C:\Users\FARUK\Desktop\internet sitesi için\belgeler

ASFALT GERİ DÖNÜŞÜM
1.ASFALT
Esas olarak bir hidrokarbon olan asfaltın, kimyasal bileşimi oldukça karışık ve
değişken olup, petrolün destilasyonundan veya tabii yataklardan elde edilir. Bugün
yaygın olarak kullanılan asfalt, petrolün rafinasyonundan elde edilen yan üründür.
Maden kömürünün damıtılması esnasında elde edilen siyah madde zifttir.
Asfalt; yolların, hava alanlarının kaplanmasında, çatı izolasyonunda, su ile
irtibatlı olan yapılarda su geçirmezlik sağlamada kullanılır. Yapışkan özelliği vardır.
Boya sanayiinde, akü imalatında, su kanallarını kaplamada ve kil tuğlalarını
yapıştırmada kullanılır. Asfalt genellikle petrolün oksidasyonu neticesinde teşekkül
etmiştir. Yani petrol menşelidir. Çamur ve göl halinde (Bermudez kara gölünde ve
Trinidad'daki kara gölde) bulunduğu gibi, yer altında kaya aralarında sert halde de
bulunur. Sert haldekiler yer altından maden çıkarılır gibi çıkarılır. Ayrıca kum
taşlarında ve killer arasında da bulunur.
1.1.NEDEN ASFALT KAPLAMALI YOLLAR
Tarihin en eski yol yapım malzemelerinden biri olan asfalt, geliştirilen teknik
özellikleri ile yüksek performanslı, uzun ömürlü, güvenilir ve çevre ile uyumlu
yolların yapımına imkan tanımaktadır. Bugün Amerika’da 3.63 milyon km.
uzunluğundaki kaplamalı yolların %94’ü, Avrupa’nın en gelişmiş ülkelerinden biri
olan Almanya’da ise, 130.000 km’lik devlet yolunun tamamı 12.000 km
uzunluğundaki otoyolların %72’si asfalt kaplamalı olup, ağır ve hafif trafikli yollarda
soğuk ve sıcak olarak hazırlanan karışım olanakları ve çeşitli yüzey kaplama tipleri ile
asfalt, tüm dünyada yol kaplamasında en yaygın olarak kullanılan kaplama
malzemesidir. Ayrıca beton yollarda da sürüş konforunu, yapısal dayanımı ve kayma
direncini artırmak amacıyla beton yolların yüzeyleri asfalt tabakalar ile
kaplanmaktadır. 2000 yılı istatistiklerine göre Avrupa’da 298.5 milyon ton, ABD’de
ise 590 milyon ton bitümlü sıcak karışım yolların kaplanmasında kullanılmıştır.
Ülkemizde devlet ve il yollarımız ile otoyollarımızın tamamı asfalt ile yapılmakta
olup, ortalama yılda 10 milyon ton bitümlü sıcak karışım kullanılmaktadır.
İstatistikler göstermektedir ki trafik yüklerini tabana dağıtan, deformasyonlara karşı
dirençli esnek üstyapı inşaatında kullanılan asfalt tabakaları, gelecekte de yol
yapımının vazgeçilmez bir malzemesi olmayı sürdürecektir.
Yol kullanıcıları olarak sürücüler, düzgün konforlu, kayma direnci yüksek,
hızlı erişimi sağlayan, ulaşım maliyetini düşüren, işaretlemesiyle görünür ve gürültü
seviyesi düşük yollar talep ederken, yolu yaptıranlar, dayanıklı, minimum bakım
gerektiren, kalıcı deformasyona dirençli, aşınma direnci yüksek, hizmet ömrü uzun
yolları hedeflemektedir.
Geliştirilen özellikleri ve yeni tipleri ile belirtilen her türlü ihtiyaca cevap
verebilecek niteliklere sahip olan asfaltın kullanımının sağladığı avantajları şöyle
özetleyebiliriz:
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
- Hızlı ve kolay inşaat olanağı: Asfalt kaplamalar, beton kaplamalar gibi kür
gerektirmediğinden tabaka inşaatı hızla tamamlanarak, birkaç saat içinde trafiğe
açılabilmektedir. Hızlı yapım tekniğinden dolayı alt tabakaların hemen
kaplanabilmesi mümkün olmakta ve bu tabakaların açık hava şartlarına maruz kalarak
taşıma gücünü kaybetmesi ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca alternatifi
olmayan yollarda ve şehir içi uygulamalarında trafik sıkışıklığına neden olmadan
güvenli, hızlı bir şekilde ve hatta gerekirse gece çalışılarak, yolun trafiğe açılmasına
olanak sağlamaktadır.
