2014 Faaliyetleri Ç o c u k H a k l a r ı n ı n Yaygınlaştırılması Çocuk

2014 Faaliyetleri
Çocuk
H a k l a r ı n ı n BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme’nin 25.
Yaygınlaştırılması
Yıl Kutlamaları
42
Çocuk hakkı ihlalleri küçük proje
ve çalışmalar ile önlenemeyeceği
için, çocukların hayatlarında olumlu değişikliklerin
hayata geçirilmesi adına, hükümetlerin insan
hakları politikalarını destekleyerek, çocuk hakları
kavram ve konularını yaygınlaştırmaya çalışması
çok önemlidir. UÇM bu sebeple topluma yönelik
sosyal yardım faaliyetlerinde çocukların katılımı ile
birlikte, çocuk haklarının yaygınlaştırılması görevini
üstlenmiştir; sonraki sayfalarda konu ile ilgili
UÇM’nin 2014 yılı başlıca faaliyetleri yazılmıştır.
BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme, BM Genel
Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 da kabul
edilmiş ve, o tarihten bu yana 194 ülke tarafından
uluslararası insan hakları anlaşmaları arasında en
fazla onaylanmış olanıdır.
Uluslararası Çocuk Merkezi 2014 yılı boyunca
Çocuk Danışma grubu ve ortakları ile birlikte
Sözleşme’nin 25. Yılı kutlamaları için bir seri aktivite
ve yayın üzerinde çalışmıştır.
3. Çocuk Hakları Sözleşmesi Şikayet Mekanizması
Araçları
4. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme İletişim Prosedürü
İle İlgili İsteğe Bağlı (optional) Ek Protokol’ün
Çocuklar ve Gençler Arasında Daha İyi Kavranmasını
Sağlama
5. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Çocuk Satışı,
Çocuk Fuhşu Ve Pornografisi İle İlgili İsteğe Bağlı
Ek Protokol’ün Çocuklar ve Gençler Arasında
Daha İyi Kavranmasını Sağlama
Çocuklar için hazırlanmış olan yayınlar UÇM ve ÖZGEDER ortak
Çocuk Danışma Grubu tarafından 13 ve 16 Mayıs ve 11 Haziran
2014 tarihlerinde gözden geçirilmiştir.
43
Örneğin, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Sivil
Düşün Programı altında, UÇM aşağıdaki yayınların
Türkçeye çevirilerini hazırlatmış ve dağıtımını
sağlamıştır:
1. BM Çocuk Hakları Komitesi
a. Çocuğun yüksek yararının birinci planda
dikkate alınması hakkı ile ilgili Genel Yorum
no. 14 (madde 3, paragraf 1) (2013)
b. Çocuğun mümkün olan en yüksek sağlık
standardına ulaşma hakkıyla ilgili Genel
Yorum no. 15 (madde 24) (2013)
c. Özel sektörün çocuk hakları üzerindeki etkileri
konusunda Devletin yükümlülüklerine ilişkin
Genel Yorum no. 16 (2013)
d. Çocuğun dinlenme, kendine ait zamanı
değerlendirme, oyun, eğlence, kültürel ve
sanatsal etkinliklere katılma hakkına ilişkin
Genel Yorum No. 17 (Madde 31) (2013)
2. Çocuk Haklarına dair Sözleşme’ye bireysel başvuru
usulüne ilişkin İhtiyari Protokol kapsamındaki
usul kuralları
Bu yayınlar hükümet kuruluşları ve STK temsilcileri
ile 6 Mayıs 2014’de BM Binasında UNICEF
ile birlikte düzenlenen panelde tartışılmış ve
paylaşılmıştır.
Sözleşmenin 25. yıl kutlamaları kapsamında, BM
Çocuk Haklarına dair Komite (bundan sonra Komite
olarak anılacaktır), çocukların kendi hayatlarını ve
bulundukları toplumları etkileyebilecek her türlü
karara internet üzerinden katılımlarının mutlaka
sağlanması konusundaki haklarına dikkat çekmiştir.
Komite, Google+ Hangout programı üzerinden
14 farklı ülkeden çocuklarla görüşme sağlamıştır.
Çocuklar, komite üyeleri ile önemli buldukları
hususlar üzerine Google+ ve Facebook programları
üzerinden tartışmalar gerçekleştirmişlerdir.
44
UÇM’nin Türkiye’de çocuk hakları raporlanmasında
çocuklarla yapmış olduğu etik ve istikrarlı
çalışmaları nedeni ile Komite, çocukların katılımı
için UÇM ile bağlantıya geçmiştir. OZGE-DER ve
UÇM’nin Çocuk Danışma Grubu 24 Eylül 2014
tarihinde düzenlenmiş olan üçüncü oturuma
internet aracılığı ile katılmışlardır. Etkinliğin çevirisi
UNCEF Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir.
Kirsten Sandberg (Norveç), Komite Başkanı,
and Benyam Mezmur (Ethiopia), Komite Başkan
Yardımcısı Türkiye, Belçika Gambia ve Tanzanya’dan
oturuma katılan çocuklarla konuşmuşlardır.
Oturumlar YouTube, Facebook ve Twitter üzerinden
canlı olarak yayınlanmıştır (#CRC25). UÇM
tarafından etkinlikle ilgili bir sayfa hazırlanmıştır.
Etkinlikle ilgili kısa bir video klip 20 Kasım 2014
tarihinde New York’ta düzenlenen Çocuk Hakları
özel Oturumunda gösterilmiştir. Komite’nin ve
UÇM’nin bu etkinliklerle ilgili sayfalarına aşağıdaki
internet bağlantıları üzerinden ulaşılabilinir.
http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRC/Pages/
CRC25thAnniversary.aspx
http://www.cocukhaklariizleme.org/
cocuk-haklarina-dair-sozlesmenin-25-yili-cocukkatilimi-etkinligi
https://www.facebook.com/
events/636339826484756/
25. yıl kutlamalarında dair diğer bir faaliyet,
İstanbul’da 17-18 Kasım 2014 tarihlerinde
düzenlenmiş olan “Çocuk Haklarının Hayata
G e ç i r i l m e s i n d e Ç o c u k O mbu d s m a n l ı ğ ı
Sempozyumu”dur. Sempozyum İsveç İstanbul
Konsolosluğunun YÖRET (Yüksek Öğrenimde
Rehberliği Tanıtma ve Rehber yetiştirme Vakfı)
işbirliğinde, İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk
Çalışmaları Birimi (ÇOÇA), UÇM ve Gündem
Çocuk Derneği desteği ile düzenlenmiştir.
