HASTA GÜVENLİĞİ ve KLİNİKLER ARASI İLETİŞİM

HASTA GÜVENLİĞİ ve KLİNİKLER ARASI İLETİŞİM

HASTA GÜVENLİĞİ
ve
KLİNİKLER ARASI İLETİŞİM
Prof. Dr. Neslihan ALKIŞ
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anesteziyoloji ve Reanimasyon A.B.D.
Anesteziyoloji ; hastaların tüm perioperatif
Anaesthesiology
shares responsibility
dönemine
ait olayların
yanı sıra for quality
and safety in Anaesthesia, Intensive Care,
Anestezi,Yoğun
Bakım ve Ağrı
Emergency Medicine and Pain Medicine,
tedavilerinde
ve aynı
zamandaprocess
hastane
including the whole
perioperative
and
içinde,
dışında
ensituations
savunmasız
also in many
other
insideoldukları
and outside
durumlarda
kalitepatients
ve güvenlik
konusunda
the hospital where
are at their
most
vulnerable.
sorumluluğu
paylaşmaktadır.
Hasta Güvenliğinde Temel Hedef;
√  Önlenebilir hataların hastaya zarar verecek şekilde
ortaya çıkmasını engelleyecek yeni tasarımlar
yapmak,
√  Hataların hastaya ulaşmadan, yakalanmasını ve
düzeltilmesini sağlayacak önlemler almaktır.
TIBBİ HATALAR
(70.000 Kayıtlı Hastada)
Hastane-içi oran
% 9.2
Önlenebilir hata oranı
% 43.5
Sorunsuz veya min.sorun
% 56.3
Ölümle sonlanan
% 7.4
Anestezide Hata Oranı Artıyor Mu?
•  Daha yaşlı ve daha hasta hastalar
•  Daha kompleks cerrahi girişimler
•  Yeni İlaçlar, Yeni donanımlar
Anestezi iİişkili Mortalite Morbidite
Mortalite
(1980 öncesi)
(1980 sonrası)
Morbidite minör
ciddi
kalıcı
1/2500-50.000
1/100.000
% 18-22
% 0.45-1.4
% 0.2-0.6”
Cerrahi hastaların yönetiminde 1)Ekip çalışması
2) İletişim
3) Ekip liderliği,
önemli parametrelerdir.
PREOPERATİF DÖNEM GÜVENLİKTE NE KADAR ÖNEMLİ?
• 
Preoperatif dönem anestezistlerin ekibin merkezinde olmalarını
gerektiren dönemdir.
• 
Preoperatif hastaya ait tüm bilgilerin toplanması, risklerin
tanımlanması ve risk yönetimi bu dönemde gerçekleştirilmelidir.
• 
Cerrahların, Anestezistlerin, perioperatif bakımda olması gereken
tüm uzman doktor ve sağlık personelinin ortak hareket etmesi
hizmeti daha kaliteli ve güvenli yapabilmektedir.
• 
Kişilerarası işbirliği, disiplinlerarası konferanslar, diğer disiplinlerden
davetli konuşmacıların olduğu kinik içi eğitimler ile sağlanabilir.
Frost E A. Mt Sinai J Med 79:12,2012
PREOPERATİF DÖNEM GÜVENLİKTE NE KADAR ÖNEMLİ?
• 
Preoperatif yaklaşımlardaki gerekli kılavuzlar
farklı uzmanlık alanları tarafından formüle
edilmektedir.
• 
Rutin preoperatif testlerin sonuca olan etkileri
son derece azdır.
• 
Preoperatif protokollerin güvenliği ve kaliteyi
optimum şekilde sağlayabilmesi için disiplinler
arası iletişim gerekmektedir.
• 
Cerrahlar, Anestezistler, birinci basamak
hekimleri, Kardiyologlar, Göğüs Hastalıkları
Uzmanları, ve Endokrin Uzmanları ekibin
parçalarını oluşturmaktadırlar.
Frost E A. Mt Sinai J Med 79:12,2012
• 
17 farklı Avrupa ülkesine ait 354 anestezist,
• 
ESA’da temsil edilen ülkeler,
• 
2009 Mayıs-Temmuz,
• 
2007 ACC-AHA kılavuzu, ASA pre operatif önerileri ve ESA
preoperatif tarama kılavuzu
• 
Preoperatif hazırlık alışkanlıkları sorgulandı.
• 
•  % 95 hastanede preoperatif
değerlendirme klinikleri mevcut
•  % 83 son karar anestezistlere
ait
•  Testler planlanırken kılavuzları
kullanma oranı % 50
•  Lab. test, X-ray, ve EKG isteme
oranları farklı
•  Hastaya göre hareket etme oranı
yüksek
•  Preoperatif EKG yapılmamalıdır
fikri % 68
•  Rutin testlerin dışına çıkmak en
çok hasta güvenliği (%45), yasal
korkular (%16) ve mali nedenlerle
(%11) istenmiyor.
GÜNÜBİRLİK CERRAHİDE PREOPERATİF DÖNEM
• 
Günübirlik cerrahi programlarına giderek ileri yaş hastaları ve
komorbiditeleri olan hastalar almak anestezistler için yeni ve kritik bir
güvenlik yönetimi gerektirmektedir.
• 
Anestezistler hastayı sıklıkla cerrahi günü görmektedirler.
• 
Cerrahın mutlaka anestezistin istemlerinin farkında olması gerekir.
• 
Hasta seçimi güvenlik açısından en önemli parametredir. Bu kararın
ortak alınması risk yönetiminin bir parçasıdır.
Gupta A. Curr Opin Anaesthesiol 2009,22:705-711
 