- Daha ince tabakaların yeterli olması: Asfalt üstyapıların esneklik özelliğinden dolayı
trafik yüklerini tabana yayması ve asfalt karışımların yüksek dayanıma sahip olması
nedeniyle asfalt kaplamalar, beton gibi rijit kaplamalara göre özellikle düşük trafik
şartlarında daha ince uygulanabilir. Bugün asfaltın geliştirilen performans özellikleri
ile yüksek trafikli yollarda bile 1-3 cm kalınlığında süper ince asfalt kaplamaların
yüzey tabakası olarak yapımı söz konusudur.
- Daha sağlam üstyapı oluşturması: Asfaltın tabakalarda suyun üstyapıya girişi
engellendiğinden üstyapı tabanının dondan etkilenmesi önlenerek, daha yüksek bir
üstyapı dayanımı sağlanır. Asfalt üstyapılar, elastik ve kalıcı deformasyonlara karşı
daha dayanıklı olduğundan uzun vadeli performansları daha yüksektir. Son yıllarda
farklı trafik ve iklim şartlarına uygun asfalt tabakaların uygulanmasına yönelik
performans esaslı asfalt şartnameleri geliştirilmiştir. Yüksek performanslı, gürültü
seviyesi düşük ve kayma direnci yüksek Stone Mastic Asfalt-SMA ve serbest drenajlı
Poröz Asfalt gibi asfalt karışımlar kullanılmaya başlanarak, asfalt üstyapılarda
görülen tekerlek izinde oturma, yorulma ve termal çatlak gibi tipik bozulmaların
oluşumu engellenmiştir.
Beton kaplamaların en önemli sorunları, çimentonun suyla reaksiyonu sonucu
oluşan büzülme çatlakları ile ısı değişimlerine ve aşırı yüklemelere karşı yüksek
hassasiyeti nedeniyle ortaya çıkan şiddetli bozulmalardır. Ayrıca beton kaplamalar,
tabandaki oturma ve şişmelerden asfalt üstyapıya göre daha çok etkilenirler. Geçmişte
ülkemiz otoyollarında asfalt tabakaları altında kullanılan düşük dayanımlı çimento
bağlayıcılı granüler temel tabakasından kaynaklanan ve tipik bir rijit üstyapı
bozukluğu olan yüzeye yansımış büzülme ve termal çatlaklar nedeniyle bu tip
tabakanın yapımından vazgeçilmiş ve halen uygulanan bağlayıcısız granüler temel
yapımı tercih edilmiştir.
- Az bakım gereksinimi: İyi dizayn edilmiş ve kaliteli yapılmış asfalt yollar minimum
bakım gerektirir. Sadece düzenli rutin bakımla asfalt üstyapıların ilk performansı uzun
yıllar korunabilmektedir. Asfalt kaplamanın bakım maliyeti düşüktür. Bozuk kesim
hızla ve kolayca lokal olarak onarılabilir. Zamanla güçlendirilmesi gerektiğinden
asfalt kaplamalara 4-5 cm’lik tabaka ilavesi yeterli olabilmektedir. Beton yolların
rutin bakımı asfalt kaplamaların bakımı ile kıyaslandığında, daha fazla zaman, para ve
işgücü gerektiren komplike bir işlemdir. Bozulmaların şiddetine ve yoğunluğuna bağlı
olarak çok kere bakım işlemi bir nevi yeniden yapım işlemine dönüşebilmektedir.
Ayrıca bozulmuş beton yolların takviyesinde sıcak karışım asfalt tabakalarına ihtiyaç
duyulmakta ve bu uygulama dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Konforlu ve güvenli yüzey özelliği: Asfalt kaplamalar, beton kaplamaların aksine
düzgün ve derzsiz sürekli bir yüzey oluşturur. Derz gerektirmeksizin istenilen yüzey
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
düzgünlüğü ve eğim verilebilir. Asfalt kaplamalarda yüzey kayma direnci, karışım
dizaynı ayarlanarak optimum seviyede sağlanabilirken, beton karışımlarda yüzeyin
özel olarak pürüzlendirilmesi ek işlemini de gerektirir. Asfalt kaplama üzerinde yol
işaretleri çok iyi görülür. Yol çizgi boyasının ve diğer tip işaret malzemelerinin
uygulanabilmesi ve kalıcı olmasını sağlamasının yanı sıra, kritik hat ve bölgelerin
işaretlenmesinde oluşturduğu zıt renk ile hattı veya bölgeyi belirgin hale getirir. Son
yıllarda geliştirilen renkli asfalt uygulaması ise şehir içinde estetik görünüşlü alanların
inşasına imkan sağlamaktadır. Asfalt koyu rengi nedeniyle ısıyı çektiği ve kolay
buharlaşma sağladığı için, asfalt kaplamalarda buz çabuk erimekte ve yüzey suyu
hızla kurumaktadır. Asfalt, beton gibi reaktif bir malzeme değildir. Asit ve sülfatlara
dirençli olduğundan korozyona neden olmaz, diğer malzemelerle reaksiyona girmez
ve buz çözücü kimyasallar asfalta zarar vermez. Sathi kaplama uygulamaları hariç
asfalt kaplamalı yollardaki gürültü seviyesi beton kaplamalı yollara göre oldukça
düşüktür.