öğretmeleri için, internet üzerinden kullanılan
eğitim seti geliştirmişlerdir.
Diğer Medya ve Yaygınlaştırma Faaliyetleri
Aşağıda UÇM’nin, 2014 yılında, üstlendiği ya da
katılım sağladığı medya ve diğer yaygınlaştırma
faaliyetleri verilmiştir:
• 15 Ocak – BEST FM Çocuk gelinler ve çocuğa
yönelik şiddet üzerine röportaj (300,000’den
Çocuk Hakları Sözleşmesinin 25. yılı aktiviteleri
fazla kişiye ulaşan, Türkiye’de en cok dinlenen
ile ilgili diğer bir medya çalışması ise, 21 Kasım
7. Radyo)3
tarihinde TRT’de düzenlenmiş olan Türkiye’de • 15 Ocak – Çocuğa Yönelik Şiddet Sempozyumu.
çocukların durumuna dair bir programdır. Bu
Düzenleyen: YÖRET ve Çocuğa Yönelik Şiddeti
programa UÇM’den Adem Arkadaş ve Gülgün
Önleme Ağı Ortaklığı
• 17 Mart – TRT Ankara Radyosu – Hayat Sahnesi
Müftü davetli olarak katılmışlardır.
- çocuk istismarı ve çocuk işçiliği (130000’den
Yine medya çalışması olarak, Bilgisayar ve Öğretim
fazla kişiye ulaşan Türkiye’nin en çok dinlenen
14. Radyosu)3
Teknolojileri Öğretmenliği Bölümü ile ortaklaşa
düzenlenen sanal zorbalık konusunda bir gençlik • 22 Ocak – Eğitim Sistemi Araştırma Çalıştayı.
projesi olmuştur. Bölüm öğrencileri, bilgi ve
Düzenleyen: Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu
teknoloji öğretmenlerinin çocuklara sanal zorbalığı
Girişimi ve Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı
http://www.uryad.com.tr/uploads/uryad_sonuc_201410_1.pdf
45
3
•
•
•
•
•
•
46
•
Üniversitesi Çocuk Koruma, Araştırma ve Uygulama
Merkezi (MAÇOK), Çocuk Koruma Merkezleri
Destekleme Derneği (ÇOKMED, Istanbul),
Türkiye Çocuk İhmal ve İstismarını Öneleme
Derneği (ÇİÖDER, Ankara); UNICEF, Kadir
Has Üniversitesi ve Iowa Üniversitesi desteğiyle.
• 8 Kasım – STKlar ve Çocukların Çevirimiçi
Güvenliği, 31. Ulusal Bilişim Kurultayı Kongresi,
Ankara
• 17 Aralık – Sosyal Pediatri Kongresi Çocuk Hakları
Kursu. Düzenleyen: Hacettepe Üniversitesi ve
Sosyal Pediatri Derneği
• UÇM Avrupa Biriği Türkiye Delegasyonu İnsan
Hakları Savunucuları grubunun bir üyesidir ve
23 Ocak – Engelli Çocuklar (3-7 yaş) konusunda
Delegasyonun insan hakları ile ilgili, 17 Haziran
düzenlenmiş olan Erken Çocukluk Dönemi
ve 9 Aralık tarihlerinde düzenlenen ve Štefan
Paydaşlar Toplantısı. Düzenleyen: UNICEF ve
Füle ve Johannes Hahn’nın katıldığı Komşuluk
Milli Eğitim Bakanlığı
Politikası ve Genişleme tartışmalarına iştirak
10 Mart - UNICEF ve Türkiye Cumhuriyeti
etmiştir.
Hükümeti’nin Çocuklar için Sektörlerarası
Komitesi, UÇM hükümet düzeyindeki bu politika
İzleme ve Raporlama
forumuna katılan az sayıdaki STK’lardan birisidir
20 Haziran – Mülteciler Günü Toplantısı. DüzenÇocuk
haklarının
güçlendirilmesini amaçlayan
leyen: Mülteciler Birliği ve Avrupa Birliği Türkiye
politikalara daha iyi müdahale
Delegasyonu
edebilmek ve yasal politika
11 Eylül – Belediyelerde Çocuk hakları Seminerleri,
Sarıyer Belediyesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi uygulamaları arasındaki boşlukları doldurabilmek
Çocuk Çalışmaları Birimi Ortak çalışması
için izleme ve değerlendirme, UÇM’nin İnsan/
Ekim 2014 - Heinrich Böll Vakfı’nın Perspektif Çocuk Hakları programının vazgeçilmez bir
Politika Analizi Bülteni, Çocuk Hakları “Adalet öğesidir. UÇM çocuk hakları izleme faaliyetlerine
ve Çocukların İtibarı” konulu özel sayısı http:// 2014 yılı boyunca devam etmiş ve Türkiye’de
çocukların durumu ile ilgili birçok rapor ve
tr.boell.org/tr/2014/09/24/perspectives-314
14-15 Ekim – BM Ortak Ülke Prograramı insiyatife katkıda bulunmuştur:
Hazırlama Çalıştayı. UÇM bu BM Ülke programı
toplantısına katılan birkaç STK’dan biri olmuştur.
23-25 Ekim – Çocuk Koruma Kongresi STK
Yuvarlak Masa Toplantısı. Düzenleyen: Marmara
Engellilerin Hakları için Kılavuz Geliştirilmesi
BM Evrensel Periyodik İncelemesi
BM Evrensel Periyodik İncelemesi (UN Universal
Periodic Review) (UPR), İnsan Hakları Konseyi’nin
himayesinde, anlaşmaları imzalayıp imzalamadığı
gözardı edilerek bütün BM üye ülkerlerinin insan
hakları ile ilgili kayıtlarını gözden geçiren yegâne
bir süreçtir. Ülkelerarası insan hakları durumunu
gözden geçirmek, ülkelerarası tavsiyelerin
yapılmasını sağlayan ülkeler ve sivil toplum için
çok önemli bir fırsattır. UÇM UPR’ye Türkiye’de
Çocukların Durumu ile ilgili bir rapor göndermiş
ve insan hakları konusunda ortak STK bildirisine
katıkıda bulunmuştur.
