bülten 79 - Bilim ve Sanat Vakfı
Transkript
bülten 79 - Bilim ve Sanat Vakfı
bülten’den BSV Bülten’in Bilim ve Sanat Vakfı’nın Mayıs-Ağustos 2012’de düzenlediği faaliyetleri kapsayan 79. sayısı ile karşınızdayız. “Muhafazakarlık” başlıklı 2012 Yaz Programını da geride bıraktığımız bu dönemde öne çıkan başlıklar şunlardır: Küresel Araştırmalar Merkezi (KAM), ilk Yaz Okulunu gerçekleştirdi. Türkiye Araştırmaları Merkezi (TAM) “Toplumsal Mekan Etiği ve İstanbul’da Güvenlikli Siteler” başlıklı bir panel düzenledi; ayrıca bir panelle Nuri Arlasez’i andı. Bu programlar haricinde Yuvarlak Masa Toplantıları da devam etti. Yuvarlak Masa toplantıları ile TAM’ın düzenlediği Nuri Arlasez paneline ve KAM Yaz Okulu’na dair ayrıntıları ilgili merkezlere ayrılan sayfalarda bulabilirsiniz. BÜLTEN Mayıs-Ağustos 2012 Y›l 24 Say› 79 Yay›n Kurulu Ali Pulcu, Faruk Deniz, Mustafa Demiray, Salih Pulcu, Betül Özel Çiçek, Z. Tuba Kor, Eyüp Süzgün, F. Samime İnceoğlu, Semih Atiş Mecmua sayfalarında 12 Mayıs 2012 tarihinde Bilim ve Sanat Vakfı XXIII. Öğrenci Sempozyumu’nda sunulan tebliğlerden hareketle hazırlan iki makale yer alıyor: Özgür Dikmen, “Yahudi Tarihyazımında Sürgün Kavramı” ve Muhammed Usame Onuş, “Malik’in Muvatta’ı Telif Ederken İzlediği Yöntem: ‘Kitabu’l-kasâme’ Örneği”. Baskı Denizatı Ofset Sertifika No: 15351 Tel: 0212 325 71 25 100. Yıl Mahallesi, Matbaacılar Sitesi, 2. Cadde No: 202/A Bağcılar-İstanbul Baskı Tarihi Kasım 2012 Mola sayfalarımızdaki şiirler de 17. yüzyılın önemli şairlerinden Nâilî’ye ait. İÇİNDEKİLER Vefa Cad. No. 41 34134 Vefa İstanbul Tel: 0212. 528 22 22 pbx Faks 0212. 513 32 20 e-posta [email protected] BSV HAVADİS 2 www.bisav.org.tr MAM Medeniyet Araştırmaları Merkezi 26 Ücretsizdir. Dört ayda bir yayınlanır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarına aittir. KAM Küresel Araştırmalar Merkezi 7 MOLA Gazel / Nâilî 25 MOLA Gazel / Nâilî 43 SAM Sanat Araştırmaları Merkezi 44 MOLA Gazel / Nâilî 62 TAM Türkiye Araştırmaları Merkezi 63 MECMUA Yahudi Tarihyazımında Sürgün Kavramı / Özgür Dikmen 81 MECMUA Malik’in Muvatta’ı Telif Ederken İzlediği Yöntem: “Kitabu’l-kasâme” Örneği / Muhammed Usame Onuş 94 2/3 Kasım-8 Aralık tarihleri arasında altı hafta sürecek 46. dönem 2012 Güz Seminerleri’nin faydalı olması ve verimli geçmesi dileğiyle… Hayırda kalın! BSV havadis Hazırlayan: Remzi Demir BSV Yaz Seminerlerinde “muhafazakarlık” tartışıldı 25-30 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilen “muhafazakarlık” temalı Yaz Programı Dr. Alim Arlı, Yrd. Doç. Dr. Aytaç Yıldız, Dr. Bengül Güngörmez, Doç. Dr. Burhanettin Duran, Prof. Dr. Bülent Tanju, Dr. Fırat Mollaer, İsmail Yaylacı, Dr. Mustafa Özel, M. Lütfi Şen, Prof. Dr. Süleyman Seyfi Öğün gibi alanında uzman konukların katılımıyla gerçekleştirildi. Ayrıca, “muhafazakarlık ve sanat”, “siyaset ve muhafazakarlık”, “din ve muhafazakarlık” başlıklı 3 tartışma grubu muhafazakarlığı farklı yönleriyle ele aldı ve temaya uygun filmlerin gösterimleri yapıldı. Programın son gününde (30 Haziran) geleneksel Sapanca gezisi düzenlendi. Geleneksel iftarımız yapıldı Bilim ve Sanat Vakfı geleneksel iftar yemeği bu yılda geniş katılımla gerçekleştirildi. İstanbul Şehir Üniversitesi’nin Altunizade’deki yeni kampüsünde verilen yemek sonrası Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Mustafa Özel ve Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu birer konuşma yaptılar. 2012 Güz Dönemi başlıyor 1988’den bugüne değin kesintisiz düzenlenen Bilim ve Sanat Vakfı seminerlerinin 46. dönemi 2/3 Kasım-8 Aralık tarihleri arasında altı hafta sürecektir. Uzun yıllar sonra seminerlerimiz sekiz haftadan altı haftaya düştü. Buna karşın seminer süresi 50 dakikadan 75 dakikaya çıkarıldı. Seminerler herkese açık olup katılım için herhangi bir şart aranmamaktadır. Seminer ayrıntılarına www.bisav.org.tr üzerinden ulaşılabilir. 2 KAM Yaz Okulu’nun ilki gerçekleştirildi Küresel Araştırmalar Merkezi tarafından bu yıl ilki düzenlenen KAM Yaz Okulu programı 20-22 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirildi. KAM’ın faaliyetlerine aktif katılım gösteren lisans ve lisansüstü öğrencileri ortak bir zeminde buluşturarak birbirleriyle kaynaşmalarını sağlamak amacıyla düzenlenen üç günlük programda, uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, iktisat, işletme ve yönetim konularında alanında uzman hocaların ve misafirlerin sunumları eşliğinde toplam yedi seminer, iki yuvarlak masa toplantısı, iki gezi ve iki film tartışması gerçekleştirildi. BSV havadis Osmanlıca Seminerlerinin kapsamı genişletildi Kant Sonrası Metafizik Üzerine Konuşmalar kitabı yayınlandı Medeniyet Araştırmaları Merkezi’nin Bilim ve Sanat Vakfı Türkiye Araştırmaları Merkezi bünyesinde beş senedir devam eden Osmanlıca Seminerlerinin kapsamı genişletilerek öğrenim, kullanım ve neşir kademeleri şeklinde yeniden yapılandırıldı. Bu bağlamda, Osmanlı Türkçesine giriş ve paleografya birinci kademe; diplomatika, epigrafi, hüsn-i hat, nümizmatik, inşa, el yazmaları, metin tahlilleri, transkripsiyon ve tahkik usulleri ve neşir çalışmaları diğer kademeler çerçevesinde önümüzdeki dönemlerde ayrı ayrı ilan edilecektir. Osmanlı Türkçesine Giriş ve Paleografya olmak üzere iki ayrı Mayıs 2009-Haziran 2011 tarihleri seviyede yapılandırılan ilk kademe arasında “Kant Sonrası Metafizik seminerlerine, 23 Haziran-28 Temmuz Tartışmaları” adıyla on oturum 2012 tarihleri arasında düzenlenen şeklinde gerçekleştirdiği toplantı dizisinde yapılan tartışmalar kitaplaştı 18. dönem Osmanlıca seminerleri ile devam edildi. 16 Haziran (Küre Yayınları, 2012). Oturumlar, 2012’de yapılan seviye tespit sınavı Kant ve sonrasında metafizik üzerine neticesinde, 2 grup (yaklaşık 100 kişi) yapılan tartışmaları büyük oranda ile 23 Haziran’da başlayan 18. Dönem belirlemiş ve kendisinden önceki seminerleri 28 Temmuz’da son buldu. filozofların tartışmalarına farklı 8 Ekim 2012-4 Ocak 2013 tarihleri açılımlar getirmiş on bir filozofun arasında devam edecek 12 haftalık 19. (Kant, Hegel, Brentano, Meinong, dönem seminerleri için başvurular 21Husserl, Heidegger, Wittgenstein, 28 Eylül 2012 tarihleri arasında online Bergson, Whitehead, Levinas ve olarak kabul edilecektir. Derrida) metafizikle ilgili metinlerini KAM e-Bülten’in 5. sayısı yayında Küresel Araştırmalar Merkezi’nin faaliyetlerini çok daha geniş kesimlere ulaştırmak maksadıyla geçen yılın sonunda çıkarmaya başladığı KAM e-Bülten’in beşinci sayısı yayınlandı. 2012’nin MayısTemmuz aylarında tertiplenen dokuz yuvarlak masa toplantısı ile KAM Yaz Okulu’nun uzun ve detaylı değerlendirmelerinin yer aldığı toplam 72 sayfalık bu e-bültene http://bisav.org.tr adresindeki KAM sayfasında yer alan “yayınlar” basamağından ulaşabilirsiniz. okuyan davetlilerin katılımlarıyla gerçekleşmişti. 2011’de gerçekleşen “Gazzali Tartışmaları” toplantı dizisinde yapılan tartışmaların da sonbahar aylarında kitaplaşması hedefleniyor. 3 BSV havadis Nuri Arlasez Anma Paneli gerçekleştirildi Toplumsal Mekân Etiği ve İstanbul’da Güvenlikli Siteler Paneli düzenlendi Bilim ve Sanat Vakfı Türkiye Araştırmaları Merkezi ile İstanbul Şehir Üniversitesi Şehir Araştırmaları Merkezi, 12 Mayıs 2012 Cumartesi günü Zeyrek Salonu’nda, “Toplumsal Mekan Etiği ve İstanbul’da Güvenlikli Siteler” başlıklı bir panel düzenledi. Oturum başkanlığını Ferhat Kentel ve Aslı Telli Aydemir’in yürüttüğü; Uğur Tanyeli, Alim Arlı, Tuna Kuyucu, Murat Güvenç, Emrah Altınok ve Köksal Alver’in panelist olarak katıldığı 2 oturumluk panelde İstanbul konutunda mahremiyet meselesinden, toplumsal etik arayışlarına, kentsel dönüşüm projelerine, toplumsal-mekansal değişimden mekan ve yaşam tarzlarına kadar pek çok konu üzerine tartışıldı. Sözlü Tarih Çalışmaları devam ediyor Sesli, görsel ve yazılı bir sözlü tarih arşivi kütüphanesi oluşturmak maksadıyla düzenlediğimiz sözlü tarih çalışmalarımıza kaldığımız yerden devam ediyoruz. Sözlü tarih çalışmasında şu ana kadar önemli ilim ve kültür adamlarımız ve Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden pek çok olaya şahitlik etmiş güngörmüş birçok insanın hatıratlarını sesli veya görüntülü kayıtlarla arşivledik. Sözlü tarih çalışmalarımıza katkıda bulunmak isteyenler www.bisav.org.tr web sayfamız üzerinde yer alan sözlü tarih başvuru formunu doldurmaları gerekiyor. 4 Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin, Osmanlıca neşriyatın Cumhuriyet’e intikalinde önemli bir yere sahip kişilerle ilgili bilgi ve hatıraları kayda geçirmek maksadıyla düzenlediği “Bir Mirasın Tevarüsü: Osmanlıca Neşriyatın Cumhuriyete İntikali” toplantı dizisi çerçevesinde Nuri Arlasez üzerine bir panel gerçekleştirildi. Arlasez’i yakından tanıyan, Beşir Ayvazoğlu, Mustafa Şahidi Örnek ve Nevzat Kaya’nın konuşmacı olduğu programda 2000 yılında kaybettiğimiz koleksiyoner Nuri Arlasez sahafçılığı, örnek şahsiyeti, hatıraları ile yad edildi. Behçetü’l-Fetâvâ Klasik’ten çıktı! Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin Fetva Mecmuları Neşir Atölyesince yayına hazırlanan Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin Behcetü’l-fetâvâ adlı eseri yayınlandı. Bu seriden ilk olarak Seyyid Feyzullah Efendi’nin Fetâvâ-yı Feyziye’sini yayına hazırlayan grubun üçüncü kitabı Şeyhülislam Dürrîzâde Mehmed Arif Efendi’nin Netîcetü’l-fetâvâ’sı da yayın aşamasındadır. BSV havadis Hayal Perdesi Sinema Dergisi’nin 29. sayısı çıktı BSV Notlar 23: Osmanlı Askeri Tarihi çıktı! BSV Notlar Serisinin yirmi üçüncüsü Türkiye Araştırmaları Merkezi tarafından “Osmanlı Askeri Tarihi” başlığı ile yayınlandı. Notlar, çeşitli tarihlerde Türkiye Araştırmaları tarafından düzenlenen askeri tarih konulu programların geniş özetlerini içermektedir. Ayrıntılı bilgi için http://bisav.org.tr/yayınlar web adresi ziyaret edilebilir. Ekmek filmi birçok ödül aldı BSV Notlar 24: Güncel Sanat Notları çıktı! BSV Notlar serisinin yirmi dördüncüsü Sanat Araştırmaları Merkezi tarafından “Güncel Sanat Notları” başlığıyla yayınlandı. “Güncel Sanat Notları”, Haziran 2011’de Sanat Araştırmaları Merkezi’nce düzenlenmeye başlayan Güncel Sanat Gezileri kapsamında Haziran ve Temmuz 2011 ayları süresince gezilen dokuz sergi hakkında grup katılımcıları tarafından kaleme alınmış yirmi üç yazıdan oluşmaktadır. Bilim ve Sanat Vakfı Hayal Perdesi Sinema Topluluğu’nun son çalışmalarından biri olan Ekmek, festival yolculuğunda ödüller kazanmaya devam ediyor. Koray Sevindi’nin yönetmenliğini yaptığı film şimdiye kadar beşi birincilik olmak üzere altı ödül aldı. Hollanda’dan Leiden Uluslararası Kısa Film Festivali’nde “En İyi Film Ödülü”, Türkiye’den Kristal Klaket Kısa Film Yarışması’nda “En İyi Film Ödülü”, İstanbul Üniversitesi Altın Diş Kısa Film Festivali’nde “En İyi Film Ödülü”, Beyaz Güvercin Kısa Film Yarışması’nda “En İyi Film Ödülü”, 7. Pentedattilo Film Festivali’nde de birincilik ödülü ve Rotary Kısa Film Festivali’nde üçüncülük ödülü aldı. Üç senedir Hayal Perdesi Sinema Topluluğu atölye çalışmalarına katılan Koray Sevindi, filmin senaryosunu yine aynı topluluktan Muhammet Abdulgafur Şahin ile birlikte yazdı Hayal Perdesi Temmuz-Ağustos 2012 tarihli 29. sayısı www.hayalperdesi. net adresinde yayına girdi. İranlı yönetmen Mecid Mecidi ile yapılan söyleşi, Hayal Perdesi’nin 29. sayısında kapağa taşınıyor. Derginin “Vizyon” sayfalarında ise bu sayıda Prometheus, Faust, Özgür Adamlar ve Azrail’i Beklerken filmleri bulunuyor. “Perspektif” sayfalarında Karanlık Gölgeler filmiyle bir kez daha gündeme gelen Tim Burton ve sineması incelenirken, “Açık Alan” bölümünde sinema ve tarih ilişkisi Akira Kurosawa’nın samuray filmleri üzerinden tartışılıyor. Derginin “Kısaca” bölümünde ise Cannes Film Festivali’ndeki “Short Film Corner” bölümü kapsamlı bir soruşturma ile ele alınıyor. “Kamera Arkası”nda senaryo destek başvuruları için hangi festivallere başvurulabileceğini araştırılırken, her sayıda farklı bir isme yöneltilen “Neden Film Seyrediyoruz?” sorusunu ise bu sayıda sosyolog Ferhat Kentel cevaplıyor. KAM YAZ OKULU Ça rş am ba 20 Ha zir an 20 12 t K ür es el Si ya se n 2012 2 0 -2 2 H a zi ra Cu ma 22 Ha zir an 20 12 Pe rş em be 21 Ha zir an 20 12 et iş im Yö ne ti m ve İl se t İk ti sa t ve Si ya ve Seminer 09:30-11:00 Gezi iner 09:30-11:00 Sem Süleymaniye Külliyesi Talha Köse İktisat ve Edebiyat leymaniye Bir Yönetim Modeli: Sü iner 10:00-11:15 Sem iner 11:15-12:45 Sem Konuşması 09:30-10:00 Açılış M. Akif Kayapınar Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesi Diplomasi ve Çatışma iner 11:15-13:00 Sem Coşkun Çakır Bahattin Aydın i Türkiye’nin İktisat Tarih Çözümü Yöntemleri tısı k Masa Toplan 14:00-15:30 Yuvarla Mehmet Dönmez nın Organizasyonel T.C. Dışişleri Bakanlığı’ Yapısı ve Çalışmaları tışması 15:45-17:45 Film Tar Ali Pulcu Adamları), 1997 Wag the Dog (Başkanın ları Yönetimi Stratejik İnsan Kaynak tısı k Masa Toplan 15:00-16:30 Yuvarla 12:45-14:00 Gezi iner 11:30-13:00 Sem Talha Köse k İbrahim Zeyd Gerçi Mustafa Özel i z Bankası İstanbul Şubes Yıldıray Oğur T.C. Merke iner 14:00-16:30 Sem Lokman Gündüz - Şevket Ka aset Türkiye’de Medya ve Siy Al mil Akar - Hüseyin e ndirm 17:00 Genel Değerle z Bankası ve Para Merke Osmanlı’dan Günümüze Politikaları tışması 17:00-18:00 Film Tar M. İbrahim Turhan Sonu), 2011 Margin Call (Oyunun azap Üzümleri), 1940 The Grapes of Wrath (G Merkezi panel Türkiye Araştırmaları kan Etiği e M l a s m lu p o T nlikli e v ü G a d l’ u b n ve İsta Siteler 12 1 2 M a yı s 2 0 II. OTURUM leri Yeni Yerleşim Biçim I.OTURUM in Boyutları Kentsel Yenileşmen lı Telli Aydemir Oturum Başkanı As Kentel m Başkanı Ferhat Oturu manlı’dan Bugüne Uğur Tanyeli iyetin Kısa Tarihi: Os em hr Ma a nd tu nu Ko İstanbul Alim Arlı l Etik Arayışları Dışlamaya: Toplumsa an ad m rış Ay l se nt Ke m Projeleri ntsel Dönüşü Tuna Kuyucu ı Olarak TOKİ ve Ke ac Ar a tm ra Ya sa ya Yeni Bir Pi 0 Dönemi Nasıl Murat Güvenç l Değişim: 1990-201 sa an ek l-M sa m plu İstanbul’da To Okunabilir? Emrah Altınok İstanbul Projeleri gıtı” olarak TOKİ ve Ay e bit Sa l sa ân ek Bir “M Köksal Alver Tarzları e: Mekan ve Yaşam Siteleşme–Sterilleşm Küresel Araştırmalar Merkezi n arın slüma anl ü m M ü e üsl re ’a v çev ve M İslâm m â arın n l l ı s r İ n r a la ı lıl ma ’da onu upa Müslü k r upa i r v v b A gi ve u, A akışı, ını leri um dığ eb işki l l a ve r kon i a e l any ele lan aat l o m ı l s m e A l i ce na ttı. nı nla vlet rak tığı a e a ş l d a n o l u ve a de jik lara erin olo sınd ları ma osy i üz nuç l m r s ı te o u e ş n s l k la Su bi tori rne una kale e gi n an dinî o ö a ı ’ n M a rus d p m o r a i â s n t l i b a ” K l İs r? da ise Hol pa’da KAM edi asın anı n ün u l m m r o n v ü aşa r a g “A ar anl ml rin l e u e m l r t z o m u aa ve y n te em nda eriyle zarı ları ak c a r n y irl a a l b ftan o an t al bir n e a tara ı rolü n l m a r k t z e a f i ğ d a h ac o , di tar klı n a ar ları bir d Far a ları n : n ı i u r lm ş ras e on a v atle inde o r i a r a le anl cem et hal rite slüm nî oto ab ü i k i e M r d şkis k le or. e ili let i leri, bu eştiriy t v i e n cülü r d e ell ode ayı “öz enm ını yer l m t / s a ü m r p i rtış vru mla ves n ta rçe oru tı/A e e y l a ç loji e n B l sa syo ile ılag Özde o m p s b m a a a y n a a vr us İslâ ınd unu arın den 2 ” ka ed M ü ram kon a alanl ıs 201 amm erin mcılık g y h z a m p o u ı M ü r ü M l in 4 la ay m me: en, nin rı” p loji Bö bağ n açıkl i tartış lendir kley serüve mla o vs. en ü y k e u y s Değer Y e d n e o l u k jid an rin si S upa nı ve le S olo t Yü ınd üze ı Avr aka iversite rop me kish ard n t an r i M h r n n ldığ e u A i e a nl latı tap slüm ki sin ve e: T and th e ş Dr. i Ün e ü p . a p m o “Ki ç b m M p ç i o u e ur in alb de “ any siss n gö vaşı il si D nE ss, değ iğin irtti. H da ma erm mi Mis m üye a Pre d ü a S G l l y n s s t a l n i I e i i y ın s d g et be n, Mü dığ ties zin iver öğr Dün slâm” ini eye uni alın Un diğ cali İ nci ükl l i o e e m e Y e t k s L . g v İ a m a a ile kk acu rtıştık Co rup ”ın akl r di Syr mic “Av ı ta r nla ds ( a a n l ı n Isla k k l b a l a lı ta her azın üs ve B li ki Net l sim i ü ) d 2 En 201 KAM eşen l l e Yer nya ve a d ’ pa : Alma Türk u r Av lâm ’daki eri İs nda atl a a m l n Hol an Ce eye m l k ü l ü Müs et Y m Ah KAM Yuvarlak Masa Toplantıları KİTAP-MAKALE SUNUMLARI Avrupa’da Yerelleşen İslâm: Almanya ve Hollanda’daki Türk Müslüman Cemaatleri Ahmet Yükleyen • 4 Mayıs 2012 TEZAT Çatışma Çözümü Perspektifinden Oslo Barış Süreci Bora Bayraktar • 16 Mayıs 2012 KÜRESELE KURAMSAL BAKIŞLAR Türkiye’den ‘Küre’ye ve Kurama Bakış Mustafa Aydın • 11 Temmuz 2012 ORTADOĞU KONUŞMALARI “Arap Baharı” Sürecinde İran’ın Bölge Politikası Bayram Sinkaya • 26 Mayıs 2012 AVRUPA KONUŞMALARI Avrupa Birliği-Rusya İlişkilerinde Ortadoğu Esra Hatipoğlu • 27 Haziran 2012 AVRASYA KONUŞMALARI Osmanlı ve Rus Modernleşmesi: Tarihten Günümüze Yansımalar Taşansu Türker • 23 Haziran 2012 İKTİSAT KONUŞMALARI Kur’an ve İktisat: Kredi ve Faiz Meselesine Makro-Sistemik Bir Yaklaşım Sabri Orman • 9 Haziran 2012 el Küres r mala ETKİN YÖNETİM SÖYLEŞİLERİ Araştır erkezi M Gayrimenkul Sektörüne Bakış: Ali Dumankaya • 26 Mayıs 2012 KAM 7 Bir Kurumsallaşma Örneği Dumankaya Aile Şirketlerinde Kurumsal Yönetim ve Markalaşma Ahmet Said Kavurmacı 16 Haziran 2012 KAM YAZ OKULU 20-22 Haziran 2012 ıklı rşıl e ka s i e erd nda lkel ü i rası b i a g r e a iyle any aatl rbirler an m m l e i nA ec .B slüm v a u ü y r s a a l nu ,M al nın algı a tler zko ları aşm r dah upl ıklar sö cemaa htiyaç t k mle u o k îi nte ki lıl i sı ç n ö l e k i r a y r d d e ı a n l e şm “Y da f et hali fark ece al v şıla yle b osy sunda kar imi un s a ad y n n k ı n S e e ı u r vre tı’n .B lar nd lar. usu ” a k u r ı h n l z B r o e çe lar ı ı i u y n v s n i ı b le ’ a t r i z m i a a u Bu p m şt m vle nın nm vru oru nuğ lar. nki geli ğil, de İslâ ma r şıla y A a o r g r o s ı k i r a l a l , y a d ı k n v rk a ıl m de r i ve arı par e fa ayr leye oru ibi atle rda esk anl eni ma ula Yük şmış g de d rinden ve y y m e n n ı n ü c i o l s e r s t a n a îk ile irle Mü elir rşıl ma onr iği fıkh n ilişk birb lül s ğunu b bire ka getird üslü iliyor; a y a l d M E o n u e le un 11 n, etk ile old irde let i ltus rke rind eri nü le tı b latı ğru ar, dev sebetl abe kti. a t r o a B tler ürü e d a arla ız ile rah me na ıkl nb çe l i ü ı ü m t u l m ı u n ıml k a n ş k â r ğ e m ü ı k r r u c t i o k a h a İsl i k ç f n p l k m , a a ü u a re len de d ai y n, düş sınd ın kon ınd ı ye cez n ge az bile bir lere ara dığ avr e e n t n ı ati m s ı d i r l i a e e e b l a b zıla rüş gi em mr evr tler çok ele a c ç ü a ya a pro b z e a n k y l ö ir m la ma ve öy mi en b böyle illi G yen ce tta Kap saklan ub l yen ono i n e t k M o r e K k lm e ir eti şme , ha gibi ya e lara zellikl a bi rli b ak g örtü ilmeye al o ünd Ö ğ beli a-yazm ci olar . uğu o r r i üm d d i l o l i d c ş y ö o i ç ı n m b e si ge ak luşu ini geç oku ind son şen n ’ya ’a b de o neğ elle er nın esli l e r r ı n . upa i lâm i r s y e r ö s ’ s d a y v o İ e e ci n n y A e y e ı m h n e i l v i v ş ı e k k ş c r ik n r aha nu yor çalı uva ı Tü nd ada ğişe inci ve , ko e k e n m çıkı ı n nu d d r a e r o t r l a ezu rın Bir ley lile a r . k ebe tab 0’la ıml l m i r s e 9 ü r ı a n d i y e a t 9 Y a ls b it n a in n ,1 aze sıl o vers en y yle mü slüm na değ l kler , “na i ı ni b mi üni ind Mü me i r r r Tür l e a ı i e a e t ikte l l l l d c d ta ki en an bir in vre um lar l e dük ı t e ade ek b n a l s r e ı l i ç u a r a l r ö p t k y i e e i a p g l a l y i r v u ş u m n d r o ,b ki ku eşe ine le mış ştı. Av an, ıyla miş tha aks kall kâr çici ncü i ş i ş n yap e ı ı ü i u d g n y t d a n m la o ye at da ör ma de r amaha eni kle ” an Fak iyi k ü ve d avatan kur s y zen ren a c kler rme lmişti. n a e b n ö a mü c , b ü g i . Bu iş e üç ge ını i, ıçta aha n it yor sına gid r s ı g n d a a l a e l e n i ç a r d ş n ti m m la şı zd lar yaç lmu ın yeri baş iştir layı enin ge u ı yıl rme ğ ihti l n r ı a ’ ö e l ’ a u n 0 g ı d 9 m rd m asıy eyi tişm rdan çlar don an İslâ İslâ n 19 arla ye kitl tiya ar kurm a ye bir leri l n h d t ı l i i a mla ezi” n p e l c ş ı r l a s ya ye ent uru ras sya luş na s ri y d me a a ı o u ı a s k t r h r k v r i a a j i. tü ku liye arın n fa şild ve d iki kül yolo slâm-B yışını itli kül anl unu sos İ çeş , üzle ve m l ğ “ i y nla n o ü u r s i l i a k a d e s ç n ib at et ni psi def ı ol a n e Mü ak i c u e y k ı m l l y ğ yan m i ka an aha ldu lül da k ce tçi (Di şıla i n n y d â o r i ş a a r E n l e e k â 1 rl le kçi m ak nle k ye ’in dev di m yalleş en 1 , çevre lene lli ayn me a k d e k ç r i r g i ö a c i s i n g o i), ey leş ve ştur l (M leye rliğ ve s evr çek ıldı olu Yük lâm Bi , siyasa e me ger ar ç ilde var . l ş k r e e n e l o d ) a s ş )v yüz aşıy Türk İ aati içim üslüm kin bir aati Bu ir b i, em s Cem M r b ı e C e l slâm e l ş k ş v n n a İ a le ti) İ m ü çok rdi a yav y ı e a G r e ( v l a l lak Cem (Sü anl rin, sivi n ı. pat lan plan maatle maları üş), slüm aşlad o r a ü ö e K e l ( , i e y G ş b M i ı e c t e r r c e e i e k y l l d ğ a ey gö rim dev etti ert en ü n’e etm dev am rın snif ığı s ri lked ükleye a hiss d e t ü nla l dev a i e a ş n k n y i a Y ş i a m i y n l d i ri an nd te slü el ayı de etle rafı yap miş Mü Küres lar dol eler seb ri il ta geç rgu n k a a e s l l e u m e i n t ır ü v t i işk çn Araş erkezi mü ine cilik gib le il M gen iştiğ mürge giltere rey ül ğ l v e y e d ö E ç s İn 1 KAM ak t ve rı 1 sela yanan olar evle manla me a t d i d d n h rı iye üslü nla ir te esk 8 ma n, M ciddi b ü l e s k i Mü hat dip a ra rk e dah likte fa ir ile b KAM T TEZA ü üm z ö a Ç nden m ş ı Çat pektifi reci ü s Per Barış S tar k a Oslo r Bay a r Bo i bir yen n a aş ini . eps yor h işen e ülü r n i değ ö s , g k ı i r a ğ a , i ıl şti ask ediğ ka geli , in b baş rilm rzının t i t e arın l t ibi v e g a e t anl i d r t m e ir e e l k v ü b t e sl şi lı in har e çe aki Mü fark u ren v ım v n i e a s ç 2012 ıldır ’d .B rd arşi yal lal Y Mayıs yor upa manla i ı r 6 yer ra B ç a Sos 1 i v : y a h l ta eA irme rma yaç üslü ine yo nd nok bul Ma erlend M e , ğ r n e i i k ihti r r a D t k a b t e ı l a s ç ıl kt ok e ınd alar alı İ gin rme yra ini nas birç tanlar n il ın kan ora Ba arı lişti tırm ra tez a l ğ e ş s t ı n f l g a a w a a r ı o n r e v ı t B ş A ı a m a z n . k t y r u o o a iri an slü na er Eur ilcisi D rtadoğ anl ığı d hab Mü diğ ma ın d u ü ğ m n n a l ı i l s â l s e m O l ı ü r İs n ve tez kç ırk am Tem rsitesi erle çalışa r: M a ır sen am tışıl b o t d i r ’ a y e i a e n a v h u t r i ye ul tlar ış ğı up irin ’nd rdı Ün aca laka ku b şın Avr se birb üsü laştı. D n yılla y t a ü ı u i t ç ş v m i ta tık ise Ens le pay kar uzu iderle e ilik had ılaş tora had l or v ada m sine Bu iki pal etec ir dok i y y k e ı z z u bir o d i y r a m ç e b a g ş b k Av bir ası. km eri ma elle tar, ğa k lar yer lara ğu’dan ayrak iml ı kıl a sa artm üman k o l c i ı z k r l i a e B a o l b er af üs ad rını da k iren indiği gid ;M dah Ort i leşt mla un d alan yor lar k u i e ı dak l k e l m n i s ç a n u be pl de r. em yılın ve i ko ger o rup o n d k 0 t i v y a a , 0 ı ğ A k 0 il ’d rt li sle şma la a İsra en 2 bi a upa yer me çalı ç asıy ofo Avr ür ylen asında at’a n u t i m l ö n m b ş g ı s ü ı l a r l k a ğı af ei İsl nr lan ça anl ıldı ir d iş. i so aser Ar , te o âkim n em klaş meler nh slüm ahiyet e da t e a Y ı s iği ’ ü n d y i i i r d M m de rüş dil lâm rneğin ttiğ i çok s i l iası e r ö İ a r g e f G . l n i ş a t l id i idd arı ekl isti ğru yor v l t ğ e üs ö üman B i öze i o u a l t d F d d n e ü , d lu pD an sl isin evl evir eye ktar e En çer Mü e bu Cam arafınd ız bir d i geri ç ner ayra aflarla mi ar v k defa erd l l B t u s r t l n i e r n p a ABD e bağım teklifl tesp u Balk laşa erek ta tma te il ir to ayat v nb ğun m d arih h i a şa t o p ü uğ g t y m u y u e i k d r a k t l e t t o un eş r. B ey ris ara uya de n l ı a g ’ m l l n o o 1 r H laka ö o ı e 0 a i l k m 20 eb mü uk pv nd şıyo a d ı e b k ara r e fark ’ l l ı i k l h 1 a a e o b 0 d ra ez la rin lık ye ç arın erini t 20 nA arın am fat’ üze anl azın sürme uba rdında anl ül katl şı Ara m Ş r r a l ü a m n a ö e l t ı ü a k g d a üs e m ın iz oş sın önc müş, a hay ltür or. ma gah tar, eles ıp M ve h y r ş ü ş k ı ş d a k u r a a ü a r a ı r c y on ka nı ışt şm gör mü âkim ri k . Ba ayr aki ları anı ler gile miş ınd em l an h onları lılık day r t i t t i l i k f t b n r a k a ş fa le yö diği nda ğer tar ştı. una e de farklı çek ları ete edin e payla ger ind di ın b t n , n n e ara e ’ e n l l şidd p i a e d s r l p i e k i â m e l t i r y u n ı z â r r ı liş ni ilk a bi nan , Av zı ise h artı rlar ini , ge ken yer r tavı elecek şınd akla k ve r ı i a a i d l t n c ı b n o a t e ç ol ür ını na ırk ları ir g ase kille dığ ma rış s usu a ş r ak b arla şe uğu siy . Artan a ı t l o B r m l “ O ça ”s pl ld eğil iyi o ereye ktı? arış eva ış o uş d hiç de n bıra ktar, b ve c akınm m n r ı u ra nda şı t rtam e ot Bay aslı kar iş v in o n g ı m r t ş el e . le Küres lar dişa . Bu g ma net r gi m a e a m a t l ır t ı k u i k Araş erkezi itel ir m bas M rir n mb e a t t s e s i gö KAM 9 ı ğ aca var ” rak top n i ç k rış i lüşere “ba ö e b d ı r e ü G ç i sel kla (iv) me pra . nk o u r t ı b f sa de ızd a iği s n r i d n a s t n e kâ liler en ki ekle çerçev k im lerek i stin i a l ikt i i olit n u. F kes laşm rdı edi l p û d l i u l k a e ru ar a re ye m otu kad yıp göz özü “top a i a i r ç i y s e i m a n l r s k ci etr ma a va ece afı üre k asim ş gibi ğı rkın demey l tar rış s ara i a l a i f a ı o adı B r r ee iş. si” ym , İs şitm larının ala e d o . n e j l h m i k f e l e o d di. rk e sa ık ne le pr ya iştir ci yıfl kild unu ır orta şitli ni özet üm ğ üm a yö a l e e ş e z ş n u ç ı ü d r b yi z n e bi ön tav esi tar, alan gele i, çö n isyo si d lerd zak bir çev ğ rak n z a i r p t u y e o y e e d e a i ı l d l ç p i s B ar in n a ta bir ekli orik it ed tarafl ren ABD fa fazl ilişk sür ndi esp eki in n te e e t i e e c d v l ara c d e m n n e e r ı e nit yıf t trisini uğu sı” sü lar için olü sür özü d a r d n r ç ç ar u Z e n u u e l b e or ko apl di. luc sür fha ere olan göre, s me asim l ile Ar ibi e abu zak e sa taya ç g l r r r i ü ü a e o g k a m ai n serg il’e et Baş ön rak üza i İsr Bun llerini (v) İsra in n aşım ek çıka eseley n m ır. Zira k l n ü i ö e k r “ r m a i e le y st de for diğ gör e, m asıd ormül bir nda ) de tle alin am rlen f erin olarak rası vve y stin sı h de i a u l k a n i beli emli aş özüm k k i (F me ele am erin rin ası hal l s ç e e l n i ç m e l m e e k ö ü l e n i v g m ir g o o en bir ece üşm den arın rtaya k şarısız rası ğu b gör Sad unl ara nda ldu l ) ı a o o i o s l s a da a b l v s e a u y sor i h ( ar e âh da tı. fha kild e ul arın id ve O k d l a e ü v ı s a ş bot a l ç nd bir züm rını sa ese nın rka safh i bu u adr ı g ö a s i l c s ç k M e u ö a r lt la r. ra fh il, b dan ğru 3 sü aba son eldi e sa rşılıklı değ ecin 199 ı do akım arış ç em ker e r t a b a 1 n a h sür l i ı k z 9 B r r s , ü a 9 ) ) a e ” a l i 1 i d mu k l i ü çı ğı viii n m sürec ar . olm ldı. (v du. ıldı u. ( upl r. Ö form fhadır ele r d e e a l s g r suy l d e o e yap t m u a ı e ş a i k ı ü l ş m l s n h i a r r z i o ü z a a a ö ir tk ğ k b i “b ft b rtay söz “mü iği ve ç illendi en k da e teka giri ci”n i zlik k de o ılık stey masın d dan e i l i l e i r i s n ş r ı k k ü n r e e a e şe rş ın le ard sı s in v uğr etm güv bir reç r ka alar en ma ete zler bir nla net i ı lan ış sü e işley aşm u i m r r l a ı a b n a z tavi n ş a a B rdiğ i v ak eri de rin n im eder. aen epl lıklı fı ve din nle l ı işen es a z ş e a ğ r c ları r t e y e p bin a a Ka il t şün il ür. li d aki iler iste şm er n r l t a l k ü a i r k ü l n e l ” d s i l a i r y i ” a “İ st “An rec lam yor İsra ada r, sü Fili , İsr ıyla alta sı sü ildi yalı şırken irar a da olayıs o b s i e y z l inşa sal değ üreci b i i m la ko r, b reli dı; d gın üsü için ru r; s cı uyo yay k ve lma öng i arış doğ temdi e u a m k d s alan b t b d r a t y i u n n d e t r r ı s ı i i i e d r n s ı s r b v a id t fl le z an ara bir ğı ş dan söz rafa apl tavi ler tara ni az” ırttı ark inli Ne rdın üreci’ k; A t “ nda e a olm n s ı ı ’ i , c a ş l kışk r e ı i S n d ı m a r y F ı ş t r a a e ı s la a ak ar fınd ul etm ilerle b 1K oB rma n Bayr tara 199 Osl ılı otu a t kab ilistinl a n y n ı y a a u. sa riel i) ral afat ayr lan ı ( r i ç s : r A ma i st, F im old u e r, A e i r r l n e r e e l r ö l l o ö e ö g e er âk ep kt es la s üşm yareti una ve t si h seb lm n fa zlık gör i a i nce di. B t teme eye rısı n l r d ü i a i a ş fad ş u k sa z d dü ba ah ör İnti len ıkan d-i Ak z et Y d t r i , u i e c r s a k e ğ a la m sci uçt İkin şiddet ınd e de erin ınır olu Son ’un Me veren ard ai s n kild ecil t a e h n l i ı ş n n ü a k ğ n a o la ad bir sü, li m azlı Şar ayıp ine tırm pat okt ış aşm n statü Filistin ine un er rini lınm r l b e a e e Bar y Anl z e ü n ü r’ı üs’ kte di: “ ğil, üşm tarihî e el n ve a i i r y t l d d i r r k l ö r u i e a G il m –K de bi ele ile b ı. Bayr mc öne ir ker avid bası gi ron leşi kt si b üza pD spit riel Şa a e k l e r yer m a t m ı e a b N es ı şu eti– cı n, A ki C ) 1948 el lik m ihtiya ptığ tire akıb ılında i di Küres lar i a m i i y b ( n . i e K ü y di ma 0 ii) da k ecin şüm Araştır erkezi 200 elen ndı. (i sür lkın önü M r öt a d a n l a h e ş k d i ı d li k d ka er i erin ler kim KAM çek ki h r üz i ve a u a d l d l b i ger k l a ra un a it yut di. H ynı top nar o e e b k lm 10 ia inî edi iğin içine d fark iml k n i l iş sa ığı, ulu lad m ı tan KAM r kışla al Ba ms Kura den ’ e y e ki Tür re’ye v ‘Kü Bakış ama r u K ydın A a taf Mus sele Küre min öne ldu d e iyl ko zler d Bara ail i sö u k , İsr h e k E d a i n r r e e hi Ba nı v aley rtisi lid üştü. ları ler n ı i a l l ö P n t n d e ya sti cu şçi det Fili nı İ arış re mev aka ş şid ftaki b i ö n b g ş a a ının ’a ba luşa vamı ad alar i tar ktar ında o onr k e a i s m r 2 d ş 1 r 0 lı ir ve he Bay n baş muz 2 nb r ça ait slan nu, di.” 1 Tem eri sini klarını kile Ali A l i 1 ş e ’ : i g l solu ’ı bitir e 0 n z i i m 0 ra dir sı a nd n çi i 20 fat top ğerlen sağ rara ani ke e n’u n D a isiz ne e n i Ara siyaset l o r t c s a r eo lu iyi Şa ilis lın i, y l T u i i i r a F ın . n a , e ı n o r i i r s İs es on id ksız ra e’d i te , ya ülk Şar er kliğ son lma yaya nın rkiy oblem l . i e ı s e o e ü d v p r i k d T z ş e i r i ya av ake etin rim dün ne ısı” el p l etm amp D i müz hiy tem akış aç bir teo ilir ne ükşga ş n i ma C ilir i n ü i ı h n ; t b rab et ed çe rci has ilis r “b ördür o v ide e i e s a F t n g n b . r e D y eş k ye r du ti. rda ula arla aliz e ilişki . Bu an n aliz bi koy sor i miş kar mla n d ı t k d a r a i z i d e e ı l n a l n i a b ç ak a k a e m ı a y k l ü z r a i te ör raf an ny tej anm m He üny ndimi k k a d a ü y . t e d r ı a ü z a d c t i ğ s d u m sın lir şm tek ele r ke üşlü ahk nla u ebi ı”na çatı lma e, g ine dai e m oyduğ di a ar üret ış açıs yer ünm r’a gör n kuru klu ğ l n i u l e ö l z k k l k k i i b n i l a s a p i e u a i t k n a k r y d ti “b ak çe yoğ cev nde bir orta an , teo ayr ger evle seti den , yani l, B nd bir dan iye’de d i e i t n n s n ı u i siya e İsrai k ış ye Fil riye olduğ ın Tür ın bak ild bir ada teo n sı”n ve i a r h r i a a l d şek n a e i k s l ” n d ş ı b n u n s a n a a b çi ye işle ka ay zor ek i mis “bir ka bir yaş baş n şu ını, i e m r e i d n e v i l ş b a ığ “ a el rik ak . etim lmad kten nb ler, di teo eng rdu yön aliz rme tmekte şanan ken luklu ıo u l s t n ö i k ı ş lişi a g a a g e ya olu ks un i ae , İsr seli kay ışlayar ğ ş ü a n a r e i r y o n a d r i i ğ ’ t y ı tı ınd in kü tti id rak bi b ükasın dir. Ba eoriler emyas n açık ih e y c Bay kere gi tinliler ve düş n r l e t i d e t dü ı za elli un ilis aka değ sini an ğın ı mü nF hip lerin, b ürkiye durum me eyd dığ attı a e a l y s me m r a a e m a d ile nT şm i bu lun tam um l cin ünü geli şüşünü ermes dur ücü bu r. İsrai üm le süre u z ş ve t B ü ö s g a ç p gö i: “ ed ai rulu sorl a d v k r u y i m e ı r l l k l A ş l e k a r lu n . ale çatı sesl i bi tek ek e i’ni idir ve u şa par des rter erhang den k iyet ges tin i ı r r e l l e in l m e u e z z t v a a h b h e ra t rın et gös k laşm -devle yan a iti Cum ulus-d yapıla nd n n e lara a u y o i r oku BD’de s b a l i i k l u r e r h b a z l s i e , a d r e yl Tü tu iA ini ok f kür ının ta nda k şe vcu gib lişim dayalı s oyu uyor. Ç ar me ece e a l ç u ucu nın g b ü r ü a z l ku ıç çö kam bulm ete un e, g il’e l s n r a b i v a ılığı , t ö d e e d nm Devle an ra atıc ’a g s u lup r ar v B İ r v a u uru tab t o n ş i . s ek mi nu uns rak ABD yalnız iriz v z l o l y i i i sele e l k a n b e a B e a m m ya ıf ve ayı yla ind Kem n en te ği, y oku rak zay em yısı edi jisi m i n y o i n l m top i t sist ” Dola o ş o s r ğ i k i i i e l l ğ ı i b r d e . n i i F d le il lı bell i ve liği ura ekü değ arı” rdiğ olan k esiz ve s enliğin ış Bah e g r v p a n a b r de m cü tek r “A a Mısır srail ege des el e gü eğe l İ Küres lar e k tam ı sürec n s a a e c a m n m m ğ ır t ı A k za e, Araş erkezi me kald recek. ko irirs M eçir ğişt a, anca g dü e r n d ü e i s s d r KAM 11 z m kle çıka ını gö r den ından a l a p litik r. kam t po ili u b c a v al k me a und zor min rası a öne d e slar a is ulu a d e l n iy ası anm tkis ı ar llar de e içe kap i ı y n i ir inc rin 990 0-1 işmele rında b arın ik l 197 l ’ a ren l e e 0 96 ma si g öste lojisin 1 ş a g ı l y a i i ı a d l s da n o ç i a n s d r y ile da ının . Bu n etki eto k s r a ş ı a m i s t l n i ış h lu re ti tm la tari ir u ıfla ’lar tiba evle anm iş b s-d yaş ndan i ekolün mi zay . 