re , basınçlı ok sijen ve ya basınçlı hava solunum cihazları
ve rile cek tir, Ancak , çıplak ateşle çalışılan yangın ve ya yangın tehlikesi bulunan ye rle rde,
basınçlı oksijen solunum cihazı kullanılmayacak tır.
Basınçlı oksije n ve ya basınçlı hava ve benze ri solunum cihazları, e ğitilmiş
pe rsone l tarafından kullanılacak tır.
Oksijen tüple ri, 150 atmosfe rlik basıncı aşmayacak şek ilde doldurulacak ve
kullanılırke n, bunların görülebilen bir ye rine manome tre tak ılacak tır.
Sırtta taşınan solunum cihazlarında, fosforesans manome tre le ri ile birlik te hava
basıncını, be lirli bir hadde düştüğünde, hareke te ge çen sesli bir uyarma te rtibatı
bulunacak tır.
Basınçlı oksije n cihazında, basınç düşürme re gülatörü bulunacak ve regülatör,
dak ikada 2 litrede n eksik olmayacak şekilde oksijen ve rmek üze re ayar edilebile cek tir.
Solunum cihazlarının ve maske le rin emniye t supapları, regülatörle ri, bağlantıları
ve ok sijen sarfiye ti, en ge ç ayda bir ve cihazın tümü ile manometre le r, en ge ç 6 ayda bir,
ye tkili bir e leman tarafından kontrol edile cek tir.
Arızalı solunum cihazları, bu arızalar gide rilmede n ve ge rek li kontrolları
yapılmadan k ullanılmayacak tır. He r kontrolden sonra, kontrolu yapan ye tkili e leman
tarafından bir rapor düzenlene cek ve bu rapor, dosyasında saklanacak tır.
Solunum cihazları ve maskele r, he r kullanılıştan sonra dezenfek te edile cek ve
kullanılmadık ları zaman, temiz, se rin, k uru ve kolayca e rişilebilir bir ye rde düzgün bir
şek ilde sak lanacak tır.
Madde 534 – Sosyal yardım amacıyla ve rile n giyim eşyası dışında, işçile re
ve rilen koruyucu giyim ve kişise l korunma te çhizatı, işve renin malıdır. Bunlar yalnız
işye rinde ve işbaşında k ullanılacak , bakım ve temizliği sağlanacak tır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
105 / 109
YEDİNCİ KISIM
Son Hük ümle r
Madde 535 – Bu Tüzük te yazılı işçi sağlığını koruma ve işye rle rinin sağlık ve
güve nlik şartlarını tamam lamak için, İş Kanununun uygulamasını sağlamakla göre vli
mahalli makamca istenildiğinde ; ille rdeki sağlık ve bayındırlık teşk ilatıyla bele diye , sağlık
ve fen memurları ve ya De vle t, il veya be lediyele rle ilgili müe ssese le rde göre vli teknik
ye tkisi bulunanlar, bağlı bulunduk ları makam ların izni ile bu Tüzük hük ümle rine uygunluk
bak ımından kendile rine ve rile cek konuları ince leye rek sonucunu, anılan makama yazı ile
bildirirle r ve ge rek tiğinde Tüzük uygulamasının sağlanmasına ilişk in çalışmalara katılırlar.
Geçici Madde 1 – İşçile rin sağlığı ve iş güve nliği bak ımından özel şart ve
tedbirle ri ge rek tiren nitelik tek i işye rle ri için ayrıca öze l hüküm le r getire n tüzük le r
çıkarılıncaya kadar bu çeşit işye rle rinde bu Tüzüğün uygulama kabiliye ti olan hüküm le ri
uygulanır.
Geçici Madde 2 – 22 Aralık 1969 günlü ve 6/12782 sayılı Kararname ile yürürlüğe giren İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 515-520 nci maddele rini kapsayan
işye rle rinin kurulmasına ve işle tilmesine ilişk in hük ümle ri, 1475 sayılı İş Kanununun ik inci
fık rasına göre, "İşye rle rinin Kurulmasına ve İşle -tilmesine İlişkin Tüzük " çıkarılıncaya
kadar yürürlük tedir.(1)
Geçici Madde 3 – Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinde n önce yapılmış olan
işye rle ri için Tüzüğün 11 inci maddesinin ik inci fık rası hüküm le ri uygulanmaz.