Çocuk haklarının izlenmesi ve kılavuz geliştirilmesi
konularındaki uzmanlık deneyimi sayesinde,
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli
ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve İnsan
Hakları Ortak Platformu Birleşmiş Millletler
Kalkınma Programı tarafından desteklenen “BM
Engelli Hakları Sözleşmesinin Uygulanmasının
İzlenmesinde Kapasite Geliştirme” ortak projeleri
kapsamında, UÇM’ye işbirliği teklif etmişlerdir.
Engelli çocukların hakları ile ilgili olarak örnek
bir klavuz set, birçok çalıştay, eğitim ve toplantı
ile UÇM bu projeye 2014 yılı içinde sürekli destek
vermiştir. UÇM’nin katılımı, Türkiye’de yaşayan
milyonlarca engelli çocuğun hayatlarını etkileyecek
olan kanun ve politikaların daha iyi izlenmesini
sağlayacak bir kılavuzun hazırlanmasına katkı
sağlamıştır. Bu proje aynı zamanda, Türkiye’de insan
hakları alanında kamu ve sivil toplum işbirliğine iyi
bir örnek teşkil etmektedir.
Avrupa Birliği Türkiye İlerleme Raporu
47
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik
hazırlıkları kapsamında kamu kurumları ve sivil
toplum örgütleri katılım sürecine katkıda bulunmak
için çalışmaktadırlar. Katılım sürecine katkıda
UPR ile ilgili bütün raporlara ve detaylı bilgiye bulunmak amacıyla kullanılan araçlardan biri de
aşağıdaki internet sayfası adresinden ulaşabilirsiniz: Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan yıllık
http://www.cocukhaklariizleme.org/turkiyeninilerleme raporlarıdır. UÇM, Avrupa Konseyi’nin
insan-haklari-evrensel-periodik-incelemesi.
yıllık raporlarına katkıda bulunarak, AB’ye üyeliği
sürecinde uzun süredir Türkiye’nin savunucusu
ve destekçisi olmuştur. UÇM 2014 yılı içerisinde
AB’ye çocuk haklarının Türkiye’deki gelişimi ve
karşılaştığı zorluklar konusunda bilgilendirmelerde
de bulunmuştur. UÇM’nin bu katkıları Türkiye’deki
Avrupa Birliği yetkili makamların bu konulara daha evliliklerine son verilmesi amacıyla kurulan en
fazla kaynak ayırmasını sağlamıştır. AB’nin Türkiye önemli küresel ağlardan biri olan “Gelin Değil Kız
İlerleme Raporu’nda çocuk hakları bölümüne Çocuğu!” ve “Türkiye’de Çocuk Evliliklerine Hayır
aşağıdaki linkten ulaşılabilir:
Platformu”’dur. Bu ağlar kapsamında, UÇM’nin
http://www.cocukhaklariizleme.org/kategori/
katıldığı ve katkıda bulunduğu faaliyetler aşağıda
izleme-ve-raporlama/avrupa-birligi
yer almaktadır.
48
Kapasite Geliştirme ve Ağ • Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın Ayşenur
Çalışmaları
İslam’ın da katıldığı, erken ve zorla evlilikleri
engellemek adına politika açıkları ve ihtiyaçlarına
UÇM’nin kurulduğu 2000
dikkat çekmek amacıyla düzenlenen iki savunucyılından bu yana, Çocuk ve İnsan
uluk toplantısı
Hakları Programının sloganı: • “Gelin Değil Kız Çocuğu!”Ağı stratejik plan,
“Çocuklar için hep birlikte daha da güçlüyüz!”
değişim teorisi, gösterge geliştirme ve medya
olmuştur. Bu nedenle, kapasite geliştirme ve ağ
analizini içeren internet seminer ve toplantıları
çalışmalarının programlanması UÇM’nin temel • 2015 yılından sonra Birleşmiş Milletler sürdürülebilir
stratejisi ve önceliğidir.
kalkınma hedefleri ve diğer BM forumlarında da
yer alan erken ve zorla evlilikler ve zor durumdaki
Aşağıda belirtilen ağların dışında UÇM, Çocuk
kız çocukları ile ilgili konularda savunuculuk
Gelinlere Hayır Platformu, Denge ve Denetleme Ağı
faaliyetleri
ve “Çocuk Ceza Evleri Kapatılsın” Girişimi üyesidir. • İngiliz Hükümeti ve UNICEF tarafından 2014 yılı
Ayrıca aktif olarak varlık gösterdiği ve çocuk
içerisinde çocuk evlilikleri ve kadın sünnetinin
Uluslararası Çocuk Merkezi’nin AB Sivil Düşün
Programı, ECPAT ve UNICEF ile ortaklaşa yaptığı
üç projesi bulunmaktadır.
UÇM ECPAT-Hollanda ile, çocuklara yönelik
ticari cinsel sömürü ile ilgili küresel bir projenin
hazırlanmasında rol almıştır. Proje, Hollanda
Hükümeti Uluslararası Kalkınma Programı
tarafından desteklenmektedir. Türkiye’de UÇM
tarafından çocuklara yönelik ticari cinsel sömürü
ile mücadele Ağı ile birlikte yürütülen projenin
amacı kapasite gelişimine destek sağlamaktır. 2014
yılı içerisinde proje kapsamında yapılan aktiviteler
ve kaydedilen başarılar aşağıdadır:
49
sona erdirilmesi için uluslararası toplumsal
harekete ivme kazandırmayı amaçlayan “Kız
Çocukları Zirvesi” düzenlenmiştir. Özellikle kız
çocukları için ciddi sorun olan bu iki konuyu ele
alan ilk uluslararası zirve niteliğine sahip olan
“Kız Çocukları Zirvesi”’ne Türkiye’den tek katılan
kuruluş UÇM olmuştur. Konu ile ilgili çevrimiçi
geri bildirim ve yorumlara aşağıdaki linkten
ulaşılılabilir: http://www.cocukhaklariizleme.