1990 u m l l i z ız ir r lu ısı alcı eali rya alıy leşt kile in yar ler deş ı terito nışs lasik) r rmam ası iliş izm u z l a r a ö yen v ı s r a k i ğ a ç m l b ( ı a e a d r y m d e ı n a e v .K an ças en k ana lusl tin kad in ldu ıml par day ni gözd e’de u evle düzen si o ak a irlikte tan ş e d u k u y i s m B a i k s b sı ı. lu til ime olar etki te Türk çüncü üre rara ağlıyd akla tkileş t i da u a ş y l n s e u m e ü k s e i k r la lu id eb birl ininde ır. Bu Kon dir ıyla rin ayı yen i bu an ayalı u mesin yas iler a pl l ışt le r d i k m K e ü n s ş r e m e i i r i e d l n d b ık e, ad sy ka sı İ rdü irim üte fa ya ç ı ak ademi ye dair nemd si b e sü rara nı yür usta ö i orta en Bat k r d ı lar a siya ması v Ulusla M o f ğ ı . ı u at ı Dr n . Bu defa te idir. B nid anl s n e . r u e k f a i e y r l t r ş y o e r iş ra ko ha eye Ba er ev lk rü P ulusla erç ilm çilm elliği i tirmel e bu ulu çte, ö r ç e r t v e e g r k k u v e , i i z t K r iş aki sü Re si ici ö lık gel i gib s-devle ı ve , teo ri der ı aland kisi tme rsitesi ğ d e ü i l e t r y t a o i t Yü yap atkıyı ulu ive ınd et e a te lararas erin e in des sel Ün leri işar fark ’ın ifa ilk def el li k us ler üre l k m yen Has ’ın da e k n u ş e s ı e v i i r r bi yd da ge av a gel rçe em ın A n y n i e e d d a u a k ç n a y sıyl a B A yan retimi r ak pılm ıştır. orik rsılma ınd , a i e s a e l s d t y a i i y aya m ir a m nü ilişk birime ın s k artm şlan kadem a hâki an b ide n a ı d n i r b ı e n s ı d iz y la in al atı a siya atı’ hes alar işkiler um ınd liğin . okt ve B ktür. B şüp kon ik fark il m n r çek ç ı ı ” i i r o s l d e h n l ü g ra e lim lar oto nem ya büy ara l bi ye yön dalığın ye’de mış den ci Dün le ma en ö lı ulusl i i r e r ın yap n o a o ı k f ürk özellik n r e i “ İkin ece tkın e daya e, t . Bu fa nT ını t , a a s n en l k k n i ı a i yl nş rin let Bu birl mıştır den aç uğraşa eri dön ur. . Bö ak i dersle dev r r ı i g a a e s l l d n l ı e uşt lo as ulu de baş aya ye işkiler ülkey ler ılm i olm mse ı ilişki iye’ l ç s y an i e a k i p l a ı ı r n h k l y a şlay Tü an dü da ras sö ın, i et ras a l d a m a a ü d i r b n r r d t usy ı m a i sla ard nda dan ul atı lusl ’da eğ re öne asın literatü ıştır. A ı r u n n ulu a ı ı la n m atı nle yan ri a an B aşı’ ıllar işkiler de lan de B misye teo iği, bir Sav 1970 y and liğe iye’ unda il baş e y k ı t e e r s r k l y i d l a ü e ğe 0T rel ar irl .B ze l aka 195 ı, di ığa, ye etti la b rpıcı ö slar p edilm emde s s r u a rese l a h l l ıu ça , kü 90’ tırm farklı aki dön den ba ezici i t u ş 9 n ç u Bat a 1 B t e n l b . l a evle nda nsa da, u ydu ınd ecin esin ındaki sür ti soru karşısı vurgu umun ve d yak asın geçilm as u m y c ş ı i e n o l ğ m u ğ s o ı k i ek, v ı e e t l n r k s e ü i d ko ek kad a, stat elc eşe ezî yap ara l s r min a m k r a z i r a ı z n i l i t n e l e ç ır a la a b en m Ba lus evr , ide tını nı s sıyl hî o tı’nın in, nu üv zere n al ma zm tari n ya alizmi i a t i i ü l n e u B i özg n a i t i v re es tte m ttiğ bir üz yet e ) e m i e y a s r rini tır. ş K t e e a d i e m ü i ey ril 0’l sp siy lar nin ört 7 e o i m t hak 9 e m r t a mış ü t l 1 e e u n l aç ışıy c ndi ın’ı ak ( ri dış llikl ayb şı topl o y ş e e d k y a k u z l y ö dün dı le ve ,A an ına ci k dör atı- asına set yen riyle lgıs kin lece e s a i B a i y d y ’ i e i ö m s ler iye .B r) v lam ilile ade dır. ekir 960’la pat bilecek a, Türk iler r ak let yetk şlar e ger l u 1 i e d ( t k r u ilişk iş ev olm sı nci üre li yılla duğ sı il rası ara ve d sinde a a biri ’ r , ı r r sor i r a 0 l a a l i a l 0 r n s l r s i 0 m ı a u l i e u c 2 l n l s l i u ri pı i iç ulu ak u yenle k eğ iye yan a ya ir ilişk ürk a prati kuş is ma itik T l b a m , l o k e e i p h d gu el aba iyot icesind aka a da iği sor Küres lar hes l imb ınd a et r s k a a d n e m l ır ı t ç a r n un Araş erkezi ı ge ları lışm taya M Bun r ça lararas rtışma sfer or e l i ta us KAM ilişk tmo ori t ul ik a vcu sıyla te m e d me ı ka olay ir a 12 ve d yan b a katm ştır. ı m çık rı mala onuş uK adoğ arı” h a ap B ran’ın r A “ de İ tikası n i c i e Sür lge Pol a kay Bö n i S ram y a B KAM Ort ibi, ği g i t t ur. r eli sud b u r a d so r n’ın r mı?” e bi ydı a A k lerl unun ı , n ç u e i r r d b o e ıs ne nce teo gör ım teri rpıc en bir k a e ’ a a y ç t n bir en ydı cak layı e’d rkiy girişim ıştır. A tartışa o nd i “Tü ) inin m r u eo oğa nda ası, (ii tb izis ma t ı b a a r d s 2 ) E ş k 1 i ı a 0 ( t 2 la n m Fa m sını i, lah Mayıs pla ma usu ol ca u enler den tika bdul 6 o i n u z A 2 t l i u : l n o l ” e d r a ı p m u so n on ğı ne alar lendir in b oğu ak özk lerde a min a n lıca Değer i yen uşm Ortad artışm retim in s l s a i baş n n i n i ğ d e o e ğ y m n t i K n ı s e l ı ı i k s öğ ’ i k u d n l ı an oğ ma esi aka ol eksi kadem yöne akış tad nde, İr lan rsit b n r ş e e a k ’yı a a a y l v O i e i b “ isi aya li o me rı”n zıt Ün bir eç dek c k k . e ’ a l g r p n n e e i i i r h e y S a a tim ki ge Ara m ğid yed ram ında “ ap B ım Bey Tür çok be i) eğiti çin eksikli r i y ’ın a A k “ n B s ır a . a a (ii ra me m ve Yıld oç. Dr dah ası ve anı ağın uşm sında İ adoğu şün e ş n n ü r u o o e d k k d m a rt .D üz eO bas ı teorik demik onr zün ir Yrd inkaya md ı mü esi b ve s a e S y ü ay k e e . l n ü n a d d k o ö u ı n d n gü ey ve lad esin ni d nırları ’de düz olduğu iler apı ağır ı” önc ı ve ye sı k kiye üresel l alty ş r k i r e l e e n ü i a ı T lan k ey sı em ilm Bah litikas ın, ara düz ki uht iri o r evin yapab b k a r o m l Ayd a ö n p n e ra sı us ac dış en g şması sını i ul ind nra rtış ha son ma i. düş tı tika çler i ve so i ’dek eori ta d r a A l ü r e a . i d o g t y r d i p li ri k i n es a, di ve nt teo ti. Tür erle nem mi önc eğişim Sinkay idir tmekte santrik rini nö değ rt i nle öneml d i e e o r n l e i l v a n e y i k n e y i b a is et şk e gen m D larınd e başla umlu dem i elbett mel te rilerin anlam Böl a İslâ n e aka k , o i ol r n i t r e n t i e u t ı r i e l r e ol m bi iyle m ile r özl an’ p u m i a k ü n l l r s i t b ş İ e u b p i ç , k i yim l i g ğ a i l o i e e l s s t o r r i e e d e l r a e d l a d n bi ih eb ml atı i ını nem Ort rini se e elli adı ni v ettiğin na alığ en de B kimile aye da ö yani b tiği u m n k t t a i r s e u e a h u m t r ın d m ta da iz nu, eşe hizm ğın so öne tı’n hat nın jan rim u uğu dan n arına ah d rken, e Ba line ’ şa teo ı t Ş t B u old k l r n i a . i k r ı e a b B a irl dir yas red çıka düncü ’da asıl le b n biri h litikad tiği sey dün luğun n, oğu evrim m n gerek ör o a i a d l d p z d ı a i , u t n k l ış “Or ken”, d anları mız top ımızda z ve “B em in d iğin rma de elz ruluş Şiil m rim ığ ar mi t o ş , v t t p s e a ü e a e a d y k u D vl nd nu nm hem tiin k -de ası nsız elirtti. r arası i dö sorusu , an kün vletin n ulus ma b n e ger a l m i m e an ” l k ? ı n ü e n i ı ği le kl m al id ola n sars erik ka ğişi destek eldi im Am olm u hem iyet . e g e k r r aş a d ı d â u b ı d h h ir ın uy de tığ erin lmasıd e’de B p e um nyaya m . d l i a a sor l C y l y o ğ ri m iy rda ğin dü kiye kta elle izm ba ürk öne lk yılla ekli a T ç m e î , r Tür asında m e z c l t i e n e e ı. ya doğ me el g erk der m ikle ikas per aşa ı küres nyanın ere rağ zell son lâ m arşı, em olit ö ı â p ğ a h l l ı ı k l e k c dü ad ler şıt ime iği oda lişm ihra İran’ın bir okt kar aliz eğil l li n eni rim u ge zli an k u y ki v e b m B e e ç e e v ön ger nd ind tüm merke ktadır. a k ğ e l t i i j l v a o r a t lo e a rı li Fak um yapıla n onto aftan d i lid evle etki s-d nu kor r l eyn a f a i e n t t m s a ulu r a l u re e n Hu el dak diğ um eti, kü lter Küres lar ya o şmek, kon ak a vl a a r e m a ır i m l d t ir stır Araş erkezi ını sa ş re g ulu llaş M esa kânlar çıkı nsa nalizle amızı r i u m r b i a y e n so ı z KAM 13 n e i eyd am dü nşasın mek b i l düz ş n k ü i d ekl di a ine ken el gerç peş e s v e kür lamak . lir gu abi sor sun u l yo f a sa ınd n a ın y u.” an’ sıl d k İr a doğ k na r i a a t l r n la lo le oğa tik o ledi? bek ma ip d air bir o iz d l e a p e di itik ad erd ın terk ğın eçte bir pol lkel a r c ü ü a s ı an’ t r l ğ ı İ n ı u tu b as tü nd de n n ü a n a b ş i e r s ya iv i, İ kti. ve ıyla rçe Pek er verd mlerin t çe e a ayış rin l ç k ı n k ri a ış kil e eki e di dev a, bak tep iml lâm iğin örfez’d yol ya, kay asi d ir İs er devr a y n e i i k i b l l s i S e K tü n Sin eksel ilim serg ika ve lmesin n ve enz r üs irte î eğ lar fr len ple ri el da b ini bel m m e r A e v rke n â u g ı l ü e h a y t t l s s z e’de ze ül ya nd rşı ı tu i k u diğ ut İ l me a n r e K c k e k l ü e r uriy hdit f , l v d ı a a D e S e e r l f n r m e d y ı i n m y e m ğ te rej şku ola a gö rde İslâ asını h lıştı imi bir Bun a yakın eleri co ttefiki i ye e, k a ça te ddi y m i y m l tik e i c ı a ü y a k ı ’ lem ili olm yap atı okr lişm rlik n m masın k a i ı için e B e y k m b g t a n e a k y u la d es n m cak n a et en, aşa eki ıllar uşa bun etleri d aça lışa ed luyl ind lerk cinin y um ’lı y o s m k k i y 0 y r e a ça antie 9 r m t n e a y 9 s e a a ç a d 1 i r e ha h n n d m a n u a sü ak a dan yaş im i yık . İra pag sed nar nı M şularl rdın sında evr rdü î rejim ı kulla pro ki E şka A d ö e m . a i g d o a b i k g ear ur led ek itik un lara la İslâm r araçl ı çiz uriy mh söy la v t n o pol S ı u y u ş ’ ş C ı s ı r r n e a d e z at ra çla arzu k 11 ben İsrail k lece İ aya kti v inde B İran ara ın, y rma ı. Anca ıtm ldu. t çe e n ö ğ u m a ’ v k ı a b k e i k t t l , d n s o e er ad Ba dik nu im yali irmeye i dö im yön şkil gul em per evr ki loğu da hâk v n’a lı ili ını vur e b e a m t k r ’ ı d e s nd l Hat İ ’ 3 i a a ğ n 0 ğ n n n a ı i a i m 0 s a 2 şa ’n fiki m hr a k nd BD k h-H ncı Ta reji a ya mütte e aza n ve opoliti dah A a i y d k l i l n a n i g k bile ı u i el çiz ina nın izb bir yas sınd tirmes ’ ı n je r f i i a a ğ a H l a r ı b önc n k r n n ş ğ ri ni al lim şa alad l so rtle yn, issi p co le Ame a geri e ya n radik çab hre uh Eylü unu se Ara i d a ğ ged , e l B a u n a d ö d e i b m İra ni old kay llikl asın ğin n tutu galiyle an’ı ye ltında Sin lerinin k ledi n ar nü, öze deleni ş r k a a i i İ ç t hal t t s e n k i i e n i a r i t ü t d c b r ü s ı ğ eki a i Ira h s ü e r l r ü l d e i a t ’ t l m A l F ş m n i u e y in di an ika ra işi nü a is jim de b . Bahre rafınd olit Suu ine dö i, İs değ en’ li p i, re ikad ilmes ı a t ş t t n n i l t m i n e l e e r a e n ğ Y er ks nu po nl es ta gü itti i ğu’ lik v lik e lgı dış ına e ve ığını a Arabis dı, kür o s e idd y n d i a c e r a t ön ok c di Su ua sah say güv çık ç Ort u n B a e e e l u e . D n i y , e v d ı S B e s ı a ılm rtt ni sı sı ad kay zirv stır de A vunma diği ma beli una ye a n tma ir müc i n n r b i S a t a l e la i. le k sa un ının kab aya t yoluy bek riye da b hür ett nasıl ran sor nlığ arasın dir n re a e di. ir, İ a e a a l r z r r Su d i i d İ e m ’ ü d b d e t şi de ns an BD ran ed düş de len e k l İ u A i n n b z e i i r n l e y u e il nin ek i. Y em ini Am min ka lgede an leri lird İran mesi ş adeles da t ç i n e a ö b k e r ş a a b z a r c n sü p üş bir mü de y i ola diri nı kaza evrim dön e cin BD len lsef ı e d A ç e f r : f s ü i a ığı v unu i ü ı g led diğ ı” s İran rad ğın k va dışınd y ı r i r m a l i ö a d r y u d s e ah n rı on lan en lide rey lçüd litik k algı ap B değerl e şunla ran’ın h ö r a Öte in, A k . po yü ilir sıl ah a ve B etl o ın “ ü in ’ a b z T d e j b e n n ö n l tim ki ’a di İra ren ya ir a leri öne İran oğu’da ddia e nka tiba ığını b y me i i ş S i n l i n e i ra d ad ge yle nda ma i’nd rdiğ a, Tah isadi dı. Ort leri usu ndi rim şıla y apa siyatif r e v y a kt l a e kon k ç e D eki in ve i gü le k ini pd âm lged an S siyasi en iyet ndi teyi ö d d n e s “İsl b i n n k u i i’ a ’a k ya ın mn dek ma ran rim ı sır e arın ni me in İ erin ın yan nış’ yap Dev r z a siyl i e alkl y ü l e s m l t h k îU p et i si i ılar eke rme 79 İslâ e a m k i r t s r â b d a Ara l ş e a ü t İs b le ın ih 19 tecr tori çek an ‘ imc lmasın ını el ndi ger lan an o evr Küres lar har e l u o d a k o g i ; l r B i ma p safe udu lişkiler a vu da Araştır erkezi Ara me sıkç den ok asın e M ii r a y a i r r t le yla son ektifin lik atı’ KAM vrim rle bir ı sp e da B an de l ’ arın per u rim oğ vırl an v d ş a e t a a t ı y D Or nlıs rde du. 14 kur n ya mle r a e k l i reji r e lik Am alel rin par e l e ülk bu arı şmal onu pa K upa Avr ya Rus e i ğ i d Birl ilerin u İlişk rtadoğ O oğlu p i t Ha Esra KAM Avru da– ışın d e bir iy sel Sur – m e e l y cin k sö ladı. üre nca ı” s a r gu a r e ah yad i de vu ap B ten zi r n disi i A “ tek ken ldiğ i s i e b c ya, d üre nka ğu una s i l fiilî S u u b b o de ıda rtad rse İran katk dar k gö ın O ra da ’ aya el a a r n k em lı anlık İra la ola ne 2 k r ı m 1 r t ı r 0 u s a a 2 e n en t sıcak D a f ı s n r r s a H e n m ı r n i i l f e z o e ed in n elt bir 27 Ha rın ülk rı” s uhtem em e: M ana cıla elik için her aha ndirm ünd da yaş m e m l B g n r â i i e ı l yön ğ a p r k s s ’ e e y İ a e a a D l u r y n ç d e ğ r ü o “A ge asın Devrim rünü v r pa eki tad böl de d upa itik iz bire lkelerd i Or çlerin em Avr ti. rü r “ n i e k e pol rim ö c r b e e i b de gü tç ed an safi nd uü a a i v n k d o ı s b k e r ü S , m n ç k n ı a y u r a r e rı di ın onl am kay ula e bü . Bu çe üsünd nla an’ a lisy Sin ca K kon r syo er v n İr c z i l ı n a l ı Esr l n e a s koa n a u . a t ı ü i r n ko rd fel ra yış itik lişm ırla yon .D ö l u a a F t e s l ç s d o i b i a g l o n e s p h n a e i da lan ma si D nu ı”nı iversit diğ e ko ran’a m aki üye k güç o uğu rın İslâ izle alar İ n d na v ’ ı m a m i Ü 6 ğ old t ş d ü ı a 0 l u ıl ra re dan lı ın üy 20 mc Kon ’ın ısın rma mü öğ u iki b fark ruplar kle ç i n a l e el a a a l l İslâ s i r i M e t ü gen öl ar u’y Öz te İ an iler er g l yışı B e ğ . e k k ğ ı i a o i i d o ş t l l d i r l in çü an rtad an d gu yap ı ile bi etim ya i an iler k öl da ştur Yön oğlu, O ve Rus şlay ur aş ilişk an’ a üyü v v r a İ b b olu a a y i ı p S s n i ve sı ar ail sına e irliğ ’ya -Ru Hat uğu ma ları itib -İsr şma adoğu old en v pa B rdi. AB ma tırıl aki u ş s u lah ı d l n r a t zeş t i n o v u a b r ı n k d b ç A s e a O z n l a k i b y e n ep H erle üny olu ş ü. izer i tarafı larının ezh değ pD et y yi ç im önd ir duru k a d e i k d k d v a i r Ara i t t e e e ’ li ç inin in ib ,h in ş çer Irak e po ndi. ilişk ters ğlu imc elerde g ket’ r r l o ç i e da, v ö p e r i b i e r a k k ir Hat na ve b ine değ il H u sü rşı d iğer ül üb etri u. Yeş r te b ğı okt e ka sim lus-üst ışı e ı d s k l a d k i d ’ l n n a a a r e n i b d y a u ya) or yö ola yaş nu ile b et Suri Rus asın ce z şan u ( e r ı n rim y l i r b a v y e n i y e y a a a d ve e ep es nu rim usy Nih ten esi, syo esin unu ya, dev geçilm ile R elir era em ilem zisyon b d B a e g m e r k A u f r i ş a r r le n n ir se o Sin örtü fın ka uğu le b ejim ağı, ye e en ın p irlikte i n r d ’ nin ı l ) a n k n o r i c B ı leri İra bil (A ya rat lar i ta i ab m a t a k l n i k l p s i ı i s t ü ş o n l i , u sk m ha el rını ka lu ma örg ın e Bun rde de e ra nış t ol . poğ tarihî g numla le n i s a d ı e t r o e r d a v g d , ele ala ko öl da Bi rin tisin an H ülk ının itik eki ı. A ın b etle klen pol ğlay malar latt e, md an’ e m a r r e k ı b t i ü b t h l e s i a i iz n rd Ta ne eğ hük kan rarası s ğunu h n aksi a yö meyec ı ülkele , ancak cek me i r a u an’ l t e i r z d s l e gele l İ n a e r o lu b k y ği an dan ve u yapıda iğer ül a başt z se ecinin lece savaş azın umsu abi r d d ı rulu l ç ç ü n n i k ı a s l r fa io de e ku nu ras rı” yol gire n a u a e i l a e ğ r h a gib k y ğ u e a i lı sy lli ” üz ilişk ile Ru i old tinin ap B krarsız öze klık iml “Ar i lık, e k a y t i z t l b e s ı r ı i r e s i n v e B si ak it o rar dan ça d ye’nin siya “eş stik n ğru eri i duk e ın i o l r b ’ d d o u i n el en da İra nu a, S Küres lar mu sun an y şlar kay a u u d m n ır i n t n n S ı Araş erkezi ko ko ya ’ı dı arıl tan M eki öte baş ırla İran ged eceği, n l e i t hat ö n ç i b e y r KAM 15 m n e ’ı kil r sü e siste İran n et dığı bi g e l d ö ıl in ir b kar der ak b rın c e. a a l l d t kar uru atin k a e n ild ka şek ağı yac a olm an nist eçe Ç a e onr ek v ek en s d ’ ilm l b lm ü i a l r ab Ey ştı i kır . 11 sıla r ğ a u.” e a r t d ol kad uslara re des u e ’ s l l e nu Eylü esini u eçenl oğu zko lı Ç ş sö rtad sel a i ark l e O d e ’ m ha f lere ğu ön nın e a y ’ o l i d a d e l y a y s ro en AB el Ort ölge pet e Ru Çin’d rtti. tem re b eki gör e e beli şimin d v , a z or. e a u n ü BD ölg nıy aşt lu’ un le A i a b ğ b ğ l , k o u k t u n ip AB na rını lı e old ae i, b Hat kay fiyatla mi tad nda lemes fark i n k u n ç ı i s u o f a u u z d ib ib u n ki tara erji k ve r; b kon litika i masın ilişk sındak ndi. B liyo ı, en tutma a ei o a e c bir i d p a g a a ğ m r n ı r d i e y m n ek bi et rın lığ ya a e de d ç du emel a i üks aza icar ağımlı olduğu i Rus t tiya ca y nerji p rmesin r ol t rin h b r n e e i n n t ı l ı g l u u e n p i r ’ k ğ a e p e ı g a o l u d ı b e a s y e d n a p se zv arş bir Rus kün ol kild a bu cak vru onu oyut d alga da k siyasi nA k şe arını d ip s b m a u d r i c ü doğ k oran i n a n . An ’ g l a i m ol li b ğu ar en ınd ika e yor o i t p d r k s m i i r l d a a l k i e l k ü a k d a n ın yü po ara Ort ere ne r er ö tığı tek iddi illen ama’n a lge ede kleri y şek Diğ disi ek. Bö p c b . n . a e nr say r e i r O e y d o a k l ld ns sin em lerd steriyo rve ack l i i yor e e r ebi l i z k i”; v l d a e d i ş i e g ili gö kez tled ti klı e, B lmesin tab eng e çerç e ı r i e a l u z s k ö i a i n b t i m ıc a iş ag “re ğu seç adı e gi ayr yıld ; bu da ını ldu end oğlu’n anı işim r kayış rini kas no k nin i i ı sı ğ ’ p ş t b i a i e n e a B t l r i A bi lm rd rin po ma Ha nb ti. ru b e bi sya irle ya o llaş are rika adoğu doğ ind e Rus rumsa me e Ru ce birb soru iş karşı t n l r n A i e i O B eks ku rin ya, bir ejim nA a’ya ye bir ğu İran Esed r yete nemli Rus nda e usy e a l ü R d y k ado r i , ö . ell he rse nra Ort AB Öte . bu z ldu ö o r ü , ö n n s g ı a ı k a ak ha ya o ibya ün a’n rm sı v luş a ç b y a i o ; d s k r L i olar iyorla u ı ve en rL a, lit yo di. re R i bi ktas en yed ınd lmi sya po zlen a gö üm no de yen dığ i güv ö k bi l di ü ğ ı u n g e e i ’ or. k t R y p u y i r nı ön oğl iye’ istemi e ba ötüleş a d t bi r r p i in i e a u Yirm acağı a t l e iS kç yi’n erek ınd nı Ha in k stik ap din ldu kas önetim nması nse r i tati lişkiler o o t s i ne y in ken i l n K y ve a y ri i te ik po yaş en asi kile er o rî rlik ci. enl ova i i ş y s n v k i i k b l s s u ülk ü i m e i a i e a ç G Mo yosun çek unl ask ınd isad dikkat BM Bun af aras ahi ikt rına indeki ya, i nar ına a s s e lke ş r ı u e s ü a r k a an tm ed üR rliğ ba nk bu di e i k d e r n a r e k iki t n d y y e e ş und i v ili Çü ış ml ek ğu’ i. B sa l e se a e t d m o d n y ş n ’ ç r i d a n a i ya m dö ele rta a Fr af iç va’nın e elen Lib bet ünü eviy ın O o i tar akım nin ön ını kay mine g Bugün s k a’n b iyi s i o y a r s i K u r . k e e l ( m u b r i l a ğ d l r n a o R r o y et rin vu ve gün dah ki çıka edi atip om lele ak e sa AB mü e biy , BM rı veto e, H i mese füz d atm a c n ı n y n n i r s i m r a u a ı l k u l e r n d a s z ’ R e gel n a u ü ra çl nd e so ATO alan lgili ka da geri ti, R ı gö .) ları uriy adım ers i ara sı, N uafiye asadış n s S d a e a v l l n i i i a s ri ç ,y ınm ize m iye li çok sele ya i nda ge a hem leri tan Sur i, v me nem e me pek an Rus a l m ö d ç r nd a e a e a a t u r ah oy Bu sis kal ta g lining par kad üç . d u r k a e o i n e m d d e a ap de g ty ka tin n i run r i ı gib e s d o ğ y pas dele, K elesind ine ai i ı i z h en aktö ad çer es ca ma hem k a ve bir end nm mi z m k k e u a i o l t l mü r u k k n s a e ğ i ıy e bu ni ado ya’y arası s ayıs rebilm ası AB’ e Am rtti ve Ort r i Rus le Dol litik i a t nu, yad l y . l t i o r s u e ö e z i p ğ ş t lu k u m ha ğu nı b ca old de u ttirece ı deva ado nun da andığı nı kısa n’e e n ı Ort i ı b n t u ş ğ r y ı ı y i u rl b ka no e oy bak ra P in k va ged erinde ğu’ya son ara iç l n böl o a , z o a y t a k ad el ya ü usy Rus ıldı Ort Küres lar Rus oğu emde R lıkdağ nın d ’ a B m a a ır t C t y ıcı ön Or SS Araş erkezi Rus Bat ud M di: “ emde, e B e v . l ı t d e ek öze ki dön ind i 11 alan liştirm KAM ves ta k ar bir e , e d ı ç p g r a ı d l k a çe ay ini ları ta k da k iler âde la ilişk run şma ı 16 o t z r k ta ı’y ma Bat yacılık ırak b s a u y Avr ğu’ ado Ort rı mala onuş aK vrasy Rus e v anlı şmesi: m s O rnle rihten e d Ta Mo üze m ü Gün ımalar s r Yan rke ü T nsu a ş Ta KAM A r l boi n eesleDill ı var. r ü a k ch ac e deMi k ihtiy llikl o e ç ri z e ,ö ’y tile len u’ya Suriye k ğ e o b ad ığı ’nın çlar Ort and sya a u için n oyn R rtak ı ar ile nu klar llikle o B ı u A y d o e da in lan , öz ğu’ B’n kul a ile öre nA ado lsa da g t a usy ik r a y R n O a ; ’ o ı l u m m l ğl sıt zer ono ipo cü o r kı ben e ek Hat ı ve gü i şeyle . d ı l e eğ u inin ölg fark litikas ma ilec lusl izis rt 012 k, b u u 2 b u d o a r K n a ı p o k a t p el zir n şm ik r ço bir e ya pla Veys 23 Ha a onu gile r’di. ğer iller ged irme: fazl ı” to sal Bil d e di e yu k ak, siv r i n a ’ e v a l k böl r l d u a ğ a n ürk M da Değe ado ullanm dışı k, B uşm ara Siy ansu T us sun a k n u a o Ort n m k k ş l R o m aK . Ta nlı ve er a , An sini alış ye k Esed asy ve . Dr a etki rinde y rada ç n Suri uğu a ç Avr l n m o “ ; y kler o s i i k l a D u k e l l O r e n l ı i ’ e n o ç c l a b m e a n d gü . AB kere y rle a et par seli bir altı i'nd masın a yok ikn ütle nel ltes alar BM rini ş ü k e ye u l i k örg çeneği sı, müz maya a t n ç i n ge yıl a k l . e o e F l r u o i k l ı a ü , ğ e p a r s ı ik de es ker da m ğlamd şık 300 er bir n ay alıc olit ’nın ün Tür rnleşm lamın a sya el p örevde sonuç mk kla zaff u ü ub ğ e m R a te od n ya en mu ı. B ig k m olan da ci rb u d e n m l a e a i ğ t l r p a u k k i m k s o sü rl lılı ele hem reji me un ato üye yor ve fark ektifle ı ekle par ecinde ı ak b imi a. b k l c a m ı i p i z Bat n d ç s n i r a a er ik sü un af ur. eyi esi esi p r ğ s s d h a e m u a n u a l t h l d r o şm ’e uş gı, i. üre ato ik K aha faz si çok ılıla dur ol stin az yar par lendird enl e Bat Fili ğ m i a n n e i r e e d Güv nuda d apasit e ik e e nm sür değ (i) her ek llikl bölged kü ko de e bu kle irm öze unu luk da m i n l , a d e n ) ü e a n h o m c y r Ç e y ’ a l . n o n s . (ii u i t a n a ö oz oğ yö er ara rlar lar. pan mund tut d p ı k a l p i a e r y t a k d ü a ır T i im e yer lin nu ir , Or rım sınd dad r ik “AB la yatı ncu ko gücü e angi b arşı öre he rind diasın rpıcı k e ı h z u l r b a h oy id ag em en f e he iyen sila n ça ayzer” k len tiği Bun ın ilk ç r ki lged nsız” d yöneli in e eni s et o ç ö v i “K ı ü y b r n i ı ü r ’ l l g atı an d’in malılık eva kala s bi dan sı imkâ oğu’ya t B e i e a m t ı i s k y m l o h a’ aO her ika olm nma e Ro Me rtad Dp Rom ğlamd çok k O ya-AB er aşa tan . Yin n l a y r i r ı u de a r a n d Am S e b i ol us yin nl ih ası Bu on işim ı, R üze Fat nm n yö d a k e l değ oğlu, s tikalar ş e l v i e ze ku lem ti. i örn ip kuk lar ını ben at çek söy u pol n a e h a Hat B c d k A nın er. Rus unv ı sade ığın dik yanlı’ s r a a Rus asland uğuna i e gi sm van idd ıy ld V. İ rlar; z, O erine d I a ı ile k fazla o n m l a sı kal a etin a at dia dah ri m lılık id z ortay ida n a u ke luğ Rom de ilk oks ise d in o t m r e dön lerini O i d n ke sel Küre lar ma Araştır erkezi M KAM 17 aki ınd m a l bağ Din siyasal k II. ) v i ( a n anc an nir. m’ı mse ile İslâ . İslâm i m n ü k be lir arg kslu lenebi bir nda ı o l 17. r d a a e s l o son ık, Ort gözlem e siya se 16. v i kılar d i lıl tab nda nemin ya’da va fark lete s ları ö v sko u de d m e o R a id M id em n, anl isey r ve nır. ham nılırke dön der. l l i e a r l l ü i k r ş b e a la ar Abd sis e ken kul ye b n ed rml i er k te hem efo rak ğ a k ila edilme r i a r lirli n l l a i a r e k o k ol i be uk tri da ola dan ikr e l a kök n ı i s z n P u i ı y k c l s i k a n ki re va ım cu torl yüz bir e et sko olar a sü bak ara i v uyu o l ” r r p l m k a n i a e o i M ş l k şm loj i im , nede ıla im m om ve ilik r ik atıl ılıla i reti isin ni R ntropo sürekl e t B k ü d e a h , e n e Y B i P n “ v a ke öre si iyet üte fferdi. (iv) ilgi er. ’e g siya Hem yür dur ler. a ğ ker de b düşerl a z l r a r u (iii) kuki ve sterir ü m m la n T m e ın ıf u gö nım lamda ker, bu erinde yüzyıl ar h zay de h rlikler aza z . r luk ktid sında ğ k i r 9 ü ü a 1 o i T b e t r z a em u le r? ’da arşı bir par rker ben nde h da b urdula k süreç manlı atı k ağlı ık, geç i im ü ci B b k s i d e i l T a n r ğ a O r a r. cıl e im ce u de sü ıld ma ınd gire lam rn k na gör al uns ecin ra gelin . yüzy s m e e ı r İ l d k ü ü n y u s 8 r a a ba av mo rito ınd (i) 1 reci dı. B şma rklılıkl ted rnatif rdı: ıkla ında te iği, ard akımı ü ılıla a t ç a s f a lte a k i a ı u a B e ğ ıs k ak nş şı ml eç yar ek v orlu tı uk i çülü ya kar sınd arı ön k ki k t l ı l k r l a i ı r r ın t l o ’ l ara ü t a a u ı n n a ’ a t T p B b t ı a r a u t e se ok İm pa rB slar . Ba nuc ır v Osm nlı de i şu n ’da im likle şımaz ırak . (ii) Ru rasiyi sı so rçası ma em m b s a a i n e y k a O ö m r k t s a d la n, rid to Ru ılan ir p ilir. iası k bu rke baş i ge aris nca lik idd rak alg yetin b anı A min amaya ksine, ver e a a ) i yaş e n l rt en kim siz o ild (iii ıfl yıld dö na k d . r y z ı i e r e e i a i ü n f n se ş v b z ’ r i at zir şti u m n bir 8. y nlı ları sonrak da in n e 1 a b l ç r n i m . ı e e a r r m s e t s ı k ı l s d o g n e l ş e f d a ı ı s r n O e , e l i y m es ka acı de, yüz arı çek Batılı r u yüzd fark ğişme mü az. em 19. a am r e şım rıp a ı n m d a t l k a “ dön ve b yaşanm u ş k , r a a i z n a eci l r u i s e y a m u d n e l l e sür r o şr ya irm malar şm bu rm m a t m ş e o k k l me r elle f m e e l a l n o e ş da ırı ktü nc ger ref n ern k ik r e A ılıla moder ı l t a d t t n l r e n r a o k t ı ı se la B n te ı as ;m e se alar un anl us e e türe çin olm çer lerd kül ro’n ken R tartışm a is ek i t m Osm m”i se d e e e ’ m v a r e li y n eP al lik dön işi pla ilm din a is osy ur. Rus mame y değ yen ki to da kim e çok a’d den sa s a p t a y z t t vsk k e k s ş t ü n e v o o n u ı l a R at ili ni uy da ını r, y ti y k a ı n b sav p e t i t m ; l i D a y k e r u i a l ec n eli al y ma rın olay top vlet ric ir. Çok sür üm yön yas yap Nik e Rusla e id nüş şme e si mlara n d c i y ö e v i l ç e a l v k d i a v n d r ya ek bir t çe der ünyay der efo ya a ı sos mo ikka yönetm asnif e d in r ro, lma arak r d Ayn ç t i p i o . e b r r i t u ı i ı P ı r s e i ğ k r l l y r i e u a ı o k t n e i k s n d a o ge e nı çil işm et yap niyetl ve k zen atı’ niy güç dile değ iyet alede ede iasını skin rşı bir r “B r dü , “mill s a i e a m l m u b k l a d ir ınd ik rm ro de de u r. Rus traf rni b lma id efo ır. K yerarş Pet e r m e n i e i y e a a r r k n i e o i u h n n ön fik yaş im r. Y izde eri nd ız” uk k lişkide siyo ” hâk iml ağla der de b malıy torl eak eniyet e b o r a ç m r i e kes l m e a u k n o n i a n d p b ı s ö e e i d s d il te d k im a’ m ça e iş ken da den da bir usy el kslu ler ce “ par cü d rtodo k n, R düşün bölges bir n ” i ü ı e l u g ğ k r m m O i i n r r e ça ş k e u i â o k nd Rus ve gel let f rluğun usluk v faza çevesi ndaki ürk pla a i T u dev h o k l . R r t ı s a r mu mı çe ara ir ü ılık, şatı usya’d ayış İmp Romal dern b rak ya a ar R vra a m n l k a a o . o r r zam anlı’da ur. güç geli arını m arşi ku bir çbir kt el al m er i i s o y h i d y O Küres lar id şi r ah i ise lmaz. ma lle i benze sınd eşmes Araştır erkezi e di lı o a ara v l n n M e n a it ğu ek der tnis ılın ulu mo eskin v usç KAM üzy in e y R n i k . n i m u 19 gib iste o’n cak let s la Petr lük an l i m ıy ü 18 rkç ayıs Dol a Tü d z tar bir aları nuşm t Ko ktisa sat: i t k ve İ e Faiz n a ’ Kur Kredi v esine el Mes stemik i ro-S klaşım k a M Ya Bir man r O bri a S ı r KAM İ ını nlığ ırga ya’da d l a s m s ik” Ru k l n tü i ç u lara t n o e lik ğu' niy u ki e m l a i r d e to rk ızd ara . “M azakâ am r p r ı ur. r a ı d m f İ bu ha öre laşt u e g u d r e m ş ına r’ ir isi me alar cı b i Türke an bir k a i t i m k ş ol rd vlet çatı ıkar klılıkla alı p bir de ç i d a e y r e id acı ind orta emli fa rec sif v vunm mla ü e r s n g n ada t en ö ’nın a lı’da sa ılaşma e sini l ev kkuş ıl dizi eclis 012 n d ya t A 2 ı a s a e t n e a u e v B k r i y R li r an k Osm ttur. 9 Haz sı M ” di ere opl : Me elle Bu u şın nka afir ed 012, ktü tarırız? eller “ dirme rı” t n a e kar evc e a l l l r B e e a m z ü is r ,2 Değ ent sıl kur ısı ım uşm Merke lekt ları kkü yap nlı’da an’ nte . yın na Kon tefe e a m i C t . t a r a Y u a ünü o e T s d a, ri O (Küre üm sun r. İşte kti ar. ya’ l Osm u devl İ d b u s ç “ ö z a r n a u ı b S i so ü m Fai ,R r. rle cıs zb plu zinc edi ve nün f. D ltın ken karız?” ahipti “Bi i o ö r o a k T r ü e n s ve iP yı ım” Kr ün es yıl lığı yes rih ının tisat: asıl nin düş klaş yüz i tıcı a b Ü e a n . a T a v i r Y 0 t k , t i İ 2 s k ir gü ya k. le sat ı da, dlı siya ü n ve mik B eştirdi dev lme öz ektüel İkti alar nun k çok e l kı) a “Kur’a ğ l i t o s k e s ü b s i ışm t a e l e d e S ç n b n a r n p ı . e n ed e Ç o ü 3 n e z n ı sı kr ıg üş nce e il ed üve ma Ma ant ığım ığını d rklı üşü özg teşk lesine opl nuş yaşad k D t t a i ile o t i f sind r v k a i d e ey eve atçılar ayı ün isa ese ında b ker inin 7 Bolş ç t d g r r r k n M u e ü e İ i l s l ç T e e 1 ti en oc lb lam kiye etleri ç ik i bir h âhi urk tem rnleşm sya 19 bağ ın Tür l gen liy vun u da d e nın e , a a ik ı R a d b ’ s a t “ f o i: e nı crü up klas uışm lan KAM si’nin rk m eğind pısı iz is şerek ş te top l tart ü r ı a b e o T y u , m y s d k l b e a o il ve en luk nle çık Atö lenen bir şınd Rus imlerin arator rurk e bütü te ola ı e l y u d p y i d i e l ş p in b el ta tert er önc , atı i ase ik. İ erin yön i ile im ı ayak nce el sı h ip B gird ıldığı ş yetl i. a n i al d r l l a e e i a m a en ö s t n k r b ı r a d ı d f y s u a İh n t k e a a y ı rl sa ili uş atı’ çab erinin ğu k dığ ma ahl aki bul a ile ve B atorlu ştirme in t p olma el ınd ete ınd rlak s n t y i a m i a a s r ş v i r r i l a u le z e a yu rnle 1923 a form mh anl imp mizi g aka nın ca tu ode ,m i vap u al le a p cu e yok i n e m i d b r a c m l 7 n