Ancak , mak ina, motor, aparat ve tezgahların ye rinin değiştirilmesini ge rek tiren
esaslı onarım ve değişiklik le rde bu fık ra hükmüne uyulması zorunludur.
Madde 536 – 25 Ağustos 1971 günlü ve 1475 sayılı İş Kanununun 74 üncü
maddesinin birinci fık rasına dayanılarak düzenlenen ve Danıştayca ince lenen bu Tüzük
hükümle ri, Re smi Gaze te ile yayımı gününde yürürlüğe gire r.
Madde 537 – Bu Tüzük hüküm le rini Bakanlar Kurulu yürütür.
——————————
(1)
Bu maddede 1475 sayılı İş Kanununa göre çıkarılacak "İşye rle rinin Kurulma- sına
ve İşle tilmesine İlişk in Tüzük " çıkarılıncaya kadar, 22.12.1969 tarih ve 6/12782
sayılı Kararname ile yürürlüğe konulan "İşçi Sağlığı ve İş Gü-venliği Tüzüğünün"
515-520 nci madde le ri ek te yayınlanmıştır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
106 / 109
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜNÜN
515 - 520 NCİ MADDELERİ
İşye rle rinin kurulmasına ve işle tilmesine ilişk in hükümle r
Madde 515 – Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra yeniden bir işye ri
kuracak ve açacak olan he r işve re n; o işye rinin ve müştemilatını, yapılacak işin özelliğine
göre işçi sağlığı ve iş güve nliği bakım larından bu Tüzük te yazılı ge rek birinci, ge rekse ikinci
de re cedeki şart ve tedbirle re tamamiyle uygun bir şek ilde tesis ve te rtip ile zorunlu olduğu
gibi, Tüzüğün yayım ından önce var olan e ski işye rlerinin ve müştem ilatının da,
işve renle rce aynı şekilde bu Tüzük hüküm le rine uygun bir hale ge tirilmesi zorunludur.
Madde 516 – I - Bu Tüzük te yazılı işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği ile ilgili
şart ve tedbirle rde n önem le ri bak ımından esasa ilişk in ve birinci de re cede sayılanlar
şunlardır:
a) İşye ri olarak kurulmuş ve ya kurulacak binalarla müştemilatında, inşa ve tesise
ilişk in bulunan aslı ve sabit nite lik tek i şart ve tedbirle r,
b) İşye rle rinde buhar kazanı ve mak inaları, motorlar, je ne ratörle r, transm isyon
te rtibatı, yüksek ge rilim tesisatı, asansör ve ele vatörle r gibi teknik te rtibat ve cihazlar
bulunduğu veya bulunacağı halle rde, bunlara ait inşai ve yaasli ve sabit nite lik teki şart ve
tedbirle r.
II - Bu Tüzük te yazılı işçi sağlığını koruma ve iş güvenliği şart ve te dbirle rinden,
yukarıda göste rilm iş bulunanlardan gayrısı ik inci de re cede sayılır.
Madde 517 – I - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra yeniden kurulacak
işye rle rinden, Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 12 nci babında belirtilen gayrı sıhhi müessesele r
ile Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğünde belirtilen işle rde, (10) ve daha fazla işçi çalıştıracak
işye rle ri ve bu miktardan daha az işçi çalıştırılsa dahi, maden ve taş ocakları işyerle ri ile
parlayıcı, patlayıcı, tehlikelive zararlı maddele rle çalışılan işye rle rinde alınacak tedbirle r
hakkındaki Tüzük kapsamına giren işyerle ri için, bunların işveren veya işve ren vekille ri, o
bölgede İş Kanununun uygulanmasını sağlamakla göre vli makama önceden başvurarak,
kurulacak işye rinin adını ve ye rini, yeniden inşa edile cek bir binada mı? yoksa var olan
he rhangi bir binanın tamamında veya bir kısmında mı kurulacağı ve her iki halde de binanın
cinsini ve müştemilatını, işye ri kurulduk tan sonra yapılacak işle rin nitelik ve özelliklerini, bu