- Yeniden kullanılabilirliği: Çimentonun aksine bitüm, bağlayıcı özelliğini
kaybetmediğinden, asfalt karışımlardaki bitüm ve agreganın tamamı yeniden
kullanılabilir yani, asfalt kaplamalar %100 geri dönüştürülebilen doğal malzeme
karışımlarıdır. Buna karşın beton kaplamaların kullanım ömrü sonunda sadece agrega
üretilecek bir kaynak olarak değeri vardır. Asfalt kaplamalarda bağlayıcı olarak
kullanılan bitüm, esas amacı petro-kimya ürünleri eldesi olan ham petrol
rafinasyonunda artık olarak kalan bir malzeme olup, bu malzemenin asfalt
kaplamalarda değerlendirilmesi rafinasyonu daha ekonomik kılmakta hem de çevreye
katkı sağlamaktadır.
- Aşamalı inşaata uygunluğu: Asfalt kaplamalar aşamalı olarak yapılabildiğinden
ihtiyaca göre kalınlaştırılabilir ve genişletilebilir. İlave edilen her tabaka üstyapının
yük taşıma kapasitesini artırır. Asfalt üstyapılar başlangıçta kaynak yetersizliği
nedeniyle daha kısa ömürle dizayn edilebilmekte ve daha sonar gereksinimlere bağlı
olarak asfalt tabakalarıyla takviye edilerek, ömrü uzatılabilmektedir. Yol yatırımlarına
ayrılan payın çok kısıtlı olduğu ülkemizde karayollarının %79’u (49.843 km) hiçbir
taşıma gücü olmayan altyapıyı koruyucu amaçlı bitümlü satıh kaplaması ile kaplı
olup, bu yolların kaynak ayrıldığında aşamalı olarak sıcak karışım asfalt tabakaları ile
kaplanması beklenmektedir. İlk maliyetinin yüksekliği ve aşamalı inşaatı uygun
olmaması nedeniyle beton yollar, Türkiye’nin mevcut ekonomik şartlarında
ihtiyaçlara cevap verecek bir yol tipi değildir.
- Yapım ve bakım maliyeti: Asfalt kaplamaların seçiminde en büyük neden bu tür
kaplamaların yapısından ve özünden kaynaklanan düşük maliyettir. Asfalt
kaplamaların yeniden kullanılabilir olması, çevresel olarak yarattığı olumlu etkinin
yanı sıra maliyeti düşüren diğer önemli bir etkendir. Betonla mukayese edildiğinde ilk
yatırım maliyeti en ucuz kaplama tipidir. Kullanım ömrü boyunca bakım, onarım ve
işletme maliyetleri de dikkate alındığında yol otoritelerinin büyük bir çoğunluğu,
yüksek performanslı asfalt üstyapıların uzun vadede de en ucuz kaplama tipi
olduğunu belirtmektedir.
Dizayn olarak, 20 yıllık bir ömürle projelendirilen ömrü sonunda kalıcı bir değere
sahip olan asfalt üstyapılar, bakım onarım ve takviye işlemleri ile gerçekte sonsuza
kadar kullanılabilecek bir üstyapı tipidir. 21. yüzyılda, hızla artan trafik hacmi ve
yükleri karşısında dünya asfalt endüstrisi 50-100 yıl kullanılabilecek kalıcı asfalt
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
üstyapıları hedeflemiştir. Bu amaçla özellikle ABD’de 20 yıllık periyotlarla yüzey
kaplaması yenilenerek, 50 yıldan daha uzun süre hizmet verecek tamamı asfalt
tabakalardan oluşan kalıcı üstyapılar’ın kullanımının yaygınlaştırılmasına
çalışılmaktadır. Bu tip üstyapıların bakımı, kalıcı bir yapı olan binanın zamanla
boyanması veya çatısının aktarılması gibi bir işlem olacak ve hala sağlam ve
fonksiyonundan bir şey kaybetmeyen asfalt üstyapı yıllarca çocuklarımızın
çocuklarına hizmet verebilecektir.