k ı e ş r m v lı ke 91 ü zd nas am i Or ı ça ve T , yani 1 torluğu aremi çlarını nun ştı. İm tiyar abr ktisad ç S u r l a u Rus a r u o a n i l k a a o ih ş m bud z imp de y tad pay in s , ba leri İslâ yer nok nem izimle zı şey ldık önelim . Bi ö n a a r a bu ına e ı d d e t a b d n ın bir lın nb ini m fark eyi göz farklı y s geli a ğ a a , i nâs s l r t in i mâ siş ma m bağ rke k n e i r i ç a ü i e k e t n r u , T ’ g e n iş B n şm m zâlî nm ned n.” nda ini irke ratikle , ancak an bili Gaz zan belirle vramı zate lendir l es i k e k o y n o d i o i â a l er nç rk ttiğ er bile hik dem gerisin gerek a a e ş y i d n i değ r ı ın ın gi iht ihl ya’n çok ası için açıs usya’n ti iye terc cebr-i i Rus ye’nin lar em e d k R d y . i a d n a l i i a yn ki kt uk gele etle ak l ka t çe n bir m Tür torl ek kka oğa ı i ara a d n d ı p d e har s a n . im tı. oji v duğun n alma oktası p l attı a o o n anl uy el y g r s r tekn nde ol e i l u Küres lar av ğer poz si a i e ı n m r ı ş d ır t r e ğ ı il Araş erkezi ka tik kald M kra ı’ya mo ride Bat e e d g l k ı KAM 19 a y üz olar ık y ş a l yak a m’d İslâ ız , e ör m ne g rtıştığı şey, lesi a a t n k i a ma imd klan itesine n’ın izim ş ü yasa a eal m n ın r rah lında b ; çünk rde n r a u l nle r s i z m ı a g a a d ı ı z F n “ al u ağ ze etim yas ılmam duğ anma tük ş l li ol r faiz ı r ç e t r l r e r i iş eç i bi bo i ta an, in g aman ve k ak bell ı. Bu gib m u m r i d z O rd hr ar or rof. o ta iktir. O u oluy hibi ol e orla tü. l nıy de P ndisin r ş a e a s ğ n l i n ç o r u d önü yö ab ke yaç e bo cine d lere a, ihti dı. B de n ak eketle d r r ı i a ı n h k i a d l fa ıy üs ar bil üre an zgâ i l d s a i h ç m r a p k ş i a s n a i e u g aiz h k e v e Bu ma ranı m uraba etsizliğ ısıyla f sind ları ce etlerd lirken e ın l ı l y o a i u y m n a k alar bile ola ra ad aiz sor is ve a mı l ed ı f m d ma n ı r u u n ; n r o ı y b e b a l a la as in etse rçl azd elti Had iyeti ka atron şun dah dinler am rtık bo evam n l yön vede “ e p o d b i u d n a ii ıyla a çe evc zde işç cev sad r ya Tab i uygu . Ama disi sı k e m e a çer a r n i n i s k ı m inle k l ı n m t l n e ı g ç a ş e n e ı ı a l p n u m f m m y s ı a m et aka kse e ze sını ihti atır z?” lan de y ere rağ de sak eğişti; yade y geneld rece yü l en m rsunu istem n a e d ü y s e i m o s r ü n e i de uy az ısı d nla stat arın enl sad ının on iz gul yap lar dah r ki bu l düz alışan İkti vur eti s z yasağ iken b “ n n y : a i i n a ü l s l ç t i a d r i n ı k s e ü b i l a o l e f n e a ı b y i ı i k d m de söy emel baz ağım saa lığa Yan e et çlan lma ekil . ht ni b ır. Zira ya mü k bor ngin o bisler. iği izal aynı ş a a ruz r t mu şçi, ya o r t a a izl ze eb ye çıy ml ao i cak ü olm s ş e a a d t u a e s â l r l i l ı e t d l o s a ı ir du hâ mü rk ürl had ada ğe y cak b yap ao nla ka t olan adı bir nlarda letsizli ıla işin ayısıyl emin zin p r insa rı baş i , a e a s a a ak i, h rak am bir ad re y inde f am Dol bii sist ıfla a z b m l ö . s i r g a o g n i v r e il lı ği ta ler der başka yab . Ha bağ çinin edi re, erin em mo ak krit edi işl eğildir na ak etm it olma ak üze ına da r İş r a . a l m r o ü sa bak t-zulü ede kr çerli d onucu ans olm dür a emir mü s e le m asır erform ını sür n d h a a n eğil Ada lendir tık g d mü ttaki p varlığ ı ar erest d ye y ruma r i s e nun s a ğ v ya ta lm ku sü de ya usu int i r o a ü n i , r t ” r o . fiili e b ş m a i m t k t n i e a d a ve nin ary rahma lik s la ilgil lnının ol oyn n kard har esi aize işçi usu r şme eğişm u ın uy ia rr u e r n n l l e an f n i a a l z i o m l l d t s r d a f d u i t o a e e r a F r a d r u h r u r r k a d ta üc ha si le p ıyo rab doğ ada me inin alinde n işçi i m; zira un için ı var bur retime ani mu çekleş an , ‘İşç e r u e n n a r l m B r a o d ü n .O ,y in’ r… n ge u, bun ı mıy ız o Orm imden ereste ldir ver ede eni t san u da nan it deği n t ığ i r n m e m u i d o ş e k a ğ a y e tü r; b ğim ldu u olm den rmall dev eceğin müsa ak isti e y o r d r a i e r e o il na usu krit ir n doğ sted apm iz icap eri olab eri bu ek i eş y ru b ki ayrı ağının şünürl ıca n l ğ d e m ü r o t e i a l d fl ü e as sta rı k eriştirm r. Söy m d nı etra na iz y lind nla u ı şek e fa an İslâ aizi r l ığı t a F insa tatüye akla ol l l e “ rtti. a ar s de rek nuç haram v l d ı a m o e n e beli r n s ı h n ” f n u , . u i e i a ay r k t n n r g i b u a t i a g aiz ud klık uğu rini ise ue ları kan uğu eden f rus old ma orta larak b d ş o t ı n s t u u ğı üşle ın o ?” tar bul laa etm a mevc di gör z yasa ağın ek ve liriz i tam adı i s z s i b i a n a e d t a t y t e k ra F n mü mi aştı ’ın faiz rpülem nduğu de k ları den dı: “ İslâ İslâml . nan üzerin landır zulüm o ö n t a k u a ı n d a i ıl ın tı l u rm yl ti ol nas ken O i alar amacı kon e ayrın adale i sosya ı iris esk i Bu izm nb k d k k ür n l n da e r î e i a e a a d d ü y im ek ur in şek azd rçeve rın lem h n m b a m i u a n l r i ş h ö o n u d e i ri İb ikr kre tsizliği kon nun ro ç diği iç ün k ta ile m e mak büt n ana nsanlı onu le , e k a l n u ı d e u i d n a c b an n uğu ziya lar ön ini, ışm elesini ern i old dildiğ uç tart d s r i n e o l b o e e s m l z m ndan Küres lar ize an, abu Fai ma ları m k demim n Orm lan a u o r Araştır erkezi n a rü ” rte ko M eh gün ünü alet beli lerd tışma düş adi Ad ini ğ din r i m KAM a s gird ir İslâ mt tı: İkti bizi nlarda ’da yap li b f ı m m t a â e a l zam ikle ön ’ın “İs un bir 20 z el an u c m e n ö n ah lesi lurr aka Faz m ı l lık baş tim Yöne i şiler Söyle nde i r e tl rke rumsal i Ş Ku im ve Aile et Yön laşma ka Mar Said t e ı Ahm urmac Kav KAM Etkin nde ihî r önü y ı ir ta as rli b rum; nm i l a l e k sa ın b nmıyo Faizin n ya ğın a r. de aizi z yasa a in f ildi î zlem . na d in değ ilah ir. Fai ü u d ğ ır o et du ild akr asıd rm t ol değ î bi n, m u olm redi e ai h a i l r m ı e ta k on lı k dön ur’an ğil, ir k am K anl osyal b faiz de sını ı a r n i a z z s en lığı msu nizm nan ten am har ri bulu mak is i meka rle olu izması i k le d n le 2012 irm orla klan ır. Kre eka bep etki ulu aziran asa in y lih T ı se redi m faiz H d y e n ı z 6 Kur s s ” M 1 a i e : r e e n m m l Esa nizma aşka b için k r şi ye üt afir ndi elle üçük/ ka ğı eğerle öyle up Yür ’yı mis kb g D a S a n c me e a k m ç etim cı tim Gr akla a yol a ak onu ayacak i rma sal yön ir öne ydınlı u Y ? v yas k r r b e a A m Ka am sin kin uçla aylı ol lind Kısa uru “Et z al aid nde iste usu son Fai ol en e rmek cisi et S rinde k uştuk. ı ruc . d d s n r u i , ı m e a l t r k i e i h n ş t n e ğ ı m v b ı A l e o e t en k e d nı nm irk ine bab klan faiz şirk zerine sind e şka y, ş e a r akla rruf er kardeş k yasa e e i l , y s t B i B a a n ş ü y ik ind a et ka ke mi tasa ere şma hm at h u ilçes tron ik olar masıy ten a a d y a A l s t e i a p r a a j h s r o u iz ak te ı ark son nın Karaca rruf l stra mekan varılm dolayl n ve m acı’ dan tasa ısıyla i n i nbu ı m e n n ’ a f d m r ı i ş ve t ı e e n t u s s n ı y r ı İ ı d v e a k d n , ğ e l a mu y y a m a h n K l u t s A e i ı e k Do r . a a B n n o y di a rine staf aylaştı efle aiz k ay len staf esi’nde ati üze u Mu p hed lanara yim. F değer r için M r lt ih e itle le de ak ak elen t Fakü ın nas nı ih’t kes yas esin ğı olar atisyen açtığı Fat a ya g ı n s c ’ a i e n t t n a ı y ’ ı a k s r ü yan m Hoc . 1965 dün rsite İ düş edi yas er ve p alan nizma eni aşla abiliri m y n ş i b e i o l k a a r v y e e i k n l Z k m t s c e e o n r a n e a n e i y ı r i c l e Ü l b a is al tt rı e ov im bi yön . Ay aha a tic ıl fayd erde is . dem z bir in ra kred e geçe s l Sab hayata kkand ekir S aka i i n a i a r i z d e h r n U ; m , . ye im m da ra ri dü si g nıl un rdin nla oru iş. Ş asa tica 2 lik bir me ina a n a l y i s n o m C m ü r l e t i n e e o in n ,i ün as işt ierr ket ları düş mak iç rın gel yüksek arz-ı h ” 50 m fa Bey are de P marka . a h k i ır t a n l i m e s d l ı n s a l m e iy k di ka ne Mu ede aftarıy izm ces üny i büyü kre an ö arz kan pb şün cın tar b u r. ü i a ı r me di açıd önem g d s e lı G erin rel lüyo ma i am aatin a n a n ü k n s ı t i a h a ükl u d t ü n c d r y d y ı r a a ik o ü n ç A ü k ı k C a b y u n rd aki o ve üğü u ve lı duğ da sini ın a ahl Pol um ına törl ğın k ol t ın s sese ü n a a u a d s s a b t s y i e A in ırm nd ke str ’in z ya e ı d u i mü l i y l l r , t d i a e k a rler u f e rta n, sad eğe nı k tasavv fa B harek i o a ı t d a s t e k l m l a i s i e n ı, Or ğı Mu izm um tem ve en nde aca stem ağın ni kan ir topl leri nde söyley ddiyet i ir si a çıkar lı olac i z s ğ me b ö i b e i r s i l l c k e i u y c e r e ç l d l a n i a fa in rt bi re p ne uğu par iler i. K çok ın o ene tiği Gru ruld idarec pın tamın n etkil sett rek i u a e h t n y ş g a i b a ir sı cı, or ri ler olu und ma lma alı b osyal kile übe vur s day bi o ile b ın tecr işçi iliş klı a i e b h K v a ’ si ün far at s net siya kültür Orman patron uğu şefk ını el d , d i a ı n r a t t t Küres lar u b a lan nda s ha ktis i n a . Sa p i m o o ır t d t m y s rı le u lâ Araş erkezi ova söy ştığı b konula M n İs ları rine, in n a ı ı l ğ c y a e s m e ı pa d a l y i KAM 21 ı y kat lan yen aiz ve f ektifle ili bir a olarak rdi. r sp lan kân ve çev per ir a rla b a i l im r c sını evrim elerine d m k r açı ndi erle değ a asın afız e h v i rum çler e ku e süre ı l v ı i az iğ d ve y ssedar rild odelin i t k ş a i hi m tm gel an, r iş aşa iği, ik ı bi alış k, y ğ tild ç a ı e et e , i d r v ü lam ter ırıl sal ş u d a g ü n Y r a ) M k. ku kaz iii) . (ix me leri a ver k. (v olmak em e e cı’y t r ve s a n i s bili hli rm tirm daklı e e l e u li i g v ü ş İ e lç rek io , Ka l, hal . (x) mek, ö k sü xii) rikç k der n deği eden, a a i a r l d a i ( e e m y e ek. ve t akik kat a uy yetinm fler ko rüy r flem ında llar tı. H yol yü e safe sek bi a e a l p d e r d t e a u e u m k a h a rh ük rşıs vc gu y eyi p, aşın anlarl eğe Me r ka ve y b m vur d ) a e r i l anı i k a c s x k t ( ret ay liş – in rlu i in ları yü e e, te m o n k r g r z gay e i e ö a r – e d d i g k ş . v n e r e e n a b i i a i s b r y d n n rd k tm abe ulu kişi şme edefle nda üre r yü ti ve ber ret ları ekûn yile h da b ndiren ada i e n k n ye z n ı u . a a a s z l y s a or i ni le py esa ark onu ve m arınca cı, H ü n iy ük s arşı to yön K a a y n e eyi a f ü ş m m k e d r b , a k a m n a d u z b n a n e ü v e n a h şi eğil er şü !Ç yılm usu ip, i xiii) H erin en K kının f dü ler ile d l a n d i t y t o n e e i i e k l ( a z s şi üm Şirk ıybet işi z azm mek. söy e k po ten ü ki ek çöz g r. K rını ru v ı bet lara ünc r ster o lidi n ç e t ö z u ş olan açtıkla n “Gıy doğ e ü g ı ı n ü s tığ d a r ı r ş o r d ı a g gö al nl aş ar nla et lah a şi e â y Ç l ed’i l u b k i h ) n r A sav y ı a m v ö ı , r im et so (x an d ederse ncak g lula ham ğfir ak; ı ve m ek. Mu t zinad A ma em aşa rum aman e alm . , o b r e m s v t u ç ir y t e r Z ö bir e k b t i a b ) u f , z d y y l v a gı nr inin isra ı deği bu (xi biz me s o , . l t e s k e k l u a f , i f b r lı ’t a ma ma ı. nlı ede sini ka dilen a rtam yda rup i lan ara iş o k; Aydı lı G a fa e tard e kul iş ğ r n k b t ı i k ı l n a v e i b d 0 i n e y tö e ıyb etk sin 300 nA insa örm dec n, g adi elen i sa rula oplam rımı ak g sine ve r u r ede r e z” h i k a l y l t a üks y i k ı o y e a b m a c ı k e r a k l n d m ü la an rini an -ır olu erin edikle orta olarak yaş eti o rli-yab il-din i z , k k ü k r l e i r d e ş ca ef si le üstt ve acı, sin da y aya ğer Aile üye hed aps rını, en herke ette azır avurm ayı l de k. k k h e a i r i m l i l s r n a la ,ş hâ tem sesi o olm r. K herke ak leri duk na kad nu ede bu şıyo ittif sse ellik “Ail tle, a ştur u e e z , ş e ğ çalı aksızın u v ı ı ü ü l z l u c Ö m a ak ça ld zg ro leri m , vif akıf urm dığımı erle alttaki unda o aye e v v ğ k r yap a i r e i a i h K a r b ler en el d istiş yaş şarı yen k zo ğer r tem iciden ma rsak di. “Ba öyle bugün l de y o s e şile t i y u e k ek de n tem üst, ulu de a z ” e yön ğerlere örn n r z r k . i l a a u n r ’ k ı d y ı ü i r a ü p l e , n s l ı d e u i d a ız, l, m nm eğ Gr lm bu Adi vra eva i. ı, bu armam nd edi er a ınlı ) c d d e v i s d d a e ( i y e l ı y s s ı: ıl re te inle söy urm en çık cı, A fku alad ra sayg yardım tam ve d en Kav me rma ları sır izd n e a r u l a i v m v t y k k i b i ı a u d iç Ka lıl un rülü e alara iv) anl ulvi urg ız” ndi fark ak ş şgö alıy ikip ne v i ke k. ( i kat d n olar lara ve llü, ho m a ğ k i l i i a r t o e k id an nm lar nç ere ketl vra önü elikler ard fuk ina ız g are . akg l da , hatal üu c h k m z ç a l n s a a ü A Ö m m lm ak üm (ii) ma (iii) e duru uo am göz inin yap ak. dol km s v r ş p e ı i m t l o l o k o çe siz hız ile d acı, ktan stişare emli re ek, urm tı. i esn yapma n v a ö a K yap m n a u r k, a anın e şünen u a t Hat ) m üs dü s al allaşm .) (v el d der ledi unu n tem s k ğ m l e u d se ru ini r rine e ol lim (Ku tler ara özle cak bi add s rke i m ş e ak k ak r d n e a l i a bu i n , n a k la rm el tiği un ma kul ndı Küres lar bun ı gerek ate al leri ızla i a r h m k s e ır , t a v ik ak jiyi Araş erkezi olm uları d bjektif olo M ırm t n ş ğlı k a g o e l t e ba inin r Duy ları ve i kolay k için e l KAM şi lg a tot i) İş l bi n ki pm me leri rumsa k. (v lı iş ya ş e İ ) i m u ver akıl ak. (vi 22 ği, k aha ildi m d b n e e a l l v l rü n ku sürdü etki n a ad olm ma alış ir ç b de an iğer ğlay ündem nun d a s g ü u kul ğün aman . z nlü az o ündü y r ü t ı e ü k n h ı b s k m ı ü ra tik aç k km pra i ola bakış rati i ve rme em t u ö n g ri-p lomas a B ı ö . o e r y m e d t a u ip nd rogr uşt nde e bu e “D ığı altı ulu P olm erleri l izi d şekild ü ş z Ok n a a m i i Y ğün er ar i” b sem KAM min doğrul emler natörlü n e s la ci nt ü di İkin lüğün mü Yö n koor imarı o i n ı ü ’ ü m z lim t i M ö a bü KA aÇ n d yaset B m . u k m i n ş ı d i ti Çat kleştir si S ğre kulu az o iversite lümü ö andan çe y r e e y v g r Bö r Ün e ten , bir ürü ul Şehi İlişkile numu zerind , diğer bu y 2 k 1 0 ı a u z ü 2 b s r i s en i n a a n m a k l r u r n e a Hazi tem rgular İst ara öse’ni kul zi o ir T l 2 n d a e 2 s O a ö k d 0 u K l 2 u erek az K er ın ey e: ve U Talha rM sı v iliğini v ı için g ın M Y ri aras ndirm a a e l l A r ğ e a K r ğ o i l s d De la en iz rm ek hle am da üye ma nın ger ğim n tari rimizd AM aştı ogr lam a gula du. Pr şma mizin l Ar enledi e n K r ı l y e i t a f e s u z a e e u i d a e y ç nm atiktek aya ko sı da b anı Kür ini düz -22 H ve hed e için er ve l üşü t ç r tı 20 en r lk e al d a i p s n ı y o k l l a r n ı i ı leri n m l i ı ö y da op ekl ışiş tlar t am rdik. A imiz b arı, at katılım n ç r r r D a k a l g e y ş g ii n ğ f pl Pro kleşti olan bir eter rak syo eçti gru akti ilere, çe ve y en son somut kurum aniza işleri c si, g kuma arına) i n l ger g e r d ış ir n öğr da nem ntıl e (o ğı b arı ve o vede D öğle masini en ö etlerin a topla nsüstü ı arasın ndı l e a o a lçi l l ç r e u p m r y a s i e i t s a d yük bir uyg n çalış uç ü anl siyase gili faal lak ma s ve li B k l B . a a ı u l si n ar an olar şma ler, m ile i ığı’n da old msilci içinde dığı yuv ren lis çalı ı ilişki anl i ve n e t ı k i n T n e k i e s a tar i ini t l k ğ s e n z B bu ha ati yö i ak übeler gös ezimi ara r ilm ki ı n n r e r s i p a ı v a e r t l n v s e a le İs cr rk yap ez’i ulu lığı tem me n te letm erlerin nlarınd arak kan önm a yön k elde nan sat, iş ş n a a i u u D l l l B a t l ç i m m e a bu bu se ikt .Ü da i alış hm ık. rik lışm nde mi, aktı Me ak ç evamın kalad teo r bili lı ça r zemi ağlam mize a e l k a v r o u ıy fa s fi nd bi tik kişi kfı klı b tını fırsatın pra sile ile ortak alarını u hede aşlı nat Va lan b e p n b e t ı v m o s . r a a ş t m k ü bu cıla kayna ve S adı und inle et” ile ını, lım son ini yaş iyas , Bilim Pulcu de d am r la S n ı katı leriyle g l t i o e e m i r z s l asıy i y a r nı e p i i r A ışm mları’ kü Kür erlerim atörü r t n birb k prog emnun r “ e l e ü a i t g d a k n n de ü ş n d i k i l i i m m l ı il liğ nA n il iğin gün anın sem l Koord i bir fi anı ler eşl n ’nu lararas rler eş l k u m f e l ş i ş ula ine lus Gen er key dik. Ba sahne yanda Oku ının r Yaz mi ve u ığı sem şmalar i ab bir M den ndi si s i d A ber l K etle filmler asında el siya onu versite r r al t bi y k e e a y ş s r ı h c i ı ı l a i e dan n ı n z l s ı n y n n i n ç i a ı i s b gü ya es ar’ ir Ü sı İlişk a arın dik. A n r l i n h k m e ı u r ş n e ğ i i p i d ba er kon kleştir nbul Ş larara aya u, d el rlen lml ta şun çe kif K si” d fi eğe lus u A . nc o l d U . ü o ger dan İs o ıştık ug raf i ve yesi M şünce lamda lyw l n b a ı t o m i d n tart l i a ü H i ü i n r ar n B a n D i a nün iğ ir nl isi ve set etim iyaset oru in içer an etk ünü k. B rih i s g a öğr Siya S d t ” i ? ı e ü r c l l e o a le in riz inl üm sin idi. bili ner, n ik film malara Böl ılaştırm erini d şünce ’nu iyaset” aka i ş ş u b n ı ü l i r m t l d se tar ası “Ka lı sem yaset Oku at ve S nn ı bu i ile Yaz si lık is zde andığ r M i i baş ümüz t A “İkt b m K ar na en mi a eği n n e d S ı n ü d n e n e a “G gel abı defleri ilim v gün Küresel sınd efe cev he u. B ezi ara lilik fels unun n malar d r u t Araştır erkezi yo ek uz rk us a r ü r e n m ü ş o M s a m u s l r a rtü ve s oku a bi nö ırm yaz ğruda KAM 23 raşt ı olsa d n bilim ori ve a t o r a l te de d ’nın dö arı fark ir yand ndan fı ya kb anl Vak iğer klili a al d e , r m ş n ü çalı r. Bu s tirirke eş dı var ni birl si ikili KAM uP Ya ul z Ok mı ra rog n sini da aye nı m ı r olar s se nan senary i f riz nkü k. ugü emel k kaladı b ” n t a e y h k ı u n ar tişim ir e l İ yap ını ve m e imkâ h ve zi l Şe ıs m im rke yap lendir net stanbu m Me yd ı ö f Y k r i İ “ e . et Va Ze değ ünü rdık im Öğr nat ’in ye cü g ine ayı Boyu ı İbrah e Sa a Özel i ani n v ü m ç r f l m n y r m e i a i Ü a l l e t a l l r ş Bi us ine i, be i Ya isi Uzm miz Sü e ıM ren sem rsites j v ilişk bir i ve ği kan o i r l n ş u ıl e d o a a e ğ r sik şti niv Sin nu nas rdu min rulu B arın dığını P e l r e l u Ü a a s k k m e i u u l e m m t l ç i ş a K İlk h i r e ı ün k t al Yön k ile ge inde M anın ru . Gün etim rsiz hi” iş ç biya k s i ı i Yön ve ede redilm ar yete at Tari ç t m z rı n ış Ger esi ge nin za as ad tart ynakla ik insa ktis isat ve sat j lliy a lıca ikti ne h da ne k e’nin İ ye’ t e i f i r ü l t k K i a i n a K p r r a e tr an in et iy ub disi nlama enz İns zel’ an s yuruc i ürk leym ttiğini b a bir d T Ö ü ’ a e e “ , S n y . v r i nu rde du ydı uA a do sil e irbi lişk efa i. ine soru miş ol tem konuğ attin A akkınd tiğin b ndan ğu i k, bu d eyd em u r s d d e i i h r ı t a h m a c c a u r n gös ikin ında k klı olar günde ikin törü B netimi ri ve p im ala ü r s lıklı o ö ki et ek e üm ş y r l tı. i n i T ı l a ö i baş yat ara eriği fa ö r . D ik in ylaş ey hB kla ışm aki d i n i a l v ç ’ a r e i d b a p l e a n e t e ç n in le sı yın iT kiy rin ka ed n, tm kay ara er d ites a fa Tür emine işle n Aydı e bizim tesi Ya n s h d i i i r n z r ı n e ’ r a s e v if d ır ta sem içeliği ve t laya ini Üni Gaz ye’de diği lternat Çak sat iç açık übeler Taraf etle a ehir oşkun z e z e rki l e Ş e ikti l i ö l k r ü r asa er bu nü ec lan r ile T tem kle iC t n s ü M s e o i i r a . e s n t k ak m izde u ü y r C l i t a u . ğ r İs ü ö d a ğ d T u a r a O is uv m ık. em atın kon etim ihi lite ray ir y i t ikt tartışt eva ülk ne hay n son öğr ıldı ub tar un vcu le d s Üyes l Y ’ i a ü t e u r ü i ü d a n u z r s li ğ e nı ık bug iğin am ko Gün inatö ikti ınd mkânı esine g ka Mec aşkanl ik. O rihini set d a cil d m r r y e a i i i o an zet nde ın leş es KB e ta Ko Şub dev B ş a v k v ı l D g e a i y a u ç r in çi BD de dy ızd nb ul ara ttı. lik i me ntısı ge elişim rkiye’ bir İsta ramım nı sıra İstanb esi tırla g ekli ü ası a r a a y g l T k e n h y ü i ü o ı p v n s r a i m to liğ Ba z’ün yin Al ğretim ın iz p dah laşı arih teci ğim Gündü ve t bir kez aze an yak ı’n üse ltesi ö s i g rla s etti a H cıla mede an en lay ank kü siya tiğini d m m ğ a l ı B ı n k l a e F i n ı z b Lo dir at ek arı ne irliğ İktisat Merke rki gen n para ger unl da k ğerlen ini eni r şav ı z n i a a ı o a ü n s u l d n s e ’ a e ı m r a n r M t r d k a i e k o a l l a s n k KAM e a si nl ze ns am ver il A gen ı ve ek ığında oru mü ntıda b anl 'nu z s ü i Üni t Kam u i l l n a b ş m n u ı gi gü ns pla Ok ke diği artıları malar ina ları a da ği dan uk. To Şev Yaz kleştir ış in f nizma n ard t nlı’ i l t n r ti l z ’ a ş ı i e a e y t u ç a iy u ki em erek Osm ni kon ger ürk m mek iz zde mesi g rüb ıştık. B T ı c m i ü i z e e ı h ğ t v t rt m üm di özü ştık. ilk tari arı a ta un ön evam e gramı ştir ı ği ç n e i t ikal l r u t d l k i m a o y r n l d t e ’ r se ti fil bo po erç ilde ı da eliş üre rizi ık. P lerin, kulu da g e ise k şı g z O bir şek ık kald r ular k n e a ’ n i ı l Y n kar o f i k k m ünd enli mutab m sem k masa irme cel t Va öne ik. düz gün ana ı bölüm en iki d S r e i r, tü arla erlend nde d e d r y in ğ zeri edenle ve yuv ile len m v şmala m i ü k r l l t i i e f l de KAM e B ak değ mleri en nın üstaki r ı artı i i e d r t l a n m al sa m zü şinc film .tr/ film dı deri yrı p Ü oplum 1 tışm arının dığı be av.org a r a a i a z s t k l t a l i ı s 1 yin i t a G n 0 n ı ikti b n r 2 ’ &ya z :// ala pla nın ye n p olan uhran ırken, 8 i o u t t ı t 0 y n e a h ı ş 20 ko pım yük B erk ize ılar le=y ise çalı r 0 ya yaz ten’im ü odu _6_2&m aya minde mli bi m 194 daki B l n m ? i ü a l kriz e-B ez.aspx ID=10 lirler. 9’ anl öne u fi i 192 rını Son li olan eğinde rk a enu l n e şab ç u i m u un kul 8&m en ula etk örn y = n ı son e s O e d d lM tipi inkind nka zin ımı el yap sal Kri rım ba stanbu brahim iz 6l Küres lar ı İ İ n t id= . m . a ma iği ıM Fin ikan ya iz ettik d r n i Araştır erkezi i a h şk al M er leşt tari ı Am rini an sası Ba erçek em h g sın r e l n a o e KAM i i il B lm etk ırm i t f ş tler atılımı i a e , ik şıl m Kıy ın k arında da kar an’ l h m a 24 r a nl Tu ışm tart tisadi a k film i de hem mola Hazırlayan: Turgay Şafak Gazel Nâilî* Mârız ki aşâ-yı kef-i Mûsâda nihânız Mâr anlama mûruz ki kef-i pâda nihânız Görmez bizi âyînede ger aks-dih olsak Pîş-i nazar-ı akl-ı hôd-ârâda nihânız Güncâyişimiz dîde-i Mecnûnadır ancak Nîreng-i cemâliz ruh-ı Leylâda nihânız Elmâs ise de kârger olmaz bize merhem Ol dâğ-ı cünûnuz ki süveydâda nihanız Mûsa göremez Tûr-u şecerde bizi bi’llâh Biz şu’le-i sîmâ-yı tecellâda nihânız Derdiz ki devâ şîfte-i sıhhatimizdir Aşkız ki nihân-hâne-i sevdâda nihânız Destinde dagal mühreyiz ey çarh-ı müşa’biz Her lahzada bin çeşm-i temâşâda nihânız Biz Nâ’iliyâ sözde füsûn-kâr-ı hayâliz Elfâzda peydâ dil-i ma’nâda nihânız * 17. yüzyılın önemli şairlerinden biri olan “Nâilî-i Kadîm” 1608/1610 senesinde İstanbul’da doğmuş ve 1666’da yine İstanbul’da vefat etmiştir. 25 a ınd rşıs a k ya dün e dış r lind i u şek ış b ğun n m u a l a k d l o m o utla laş esin matik em d na u ış ve k e u t m i a e n m form ir m ik dön ir evre lan s en b b am a l l i i f m r k i t a ta z d a la in i rlen layısıy rı akik ntıla eğe ilgin ızca h . o a l d b p D l o d T r u ln se tti. n lüyo Dîvân atik i, ya elir ü ğ der b M m n e A o e i c t M m üşü m n eye ma d e a r l i l m i t b b eğ bu de inis ilec nu sil e Pro lab term n mu k em r o e i t i o l d l f si a ilir in işki sin a’yl e ke e deb fiziğ v le il e m i K e l u i n s s e , un ınla sinde i tuğ i tem lışkan tikt Ayd a ri vuş a ren o a v e Ç m k t e i n e ye er inin ede bilg eve Mat ile y risinde bilg i ifade erç l i ç e n s r h in bi eo atik n zi ldiğ lgi t ynı insa atem aya ge ş bi e a m da a d d n t ğ ı n k i ı a l n no .Ç ya tlak em kan bir mu irtti fiziğin n âl oğuk 12 l e 0 S e e n e 2 l â i d a b d i ız v îv san n in übr tars akle irdiğin 28 Ni iyet ediği D l ala atiğ : : K u e n t a m e m , r n h t i d t te ik iş nl lend ede Me ma eks ğu inis değ üze Değer söz akfı nın nd yan onu erm n ı i ine V t a k s e n e ı t ş i ’ d i ind ı ya ün yap ana erkez blem a dak tiksel y ğ S o ş n ı a ı r ü e r t y p n m a M ce mv nüş lan yda an a nlik tem ar ma ları Bili sını am me Nis a dö e kesi ni l Ma ma ” a m a . r n i m ı ı ı ma d a t t u t d ş m n m n ş ’ r k ’ ş ı u e i ı e ı a r n u l t r t r v n a a a A ar ob şl rd ko tıla lışk ili t i bi atem ılın ba derek k pr inlik lan i Ça izaf ,m e ilg lirli y s l e i Top i n z e s t Al b i a k ü e h a na liğ iy ışk hm teki nb pla inc Çal esin Me sell atik de rde esa irm e h l in k m . y ı “ e e n Rus r i t d i n e i m g a d a a l d l ş i n i d ş l n b a esin şkan, m bir zem na ba nda ertr n ge çev u in aB rafı el alı gele rdü. m d m s a çer t Ç e u n h nın l ı i ’ l d n r yı ea su ica iz â dü miz t alan nin ta 0 r i h k a m 1 e ğ e ü a i i l t 9 s r k i e i 1 tt iğ em pa Wh lett n ço tti. an, isse ath ili blem ını ya lışk e ak ikat, h orth ipia M lişk tüşe s i a pro r lir d , N a Ç e e ö n l n i ib lam ris inc nle n fred hak ünya i matiği k i l r o e ı ) ğ r e P A ç i t a a d i y ev d ve an n ate sel ster bilg dün ise dış lan tiği n, m ve tam sik i gö sel yın fizik a ) ğ k a ma i i r k a i t t y e Kla ş y t a ı a b ş l a n ı a k m m ü m d te te tla an m en Ç anma ma mu (ma n (fizik l rınd z ed bir a m ö i l ü s a l r m ç a n m z gü âle nda e ta n ya uğu abı efed t s i l K old e f Medeniyet Araştırmaları Merkezi MAM kan lış li Ça M. A MAM Yuvarlak Masa Toplantıları DÎVÂN TOPLANTILARI Matematikte Kesinlik Problemi Ibn Taymiyya against Extremisms Dünyada ve Türkiye’de Helal Gıda Çalışmaları TEZGÂHTAKİLER Düşünce Tarihi: Çoban ve Kral: Siyasetnamelerde İdeal Yönetici İmgesi İslam Düşüncesi: Abbasi Veziri Tâhir’den Oğlu Abdullah’a Siyasi Nasihatname Düşünce Tarihi: Nuhilik: Evrensellik ve Yayılmacılık Bağlamında Yahudiliğin Çözüm Arayışları M. Ali Çalışkan • 28 Nisan 2012 Yahya Michot • 5 Mayıs 2012 Ahmet Gelir • 16 Haziran 2012 Bahadır Türk • 21 Nisan 2012 Özgür Kavak & Hızır Murat Köse 12 Mayıs 2012 Eldar Hasanov • 15 Mayıs 2012 Felsefe: Dennett’ten Dawkins’e Yeni Ateizm’in Felsefi Temelleri ve Teistik Eleştirisi Düşünce Tarihi: Osmanlı Siyasetname Geleneği ve Dede Cöngi İslami İlimler: Müşterek Ravi Teorisi ve Tenkidi TOPLANTI DİZİLERİ Felsefi Açıdan Tabakat Literatürü 1: İshâk b. Huneyn, Târîhu’l-etıbbâ ve’l-felâsife; İbn Cülcül, Tabakâtü’l-etıbbâ ve’l-hukemâ Felsefi Açıdan Tabakat Literatürü 2: İbnü’n-Nedîm ve el-Fihrist’i Hermenötik Tartışmaları 1: Hermenötik’in Tarihsel ve Entelektüel Koşulları Kemal Batak • 2 Haziran 2012 Abdullah Sabit Tuna • 9 Haziran 2012 Fatma Kızıl • 23 Haziran 2012 M. Cüneyt Kaya • 28 Nisan 2012 İbrahim Halil Üçer • 26 Mayıs 2012 Hüsamettin Arslan • 26 Mayıs 2012 de ı ifa kışta ğın ı a d a lk b l olm nden i o y r i i r r b içbi mle zip de ore e çi ak h r e c i için a t a a l n n d i i o ’ r l n i p e i re ınd ,b sah ti. Göd dai akk ikir o f h i a k ş s i e d i etm labilec ıldığın end ınırlar da rın in k ır rı n is n a ı d l n e k ı ırla n ı r a ç ırla dai 00 y an re y cak sın kün n i 9 e ı a 1 v s , d n üm şey yler acağı, sell sars ış se a la m fiziğin Rus llerini n şe y ın i k m a a n l a n a a a a m m k aş an me rınm ssell şula uşm llan ağd e in nin te az en a onu da kon ları ku Ru ğin in ç i d k i ( ’ s r l l yam r e e e u a n r e l l i c l n i d n u ı s k n k p ı s ö u k e i ş k G aç un “T e üşü n çeli oks hak u tikt lece endini aki tiği i rad di d ma ınd ır. Böy la şfet şkan, b k ş e ken ematiğ ren pa ı e t a k a d nun klı m ıd te rıyl da alı u at i ğ s a n n y b Ç a l ı ö m , e . l c u far ân yı en dı ’n rş ve an ug ola ha ldır ksu e geçir imk r bi çok lışk 908 ğun a i o e a 1 k k u z d d , z da a Ç ) d t n a r n a n r u r e e n a e a i ol l s a k e b k d b k o P d a re ado ile orta ussell de e öntem yarlara şun i ha Par R olu y ı ifa a iğin adı. ı” t s n n n i ı a i e m g ’ ek a tığ el bil ğm gul tem Kur klem yap Göd k bizi e a ra m ma vur n i b e ’ u m t t i ’ r a a n , i. e ik n ing kur par ilbe kan lirtt birl dön olduğu ula Tur y ya alış ı be id H luştur daş n e s Ç zde n i v ş a ğ ı k ç a ü y a r n i ğ ç m bi dı sı iD de rta eo ado ü r a l ç ı e r l o n t k i a ı e i ş m ü p la at şıl kd ad lar ,g bir n yak nla tem ündeli oks t bir zı if lemini rıla ma in a rad ımı s ’ g b l a ğ ü , ü ı ndı e l o p a d r a e d l l l d p p ö en i a d Ün n n t k el G e n lı in in ka ind tem ert’ 0 yı iğin bu ned iğinde nda del’ ara diğ b u l n ö l u e i r i o r b g G 192 t o d r ” z a n e le ,H ir di i g’in kinesi tiği tem ndan v gerekt kan e in el işlem z ettiğ a urin ma ema ı alış i yin t T ğ M s Ç , ö e ı n a k i s g i d n l n r e r ing in at ,m di en de çıka ce d Tur Tur yon k, kara tem ind atik fade e “ s n s a n ir a ü e a m b z ş m m li te ü ii ğı lay lılı ma ir d adı lu Tüm dirgen yayın iğin i forma , tutar b t . n t m i m l t o e ü t ş s ı n sı is se .T no e in ılında pm l bah nerisi ttiğ lma etledi ları bah nlerin ı ya 6y rma et e ış o yar z ş 3 tö o m e a r ı ö e 9 m F ş s ö e i n 1 n : k e a d S m lan olara bil bilg sini ın t den (FA iste am nu isin kale n ve en yak ik s ı u a d t tam bilirlik n ğ a n n m a i u r m en ra m ş le n ke i old aksiyo ermele i ve aya rind alışmı orit s veri e tiği g m i l l a i e g a t l n ç n i i u ç s m k i ö ğ b b i e e s t l e t , ) a c u da se ma erin dığı bile tem oğr iyom Sistem matik çağ i üz ga ma aks dile enin d m . ıkla te e n e f tik u m a e l me ş r bir a e a aç old sü rob rm eO ön n m iyle ke d om l i e p i d r y ü n i t ı n e ” k l s n ı ö ü a isi rli i il n es Ak der nb bir 87 y eor bili urm ğin sini akin Mo ana ngi , 19 nT nd ana i lece şünce n l o i z i n y t p a i day antık m herha b i s a a ü m es ya ha n hes m yC orm makin aplana atla nsan d ve t f r i p eni l n o s bir n i k g i E i i g a k es e, ını Gre mik ma eğin lerin t urin ayı) h gör dığ ın bu orit e ilec s ir T g k b n b l lma şkan’a ce l n ı i ( e ayın r o e A s n a “ u n d l p e ı ı ı e b u l öyle g u n c a b ’ r e a B ı i â l ol Ç . d s k k d y i ı , fa ra ert ımı e in y ze Say terd n nı i laya Hilb ilkeler et yard n yapa gös rı ılığı pat n s u i s ’ a i n l l l t ula e a r e u o n oğr lbe unu olduğ i i d tem nik bir i düşü ğ l H u l se a yan u. old ka tısa atik lınd ilemez eğin şturd dan ı n c me a y m a e l u e l t 1 u lm 3 at er ol ras lebi ğun no , 19 e ar v nü nm edi ede ru oldu una ak kar eden v aiti üsü n r h r m ö i C ğ b t o na n’in unu al olar öng tlak ispa nlamı n Kurt bı d aiti u a n, s u h c a m i m n r a k C a u o . tı ış ldu lan de f unduğ çöküşü ayınlay e Çal l rast amış o d min y u n e i i m t b n n l s ” re ıt si ler mi leri teo n kan aliz rme iyet rem , bu istemi l o öne rt form e Meden aları e d T e s ö d m k u i e ır G t l çin eb Araş Merkezi Hilb “Eksik m etti. mi ir v mü n iste sikt va ü e s t l e k a e e d g e ğin ıd m MAM 27 el il iste tarlılığ temati e Göd lı bir s m a u e t t n k m ik sis tar rını ere “tu at mla z” diy o y yom i i a s s k k m a a ra tlan l bi ispa içimse b için in e’n aid K l e n nan nda olu nması r le a y a rd bi la abe k yafta a sebe larak d h n t f a o a ın r a d ” a n y i l u lgı en lığın ası” o ır. B eorisy ki bu a ıs var d b a a t a ay ir b nmakt lığın akkınd su, M “fik şırı kla u h a r a zi “ e o n ıs rke a an iyy kay am ym ıttığ ları Me tıları’n z e s T n u a ğ n n a y lı o a l b i ç pl se ırm eğ nİ ıntı erç ney dığını, üle raşt vân To an ayr r g e A ö d a t g î i d a d ye gib ran olm en D tarafın eni , r len fizik utlak ne o a Med i t ı n n b o k a e k k h m ıp .) d üz ış Mic rere in t U.S ını, nd Çal ayın dığ ut, atiğ hya . ri sü leyen nda c n ı a i e f m l a t Y iyan i a e t c y ı t ris da tar ne a nu nd r lan söy ı i z ma n i l u o a H ı b r o a ğ n k l i a u le (C an n ve ldu atım apısa rul diğ kon kilde e ’de lüm ürdüre â y y s doğ ntısal o ’ı ötele ”yı hay r r i ü n a ı s n M şe n in fb tı la ını ant em bir n Sî ları ziti ı ve lan rast alar e İb ığı rd S malar da K al rast nun asla po ğini d m o a f ş m a k t ı a y ır s d al tti Har anl a zi apı fizik ene e al raşt ında ç ia e evr dah kalem eni n “y ma idd tüm n e e u â ı , a l v d l z n s u r ı y İ o , ia le nu da un ım hot vre iler kın ’ten uğu yacağ tuğ Mic ilişk mik çe ye hak sms ğu sok