org/cocuk-evliliklerini-sonlandirmak-icin-kizcocuklari-icin-duzenlenen-zirvedeydik
• UÇM olarak Uçan Süpürge ile yapılan işbirliği
ile 11 Ekim, Uluslararası Kız Çocukları Günü’ne
dikkat çekmek amacıyla düzenlenen panelde
150 kuruluş, 4 Sivil Toplum Örgütü Ağı ve BM
kuruluşlarının katılımı sağlanmıştır. Bahsi geçen
panel, Çocuk Hakları Ağlarını buluşturan ilk ve
tek organizasyon olduğu gibi Türkiye’de temsil
edilen BM kuruluşlarının tümünü biraraya
getiren ve gözlemci olmasını sağlayan bir ilk
olmuştur.Ortak basın bildirisi ve çevrimiçi bildirimlere aşağıdaki linkten ulaşılabilir.http://www.
cocukhaklariizleme.org/11-ekim-kiz-cocuklargunu-basin-bildirisi-press-release-for-11-octoberthe-international-day-of-the-girl http://www.
cocukhaklariizleme.org/17431
Çocuklara Yönelik Ticari Cinsel Sömürü ile
Mücadele Ağı (ECPAT-ÇTCS)
•
•
•
•
için farkındalık yaratmak amacıyla hazırlanan
videonun Türkçe ve Arapça’ya çevrilmesi. (http://
www.twolittlegirls.org/country-campaigns/
turkey- and http://ctcs-mucadele.net/iki-kucukkiz-cinsel-amacli-cocuk-ticaretini-onlemek-elimizde.html). 2014 yılı içerisinde, Suriye sınırında
bulunan Hatay, Urfa ve Gaziantep illerinde yaşayan
çocuklar ile toplantılar düzenlendi.
• Turizm ve Seyahatte Çocuk Cinsel Sömürüsü’nü
anlamak üzerine yapılandırılan bir araştırma
çalışması devam etmektedir. Bahsi geçen araştırma
2015 yılı içerisinde yayınlanacak olan Küresel bir
Cinsiyet, aile, kadın, adolesanların ticareti
raporun parçasını oluşturacaktır.
haritalanması konularında çalışan ve Uygulamalı • Ağ için fon bulma çalışmaları
Bilim ve Çalışmalar Merkezi olan “Küresel • Proje süresince, UÇM çok sayıda ulusal ve
Modern Kölelik Rehberi” ne dahil olma http://
uluslararası Kongre’de düzenleyici ve katılımcı
www.globalmodernslavery.org/
olarak yer almıştır. Bunlardan üçü aşağıda yer
almaktadır :
Çocuk Evliliklerine Son Verme Uluslararası Ağı
a. 8-9 Mayıs 2014 – Güney Doğu Avrupa “Çocuk
“Gelin Değil Kız Çocuğu!” üyeliği
Odak gruplar aracılığıyla sağlanan çocuk katılımı
Ticareti Kapsamında Kayıp Çocuklar” Forumu
ile broşür, bildiri, poster, çevrimiçi kampanyalar
Toplantısı, Selanik, Yunanistan
b. 14 Haziran 2014 – UÇM’nin düzenlediği
ve Ağ’ın websitesinin yeniden tasarlanması
konularında hazırlık faaliyetleri
ve ev sahipliği yaptığı “Çocuklara Yönelik
“İki Küçük Kız” isimli Çocuklara Yönelik Ticari
Ticari Cinsel Sömürü ile Türkiye Mücadele
Ağı” Genel Kurulu, Ankara, Türkiye
Cinsel Sömürü İle Mücedele Gençlik Kampanyası
c. Ağ 2-3 Aralık– ECPAT Uluslarası 6. Genel
Kurulunda UÇM tarafından temsil edilmiştir.
Çocuğa Karşı Şiddeti Önleme Ağı ve UNICEF
İşbirliği (Ortaklığı)
50
Avrupa Birliği ve UNICEF’in “Güney Doğu
Avrupa’da Yaşayan Çocukların Şiddetten
Korunması” bölgesel projesinin ilk ürünlerinden
biri olan “Türkiye’de Çocuklara Yönelik Şiddetin
Önlenmesi için Ortaklık Ağı “ (bundan böyle Ağ
veya Çocuğa Karşı Şiddeti Önleme Ağı olarak
kullanılacaktır) Türkiye’de geniş tabanlı bir Sivil
Toplum koalisyonunun oluşturulması ile ortaya
çıkmıştır. Proje döngüsü süresince, Ağ, toplantı ve
e-mail listeleri aracılığıyla kapasite oluşturmada
yazılı materyal, izleme araçları ve tartışma
forumlarını kullanmıştır.Projenin sona ermesi ve
daha önceki süreçlerde Ağ tarafından bir çok faaliyet
ve etkinlik düzenlenmesine karşın Ağ’ın oluşum
esası ve konusu kapsamında ciddi anlamda temsil
edilemediğini söyleyebiliriz. Bugün itibariyle, Ağ
çocuğa karşı şiddet konusunda devam eden ve yeni
oluşan sorunlara sessiz ve tepkisiz kalmıştır.
• Türkiye’de Çocuğa Karşı Şiddet konusunda eğitim,
izleme ve raporlama
• Ağ tarafından belierlenen konular üzerine
savunuculuk faaliyetlerinin yapılması
UÇM ve ÖZGEDER Kasım 2014 itibariyle resmen
Sekretarya rolünü üstlenmişlerdir.
Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı – Çocuk
Hakları Ağları’nın Desteklenmesi
51
Çocuk Hakları Ağları’nın önemli bir üyesi olan
UÇM’nin bir projesi AB Sivil Düşün Programı
Eylem Planını takip etmek amacıyla Ağın harekete tarafından finansal olarak desteklenmektedir.
geçmesini sağlamak için UNICEF Türkiye’nin de UÇM, Çocuk Hakları Ağı’nı çocuklara karşı şiddet
desteği ile bir Sekretarya kurulması önerisi 7-8 konusunda desteklemek üzere çocukların da katılımı
Eylül 2013 tarihinde İzmir’de düzenlenen son Ağ ile 30 aylık bir proje yürütecektir.
toplantısı’nda kısmen gündeme getirilmiştir.