Norveç Asfalt Müteahhitleri Derneği’nce, Portland Çimento Birliği’nin deneyimlerine
dayanarak ileri sürdüğü uluslararası havaalanları pistlerinin beton kaplamalı olması
kuralının dünyada ne denli benimsendiğini tespit amacıyla yürütülen araştırma
sonucunda, asfaltın hava alanı pistlerinde de tercih edilen bir kaplama tipi olduğu
ortaya çıkmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıda verilen Tabloda özetlenmiştir.

Elde edilen sonuçlar aşağıda verilen tabloda özetlenmiştir.
Üstyapı tipi
Uluslararası
havaalanı sayısı
Asfalt
Beton
Beton üstüne
asfalt
x)
ABD
94
63
28
3
-
Kanada
53
37
1
12
3
Almanya
23
8
11
3
1
İngiltere
60
39
6
15
-
Fransa
62
26
18
4
14
İspanya
20
13
3
4
-
İsveç
11
9
1
1
-
Danimarka
20
16
1
3
-
Norveç
19
15
1
3
-
Toplam
362
226
70
48
18
%
-
63
19
13
5
Ülke
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2.GERİ DÖNÜŞÜM
"Geri dönüşüm-Yeniden Kazanım" terim olarak, kullanım dışı kalan nesnenin
yani çöpün ham madde olarak kullanılıp yeniden imalata katılmasıdır.
Geri Kazanma: Tabii kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı
takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynak israfını önlemenin
yanında, hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu
gerçeği gören gelişmiş ülkeler atıkların geri kazınılması ve tekrar kullanılması için
yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir. Aynı gerçeğin ışığı altında Avrupa Ekonomik
Topluluğu üye ülkelerde atıkların geri kazanılması şartını getirmiştir. (Curi, Kocasoy,
l982)
Kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan
gelişmekte olan ülkelerin de tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir
şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan
maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir.
2.1.NEDEN GERİ DÖNÜŞÜM ?
Tükettiğimiz maddeleri yeniden dönüşüm halkası içine katabildiğimiz zaman
öncelikle bunların tekrar ham madde olarak kullanılmasını sağlamış oluruz. Böylece
insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması
doğadan aldıklarımızı tekrar doğaya vererek azda olsa engellenmiş olur. Bununla
birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar ham madde olarak kullanılması
büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Bir örnek vermek gerekirse yeniden
kazanılabilir alüminyumun kullanılması alüminyumun sıfırdan imal edilmesine oranla
%35'e varan enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Çöpteki nesneleri ham madde olarak kullandığımız vakit çevre kirliliğinin her
geçen gün artmasını da önleyebiliriz. Hurda kağıdı tekrar kağıt imalatında
kullandığımızda hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45
azaltıyoruz. Örneğin bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 20 ağacın
kesilmesini engelleyebiliyoruz. Öyleyse, çevremize-doğaya, ülke ekonomisine ve de
kendimize olan sorumluluğumuzdan dolayı günümüzde hepimizin yeniden dönüşüm
projesi içinde yer alması gerekmektedir.
2.2.GERİ DÖNÜŞÜMÜN YARARLARI NELERDİR?
a. Doğal kaynaklarımız korunur:
Kullanılmış ambalaj ve benzeri değerlendirilebilir atıkların bir hammadde kaynağı
olarak kullanılması, yerine kullanıldığı malzeme için tüketilmesi gereken
hammaddenin veya doğal kaynağın korunması gibi önemli bir tasarrufu doğurur.
Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün
azalmaktadır. Bu nedenle doğal kaynaklarımızın daha verimli bir şekilde kullanılması
gerekmektedir.
b. Enerji tasarrufu sağlanır:
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Geri dönüşüm sırasında uygulanan fiziksel ve kimyasal işlem sayısı, normal
üretim işlemlerine göre daha az olduğu için, geri dönüşüm ile malzeme üretilmesinde
önemli bir enerji tasarrufu sağlanır. Geri dönüşüm ile tasarruf edilen enerji miktarı
atık cins ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir alüminyum kutunun
geri dönüşümü ile %90, kağıdın geri dönüşümü ile %60 oranında enerji tasarrufu
sağlandığı bir çok uzman tarafından ifade edilmektedir.