gibi işle ri yapmak için işye rinde ne gibi tesisat ve te rtibat meydana getireceğini, yaklaşık
olarak günde kaç işçi çalıştıracağını, birden fazla posta ile çalışacağı halle rde, he r postadaki
işçi sayısını, muharrik kuvve t, makine ve benzeri cihazlar kullanılacaksa, bunların
niteliklerini ve özellikle rini göste ren ve kurulacak işye rinin bu Tüzük hükümle rine uygun olup olmayacağının te tk ik ve tespit edilmesini
iste yen bir beyanname yi, ik i nüsha olarak , alındı karşılığında ve re cekle r ve ya posta ile
iade li taahhütlü olarak gönde re cek le rdir.
Yapılacak işin niteliğine ve özelliğine göre , k urulacak işye rinin bina durumuna ve
şartlarına ve buradak i asli ve esasi tesisat ve te rtibata ait plan, k rok i, fotoğraf ve ya model
gibi ge rek li be lge le r dahi ik işe r nüsha olarak bu be yannameye ekle ne cek tir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
107 / 109
Ayrıca Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve diğe r kanunlar uyarınca ruhsat alınmasını
ge rek tire n durum lar bulunduğu halle rde , ilgili makamlardan alacak ları be lgele r ve ya
onanmış örnekle ri de bu be yanname ye ek lene cek tir.
II - Bu müracaat üze rinde; İş Kanununun uygulanmasını sağlamakla göre vli
makam, tatil günle ri başında en çok (30) iş günü içinde bu be yanname ve ek le rini
ince le ye rek bu Tüzük hükümle rine uygunluğunu tespit e yledik ten ve ya bunlar üze rinde
ge reke n de ğişik lik ve düze ltmele ri işve ren ve ya işve ren vekiline yaptırdık tan sonra,
be yannamenin ve buna ek li be lge le rin ik inci nüshalarını onaylayarak, o işye rinin
kurulmasına izin ve rildiğini yazı ile bildirir.
Bu izni aldık tan sonra, o işye rini k urmaya başlayan işve re n ve ya işve re n vek ili,
tesisatı yaptırıp bitirince , işye rini işle tme ye açmak üze re tek rar yazı ile aynı makama
başvurarak , k urulan işye rinin muaye ne ve kontrol e dilmesini iste ye cek le r ve ye tk ili
memurlar, bu isteğin yapılmasından itibaren e n çok (30) iş günü içinde, yeni kurulan
işye rine gide rek m uaye ne ve kontrolda bulunacak lardır. Bu işlem sonucunda ge rekli
şartlara uygunluğu anlaşılan işye rine , açılıp işle tilmesinde bir sak ınca görülmediğine dair
bir işle tme belgesi ve rilir.
III - İlgili makamlarca be yanname ve ek le ri üze rindeki ince leme ve onaylama
işlemle ri, süresi içinde sonuçlandırılmadığı ve ya değiştirilme le ri ve düzeltilmele ri ge reken
durum lar bildirilmediği halle rde , işve re n ve ya işve ren vek ili, kendi beyannamesi ve
ek le rine göre , işye rini k urmak se rbestisini kazana- bile ceği gibi, işye ri kurulduk tan sonra
ye tkili memurlarca yapılacak muayene ve kontrolda, süresi içinde yapılıp işle tme belge si
ve rilmez ve ya işye rindeki tesisatın kurma iznine esas olan planlara ve diğe r be lge le re
uygunsuzluğu ne deni ile hangi yönle rin düze ltilmesi ve tamamlanması ge rek tiği bildirilmez
ise , işve ren artık o işye rini açıp işe başlamakta se rbe st olur.
IV - Ye ni kurulan işye rle rinden, esasa ilişkin ve birinci de re cedek i şartları
tamamlam ış bulunup da ik inci de re cedek i şartları gere ğince tamam lamamış olanlarının,
de rhal açılıp işle tilmesinde ilgili makam ca bir sakınca görülmezise, bu eksikle r yine (519)
uncu maddede yazılı süre le r içinde tamam lanmasışartı ile ve bu sürele r içinde eksikle rin