Projenin başlığı “Uluslararası, ulusal ve yerel
Toplantı sırasında, Ağ üyesi olan, UÇM ve düzeyde mevcut çocuk hakları ağını güçlendirerek
Özgünlüğünden Yoksun Gençlerle Dayanışma çocukların seslerinin daha fazla duyulmasını
Derneği (ÖZGEDER) Ağ’ın sekretar yasını sağlamak”tır.
yürütmek için hizmet vermeye gönüllü olduklarını
belirtmişlerdir.
Projenin genel hedefi, Türkiye’de çocukların
şiddetten korunma hakkı ve toplanma özgürlüğüne
Sekreteryanın amacı, UNICEF Türkiye ile ortaklaşa odaklı bir yaklaşım ile çocukların haklarına saygı
karar verilerek yürütülen faaliyetler aracılığı ile duyulmasını güçlendirmek, sözleşmede yer alan
çocuğa karşı şiddeti önlemek ve ortadan kaldırmaya çocuk hakları ile ilgili ilke ve hükümlerin yerine
yönelik bir koalisyon olan Ağ’ın harekete geçmesini getirilmesini sağlamak amacıyla mevcut çocuk
kolaylaştırmaktır.
hakları ağlarının, çocuklar için ortak ses olması için
kapasitelerinin geliştirilmesine oluşturmaya katkıda
Sekretarya olarak UÇM ve and ÖZGEDER’in Ağ ile bulunmaktır.
birlikte üstlendikleri ve kolaylaştıracakları faaliyetler
aşağıda belirtildiği gibidir:
Projenin özel amaçları ise (1) çocuklara karşı
• Politika geliştirmek de dahil olmak üzere Ağ şiddetin önlenmesinde etki odaklı güçlü bir ortak
yönetiminin güçlendirmesi ve sürdürülebilirliği eylem pratiği ve anlayışının teşvik edilmesi, (2)
için fon bulma faaliyetlerinde bulunmak
çocukların hak sahibi olarak sivil toplum ağlarına
anlamlı katılımlarını güçlendirmek ve bu bağlamda 2. Çocuklara Karşı Şiddeti Önleme Ortak Ağı
seslerinin daha fazla duyulmasını sağlamak (3)
(ÇKŞÖOA, 12 ilde-67 üye);
çocuk hakları ağlarının daha güçlü bir biçimde 3. Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı (ÇAÇAV)
savunuculuk yapmaları için beceri ve uzmanlıklarını
(24 farklı barodan 55 avukat)
geliştirmektir.
Aynı zamanda, projede ağın üyelerini desteklemek
için küçük hibe destekleri verilecektir.
Proje kapsamında öngörülen faaliyetler:
1. Ağların Yönetim Tecrübeleri Paylaşım Konferansı
2. Etik Davranış Kurallarının dahil olduğu Ağ
Yönetim Kuralları’nın Geliştirilmesi
3. İyi Uygulamalar Kitapçığı
4. Katılımcı Eylem Araştırması/ Öğrenme (Proje
süresince proje faaliyetlerinin izlenmesi /proje
bitiminde ise sonuç odaklı izleme araçları)
5. İki ortak kampanya (Kampanyalardan bir tanesi
EU 116XXX sayılı sosyal değerler ile uyumlu
hizmetler ile igli olacaktır)
6. Dava açma eğitimleri
7. Avukatlar ve Sivil Toplum Kuruluşları için
Kılavuzlar
8. Stratejik dava açma
9. Dava İzleme
10.Çocuk Hakları ile ilgili Yerel Toplantılar
11.İhmal edilen çocukların hakları ile ilgili bilgi notu
12.Çocuk katılımı ve çocuğa karşı şiddet ile ilgili
fon sağlama (sub-granting)
Beşte Bir Projesi
52
Uluslararası Çocuk Merkezi, 2013 yılından bu
yana Türkiye’de çocuklara karşı taciz ve cinsel
sömürüyü durdurmak amacıyla Beşte Bir Projesini
yürütmektedir. Avrupa Konseyi ortaklığı ile
yapılan ve ilk fazı (aşaması) Hollanda Büyükelçiliği
tarafından desteklenen bu kampanya, yukarıda
UÇM bu proje ile, Uluslararası Çocuk Hakları bahsi geçen ağlar aracılığıyla çocuk haklarını,
Ağı, UNICEF, ECPAT-Uluslararası, Avrupa Kayıp izleme, raporlama ve kapasite oluşturma bileşenleri
Çocuklar Ağı, Güney Doğu Avrupa’da Yaşayan ile ana akım haline getirme açısından UÇM’nin
Çocukların Şiddetten Korunması Projesi’nin İnsan ve Çocuk Hakları Programı önceliklerinin ve
de katılımı ile Türkiye’de bulunan üç ağa destek yöntemlerinin biraraya gelmesinin iyi bir göstergesi
olacaktır.
olmuştur. Kampanya ile ilgili daha fazla bilgiye
1. Çocuklara Yönelik Ticari Cinsel Sömürü ile aşağıdaki linkten ulaşılabilir. (Türkçe ve İngilizce )
Mücadele Ağı ve bu Ağ’ın gençlik grubu (43 www.5te1.cocukhaklariizleme.org
üye-13 ilde bulunan CSO ve 5 ilde bulunan
gençlik grupları)
Sayın Gaye Doğanoğlu, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel
Türkiye Belediyeler Birliği’nin Beşte Bir Kampanyası ile
Yönetimler Kongresi Başkan Yardımcısı ve Selim Cesur (Beşte Bir
ilgili
Kampanya Yöneticisi)
haberler/20140605-birligimiz-beste-bir-projesine-destek-veriyor
Kampanyanın ana faaliyetleri ve temel amaçları:
haberi
http://www.tbb.gov.tr/basin-ve-yayin/
pilot belediye olarak yerel düzeyde kampanyayı
yürütmüş, Türkiye Belediyeler Birliği de ülke
çapında tüm belediyelerin çocuklara karşı cinsel
istismar ve sömürüyü önleme amacıyla bu projeye
destek vermiştir. Bu da projenin belediyelere
öğretmenlere, bakım verenlere, ailelere ve çocuklara ulaşmamızı kolaylaştırmıştır. Aynı zamanda,
Türkiye Belediyeler Birliği Genel Kurulu’nda ilk ve
tek stand açan STK olarak, Genel Kurula katılan
500’ün üzerinde belediyeye proje tanıtılmıştır.
a. Kampanya kapsamında belediyeler için,
Kentler ve Bölgeler: Çocuklara Yönelik Cinsel
Şiddeti Durdurmaya Yönelik bir Pakt El Kitabı
ve Broşürü hazırlanmıştır.