c. Atık miktarı azalır:
Geri dönüşüm sayesinde çöplüklere daha az atık gider ve buna ek olarak bu
atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır, çünkü artık daha az çöp alanı ve daha
az enerji gerekmektedir.
d. Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar:
Geri dönüşüm sayesinde hammaddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi
önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Çevre açısından; Yurdumuzda üretilen kağıt ve karton imalinde SEKA’nın bazı
fabrikaları hariç olmak üzere, üretim tamamen hazır ithal selüloz, saman ve atık
kağıttan yapılmaktadır. İyi organize edilmiş bir toplama sistemi belediyelerin katı atık
toplama yüklerini hafifleteceği gibi, çöplüklerde bertaraf edilmesi işlemini de
önleyecektir. Ayrıca, üretimin atık kağıt kullanılarak yapılması halinde imalat için
gerekli olan su ve kimyevi maddelerin daha az kullanılacak olması ÇEVRE
KORUNMASI açısından son derece önemlidir.
Orman kaynakları açısından;Türkiye’de orman kaynakları kağıt üretimine paralel
olarak gelişmemekte, bu yüzden kağıt sanayii için hammadde sıkıntısı doğmaktadır. 1
ton kağıt üretimi için takriben 3 m³ ağaca ihtiyaç vardır ki, atık kağıdın
değerlendirilebilmesi ile odun kullanımı sınırlandırılabilmek
Enerji Tasarrufu; Kağıt üretiminde odun yerine atık kağıt kullanılması durumunda
üretim için lüzumlu enerji ihtiyacı daha azdır. Zira atık kağıt, hammadde olarak
kullanılan odundan selüloz üretimine nazaran çok daha az enerji harcanarak
hammadde haline getirilebilmektedir. Bu yüzden mühim ölçüde enerji tasarrufu
sağlanmaktadır.
Hammadde Kaynağı ve Kimyevi Madde tasarrufu;Atık kağıtların kullanımı,
kullanıldığı ölçüde bir hammadde kaynağı oluşturmaktadır. Bu nedenle atık kağıt
kullanımı halinde, kağıdın bünyesinde bulunan bazı kimyevi maddeler de geri
kazanıldığından kimyevi madde tasarrufu gerçekleşmektedir.
Maddi tasarruf; Atık kağıdın ülke içinde toplanıp kullanılması ile yurt dışından
selüloz ve atık kağıt ithalinin azalması ile mühim ölçüde tasarruf temin edilecektir.
Ayrıca, atık kağıdın toplanması, tasnifi ve nakliyesi dolayısıyla yeni istihdam sahaları
ortaya çıkacaktır.
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Doğal kaynaklarımız dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının
değişmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktadır. Dikkatlice kullanılmadığı takdirde
bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynakların sınırlı olduğu, tüketimin
hızla arttığı dünyamızda son yıllarda üzerine ehemmiyet verilen konulardan birisi de
geri dönüşümdür. Çok çeşitli atık malzemelerde geri donuşum yapılmakta, atıklar bir
ham madde gibi kullanılarak yeni bir maddeye dönüştürülmekte ve bu işleme "geri
donuşum" denilmektedir Kaynak israfını önlemenin yanında, hayat standartlarını
yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi vb gerçekleri gören gelişmiş ülkeler
atıkların geri kazınılması ve tekrar kullanılması için yöntemler aramış ve
geliştirmişlerdir Ne yazık ki ülkemizde diğer gelişmiş ülkelere nazaran inşaat
endüstrisinde geri donuşum miktarı yok denecek kadarı azdır Diğer ülkelerde asfalt,
beton, agrega, ahşap vb yapı malzemeleri geri kazanılarak yeniden hammaddeye
dönüştürülmekte hem ekonomiye hem de çevreye olan zararlı etkileri en aza
indirilmektedir Bu çalışmada inşaat endüstrisinde geri donuşum yapılabilen
malzemelerden bahsedilerek, atıklarının bir hammadde kaynağı olarak
değerlendirilme şekilleri anlatılmış ve dünya'daki uygulamalardan bahsedilmiştir
3.ASFALT GERİ DÖNÜŞÜM
3.1 İNŞAAT SEKTÖRÜ AÇISINDAN GERİ DÖNÜŞÜM
Hammaddenin en çok tüketildiği sektörlerden birisi de inşaat sektörüdür.