tamamlan dığı te spit edilmesi halinde , asıl belge ile de ğiştirilmek üze re, işye ri için bir
ge çici işle tme izni ve rilebilir.
Madde 518 – I - Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinde n sonra kurulacak olan işye rle rinde n, işçi sağlığı ve iş güvenliği bakım ından öze l şart ve tedbirle ri ge rek tiren kablo
döşemesi, dalgak ıran, tüne l, kanalizasyon inşaatı gibi ye raltında ve ya sualtında çalışılacak
işle rin ve he r türlü kara nak liyat ve he r türlü yol onarım ı ve bakım ı gibi açık ta çalışılan
işle rin yapıldığı işye rle ri içinönceden müracaatla k urma izni ve işle tme be lgesi almak
zorunlu değildir. Ancak, işve ren ve ya işve ren vekille ri bu gibi işye rle rinin k urulup işle tmeye
açıldığının üçüncü günü akşamına kadar, o bölge de İş Kanununun uygulanmasını
sağlamak lagöre vli makama yazı ile baş vuracak , açılan işye rinin adını ve ye rini, çalışma-ya
başladığı tarihi, yapılan ve yapılacak işle rin çeşidini, nite lik ve öze lli- ğini, günde ne kadar
işçi çalıştırıldığını yazılı olarak bildire cek tir.
II - Bu baş vurma üze rine , ye tk ili makamlar o işye rine gide rek muayene
vekontrolu yaparlar. Bu muaye ne ve kontrollar sonucunda eksikle r görüldüğü halle rde,
bunların tamam lanması ve düze ltilmesi için (519) uncu madde ye göre, ilgili makam ca bir
süre ve rilir ve durum, işve ren ve ya işve ren vek iline yazı ile bildirilir. Ve rile n süre le rde
eksikle rin tamamlandığı, ikinci bir muayene ileanlaşılan veya ilk muayenesinde eksik le ri
görülmeye n işye rle rine , bir işle tmebelge si ve rilir.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
108 / 109
Madde 519 – Bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden sonra kurulacak işye rle rinin,
(517) nci maddenin IV üncü ve (518) inci maddenin II nci be ndinde yazılı olan halle rde,
muayene ve kontrolları sonucunda görüle cek ek sik likle r ne deniyle mahalli ilgili
makamlarca ve rile cek süre le r, tamamlanması, düze ltilmesi istenendurum ların, işçi sağlığını
koruma ve iş güvenliği bakım larından önemle rine vebunlar için ge rek li malzeme ve
araçların, yurt içinden ve ya yurt dışından sağ- lama imkanlarına göre, (6) ayı ge çmemek
üze re tayin ve takdir olunur.
Bundan daha uzun bir süre yi ge rek tiren halle rde durum, ilgili makam ca ge rek çesi
ile birlik te Çalışma Bakanlığına arz e dilir ve Bakanlığın onayı ilebu süre , e n çok (6) ay daha
uzatılabilir.
Bu baş vurma üze rine , (518) inci maddenin II nci be ndine göre işlem yürütülür.
Madde 520 – İşle tme belgesi alındık tan sonra he rhangi bir işye rinin tesi-sat ve
te rtibatında ve ya mak ina ve cihazlarında ek lemele r, ye nileme le r ve yade ğişik likle r
yapılması halle rinde , bunlar o işye rinin öze llikle rine göre, esasa ilişk in ve birinci de re ce de
ise le r, bunlar hakkında (517) nci maddenin (I) ve (II) nci be ntle ri hük ümle ri uygulanır.
İk inci de re cedek ile r hakkındaise , iş durdurulmaksızın, süresi içinde ge reği yapılır.
Te l : 0212 212 18 22
www.kaliteport.com
109 / 109

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

Transkript

Benzer belgeler

TIR Dorse Taşıyıcısı | MasterMover Trailer Moving System TMS1650+

Bildiri

Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği

Avrupa eczacılık sistemine yeni bir bakıs - EPF

Kopyası gazi_sanat_tasarim03.qxd