53
• Kampanyanın amaçlarından biri çocukları,
ailelerini/bakıcılarını çocuğa karşı cinsel şiddetin
önlenmesi ve rapor edilmesi konularında bilgi
ve yöntemler ile donatmak ve bu konuda önemli
ölçüde farkındalığı arttırmaktır. Bu nedenle, UÇM
aşağıda sunulan materyaller ile internet üzerinden
100.000’den fazla kişiye, verilen eğitimler ile
1.000’den fazla çocuk, aile ve bakım veren kişiye
ulaşmıştır. Proje kapsamında bu kişilere yönelik
hazırlanan materyaller:
a. “Kiko ve El” Çocuk Kitabı
b. “Kiko ve El” Kısa Çocuk Kılavuzu
c. Kampanya Broşürü
d. İç Çamaşırı Kuralı Kılavuzu
• Kampanyanın üçüncü amacı ise çocuğa karşı cinsel
e. “Kiko ve El” Posterleri
sömürü ve istismar ile mücadelede TBMM’nin
f. “Kiko ve El” Kartpostalları
katılımını sağlamak olmuştur. Milletvekilleri,
• Kampanyanın ikinci amacı ise, çocukların cinsel
Yasama Derneği ve UÇM tarafından desteklenen
sömürüsüne karşı mücadelede yerel düzeyde
ağların katılımı ile medya, sivil toplum kuruluşları
belediyelerin katılımını sağlamaktı. Bu alanda, ana
ve milletvekillerinin kullanımı için hazırlanan ve
ortaklarımızdan Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
dağıtılan yazılı materyaller aşağıda belirtilmiştir:
a. Cinsel Şiddeti Önlemek için Hukuki ve Sosyal
Hizmetler Politika Notu
b. Milletvekilleri için El Kitabı; Çocukların Cinsel
Sömürü ve İstismara Karşı Korunmasına
İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (Lanzarote
Sözleşmesi)
c. Eylem ve Örnek Uygulamalar Derlemesi
(2011-2013): Avrupa Konseyi Parlamenterler
Meclisi ve Parlamenterler Ağının Çocuklara
Yönelik Cinsel Şiddeti Durdurmak için Avrupa
Konseyi’nin BEŞTE BİR Kampanyasına Katkısı
d. Lanzarote Sözleşmesi Broşürü
e. Sanal Ortamda İşlenen Suçlara İlişkin Avrupa
Konseyi Sözleşmesi Broşürü
f. İnsan Ticaretine Karşı Eyleme İlişkin Avrupa
Konseyi Sözleşmesi Broşürü
g. Çocuğa Karşı Cinsel Sömürü ve Cinsel
İstismarın Kapsamı ve Etkisi Üzerine Bilgi
Notu
h. Karanlığa Işık Tutmak; Türkiye’de Çocuğa
Sayın Büyükelçi Ron Keller ve UÇM Başkanı Prof. Dr.
54
Tomris Türmen
karşı Cinsel Sömürü ve İstismarı – Son 12
Yılda Yayınlanan Araştırmaların Sistematik
Değerlendirilmesi
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde, Avrupa
Konseyi Beşte Bir Kampanyası’nın (Çocukların
Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismara karşı Korunması)
TBMM’deki sorumlu iletişim milletvekili
Mehmet Kasım Gülpınar (Şanlıurfa Milletvekili)
Merkezimizin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki
sözcüsü olmuştur.
Kampanya 20 Kasım 2013, Çocuk Hakları
Günü’nde TBMM’nde düzenlenen bir panelde
tanıtılıp, başlatılmıştır. Takip eden ikinci yılda,
UÇM TBMM’de bir panel düzenlemiştir. Bu panel,
TBMM tarihinde bir STK’nın çocuklara karşı cinsel
şiddeti önlemeye yönelik diyaloğun sağlanması
amacıyla tüm siyasi partileri bir araya getirdiği bir
ilk olmuştur.
Hollanda Kraliyeti Büyükelçisi Sayın Ron Keller konuşmasını yaparken
Sayın Çiğdem Erdoğan Atabek, Sayın Prof. Dr. Türkan
Dağoğlu, Sayın Ron Keller ve Sayın Reha Denemeç
Panelin açılış konuşmalarını Aile ve Sosyal
Politikalar Bakan Yardımcısı Sayın Çiğdem
Erdoğan Atabek, Çocuk Hakları İzleme Komitesi
Başkanı Sayın Prof. Dr. Türkan Dağoğlu, Hollanda
Kraliyeti Büyükelçisi Sayın Ron Keller ve AKPM
Türk Delegasyonu Başkanı Sayın Reha Denemeç
yapmışlardır. Panelde ayrıca Başkanımız Prof. Dr.
Tomris Türmen erken yaşta ve zorla evliliklere
dikkat çeken bir sunum yapmıştır.
Yapılan etkinlik ile ilgili yazılı ve çevrimiçi medyada,
radyo ve televizyonlarda geniş yer bulan haberler
ile 500.000’den fazla kişiye ulaşıldığı tahmin
edilmektedir. 4 TRT Radyo 1 Sesli Rehber Vokal
Rehberi - Politika Notu - 10 Aralık 2014 (Radyo
Yayıncıları Birliği radyo izleyici anketi- 14. En fazla
dinlenen radyo-130.000’den fazla kişi)5
UÇM 2014 yılı içerisinde, Dubrovnik’te düzenlenen
Avrupa Konseyi Çocuk Hakları Strateji Toplantısı,
15-16 Mayıs tarihlerinde Sivil Toplum Geliştirme
Merkezi tarafından Ankara’da düzenlenen Sivil
Sesler Festivali’ne kampanya yayınlarının bulunduğu
bir köşe ile katılımda bulunmuştur. UÇM Festivalde
ÖZGEDER ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk
Çalışmaları Birimi ile çocuk katılımının da olduğu
faaliyetler ve Çocuklara Yönelik Ticari ve Cinsel
Sömürü Ağı ile birlikte bir panel düzenlemiştir.