İnşaat sektörü, imalat süreçlerindeki girdileri asgari düzeye indirmeye,
hammaddelerin kullanılmasını, enerji tüketimini, emisyonları ve mekan kullanımını
mümkün olduğu kadar azaltmaya çalışmaktadır. Bu sektörde tüketilen malzemelerin
başında beton, asfalt, ahşap, alüminyum, demir gibi malzemeler gelmektedir. Bu tür
malzemeler geri dönüşümde çok yaygın olarak kullanılan diğer önemli malzemelerdir.
Amerika'da asfalt malzemedeki geri dönüşüm oranı % 80'dir. Bu değerden
alüminyum, cam, plastik gibi geri dönüştürülebilen malzemelerden daha fazla geri
dönüştürüldüğü anlaşılmaktadır. Şekil l'de A.B.D.'de geri dönüşümü en fazla yapılan
malzemeler ve bunların geri dönüştürülme yüzdeleri görülmektedir. Talep ve tüketim
açısından baktığımızda geri dönüşümün özellikle inşaat alanında yaygın bir şekilde
uygulanmasının önemli miktarlarda ekonomik ve hammadde kaynağı sağlayacağı
görülebilir.
ASFALT
ALİMİNYUM KAP
CAM ŞİŞE
GAZETE
PLASTİK ŞİŞE
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
3.2 ASFALT’TA GERİ DÖNÜŞÜM
Ne yazık ki ülkemizde şu an için yaygın olarak kullanılmayan fakat
Arupa'daki birçok ülkede ve Amerika'da sıkça kullanılan geri dönüşüm
Uygulamalarından birisi de asfalt geri dönüşümüdür. Son yıllarda petrol ürünlerin
fiyatındaki büyük artış, kaliteli agrega temininin güç olması asfalt kaplamalardaki
malzemelerin yeniden değerlendirilmesine olan ilgiyi oldukça arttırmıştır. Bu
uygulamanın önemli bir avantajı da yeni kaplamalarda özellikle şehir içi yollarda
büyük problem olan kot artmalarını engellemesidir.
Geri dönüşüm işlemleri kaplamanın kazınıp santrale götürüldükten sonra,
yeniden işlemden geçirilip tekrar kaplama malzemesi haline dönüştürülmesiyle
gerçekleşir.
3.2.1 ASFALT Kaplamanın Kazınması
Bozuk yol kotlarının düzeltilmesi ve yolun sürüş emniyetinin artırılması için
ana arterlerde özel makinelerle asfalt kazıma çalışması yapılmaktadır. Bu kazıların
sonucunda, agrega şeklinde ve büyük kütleler halinde olmak üzere 2 çeşit asfalt
parçacıkları atık olarak çıkmaktadır.
3.2.1.1 Agrega Şeklindeki Asfalt Atığı
Agrega şeklinde kazılan asfalt kaplamaların geneli, ülkemizde; köy yolları,
bozuk yollarda zemin malzemesi, dolgu malzemesi olarak geri kullanılmaktadır.
Avrupa ve Amerika ülkelerinde ise agrega şekilde kazılan asfalt kaplamları tekrar
asfalt fabrikalarında stoklanarak yeni yapılan asfalta %20 oranında Asfalt plentlerinin
ek aparatları ve ek makineleri sayesinde karıştırılarak geri kazanılmaktadır.
Peki neden ülkemizde bu şekilde asfalt geri kazanılmıyor???
Bunun nedeni kesinlikle teknoloji yetersizliği veya maddi imkansızlık değildir.
Örnek olarak size İsfalt’ı vermek istiyorum.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi İktisadi Teşekküllerinden olan İSFALT,
İstanbul’un asfalt ihtiyacını karşılamak amacıyla 1986 yılında kurulmuştur. 1994
yılındaki yeniden yapılanma hamlesiyle daha dinamik bir yapıya kavuşan şirket,
Türkiye’deki asfalt üretiminin % 20’sini, İstanbul’dakinin ise % 70’ini
gerçekleştirmektedir. 1994 yılında yeniden yapılanan İsfalt’ın kurmuş olduğu asfalt
plentleri aslında ek apartlar ve makineleri sayesinde agrega şeklindeki asfalt
atıklarının aynı Avrupa ve Amerika da olduğu gibi %20 oranında yeni yapılan asfalta
karıştırılabilmekteydi. Ancak o yıllarda asfalt frezesi dediğimiz makineler ülkemizde
mevcut olmadığından asfalt kazımaları agrega şeklinde kazılamıyordu. Yani o yıllarda
isfaltın kurmuş olduğu fabrikalardaki plantlerin ek aparatları kullanılamamaktaydı ve
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
ne yazık ki 1997 yılında o dönemin isfalt yönetimi Asfalt plantin geri dönüşüm
aparatlarını işe yaramıyor gerekçesiyle hurdaya çıkararak bu aparatları sattı ve 19992000 yıllarında asfalt frezeleri ülkemizde yaygınlaşmaya başlamışdır. Ve bugün ise
Asfalt frezeleriyle kazılan agrega şeklindeki asfaltların asfalt üretiminin %40 ın
üzerindedir.