ntı old a e i a u y m d m iy ketl şa ol de ah la tre are aka eym ınan Y nst Ex rast e yakla tlak mı h ’ye T u ) , e 2 ai an iyy 01 İbn ild kan t g 2 ş tik m aman e ı m A e t l a l v y ı şek a ı e b ru iy tem dığı z rler en Ç utarsız kita Bey a İbn T ndığın rtti. Ma ese lanan etir ns, t a beli l d ma g o m k, “ l i u p n â a e t o ı l l n i o r d ın as di -İs at po ola ksa yay uraq E ı ru’l uşm oktad ı yo rusunu ı bozu n â n Son ı d e o ğ m o y r k llı n çn n üran so bir (Alb ladığı rısa pısı nü ma küf n ı a i n / a zam aldır?” n y g z a alim b ı u . r t eli alg har rtti ıs c) Z urg cak tlak atiğin i ı b ( r l l k l n u ı ’ . e n k i t a u s m ta ıb ü, e ço r Ba a) Dâr me ğın atem el’in ğün nin dai rind ekfir et ıktı :( e i ç l tici Göd erek m nüldü t r a l t e a e r t a d y i n s s i l r ı a ü ö e s m e t r e ş y t a b la ü ke or tan gös mın b) Her e zalim . r an ın d rsinin onu l bi yırı ( a ığın v si e e e a t . t ı e v i d k s ı n ş y çlam ya örm tam , Gö ştırmı me s i r g e e r e e z a i su d i v ö y c n a n i a g ’ l i n ı c c i z iç eti n’a rsı vas ini bir ı a t n s i n l e k ’de ö e ı i ş y F s ı n lm ilg din . in r ü r e Çal ı d r tiği l a t e İb i r a ü ş a a M alan v öld tem taşımı iyye hur M d a n ı m l e m ri a eş Tey 0 yı den el etle alan İbn ısıyla m t, 201 i t rek n a s bir e o h y n ı y h lş ı d a gai s) Mic fetvay n ciha yan dol a n u e b a ı , n u i ın b nı m yy değ rak tvas şıldığı ymi tremis ın a ana ’nin fe a l l T p van n t o t Ex lış a a da fe ı iyye n n (Ibn r a m y la ı mların d Tey ma dan rkasın a u n d k ı f a o ış na tara ilim n anl anı ren b ki y am ü e s d i da İ in anl alin nu iler şımın n in i j r la ğu tle ori ılık, yak eke ndu r u u a aşır k l b h a k bu d k e ş r a a cih tire r ba lam ası eleş iyye’yi dan bi um r 012 onr i r i 2 l s o i s B y ı k f m un ml lasi 5 May nde : Ari Tey i. um öne de k dirme önü belirtt yor n n n y e ının i ı l e r r h k e ı i i n ş l i i r f a Değ alar i a n n i t s e n m ğ a c e i b z p c İ n d l i n ya ü n yan a ge üşü eki düş dile lâm ılda lefî md mın limizd et ul e s iy y e â a İ n b l l s z e ı s a d l İ e an tı yü Me aları d” de kk nın iha m , Ba ak 20. em ara AraştırMerkezi e “c , reti r etva dön lcisi ol d a h F l ö n o ri in si in ş genel gele ketler tem iyye’n a böl e MAM d ı r l n a ı m k îh ar Tey rmalar ın f lâm nda ştı asın işen İs a y r rası n a n l ü o e 28 d s ag m ül İslâ trafınd 11 Eyl e e s i i fikr rak l ola öze arşı K a çılığ miyye k ı l ı y Aşır İbn Te ya Yah t ho Mic e da v l a y Dün e Hela ı d iye’ şmalar k r Tü Çalı a elir G Gıd t e Ahm t are a iş n la ı ğ tvay ıdı tan u fe b k ’ a in ru l an ye’n eya dâ a ol y r i an a l d a ym rv âr kum İbn Te rb/küf ki d ye i o r ı l , a he ri fark hot ’l-h nu ego lı âru Mic lova ip o bir kat d n y t e l e i l Ya 2012 a k e m s ed a n ü s , e a r r c i l d ’ ıda zi e a n i” Mü 16 Ha rdin rak nit fetv ülmes üçü lal G e: E . e e n m r v i Ma a H r d a i l a ıy ü len r in öld m o ler taş üny Değer diğ nın cısı mle al İslâ ştir arı’ a, D ardım arın imüsli ik l l l e ı d l l hel t k n r e n z ye lan ıka aki yr mı nca ny ç p a d a a a n r g a o da ö kkeb) , n e k ı g T ny aş pt . ey da ro rin lan re îvân el b i ve dü um ya irm nle yı p iş o atın t i e n D a l e r e i m (mü g e t n d k n ş e ig ira rine aste kabul âm e’de ir su neğ e Haz i ye “İsl i rkiy ında b de k Der n n i ü i n al v r i e ğ T s e i e ıy hel kl kk irl lir a e n e dı. B ı ak h n a r ifad İslâm’ n gere G i l r ı ks et ya gu ala lar il, a ula hm in a gıd vur tını ma g n A n ş e a r i u ı i u r değ l ğ r u n ğ i n e v u u gö a ça ini dild mş old insa zere duğ ına gıd ktiğ Gelir, İslâ nne arçası i r ol ’dan anc e a b a r r kü l n z e l i e u a n, h ğo lm sı g anı âm ’nin in p ı Mans li mez yan o l a e ğ a s i l Mo İ y e v m ş İns l y n e a . i e o i e c n n b t l b a b lâ iz a n et Tem ûfî ge Han ve İ Hal tem masın di ve m ahs nsa İbn ot, dar ir s nb ş una mın de i lar tek h a d e b u ğ c n k a i i d u n ü s e l ı d M in e k ko nm güç nî’y bulun say klaş ceğ arlı a den sını eylâ bile ruh diğer v önde u ya duğun et e ın ıda a G ı r b l r g ı ğ a r a rtti. ı e r i l ş i le ay to şıd am ki y ni beli ind n i kâd e a u r d l e t y c e î n u i l d f i r rı ev n ik de ne Abd ese ’ın nla ir sû ktiğ dun e m iyye’ni nin bu insa si gere e vücu n de b ’nin de slâm ede nu ve kild İ e n e m b i ş y d n ç e e i nı ed ye bir onu uğu slense slenm nT ini ma ı çm un miy old e e t, İb aslarla l” d ve i llan adığın b b o o yoğ Tey u e ) y h e n k c h i ı d a b i m ı i t u g n n e t m r n i r l y M ı ö y k r i a s o y “o ti. izle n ve e, yani re s tığı bir e azla elal ların çek ede yap d eple ın v ok f unu, h yen b kat r e ç k ( n e ş k da ş i e ı k e m i a d rm , k n ço zg uğ ind ve m kliliği nde ş gö esle ndan imi old rler o ü p B i ğ e l i e h a ve n e s ı e r d z ı h ö e ge lik ye ez lar mı i yac uy , ı h i k s ı n m ğ ı t e i p c e l t ı u ı a h n l a k i u y e aşır u, fark rme luşturd ak, her uşm rakter ğun rlı v nde r ara ldu o öste kon a ekli uğ a z g o ş k r ü d n l , a e ü n u e t t o ğ k k za ör zü ed ldu ımı re a oşg ının tme in ö zikr cile ğlığ an o madığ ki e i ve h in din s t a e y s e n e i ir in inl sıt tirm ruh rımıza ız b eliş yan sevg erini d s g i a a l ğ y yük ım çe ma . hu üşl ger n ac ştır k bü en attı gör l e n a o i r r d ç ı n a t i d e m e ir e ha e bu tres zali de e erin üzd tekf por iği v rdiği nin yetl ğını ifa üm t ’ i n t n l n e e e e a l y ü r e fa G ne iy ve dı i. vik çizi m v ğerleri GE) n ayrıl vaz eym eyi teş e çizd e ı T , n c R t i n ö ı o r d (A a bn ne altı ich rin akla ırmay ak İ yan etm lmesi t kele nde ayn an M ını ü ş l olar s l r k i a a ü ü n r e a ö So öld iler ir, a tvas ı ele ım arşı ya d Gel etic erin n algıy daki fe rın ra k r ad i a a l l b l yön neticil r a u a e n ğo de firm tlak yö ketl mo u ko en Mo mu are tür eki h e d in b r d e l n n ö n l ’ e a g r ü ye ga iyet tvad yön n ye miy arını iş Meden aları u fe ketleri Tey l n b ı k m r a n ır a t la re İb ıyl Araş Merkezi opr yan î ha ayıs mt âm rı is l dol a s , l İslâ . İ i i k tt in zı ttı MAM 29 diğ de e a ba ı başla ver ı ifa yıld ş n r z ı a ü k y ağ 20. lere mayac tici a e l ı n r ı yö laşt şru me er takil zgâh Te MAM i arih eT ünc ral: K e an v İdeal b o e Ç erd esi l g e m m tna etici İ e k s a Tür Yön Siy r ı d a Bah Düş şkin ilerle a ili c y a reti ıd mü al g l e e h n n re di. H rını sını cile eğin nuçla lma ı, üreti d ı a ş e o a yl tkıd ac iğin ların s e ka me e pa nuşm gitt l a n r i e s m o e cil bil ştır en k gelişm ini keti ara çek diğ e tü t n e ı a d y rtti. r k a i ve lı beli me e ne hem ine dik up onl i s lim i n ursa i i B e B ğ n l si i i a d o m af n et 012 ler ekt üye öne sterici an S tici isan 2 iyas n gü ük ger m m ı N e ı S s i n 1 k t n s O ö 2 e a ü g BF ıd ğr üy ma me: oba sı, t yol i İİ mü ö lan iz g sı b lendir nÇ ı r s a e ma a ş si e n m l ğ r ı t e e n e i m u r a D l a et ölü mg nla ers bun cının k tutu insanl r b a yayı niv ici İ tı. lal v e t e e l Ü d e a a i , h n y d m a e, de işk nd yap ihti l Yö ı ya kay nde gör aye ı İl 12 yılı İdea unum alar Çan araras e gü r. Bu s ir’e 0 e l v m ren 2 e d l i s G sl es ir ler dı ao rk, r ve e u b a d l e m ü t l l e m i n t k T U ı r d a a ü m r rk geti adı plu lir. esin setn a öğ gibi aşım nın fa abi Bah l: Siya çerçev rlar e, to mt a e n l a e e a y d n d l i ı n a ı r ö m in es lind ri g sağ ve K lı kitab ükü spektif şek enm kkı ve ikle leri h l k d e , ç ı a a e k i r y lı k m ha ilin enm acın sal pe oym baş rde ma lan ma nb nçl am kul plu ya k etinle dar ya lan n mu i a l o ı bili h s t t u i . u l b r i ı l c i k t r m vi ıo op ad Kita lerdek rcih ğını; te likle si ğın ki ik ığını , bu gul ir, t pta zde n te şıdı tin vur Gel a e i d l a a e ı ü c t t n y n ı i a n i ş m ı r a m ö r b le kl ler ağ lray k, k günü u ka üye lüğü a oda âyihu’ ellik n Tür ının ndırac b z k n a i u ö k f n i e ğ ı s r a a t y e ğ u ü h z ı k ı e l e ld k, k rl ,N ın ka özg lük ve n ülû ip o dığ ersp n orta aleleri beli güç a h p r m î’ni r a z l i ü i m s l a a l ’ s ri ol as tu rtûş em özg ao y t e a n ük b ğu kez u i l i d i y ’ h s T a n î n ı ı y ü , ı n b ad si ço Nas i Be ram fark ıda gıd me’ çok un kav ti. Koç nâme, lal g ürme, cün tnâ um e e ü l s u’l t h s g p e â z e bu i cı, To dâb ikre , Kâbû ürd birlikt Siy a z s ma  ri v n m t , a l î e ş ü a l â r ’ u dek u y ı e r n k l a s n i l a e ü et ko üz kon lıklı h Nâ gıd esin ni tim n m v l ı m c l e a n . a k n ü l e k m ü e rt vb şü ağ lâ eri âm lal t i. H üslü beli e, s Niz k’u, Ah gubilig aset dü uadill rett k M decek e he nm k ı v e i l y d m û l r i z l s h a ) s i i i ğ be ilya Mü k, Kut ih e ğin erc gib olar aça cı, i ru t ekti iki m yı terc lyon d ns’i lû Ort e ü şma allerin r n a doğ ası ger klaşık i u i P m r r d n t ı n e i l o i g in e k k n a l n j ’ i i m i d y a i l t n l l r ı a l n e e f o an m nün a he dire ğunu i iave zikred rlerin nün unu i törü yanınd ilgilen ach i e u örü s n sor t d i M e iğ r k ( sek ğ d i e a u a a n t s ç d d ş h sikl s u e a ı r l s u u ar bir Fa gıd u ek n i r ol nce r l e i b a n nüf insanl e a v i l , l z e a n n a te es pça ir p er ınd em rlik de h alı ürü arında di. Ara diğ em e bi açıs den de b k iye’ z e l y i l i k n f a e k i i s r y l e t p r e ü le e n sö a er inc örm ese ir, T değ i içi al s üny cağını Gel ak g lan” m pektif kle hel nd r i a , n a y n l n e ’ i a s o e e r ğl lo ed sin i pe rkiy ı sa asa bilm şme “siy t bilim aklaşa a Tü lmasın d geli n y a se . usu pay siya emlere ktadır kon zü, a zla l a b f m ın ö o dar r a ı r n t h p a ş da küm şm ü ı rula l h ş a t e e iy de m eç Meden aları gör etinler m k’e r m ü AraştırMerkezi T en elen inc MAM 30 dan dar e, m ü ş gör hük lmi rde macıya ileştiri e l se tin yev nuş rke me , ko dün , he Bu e a . n i d ı r ı yer olm ınd yler atların dil ma uyla f a yak nen şe A ı , . s r a k ’ın idi le olm a, kor bek n Allah ları gib etli m l dir. m o e n n a s sa iyo erh ve sert mlede s e r n m e e e, e til rv cü uğu öne bire nı verm a verm ler bu ın old le y ğın ı z i k p ı i i e k n l d ı n l h n e e n ec hak e sa dla dar net a’sı ind ı vb. öz üm srarla t yö itik tan rind ıl ko diğ k l l s a g e u l o ü e a z y h r g h P ı a eı a at kü ı ya ks in n les’in hal uh ın d tinlerd rar, rışı aas iler e y k e n a l k b d u ı t ş k r a r r e i o e a ıs o h t le ile t daki il bu um ki s md me bil, Aris bi öz nda asetna ükü uka ı olduğ ’e göre dır. sın u ı H e ta n a m s i n r a r n m a o y a k i i i r s a r t m ıyla l c s a l i e ü l ı n ak en hak dır. T dan ının runun net e ştır h d c ö b e d a i i ? a r Y d v a in i: , tir em kit rin akta ndi u so hib kın lirtt cek erd nci üze u ke ır. Hal anm arın sa eşe cı, b ini be netici l l biri n a k u o e g m d d rü rç yö diğ uş n vur dan ikti aba ir köp ıl ge k göre kon emsen a veya ir azın k bir ç ası b tlak k li b nas n u a s e n n e r i k a m b m ö l , m k y e i la e a sel t n a yo a o n ı y l n r e de i ağ yö alk nö çim ön nu ma im ola i i b t t y h a u r ı b l e r i u y a e a ’ t l ğ y o a e h s in nd ba il den nsa, i cı, tlam rı Alla etnam eler ma ine eti değ dem su şma a am kısı s d u n r er aynı za birbir a i y t n y i yok e i m b o n s ü ak ,s seti ler sını ede nlerde en k Siya hük u fikri olar Siya tname n beka lâm m ti dir. bahsed serler ğ i e u e ğ i v ı s d e m r İ s e t ol e ist t et siya kümda adece tine ai vcu lkın ve kter nden d t veren rın ay e veya e a r S e m ü ka irer ay ir. ğü nla ha in eri niy ı ile h ra ö rgüma rer hik ıldığı b eler nlerde e bağl llikl kted mede a c e e l r z n ş m a ö a t ü d bi eti ula as gör md unu eri, ndiği, düş Hin çim ,m om ana ükü namel duğ in h e k bi l sela benzer ürk h l i T m o e k T n . ü set m ti g te n ip et ga ib’ siya ellik des e ar sah if et una belirte ine or iyas Kât s ğ n e s e b i l v l a r y a e e ç r m e i d e d sl ra kt güs nu rta birb bir ön lhami kın adi son lara eO uğu dön a h n r o ı n d r e r l i i l a ü n z o b ğ d ti ez da ha ad zer ak ü me erk e do çısı , Ab üm a, rın kıss sel olm na ben inlerd hük ının m nvalde ümda nmakt an ü a şa g t ı ş t n e la as bu ük ba bak ob dö mi u m h e ç s g k i u i d a a r a b olm i n d e a d in .B vu ind k, bu g ir orga rasınd ’un ledi rvân’ın mesi Aqu en ces lûk r b söy a lar n e ü in ü i n l a ü d a ed T l M m a ş a e . e v ü l m b r u r ’ k b i y e d u e d e u a t a u r i r tt b h Ah de y luğ r bi irin dile vcu arı ya d dar ve Âdâ yırtıcı lün mlu i. Diğe i me l öz e ın birb m nin u r s n ’ r ü î o gön ü f k o n t b y r n ü e ta ıs et de nla eâli ürü me ğin en h rşılıkl zikr e gütm insa . Buna es-S ınca s a ti, ind ece nu a c l r k e i u an e d e y r y e ğ n i d i d z a e il d ü un ın sa du rin olm an y okluğ ekte ütekab ody ğlığ irle ğ ol taforu d a a b ğa m s n r l b y ı i u i f b e m ir ın ün eB lul ed tara dar atî b oban m sürün sorum ahs r-tebaa k of th r. İbn y b m r. a i ü , h o ed di ,ç zi da den hük ekte e Bo işle r di elmekt ğin üm ekte edin i h m y e k e b T e m c ü d s n m g si ar yiye r bir h izan’in t et örü zer e ce mli kad ına da P ıl) g ‘iyye’d ak ben ze şare liğine öne den i y e n m z n e d a e r ü l r b s e en .y ler, ina erin ’ş-şe tırlata a an istin (15 güv etin r üz rde Aqu aynı setü olm ha Chr c’inde a s â l m ı p y a i k i n ı u k ı S m le a b iti sah zıtl , es- ayacağ ır. Tho nar etin ar öre Pol olan .M ulla er de ’e g iyye d r d m k k ı a m r a m t d m u y y ü l ü Tü ul m kta Te aşa tarmak run hük ar . isi ma et-z l d afo l ız y i b p t k s â d v a m e ş a â î y ü ı ad ba latı am rtûş r: Hük rü m nan anl ula r an e sü dir. Tu li a ve i g i t v r b b k bir u n e a l em oba ça v ekte ürü rulm n, h çok da ç ikretm izleri s ğ ku orkula n a z b ı iyet k e ın ir bağ Meden aları em slen ’e ygın ında b h e a m b n k ır t t s ı k ile Araş Merkezi ara ayn bbe ır. Tür sev baa uha d em n e a ı t h t m n k r e ’ il rı da em kça ma MAM 31 Tan nh üm ldu r al hük duyula arın krine o a ye d d m m fi gı onu , hükü duğu say l ir k m o b i l u s öze kon ölge e bu deki g gör ün yüz yer a am çm a k e ğa içm ırılı , aş iyip y a , e olm nm arın dil md giyi ute ü a k d m dır. a, nın a hü asında m a l d y ı o ri er ar ar biri t bi rall llikl ler mu öze n iş ş ku o ı . er e s n k b v ip tinl vra ere nun sah me , i da mesi g e e r b le o s i e e i l k g s i t i k l a i l e l r d l a ze kat öze ğun md a, ak r. Ö dik ası ınd ılan oruldu ükü ar olar edi rın t y h a k a am fayd ri e d s l s i m d ğ t i e u e m l a k y t y i e B li üm di te , zâ isi b etic metinl i mı are hük , siyasa lirten kın ilişk ın yön , ’i iş var k a ya n olan e n r rin n r ’ i a e e b r t l l ü h kı nu âle nla llik kT er end es’le o a Alla u d a e a k d y r ğ z s A e İ m a l ş ir. ola nö ldu am tan anı tote on anı kted syon o le dev şey ını Aris lerde d adır. S nün ışm me i o l ü n i r z n a r klar t ı ü n ö i e d i f k t s d k t l ü s a n e a k m m gö me ez” leri zind “mülk nek lan İma etm kişi er rke i ör er, rgu , n h f m ı i n u a , a i a c l i v me r . v . Z a e le ea di n tti ğin arih uşm le d ndi , İb T elir lem e öyle eçti b a s k g e k i kon ulüm i everdî ü e c n en in ’t ark diğ ülk hr e üğü az şün ü ğin say am , Sü et v ülm ürd e D y y d d m e a n e e ü iB izâ kild yin düş ojik eN Koç ir şe nlerde dag âlî v b e e z p a v z i t ve Ga ler e bun me ekte hikaye inlerd arın syonu m n e et yaz e o l d n k M e m . t st le dir biçi ak Adâ erle de bir ekte olar letin n l m y l s u i e i r g ş i i ir şt adâ had me uy om rk, inle a, saf b ü g e t T n kon e e n n z ı a yön n ş la a ü ay alar gul di b bug ikte vur ela kıss ken i s irl n e n i i b let ,m de diğ a l e e nu r l adâ a lm al uğu etiy ünü izm old yas i n y âk s a e düş ek lik ahl ir ş im ven nb ece ü e d g k a bell s le, ere seti itik si g dar siya dir. pol me , l r an r ü küm e l n ü e t n ü h ir Nu fınd i 2 k h t a 1 a e a r l 0 e T 2 a y u düş t M rı b em ed ayıs nin ezi let Ahm ada işki ve rtti. 12 M zisi örm erk adâ rme: beli inde g ı di i iği k M il t d e ı n d r n d e r i l n b la la le in el Değer gür ere top ma nik şey n iz tem ştır , Öz ir’den rga llikl iler lan rde a a e o k r e z o d a l n A t ö i n k ah tin et gi in s âh ca mı Me niy iri T adlı ezg tesi uta şkis gra han e i t z i T , l o e d i y r e k e n r e p d e e iV aa M eng kat nge den Tü len i ilk bas teb nam ızır or d ine dik zen i de dak e ı Ab asihat ı z y ü r ğ i n s ı ı k d u k a i e y d b z v H a m N n la iliş lm vak asi arın öne unu ayıs azır ili o Bilgide y a ğ d i h g n K M l u S rdi. i u m n r n old k’ı eb gü ir. h’a eşti sun u l ükü z a v d a l k u v ı n h e l Ö l r e t a l u ç e k K ip so kı mu ger me Abd vesind sah eği ın a uru geç um a ve ğlu e ilec dar nd a n ı ç O b ç u r l m n e ı k s k a as ed ’a p çe e sı ükü bir Rak eba nn lah kita t Köse ti. H melerd idir: T k ları n’in Abdul o i k ç e y a çek a g a e r k r s il e nı p u ilm Mu setn ürlü b . Hü an oğl ının ya i, to dâhil p llanab s b i t r g siya , l i l l u e er bi lık Tâh valisi o bun as nlı iyi k ıt h isi d şın kıllı de kas bilg ır sma ava tu ı bilg r. A s ı s s k ı p O dzâ n , a d e ı i u â a M l n s n t m i m ı o u m z k g ı ğ i i b â a a b n bil dığ ahi ılac ektu eka anm an D di’nin yaz hile lan rm lgi s u m larınd a ar e i n a r b d b e d kul , r f ö i g E m da da ikt me sıra rk’e nın üm lisla Ahmed bir et çöz a ü k iy l ü n e T ü e a h m d d h a r Me aları le şey Am hile lliği m rob sal Hay dır. öze AraştırMerkezi Dış k ve il, p ü’lır. a ı . ğ l t b d r z i e k a E d a kt na ad ekte anma yılm kur md k r elm MAM k sa ü anla a g a lece r a a ebi öt ola ard rın n k a d e l a y m i ad am ükü fsin anl bur 32 de h ma, ne eği r n e e l ol yet ellik âklı ı öz ahl e baz v li em Erd den ’ r i h i Tâ Siyasi r i z e a si V ullah’ tname a b Ab Abd asiha k u l N Oğ ava K r ü se Özg rat Kö u ır M z ı H k ırsa s al a asa s olm ni e i ” f i i r i sn vez rine man n ta fviz leri ye î’ni e t d “ r n za ave n iş lan ma e o a l M i z k e e ed dan tla gör in d vdi arın dî, mu r l e i e t a l i b r iş ne ılm nai l-Ve r disi vli k landır nü’ e öre ken b d g , İ m a u a , e d rak ekl a, Ö le b unî i r ş a i l m a h r o B i i er a il P geti ezir larınd i gib e ça ş Selim ma rikl rap fîz v a lı İs i is r t d A n Z r a a e ı e n t tle ağd reddin üellifle rlar. e ptığ Mehm yapıla B k a , e y i ı y ba 1) im har eleb ve Ha ktad rin ubu fından k kita 174 kim ma e ens a ib Ç e r u r r l t 54/ ı le e ğ a m a a 1 e l d t i u 1 K n m d 6) iye ed ehh (ö. lun ak adla keli ilm 172 aK kik ı u / r z z h b n ı 8 o i a a r 3 R t la ib rın ılıy ini şerh (ö. 11 esi de ısla ir” o emdek kullan enmes bun âmî h i z u a e d t m ş v l k n l ü n e “ s e e e İ c ö i f d t m E ı. e ni ir’ ter kd şlad sına Tah , klasi sind hir’in kçe l tir. bu ma â kçe k ba şekkü k Tür dilmiş ş r T e a zira u r ü v – çok – e n i T a e , r e o t b z K r e k i c ü etle in bi re iv ig k, k l p e m n g ş der a i l s ı a d ü i i s v v e n b a – bir e a en gü nce e alınm ür K u ının mlı ının nı ifad iler ınd b a s üşü k , s a e d m k p alığ m Özg i hakk ı d e r a m a l ğ z l m ı v a k a o ü â a d e m ır ip )k m İsl nüm en K sinin nla r– h laşt sah 821 öne rin ve e zor ın a 06/ kat çek a gü kilere ekti c e n 2 c d l ı n ( e l e ü t d n ik um iş ye de am ge ilim üş avr dur un erin me min ğuna d aset d larak n l k b e e e e i l u d g n t n u k a i iy va em dö iri o ı old Me bas ms dah e olan li gü n nitel dığ tin en b elirtti. İslâ ma e de , Ab i i r k d t m n s al i e me a n h l l u a i i ind v f b e r s k r i b ı a l i i k e e s l ü u l K l b n a e e t le kt ği etin ran dör alm en mü tahkik dan biy me ece dar ç akta n dört alar si sebe e cu m rilebil e l h i d u g s ” r k i i r i e s m k nü ku ndi ç na hilafet ada va , tarihç bah etle he enm ” olara me erle ir ü itel ur rcü i k n“ ını r e b n e u i s değ ine da u t r ’ z ğ y a k a e ha ûn r şe ü ıtm m ydu lara sî v tti. nlıc ünk öne si Me’m lgili he tıp dağ yaç du zir o “Abba ifade e e sma e v O v i i l bug ü e t e a i n e e n if i h l ğ d l n ’ r i i i ü r e o a i ö i ğ ç h g in öz es uç etti Tâh i Türk iler et ine r” s ilm i tub elen ttiğ etic pta va rcih iyas r” ir’ e e n s olab k mek l t h ya g üz yirm î ö k i â l a y a y u u k T y “ t e e n a d r n k “ n n u e e n i a m ü e r ’ ı l y b i e i r d r h l d a e rın u m ba da tin şla Esî nite pla p si b rınd emind ç sava me a ü’lu u l a t p t k t l i n e e k r a k k b ı e h n İ n üz lar tı i ih me n sı eşîd dö nin arsa n’un m m en g aya Tar bu nı o onra e a v t i h a k s . t e t , n i i ş e u n R ü s d si dû an ûn sas lmu ldir ndi düğ kom uktan Hal Afg Hâr gör en e unu bi d ali o sadık e ke , l İbn d a r v v i o a e a i d i n t h c k ğ s e rd et un kın Tâ sev ldu da kısa vali ayk rala ış, zikr ûn’ hak aya sözü o a ini şınd Me’m inin dığı pa m e r s n a şlam ş ı e e d ı y a l l u d t n , r m b a i ı ı a e b ş ç t f r d i e y i s n y e m ez ay vila ûn e ba meme n nn geç rind ldûn’u iyaset oğu erde v e’m t seti n’u a üze d e s a û r M î H y ’ i d k l m e s e r zi al bn tü şer n utb ını aklî nH e gö de İ yasetleri en ’de tık h ’un ad ivayet i k, İb ler için netici cih ed r s erv a a î v l r n M i ö a r lu r û c y i e k K Ak i b n ’m ki re . , oğ yı t net n ine Me nce e de ene ları irtti ma l l ö d p r are n n yö e i a n e değ a a t i b h i it b ki m ze ab nv ni dal i ü n h k a l y n i l ğ a a s i r a a t a f t a ş t e Mü ı esas fınd ştir. T k ya rda nd de e at tara üçü avaşla air nde şını ifa rak mi i k t d a r l e ı, şeri a e e o l t d yı çs ğın in’ ilk eri übe vefa lah’ın nla adı da i sey l ifel ak, n ü ş z ı v l tecr aset a a a a H n u b v . Abd ının ya meye en K ndiği ir b siy îr, bir geç s Tâh le , et a l t e m i s n e r b e a ü e d a m l b li, el ve ınd ib, â be e “va Ard lendirm ı işleri crü , nâ rde e n t ü ğ r , t û ı e t iyet ap tera -Me’m uğunu değ Meden aları n li in y l i ’ d ’ r m ç n i ü ır i t b k lu Araş Merkezi Tâh âhi il me r bu ta, s e et stak lerine irle r d ü b u a a ş f i t “m ik e ’şMAM 33 vb.” e onu ibü dird i bilgiy len sah ’l-ceyş is ğ e i t n i d i r r ü da n nın ve lifle kaid üel rak rı a a l m l ı o p ” baz kita dar üm arih hük etti. T et işar ğu ldu ait o lgili a ’ ile i llah u A d taki n tup e or lkü k v e ü t sa ,m de m ikti are alin . Esas iği, stiş h i d r , r i i de rdi kla işt l ilg e ifa aşlı değ geti n öze b l e e a n m ü m ızlı i an nde in bug İslâ ve h lar gib se, ı gü ç r ö i a K s l k m s u te i an izi hus li husu dur iyet nb i h ağı e n a t d m nac rin nem u me a u l e ö c a e z ğ k u a b k s k ur lerl uü asıl a Ra lara i sorus in k etin n d o n i n m n ı s ı i t e aş sı ceğ yles ünc e irtiba üç y a baba ede a düş k bö p ders l n a y t rmi d i r i e o r n a s y n le p n yu ığı siya e’ni etin utta . u ya n oku nda , and rm urg boy rafı ti e k at hatnam ğitimli v r e a ğ a i rdi t i e r d e iri si ûn sin ir m arklı b geti ola i b a e b i y l e lan m İ s i s ’ N e i es em ir. ef rih dırı ina Me val asi d d d a ş n m y t i r e n n a i ı t i k z ü S n s i ı a g ek yi u tes us ini ni k ir, i lini nö ve M dan b tilm ün, m zun ilişk anı e ye Tâh raki ima elir n r k t ı . da u una b f ş m ü h b r i i a t ü n a ı ğ a n h d e i r k n a o tar ı d ı e uğ s ç r lm il m lit yata Abdull old a der labi den skende vra kte m u i a ebi n l i r a ınd k d r s r n i gön u i e İ k e” ile ri lam ab nd kav rt, ve d l m e ğ e e l r e a p a n i k e r a n â b i e t v ib ây kit cöm asv hlil an hik siha bilecek sind Enûşir Bu rek el ak t n ta aye an, i na fınd a l e s s l u ı a ı i a d tem eştirile r b n ş olar ğ y ı a n u a i i n t t i l t i s r r i ’ l k k k “ l a ş e t le e in ra ül rec içse llanmı etin alin e, m Hüsey ida eçte i ola ülm ları u hh sür . Kös âm k â et m önetic m b z s g n i a e t r a r e N y re hi ild in av r. siy î ve lge şek , Tâ ziya ektedi el k değ a t i bi bir rak rtûş em bri i t a a u l i m d ukl gib e k dör T o k z cid unl rı v tta ilk i çi en, dar âlî, ğ e a l a ı p z a l i şüp t i o d h r z k k t i a , B na i. Ç Ga na nd isin önü t oto k y len r a e r k d i a o l a e ş l e p d ç k i a d ç ç i t la li k le kat an d altana kkın t ze u ak, pe nak ş bir ve tnin ve dik a s mü r ha fınd v me a k i ası e a ü a n l a n r i i f n m K m a u r l , i t ü a m ğ n l i u g h r esi t ge ş u e n e â T ne e ba em stl ğu old ğin y ö i e bun i l n e u y m v i a g u a r d d l t t n i a l i p k o ınd nr an mi ag ına Me ektu lışma olan ory fazl n so ı döne am alan a m c e i a b s a ı n d r n e ı kç ife ula ask ektu adığın sere çevrile ünc iddiay hal rço a ve b asi kon um m düş i b e bi a t ne d k m l i e d e ınd e e l s y ü r i s ş d ind hm zul iya ille a ra lind rın ba n si n ı s A y i k d m n r e ı u h e l a r lg iş ay lâm fark nlı dön yılla n önem i k şe diğ r bu bü’l-H ulem iyle İs i l zlü a lme i bi ki te anlış ü i n E e g t y m e etn ese ı e d s n e l z l d O yıt rm ne kay ey rha eki r ür ne i zâd a s u e d e a b d l k , s h n ı â ’ m e a i r p lık e ae . Kös dai dın nes Dâm dan ya lerl adı fazl ayfa b. pha fendi a atan ş altı s etin vurgul rtti. n r l ü i ı i l t r f ı, m ı e h a ü t e â b e if er ğın aE ni ha tar eK ış b adı cı, T n, Hal enz tiği ahy niy a ndi b m k m Y l a e e ı ş e f m e r e ş u E iv eç ge yaz eym rizâd erin kon onu ğin cek ası la g Sül a tinl ere etti ine en k vaşlar ılm e z d ink d de, ş r d ı n n l m a e M n e a i gö ve de ak ç sa di k irin ak ç rten ine esi olar unu ifa ayatı i ken olar en b ğı deş beli ilm l r n i ç e i a ğ lesi h e r n g ı k u zd ibi ese nle ip en ta g rektiği i , a g s old t i d a m y e e n n b n k i k ti si ı e M ve m içi sey ara a ir me sı g mi tin uru aşın Hü e ol larl lma rme nde an nb ase ir d n m i e y u ü ’ d b o i a r v r g ı n s l n i z t k sla bir uştu aka tinler Em tavi rati siha usu kon bunun akla al ar p den i na nh izi r s me e d e a k , a l k siy olm liğim ere eal . Bu öse i z a r g d t i K i t i ö n s t s e a e ak de oğlu bund e dem ızır kti. ülm olan unu ifa di gün min n H d, şün kkat çe ktu e r e ü i ğ n d i eyle rek d m i e u h e a n k d d v d e l m n o te rl te na rin az ıkar eğe nde lan elir üze olduğu nam işki üb ni d e yer a zeri ünah ç i t z ü i ğ i ü i k s l i içer biri ta g düğüm iyet tind , beş va ile iyi âde Meden aları bun se, me a a l, u z h t o a ştür a m i k f y ır k t fu Me Araş Merkezi rta önü öse uha , o d a K m e t yi ym ra ed dan yye Mu te u a, idar izan anlara , rai sünne MAM u a m s v l ip ka tak ç ol at, sley hta ma este e e u d b c n m n ve rda üza efa, 34 nla üsn ahde v h ve o e d r, iler adle ilişk a, h m ın kaç tti. ini de e ndiler k a f i ini lara n ke kler llarını ları” o etti k u ine iloğ n çocu ndiler a r s e ı İ rı’n ve k rekli in etn Tan lerini ni “ sü m e k r leri n rdü vaatle aid rke k ö e n a g ç k n ge irte am de rere ini bel anl ata pıla e a b m e v i i dan y t ’ n ç bi e ir an ans ttikler ma i l r d r n d ı e e a f d ç e r nl re r ia tinl n ci yül ydı n diğe lele tni me iyas ları ı, A hay i c ese a r bu e ga t ve s husus a e r l m ı o i i m ib i yal ûlî uşm ahud i lam k bu s b i n i d ğ , ğin u k g o a k k di. b ha dili nY ıyla ara ken u tiği r l e n t e ı r h a o ekle r e l e a n a i e p n e d a b Y g n i u o d i n t ı e i i t iğ ns ifa as i. S turm tı. içim e geld me e birlik yled konuş it, ışılm l mb din rlat m y a ı i e tart unu sö t z a s k ah da i l d l a e i r i n h n a e r m l ü ğ h r ın u bi ri gir ı da am in g akk e gö e old ses ğın avr esin e Ta erin nlılar h udik v ües adı c l ılı k m l n t m n i m i l a t d a m ü o e B ’le l e c ş a e T lm em ün dem Dü ifad cak . Ad vrat’ta utsa ra büt n z k gün A i H it ud on Te tır. Yah ’dan s pılmış e ilk ah arı da l r n a n a ö y f e u ki la eg Tu Kan ratürd rat’ta uh’ neğ h e N u l e v . t e e T Hz nN kg ik li raşi ır. Zate abbin unların m i i t Mid R B h ş ı . iler d ve lardır ılm /Elo duğu e e u p v a y h nic ur alm anun ı/Ya İbra il T luşt k r i ğ o n d n e a d in T ye ile etin “ve sed ran nun ” ay oluştu bah ini ise unu Nuh u n d l r a i e a k t u un at’t tem ’e buy Bu aye i Nuh evr at bun d T . m e r . e y r ü ı k i t t r a ş Ad ş i f ı ü b ları si m ülm n her lan meme di soru m sür e u l d d edi yor me a ci keli olarak n bahs sı d a m a i l l d küm o n deli nların i hü apılan 012 ayıs ikme iyor ştir. ’nin d 2 i D ç e s z M ı e r u y y e ü a g i g ın rk ’le y 15 M Kan ud’da ona tirm e: Ö z Me mın du. ken brahim ’nun arı ndirm gra m ’ e ge l r e l l ı v o r a d l a e r ı o ğ İ n T p De rp z. an ırm te O eri it ya aH raşt htakile ar Has ve Din rab cek ığın h i d e e A a l d n b t ı e u l s la g iye zgâ ğu Eld elsefe uh’ san nra Yah rın ı ve den iği Te F z. N ştir. So prakla n in ığı “ ilik” nu cağ ğı ü E d Me H o d a t a B k e l n ü i h l S o i a b t u n i c m s m , l s e l t a ı i n N i u ğ laca sa ar düz aki iki versite a tam arı ve ver kut erilece sıyla k unl ok o e , n ç l d i e d a t r n n n a t n d ’ a K ıt ayı ahi arına v ra Ü m Dalı h Kanu Nuh kad vas elen i ’in rma u tu cak de atl ra g la l a u m n n v i y y i Ma leri Bil nde N o e s a h s ıy bo ve İbra ayılam ndan m sel ov, rçe eği cılığ r. Hz. s u Bili Hz. len tezi çe n tarih Hasan ara i B n e tı i . d a ş r G s ı n u i i t u li işt lm Ahi oktora eketin ylaşan ve Yah irincil nes z. M apı ilm y H d ldir r a , e e d a a b a ı ns at ni p vurun ud ile ’dir kh rıyl e a i i i adl r a l v r ta l m i d v l i e uh Ah ee ğu Hat lizl lm eril sav it is ina İsrailo tır. ve N e ana din ta lan Ta daki g ş S h ı a o ılm rin ın ki ün lan n yap üze dilikte aynağı at aras büt a yapı rda rla l a r k a u ’ l l v ı a h h n l Te m Ya ini Nu can v, ştır neğ olan i. ano tüm alla s s e gele aynak a d v m H a n eğin ik iyet avr yan r di din suna d Meden aları jik k aşla ıyla bi larının o b l m u ır o a t l n m te Araş Merkezi kon nla mu loğu dan kte dili k sunu ’daki a i, İsrai m u a h z Ya ere MAM 35 lâm eceğin bir ni sed n İs es ey vur s v s m bah dilikte a e e s ü il u e ta sed am Yah bah larınd hitleşm k a a a olar ’yla ar bir rı lıklı Tan e karşı d ziya k ve i l i c sel ında n e r Ev lam üm : ğ a k i öz il kB Nuh macılı iliğin Ç ışları y ıl ud Ara Yay v Yah ano s a rH Elda t abi ın s n ı r a r. unl bili Kan ğlana h u a b N ası, sına e Nuh olm mama d ı n n ı i ol lar ler ktığ anov, üel a çı lılık erinin t y k as k r a e t fa nH or tel akt i en radan değine kar d r a i u b n h e om onucu it i Ya nın so iğin ının R s re a ları, m d i e ı e l i K k si ar ar in ms n unl a et unl eni er d n adam n rini n n b ğ a e a u i l i k K ü K d i u i n ikte m h d k k i ü n birl ’da ini udi rüş nin Nu udi hu rken k r a u h ö l e ğ l a g y e i Y e sı do Yah iler kan kın lma arını a ed nam ini kim ddi ez yıkı nun , Ya ere ba kanun i ğ i i nl u ı k k d u h n l ku ik an e ığı len Nu c t k u öyle name abi d in “ n k r n h i a ı , n i l s i u e ik ir iler ov aç m sıy un aha e am rından Hasan n hiçb hud rtay ınak’ın dolayı kan a H o ri d Y i e e r l t a n v l n p e e a e l a ş m ü n v sind a nu Fak metin eT rüş ini bed l hükü netice . a r d ö y Lag r k e i g a l i. e u u uh rite çüde k lerd em tird inin in b ak b tti. oto de N ürmüş ren öl en t meler dile ge irin ırlatar e e k k b v e s e ü a i r i t d i t te lg büy ları ge iler nları” k is i ifa i ha iğin ine a bi h’a a u iğin ektiğin rme dia ett ınd ken ilir. i a m n d l t k ö l y a ş e k k u A K a le b : id n er lm ade tığını etti ları pıla iği h edi sı g ek, da s içer n bahs lmem zikr lanma nun ama ya in ık a ç n ı k a l e y in a d ge de rın gu gör din rad açık anrılı orta sor nla üm arşı v’a ir a ak, t bir k, o b anu di hük rı’ya k ı dı k l m a n K e e k a l a t a r m kt y riy a e Has aha fa ir tane Nuh ov, ye k, Tan k yapm luştur insan l r m a o a iğe an rd zlı ek, olm lar di lı de b erin d dai Has oşmam , hırsı run em l ahu deler rum yemem re can i o n k Y u d k s e ö k u p k a d ö i r m ai h l u d i p g e ı a k y O ş r a Y a u ız ar ka lli k etm opa sanov’ çin aks ken ı o kad ati d rını be bir baş r h p a e zina ması i an et k v a v m s a k e H ş a l k s a e k e iliğe d b lı ak un am nc ğe var hud h kor hayvan ir. Anc yemem ındaki yaş ı. A dili a a d u Y d r h a a ış lı rci kt an rl ıp lar yla can meme kopar ve Y ek d rafınd üyo yı te