4
5
http://www.bik.gov.tr/istanbul/kasim-2014-tiraj-raporu/
http://www.uryad.com.tr/uploads/uryad_sonuc_201410_1.pdf
55
Uluslararası Çocuk Merkezi, 27 Kasım 2014
tarihinde TBMM Avrupa Konseyi Parlamenterler
Meclisi Türk Delegasyonu himayesinde, 15’in
üzerinde milletvekili olmak üzere STK’lar,
belediyeler ve üniversitelerden 100’den fazla
davetlinin katılımıyla “Çocuk Korumada
Siyasetçilerin Önderliği” konulu bir panel
düzenlemiştir.
Kampanyanın sonuçları aşağıda belirtilmiştir:
56
Beklenen sonuçlar
Çıktılar
Cinsel istismar ve çocuk istismarı • Üç savunuculuk toplantısı (STKlar ve politika yapıcılar)
sorununun politika yapıcılar ve toplum • Eskişehir’de 8 yaş altındaki çocuklar ve ebeveynlerinin katılımı ile
tarafından tartışılması
günü birlik düzenlenen dört toplantı
• Eskişehir’de erken çocukluk bakım hizmeti veren okul öncesi
öğretmenleri ve STK temsilcilerinin katıldığı günübirlik 2 toplantı
• TBMM’de, STK’lar ve yasa yapıcıların katıldığı bir savunuculuk
toplantısı-27.11.2014
• Avrupa Konseyi Anlaşması’nın dört belediye tarafından imzalanması
• Belediyeler Birliği’nin Belediyeler için proje ürünlerini basması
• 6 yeni belediyenin anlaşma imzalama talebi
Ulusal ve yerel düzeydeki politika • Kampanya broşürü
yapıcıların iyi yasama ve politika • Son 12 Yılda yayınlanan ve seçme ölçütlerini karşılayan toplam 49
önlemleri almak konusunda yeterli bilgi
makaleye dayanarak yapılan Araştırmaların Sistematik Değerlendirilmesi
ve araçlarının bulunması
• Çocuğa Karşı Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismarın Kapsamı ve Etkisi
Üzerine Bilgi Notu (1.000 adet)
• Politika Notu (1.000 adet)
• Avrupa Konseyi tarafından Milletvekilleri ve Yerel Düzeydeki
Politika Yapıcılar için hazırlanan materyallerin Türkçe’ye tercüme
edilmesi ve dağıtılması
a. TBMM Başkanı Sn. Cemil Çiçek’in önsözü ile basılan Milletvekilleri
için El Kitabı
b. Çocuklara yönelik cinsel şiddetin önlenmesi, çocukların
korunması ve güçlendirilmesi /istismarcıların yargılanması
konularında iyi uygulama örnekleri özeti
c. AKPM Beşte Bir Kampanyası Broşürü
d. Kentler ve Bölgeler: Çocuklara Yönelik Cinsel Şiddeti Durdurmaya
Yönelik bir Pakt (Anlaşma)-El Kitabı ve Broşürü
e. Beşte Bir Projesi Kılavuzu
• Sanal Ortamda İşlenen Suçlara İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin
onaylanması
• İnsan Ticaretine Karşı Eyleme İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi
ve Çocuk Hakları Sözleşmesi İsteğe Bağlı Ek Protokol TBMM’de
onaylanmak için bekliyor
• Lanzarote Komitesi’ne Türkiye’den cevap
• En yüksek tirajlı ulusal gazetelerden biri olan Hürriyet Gazetesi’nde
UÇM tarafından hazırlanan politika notu ile ilgili haberin yer alması
(01.12.2014- yaklaşık 354.156 kişiye ulaşıldığı tahmin edilmektedir.)
Beklenen sonuçlar
Çıktılar
Aileler / çocuk bakıcıları için çocuğa • Kampanya Broşürü
karşı şiddetin önlenmesi konusunda • Avrupa Konseyi Kampanya Materyalleri
basılı mater yaller hazırlandı. Bu
a. Kiko ve El Çocuk Kitabı (2.000 adet)
materyallerin amacı çocukları mağdur
b. Çocuklara İç Çamaşırı Kuralını Nasıl Öğretmeli? Klavuzu
olarak görmek yerine, çocuklara
(2.000 adet
kendilerini nasıl koruyacaklarını
c. Dört Poster (1.000’er adet)
öğretmektir.
d. Dört Kartpostal (1.000’er adet)
e. Kısa TV Spotunun Türkçeye uyarlanması
57
Facebook üzerinden 100.000 kişiye erişim sağlanmıştır.
Yayınlar
Uluslararası Çocuk Merkezi olarak Çocuk Hakları konusunda farkındalığın arttırılması için yayınlarımıza
2013 yılında devam etti. 2013 yılında UÇM’nin katkıda bulunduğu veya yayınladığı yayınlar aşağıdadır.
Adem Arkadaş-Thibert MSc.,
“Çocuğa
Karşı
MA., Gülgün Müftü MA., Prof.
Önlenmesi
Dr. Bahar Güçiz Doğan ve Prof.
Danışmanlığı, “Çocuğa Karşı
Dr. Münevver Bertan tarafından
Şiddeti İzleme Göstergeleri
kaleme alınan “Sağlık Hakkı
Klavuzu”
Çerçevesinde İnsan, Kadın ve
Hazırlayanlar; Adem Arkadas-
Çocuk Hakları” konulu kitap
Thibert ve H. Feray Salman
için
Şiddetin
İzleme”
bölümü Hacettepe Üniversitesi
yayını olan “Halk Sağlığı,
Temel Bilgiler” kitabının 3.
Cilt, Genişletilmiş 2. Baskısında
yayınlanmıştır.
Prof. Dr. Clyde Hertzman, Dr.