3.2.1.2 Kütleler Halindeki Asfalt Atığı
Ne yazık ki ülkemizde Asfalt yama çalışmalarında, Atık su ve İçme suyu,
Doğal gaz ve bunlar gibi kanal kazılarında, yollarda alt geçit ve köprü yapımlarında
ve birçok yol yapımlarında olmak üzere %60 oranında ülkemizde bu şekilde asfalt
kazılmaktadır. Ve yine ne yazık ki bu şekilde kazılan asfaltın tamamı çöp olarak
döküm sahalarına dökülmektedir.
3.2.2 Kazılan Asfalt Kaplamaların Döküme Atılmasıyla Oluşan Zararlar.
Bu zararlardan bahsetmeden önce Çevre ve Orman Bakanlığından bir maddeyi
hatırlatma gereği duyduk.
Çevre ve Orman Bakanlığından:
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü Yönetmeliği
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar
Asfalt (Yol Kaplama) Atıklarının Geri Kazanılması
Madde 28 — Yol, havaalanı pisti ve benzeri yapıların tadilatı/tamiratı ve yıkımı
sırasında oluşan asfalt atıkları, diğer inşaat/yıkım atıklarından ayrı olarak toplanır,
taşınır ve geri kazanılır. Asfalt atıklarının gelişigüzel yerlere atılması yasaktır.
Asfalt atıklarının geri kazanılması esas olup, geri kazanım tesislerinde ikincil ürün
haline getirilen asfalt atıkları düşük trafik yoğunluklu yollarda dolgu malzemesi
olarak veya asfalt üretim tesislerinde öncelikli olarak kullanılır.
Sizce bu maddeyi ülkemiz ne kadar uyguluyor?
Ya da ülkemizde kaç tane geri kazanım tesisi var ki?
Ülkemizde yaygın olarak uygulanmayan fakat dünya'da en çok geri dönüşümü
yapılan malzemelerin başında yer alan asfalt malzemesi ülkemizde geri dönüşümü
yapılmadığı için kütleler halindeki asfalt parçacıkların tamamı döküm sahalarına
gitmektedir. Bu uygulamanın ülkemize zararı ise;
Toprakla temasa gecen asfalt parçacıkları öncelikle toprağı ve bitkiyi
zehirlemektedir. Ve döküm yapılan bölgede bitki yetişmesini engeller ve toprağıda
zehirleyerek toprak altında yaşayan canlıların ölümüne sebebiyet vermektedir.
Döküm sahaları genelde şehir merkezinden uzakta olduğunudan, döküm
sahalarına giden kamyonların nakliye maliyetleri çok yüksek olmaktadır, bu da
ülkemize ciddi ekonomik boyutta zarar vermektedir.
Ayrıca %100 nün geri kazanılması mümkün olan ve geri kazanıldığında ham
medde olarak da kullanılabilen asfalt parçacıklarının geri kazanımıyla elde edilecek
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
sıfır asfalt yaparken alınan bitüm ve agrega malzemesinin alımında da geri
dönüştürüldüğü kadar ekonomik katkı sağlayacaktır.
Kazılmış asfaltın yeniden kullanılmasının, yeni yapılacak yol üst yapı iyileştirme
faaliyetlerinde daha az malzeme kullanması anlamına geliyor Böylece kaynaklar daha
etkin kullanılmış olacak, doğaya daha az zarar verilmiş olacak. Bu taş ocaklarından daha
az malzeme çıkacağı anlamına geliyor
-Atık deşarj ve nakliye maliyetleri yüzde 95 oranında azalıyor. Zaman, insan ve
makine gücüne daha az ihtiyaç duyuluyor.
-Geri dönüşüm, yeni malzeme ihtiyacını azaltarak doğal kaynakların korunması ve
atık sahalarının oluşmaması açısından çevrenin korunmasına katkı sağlar.
-Mevcut kaplamanın üzerine yeni kaplama yapılmasıyla ortaya çıkan yansıma
çatlakları, kot yükselmesi gibi sorunlar giderilebilir.
-Geri dönüşüm, geleneksel yapım teknikleriyle karşılaştırıldığında büyük miktarda enerji
tasarrufu sağlayabilir."