kışı yan ı r a a m ç ası ü e r a m t m a ü ol ürd ortay yıl atm rı t km ne s r a n a ö a öld l a s a a d d y iy i fınd anı n adam van inin rist rin lem hay nsan k etra nrılı d dile di ar H rite iki l u i n i d h a h a t u e u y Ya to de yer tek Yah i du ir o yla ar N ak hem uh üm pat nb yısı anl . c l k k u a r l m n u m i e ü n t e o r z a b h s iş D ları u Bu iu kN ka ire ur. tilm gib lma ğun ğunu ler. ind karara d i o u t k u a t ş d a s z üre l i e ı a u k ov ro ldu nde n leri na ç r üretm iyanlı kon id N n va malı o suresi pla üm de söz st e n k l i n ş Dav nlarını i r ı ö ü a t ğ m ı r h H ü a ar ldi tar u hük ’a göre arı hem î olanl a Şu r veri en Kan lerinin yla e n’d v ark r ı l k l nl a o r d ’ â k ı l u m i r n a sa ah an a arı içer en, Ku ı hükü ini haz e inkâ K l H n h u u r. az rk ez enl riksel Kan kündü aydı N ede uh’a b edir. T Nuh ned e s ç u a i m t N b , k ü . k ile ara m ı v e i k l m o . n ı i i ı m Hz n ç c l il a lı rd lığ el a ya sed bili var Has ens aklaşım larl ira fark orta bah aya evr y arın elirten ferans , li z l m e k ; l n i i n u re ind cel aro tıra ib erd n i ç v t n ş i e n d s kan i a ö d k d ö ğ d li n edi n ci ni de g bağ küm udi la unu etm emleri Yah nlarını ği a hü di v, b klaşım i o d d ı l l n y d i b a i u a a b s o c s y n r e a p st Ka da klı en tti. ik en H lari bu elir dir. tekl rda far nel de eğin partikü ğını b r ve mekte des l i a i d l e e yö e d k k ğ d a e e t a l i t ş c l k e e i n k ı a a t c d e kl en kay olar şamay rensel ilm a işare ekil i far rı, g u sed r iki ş hudi da nla ev l k ik k ğ z u a e a r a t bah ızlıkla u n r t a b k a la dili rs l ola : İlki, Y rına lu o Nuh K edir. O ü ahu r teme t tuta tuz c ır la Y k n o n d n e e ü e a u ç n ge an akt iala örm on üç ili v e K a d g d n m i t l d d e h k e i ı iy Y u eğ ya bu lar ya ç Meden aları nN nak iyle ka inci ve iğine d r m orta anları l i kay k d a l i b AraştırMerkezi e h y g a ce n on ili me olm rin ade ve o yed nde ün mle en s ından ü ü d m g k e MAM k hü rda önc nıldığ tuz hü e bile yılla , daha d na ro m i ü yüz e b v ano z hükm farklı Bu dön s 36 a H . da tu etti de o zyılda ahs yer b ü y an ncı und altı duğ l u sun efe Fels n t’te t e n i Den s’e Yen kin Felsefi w a D ’in eri ve m z l i Ate Temel tirisi leş E k ti atak Teis B l a Kem r. sıdı dia d i i ler cek bile ncılara u, e r e ki, b aba uşa rtul iliğin y iasıdır ncı baş u k a ud idd rak yab Yah lduğu uya yan la ileri ka bir ise u o i r k ı e c ş ıf to Diğ apsayı e at ’un ba sının vra k a d esin “Te l ı i u ş m k r m u m a klı ka Tal ” cü d’d t ok lar far r i a i u k t r v k u m l n e ’a n b a l a T de nT . Bu sanov ene tedir. H ancını miştir a h H o ı k e, ek ab eril alar se d i bir oğlu ülm e bir y k göst ırm n man 12 c tiril t l sür 0 a d e a ş 2 e Y r g a e n s e n ira ni Ar ind üm ola n dile Merv vre 2 Haz zisi yet yer in e da ı di z. irme: eni t d ğ ı öl e ’tı. n i n d ı s n l e f t l i e a r m a a pl at k ud ne ara Değe eke tin ıM cez o t h f e B r t l r a k l a y r e a a Y le V sö rh e ke bil Kem zı: taki nat a bi are rab iced lduğu fi ma ınd nov, h o net e Sa Tezgâh onuğu k ı v m e n Ç else ı r s kı ın en m gö kk nF ilim i’nin asa z l d n i m i i n ’ B ı l H o n i a ş i s a m z la n en nd ler dak tür teiz rke 11 yak ğin aşı’ sını em Me ayın tak, Na Yeni A a 20 bir l ma liğe de el söyl 67 Sav n i ş y t a ı u r a a e i ’ e p ad uhi Kon tem Haz ntıda B wkins likle re sem sind risi a ak N en ve n özel en eşti eve e la r l D l n ç i a p i E r l n d ğ d o i e o e u T ik î in et de bı ç ett’t e Teist lsef miş Harek rın Yah iğine kita enn v geç le fe , d rin . n i a l i i D l e a t r e l t n e a n g n zm se la tin ell iya i. me atak ları rali me bah rist Tem a yayım leştird nB nde atü i air nun e ü d n aH d a d g r ı u d k e e K n n ı la e iğ çe ah h ylı so nın yılın ger asıy ahudil alan ni ifad a dola i Nu sının Y şansı e i m k m g y l a i u i iğ ah du zind el v, Y rad ma lme sun rled a ise d em a te i ın t ano ı ve bu rgulan r ebi l r s n i a o e a ’ l t e a t i H ga u a’d tk şa ap as in b nusun i. Dok v n k t e u i i i l t r m a m n K i u e n z n d t r l tt li la ” ko oku örüşle da kur çıkışın elir üra nP a Am ende me nat M ınd eizm iğini b ğı Alvi a n t rg ı y n i r A a m a a cele a t i ı e l y d d r t n n i h ini n n o p n i e i c a ya eğ “Y ay p çtiğ zin nin . Bunu Mena d a e i u e m t r s d t l n m k k m a o n ış fi nu har he rtti der ına me yold de çal ı ola Ric uğu nü usu ş beli dini li r ü n e a n g v o n u old k k t ri u n ka i m net üze alizme ralizm urg nı ğiti uğu Yahud Baş Den rin ay old r m e liğine v r ricası BD ü l t ü e n uyu A e t a i a h e a n n l y l i n ı t n n ’ a e a a ı a kon s ’ l ş s i n d t D a y e n r o ı , a t ya d s e a c a r r a ın n atak 6M nee mli am ıca n ev nmas sını ini Sch ası ve 2 larını an B bi öne Ayr ma n la r l . ı t r a o i n rdiğ t u i ı i n t k d k t r g s u m e a i e a k l t s l z n n g i ek ya iç un Ka kin lara türa li hale uh no Kan ilmesi nilm Daw da na d de N bir gü ştur de i, Nuh n nem e a sas liğ u am et in ö an b z ç p e i m ın e m t l a i b ü o y s a e a k i i r t l d ki hü nn nla tki ken anı şan ti. l da e de ABD er insa tır. t u m l e ye e , a e o ü l d ov kt ış iğ 1’ kay den ist açık leştirm tele Hasan lde ki d lam 199 m ş a n l ü a e e d l a i e k n ir ya bö ür ab ği v ni b gulaya ı bir şe ilik Üç nat dün ırmay ledi nı, h r disi y n e ı ı u u n a c z v m e n N i k ni kıs ma fon çin nu liğin settiği aki aç ek i m uğu udi s d m d l i t h ı n o h e l a l iyet a Y su fif açı Meden aları azd onu mu ha bir m k . n m i k k ır ı t e t ç u d et Araş Merkezi elli dur erin zikr ens evr k ve bu ları üz dığını ı a un MAM 37 i taş aşm h Kan atin u a n N a ve ğı k ıldı yap u duğ e ol n un e tod ifad sıl me u nu b u , ea ğ n iği ind ldu diğ sikl sı o k n a unu e e am duğ y mli md l m l e z o i u l n r e m ra en ö de du er ş atü aliz ş “h ktadır” e, n î natür rin ü n e i r z r ö f a ü le else ti. Bu g oluşm nu Söz in f t tti. li uğu n n e e d a e m r l d i r am ne r ştu ted nö ı bi dev lıkla olu kas pal var rek ün ığı e stik a l t e k a t ş m r ğ a n l li m lü beli dır, do anı nde aliz i bö tapta u natüra . doğ inc ekli al i ştır izik ş ı a f k ğ n k i i y y , o u ı n ğ a e i d ğ v le anl ştığ atak ldu afiz liği a ge tlaka çalı ini iyen en B ik met şarılı o eniş ksiz lamın i d d u s e ktiğ t k m g a e e s e n i r b , d a n a e e n k ç a t a u g a k if ği ise uğu sonuc ası dah ldu Bat uğu den Fizi old ucu öre old in o t eden anm listler el m s y a m e k a d t son iziğe g z i e a i d e n l r iz sis lind işar oru atü er f ene türa taf er ve şek ek z me una zi, h bir ned . Katı n iraza y . Na u i ğ e ğ m elde eki t d t u u e e r t d m l i d l i l t t l e e d o t a e . o s k ind zin m tti öz kte e ita meşru fizik d’ın piri ği şekl vra elir u te me m n a t , i b b m l a e k ı i i l a n e e yr ce ch bir atak ğın nb ifad eau’nu şekild bile sik hur n ga yandı nB eni i f a a e C l l e n y k u n s k e n i a le n e ca fel ibi lsef Pap şa d erd avu ını söy in bel n aya r’ g lk fe anlayı ’nu listl ak s ğ km tık edi ı a r m r a r n a d z r ve i l A i l ü ı l eau a l . t o e e b a n z a l z i m r i l e tı em tü gü ap liy tı n ’ nde on me iki t e ka dir, , ka leri a na tti ve P asy lışır ç n e r n d a e i i m n r ç g n ğ ü i z e e ıl slı üşle böl bu e ‘iy n nas n va ade e Örn in a gör u if fizik lmaya tak, ind zm efed makta ‘beyin r i a n s l n l e i B u a z e r ğ n o k , n i ü i unu o u r l “F a z n s i f fik old tar ğru nse r olduğ inin l eke i i k k o ı ları r i ğ a h k d u e z i i i i r a g a ve ez in so kem duğu f değil, z bir fiki mız larl zel des iği t , ma n kân ik sizl rtti. un ” ifa “iyi, gü a i z k v l r i i m n sor a f e i u t s s la tez a ak k d n ib a iği ın usu nım ziğin e irten B rın bu ğin tula i lınd n verd a n u ı t s d l k sor a i l a n o l ım i n ge lar nde kledi. F unu be tutum tan leri ak, min ına zeri tum ğ söz e i bili oğa en Bat am l ü u u i b d e j t i n d n l e g t o a i o d d n e ai ol z” ler mu ayıf r verm isi”ne de e esin nör iliri söz uru rip j an ça z ünc ğini ifa a teb e d o r ş d k l ç ı ü r a i ü u r u o n k d b ti ik ğı kla yü ini old i ve a ve alk ps ıldı rzet lizm l far fikr n k a i a m e n ddi ç r z ğ i n i i a h n ü m “ m tem bilinc ild ina ers n i bili d ç e e r Nat ça öne a r e e y n d ı gö e, ul ga ın e tkid an yı g uk gör me ir e yişl öre açıs de kab am ma z e a l b g i old a ç l d n e e i m t k r ı u ı h m n lin ı. B r bi tan k aç aliz erinde şek sini bu tard n, diğe edilip loji izik me k z o f e a e ü , s’ın t ı ı l k m u n da bu arte tti. lem ere ayış a l c içer duğun varlığı e â d k s i n d e e a d e ın ay in ol ez ın D oğa eki ifad in mad ğını k ığın zm biri yle’ nem n varl ind a r rali ak d R ç e c r e i ü l t g a a t r l r y i e ay ne şe dan Na ün aya lı o ind am Gilb “maki , Ryle’ tir. büt n , olm ne bağ k a r u a l i e l y d a c b a n ve ak bu tek doğ emesi tere sınd Bat dışı stü gös nda un inin doğaü arşı ğinen r lm k n a i m l i u ora n d e i k ğ t e B , ı i e k ç l l s i k d ı i i ü l l u ği ını üy ne ata kic ns ark edi dığ kab in ikri nB ık b öz i ekâ f n t t m e k da f ı r t l ” m a d a e t iler a r in le an ale yde kabul mc ola ğ e y i a e i m l a k k i z z a i a h z ic ı ite nu ni-g olar a ik alan in ant uğu onr bir tez n ye parak bir s a old m ı d z ş i ı . a e ın k/ ti sel ad in t loji Ard ntılar y azı e et din doğ tti. odo ı lizm ni ifad l t e / a î e eb a r e f d ü e m e felse du. eği ifad rinden özelin d nat c l k e e a l lun v i e u m m l b u l , b r e m e s o l e liz tak fiki in t edi onu erd üra üralizm ten Ba zm nç k dirmel i nat rali l r t i m i ü l a k t z b t i e n iy n ei be Na oloj zik Meden aları erle e at sel ini tem metafi m ceğ değ uvv e k m l l i i i l / AraştırMerkezi epis i i b ik eb ılab krin ak, oloj zm ayr Bat ği fi ont rali i . iye t i ü üğü k t k i d MAM re örd ere k na i söyle g g i j ı e üze s o a rd ol in tod şılm ralistle ceğ me bile ate ula ü e t 38 a n e n ik ojik de d la hak dol t o o t t e me nm una sav hi ün ari ce T nlı a m Os ame n t e se Siya ve Ded i i g neğ Cön e l e G bit a S h ulla Tuna d b A Düş l mse e, bili d i y a h l şe çok uğu r d i taya l b o a or in “ ün d ’ k n n n m cu cGi mü ği” onu edi in M lamak lerin s l m o k na C çık eç özü ak, bu ak a ğal sür bi g t r i a a g l tery o o nB lık Mys bir in d ara var t c e r k i n h i a i ç bil ni b lerini de T bilinc ilin z n ye ’ün a i. B d e l çıka deki sö Searle tabınd y i sö an lin de ı ki n iğin oğrud şek ekil adl d ş r s nci i s r e d d e z n n e Arı bili s l n e , l z u i k e o aid be t a i i nin at zla aki 2012 fem ah S a B nsc kn n l e f a l o a r s i ezi’ u n l r ınd a z C d k e a e y a h b r H f l d , a A e a e ı 9 of o e ” M e an rd rin me: una anr em ları ifad na dai lendir azir ı. T r özle a in T e d s u H ğ z e y “giz m i n ı ’ a D ın u ır a d lığ ını efem olduğ raşt tısın bit Tun ilimi var cağ fels et A oplan a ılı nın a y ’ t y i ı S t a n r i e B h da la ec an den kiler t ağl ulla E Siyas Dalı’n bağ em Me d ın T meyi s a g t b r n i ı h A d m t i SB lığ gâ ı in bili uğu esi neğ var de e Tez adl kon iversit ler Ana t Gele s mı k n el i ı ı i e c l ş c ı a d n n i i lc se kl ne ikin Fra l Ün oğa erin İlişk lı Siya ç ya di. nbu rarası ü ve ik d e Es şması n ilin j a n v a t b o ü s i l ekle e r İ ş r m l ı a e biyo alcı bi u görü lusl ığı “Os ’nin Ye tez çal nda ca ak, b d oğ ve U gi abı ı d t n Bat r i ans ü y n k ’ mla e Cön a k lis aptı. aya ma arle üşünü şında a kitapt e ını d a e s m t e l S y o a ram yük dı eD ör r en m v i r g d a rin l a i n u l t n ç k ş nu ma İçi sim ye sun icile i u ilin ş t y ı r geli i b b ” e i t ‘ a i , r r l b n i li e da k’in ak d ğin , yö zı ta ’ş-şe Tah ind Cric eştirdi ğer ba olar ğlamın r setü vramın inin ves n â ü e y o g l ç i i a z r S e s d ö id ka ib çe ttı. alıp ilde rek k es bu san ces ilgil ırla lara Tuna, zete cak şek iğini şün ı?”, “in i o ö âkla ini hat ü l ğ g k i d h l ı d a İ tt a iğ zm yen arın olmay ına gel elir ar m n ind rali cele ın yar ı iyi v ns’in b n r m ılda i ı e değ , natü r i a y r r k l ” z e b i a y ? n l z ü k a z a u n k y ü e a sı k m aw ü ne aya m insa Bat ma ma aD leri bot ünc anılm ene u n d o d r g m u r r a r l o ü i l r ö y l d ik bi hük ufta bu alıp ı “ind lık mı on e ku ı erin e veya ele rr am kild ar ayn ın enl a r a var s e g n d s v ş a i r l a a i n i r k t ı i m d b c K a b ş b a . lar n i a it tt ın nu ek ir m am i, be elir ayg em da k k ko avr ış b hat b y n ı gib e k r r ö m n ı a l n asla rk ine od are rul a m ğ nla b f a o , i e a s t d r l n d i î p el sa ne ede îr, ta‘z n, lan i tem dirdiği le ları b tiva baş d h m gib i e ye i a ı n . T r r‘iy av irdi tır. lam e erle k ş ş d ğ n i ı r e e a ş d gib ılm tü’ fad te e âse llan i zerâ’i nı i aye ı y u i h ğ s i ı k n sın ıld edd an e lan ram ve s kul am kav z k n a n u a ar um zam mlı ol dur a l u n b , eşa una nT ede iyet Meden aları m AraştırMerkezi MAM 39 e siyl kçe e r ge dile eği ini ilec ğ i b ıl, e d , ak gel ver can rar ına , a n z m i yler la ra na d n şe ı an nla u s e a ve T a k s e in nm had lanı ada ger a t l ı n k ı k s o a a a n lar yas atif Bu unm e ceza e isiy rdi. kor n rı v i i erd t a l n l ü l e ı e i g al ün ek iler a lam i ğ ş m c n ı ü i e l t a n d ı d e rk lı in ül ırz v yön nda fa alan at gör fark ikes a r l i k p d h i z a k ı t n k te e m Ta olar n yanı bir ası a di nişl psa tti. sı ı ge llanılm kre t ve na d menin r ka i a ı i a n z s ı z ı h i m a k t rı in nün leş sla en sam lde ku ti. kan ldiğ -örfi ay eküler ma ücü len i a t et l i , kap g r r i i e i k ’ ı k r ü e d â b i s e c n şa er ir ş un şer‘ ürü de ş inin -i z erle na i içer elde rum önüşt ermes erin edd değ inleşen uğu u e z s l d i d , ü r d u lu rv rg lâh lar a bu etin doğ tir. ara l yo u stıs am beli Tun l, siyas miş n, i avr idlâ adır. B na z t l ı t n â k e r s e s e l i i a e kl e em çek değ İstih i teme r‘iyye, amakt li ifad ’nd yna ın t hay ucu -şe leti ıkh gib unu l ka ps r, n f ş v ’ f ğ e a e o r e öre k n s ü u b ö t m g i a a D d e e r l r ı d s e t l e e o r l u n b i in si iyâ oğr üm mle ma nem kla yes din me es-s hük çoğu d öne bir dö ma , Os len ı ga âl l l a d ı s n . e i y a e m l g k z i e al iğ ptir en rin ılm yü idl edi önc yer ahi dild ldır rek ist ncı mle in s a a ı e a lif ü t n d e d l f k ’ e k i î a ın m el rın et ile an yn hü On asıl alan serin t bir öne nemd akla rtad kkat ed . Cüve r t n i n o e b y s rı i’ni dö ae ka etin i siya ştur miş e di yıd e ay de bu öng lamış l a C y s fsed sulün nulmu ak edil r gereğ i e e a d ri aş eb m u if o fazl bi ese has , De ra b üsrev ını ıkıh e itt cenin ya k ası ’nin eraber an son nâs H i m ile f le orta zerind â g l n a o b d ön nd i em ü üşü eC km aşın n yanı de akla lî d d ası y a ü yolu e göre e k l f m i i h m l a D me n, rm ın ini ak şo i ol in i i r e r z f s y ı r i n i e a i l r l s r e m e n te ok l t r v k n i o i ta n s r e e e a i d r u l ö e y u d l e ö y si ü Es unm kmü g me yo ş-şer‘iy ştur. B ki ün er g tah lk m izdir. bul diğ u a lim ulm dılar hü in i a i d ün tü’ e z m ş e n h k l v n ’ s ı e i ü a i ı o v s ar yâ m ka as olar fıkhî d ese yolu tırmal una, s-si öne fesadın iler ve olm edr ş me bir âl, e en T t M c i l a r ı i e r k d r t n e a i a ları e v in ay de ne ist Paş elde kuku eğin ticiler tırım la zün ada yö iyle len m d p i ü b u ü a a y d e k e h k r y e t ak ı a n ın ü ye has anl nok ereken gulam olar n el h alar nda yö esi m u l e s m m e B ı ş e ile y s m g O ı . t ir rt a an eş ora in eu ler me tad lerl gulam e ta esid tici k iç ind elli ü s e e a m b k m e ş n l nok e i ö ind uy rin rle lam is çev ed gi, y a eser et üle sağ çer mle mesin ını, bu s n si ı k ü u a ö r a k y sek n n a l uz eC siya ırl su ı si bu d r i hü le veri madığ n n u n ı s e ı e a n l en, s s a i in r. D siy tic ol ı ko ma fi i ü ik sınd ifade n i e ü l r ı i n t u a d n r p d a l a m l ö a i lü ü iy u oğ lılık r. Y al y üm yük tedir. en nd inis uyg eğin fark ırmıştı eyy yük eni kle rin ilec iyasett n m e e ı b ek m l r a r a y m a a ir ıl ol ay gö nm üm as ışı kad bir yer ine get gile nı hük ozlaşm onucu adılar l i â î şay k e n a r l ş s k y r i y e m di i l e y n n l e vaz e u si em ri ge m ının gen rın da sun rum h erm ut siya mle î hükü n u v ü z alan u k r a l m b u ı n u hü aa som ir d yar alan ükü r di i gr rak tutm öyle b ve u on ola de h ticilere ek için u ik dıla a e b m k y i B i . s iç ım fi .S öne erm etti ayr ı tav mıştır de ane klı b de y arlar v Bu baz eH ç rün una i c a m ü r l r e t l i e o a a g d o hep k l er ş, h gun k ile i esine y lifin sa er mez sı e lit ımı yen y y e n l l y u ğ a ma i e e ‘ t ü ilm ı l di lan ird şer d m i t lere r ı e ğ a k ş a r i u ’ e e r h d ,b ya ğin etü sla mla ger den una yâs tır. etti ma vra kça i ş ı z n T s ı a i r s n k ı a b s e ı e i. ar açm zhe baz en d anl nra lirtt nem me a so verilen rın ins ğını be leri ve rind rı bir ö e h l a la D ştı er âlim iyle ay ilke tacak ça y kavram oğunla iyet i ana eb şa n u i çok u Meden aları t y u ğ k a has m a, b ydu yeleri nda nfa i ı n o e f tti. AraştırMerkezi u k a T t m eddin ga elir etr e i n b i r i ğ i s i d s h e d , gay ve a Tuna, iste in atın MAM şey nya slah tirmek en ü a d bir d e M ş n n ı e e a l r l ad la çek ho u if san ger uba 40 ğun e in m u d e l d i l ld şek ak o rma lam de no sağ n ’ini zerâ r stle u tali n n a ry uğu old in o i n r i s o ri te e i teo en bir en v n rav l i r k i e t md r ş O z i e i l t l ş ta ge en, Mü an erk yan dan r d ih n o ınd e ı s s , f ı l h ı a r r z a a tasr ı ta nb ini ci y nK e ğ n e i i d t t r r t k î te r beli talistle zyılın i ilm kas aya ü mle eki eci t an y i r ç um l y ü u r e k İ s r c o o î ü n n s n e m uzu aşlaya in bu rind arı İslâ r dok üze utuml en b alistle i er, r a m t l b t i i ecil e t n s i h v i a ı p d y r şü la zere . Or rini ha şım çizgiyi ak ü etti a e l l m k t l st iye , ya ler o talist tali faal n Kızıl nist ác n yan o r y a o ş z rya Ign çalı dan ve revi ledi. O ından den n ı y r ıs ım de e ö a ç k l a s a t f a ı ı i ı b u ın rt lar ass dığ ğun nha tav ma ayır Rei rdu mu alış e a u ç k b d a s i e er v ru lar had ezd ri o rem tti. üç g e k t e r K l k e l n e m ne cü d vo ni zikr gele iher’in r’in ön i lfre ğ A z e e , d h r c s u l i i e z le oğl Go had yal old eng abi 012 mam Spr n sayıl rtık ıl, G nin n ha İ iran 2 ’ a z i s z a ter i ı a y T n z a a H i K i o . e 23 ir’ Al ris tı’d a m teryal e: A , e u erk a m s y r m i B z ı M M d r ı e u nt len ı Do ma liam birlikt ar uyd alar pla Değer ğın ntik Wil ırm r to ova si e ıldı a t l d l r e e t ’ ş i l n a a y i r o a S a k Y e ü r k , şl e ak Ar ada âht dzih nün n uğu ğretim kli rme e ba iyet ezg Gol i i gö ne k nmey kon ü ö r T r , den n i e l n i i ü s e i ç ş t ğ o e s te M eğ yi iİ ra edi ölen ınca ilgil kül aki le d lite kuk k Ravi erle enl yla nra ş ınd t Fa Hu n il iğiy o u y i a e “ s s düz d r a c y e r i l a şıla e u e ı v içe tıd iy ci üşt kar sor sür iran İlah n n i , z i i m e l a M l ğ r r ı a s l t i i i s i ız d H b pi site Top mında en y nK had çla içer nin , tes iver zıl’dı. ede ziher’d un bir tezi n Kızıl a ğla e Ün in ı a ı l m d B K k ’ ifa th ra şlı el a ilmesin ttiğini old ler list a u u ma s a G t i m b o d t i a e d a l ” n t e t F i l a n o a d h ı e d r g y H r a ze n n ki ad ar rin mu rfû en o gmanı n yö Ten üze d M hangi nem d i u i Me e a ö v r n n v i i n a e sı su s ün D er ad ml risi ı ma adi oru zün r üz par ölü Teo dığ uh nuş ?” s i sö üb B o kele İslâmî u k l c “ k i d e mla l n ı k d u u ü n a c r n k i ç r i i a u ü cht kl ek ’in pa kt uru las uyd i şe ind cha ber ara i ya ğ le k ği k l d S i i i n m o t t i n h t a a k s e ’i p e e r" i yg gm ber atlı ger cile Jose adisler dı. dirm Hz. Pe adi ula phe gelen gam la irtib len par h g y ü r r r e ş e e e l n a is vu st .P ke değ ve tali unu onr ’un u il , Hz e ilk bir mu yan ı. B en s ynboll ve b bul r u d d a e ’ an v n O a k r l a " d o i m e l u ş y t k ı J n a h a i e ı y . i b m et ir ren .A üz dz lıkl ule üvv tın tiba Gol utier H kinci y takd ayrıca e i b a v ü u b n i e n l a de un n irt ri i n elef ‘mâ ğin eni um rle ve G la hic e, s lata da i adar yre atü hab y m kon e r n in ı t a ı ç atır e s e s t a h i l m n k l k r tler i ı a u o , a s e l s n s i ın eri tal kab t etme bağ l l ilen olar i ı n t ı k k d y i n a a s e e i ry er ird let yüz tim ima lmama i ispat e su o i müşt end ra i adâ l u n it m a s o l h t e n i k e k o p ,a tar um nad bul nde ının öz k l olu kdimi um e, is i ka ürü ıl, s şsa ın t c m z a i t lar u ı n a t l y ş r e a K ı o e nel lite gm lay âlin kabul lirl var i s e i d m m /ge b a d u e h r l i a r ü h a y i o h i a n h r ü ip rı iy vey ulle ri sa eratür iler ıkla r. İk isle kab rav edi it rıld t l d n y k a l ö n a ı e â h u ic m en asın erek e, r da b içer birind iyet lışm şt etm larını r a ü i ş Meden aları ç i b , y m l s ı a e ı m l u z ır ğ d ş ı t ı i Araş Merkezi hus suslar en K ygulad lizinin ğin den hu u a e n i n e d r a d bu ra n ze MAM 41 etin rı ü tala ölümü d-m emala nok b a n ü ş is nc etin ezli üçü erk em v m i d rav isna ını, tarz i. terd gös e si v i r o i e vi T enkid a R T rek l e t ş Kızı Mü a Fatm z de i etin m a da e y ind dda ı. ices u t a e n n is ğun ad n inin vurgul rını ih oldu t a l e a y i ı h m a faal ştır n sa ağın add câl ara kac unu ya isn a u ri ğ r ı b o b ç iğe k, ve ının unu sizl erin tinde lara l ğ n o k u e kân i z r n d e l m a ü o i t o m S d ili ir er tılı lma rav ıl, b lan nh r” a bu htasar tek Kız me bağ alistle m e n etin a e h l l e y Mu aç çık em lirt t , . ant a v i e i leri h y t k r b e . t d r i u k e tz o M rm am isna ızıl, ço en b işaret Mo ssıt red ndi ise izah üründ K a e hle e, F tava Harald i n d k n r u r r u t e d a r ö t ğ in ra lle “M ğı isna ldu geti de hvi lite as G eorisin ine ırdı rtti. ut o l dre e ta t dile rilecek ı halin c k v n i ı beli and v l e v n A e e ş ı d s i a , d t r ğ a ş r a r m ı ş ı e k e i k r hi a tm tl el nd re kle lan aye is ta rçe olar r Scho müşte k di. n tu tıka um v d e a r n i u r i n a g r o k i ğ a h y e l e e go ir lizin dis için n bir y da dan men d stler” o Gre er’ın is nb ana a unu slının ide afın ni li ıs h i n r ğ t n a k r a r a t n u e e t a e fa ıd ld b Do er lizl lar le y yan say Her hiçbir de o -cevap ecil ana areket iraz nist or n e h t i i v l n p i i i t h ru şü da yo ler ook me an h ân da kın tı so e eviz rdik el C k lard lan hak iklerin n m p ı geti dan, “r Micha i l u o ı n b in y d ın anı ği di. T ert’ yüz rge Ard ndirdi azm ne ekle nci ndi elch i i y r rdi. i M i a e s r b l gi her na e leri n r as z o i p a nite n hicri s ö o b h t s n r” ez dan g’i hris ette buldü em Ber rdın ıl, C len vay a z k i ı y r a ö K ı s r m en t şey i ay aha çek n alis ki ik sa o d a kat ada ant k d y i r y r ı ı d gm s o r i ı a d e k i l a y t k r i a ke pa “ilk are siye mî dok an h ik İslâ o d t dı. r n o en las ula mı il ed ın k a vurg laşı k k n ş a a e y h t ıt gm ğın alis z da adi k ant aya r ke par y i k r i b ma t o ra ını kar da p ı k r ç n r ı n a ı f ya şhu sm sın orta da me ü kı ma ı c ş ı n n l ı ı Ça üçü lılıklar olarak alar annif nin rk lam i” a us s u f i g tezi d m n ha ltı i uy a r mu ış k e u e k l t ltm nî nd kır tu ti. A z Ura t üzeri sin t i “ r d i l n a ye içi i be uh t yü riva dör ıl, b iğin etin olan en Kız dedild lamda ivay r n r y le a te op eş gös ledi ve t an k nb nak no fınd ağılan inin e n a l r a e d ta ekiz nd ag e s ı r f r , n a e n r s o e ni vi ta r’den s habed iki e tiği ki a e ış ra it et ayette s b p m s t n m i e v p t i a al n r ı i g is olu n ğın Pey yed gele durma ıldı n r n Hz. e a e t d y k le vid isin de u izi i en a ı ra rav nal isin iind ıl, ayn a r i b rup n b a t ız eti an ydu K t ise d m u n d d ad ahu na leye isna ti. İsn in y a is k y söy n a e t e c v ee rm an tin nad lişti ifad me r ının ir is in i ini b t dığ ğ ada e e a e lm aht rm iği k ilec i t o s t b b t e e a e e iy tn ia aşıl aht Meden aları me ma idd anl m da s bu dur rin a y e p n l u AraştırMerkezi t u s i r ur lis bu r bi uyd ryanta u tü tin b o e e n MAM m ıv ni me ığın ekle olmad y 42 kola mola Hazırlayan: Turgay Şafak Gazel Nâilî Hevâ-yi aşka uyup kuy-ı yâra dek gideriz Nesîm-i subha refîkiz bahâra dek gideriz Pelâspâre-i rindî be-dûş kâse be kef Zekât-ı mey verilir bir diyâra dek gideriz Tarîk-i fâkrda hem-kefş olup Senâî’ye Cenâb-î külhâni-i Lâyhâr’a dek gideriz Verip tezelzül-i Mansûru sâk-ı arşa tamam Huda Hudâ diyerek pây-ı dâra dek gideriz Ederse kand-i lebin, hâtır-ı mezâka hutûr Diyâr-ı Mısr'a değil Kandehâr’a dek gideriz Felek girerse Kef-i Nâilî'ye dâmânın Seninle mahkeme-î kirdgâra dek gideriz 43 in irin nb e d e rin rele emlerd ina n m ö azı d ilk el b rklı m a ası, f e t m in n n leri ulu esin in b , kubb nüşüm n i s e sı m dö ır. kul lma i tü bu ktad diğ a ap o kmesi r nat i ş ç m h a ge fı Sa bet çö ştur k n ı z a u l n e V h a’ üç k lerini o nat r So et ofy yas e Sa kamba m ek v A h n t a e r e d ö hb M ilim Kır ar So ğlam leri B zi’nin tan b k l a m l u b a r S a ı Kırk Bu şüm rke atih k-Mim ker ile F SAM önü arı Me a d i i sl D l ınd bu ndi ma ırat sam üze ştır ühe nF a üm kap M s n ı Ara i a ü s m H e G a t i s n si gr ıyan len üye ı’da pro Üniver ı taş leştiri anl tim n f e ı ı m r ğ s k k ı ğ e Va si ö , “O i” başl erç ülte . Diker ca g ler n u m Fak k y ü a eler r bo yasofy uştu rün belg n e kon fya Gö üzyılla A v ı , r so leri rile arın a, y Aya şüm rsel ve narıml ese und ü n m ö y ö u ir g ati o muka sun m ve d e da n Foss i la ş n i y ı i ı l r ğ ı ğ s le n a k da de ara üm onr fya’ kala 60 e ol rün aso ve s 12 Küçü ra s y ö 0 i i 2 l r n g s A i ın 1 u o e s ln ayı da a’n nc ns de k n y ö e ı f n 10 M dirme: G ü ) 0 nın d ğ i o ı ı ış as lar n em 851 hin 150 y e t l 1 n r A k . m e e ı ı ı ö f ğ 7 ş k r d De ld 4 mü l’un lara ona akla on 160 (18 le a ans üşü r. Y den Biz nbu sati s ilk o ek e n ü s , a , r t a i t ö a o e e ş s k üm y d F İ d d m ü ş f e i z e l u c e o ü i n m ü s v e l n n ş ö ü ön m em iş r. su yed Aya li d un ekle iki ön ilm edi ştür er, ünü şık n t ç d m k ü g a r k o i l e e , n e , e k ) D n n a 1 sı m dö rin ce g inşa pıla ma iki ö ese an y 04-126 in il et iye ıl ön dar ılan e ya dı. Bu am eşk ınd evî y a 2 g t s d c l d in k 1 l i a n ( a s a e i s d a la g ze âb ici inş üyle nce ak baş bu mü ın, a en sınd esi; ik er ö ü l m k y a n ı ’ n l a ü n m l r a ü s ü m yı am rün ata iye sofy ali e ştürül an g nüş nin anl anl k gö Aya tin işg cam ı. ü nü sınd vsel dö i rengi r n n a ü i yıllı e ş ö n a n b m d k a L in ad şle ilki era ünü gul line n es ar bir ç nra fya, ve i ile b gör vur dra aso r so en e i sal h ı d e y ı i t s a n n t A i p a a k e a k a il iğ Fe a ez y leşt Oys olik ılında zyıl ın b çek Kat pın ok k . yü y r a ç 8 e 3 Y 1 g k 5 . 4 le sı, pe iştir ma de 1 mesi i irm l z ol i a r y v geç çe be Sanat Araştırmaları Merkezi SAM üze m ü Gün mleri n a lı’d Görünü n a iker D Osm sofya t Fıra Aya n a Has SAM Yuvarlak Masa Toplantıları KIRKAMBAR SOHBET Osmanlı’dan Günümüze Ayasofya Görünümleri Sanat ve Tasavvuf Beauty, Goodness and Wonder: Beyond Aesthetics in Islamic Art and Thought MERKEZ ETKİNLİĞİ İslâm Sanatında Tasvir Meselesi Hasan Fırat Diker • 10 Mayıs 2012 Rabia Brodbeck 14 Haziran 2012 Jamal J. Elias • 13 Temmuz 2012 KIRKAMBAR KİTAP Ahmet Hamdi Tanpınar: Modernleşmenin Zihniyet Dünyası Besim Fatih Dellaloğlu • 22 Haziran 2012 el Bir Tanpınar Fetişizmi Küres alar raştırm zi SANAT TARİHİNE MÜMKÜN BAKIŞLARA Merke Sanatta Doğu İmgesi KAM Modern Sanat Tarihi Nasıl Yazıldı? Semra Germaner • 14 Nisan 2012 Zeynep Yasa-Yaman • 17 Mayıs 2012 4 FOTOĞRAF NEYİ ANLATIR? 