Cerrahi uygulamalarda hasta güvenliği
 
Ekipler arası tranfer ve iletişim hatalarının incelenmesi
 
7 cerrah, 5 anestezist, 6 hemşire ile yapılan görüşme ve
anket çalışması
•  Postoperatif hasta devri hataların en sık görüldüğü
süreçlerdendir
•  ABD’lerinde malpraktis davalarının % 20sini oluşturmaktadır
•  Problemlerin ortaya konulması ve standart güvenlik
protokolleri geliştirilmesi gereklidir
•  18 farklı sağlık personelinin (cerrah, anestezist ve hemşire)
yer aldığı ITC (Information Transfer and Communication)
sorgulaması
•  Faz I: Problemlerin tanımlanması
•  Faz II: Çözüm modeli geliştirme
•  Hataların en önemli nedeni
yetersiz hasta devri
•  İnformasyon eksik
•  Bilgiler dağınık
•  Gereksiz enformasyon aşırı
yükü var.
•  Hasta devri için
yapılandırılmış bir sistem
yok
•  Gereksinim olduğunda
bilgiye ulaşmak zor.
• 
Günümüzde bilgi ve becerilerin
kompleks hale gelmesi ve
özelleşmesi disiplinler arası
iletişimde farklı kavramların
kullanılmasına yol açmaktadır.
• 
Multidisipliner ekip elemanı olarak
çalışmak her bir disiplinin diğeri ile
paralel çalışmasını gerçekleştirdiği
bir takım oluşturmaktır.
• 
Hasta-merkezli ekipler daha etkili
ve güvenli hasta bakımı
sağlamaktadır.
• 
Bu amaçla tasarlanan eğitim
modellerinin etkinliği mutlaka
klinik çalışmalar ile ortaya
konulmalıdır.
 
Hastalara zarar veren olaylarda en
sık neden iletişim problemidir.
 
Sağlık hizmeti veren herkesin
hasta ile ilgili endişesini yüksek
sesle dile getirebilmesi eğitimle
mutlaka sağlanmalıdır.
 
Hasta ile ilgili problem ısrarla
ifade edilmelidir.
 
Mutlaka cevap alınmalıdır.
 