Peki asfalt bütçe olarak ülkemize ne kadar zarar verebilir.
Bütçenin yüzde 30’u asfalt
Asfalt ve kaldırım harcamalarına da dikkat çekilen raporlarda, “Mükerrer ve batık
maliyetlerin oluştuğu en önemli alan asfalt ve kaldırım harcamalarıdır. Bu harcamalar,
BŞB ve denetlenen diğer belediyelerin bütçe ve yatırım harcamalarının yüzde 30-40’ı
gibi önemli bir kısmını oluşturmaktadır. 2004-2006 yıllarında BŞB’ler ve diğer
belediyeler yaklaşık 1.428 milyon YTL asfalt; yaklaşık 420 milyon YTL kaldırım
çalışmaları için harcama yapmıştır. Belediyeler yaklaşık her beş yılda bir mevcut
asfalt yolların tamamını yenileyecek kadar, asfalt çalışması yapmaktadırlar. Sıcak
bitümlü asfaltın ekonomik ömrü ortalama 15 yıl olduğu dikkate alındığında, yolların
ekonomik ömrünün tamamlanmadan yenilenmiş olduğu anlaşılmaktadır. Altyapı
çalışmaları ve kazılar dolayısıyla yol ve kaldırımların ekonomik ömrünü
tamamlamadan bozulduğu, bütün vatandaşların günlük hayatta gözlemlediği bir
olgudur.
3.3 ÜLKEMİZ DE ASFALT GERİ DÖNÜŞÜM NE BOYUTTA
Araştırmalarımıza göre 2005 yılına kadar ülkemizde bu konuyla ilgili hiçbir
çalışma yapıldığına rastlamadık. Avrupa ülkelerinde ise kazılmış asfalt malzemesini
20-30 yıldır geri dönüştürerek yeniden kullanıma kazanmaktadır.
2005 yılında yine bizim çalışmalarımızla İstanbul Anadolu yakasında merkez
bir noktada asfalt geri dönüşüm tesisi kurduk. Ve 4 yıllık çalışmamızla hakim
olduğumuz bölgede büyük kütleler halindeki asfalt parçacıklarını toplayarak, kırma
eleme tesisimizde döküme giden asfalt parçacıklarını Agrega şekline getirerek birçok
alanda kullanıma hazırladık. Ve tesisimizi geliştirerek asfalt kütlelerinin dışında,
inşaat temellerinden ve Metro inşaatlarında çıkan kireç taşı konumundaki taşların geri
kazanılmasını sağladık. Yaklaşık 1 milyon dolarlık bu yatırımdan 4 yılda %100 başarı
sağladık. Nerdeyse İstanbul Anadolu yakasının %80 asfalt geri dönüşümünü
sağlamayı başardık.
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
Yaklaşık 1,5 yıl sonra 2006 yılında İsfalt A.Ş. bu konuyu biraz daha
geliştirerek Avrupa’dan getirdiği makinelerle asfaltı agrega şeklinde değilde sıcak
asfalt şeklinde asfaltın geri dönüşümünü sağladı. Bu projeyle Ancak bu yöntemle
İstanbul Anadolu yakasında atığın %5 i kadarının geri kazanımını sağlayabildi.
İsfaltın kurmuş olduğu tesis makineleri yurt dışından tedarik edilmekte olup yaklaşık
öyle bir tesisi 500 bin dolara mal ettiler. Ancak 3 yıllık çalışmalarında
araştırmalarımıza göre hedeflenen çalışmaya ulaşamamışlardır.
İsfalt’ın bu çalışması ve kendi çalışmalarımızdan esinlenerek İsfalt’ın Avrupa
dan getirmiş olduğu makinelerini hem ülkemiz ekonomisine kazandırarak makine
maliyetlerini düşürmek ve maliyetlerin düşmesiyle de asfaltın geri kazanımını
ülkemizin her bölgesine yaymayı hedeflemekteyiz.
Sonuç olarak ise makine yapımında iş potansiyeli sağlamak hem de asfaltın
geri kazanarak ülke ekonomisine maddi manevi yarar sağlamayı hedefliyoruz.
4.SONUÇ
Ülkemizde yaygın olarak uygulanmayan fakat dünya'da en çok geri dönüşümü
yapılan malzemelerin başında yer alan asfalt malzemesi bizim gibi petrol ürünlerinin
çok pahalı olduğu ve şehir içi yol kaplamalarının % 100'ü asfalt kaplama olan
ülkelerdeki yerel yönetimler tarafından hızla uygulamaya geçilmesi gereken
bir geri dönüşüm projesidir.
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)