4 Fotoğraf ve Hafıza Orhan Cem Çetin • 29 Haziran 2012 ATÖLYELER Hayal Perdesi Film Atölyesi, Yapım 2011-2012 Hayal Perdesi Film Atölyesi, Yazım 2011-2012 Hayal Perdesi Film Atölyesi Kademe Çalışması 2010-2011 Senaryo Atölyesi Sanat Tarihi Atölyesi Şiir Atölyesi Kuramlara Osmanlı Edebiyatından Bakmak Atölyesi İslâm Düşüncesi ve Şiir Kötülük Felsefeleri: Romanlar ve Filmler Ekseninde Günah Kavramı “Fotoğrafın Dili Üzerine” Fotoğraf Okuma Atölyesi Müzik Odası Atölyesi Johnny Freak Atölyesi Güncel Sanat Gezileri İrvin Cemil Schick • 15 Haziran 2012 Murat Pay • Aralık 2011 İhsan Kabil • Aralık 2011 Murat Pay • Kasım 2010 – Mayıs 2012 Gökhan Yorgancıgil • Kasım 2011 Nur Kançal- Ayşe Taşkent • Aralık 2010 Lütfi Şen • Ekim 2011 Berat Açıl • Kasım 2011 Zeynep Gemuhluoğlu • Kasım 2011 Yaylagül Ceran • Nisan 2012 Kamil Fırat • Aralık 2011 Yalçın Çetinkaya • Aralık 2011 Hasanali Yıldırım • Ekim 2011 Rumeysa Kiger ası ırılm d l a ın k min alar işi d ğ n sı aya , bu de p lma i çan Diker ozu eceğin u b n n l i . i e i l n t b i lirt ünü uet yıla çan düş unu be bul sil zeri sa u n ğ n lan 0 be ldu uo İsta r s o i ü u e 50 şim b l k ın ün yuc ması i nan n g ği ı u u l r r e u b ko ala ir d alk a bu eyeni n b m k ı d ş n k r ı n a ü a a’ tart ıml ofy linm büy rtad yas ıkar k bi örsel no nin ç A ı i o u r t ç e n a e n l v u a ek doğ ilu rde e, g and t’un ul s ney rile da p na gör . y o i b l e ü n a t leri ı v e g n t p ae sta yüz sel ise akk Bu i Gr i İ r l i ı . h d ö ı s k k h ı t ı i d G e ine de ıi ar dia yıll yap paylaş r id rind ıldığı 81 t ığın erin liydi. Y erinin er, l e e 6 d f l k i e ğ 1 i a r t l i a p n D d zl gi vü ler yaş bir a ya i nda ri ile il gra lığın n yü yici a r d i i n i e r a p n n ’ l ı i r v u den e k e e rl ğu ler din nd ras eki esin Dik ydo ek figü k figür sind inşa m i Ba şgali sı erd e e l l l z i h ü h r i l r u i e le ep ve tar ve k lan me tin üştü me s) c erin n 709 o ine e La dön rtek kisi üz iker bu s v rini iç k n a e k ı ve 1 h e n y n ç a i a ürle mi in ind g .D dar ana a i i atı ( adaki n s l a f t c t e e b t k s ç n e a ın ra lek len ort bili rülm ahs a’n de ü arın ti. Me ünü ardan en b önüştü k I. eler n t ıml sofy r r k d a i s l l düş a y n e a a n A d si ca b nı iş and ule iye ati o dığını i an tal m ımları ir pay oss me gelm an k ın cam ildiğin r a b F ç a e n n m n n n a l d ın le de at io ali atı edi yap afaza e abül e kap Fossat üh kap inin tı ini . bol k a nin i h r k e e otif b e d m u l t a aki l e e r a m z l a m s r a ku y ü l z n n ı a k ı ınd y ö o i l r o s d d ı n t i l s u s ı y ı a b l a i y r r n 9 de ut am ığın uğu son ihte akte iz uçlu di. 200 ifin boy ü ut z ldırıld kar , fet mış old Diker, ant z k i yüz hm n d a e a i ç t a s ’ n k ı et M ik pa tır en ade elek . tın de n l m p n u e 3 i a a h m m ğ y 7 ğ y e ı i e o e ğ ın in a 15 M eyd dön yled ğın attı ğın da d ptığı ( Jüst tan ıldı kuz in kap ki a sö n sa lığına n Sul a e a i d a y d d ı l n h l i da be on ar ’ın rin ku ti’n ıldığın Fat asy nı in v asın kub ssa nan köşele r ı r i r n o ı o ğ S a ı t e s m F k ı r ld e a tik ar i tı çı res on yar yıkı yba dek an v min n Mim este oğu asy aya l r e a t i r a e p r d n l o d a r t o i n gü ,d en sın es ye are ahş nün are ken veli ni k ı ve in r n sıra ğı min ürü ller bat min leri ti’n meleri ası g ı e y e ş i a t çe f r c e s n p r bu i a e uz ün çe ya in bu in Fos bez ’ın en 4) k ,m er, da g amuk edilen r eler e n d k n r e a i b n a k i u 157 n b i y r D s i n leri u i e k r D S u l k t ar mle en em ena i ve yo rul lyef ım ü n ı m k r ğ i ö i c r ş a r o ğ a çift y M e d ll d ie in ilk lan 5 yı yışı rtti. ttiğ dek de d nin ılı nla i gir 50-195 beli mlere bbe a yok e . ayeti a a k u r yaz a k a d l i n 9 5 ş ı d o n i 1 3 m ı ı n ı n t ıy in in, mı pa etle değ ları al yar yaz ma ini rek esin eler k r ç a a h n t ü û m i a h k l e n e kü büy , Nûr s i hariç erden bez iler line rtti. te 0 şan k bi k ed ü beli les 0 eril a o 5 r y olu . a 1 istif cüm örsel v ol da in nca adı ğün n n n n u ı ı i ü o s y g s g s d gul l e o y r e n a sati ü l b b u ara i u r y iv rih Fos un a kub ştü n er, a ğ i aya d a ü k t a ğ i r u c , i n ı n a yr tD ılla ını ild old dö anm n a l a y ğ d ı ı r z r u ı e n d e ü g ’ . ı it y k an F asofya lma cü y gulad t Di te u tesp ıp Has y be o ördün Fıra a birlik ur A işi b v u e kay n k d ü a in lel al as rin ıyl ün alem ar on a r e n ğ H k l r i aks a e j i l k ü a i v i t id ad ım za ep ik, ök cu k or takl güne k n nar mo üm fa ç stet k o ş yıllı ı, onun e e i n ü i a d a n ını bu n ak ön oz üç nc aşla rını ldığ ki d nin nm rınd ı ere i b i a e altı l a ş z r n l i d e a ü t ım ll si ım eyl ak cün e ai me llan nar a ku yüz olm s’ın gü len ard in o e ku dönem ladı. l m n m n ü m e a rı b ç ile t alze Biz açık uü ona kub rak ün ve m iğini b ak, t a r k r k ü a i ı i l l t t b o rd ri aş Sanat ı şçi öste i karşıl iği k e ana at, i g d n r malar i a ır l t s ıi Araş Merkezi rin işim nı leşt ı m e ğ k s l ı e r e a rç na da d ik resim ulm a ge 1353 o bur SAM 45 za pıd n , i a o n i y n i m rin bbe edildiğ nin i ’ i u b t k , sa en den inşa Fos erd iml yön adıyla ş t i r ğ de e dö i maks bey r kub emele ll e g en uf vv Tasa e k at v n bec a d S o e Br n i t hris C a i Rab a md pla in o t diği esin nin m e e b nlen l z a e b e r e z z 2 o u b 1 ü K k ü y d 20 a üm a ziran efise üze nin , an ınd gün 14 Ha ndirme: N ezi’ rek 2 olan y vam n k e e am r e z s d i e d e l ’ p ç r e e M l 7 a ı n k m ğ ı i ı y k 4 e n D 0 8 ö m oza z liği altı alar 190 2 inin 1 gra ve b nsu al m şık s tırm et etkin n pro ini ş a ip n l ğ i a ı i , So j m k r i ş e d n r r b A 0 n Tak a ya n a o h 0 t e s e l k e t a 9 o l n v a n u İ S e n k l e m d c ı i k a r z ş S et tü çısı ev siy an ba laş a dü , Hazr at, A sanat am am like am yak mle d z k d h M e n ı r t ı e i ı n r s ü t n y e K y in vg sı an yön mu ray an a ar, ti. A ellikler nd ma aÖ bu uru to P yaz azir der e et akr k ol e ı z h o si d F g d ç o ı. ö t e a a . y l u m tı ğ St na apt ı if se etm atının ylaş rı ve om ğın onu em i. Sa num y r a a k a t n ’ z F p c n ö a k i a , a c d su rle nd ny luk tezy a kalın ısın dbe bir cile ları leri Kul Bro yap ulu leyi me tap şıy e nın i n e n r n ı k n i z a i o n ı k be insa dl i ”k le d rist ya’ f a g e k r f u ini, h i u e n d o b a l v C s z a i z ü ldiğ ını, ia ya rh sav e üm ver b m e A a mo t g l a ü h dığ T a e n R p r n a e s n i d l a e r v ü a ş d n ç k i g t ö ı i a a g ay k rd na nD yol de g ya b çıkl bec asında “Sa in a çize lere ni a şma bu rod ı r i ti’n k u iye B i a n a n l ı n l s e t a al ko bi âtı terb ed işik ve nın a Fos ’ a b ğ a r ı n l i a R e d n r e . n b y ı l ı a i f ğ ın lü d ikat insanl yük aso ndı ine erin alad ğın kök hak aşa adı alel a Ay i de sır k bü sözler n lü y ı h d o m en n a m ü ç n k ı a d n ra ra re nü ler erd şığ mü zam am gü e bı örü ası işile en son e vaizl ni er ı şim g r g l i k l i n ğ y z e r ı n t e a b v k so ri d rı ve bir bey rdik mları bir nla eki ikle a rım rsel geti a nce ı, nıla end ra dah ünd ona d ö e l a e gö n l i a ı ş i n m n n k ı ğ a i d t ı n ü a a y y i n i e l d ’ ci n d d n a ü ın az on an iği teri rın ofy gör boy aha rak elin ol gös erd arım nla yas s a d v e dış n a l e A d s r o o n e lg n in ara k in id, y sati son şıla hal r be de y artı ne naz . ürş Fos nla i bi a ve erimiz tler r a m i y e r ı etti e r i l u i r e s k n a uğ sa gi tti am inl uş eb ski n a e v c v e h r i e e d i old n nlığ r y z n d n be da iğin terek a se insa sizliği turu ları d a ı ş m l ı i m d a e r n r ı a r b s b p i a ğ e e l sa l l ı ı s u l s , y ım i be r ed akın uru yüz unu etlerle nar tesi eceğin ülk 20. di y tuğ g ki o ş n n l ak a i e e u ü l . d k nk on 6’ ge di l fel ın olab le k etir 198 ugü oğa anevi ah’ den l g b l d r m i e e A n l l iz e ci di m ğin ne n unu ni, Yüc iğini, b ; örne ını leyi edi anı lise dığ tiği i um t i din i t t r n n n k e e e i e a u r l v ğ r zam ğın n s i ğ e ı r ü t r r ö t a i n e h i l v boy ’ l h i y e a lı ip g ver teza lığın â ları ofy ü ans san ye sel yas silin anışın vap n Biz düğ e in A e r a ı v , c s ğ ü Gör şme r i ı y n d e n e i n d l ı r u i l k r z ı i e ü ğ r l a D yü iş ıs bi tti i ul lan rini yan sor lkin kul ığın lgiy lık e biriyle , sözle i l i a r l k s p ı i n a r l n r r am ke bi di kv a ta r e bi aza in ere ere tam şa e nun zerind üren y den he iyle esin re, tiril de g o k in ş s a m n e r i l s ü n i n ir n i ö e e i a r l b g m r ola n y ze le ’e ca bir ıö ve rde dün ar, rın ya ü ğın iker arı nem zlikle i l ı a da d l ö D a d e r d n kad a n u atı aşl ği kim e m e insa nlı titi m h i b v e a l e u t k t i r i v m t u d rne Osm sinin . d ki ud yer di. N len an ini inte yuz ğin abe a her ve b rdiğ me e u i h l i r m n d ç d ö n a n r i u g n ü na zam ebildiğ bun sine bo üçle bug mu di. ş rsa, e ru g lendir ü lüzu fya’nın o u r m y l u i ö i l ş k r g i i l e o b d e s rn na ens Aya vlen Sanat ı pta ek ö evr işle i sa der lar r n e a e a m l e ır t d iz Araş Merkezi ma ifad dsın a y AM S 46 li enk e ah r, l i n aza e di ürd en y k y k e l fe y n n te ğini sö plarını i rını t u a zer t t l l n e u be ura tı k ket a k a e n i r B ı a d r i ebe kilde h oğu ve amala nle ilim e şl D ş a e di e r il b b d x i d b z a b n Xx a i y ü k a u zl üm ilim ıma am z hı gün ini tan dern b ini lma bun ı r e o i n ldiğ s a i b e m r g n n i n i i e i b ın in ild erin ; din tlar hinin lim şek dın , sirl anı unu ını; bi iha bir k ğ k c ş te i ari c t u u k n ye lık lm uşt dığ dbe rçe l r n u a e o ahî u a a z c r g k b s o çı an in le il in n B um” n rek a nb e i e m ı l e y i y r e l k d a i l i a li en et yle or ort cih esiy alı b öyle diy le g rnit i sö i di lece yüm rek, b ığa day mode ğin e gi için i t y n ü ti. i e d ö l b ğ B çek ve tiri ede mant enn terör t ildi ş c e t a e e l , l k n d e k e m ği ek in ifa düz et, a di hun aya oru ilerinc irdi erç cin r , ru diy efal leşt ştuğun . di g zge s e i n r m ı t i ü , i t m d s ir a k b i ü k â ş b in iha m nb eti t çe ulu ünt n c n ü u i a an b i k l m r b k n i d ö ö k t e , ik il u am hi ,ç ah “Be eriyle luk ksulluk z â, z da d iyet zıt k ediüzz pa’ya t l i n d a o e k â e n i p u s B u ğı eb yo es ifad ını; in m ck, Avr ıldı lum er, s, d r den anıştığ rodbe lan no e eti, ifla ketl l t d a î a l v a a l ı ı bi d t l kul e k e B M ad n pa ef ile şan ıD ati aki l e u v a k m t h r n n i y r ş , v e i a a k a l ’ ık A a c va an bed i be Açl Osm irinde , sa aşın anın h et slâm leti her iğin i’nin “ ürü rşıl s s se İ b ibi d i a ev a l n r g m i k n y e d a i ; ö s e g s ur a ye nc rup âm ünü etle ttığını n, s l e i e v N ş g s k v d İ A h ınd d ş e . i i e r s r e v i r m a a a d v ı e i r b t l S , i v a at ın bi ak uşm iled nde me larl rac iyac nı; san odern kon biri nde uzu ham doğu ı olay an iht e n ü ğ n m ı ü g i , t r m n eki ul le le ün de rad e di uğu liş dev edir; g duy çeği a ünd mle ekil v d ş k ü i j n ö r c i i l r k i lo ir lu e b r” rın ikat ve g , psiko ırmalı nde bu k bir d ham acaktı lıkla e hak h– t r ü i n a i ş a y ç t u l i a d l s ğ ü v l e a a il ve do nın arşı ok b da inş ı vi h ihtiyaç ves in k r zama arda ç yac ane rdi. ilişe ın e r m na i n din i l v ihti ’ a t b ı d l k m r a i y o r a y u ü i ğ e î l t i a h ki r, uz kb ir ş lah geld ylece h rap Ba uda aza sus nb n, i üyü ı , i n Y ’ b r o u k A ö e – ; sına e ak pl un uk ve b dığını ezs k ebe şma -ı H duğ k, b ü l s m b u e y t o r n â i n ü i e . a g i en ko m ed yaş en b ğru lirtt unu yle özle sızın C i ifade nda i olduğ e leri n fazla a do ğini be ı z k z n a a ö m i s y e ğu çi eğ es u ü eva md olm ilec ak i yec ın ş uzlu n nd uciz bili düğün olab rme lânâ’n u aram ne sus sını tılış m odern l a e a ü d v r ı i ğ y ev gö uşm ara ,m yer aşa “Su ifşa .M un r n : z i n n a Kon enin y dbeck u i t l u H t ; n n u e u ab ro leri ciz a, o ca s am ğun mu eden B noktad öğreti cam bulun ” dev ldu n r o a z t . n h i rine e kit uğu caktır rıla kenme ple şah moder dinin l l ifad a a z a n v v ni u k nu tü ıra us yı ün ni ın leri tin a! S an fışk , ya nya bug oğlu malar alp a r u ü k n k a i n ; d a i e ak tır ğu ns bir arıd ekli il d lizc ve h esine i el araş şturdu sür yuk değ leyerek tta ana n a e s n ı u ı m r d l l m m n z a a u i n ı’ rin edi bili anl la b Bat kain de tem ınla inci ikle İns elen hî olan sinde ayd den erinde ik tird i rin r ş ; v e evv e l e u e e e l l a ey er ey ikl an un i il alp say ş y ğ d k m i , î m r m u ş s i i v n i l t n e e rd lle yi eck bi bilg ğu’nu üny r ku vrense ne g her şe Brodb lik d i m e l l i l o e a d ü s n n ka ah ne lan ile D a köpr evre leye vi’de eni ayn lmış o ası söy ı ı mir ı arasın selleşm rımızın le t ne a s n e s y ağı Me yar n as kür ni a m dini ı, di ıyac nâ’nın mir a a t s y a d n ya ak nu slâ ve B nin evlâ atı uğu ensel İ olar oğu lleşme .M le B z i old D r t H v u e i e e c ğ s Sanat ı şah öyle e küre i ve Do etti. inin b ğ i , l malar l v u ır n t Araş Merkezi iği öze tuğun llik ade d f e e l i s v e i i n uş eg ren iğin diği bul , ev üz yüz ind SAM 47 abil lim r a i in y u n b n ı k ve ağ rü k ara üze n ş p d y a ö l l a k e k şı bir kar ğın mm arlı nda üke ı v s m a n ı l n ar l ak dire len mse Bili tı şekil a kain u ruc e, o y e ad na ecc amanı n yi s z e d c rde sec a ha hillikle at n d ı r ı a cc zek anl k ca , ha üyü dimize slüm ayına b bir ü n M fen ne rkta i ı zan E n a K r i “ r m be Ram tmele ale bizi evap am ir su indir, se eyg b p P ec l a ; n n ç y ı h p nu ni ula lar rifi u a r e s ğ m o , ş a he n u s a ld n d ve ri i ede is-i da ı o ess y t d r n m a a a i u an um at us ”h kc hik ı hus verme mektir beck, s u, san ve R dikleri ların n ve alar nli n r m t d i e uru u e l a a m o i l Ç u v ğ r k a n , g a ş s e u ı l a B r p i l s z ğ u e ı e ld n ın b re li c attı erini s yap iz h ans lu o nli lirte ını, rek anl uru , Çi dan işim ini be dığ ve d de etl ı ı sü k n n i r s ı y ı e a f r n a n i ğ k n h a d la ğ ra di ifa ma no am zeri re y r ta nsıyara ekti ver eri ress buluna samla ek ü her ye ası ger nkl a e e nu y m r m d r s a n Ru ve uğu nra da fun şatılm rin tün i re var ü d l t n l e u ü u ı l n ü v o s b i d o v b lp i k a şı mış da Ç i ka en s kar tasa lerin y ttak verme ıyla re cun cilalan esi gib malar aya r ünd k e u e h l n m ğ n p n e ü n r al so de çi nm rin böl ata ilala an o k isi i örü mle vap hay ek c d end e r e c resi güzel g k n e ı v s u i a zlen sor rdi. ğin yna k dah n temi arlık a etti etti ve n ve i. nca o d a s r e i v a e n t n i, e n ri ma ifad asın leri iğin ikle ile g uşm zell bild ellik ğını d z a n ü a y g o ü ı g k z s ca md yan lme ia sıya nla Rab ölçü nasına a bir a yan n e e v r y d suz geti enlerin lp a slın Son in a ni dile k ka ç lin a i r: i c n ak nb tiği ü nde t k t ve a çı olm e o miz ü r e b e t W g , t k r a k ca saf k san î olma and amic A ) e an esi ve rçe s r e s ö g g m m le sl ht ne da üm ck’e n silin ması i ood ics in I Thoug ğlam r l dbe a rı G u o a b r , r l B ty da et an Bu ştu and azıl tir. olu e ka hî sır eau Aesth B cek nası n ve y yfanın a ( e l l i i b y ar nd da sa gele arlık a kad e oran bir eyo B v eo am n i n s h e r r l l i a i le il ik yl bir zell ileb ellik nya ar ö e getir , iç dü güz z e a d l y e a ce ı. iz h eğin ere apt od tem abilec a s gu y t r r ı ik, u af u s v n zell e t oğr e yan t ü n n t olu i 2 e o s l G 1 k ğ f e 0 ü ş ; u Ta ni iki şg uz 2 da ind lece en me tiği ves Temm me: A y ş e una , pano det ed e lebi t i e 3 1 s m ç d u e Çer etti mE iba lendir sun hiss . Değer İslâ ları ck, vam oğrafta kteydi e e e m v b a n d ı d e t t e vr Bro şımıyla lan fo ana nm s ederk t Ka mS mle yre la şo n / e â i ı de a y l k a l ç z s a e d t m H İ p m e gö zi’n te na ck iril n V e k t a e ü i k ş s l ü r k b r r ş i e ü i l e d ü se g b İyil yer ıM Bro n fi nD ck, da i k ve atı alar ide asa dbe erine insa alan ve hakkın n m Y o r r e i r , San ı Y t b z B k ş m f r : m o ü ı a z a e ç â t t r r l ay toğ okla yap e sana at A e İs olan ı Altt ları v iş fo San ir: İkon vesind am ı n alar 2010 m s r m a l s a u i m l k e e r v ş e a r ç s ı o r t r a y çek i i r m m e a ı ile u in “T alış eli b e, boş ek Ç ılan T şlığ ar ş diğ a n n e b ns ç İsviçr e n l l p yaz i a i I” r k yan Ge Ya ist ş bi form tikleri k et ek aşla ine Chr o o r “ b m ç b e r per t i e i n z e ı d d en de Ü bet Cam tı ve aşın lesind tin rlen min soh ana kad ade kerek “ kteyiz eğe r döne r m S b i a D ü t i a m ın da ”c çe San ı irl ine İslâ yak iyor anatın dikkat ah’la b a sem 1’de “ malar t’ d l r s l e a n 1 AraştırMerkezi v e A n 0 ‘E ığı ce ti v a so r ve 2 e et pıld e Yü i. Dah lgili bi ifad nda ya , biz d i d SAM e d yla n ka uz” mansı eka me yor r i rm i o d f b ’ r ! boş bbeyk ans pe 48 d Le ‘ n i ’ e v ck i. dbe redild Bro y e s eo vid k ve i l i y ik, İ natı ve l l e Güz am Sa Ötesi : İsl stetik k ı l ran de E Hay ncesin ü Düş lias E . al J Jam s, Elia n a k ı la ç aki n yo rasınd e d n tik a leri etin ve este m n i tik arı âlî’n inde e artl azz s d e G n f e a t v else tik s di. slâm mf ğin este re ve İ nın e İslâ i d k a a le ar iye km lard î teori tkıl ilişk nat b a ba mli ka ir a e n v n s ı s d l r e e la se rda Ta için oetika a ön atkıla Gör esi; n k y ı ki l a r a k ö u le am At nla np nd anl ığı i ğu oru Elias, b ” arası rını ma l s r a u ş ı l t t f a n a e aş zo san II” b son ko ies den nun img i Ar filo d ces k ve ifade e tin ve uğu tetik atı ın i u n d t n n t l ı e ü a S o t s ı S s s a üş es “me ığın alar ve e l ve iyi lışm eligiou s idi. at D slâm inin çalışm eoloji ğlad s a R San eri ve İ ölye ça a i ze i / l l i s ü t s E rak em an ng at fe, ril n y site mal J. a e o r l , a ö n me s l t e e l o e r k n e e ı T ı d iv A e v a ğ F ç e J n ı s . z l ile r. Ü ou am iyi a rdu baş l, ha lığı f. D nia bn ligi n dev ilişk e du onu a haya baş ak ve İ ylva anı Pro on: Re d k c lata s î n a m k i n b r k a r a ı i ı â l n t k e s r s ç h r k an e ş I z ı s â a o P a n ü n r F u n a a B i a a , i e ’s C çık ’nd olan üm sınd rının y ilişkiy ctic lias ları isha Böl ara yola aması la Pra k. E ki i yın n nA a d m ı a d a , ’ ş d a n e Y ” s d r aki n n sı ,a si inl lk a Elia kav t arası ları sınd oğa in i nd a tion versite a , d e r n k p ” i e a d e e n k t r i c tı ni sin poe yret hay Per enm stet kti. ana dÜ ndi ’nın eyi öğr daki ha kat çe aya ve e k”, ve s var â ı ke r i n m r n a î i i ı k ş i S n il ll H b m teo uğu e, b üze rası ya d nı bul ; bir kita ” etik old t ma lsef lias ile son ak g hayret rı ş e e r E olan u “est f a a n l a l “ l ı ana l rk ak ve ram üzelin uy ği”, el o le s r a i i s v f k e n t r a l a e e o m g c k er gö sa lk est şün rsel atta nse ram k ve et”, “m âm san l k dü yan gö kav in evre teti i r e “İsl t e s y s e v e ; r a t . m a ö la h el ebî den laşı n es e açık inî ndu ak g tartışm Güz “ed yak der üs e d nar ve d nda su o ı b a n l k l t i n, b a e m o a ç e e z ç ltı ei ze an en isy teş “gü pek resim çek rı a evr rke len em zli s a ç i e n l e d l g a k l ger k a m l a ı i , ı r l k ı y a k r ş e e p s ı a l d e l a i m a l o r m b a s e” al en lar a en y avr ima ltür ery bey rini ğin ma el k an d rind hat, m el mat i kü ına de crü ese rtış e a d m t t a d Güz ar üze a ik rk an da örs an z at söz stet i atl ve m inin fa a yapıl asın i gibi g zam ir. San el ür e ardan ntılı ik san r d i p üny r m i “ i n d e ş s d l ı l ç i r e i a k e t l n n ö m b m i k ı d k ğ ü g ş e a nu el liğ ha n, İslâ l ür akla eken b unuşu –öz erli slâm tülm ıklaya nat y t ç İ a ksti ü e a k i s r e n i r y g ı s t yü bi k aç ge tet ın rler ım ve ere ası ede nat eğe den içinde yaklaş n es d t a d a n e m s a u l i r t a ı y r a r re yah tutu mane üze and ya d lam , İslâm li bi çev day en diri lan zik– ee kez s o açık yal z r a i s re/ e i n ü l o mü i k e ür er rm tv i, s mle nim usu d nE rün i d ü u n h a î ü e t i i np y t l k r z n l ı on kü yu aç ti. ese nda mî , di î kü a so l l ı t K k ç u d e o : a r e k ı d m s y n ı o a d so tç a ör İslâ ın ç n sa ası bak s mla sıyl kka ve m nı ve g mi? anat adi ede ma dia mın a di ı r h a m d a i a t t l i n , l r z ı i a i o v n fa ’a eğ ir s ip ka dığ tab san uha yec Kur zel sah gi b aşa tışıl e ı r ü m y a n e r n g a i r a m a t a ey rh ayd tle da ay ml yet da are rüb rşıl ş he kları, f vra ş c i asın ağlam a i a e y ” l k k i t m e ı n z et b ik eli en şıl diğ dü zin ; gü bir stet etiketl güz kar etil n i î e l e l f e r e y v a i e d k e l s c n a lar ak gu fels a “k eden şün cem türü kar olar in duy ımlarl b sn, era k dü n biri e çı t i ş i crü n t n l i a k e Hü ö l r i e ak est ik te ak tet rda ese y t r , s lsef a i e a l e e n l t k f s e o iş ım ete ve lar at v ür e ki il klaş göz san ram ının de p lir mi? nda l ya r ı r n i e ı s a l a kav d n i m r rı am tak ileb n te şk a ofla avr sed ile a lendire ise iloz “iyi” k h f ı a s m b a lâ âm e m lınm eren İs Sanat ı l” v . İsl n biçi , İb t üze larak a ştur î s g b u malar “ ö ır â t de Araş Merkezi ro olm ni g ir. Fâr n i a i n l ğ r i b l İ e am id rile m, avr iç iç eristiğ teo Haz dadî SAM 49 er k kın t n ğ â k l e b a ğ İ ah a, Ba eşd kar f e l l a v e e S if tik -ı em llat van este in t bdü , İh ğin i A d t ş , e ü n est nR ldu â, İb İbn Ha Sîn , sem Hey ren beli mesi. e t ç e rcü de nem ete te ö rin d s nle iya n leri dik rının s en ö epleri r i k r g ü , b a ş l a e s d önü iyaç am lar, k anl elik iht mlar d ıyor ğinden dernli m u k d i l ı l o i n p ç d ü m o a g ı n rn t yol e ke n adın ı ap ode elden rec r Kit ü M a ü ı’y b s t m d m r a ü / mo ırka üş eB i bi K r n s ğ i nen je. i i ö M b e d SA en i ro d ktir ve bu d nleşm p e e r r bi r ge tep er a d n l a r o a d yo lar .M lan a ve ir giri rlar lum a uygu nya’d B o p y o u t l o or. koy l alan slup ğil, Jap aşanıy plum ü r e i y o e d ,ot ı mo macı b e’de d reçler k olsa iy at sü k e y r r a d bas ın e ü d or; ilik eT enz y ız c n i b e r e m a ve nı ny Sad ad tıla r tepki r. İnsa a’d a y y s Ru a da z bi tıyo an lum ınılma k de ar burad top i ı ç l s l rlık a ka ncı kise akâ z bun ça tep n da sa a f ha ık r’ı mu artt npına i ek, . n r zun söyleş a e o u l n aT ge nıy u a ci d , r a a z d i l k d i u m k l e n ri am lar na mı 2012 s l i h a n D der anl r bi rak kay ki ziran mo rın he Bu e orta limi top a . a a r d u ı d o 22 Ha dirme: N n y la şm ge r, b az say edi len Aslı avram artı n. Söz ılanla ına Değer hak cı bir t k ü am anp rmuş” i i t i k aş y T b n e i n i ı u g çı üm da anl mikler m md i ku ‘taraf’ bun tı”yla len zihin a km ı’ a e t e e n c t Ha lelerin a v r i s i m n e i a a b ış le ce B kü d jen ınd Ahm i cüm iri. Hiç amam ût suik d” söy eyin il; çün homo imi ıras i ını l d k d s b h ğ o ü n ı k a ğ s e n ı u d a ş , “ b rl ü n “k de kes da an ml nsu desiyle ruz m akâ nde ynı rlar yaş vra de, bu ir z e i a a a r a z f k m e a n l a u b a ya ti e ifa m ha ıyla aşıl lar ar b lemes an mu ndi rinde “ sempa or. Sağ am anl i Bun le ayır kad ı ı ke y e , d . e i anl n r ı l e n d e ı l ı d o k z n c r k ğ i z e y ı ü r r e n s l l ö b l u ı a e a s i h r n f ş eye a r n in ,h zg vu kar tır. Gü rklı ulukta tkenle alın çi en b Allah rlem dık em a l e d f ı l ş d i ı n ş l i ı e , k al ise alm undan cekler top karan lere mu uç, iyi lık. arşı bir plu çı uğ vrim e ilişk ğunu o la k or. Son yalnız eye t a e o y d a m old s l a , c e , t , k u a ı y a r a i” d e i r y o la ab tir tı’ ae len nm ar: ı old “geric a, k fed inkılap dile ge ar , Ba ; ge lk şart pın ışla n i n n n n d a ı i ü a y m p ş i i ı la en im şı di T Tan kes örü rlık ğin kar kes md ağın iki g duran dernli zakâr Ham ası/Bir tap’ın nda z, nac er kesi i t u d e v y o e la n fa ın Ki sa hm :H lişm yak enin, m muha . Mese t Dü bar u, A ki sten r a çe . e loğl niye Kırkam bında o d m v cin a h y s l i n i r l r Z e o d rı ke şi ta a me nüy mla çeli n ki e im D şmenin itabıyl bu a üşü nu veh ı toplu rında zarı Bes n e k d ı l a ün m ı l d Y ş n g r a k t . a e u u ı l l e e l a ğ u b n ş d m u a yd ,B e er lu lum arafı, lerd Mo old nlik mi b onuğu n mod ığı top liğin top lim t r z l i i l e e e r ş l a i i e d k d g n ra ks şm şu Fet mo ayı iye’ ın yaşa nle n pa nar’ı ado bütün n duru iran i, Türk der leri ı r’ par i r o e p a k l âr e n haz n a n e i k m z ı d s o za len ınd : Ta el te e Tanp iği me n m uhafa un ese p aras i şu nleşme e s l d tem M a e y l n i n r edi yes erm utu mıy ar/m loğlu’ ode a hika ne dert arın ön iki k lu anla n dind n m iz ya d lla i e n i ’ a z D e d a m ay eğ ül iye ya si. ken olu or. Y dec gör ürk ma me rışm rları anıy ızda T fe kat e izle ba hor sergile urgula de bu: a y z u a a d b y a m v m n biri rle gibi dığı mes ndi imi rfle ardan kes anla esinde sak, ke npınar a . h z ı l ğ ük el us ur Ta şaca Sanat ı büy ığı hus mes den ok randa akla ikle lar t l a y o n ş i m n ı ır z s l r t ı ım ça Araş Merkezi ter ode ığım aya nın ir ad in m rkı ort umları şlad a da b k a l i b l e fa SAM may top gör aki anla ’na rasınd k, Batı , bir u l n ğ e i a l o k l r n e a r e l ç de şm Del 50 e ge nle Mo der izm ek: l r o a e t i m kg kap ma koy liteden da feo : nar ı p Tan niyet i d Ham nin Zih yası t e Dün Ahm nleşme ğlu er o d l o a l M l . De F im Bes k lara lik o , i c i ğı ger adı lik/ r; anl rici n üyo e e ş l i d ü i t e ğ r u i rnl leşm tiyle ö lubun e ode odern s y ü lî i m M şek ğil, kü ihn ibi çün mıyor. üelin z ğini de g e ri la kt fab , algı entele nin içe im, al kafa ıdır. işle v m ı e l k ç fına ı a t e m a t atıl a ş g r , , e a B lı, il, B pınar, rnl liği pka insel t ğ e m a n e ş r d a v n ıd r; ih mo ode Tan der l; de atıc siyo eğil, z aB atı m k deği bir mo olan şiyle, em d d B n n a a ö d e m r u ç a mü ın in mi ini kop dir. Hi uçla Bu anl aks üşü ayış le, geç n m a i r l n n o v ı a y ö s e . k i e d r iy fıza ılan lind nda ta ek gib bir uyo tecrüb ğerler bi San kle, ha şki ha yor cek lem gi ise m e r e r ası i l d i i r e i l t b ı i r c ş n s i a s i ı r e t i k r i l ğ l ar ş m a e e a b d e g n kl H ün n kl şü ka ed pra ede rçe özg işe gele önü ke sök o e r t e d g . e m e r nm r u ç v a h u ü l o e b sü ; l ö b m y y n r g s i ı ö o u o z b lum besini ızas asy bu akın e bi iyle ekiy tulm top haf nı ç lıyor. Y dükçe n tabir i tu form lerin d nlış lfa ı e b ülk a s ı a R a c t ya ri m me an akı lün ern ns, ’nu vey ş e r s ö n i a ı d u lara ğ l l s a i b o b a e m ne m ız re nd loğ ig nd ede rafı e’deki et, ; Rö i tarih trav yaln ephele , Della ışlarke san, D ğlu z ta y r i b y c i o i i d h l o l k g İ e m a l yok n alıy kesim ur’da ülk Tür bir faa ı, bin leri ma Del seri ebepte ini lan ektüel lüyor. z t r i e b i a i c n u i ı k b s B i r s H ı d a l s i ’ e y ı e y r e r n a k g e A u kl yn nt ıla s, na ey ı sö n d ın ğın npı atıc iye bu ar ise a raf içi san r. Halb n yüz ıcı e ı t e a B d ar a n . T ı n a B rl d or ”t la Rö yaz rd i ta akâ um iniy inliyo Bir r ik öre ayıcılık fızasın nerek z . d e g a ının r f e h ı yor e b ha dö pl ırd ita di d uha sa bu; yet v o e i n k k t n i a y i m n r t i l e n r; ir rı esi ir öp di Ef de zih lar ger r “ç larını orla ız b o yaza irlenm ken sans, b ?” yor ibi s y ü ı g n t u y m e k r l , u k a o e sa bi işt tık ne tu uğ anl ının r’u nb nut old eçm a Rö ata yap her n a’yı uzu recede ayacağ erinde m H yıl u kta, ezle “g nlamd Bu, üğünü h n a . z e e a r l m i ü m d d t r a r n n i ı e rl ı n e a v r u t n u ü e d k e e s k y . ı s g y B r a o ç . A ir gö “N öz yın , ekti t ”dir i ve nup il, b öre ı ya ğımızı fetme nın izza dem değ rmekte ınları eketler zara g oku landığ ı ş b z d e n u a k i r şi yd m ar ın nı n ya uyo krin n ve dev mun a orm h yay rey ola yazarı dur laya nma fi manda ir. rını f i a u e i l e m l b d d u R p , m a n r er to de esid ınla ri za dir. lde yo ir y orta lamay iz; n ke Ayd üreçle getirm stur. nci n leşi uru adığı b a y k im bili nı şeki atası, ö o s n o e n s m li de en bu h y alin dır, eth nma lı lun rim ştirme em t u e da a ımızın olarak gma h a , r v b l fark ı ı s a en ile o tav dın aki ın k ırı d m y d r d l d r e k i ici A t a y a ü y b y m a ut att m, lle aa se çoğ toplu ni ö a, r i e h B i n ı d o , n k n f u ı ı r s a r e a ge u ruh urmas lanma şıd pla s, R amanl i zla k: B kar kita d san ın z ere n fa ski her end da n ş e k a ü ini k ı ş don ın ayd r Röne farklı r i ı d al de er cağ pınar end rh ç ’ i e a t n k e b m y ş z n u r ş i e a l a n ak Ka tek lum da yaş ind abilir. a dü ana erin e Ta anc nda top ları zasyon i her d k üz . İşt / ay h rın a r s ı Aslı r; her a a y l m d n i n a n sa an or alı ce ac elim nımla e tu g ç s g m e k no n a l t z o ü ö y y ta rı o n so tte hti üçl k bir r r ka . Sö k i a i r u l a ı ’ u b a r l n a b a an v fark nm r ol ablo elbe nin a olara adır. le ınla rnliği zam fazakâ msar t ığı ise d d miy n i n ı ı ç e ş i a k a ı d ‘ayd r b h k. y n od kar ara n fa mu ım aşla r gerçe a inşa enlerin ta bu b i n n a Bat uğunu lanma i i ü y b is ör uç nat Büt aşılma rd pen , sa end atıcı g , karşı dın r e k y e r otu e a s n e a d jil ini ni B urum rm/ yıld lere su ız; içim olo iz nliğ endisi refo e ir b ek i uç , ide aşımım diğim d b der r k a k i o ü r ç a k a y a l l n d l l i m i e d e k n ı r d g ğ ı b m t a e s la ra nli a il in Ba ta y ara aps rak der larl kesim Kav top ılayışı biya imiz, h mo kâr e i a d a k bu z i e g s l a iğ e ve u al haf gör de o end bun an mu en ara iklerle ketl i . z t r m a i l e ğ a a ra San t ı kid r. Y ı sa yer şiyo ı, farkl ları tep sına ci e a malar z ır t Araş Merkezi uk olm leşme ben taklığ i d l i y ko or vek ern tek ortaya illet ı mod eğere ğil; SAM 51 m ı c P ı d ş a de t i H d a ğ i C r kar B , d â , r r t k a s e v ali aza pın lara em haf Tan ir K el kod mu b r i k r b tipi ültü neksel il; k değ en gele m rağ n ve ede rak larını e im rgı akin önya e d n ı e rın in d şıs en n iç natçıla kar ama g u k ı n t ( a u s ar n ,b ası şen ine an) teye yer k is a taşıy lara dü anmam a l l ım tılı den tan nlarınd erle yo min at l e Ba üzerin z an a i e s l l i y d i a r s e u la da nt nu iği ik v rya utu lum ecra st eğiş idir. O ir boy va top ını bild lı m uşak ü d k r k a ğ e es n er b urju aca ok f . “Üç k ” diyer ada gelm en diğ di b olmay k, ç r k ym a n o r o o e y k a i y k ş k e r ni an ız un mı len ı aş ger çının, sını dikleri bım ayıflan mi aş uyg flar k şekil e ı a t t n n n a i r ı ı e i ü s t h c iz yl san masın ere uz k ileş ına rim l gü k sö len al yat ğum madığ aya in ötek ur. loji lasik’le e u bes h l o d , e e ı k ha u r n ç r d i i k i k l u i a u ‘ l l i t e o k d ş u u b d e üste imiz b nun gi ık bizim et Ham gibi kon tabilm ası olu gün risi m, ı a ma r. Tüm o iğ rt i e f m s m s r r e a a n ı h a a m v i t S l a ı k y aş ,h ar a A yami ler lard slâm t, am sall çok ını pın rün . Acab am reler, İ lı konu sefaha raç r e Pe ’ından s Tan ların ü a h a v a , l l ı v t , m k a d r f a l r ı aş ı l a , a o a m l r v m ş aş ğı la ,p ze aş tar Sa Ke yaz Sav leri ralar a nan gi ın ‘ re u ur. ya b Yahya r ü e d a t l a l u n n r a la ü k olm ınar, aza ı gü num gör ı manz amaç oru p ış’ y ulacağ rken? e n su ence d kl i m d l a n ğ r Tan ı i ş a e d l le o ı’n in şk ar onu mu da k ve i smanl esim e zeng akışl r t tip B ‘ara t’ının k in çok e u r. n v b ahş a O i ile bu lar alı a mkü iç m l ü v n z k n i M a e e t a s u e d ‘s o n e m i r n m n t i e a ih ko sa em er al e t Tar ır. Z nel eril şak ı, Fran hay Sana sah sındad ında g yumu ğ ı t SAM a ta dip ar laş nok oprakl ini dah yoğun n gi rında i r e l r i la ıt n n ye şkileri lıklı elç ıl baş . Bat y ları i ı l z ş u i 14 r ü n k a y a , ko 8. ati ah ı, k 1 ğ sim m D ı n . o d l l a re ola nır d a Dip kınlaşı o z o m r a um a zk öne yat ile y i bir d dası hı ayan b ları, ti ürk l ğ a i o ş y a ki T eş geld erie m nde b k ev r. Öyle dilmek i u ü q z ç n m r ö e ü e le na Tu Gökg dön etki e resm yranlık at, k 12 r Si biy mı uis ihi ma an 20 : Z e y n e p d i e s a r o i l ş ha i N a d L M k u 14 k ,e a tT me bu şe i lendir bu üzik giyim anı sınd si Sana retim , y a k m r eleb ç ir a Değer e rı a ite öğ atta i giym n ilgin ir. 28 Ç dur. B ınd a s l e y r h l v ı a e e y ı v i z r k v i d ş n l 1 e a u İ n l i c ka ler m Ü 01 et ır. eğ lar baş 2011 O aner mu 4-2 arih . ıyaf tad flı d u t ç k l a m ı a a r 197 l Sanat , ğ ü v m ta e m dı öl an ıdır e Ger zm” ok r ak tek ıraları aşla ri ayn ı. de b ev yap ç a t b r n p Güz ’ i r t a ü in r e le al em ha my üm rak gö ant r. S lizm n tarih ve m et’in Böl f. D tta ory ir sunu u nta ı la m o a n o r h y a i r P li s b on na Me üye li olan da o tılılaşm nem sı iren p bir k sıl “sa ö m ı d a n n n k a l i e B an ala na az ne rara ı ilk gile em z de anı ulusla rde farklı i de c nlık leri bil ığ e b a m l n ı i . m e ile tıld rih tan uzm e biz resi nde ve uruldu iri d ’nın ka Diğer t ta ini n n b r a i i i u r n d n b . ç ı r a üze kle Sa u”n man i Bir anl isi, nde zmin ınd sidi Doğ a lli i zeri çlar ir. Osm Sergi el Serg a r n Öze eden “ unun z dığı ü yantal a a s r d nu il iler b an ond s Evren Paris or uğu teşk tıldığı, oruml serg 1851 L ri dan nu old 67 a n 93 ı ı P y ş s l i, 18 isi, 18 rgi 55 ba ko rak s e 8 i a r yan e nası s l n i g 1 e r o g b r r e l e n u e e l S d ı u i g c r S k r aris elle şmasın e sade serg Londra iyana ya o a vu la d V 00 P u 2 p ve lışlığın . yüzyı n 9 n 3 i 6 u 1 7 o l h . 8 i 8 s K 1 8 n ü 19 ar ,1 i ve bir re 1 Sanat ı at t n ya gisi Sergis rini san çizen, Ser lar sini er’e gö mi ye üzyıl a o e m ır g t lm iz n ca nı Araş Merkezi zot ma iki y diri altı Chi len Ger oğu eg ır. Bu hayal r a e r ğ k n de em SAM n D e bıra me ura an S ın ma zm a i t l yap asını v ılar a ç n g de ant nat e y a m c r s a d ön 52 ao an rk, yıld e al ki fa ları el yüz a d u sın kon ara ulü s h ma esi g m ğu İ o r D ane tta a m n r Sa a Ge r m Se mli t isi are y i Z r ’un ızla wne , Frans ultan o r B S miş tte tır. nrie ergilen anmış e ev H l s , şı ’ın bir kar mın lon’da tan a l a s l u azı s k a S v ı l S e re a t n arın ı e atm ce mü anıml aşk ri is F ş e ı in s n e a ih kız ere resm fınd ’in iml nd a ü y d o i i r ğ s g c a e t e ı, e ’n ldü . sad ülm ptığ gisi örü rdır asıl Ser anında Abd eliği ya derece ının g s i ışla in n r r n a m Y b a i l n i l P . r a k so er uk lle 67 sah nda da, çoc r haya nda . 18 irak ed rgide onu re , mu tam rında t der e s e r r l ş u e s i a o r n n l u u la ar ye de nle Bu am ek d yan rum cı zihi izle dev ülaziz dır. ini ısm u e m r a t e t v a d o y ı fe ın el di ev bd lı Bat den rşıs eyk da itira nA gisi id d nize n gi atılı ve r anlam atı’nın Ser t Sulta e am ünde h aştığın hal de z, ka dığını d h l l ıl t a .B rin da a kB dü der t üs ılm ı yık üze rne na u bizz de Ab e ka medik rmek ler uö şa a arayı’ eykelin nize at nn e s a r k i a z a d ğ ç e r g i ı e h o m e ö e h jı üç iS n Şe elt Örn kaç d klan ak v ldığı g bey Sultan eykel d ima ede eyk r a r i m s h u e m l t b ğ r a k n ı o ra H ey bi n ra nl şü erin de bu k ya rur. zden ı Osma an D iye dü atta resiml riş B al Vali a . u a n n r r ı y a a p e z si d iy gö bu se as id st ka lan adi teşkil e az, tali ınd lird kul mir tevn ğlam şas abi li mi yan ulm n bu h Per asını e l k n r z n i o i e m o asa l o e n n u a a p k k r t y ı n a n ’ t m ö a n u mu a d lö şa rs ar ir n atıl ory ği Doğ ajla u duru dan nbu atçını ana lür. Ya üzel b z ki a a d m t i y i s m ü d e ın 0 .B eg nİ me san lerini gör iste sına se d ruyor açıs n’ın 3 ı i içi k çok esin un yad ller es esi o a r t dük tler k e e ığ l a r l s m l i uyg rnleşm i p r u ı y ö l e i S ö y d tç azd ta m rin eg de nu ana i ye ı dillen Seniha te’ye y yan nde öne erind s u i r k d r s mo o a a e u l o r d d y ğ zı e yı py hus lsa alar atsızlı Che yüz ezdir v z. Geli n kı ış o afız h rme id’i 19. e La h m e a c ü r d v a rk r e l i i e e ş rü n m lış diğ ülm am i ba leri rı i gö ğil bir le a ver Abd a Mad ektir: nla lirim etin dönem istedik ple, e den de n r a adı a ebi d t n ’ l y k y e r i 0 e k u b k zi ö m d 1 e S r e z 9 ir ta etm Tü örm r. Bu s antali lık 1 üzel b Hat biz resm a’ya g ry Ara g rle z. m, yız. ar bile o i i p a ü r r p d i i z u l e u m i ö b d kt Avr emekt deb tek iki g ç tanın ları ka me üçe enler, ek i öre n söz e el gili arı n l l ı h c i v g d e yec d n a e m a S e ö a’d rin lme ar? ssa et nk rde e p e v e l e o r l l u g a i p r ı d a v m ıl le Av şek zgin ip ve J aliz aya Bat fından yeti ra …] ant la h emmi Çin n ge len el a ız. [ i k e e la r g l y k a a g a ory e a e t , d h a io zd zı, la g ğin elling nm ee ul’a Saray ı r ı i y i l b ı N n m d e r . n ı ımı a t kk sür nla ,M diri aşadığ rlar a İsta riz: â i a , d o h l k r s i y u ı z u im im ab p k , Lyota mu de y dur uzu Biz ndi ayır nda olu n en r uy olduğu es için ğum e our ları z arası man e ke , ünlü l u t y f M d m n l a şe ka ke esir Os lar mı Van u ress ğlı o , ızı, im ise am ları er. e ba silahlı a ğım Biz r ı e ress önenl naro b essam panlar di’dir. d l l r ı r i t a nd c a r ı d n o d a i y fe n zin ğa ka alt kap ger et, Z . Bizim imler aya d göz id E yse a m c e n m an n e r e s d l ı r a a l e e tı d m ci am ul Gui urlarıd nulu r Ner dül lme den tarafın ların z ri b b e e ü A y p d o h p i e ş r e n u tk kl Ab me alif ve t kölele , bu ra koy e ere alis rda life uzu ile H şi ant la da g lan Ha manla in h y a m n a Y e ı b u ory . v za yı ım di B st z duğ leri tor ıyorlar a i l n s a l be ı m u y a k k t em iz tu Ha yo ihi an ı ya oryant de p iseler an b ığını s Tar i ile barlar z t i ı d m n a ğ ı tt za im elb San n Ham e-i iti mımız nmadı st ze a afesler astan a tali eni ad l lu sa n i k t m d s u e, , a s a e n y b d l n i r O i rı e t or ’n kil eri eşi u ik farkla ndi r şe ru v antalis ık y vet, bizl i ğ ç E b a o “ Efe ştur. B r d i r, ne ry ut u an b rmane ır ama mda o a yah airâ olm e, ş Am d lard a e . r d l r a G m n i n l i a a ş d e iç iç şler ress mlerin yapmı er, bir de h Sanat ı şl şmü ştirme ir. le i m ü i y s d m ö r i r e s e r e e ğ malar ır v n v e t ıd ulu m Araş Merkezi eşi lık ı e n n p ş ı n o r s n k a eö ru algı r ek k çeğ sıl olu ı bi oğu iyer SAM 53 ger D a d atıl n n ” r B a ı l m t i n o ş ı e i l y r res m e e s lma geç nem bu, lamlı o yi ö e n tm de a sme u re r ğ Do yan aşla b e nd tesi nun n er si de o ce e m i e ade k iliş ç, s ın h a e n l ’ t ı m e ş a ka ava iyas n biri; baş , ya S rinin s a ksa n d o i ise ü y n r D dı ğe zile nuları i y ı at e d g n r sa ko urt ak m an bi n y a r , m e i y m nd od ller ştır a ya ları ,m eçe ında ara urd lan lan y a ül r . s o ı i g a t ı , r g a lesi İl lığ ıa lar san ese uyla baş mi? ara buklar m g a y i ı d e s kon e, ğ ş , ı u n r n r d ç i a l u u a ’ b n zı al etl un rkıl rtun afyo r.