Başarı probleme odaklanmak ve
doğru kişiye ulaşmakla doğru
ilişkilidir.
•  İletişim için mutlaka ortak araçlar
kullanılmalıdır.
•  SBAR
Situation
Background
Assessment
Recommendation
•  Hasta tranferinde doktor hemşire
ve klinikler arası iletişimde
“check-list”lerin önemi büyüktür.
•  Check-list’lerin
tamamlanmasının sağlanması da
hasta güvenliğini artırıcı etkiye
sahiptir.
•  3 fazlı, prospektif , multidisipliner ,zaman aralıklı
ekip çalışması ve iletişim sorgulaması
•  Programın öğretilip, uygulanması,denetlenmesi,
son fazda hastaların da programa katılması
•  Tekrar hastaneye yatış, hastane süreleri
hastaların takım çalışması, hasta bakımı ve
memnuniyetlerinin sorgulanması
•  TOPS uygulaması hastaneye yeniden yatış ve yatış
süreleri üzerinde etkili değil
•  Hastalar bu uygulama sırasında takım çalışması
algılamamışlar ancak daha çok
bilgilendirildiklerini ifade etmişler
•  Ancak hastalar hastane bakımları sırasında hata
yapılabileceği konusunda daha fazla
endişelenmişler
•  1998 sonrası, PubMed,
CINAHL ve Cochrane Library
•  Teamwork,collaboration,
multidisciplinary, vb anahtar
sözcükler
•  14 RKÇ
•  Mortalite, klinik fonksiyonel
ve sosyal sonuçlar
incelenmiş.
•  SONUÇ : Sadece 1 çalışma
ekip çalışmasının
istatistiksel olarak pozitif
etkisini ortaya koymuştur.
•  Vaka yönetiminde standartların
ve protokollerin dışına
çıkanların belirlenmesi çok
önemlidir.
•  Bu konuda mutlaka iletişim
ancak……
•  İletişim; eğitici, özgüven verici
ve davranışın değişmesini
sağlayıcı olmalıdır.
 
Hastanede yatan hastaların %
3-20’si kaza ile düşmektedirler.
 
Düşme riskinin
tanımlanması,düşmeyi önleyici
protokol geliştirilmesi, özel güvenlik
önlemlerinin alınması,
multidisipliner ekip,ekibin eğitimi ve
geri bildirim ile oluşturulan kalite
geliştirme yönteminin etkisi
araştırılmıştır.
 
Bu kazaların önlenmesinde kalite
geliştirici ve multidisipliner
yaklaşım düşmeleri %25 azaltmıştır.
• 
•  Team STEPPS programı ile
ekip çalışması ve iletişim
becerilerinin artışı
değerlendirilmiştir.
•  İletişim, liderlik , durum
takibi, ve karşılıklı destek
becerilerinde belirgin
gelişme izlenmiştir.
•  Uygulamanın yapıldığı tüm
akut bakım hastanelerinde
özellikle iletişim konusunda
ilerleme dikkat çekmektedir.
  Sağlık hizmetinde ekip çalışması
yeni gündeme gelen bir
uygulamadır.
  Sağlık hizmeti verenler
arasındaki iletişim kopuklukları
hasta bakımında kalite ve
güvenliği etkilemektedir.
  Ekip çalışmasının klinik
sonuçlarını inceleyen çalışmalar
ekip çalışmasının hasta
güvenliğini arttırdığını ortaya
koymaktadır.
•  Ve ekip içindeki
iletişim,koordinasyon ve liderlik
kalitesinin klinik performansla
doğru orantılı olduğunu
göstermektedir.
•  Cerrahi hasta bakımında teknik
olmayan becerilerin
geliştirilmesi son derece önemli
•  Bu beceriler klinisyen ve
psikologlardan oluşan ekip
tarafından verilmelidir.
•  Becerilerin kazandırılması ve
uygulanması daha kaliteli hasta
bakımı ve güvenlik
sağlamaktadır.
•  Acil Ekibinin hasta
bakımında yer alması ile
acil durumlarda mortalite %
50 azalmaktadır.
•  Mezuniyet öncesi eğitimde de ekip çalışması
eğitimine yer vermek önemlidir.
•  Daha güvenli bir sağlık hizmeti için bu eğitimin
gerekliliği giderek artmaktadır.
•  Ekip, Ekip çalışması, ortak hedef ve güvenli hasta
bakımı kavramları her tıp doktorunun pratiğinde
yer almalıdır.
Cochrane 2000-2007
MedLine 1950-2007
CINAHL 1982-2007
Disiplinlerarası iletişimi
araştıran RKÇ
•  Sadece 5 çalışma
değerlendirilebildi
• 
• 
• 
• 
•  Disiplinlerarası iletişim
uygulamaları hasta
bakımında kaliteyi arttırıyor
•  Daha çok sayıda ve
sistematik randomize
çalışmalar net verileri ortaya
koymak için gerekli
•  Hasta güvenliğinde daha fazla disiplinlerarası iletişime
gereksinim olduğu kesin, yeterli kanıt?
•  İletişimde ; bilgi paylaşmak son derece etkili
•  Ekibin içindeki tüm oyuncular için daha fazla eğitime
gereksinim var.