“Çocuğa
Ziba Vaghri ve Adem Arkadas-
Önlenmesi
Thibert MSc., MA., tarafından
Danışmanlığı, “Çocuğa Karşı
kaleme alınan “Çocuk Haklarına
Şiddeti Önleme İzleme ve
dair Sözleşme ışığında Erken
Göstergeler Literatür Taraması”
Çocukluk Döneminde Çocuk
Hazırlayanlar; Selin Berghan ve
Haklarının Hayata Geçirilmesi
Adem Arkadaş–Thibert
Konusundaki
Gelişmenin
Ölçülmesi” (19 Bölüm) “Erken
Çocukluk Döneminde Araştırma
ve Küresel Politikaya Etkileri
El Kitabı” “Handbook of Early
Childhood
Development
Research and Its Impact on Global Policy” (2013) UNICEF ve
YALE Universitesi tarafından yayınlanmış ve Oxford University
Press tarafından basılmıştır. El Kitabının bu bölümü savunucuların
yararına ücret ödemeden ulaşılabilir kılınmıştır:
http://www.oxfordscholarship.com/view/10.1093/acprof
58
:oso/9780199922994.001.0001/acprof-9780199922994-chapter-19
Karşı
için
Şiddetin
İzleme”
“Çocuğa
Şiddetin
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İzleme”
İstismar ve Sömürüye Karşı
Danışmanlığı, “Çocuğa Karşı
Korunması” Projesi, “Kiko ve El
Şiddetin Göstergelerle İzlenmesi
Bilgilendirici Posterleri”
Eğitimi Eğitici El Kitabı”
Düzenleme; Gülgün Müftü ve
Hazırlayanlar; Prof. Dr. Betül
Adem Arkadaş-Thibert
Önlenmesi
Karşı
için
Ulukol ve Dr. Arzu Köseli
Düzenleme; Adem Arkadaş-Thibert
“Çocuğa
Şiddetin
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İzleme”
İstismar ve Sömürüye Karşı
Danışmanlığı, “Çocuğa Karşı
Korunması” Projesi, “Kiko ve El
Şiddetin Göstergelerle İzlenmesi
Bilgilendirici Kartpostalları”
Eğitimi Katılımcı El Kitabı”
Düzenleme; Gülgün Müftü ve
Hazırlayanlar; Prof. Dr. Betül
Adem Arkadaş-Thibert
Önlenmesi
Karşı
için
Ulukol ve Dr. Arzu Köseli
Düzenleme; Adem Arkadaş-Thibert
“Çocuğa
Şiddetin
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İzleme”
İstismar ve Sömürüye Karşı
Danışmanlığı,“Eğitim Becerileri
Korunması” Projesi, “Kiko ve El
Öğrenim Rehberi”
Hikaye Kitabı Klavuzu (Uzun
Önlenmesi
Karşı
için
Versiyon)”
Hazırlayanlar; Dr. Arzu Köseli,
Guide to Indicators on Prevention of
Düzenleme; Gülgün Müftü ve
Düzenleme; Prof. Dr. Betül Ulukol
Violence against Children
Adem Arkadaş-Thibert
59
Selim Cesur, İzem Bulut,
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İstismar ve Sömürüye Karşı
İstismar ve Sömürüye Karşı
Korunması” Projesi, “Kiko ve El
Korunması” Projesi, “Kentler ve
Bilgilendirici Yapracıkları”
Bölgeler: Çocuklara Yönelik
Düzenleme; Gülgün Müftü ve
Cinsel Şiddeti Durdurmak için
Adem Arkadaş-Thibert
Bir Anlaşma”
Düzenleme; Adem Arkadaş-Thibert
“Türkiye’de Çocukların Cinsel İstismar ve Sömürüye Karşı
“Türkiye’de Çocukların Cinsel İstismar ve Sömürüye Karşı
Korunması” Projesi, “Kiko ve El Hikaye Kitabı”
Korunması” Projesi, “Kiko ve El Hikaye Kitabı Klavuzu (Kısa
Düzenleme; Gülgün Müftü ve Adem Arkadaş-Thibert
Versiyon)”
60
Düzenleme; Gülgün Müftü ve Adem Arkadaş-Thibert
“Türkiye’de
Çocukların
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
Cinsel İstismar ve Sömürüye
İstismar ve Sömürüye Karşı
Karşı
Korunması” Projesi, “Eylem ve
Korunması”
Projesi,
“Parlamenterler için El Kitabı”
Örnek Uygulamalar Derlemesi
Düzenleme; Habip Kocaman,
(2011-2012)”
Salih Sağlam, Seyit Günal, Adem
Düzenleme; Prof. Dr. Münevver
Arkadaş-Thibert, Selim Cesur
Bertan, Adem Arkadaş-Thibert,
Selim Cesur
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İstismar ve Sömürüye Karşı
İstismar ve Sömürüye Karşı
Korunması” Projesi, “Çocukların
Korunması” Projesi,
Cinsel
Sömürü
ve
“Kentler
Cinsel
ve Bölgeler: Çocuklara Yönelik
İstismara karşı Korunmasına
Cinsel Şiddeti Durdurmaya
İlişkin
Yönelik Bir Pakt Broşürü”
Avrupa
Konseyi
Sözleşmesi Broşürü”
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
“Türkiye’de Çocukların Cinsel
İstismar ve Sömürüye Karşı
İstismar ve Sömürüye Karşı
Korunması” Projesi,
“İnsan
Korunması” Projesi,
“Sanal
Ortamda İşlenen Suçlara İlişkin
Avrupa Konseyi Sözleşmesi
Avrupa Konseyi Sözleşmesi
Broşürü”
Broşürü”
61
Ticaretine Karşı Eyleme İlişkin
“Türkiye’de Çocukların Cinsel İstismar ve Sömürüye Karşı
Korunması” Projesi,
“Türkiye’de Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismarı: Son 12
Yılda Yayınlanan Araştırmaların Sistematik Değerlendirilmesi”
Hazırlayanlar: Prof. Dr. Runa Uslu ve Prof. Dr. Emine Gül Kapçı
“Çocuğa Karşı Cinsel Sömürü ve İstismarın Önlenmesi Politika
Notu” Hazırlayan: Adem Arkadaş-Thibert
“Türkiye’de Çocuğa Karşı Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismar Bilgi
62
Notu” Hazırlayan: Selin Berghan