[…] pek , öz ıl ya um , şa A s n r lı a u n i t a a u l z t a l u n a u s s rt rl er lma aA dan leler, h anıyo inin ğum rı, diğ di. A n yazı tad h r u ] i k e s r d ası i o l a v ı g ta ız ide er z [… e o ğı yuk un ışm ı l y n m nar n r b ı a e a e ğ a z l ç y n a ji z rin nd adı aşa kadın ki bira e’de keolo rke aslı Yam örüşle yaş ah, r Me rkiy a yen …] bel a . g zim aaşall ü i e r i C i T l z . B ilen T h hi eb ilgi Siz. iniz: M ra ben eyen [ seç ’te, tari ind z da ses 4 n r t a a 9 a z l e s r a 9 i r d n z u ın b e n en san bili nü ve 1 ti. B sit, kad nu’ ze b “Pr arih unu demiş ün miş rı si aha ba rrere, siyo b e T l a k t e t k büt e n a ı v l a a u d o ze al an ğı y raz aude F ”, Hay ılm at K i dü dern s p n n Aşa saf, bi u i a l a ’yle ) i s y b . o u. sı S rgi art .(C a m ktu 55- 56 ] a e P h e s e k ord t a … d n ” y [ a M d ’ ı . r a 0 i u e s n k 0 s B d y a i o n 1, 20 uk Ye em ürk day nde 197 50çoc a’nın risi n, T erde D ir teze “19 e ylül o h i y E u n i n l , ö b b i ks 0’ Se ü ası den ank 195 kole düğ retin mu e c m n n i a e a i ü ş d M u oz hin ı id e dü tiyle S un tari yük ığın ind e un’ d r r t a e r y , bü l z a A e g ü c e k baş n, Ali n a yl te a tırm rtti. Bö erilen , za Yam ıkarak llaş i l a st e s ö ç ıb un eg i ile yola eyi sor açtığın gisind l serg sorusu r i e e n u s i s b ” ?” me rgis nen 000 ıldı ti se 0-2 erle sıl yaz d Sire e “195 a an d ınd hi n tari ölçü ar aras ci e i n k ı . h t e n p a ri ıtl ldı ı n Te 012 atın yne t Ta yap ern san ya açı alar k ermi san ayıs 2 . Ze ana r a e d S D litik d o e 17 M ndirme: N i m ’ . o s ş n e ı ç m M e e p t y t “ e o r i le ta rk rın öyl ersi vlisi D sind de r ü a s i l Değer v a T i mle i g r r r se re Ün ida le ğişi tek öre iğin t i ö y e g e t d k g l i ü d e p i a e k ir ra üğ Sir an’ ette ğretim il d yıllı işim , Pe end törl tin Hac Yam in değ on önl e, üra 011’de ure r üö y d k eğ S e t , e , a m d h ı ü vle nd la ere k2 etic , bir e an’ y z ı u ı l n Böl d s a ü s yan m a , ı u ı d i ını lay ult da ağla 1 Ar u serg r a Ya nacağ r o s n s 3 a ğ ı l i a D o . Y m d b ey la ım ma fise kün at orta irm atır Kas ilen rtış üm i Ne inan t ta n end rihi de h ruz. 2 şhir ed l i m a a a y n t s n a t yö sa e ar S ıyo ikte San ana Bu de t odern tan birl ise Mim men ile s leri bir or. si’n y i a m ı l e r e m y u e n z i e l r a dı üş nm Mü üze yaş ’dek k ku nkü a si. H at gör üşü kiye anat m n ana site ü üyü nd r r an g b e e ü s u d v T en ni rin i, b eni rn s lirleye t, e Ü b y l e a t e r d t n n e k e den tla sa be mo Me küm üzerin rind cel ana ını ern ü e S n d i h z m l ü ı o e ü n ,g m em mi yaz Güz n bütü iyon dı. ı izm esi, ade r. Akad s r n k k a r m l a e e a ş e l ı ini d li le ika kol sağ hem aların ebi ern end tmo olit n k d s p e ânı k o l o u t i k y a a b it -p tm im san gru pol ü sö dah ş da nizm huriye ı ttüğ anatçı r ve aman, m ü ü der ulsa t r a m i o l b ü s s u ü Y m ı y a i M k C a y k n n l , a si rı nda e imkâ k ve nek lun Sanat ı aştı biri n dışı Tür gele ları bu sall ardan der lar a a o t etm m m t ır a t a nl vr yın l; m Araş Merkezi ade a u a e f san i k y k B . y e zla ta rine k fa aşmak nıt ve h inim üze SAM nci , ço l a e n ks k d e u . İki ziya ra yoğ e olara en ger ardığı la ned tlara v terg alan 54 gös eykele k i oyu t eh gi b este d n ’ a e eh kiy Tür duğu v l u duy i arih T t ana zıldı? S n er ıl Ya s Mod a an N m a sa-Y a Y nep Zey z imi ceğ e l i eb tiği diy este k i i c s la m eni ri ik-k r izl şmele ant i ı b m i o a t r r e klar n n y şlılı u i’ni den so arı ve a d y b ta Ham k dilin oğuml , or yan en ine ti D stla et edil e . a t m r r s e a l e e n n r n a ö o i d m riy e em ’da rluk t döne geti çliğ l. 1936 ato n r e e a y i i g i nat eğ ak imp mhur aizse, ir sa iye rı d b şınd yor. a u c ı l e C i d t t i ir i am ise irlik akadem huriye , tab t’in ad dem verilm tarihi la b şak k aka m r t e m a u e r u a y r r i k y a n o C n f d a e op hur leri i re nen ind , lir. nT rn s a ka Cum midek rha i dö ı bölüm ocalar ’lar arih lebi ode t 0 u n ü t 9 m e r B e a i y ö h a z d n k n g c a n a m u a e a i a l b a s B s ’d ak rak kab isi o şınd ıyor ve iliyor. ü re lara ir kiye ihi ola at rihç yurtdı türl ir n a ni b şum la, Tür t r n ı r t l e e a a u l e a l t y s g , ü h i l , o r a r y , r ü a ı o l y r di r a m ro da r tü tür cal dın l bi iriy d ayıs akade a e a l e o r g a k s h e lar. o h k a r a D kh ren nuyo rm cek ncı ağı ok a i v ’lar a ş e a ç c t e l 0 r i u m b a a 9 r k u e pıl i ve a ya n ku dah denle, sav nde a akad in , ya in aşın aklitte e biçim bizmi a gö min d b at nin ne e n i n ı zm n ı s d t u ş i ü ş a B nm ları k übi atı tdı ba jür aka ns ü r k i i n l t ş n , ç u ç a e i e i r ü u l y s k t ık n in -d ev . Ge hey iğinin, i and r, sana mediğ me onu ş, d ğin ıştır a in gör e asy e nl mü l l i z m l n a l i e ş ildi k ü i t u a t n r d m m ğ a k e k l a e ö ş ı u ı n e g i r g l l r ı a p r ih old io ir k leri ve s u ge bizde sını terc serg m üye i ile b kültür nla mb n ına ltür o ü V d u ü i y tler T S i a t k n e at ru me tin bir e İK u n leks ü e öğr t l a d e o k s v r s k d n ü e l . u h dü n de tiği ” 80’l iştir msa slında zal ör, sini . On seç a plu e ve el sekt erm e ndi in Ö en biri indarım ifi r o t r d e t s o r e k l y ö e ’ i z d l a g ’ r r d d 0 kt ö d 0 e e , 8 e u , n t 7 il n e ri ış m sp nın gös gör üreçle uğu ve serg çiyi per t anm nın ya n a d ’ l ş r e n e a y o n e s y a ral el a illi od lar ası ası re g ok libe Yam kırılm ım, m lM uar itik itik e f u l l a l , ’ b o o d ç p u 00 âr n, tp gün , İstan ğın dar de b afazak den 20 manda iği içi ana ndı i (Bu , a ka ni d r h a zes ırla ve s kıma. e n e t z l dan u l ü a ’ a ı y “m 80 sö yn fili ısın dığı am a M tkisi h i ı ba a ç z o r r r l r a e m a i o a i l p b e le la h e er t, P çı Öz bun söy tari de baş e i ön retl nat arın or. ana r iler ften sanat gay r sa rliy luşl i Aks ş ’d e i i t i i l l u 7 ’ b k k k r e e e ı b n 98 80 de i ku baz eye ersp hem d isinin ve 1 yön n p gib m 6 a r u k l 8 î i r o h b ti in 19 e.) B e gözü şik tari rihi ller eleş tekim hel ve e t ta rd em ena eniden yet i a e i r i h l r n o b N e u a y i . z ı s h . an iy ak ilir mü ıkar arıyor r da lard Cum edileb nbul’d ksenin eniden l ş ya ç ınla r. Bun a a e a l y t y a b nbu i t r i a l k s ı o bi iy ihe ay eİ Ha İsta idd r iyo ü v ) m a k m d n i t 4 ı a r e k 2 n ar ar ili re (19 çıka et’i şkil eşik ver ı; bunl la Ank a gö uriy el te şiye’de ’yi bir ize s h b an’ a m rıy m e e a m e lam ev Cu n fis Ya tçıl da t Nak ğ e u a m a ı n n ı N s n n a ü n, oji tı bu ım ah i-i ya s ları arkeol düş a fırsa ını . Elv yaz nay s n r n ı a a n o ü y S y a y d h , e m n ı rı ya ol ri em zed bak çıların rlü t dü iye ayı ltcu ıl ta biri Eld t ana ı; tü her mü oucau i i as k kkı i a s s m k a a e n e a k H e F m iy sa is ı; nr il ) Eth der sı d ştur katkıs yleyen eki etk n so sma ı (1931 ul e nra ulu ö n d ’ nda lıyor. İ b i s ı t u n r kab i ve so i i a n b n ) in er la irile baş es in i ceğ ılar üz e Sa ı (1932 jiyi çev önc si v ’ iyet 0’larda bile n ç t r i a t a eolo r a l u n a ı k ’ k n h r n p e 3 o a a a r a 9 m S s e y 1 d em n n n bu Cu la ise ltın der nD rın üşü nde acıy ımı Mo ’nu lil A gör çıla i üzeri u m t a n l i a a yaz ’ ğ H k o r i, rk an me hle e tacı lah Be abi ve s tari eçir Bal ye’d l li. T i g i u d k m e r r n e u ü ih n ke alı. u: T ve N dan ö ı tar Sanat ı nılm ılar vuz m a ç a ı t l malar ı a k a ır t ba aK im Araş Merkezi san t ’sı d i l m 6 ğ e 0 n e c 0 ulla 6-2 gün nda ı dışı smanl ığı K at 198 SAM 55 t d r z n u n y a O ya ma a S a f s l e d e O c d a r, Gün ğı (y aşlıyo e ilk uşa b mid k e e e d y v e Aka allı etm en Ç ocalık gör h ağı) kuş lur. az o iş’ m l ı m açın geç . arı k erde ‘ l ur n okt uy oru duğ k’ de y e gu s l r o u d ek nin gelece aza eği m v şimdi’ elec izi açm cek’ le ‘ g ‘ y uyu i i l a n b a h zc gi di gele alnı ğı gibi ınız şte ken ereği ‘ ınızda, Y ğ ı . ı d g or ei ad . ay ağ kliy olm nı vars akdird a tanım hep uz acaktır t este iyor: l r a i d o z O ı Z ı r. ta r. Zam dığın iay zak çem ekti ası ekti idd rsay z dem meyec zden u sanılm n e ge bu a d i e v r n u si el nd n de tle ede tun mri hep ldiğini alle ne si, an g yre en sok am zde, o ylem arın e e nid atsal e a ga z ö m g e i r s y m i m t n il nu atı an ktid yap hiçb önünü i zama n iyi ih eğiştir i n şu tçılar i bir san ar bir s l l E a p d u m . n be l o he eğin ki Yam , sana da adır lerinin asıdır b fızanı sıl, dar temez rlar sam lha ikti te er ec ha l m a s t l ı e y i i ş k e e d ı n V i n r a k k b G r. a ya re ya El nc iste ; ikt bir orla cek bile dinin ç ıcının r. A er, iller un eye neyi bile y tiriy ürlü orla c kilil m a e m y i t değ l u l ı g ş r e t e e op ge on bi in latm erinde hal leri k iç ve s ntiler v urum t ıl olsa nda maşık baş z ece eli? Ne nür r arası s l r e ü d a ü l e a r k u g N k m . B ir m be ı gö idarla kar nlar üğü ca. orta nb eçil alar lnız zora so sayıla ikt rüld lana n azg a ? v ö p itik e r y l ı l g o t r i n o n p nla ru lar ı va rde lı? T şini ları eyi A şuu t atçı da i olasılığ ı? Nele koyma yon raf N ani a s ğ y san l a o , t a ı k a n f rs ı Fo İş lar pli olan oplam vcın SAM ktan ? Zor! rka A a a t kom u. ? l i ı m ı i r l s n e a l m a a b e l n ı v n ek ılm işle yap ere, flandır ir mi? A ebilec eçm za, g önl n ı k l e o n fı labi ıl sı ilgil daha ç len ha nas rdımı o nlarla ü i r ş İ ö i . g a ğ ya yor lan gibi sı gere bir top a düşü a miş ğ . n up arı l o l y e l u k d a yor b fız in du ilgi r a / n i kalı ş u h t u a e m ş d e n u m l l i r n y an o o u ey zor zınd eniy plama birlikte l k a i e g n l i ik ı to la nm ae alar sen vcıy la ilgile Am r dinam a . a m s ç r , r 2 ı n e ı le i y şt Tu 201 ımd ada den cek ılığı Ara Ney ziran eysi r rsay onun k gele k olas raf 29 Ha dirme: V nat a ğ a v o ı a bi cek S r e t , len Fo lec kfı en t bi and r. Gele ir n ay ideo " e a k e a i r g ş Değer V v i r i ğ i i t b V iş b iş, e değ Haz elli ana zenled luyo f ve eçm kadar ldir. B ip o üzlenm ve S ü inin otoğra alata G h s d i a m i k r i s n i eğ ce n Bil z, d eG tı se itesi F zi’n gele arsız d nadire ararsı lan rü v nden s ” rke r k a a i , Me ır?" top Üniver dinatö dır. r y k z e ve rsi kâr nle r rgu i t t i l e o a u e g e l eys o l k v m i K An ab da red etin, n ,B ğit zla h m e a r e u a a a a f n ğ r u m d d u e a Ç uc rog çok uzu ka üzd kon em ve z kur üP da ise üm nC v cek esi n e a . üm kın e i l n ö y h l r i i a ö d e a l ’ d f i h B g m n f ” g , a i l u r a i tt a k p ıza Çet oğr i iz v aya ı: ekle lanı haf Fot a iş Cem şlad elec ikayem nlük h ri, top m ına a a n s G l k b a “ a u ü e h b k le op Orh uşm da g ere elec şey ısız lığı, ini ır. T kon rdeley say asın ığımız rsız ıcıd lanır. G iş a n et y m i r v t ş i a a t l Çe nu ak ap şeh ğa op em uk o t n rını y e b k y a m k l l n a e u k lle ki ge ada arı, işt ayabilm olasılı kon yle ı, be sılıktan gereği l olm ş er avc r. Şö ur ve inen a r a nan l m u ya ve “H ı k u o peş akla liği, b i tan aza so ud n bir “Şu s , d n a r a a k o d z e c ız siy rsi ece r açm lam ın rota yecek ne s yaln ğı. Gel beli onk ıza zor e an önü hiçbir i bi ı r ın f z l f m i e ı n l a a , elm üm s b a . fız göz olmak ola la g eceği t r. H ısıyla z vardır Bu a ı s . h a r d ı l a k d r m y i ’ ı e i d a a n b z l r r d a m e lın ha av ola , do sun ‘şim en diğ çme n as ş bir k Sanat ı anın l’ yani zge eceğin il ma z a u ı a d f v z e r m a l l ha mala ge inşa uru da ır. H ce ‘ k AraştırMerkezi olan uyd vramd ade üstüne miş’ ya lara s o e a ç m k rd ın bir ; ‘ge ı ye am avra SAM adığ ir kavr eğin cube k erinde n m r l o ,ö kil ab ru r da lam bire arla iliş Zor vramla mları l 56 ram ra ka kav kav tür ek’ şka c a e b l ‘ge r ve arla doğ fıza a H e af v r tin ğ e o t Ç o F Cem n a Orh lı nıya ve fı ta retim a r ğ ü o fot fın kli nlık otoğra le süre yük nsa y F İ . e m r bü i… yor ir iv ada ikleri, ncis yıl olu b k i r k u i d yü en b ivle leri da b ık 170 ı bü ned eri, arş llar laş n dik k o ı e r l a y l y te en nla çektik ım z a ş s ü a miş l n ar d raf Geç pay rken i r ada ğ . k r y o a e t fo ılıyo al med ar t ğişi rtay a r ş l e o ı k y t d ı u y te ar asın ıcıyı sos tutk ları ve an t uk ise çab y bir ınd k e a a tlul f ı r l . t d u a r m p ş r r e ş o e a a m ı l l t d l t tüle r i y e a n r pa em rişan rün nç rle imd r edile h ö e ş ü he e g , a d n i e v Bu nce de çab oyu pe evr şhi üşü ümler ? isiz ö d e d r t d i ı ı l l r i a p la ra hu şim çok alb atta olab kap e de tta bey afla aryo aile şılan h ucu ğlayan fotoğr sen or. Bu ı hem d ssiz ha Yaşam mız zi p i a l imi u sa n r. fe uy ığı pay leri bir r. B e kend rçek ayı i üp koy oplana ıcıyı ne siz kıla oplad d n m i m ö r t T d k y resi a tutun nyalle ereced eler ge i için r lece sıra şür. hem e topla i r n at a ge a dönü iz, ara z, tekra v d da s şırtıcı d u sah rele ı hay c n b lun er f ka Sahte Av a , o a h ma üzyon rdiğim tiğimi t ş r y , a e ı ğ e z v ? ın d i l ar E to iç ti şey iyiz alar rafl kim li bir il uz. ken irik u fo ip b toğ kar tı b değil m kamer le b iz, kes iyor n miz o a l i f a e i n r b y s e a b e , ek im , öz atır ara izl a ha en biz dıra ığı erin alar eçirdiğ imiz h kan tan am inçl kın tan ile aba lecek ey iz y v l c eşy e ğ a g n i t m s e r i e a a z a g y ,a ılı led tirdiğ ten hay bir tıcıl k dü , abart nın en yiz? Bu u filmi zen ş elek tırla yısıyla ızlığa ı uca i i n r r dü ykü ili a b rk i a a m r h a l o r ç la rs ö l gib ğil an kle ük rlü tek bir e do ir kara i ba ücü ğı kriz miz de kı ünl r tü v e l i n i ş n ü b i i k ğ g b i ıp dı eli bir bin çm ük tti. rara ruz end r. T atıl aht iğer büy ir ge e so davet e nıyo kap er/k a da va gibi. S l a z k ve d mize b asına, i?” diy i b d ya da ajlı ğu di çab yine afların yor aky ir m ulama ldu l a u i o ken l m b r m o a g ş i ğ d ıl ştur yor ola sel sor foto oksun nas e edilm olu iç lde d z edi l r a i a i l t a r i h b e ş a r one p iz ri te ya işar ” fesy l icile nı iğim rdaki s ânı ı o y / d m r ğ e l ı l e i p m b a ad ie ne Di ını fla din ?” ğra yrıc ofesyo flar rpe pe d ın olm alist e o a a r a t z r i a a o ğ C f l c t im fın i şai. Pr ese sınd foto api miş olan ir tara ı Ya ın k leceğin r şma değind hatıra da belg geç var u b m i ı n i “Ân z r ş a ı o a d ın la çl ın be aks i in k ılığa d n yak timal e i havu nlığ r adın den nh Çet rafı ettiğin bu fç nsa l s e i , i i a Öte şımını ğ g r n u i toğ ı l n i s i ğ t ı t d o n r i f ı e o e e i r t a l l ğ i a l ı Ç b l k b fo a d se . fçı hizm lık yak etiren lece ma yor an t nun , belge ğra ı aya g ınd min ge i bırak at edi oto ini, bu f u e m f l r a i n rafç i: r u r a d ta şt toğ ge tiğ uğu kv ı u iste i o l k e m y d ett s f l n o e c e a l t i t ç s ele eği af o dis sis ese devam l üny y g r l tali g n i d l ğ r e e i e p o b k n b a e fot sal ra b dile uyla nler, o , er ş ve k rmekle kli size lum en son ıcı sor sil e ilen h p e e t r m o rlık bite s ” t t e ü . r gö “S at arp eka de dik dır ste lup : t ç d z i e ö o r ı l t h g u t a y a , n e l r ı s e sö da ş beli eklam , orada dıklar zısında elik. lerd n naif hed a kkın albüm e a cep ir iz ht a y m n a n n l h u r s ü e a a i b l Y b rs ör n r a uz şise bi g nlar, y satı la ilgili urs e bi ünü “Ki da z gi kus e böyl düş henüz a ı y l ı s a kın ” a s r y ? ya ve n siz ara hak kli az y rsiniz z a e y n r d e sizi m dün uzluk o ü a sy de ab an la rs uç s ? Or tçi üla güy rsa ne şınd si hav şikaye Rek e kusu rseniz nip a ı u a o b n y B t â e . t , n h ım em ndi olu “Sa isini is diliyor ınızda iem u ânı lik v akış aç fın ke d k e e e b g n ‘ ç t . b rp ra l’a, şu â Han ek vaa Ger enim toğ i ca etin tçi o iyor Ç : Fo c size r. Yan B i e e “ k l d y e e e y â o g is le ik ıy ”d ler şöy teri sağlan ndan ş şüyor eri tin gös ü ı b e z n n ı Ç i â ö d is an Sanat ı il ‘ em ang olm a değ aşa!’ya eC h s i malar a ır y t a a’ Araş Merkezi cab kmek la y ınd A k yaş ı “ l m e a i: an dev am ett oğraf ç elen pişm t v tem la SAM 57 nun o e h u F d u um yle aç? mı? M layısıy Sun ine şö ir ihtiy k do ma b ler ak, bak söz büyük km a a f b a r a a dah ir fotoğ toğraf fo B i ? i n m ya cisi ikin dı: ktar rı a a l alan un yer k, ş e a e v r e en und lirt yüy ek zor i be ü i n b i n tm de tiğ ya rek için u farke işken, biz k ge çevre ğ n a e u ani i d ş m y l a ; a a a r r a iz fız ad ms du okt plu a ha uçucu eceğim “To s, bir n ayısıyl l i ü b s ol ke ötü ede her Akıl, d da k la kayb air , bir kliği’ a l : i h r ğ ı k a ı ad çe de kal ik, d kolayl umuz sili in ‘ger ekim ı m , f m a ğ k a e e eyim anmas ço din klu an sin oğr afın, ç n in t ı u t e z e ğ c ı i l o l d o am m n F r k l m z k . Ç a ı ğ e l l ü r r o . ç r i o a k ç z u r t i ü b y r a e d i t o r ç n ng bili ız b dan onu eder. F dönüş . Hi ığımız nde zate ülasy hep adığım tarafın lmiştir d a k gü k a’ l d i p n i l m ı e u i z şma r s ‘ n ı ag anı imi ma değil, nra orsa, b a bu ço n t hat rı r ı o a e ş ç l l s i d ba ük ,h lay liy da sil i y i n m o r a ü n a u e m bize ımız z y l t b te uz ’ de tal or da yer dığımı nların ğ m n n z ı u o i i s adı i çoğ diğim şama sıra ipülasy ki, dij a bu ulunm diğ a e l r m a i e a y A n . l d m n b iç di a ır. le m an git ‘ma ardır; eyi rad ri, h tayızd ş ol ” de msi ekliği i or. ı o r e y e v ı l i , i t t i i m i ş u l ş b lm miz k ı i m ç ğ a n t a i r e k r l ber laşmı a u ı z e m i n uğ fg çek anl y and ırla ttiğ dir. e be old ger otoğra hat bize ahi in ar üre kola sız fın kild bir şey n f k e a e l d a l r a ş e zi ıra ir toğ Am hiçbir olan htem dici imi hat z: B “Fo niyor. u end yapay ok e ıyoru ğe m ş i k l e f e l k n , v e n diye iz ğra yap llardır söy Gerçe nde net rın da rind diğim ı foto ir şey e ü n . i y , z z r c , l e e ü ü la bi in ed , le b zaman ımız y a da koz r.” ara mız ters onu böy lik y eki psi baş öyleni ları ir ız lığ i l k n asy ı e m Tam nırım l a z ı d i s d k n ğ b ı n ş e y a e t ı ı a a e l k z k s ld g z ş a r as bi k di Biz rafa ba akma tta f alı ca ‘Or i dü ştan or ne dai ğra i deli an iler aya ğ b n a ş o n ı h i o t b a t k ü r k o l m l a G fo ç k si rı b şan çe zf fla ndı ğin a ge eçirere sı, olu ger ğra l imi oğrafa a e y a ğ o l l a i e l t y s d t v e r i o a a a g t f b o e h ek liğ utm ir fo isin i elden nüy ye bir di ç de nda çek i n, b ıl görü k un biçim an aslı n kend y ken ger e d a e f r ’ d ş a r a r r n i l s d n u ğ e o ü a n u d i o z h i n yg or ot asın ğı kiş yü çic fta ra u ldurm yanlış nüy n bir f ” ladı ları se i . ğra a r ü l r ı z r o t ç t h e e e in a gö ya ha fo do an zd nn dem Rhe e ihti alarla lan ok d öyle u yü sil e a Re iş bir r atır ları da in ç özlerin n ı y da ş ruz. B h t m n n a e e a t m h s k l m i l i a o ola m u e n l n y i m ek Al yl bu edi boş miş ye Çet ir konu rı er a tan nin ünde ç u sö ten s ’ d m İ k n y l e e i i l b u k n t lı ek kılla uğ nC , urs u bir g sky’ni ima üre erç old şma rsak, a likleri irte sG ı l l t G r t a t e “ e r u n e r i u b a i r l ş n u t a G ı l i n d u a i b n k l e o n e i ı , e An ab ıo iris fı v adığ nisbet oyacak arın da ğrenm etin azıl onu b Ç sınd otoğra m y ı l ö l n y o k a ı r i k an im nın rd fa ce ine if itek ir tara len ins boyu b dıkları iml e duva çin ön değ çiliği s N i e “ i I n b i I d k ü tırla l ed şam acı esi rçe isin söz miz lı kabu öre ya tüm ha n n ge syon serg ilebilm rekir” ı g n k ı ı a e l ed yin orsa ali ile flar nipüla si g sağ kuram söz bire atırlıy ğra a me i o t ah t n u m e fo a çoğ inin ya r. Ne h ıllı olm apısal inşa y’nin son ) i n k ı c k d a a ğ e r t s i y i. ğlı sür leşkesi a göre Gur da baş öyled hiçb l Sa ı ek a i s n k d b n u ı a bir ylem r (A r. B i arasın yan unu d ö u u s z e d . a u d l n uğ etti iye nı d osu lma ha ve H n” old dığı devam ilişk pan, raf o a u i ğ i s k e l o m a d de ot ye nO un ı ya şte af v n a, F yorsa ” di bul asın masın oğr i r z r t ı k üne a ü o f m r f ı fa lik gör Ha ırl geç ğla nı, ünd k t i ı ş a k e a b s ı s i ç e a H m g v er in nm an mü uşm asit maşık “Ne ç ile g belleğ e yaşa l r kon tiya an b , tı o a v ı nür n h d n k i i i n ü t n n t r e ça sı ka ye Çe rin Gö ara duk en Ç ngelle iziksel lan de da Sanat ı san e ol ğin n f e ı n u e n ı i s i n y r d y i s a u ğ ğ mala tma a ak ekli teme d an do AraştırMerkezi am unu ş gerç n ns i ö i ı y r rin kalm ngi bi nle SAM ede ha r n e ; h da kın hak 58 z mü ünü g a ni asın leri uşm ın tez n Hz. o K rın çin i a l r k den : e a i min ı yaz ndirm tird e i n b ö e le asın lerl er d güç i iki ı söz mb aşvurm İrvin k a u a g ş d y n b ği ız ayd Pe lâm laya etti lere ram olmas a baş mın İs i nek sarf af ile a d r k ç r n i ö e i ı ı r da as eh ğr bilg tire klaş ark n iş iye eşk oto eleş l bu ya enelik lişk sa f m de k şkinin a i r ı ç s i m l ak 0 za ili ilgin ana ka var he Cem in 140 sız tlam yledi. ele imi r k u d a b i y r a a n ı k e i o n ka üc i sö afl ir din mini s “İşt em iyi a ay ğin siz, oğr am i l t z e ı in d i tasv n o g l h k F u m n a e ; i ı . r e ı n g d u neğ c i r l z d o n a ı a b uç iz m ın tiy arı k ör ıdan an tıyo a l m a h o f m i i m , y ç a m a ı ğ a r l a i lu m iz rkl sı k da an i bi , bu aç n um ded top uru kim ıt iki fa r olma dok tür gib a k an âm a . l ı iki d pıyor, r s z o d hic n çokt n İ a o u y n y e b eri su iny nen Sc i iliy ya rin fı a v i u b n i a â m i t b e r n ğ ı , r i r ti ği hâl oğ ko em için ini birl ruz. Bi lin yan obl , fot line ge hem ş, ç a de ikte amak r ı l u i n r p k o i d B u a y r , . n ha si uğ rlı le b ı açıkl svi ynı edi ıyor un m ara lme und nda ta lemek ik, a ıştır de sor sın edi m k un, he flarda bul ı a y e t ğ ö a tekn da kar ı h m l k a is ıld em raf usk dik a or o oğr ğin bak toğ mh ms ick, . Fot ildi rtışılıy dığına dah r . d i r t özü m ki fo an, he e Sch ı l k l ç l d a ı n e ı t a k e ı ç c k m l ı h a r n e lt eç he aya nuş sıl b te unu anı le g . re g lah utm em ko kon leye na de etti isle de y tümüy ezdi. Ö ira bir llul ı. d Un h a u m , s a e e h Z f k n e m s . i h i l a a e r e R , i i p “ dı kıld m in m lg kil in rici kay kes r za ları çe ilen amaz van ile i ktiğ e a ndi d a e u y s e h e r kten , l r n f i n e z g ko yet irdi r da laşıyo rtık ile ğra t a n bilg ğümü i a n o a v t i a b d s ı a ad türü nr mi au e fo ir o ka dü azın Bur yşe’de bir ha e gö luyl udur: O gör akdird bu ’ b m o E a y y m ş şe af i na .A it en eh nli y r ğ r z s a i v e l C e ğ e k ı sini b s n ş H i t o h A iz adi fot n, Ebu ) de göz at ı ve z Etk h m a t e e i V t p k d ” ı z ğ ı r . A i l b ren di (S Me ıa yan ece dağ ere ’ de e ve am SAM mi nüm leyebil enl s n i d i i t s ü i r r e a i t in D am kk gö öy ken i ge iler a ‘H ken di ak s aş i esin en bilg i m onr y i s u olar a n ” k den ir k azd bica rin kö tur. lü b hrin s e nam ’in en e yok ş ü l s c m ve ime arı nbi Ceh dı. Kel sa ken otif Me a m d i r a i l m dir” rın çb açık “Ha akınla bise e hi l , d e k c n i y lü ri Sch Halep üze de yün iye a nı n s ı a d n ic a a da ya enb sınd ma n a n a y l u a ul ün sim md e re en b İslâ rett des , u e s t‘i ed ni i. ind n ka eliştiği in ded m’ı lçeğ n r g â ö a l e s d a İ y ın nele ğı nd Dün kanının u şekli nes itab e Hat ı ç dı l i k r a 2 n e k 1 a ca iv n 20 n M olm nel ğun a m i a r m e s v z i u p . z e g e y a d a l ç u l N o ol 15 H tı Y rob rd. Do i me: ıtı o ick, aiz ina i ir P lendir hicr karş en Sch in c n , Ka a Tasv apan Y ersites Değer i r nde u y i e e l l m m y v d y le lu ni sim ın sö ana mâ Top num nat lî re ir Ü İslâ bu y msi eni, lâm Sa dair su n Şeh n e n d t u a e n d B le e İs usu zyıl k ha ği”n tle “ kon ncü yü li öze ı Örne il Schic k i ü l d z: at m erin dör iliri Sanat ı San vin Ce ir. ve d e alab t d i a r n malar İ s h u l ır t t oğ ri, ha Araş Merkezi ae üye Dr. y t y e k e a v ı m s l i i ş kç eti ldu ana ba lerdek dönem öğr SAM 59 in o is t ’ ç e d k ü y a c ı i i n h mhur sın i Sch a n i uşm lem isi, Cu kon r prob ilişk i v Tas ı-resim at san ı. at san r asvi T a t tınd t Sana a n Sa ve Ha neği m â l Ör İs blemi Pro hick c S l emi C n İrvi ına dığ lan k a ayn e an k türlerd d m n ı l s ü teki a i k b ça rklı ır. N yut e a d l F m a “ o ril ick, ası doğ da s . geti Sch rda ine m a n l l l dir e a o h in lum lmekte lattan çek r t p e l a o e t i k i dik am lişm yan h ed -ı nat lı ge n olma a terci alarınd ilen sa r’an k u r K t t fa er ma ana d ad da üre rab a ve kten üslü msilî s i Kikla de n ı n a be masın M l i edi s r n a d e k e r t l u ” e a a k t r n i d ı l a r lm z ın tu bu sı san izi’n yut ın o lirsi sı’n yılla nra ini, Den -2000 u so upa izm so ldiğ yasağın men be r ğ ) e e v g 3 o g 0 E n /1 il irç ıl A ağ ışıla ucu 300 (34 syo nb ems ığına r üzy tart son nce pre rini ebe l n 0. y de t ö ı r ’ e S m . 2 l a ğ i r , t E , t e m i k k h sa ese 0) v Ker hic ekim a çıkan bir ya aley kkat çe şah (5/9 ken Sc Nit i z. e y “ etin t e d a t H n t a d a e i r r n e a ın lin sü tç asın son ı elb de o sağ msi ncak de M dikka ına î ya unm eğin at akım kledi. n n te im’ a e b i i lam r r i r e bul ö n e D e ğ e d g l a l “ e n K e t n yet a ı c k e e e m l ü ile ina âli ey üş ed ut s aca i ay b c ’an r ı l y y r k a i r m ö a u l t o e a u d g y o s ü ı K u ud ind raft yür dir” rde caiz ldırdığ “Her ağa kon eler sağı ta eğil akıl mle diği bu yas a d nda e r e ı sur k i t k l o a i n c k b k a y i e a r n ç rli sil rne am Sch u iz sten sı ille d n ve açık a bi tem mil Ter an z nun b di. Ö hick’i a ’da r unl i e e m n n C m i v y a c u u e is n S k un en ni ur’ .B Sül diy bul uku kte, im ilişk leri . i edi nK i i l al ı h k ” l t s d y r m z e i i a e ö e m örn res lum lm ğı k la b ı İslâ larını s silî san ndir” d e p k k t ı d g a o a l t z y ma uk ırsı ası ı olm sal ha neden tem ğı kesi lığı bul old u ve h ı baş m fark latm rda n sip b d i a u ” n , a l a s k a m k n m p ü m s le ü o ic ba ini hal e re mt düz ak, n m ’de “Li en Sch kılın diğ aza yar md me k he ed’i am e k l a e r t e l e haf e t ı ı. h a m i n ç t g u ı d r h S t n r m s e ö i m a a a a a l in d h n kk u ağ üb lam den hal ani Mu nda a di la b lunduğ Küt açık alış Hz. esim yasağı ça m r r asın ullarıy rin ı k u î e v l l u n m i b s ta n ir ld m ıla sına n çok koş pla bir no tem lan resi tasv lma a to nda ini min erin en de kul nın o sa ı d ı s e s r n e ı n n ı a ı aç . Ha i dö alt ler ilm arl ml cem r lar b i r e v a u A f s e u c t t e u m id um ışm şe us er hu kin iğe gös am dur tart il md k, Y ın i ibi e dö ıptî ya Bazı d l C e c a ı g v i m n y d ş e h sid i m K a C üz dö i. akâ il Sc giyi izans, “O dilm konud 5. y ded n İrvin ah M r m e 1 e e ” l l ı ’ n C B a ll rd rü ne ya bu len rvin fınd ar nes ir. A aşla açıkla imâ , cami çok me an İ koy ted tara um ış S ş e y a s k iz l hte i d e a m f l t y u a n ind ın eks ne m br latı ola bağ er a e al ger ales bir sini -Mi s i afsi l virl i m latı ’ t m n r d v e i a e ü l ı a e a a iç e s i dl im İbn ri d in h ir” h yetind am mu da k sim id a isle ver esin anın c tün r re a ısın Mesâc p r e m ) ü a had a h 4 n B r z y “ a le /2 ’lre ığı ick de a ak süs (59 de p rlı işle apt ikri Sch olar nem suresi ı zsiz fi Z em ının ın y i y r n n h v a a e m e l a h a r h d t ğu ar en t bu ress ona ce en Haş mlerin kka aha ldu duv a nd uda iddin E i iş o e di k r e u s n r n i ımd e i i d b o t ş r ğ n ve ös hy sin u uk kla kti h’ı g ndi e u n a B e a iği e r l . y l u m l d M i r e A e ig Bu len ver ekt im duğ s . l s l ç i e e â değ vvir’in t o ü t z t i s î i f v ka n ilm ee sa ah b mizi e Şa -Neve dik lini red fad Mu “All şek ına in d n has ni i . i ğ r e n n ı i ğ i e f rme i ’ r d i ıl ştur er ild nh ere ydi b i i k nb Ş r . yaz i g e e . m i lmu ç v ı d b a d s ğ r o g e a a a e i l y t l l r y y Pe tki top ick, âlim iya Yah , onun ğini sö Hz si e nlı Sch taşı ti adi ck a n t er i l h e e k k h sma arın l ı e ” n c i i z u O Z n S ı ğ d b r e r e e i a şl d rten ma tasv ak k an m er” retm ına beli ck, em ınd l nat lı ku ) olar i i t ı a h a z d s l c m a n t e a a … il S ni y ı’da har yön a ha ms r “( Cem lemesi Bat onr ar resi dai tına s u a a m a b n e t n k l ı a e s ra sa San ı i. H Dah üman olan örn lanma son hat erd malar k üsl ygın tikten a için evap v a s i y AraştırMerkezi “M r a a y et , le ze c sınd ade çısının ldik u if edi ki te Dünya a n e ş SAM u d ı ğ k lin lâm u oldu r ba n norm şek l e İs i bi c n d z u mi i e r hem tin so evr erk i m ğ 60 i d aa pa eçir vru kan ın g nA n u ı n s bu nya ı Dü Bat men ama sim t p u e doğ lü bir r e nce ü ö y ri d l e ü ı l ur y işmiş b nekkid s yut ü o ü ns in k de gel e m b k t ı e a ken er an nat çin der sı g ılı s a t sa va i ” t r a a a m e l h l H B i “ u ir bir kim tle dur ted ereğ istik r. Nite t e mek rmek g t y m e i e n ı l a e u atıd ehemm diy kab lerini v san yla e tsun rak e d a m l n i ları â ne i s o a r eh tı if ni leri lm üze a ana kidleri Şer rüş de b no s i ö e a md l g y d m i a a ndi şi z r anl resi münek fere Cel e a e u ı u k k n k h e ş a r ıb za ılı ger me tır. kse onr ktan nat Laf Bat n mış ına leri afı e mama larına an s Hat sa e s a k s i n a d n r m s u d a s E “‘ ol nm ra ala nd yle duy e hu alarını r ları ick, am oku sanatı uş a rsim e v t l , ı h k ı k r y ı c i bi i a ü n aç ka te sm nv ild at il S ve ceğ a e ğ u h h e m e azı e b B r a a k r e i l b d d C fe et ca dır” ul u tı sm var lben çen e ke ı an dey ” ana ile g sma ule ba s ü e v e s d E a g d … d i r n m m d i ü ur ai ak lâ eğin resi ştır’ id irin yön lm lun ve s -i İs bir ı gelm ı. an b resim ve o tabir o de ehl e m y d p a a i n e pt al olu kalm anlam natını sem ahrus ğı tim a ya iyon tının ces ndı a ey e is anl m s a f ş l i i a l t jeks l r m mü i a r o u e r t n b e k H lik f e san p h . â m mu ren arın da baz hat ını, dür l i s e z k n ç a me l ı e i ö e r s r m nde h ad lar mil nuş tekleye ekli Cemil dele ında k i. h va o ğlık ş a d a k a f ş i e , sair y s m e k d e e er d si ve am iren e na yitl üm lind de d ratif re . vlu dev böl şek ın v i be ’e lend an Hz yle i c ü k k n , ha u i r ı nın t g nde c e r i e B i a l l n f e n m h r ı o e i v ü m c t s ö ekli b n t r h l S i a ş n e k a s ü r b n l ü i n Fe a n t l r y a k r , a la in iş rte du gö eni çıka azıd t e, h n as eler le il Ese beli ıca ın y yem kerim a ları lim sim en yola ydar, ını k n a e Ayr e ı ğ k k r ı u . i ğ i i ı d d a d ’ye p d d d i t n r H n r a a y e a ede ile ste ay un ifle akl abı akl d D t ö aca ğ s s k s e , g u k i a i a a i a l r e y , n er yl le n esi old ny söz anı hick dıyla o örnekl san Le nm luk sını c e z u a l m S l f r u i a ir nm ist n-i run in a a fe uns olu a da eyyid H linde hüs li’n eri rad n so n l uyg i ı l A e u ç r s e i d k i b a halk iS m tı e er şe da ları in zılm derviş gör ana lek stifl ik te n iğe a n s İ y a r y “ l t u e e fler l , a î b iç de n, t’in de İsti eh lev . rak e e a s . r v a i i i n n y d e i çok i n i d d t a u e ın li ın M m ur ey asın de s madığ liriz” d anatın mh lme öne ir b m l edi i leri s it b . Cu aştırılm n kesi et d u b r k t a at y i y i e e a k r d u d i r ala hu dik le örn ne tif h sızl a r lim i i u l r a i a m r ı e b b r a n d u i z e y a l ü g u C a ya itib an aide unda k a fig i olduğ bir ınd lar, zam ının da nd rşıs at k s keb a tap u m a i i h k lli bir r r k k n t i e e o a r u f k ü i şs m nb nb nun ik edip u m e san m u u s u t y yere d n m n e a B u r n r . h tu ” di la rde mu eri ttın r ş mil l y e ı u a l a u e â ştur d l r y h h ğ r n u o u ö â a in ese mâ olm bir tlar istif nlar aşik k iç ün ğu mli nâatta ağı siyo özg lma u e â c h k u k d n a e t l e M t l a r ö o “ is sı yar e ko n ku ki sim erek de yan di. ınla t re adid asında e es ık çek i u v r n yay ğ y i u e i l o t l t b ti m Ar sel ir s yaf ük v sını oğu gör rk “ ik b a l d e r büy ürteci” r a B m i 9 l y 0 h zı uş m . 19 il se ; ya ulla kon da “ değ ştur Nur mez en u n k a e m m r n a ir vur oku ress mak ge stik end baş ilen la ilgil nin pla ına b i n v i z a i a y im s ak ai ab leri itek ıyı d ı okum onlard in istif ir. N t yaz r r ş e a a i e l v l d i azı tur bilm çizg ado bu y olmuş vara vket R kal’ i a z n ü e m Ş cu m resi lan k’, ‘ onu odi r” s su o l ü u e c d n ‘m üsü siyo ünt olek gör k Sanat ı t ü ha l malar n ır t ü Araş rkezi Me SAM 61 mola Hazırlayan: Turgay Şafak Gazel Nâilî Âha ruhsat vermesen âzurde olmazdın gönül Dönmesen hâkistere efsürde olmazdın gönül Pür gül-i dâğ-ı cünûn olsa serapâ gülşenin Nevbahâr-ı haşre dek pejmürde olmazdın gönül Ayağı tozuyla teşrif etse dilber hâneni Reşk-sâz-ı genc-i bâd-âverde olmazdın gönül Bir zaman müstağnî-i gencîne-i ikbâl idin Dahme-i Kâvûsa da peydürde olmazdın gönül Nâili-veş olmasan âb-ı hayât-ı gussa-nuş Zinde-i câvid olurdun mürde olmazdın gönül 62 re ratü lite i l i e g la il ığı v a nuy rın azl o al’ k nB da ala a n ı y m aki c a ş ngı sınd çalı vurgul a a i l r ş k a i ta ba iand iğin i devle un u al tersizl resm um k i b i n k , e u S ni da ye nv ise ede asın lıların ine leri ca n vlet ar değ utların ı rme l an ş e m a v e c s b e d v n m aki rO ki me unu dür. İ kile dnâ larınd i ş b i h l ı e r i tü la ra rın ri ea gör î sta unum tica rihind inde, a nyolla kuk tik ve ale S s a a k is t u e a p c h s a 82 i tes ön nİ Tez/M lom lara 17 un nde ari ilişk n i TAM ğ dip u l i a B o tt c ud lar. any m e ti ile ti rak İsp baş di. B ğlı ola eva e l l i e d v ğ n i u e e a r d D b e m a üz ın ün uru manlı bun rak mk aş d Os mü ı ve smi ev s n sav n a a e rud ulm ıda re kuk yol . doğ eri hu aç duy say pan ı ştur s l z u İ y e a i e rm de anl etm ara iht ind oğu em Osm vler unu d cıl lı h i . a r n ş r ı r a a n fa uc Osm ararla n de ara son y l em iki t çi ası n h l a m a ı nyo d y i un sınd naklar 8. yüz ır; İspa a bul a lışm i kay lışm ve 1 kullan k , ça me e ça i d n Bal erinde m i i n r i üh vl erle s arşiv arşi nden m n deft ca e n d i a a n ş n v a i ü atin 2 .si arşi Meyd ve n ise Sim lüm da L 120 ıs 201 k y ö i n a m f ı n B v M i â ş n ı t i n Te 14 ahk erinde sı d tisa risi me: eler a ı ada lendir ürg r. si İk smanl vl rı se i e ın a u m ş m t l l ı s i r r ö Değer u a s a “O ber es ıb III. am num niver r Ya d n l n V e r u ı â ı e ’ ce İ S b X l k d n İ e Ü a ı . r e rla m l I d s t n B e i sa nla ’nı iye inl ân uk aka (XV sinde /M nya e Filip ir mek eri lece ki lima den en Far l z e a y i e . e v ö k p i T v ler. a b İs d lM ld .B rçe İliş rad ri ince aki edi rika dan lır Bal nbu yelerin tisadî si i çe u e u z a e n b t t e n i u m e s t İ ğ il A ü ka ko İk ınd ers ra r ve ndu unda ilişk r aras leri niv kto anı etim panya u i i l l r o k k Ü k m r u ğ i ş d a a a o ö b il d ü ra d ili ıll -İs klı ek z ı'na o nab adi nün asın . yüzy rma leti aşlı itm ı ar hi A Ma 8 ktis ütü as g i r i Dev lar)” b 1 b r a d a a a l a . a d d 6 in T an ım yıl any 1 yılın sat ığın ak 1 e resm yazara lim Yar Yüz nlı-İsp anl İkti 01 nlı s olar i 2 ü m a i si ra s ş i a e z ı m e an ilim esind r. Z ebilme titü Os Osm nusu t nd nd adı l i Ens t a ’ m ü k r k ç r o i a m e k se el gö Za ml söz du yatm ının in Ç Bili riyo rzusu m fett yal e l a s . p ü r o m a S a aG ıştı me in t nm ı’nd gör , resm mla Dal a e gör tam Türkiye Araştırmaları Merkezi TAM nya a p s İ i nlı- işkiler a m Os adi İl ıllar) s İkti II. Yüzy I Bal V k X u Far VI. – (X TAM Yuvarlak Masa Toplantıları SOHBET TEZ/MAKALE SUNUMLARI Yerel Tarihçilerle Buluşuyoruz : Bir Ömür Giresun Tarihi Ayhan Yüksel 21 Mayıs 2012 II. Osman’ın Katli, Tugi Tarihi ve Osmanlı Tarihyazımı Baki Tezcan 16 Haziran 2012 The End of the Ottoman Rule in the Arab Diaries Salim Tamari 14 Temmuz 2012 Osmanlı-İspanya İktisadi İlişkileri (XVI. – XVIII. Yüzyıllar) Faruk Bal • 14 Mayıs 2012 XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Sayısal Okur-Yazarlık Kazım Baycar • 21 Haziran 2012 II. Abdülhamit Dönemi İktisadi Düşüncesi Deniz (1876-1909) Taner Kılınçoğlu 12 Temmuz 2012 PANEL TARİH OKUMALARI Osmanlı Öncesi Anadolu Kronikleri VI: Zafernâme Musa Şamil Yüksel • 28 Mayıs 2012 Osmanlı Öncesi Anadolu Kronikleri VI: Şikârî Tarihi Fatih Bayram • 23 Haziran 2012 Toplumsal Mekan Etiği ve İstanbul’da Güvenlikli Siteler 12 Mayıs 2012 Nuri Arlasez Anma Programı: Bir Mirasın Tevarüsü Osmanlıca Neşriyatın Cumhuriyete İntikali 26 Mayıs 2012 e e is ünd ıyor. m ü dır: ın öl n b t ele al makta o s i l ve pı inc are ncü aki tic rme ya lan bir atif ü ç o rn di in ü rasınd dar len alte Tez em e ka yüzyıl ea ’ n k 4 l ö y 7 z ıl . iki ü a bir d an 15 i, 17 , 18. yü . . Bu d d m r ’ i a e a i t n or st ek Bur qui t dö dönem lanıy kinci n ilec e n a b b o d a m a c k ,i nı lu ek ım rul Re dele m r urgun arak ta r so eri bak se a e a c l n ü de i rlikte dö tin m ? ed sk oru i ol r m e l v s a ı l e a t m v e s u ş bi n e ı e a ım ö ğr si v açıl rış dön de siy ncü d ununla iki d yansım e do l, siya u d b a ü a m t n B ç i a vam de ot an hal da b i döne kes, ü imdir. da B r de ekil e ol eriy ş e d p ş l c m i k e i e n a n k i t l n l rk öz hâ iş Biri mde a bağ ele ha ada ri il yata leri en s lar eği me de tica ne i ha asına k ilişkid r ş r ö cad a n ip ü a c d ü u r c c i i ö n e t r m ’ ü m g d i t ş u t ca i ış em ntla abe ir ti Doğ l ang bar tan dön rek f ro rış a ında b ayet, h rini abeşis n, i ç t a e ü l . k i b r z a k s u i i ş 2 ö rı a H b d e 8 g r e t ü e is ve e 17 ta kt olla eleye de ret ün Var kild em Sudan spany tme evle ürg tica e d ? s n e i d ş u ö i n c b d e ü a ik rı i ne taya nİ lir m lar , ilk na v e dike e bir m rını or kola şkileri ış hang z ı s t lebi liman e i i a r T d r l n o i e la i ar i ili aha enleri nlılar i duk adeley de ang ki b ır? M sad arış in a ve b z ol c ad ı lard aki ikti asında ştir? B ve h m ü s m ş ı s m ı m e r m O n i h r at şa am bu altı yla . sınd taraf a ştirilm afı da t z’de de ba oyn lılar aşları rler ara eni e i r e n l . t d k s a a r k İ e r t k v l ütü e o e i ? a m A r v l ç y r s k s i ş e r ü i ü i t d r r ge iş şm ır. O anma rıyla y eleden nle i sü nde lem ltında giri a ktad mü leşe ın izin a k ü don etki a l baş mücad e r m ö ç r nı oy ib e hem tasıyla ulla ula k ger k u s ş i r e a e b o ları o k d y d s k ka ası cak da llar n il un niz ’ ibi i v u a c o e a z g rını y r y u d y e m a ? an an nla ma syonl nt eri son p i a a idir a l p l s t t s ş s İ a r e İ e m u , iş ko ol re tra z’de usluk da evl diy eyi eni san etm a gö i netic den nyol d ıldığın mevcu ir ’ d n l cas abil, k m o a ü B b ak nk r. A ne bir ler i ın k spa b e k ü böl ç İ n l i t t ı r k ç e d ü mu ri Ü ra iri ap iye ci ıv iste ınca b kez anl end mak ye . Buna beşin î ola çi bir y se l r i r e n m y a k s r a ö d t l r a a m e y İ l O r e l u n . a y r e a y e a r l ’ d e z sı zi nd liyo ik o ılar ntik r gö ük rke ulu rcih ed vasıta edi anl me r ç Atla nma b nom erlikle e i m a t ü o l s ı k k o z m e k a ay an n, O dur. E ade ben ar v ılarda oris ürler. ınd don llanm rke su l yük lı yapıl ard manlı t aM u u ülü , n ü ü k d r r r n a b ı r a e ö a g ir yü ık ’d ağ sm Os zko sında nlıl ini ri b ğırl nya yaeO ı sö sma iyetler m a birlikt ara cele İspan Bu spa ı İ yap t O r n e a ö n l l a rın le r. e, ev aa ini ır; t unl m sler u azalı rsanla md ol f em n a e t e k iki d aktad s v k u n i ş e ö ğ e ko i. B ca s arak d pm ci d nlu k at ele üs nay ak çar lon İkin er yıllı n yoğu cad emde dül i ol am li sa unan l ü n ğ k u E e i ç m e n ası a rg li ön ul len ölç da ü delesi 0 ar yrıc sini vu em ud 0 a ut b n s ge b 0 , c ö . ü l a a v l i 0 c Ba tk me ndü mü mde en r. Ayrıc 00-90 ünü ki e lür. leri ir E e di 0.0 ünü rg me örü nya’da i n g 0 e ü g s ö 3 s k i da b e a d m ah ko şık pa diğ del e u m s l s a a i i m d l İ C r r c i k n , o a i he e in i si i su ett mü an y ayan M vleti’n eyen kem erçeve sındak eğin ia’dak n h n a a e l e ş l s a p D ya ge um etki enc uk ç t ar ı ka manlı Val ir. B ki huk i devle inde den en san s n i n i r O s için ini ver k e d m em şley ve e adır. İ eğ sist e he nya’yı prağı i tlenin t kta n k d i k a örn a r i a r m le ki ek To spa pm top lan kriz bu razi ind de İ reçtir. top ama ya ılık ise lan ’da bir iri a idares o ü m l r l s a rk gı ki ol y n ya bir yar k fa leri aatk ı’da any ber lı Kuze İsp zan si ile İ üyü smanl senyör . n b e r ı a v k d e ü m O en a ülm en, Os a’d ygın büy de lür. e sür any emi ya oprak aye Türkiy rı k örü r s p g ı s u İ n a mala ist a, t ğlı ine ve b yaş zi s AraştırMerkezi ınc aks a ba ırıcı ara ekte yar m ı k u r t m t ü ş a ku la le at büy TAM uku ud tika olay r. B ında k zi h ada in ı a d r a c vl kta ngı ek e mama aşla erk b n 64 a nin çal . me par ıştır ileş y a atm r a san y etki bir n leye etki i tim ak üre r ede sur ola nün k l ü ” n r i b el u işgücü ”yi em t e aye ini v n m e e r y e iz rma eşeri s eptin lik lık “se etli s b k “ n zar e o rya har rine alan k u e k k i n y si i lo m lite kate Sayısa ono a lı k k k i n u e d a ir m nb nın or. da b , Os rar. rüy te insa aklana n a n ü ı y s s d h da e r. ka’ pan lunu a tari ya o aman ice geli t a Afri a e İs o a s e n d i y z m n a a e n en kın yda apl tesi şlan md a anı 2’d me hes min ya a er a ile pm öne a ba Burad 178 a y d m ç y ral a ş e e ü . ş a r t i ı c m l m r t l r ü ş n lite n i ı s a a n ö ü b l n n a b y t , u ç a a a n l l a n e b Ü a il an m e n kul nde ek o bu kum leti ilm yap n aya alan çok rgeleri ni o isi dem rayab Dev ta başl te imz spanya icaret t i , ç e i e e v t t el n 0’ .İ tia ih e ka nt gös aldığı m ma ye em 174 bu tar e girer ğruda arı na g nteml l i ı z ğ , e i m a m t n , a n ğ y o ö a t r i l e k i y l ü e d e l k r n a e a ür ür ile ve aki av bir k er rar yür ınd tisi” erilen leti tarı n ve lini ku lam arlık il s i ı e v e l n a y e n e n r a e a v z se ıD ma aya ile Ceb ilm rya adı rlık anl vuş tisi” nh si” nab e oku aza n k a y e l r Osm ına ka tmanı e ye erir e m l r r e i â d u u ğ m g n l i n k k n i i t “ e d a o D â i r l z’ ab r. e’s ve gös imk zar ya u ah kdeni yısa kullan ara sına ppl ini b a i ı s d h a a n A ı n “ n p zey a sa ar u “W ke na ar d çerek bir a dü rın yoll irme e pla ya’d ir. B amda nlıl d e a a n d n g i s i n a l ı t ş s p la k he Osm ından llemen nem lük ya lar ara i, İs e biri san r az n rk ö ge n n in inde is den ntilizm rklı bi ü a a a f a g s y boğ ’yı en e t a n m a l t i i a f ş i a k p l k l a i a t e l eo d er er ya az tes ey i il öze onu ir m için Rus an değ ha f rayışı ol m işikliğ riht arının k b a y a d u n n T t a a r ğ a f le kl ve b ardır. ırm edi tara an İsp dan de nyolla e etme iki arlı raşt ukla a ıv yaz ade e e a d k p r f an r l i r n s r y u e ö İ i a a l k a f a n d ok ,b im ür; nh l’a g çrama am oğu olar emde ısal ana bürün ir birik en Ba rak sı ip t say ar ç ma u r l h t n yaş l i b a e n r a ö m b t l s y ğ k e ak at iye insa r, küsu eki Bu a ra par üyü omiler arı yaş hüv d o ılır. nda t ya er. Bun ette b n u k n a ğ a u l c o eriy ölge l u r y bir ku ob r ek aşağı ar v uld ihra ine gir ki tica l un r e M, m z o n m s u n u a t s a r ı e ş i k e mB ş d u r b i u r a a l n d r k a ı e y o e c s içe k u a z a it rin i ti arla sa b ının a f ar . r. N nasınd irbi dak yuv yorlar n dili iştir tara s a e ış, b arasın e r m l i n ı t o i m u r e a n m t la ık ab ver am leri olm devle ma zarl arak k dev alış ka ülke rya l e Ç iki u ını o d k i n a u o b yrin ges ndırm ak Afri ora r e r e s a t ı z r gös alkı ayn ana okurya ka K u kull i . r n f a d A ı, 19 un to bul me acın evi e m d bu n la us biri me tir. ,M her miş n te istiyan i t e n i t i r k les tesp arlı da H aka r m manlı’ kuryaz ki a c a Bay lda Os ların o yad n yı dün a en z n d ü ı m y slü ran e etki e arak ü o y ol ve M nın, bu üze esi ud ilm ’de anı b d r e e e g o v it le Col i inin n tesp n 012 yer i cre s r Evse i iran 2 a e z c l a a n r i r H ö Es 21 ren ,L nda me: fakt e tesi ora öğ rısı lendir Türkiy rı a t ersi Y k v i ı Değer o la k l a l n d k İ m ı ır Ü l t ş ın en Araş Merkezi ord zyıl ” ba rda dür Oxf sür . Yü azarlık a n l ı X a a n I ı Şu lar TAM 65 r-Y in, tırm n “X şma ycar’ı al Oku ki araş öntem a çalı s y a ı B ir Say hasınd ım ni b Kaz olu’da sa n ye h a i l d r ı Ana lesi, ta başlan ka aya ma nılm a l l ku nda ı s ı r k Ya Sayısal l İ yılın lu’da zarlık z ü do .Y Ya XIX r Ana Okurayca B ım Kaz dele mo r i ıb ili rdığ e ilg arı ndı a l ri il d e a kl y u k a rd im ğü olar rleş ler, otu yüklü n e o y y ü i r k s i g b e r er n arlı eb reg yaz iği v nüfusu ur v r r d u e u k v d o i, el baş ların ö rak rler tiks esinde n eğe ana İstatis r a y d a l s ev a k n ç n i rı er ed ır. yna ık ç akla kenler a çalış l l ı l ka l e e m e e m y d rd iş m nde değ ıklama el anla eğişke min ahrirle , n te i e a r l b ı n i s t ç g eğe eri ıa rih ir d llan t dö ir. Bu en d il nın k ve ta r. B llikl mu i r . Ku a e l d r h e i i r z t r r o a o ö s lı ri le di lıy sel ı gö ize dâh ul mlı II. M tahrir ikle len açık nla lılığ fizik ket ett ğer rda s a a , e a ı s m u kab nin nal l d r f ’ a u a ü 0 yla i rak u, are anl iler nüf o a b r nn l l h 183 b e a e n o yer a l , e ı v s er ru ad in im ays tik rey ğ ları u ), k ş ğ s d t ş e e i i e l ş t k a l n n d i y ca ir luşu ade olu yer en altı ista çer n o b i , rın d a ı n e l n e a e ; ı l l l l iy n er ’n am riy kta r Ye emel aha rdan z insa kleri, n iba 1,96 ek anl ma m irle t l t i r a a i a h ç l d r a u e ra a gib us sle lec sı, ir, t ıtla er y Son arye y esi me edi hus alama n i ez. Kay kted mesel ilgil k ibi k . ( t e b ı g m a r ânı l i y i ü i m d liğ ed gib rgi ola tür aş o rı mek ı ır. sın me n e , l y d i d a i v r u g r n n n ı a a la rı ın us ve ve en yak iler ınd nla nüf ların z ası duk k oran yer sev kça ldığ ılm ı insa e otur u ı u l r n , ı r p d i a M l d a a l ğ s ku az in ir. şli eo kal er v la y arla ocu ury eni irin ç ded a rgil k g anl çlar s b n e k o r a e n v ö i m l o r i a ra ai am re ç nı b üslü usla kler e, F and rde a gö edi hus e M rlık ora eği lter i or i d n lele i c l d ö b g e u a i l gör d i n B i a g h İ . c b z i a r ğu, r a e a i k ry ğe ed ırıl u m z oldu e r ise nemd t t ğ ş a k d e arlı l u a oku e v ın rd m ı sa yaz rşıl na e u ğ r i iyan n o dö l ı a t n i t asın u n k a o d s k i i k r t a y e m ı l n o F e l t ı e i ş n , r Hr r ’ z a i ı ri le ba dü nla tıkç rlerin a hacm anl aka ekle eni insa azarlık arı art n li e m enin y Osm ır örn i r l e i r t l g e b n e y l ş ı , r i ıs a li ü ek ı m erg oku ların y lığın tüğ ileş nem ndığın ve M en har en v ryazar aki düş n nö nay n i d d a a n ’ l a e i n s n r s ğ i d ı in in e ö ku sa lke tez Mıs yler ırdığı, re’d in o ğın le ü şılık u ilte t üze arlı gen r t e bi l d z r a d ka ö a a k r İng b ry a le yi uğ baş ra em old oku ır. Bun in üze dikçe o üştür. bir k d e e ş u i d uçla d l dön ğ i e n n n d l i u m o a ü l e ş s d t i s i r k rü lı er ğin üm a gen ma e du n fark ı gö lara lir, ın g rne böl tell koy i ind ldığ lı’n ır ö nak i r ç a i a s y n e aris b y ı z r z a a a a a e M k ü M n l , m a ı , a e s n ort c l u m ’ı O nc ölg nak yun eğil car teki ir. B ek aba nın lı b kay ner Bay . Ni arih bo ora ark r kted lerin y n e f i l ad e a , d e i s d eğ su ımd elik inc ülm in t r c ı r ı u rme lmasın l a r e i e h l t l k a i d gör b n di kl ı ğlı ak yön r şıla , Yahu i erle ak yap yna aha sa yar ula aata indek aktı i aşa ı ka değ r l n c d y n a i a a n i l a ı ğ c s z y a i e d n e t a l k l t m a n a a ğ s a r rm le Bo day i sa kırs zm nO aya ndi i ge aya esin den de yaş , Feris unu eğerle e m n m l n o u i n ı r k k i e ın ed nd rlık şeh na o çıklark ştığ ide lde it aza inî de, a çalı çocuğu yen ın e ury esp r t a in d k e l a r o l d u y e l r ç l . n u i n a e e u ı l ğ u v i ıs n B iş ör lu son use say erin aba s ’a g nlu dir. a, M ültürl car üfu s da ilediği er b e zoru d y n u h a n s ı r i k B s u k a er ksa a etm er h erin et şma yı vey terl , Ni öğr şrad inin diğ n çalı def a l el a car t r o ş n y a a Bir k ta ı a d i a c u s o er t y n l B ü n ç a t i ’ a y r a e B in ey ha ze rd 100 a ü em a ar a l t l d k iç d u düz n s e e m v ık in u sa kıyı k iç bilm terleri nüf zarl r, nin . İn ma rya ede leri f rak yor i u u y e a l ze r k e e d n n o r o c k rir be aya ğı, i in , e bi ı a d ı l r l i d s r tah e e a l a a a in le yaş anl lam y ve hal iler e üze i ver orta ma slüm Türkiy rı k d ş e e ü e a v n n d i M ı n ,y mala ye ler nın leri kar ının AraştırMerkezi işki ora yer u k klar al il ı ı m l n l y i ı r l u s ş B za so fark e yerle or. rya TAM ısal nin oku i sürüy iv l y a say e leri in üz yıs hçi z a d i i r s r i a n n t i gel ları iğin iktisat 66 lılık iled in ç fark de etk i ek ey ilm düz yab a l ap hes sat İkti şması nlı a aşla sm e n O n Çağd llikler ı ’ r a e i y z n a i ö s S tür nce üşü seri bu D leri li e ini sim t i i , m i p e s i es nd n ğu t p. tezi ları ahi ldu nin ise s ’ o i u şma dan k l n ı i l ü ğ c a ş o i r ü tt la nç uç ken , Bo an d ı ma nb Kılı id alış lard bariyle böyley n altın dile ç e n r am a u zik ını eb ülh stiy tice iti çin ğ n i v i d ı r l r e ı b k l H l A e ede in ile fark yetin i rak aks r. N ızla eris yan in a n a l h e F u i r p o r n n e lı ya nı rum umhu rini de c ecin fark anı itle i du C min me sür lar a or lirliği e n m tesp nlı’dak urada az dö n ni ygı leş sine ’nun a a-y rb anı ern i ka me üve l m lu g m d i d r Osm Bayca u a o b ı i n e” la şt m ok çoğ tis ak mi r. ara laşı ılın r ik ınd leşm ilkeler nde i söyle n ü K u i s n t a r çize a b r a e r e l d a in a i n k ode em tad ası sad iğin r. Bura nde n dön nok e sonr en m gi ikti erd bir o ekli y ç u y ş i n ı d t leşe ı b i n a v , ığ i lan ha ern kka am k i ştır d n a at a d H artt layarak önces l o s “ u ı d o m rş ne le un ikti gu ı ka önemi i ve 830 esiy ün um ğ 1 n l i ı d sor r p m n d a n a if n şü ra i bi i to len ınd sını ık o önü öneml . Tezin em elir l a d r n b ard i a m ö l z n ı d iğ ır rya uğu n nde geçird yap tad oku ’nu zeri und ıkmak nın n k ü a o u ğlu m l ç o ı ş m ı ç s a l u ı a n l z ı ça ılı anl . top en n rşım nce K iyor Osm n rind rak ka ö k e çek o n z ç ü ola la da a var ta o asın un dah e k d asıl o m a n aş nem ndan n run ö o m ı s d ı k o yaz alar nmesi u il nin i ışm duğ leri t l ang r lle i e a sor k ar h ayışı şe ktü ce t r e a k l n l e e d ü ş ın nt ent ı an i dü traf ünü cağ sad kleri e güc zanıla dır. ı ikti l i an akta ne nd ka e i m l m i r s n e si u etk en O den g bul şme iley kisi rin geli ı ş e i l n ger z i ı ü n bir anl ler ma arı saik ğrudan a çalış Osm lıştıkl oğlu r 2 e a 1 s d a 0 i r 2 o n a nd Se ta aç una mmuz ile d n yanı ceto s ayınd um nok ramay rdar l e n r i S p 12 Te e r u u to iğ yı ,P me: kav nlı de b Bun nd Ma Of ğlu lendir ere inin sma nezdin r my v nço yılının Değer ı e o O l l n ı l c i n i r e K o yö ktü 012 cele oplum . ner l Ec nom id tele de 2 olitica şün Eco z Ta n m i et ü n e ’ n a v n ıdır i d a ı s De m ülh eP lar ldığ adi o d ı h site s k t ş i ı r b t T t t r a e ik fA iv nl lat ula ığı “ nity: O n Ün i di nO l an sıl a sor z a lad ı g r anı a i s e s u e i t e n m a t a n od nb lışm mid eR un i ik ora e a M t h l i ç tam m m k T n d e u o a a e en dur ülh ring dön om klı d len zikr Ott Abd sadi t Du ” başlı hamid ekil ıda . ş r h I a I g e i ) k l u k t d 09 Yu bdü rdi. n ik Tho esin aha ço nda -19 ana II. A çev ları d di ş r 876 a e di a e n 1 ü ( d a y ç e m l II tis lış de lüm k k a esin değer i ö e ç m v r b e e e ç ce i n ke iv ilk çer şün t çe i dö n seyr ne esin ces kka , bugü ı i dü i ünc r n r d ş d a i ö l a ü e a is u d da tür tem ınçoğl ışm t ikt ine tart yön tera ces vcu ıl i l e n n K ürkiye ı r ü e T l M ire a yan di düş edi b a m l malar k p ş a ır i t ba Araş Merkezi isa ogl tak a ço t l e k a h n i t a i ı d ka ler anl rın erif itik söz TAM 67 Osm ışmala e. Ş nal r a d a n a ner çal kad vey üşü ü ş r i ı G s ö t e ıg ılm me yap lendirm landığ e Ah l i u r ı e g r r değ e ku lışmala lind n ça şek in’i d r Ma emi n ö it D ncesi m a ü h dül di Düş 909) b A II. İktisa 876-1 (1 ğlu o ç n Kılı r e Tan z i n De et Ahm emli e t ik ön birl aha diğer nla nd u a n d n ri e ve . Bu arafın üze rmesi t ktır t a a i s s i i e m t v d n k i u i er ini ken sav beb telif es çeviris ’ın e t s a h in la lci ın Mit esin nla faz i kitab ihse l r i m a l c t l ü a , n kin gör isim a or an âlet at’ı de i rlar alış litik t Mith y’in ad a ç üm o z l ası, a a P ö y ay nm Be me mi ub m a i h o l B r l l p A . n u a ir y ku n kse Eko asıdır. da N mları gilid özlem önemi ene u n l l l ı i e u n m e a g d le ya vr ri r il ir g kon yap er i acı, gi i ka bilgile ımı ulla sat re b an disl gib han a i klaş koş üre gö s am ür ikti k ym a e h n a u e y s v e y u uk at et t ve sı, Sül ne n n h r ı rine e . n u u , e r n y t l ı n ğ ’ k li a (a kt n şa ek e nın lu’ du ha e a ı m e l a n ğ s y d r o n P o m a d n ö f u i la nç n ny ni isi hip la) s i an rke Kılı Mü ar içer Ham diği ı dü ine sa n slup adın e iğin ise anl l l r i ü i içi ini d e e p d m l ı r n i l d i m s e O ka vir t il ktis m nb esle ümün avvur i e tiğ a e u b î s ç k l i n p ğer ikt ere sle as top lâm dan ci böl g t s e ü r i İ kita u r di v s a s e l B m i n e i s ğ k . n u i r l e e a n i m p d ik n i’ d n m avit kay bili nce nın ıl bir to mekte Sud ns ver yda se C a a ü n i ı ş k m e l ü n a s a d r ış a rı rü id tad em Çal refe etle alla nen de n kisi gö ktisad nok dön harek âde kur em t i efle u lar ç e t i h n d b e ı ğ u ö e ı ğitz n g i k i n y ı s d h u d f y a e o a n e n k h i v ib nd le usu u, A rüşler unm ır. Da leri uğu iktisad lümün etki sor sav ö ğun rd rüş old g a u ö nın ö i l . ı ı e d g g b s r s s i ı ı l n i u l il c an un ra yap arının hus yan ına e nh ileb sav ikin ibe i yas ılık eni ayı in l ster eği pl ünd c ’ n s ı c ö l m y a iğin a ü m e ş g a e y d k B sed cusu ölü rum t pi rnle ekillen olarak nlı b o s m e a i k e ü d n n c mo Osm serb Bey’in i be en ş ları çün çilik” onu n t rind gı alan inin ü lığın u fikrin lerin s anı sa ı e c y u m i a l z r 6 ş y üze l M e 0 lı a m te i uğ -mi , ça el k un n es oru sler old n 19 nlı at lizm irirken le k un tem oğlu’n dile afında Der ma i h a g e t s t t i y i s a O d ap ah a nç au tM tar ktis çin a-k rlen Kılı nâd Ahme dah oruz. B uhtar eli İ umu i nın tığı nm eğe mâ m ş ı ı d e y l l k l A l s i M e ları ü a p i n r t n a n ç o i e a e ö t e b r “ka a d g ı n g y le el e ça anl Ahm ayınla ma sele münde en, öz leyi yap Osm rleştirm me olan d ey ese e ü p l d n r a i m ö m n t a r , b le e ki hi dir de v eyle son yatı üz opü tari len viri ifad çerisin arı i ğer i çe ginin p l r e b i i e d l i b m a il ed si r. rin isi er sad bir nlı tışm ktörle di b neğidi nce ikti Diğ r elli a ü i . nlı a s ş r t i ma m i te ikt ea bu bil ı?” nem in Os sma l ör i dü , v e e ö d O m u n z n l d a ı ğ ü r m le is m rü id nço söy tarı öne kaygıla atü en g ı ikt am i dan Kılı ir d anl iter mi, ülh l n l a ı n i d e m sad r d a n y i s b l a t O tem ığı ik lişe ine cal ana I. A le a s e I s o n e e g “ i u h s c k e b e e ad rin ra ün ı olan esind i ve ann yaş lkiy elle aya düş ceğ n ne Mü ızlı Oh aklaşım i; gul ktü eninin e i çev r l e r i l u r e i b e y k ç ti n iv nd kte ent düz acı den ileş leri n Sa Efe min Me , lum nasıl iy çözüm örüşün una ; korum ithat y öne ltuda p v e o a t B l g k n üs ru et M Nuri bu rati ları taka ın doğ l görüş Por rif, Ahm rzâde şart ların p nçoğlu malar l e a i r d a i ı e ş â k l e n ı i ı p iği, z b l Ş u i t â l erd iği en sor ır. K ılan ça le M hmet ç y i i ı d k M ’ ı en r a r ğ A e a p a i, ıla len çin Paş uht olac etle, ya k kayg zla ilgi an M nem i Sud M n n t u a i e ek ri at sav a fa ç dö üleym e Ahm har çok pr i ile dah S a ge v ’ın ğin a s y i l el a e e d n h dah f Paşa, n e s da it B ola an ektü i l m v i r l h i e a e n t n l . O m C r e ü lı en isi Mü ey, lıyo pop layışı b yrıca akız ilel sa B ltına a A n iM le S . için n a k r t i Mu i u l r e a bi em ce ek ted erv u’n n n ı l c k S ö ö r ğ n e i e d e o m ç ya da u m mTürkiy rı sür ılın nb kici lam -i İl mala yeti an K kat çe plum adi bağ i r l b u a AraştırMerkezi u e B d fa ik ıM ir to temel nde ın en d dığ ış b ı n zeri ı yaz b m m ’ l ü ı t a ı TAM ş t ki bın yaz itha akla kita iyle bu tifi ile et M ı bir y m s k c h e e a sp r. A orum ifad per 68 sidi sat me ok k r e ikti ha ç ı iç a m d ı e tan si is sele me 3 erin a es n c ı e r y ed ır. A tespit d a nd ni ’den ayı’ evirisi ezm şında Sar ç R e u dı ed m rın tan en Bez mü akla ahsed ut, ü g n r z y i u ö a b ğ ç T k i e l l n n or nite ları eler der esil eriy mo run an bir n v v o i s r k ç i i e s e y a iş nce erin değ ara da ında. re b ak y ları ye di düşü im bu l p as m a l y t adı ki raf tek ut o a ayak ı iktisa i g u y n o r, K o B y e e i s . d s l ş dan v r ı e ı n b r y bi ışt ak yun r tası bili nla o m a k e a s l l l ı ; i o i i n bın ’in ko ap ed rk diğ din kita çeri in de y nebili bul İ d ktir r l a i e e a m l r k k n şe ge lay ha yle zla öne ar , bu Bur or ve o nd k sö a fa ti, etle kad y e bu n olara erinde dah sur ı evle l d ihe d ş u m r , a b ı m a u z l t t b o e if ne a s p in rü ğı dön ltuda adı üell zeri hay şler irle ıl bir to ıldı ü ü z k n M n i i i r i a . ’ f r u in K ö r y n i e r n s i g l i n o ğ d i t a s y d i a u o e i d ed en ril tis liy ism işk eb n n il han asi faa itabın geti ırda lı ik sind ği v nde Bur y fark rı içeri ştirildi i ile ola ali haz zde k i ı leri , s t d k i e a u l or, i s h l a v ü l g K l y e i” atı öze eki üm Tur kisi u ge mesel şart n l t ç . n r a e r e sler t ö t s u e ıyo işi vv sal ak ecli kka lan ş k r i a m o a s a m d l ş l n a e i e t e o y d un na n’ nle anı nce lenc eddin yoğ ddi der uğu a al “eğ üşü aları ane uld n mo i d m m s ir. a h n u i ş r e d h ı k o ur Bu sad ek kte lim l rih O tart B e e t a ı r k T e i i d m ikti b a s ek m le TAM n mli har ki: Bez ra K düzen esi” r. nce e ka Ö reb öne aktadı r, zi r i e a ı l l e l h l e y aş v V s g u n v ö i l i ş a m a a m c r r s , e ın n n du am ellif yda le m ddi Osm ronikle anl mü me böy ane , a l h ş d r o a ü a K u b r c sav bol dı B ökü . Bu a se “ dolu ; Ka edir e kan d sadıyl r a t ı mi z k d n e e a k A c R d a m e inci n n ı sad mek m tur. İk bili am l n i e n ’ l ş a in ter siy mu edd me gös ’in koy din han dığını dök m r d z u e e n B a R a ı u e lm rh Kad siyl da no ezm ı Bu tme anlam ünü ni B in Kad e i n f i ö l m y u is if ek ır. B bın , müell mayı t asıd vas’ta kita z s a m u y s la r Si hu ci baş ese fin bir n’in ikin ine eye müelli val 12 s n a 0 i ı m 2 ddi K l d ı e n e l e a i n y r s n n r i z e i i e a N r k ü m i h E y 30 ,b id me: Bur e da iler 16. iler iyle iği lendir ifin adı bilg seb bilg ihin a özell ikle K l r i a l i k a h Değer e üell t n e , ı a d u m s öz m l r y l , a o o ı se sı, m ese ezm nad ir eser ylar eri i Kad ış ma ma uR nA lun lun iği, diğ r ve ola ser b a u e u m m d l n z b b ı n n a e a a d az Be çısı sun ınd din ilgil abilir. alın le y ısı a ilgiler ub yan biy ak e me ğ r n e rıl e i l u a yar l ’ y a b y d a n li aa î ak pla ezm t ol ve t b m i d ç o R r u e ddi s t a h i r r ön ig em râb t şa ane mu k lgi . Fa e i a i z h n r t z r i e b e s ’ o z u y ı er .B in bi iE da dı B a, Kad taşı şirk üz edd ştur ışın da i Ka d lma ğ han nulmu b. Erde sleri d p ayın n i r o ı d ğ u e ı B e u hi çiz ec z kıld Azi Rec der rin i ba na s . e ba on Ese s n ve o ifi olan n kend yılının yıtlıdır i s n ’i tre ell din seri 800 e ka por mü ned ind da e ktadır. a ç n i ı h k a ı rin e Bur hak am dığ ese Türkiy rı ırla una la z unm lındığı a l a m m ır u z t i b rh nu a Araş Merkezi dai me k su indiğim ara m’e t kale d z ı e ı e n R ar ta an TAM 69 hal mu ayı ut’t pı nüs Bez a rafy r Turg a k g p o m liy adi yaz e To bib an K eserin de v y n i a l s , e e baş gör han iye tüp bilg fya kü so Aya m Rez u m Bez gut r u ir T Kad i t gib ı teza ad r K i an nb d a zı u d ğr ın . Ba a kım iler do ktadır y a r b r ğu liği eşti lmama an do i e l t e i bu an ud fa im olm se de, i hede n doğr utan k ’ n t e n ü r ddi lerd gör mlu ızlıkla ane elişme ’i soru rıs a urh n lo g ş n i B ’ i p z d n ba ri” ddi kom nır. ple msu haned rse olu ane n sebe dili r iyle ati uya ” e r h u r e a B l ı ı n ına Bu iri na te asın şartlar Kad er istis adı kli b uğu ka adaka ’in m K e a l r a t ş i s sü n kı am ay old bir bey ddi uz, ukl lı ol ya da “ urs dam ı ilginç rhane unl başarı z a ğ ş u ı r o i h ç arş eb ı Bu e lınm rde uz. ind ylara k n Kad yor sefe e ele a iv dolu “ ü n hal i r i f a a i l ğ ö d l i l o n g n . d e i î ı r l r A ı ü e t ih er ğın si şek ri VI e Tar olan m e yer v mış adı iler diğ nemli c e n l l a n l m d k ğ Ö ö i ip e lg ru ba sah ada ı yo diği bi erin ron anlı K Bur dı r ilgil ıkların m . e r n v s e o a n y O y ızl anı seri in K ecek arıs le e doğrul Rezm’ l i baş n e b a u ıl ka ned rla da say zm baş Bu yla kla s Be li yeni rlikte a u yısı n s a i l b o kay ğer hu ile ilgi rd kle e di in me lgile sadec , bir i bi edd yleme r eğil ğ n i e a s ö h rd E da d n ı Bur ir şey s kalı ve ir: (1) k i k b dak i ha ğid ala k pek rla vlet etrafın (2) ztür lece a e i l d s b id Ö a . u e l c r n s ı v a i 2 i 1 y u S h 20 in ihi tin ur sa fa ted edd Tar le Tim Mayıs usta mli evle ermek üzde 8 n M e k d 2 a r : n e i n h ü ö v i m r l m r T i i d e u n d l ü e e ilg ks ’u len ed ıB ün Değer Gen mil Yü Timur liğin han de b leri g Kad hçi esi i a t r Bur ilişkin m i i r i Ş ı s a s r t d i m n i usa Ka ive min hir hir ere su E rih ola lı eser Ün öne e şe letl n şe en M urucu d a t d a Ege r n e i dev e geçe leket v erde d lumat k ü âm si b ğu üm m rd ) Es da ma k Böl ratorlu ir husu Zafern Ese kle me . (3 ara re, r k a ı ı a n a d d i ç i ll ın rle İmp atına d âmî’n akta öze yola akk ehi Ş Ali h tutm yları h serden una, ş nemin k din ı din a fütu d s a d ış ö E l e e u . d o f d ır ü a am yal yen izam akkın ek in n amınd Niz ıldı. ktad sos âN h öyle ni nm l ma ehirler f s n i ş i ğ ı ı l â n d l l t a i n u e r i ev ğı üe a ın ta rb bul deki ş ıM adı ânâ ism yla bilg anlı’n pla dah nm d ı a l a m a e l n l k a l g a o a o a v ısı sm lak ıd nl böl ınd Tam i Şâmî matın me olay ptığı nıla atı ile a ezde O ğullar unmas m m d a e ı u l l z s l h a l e, ez ku k ya ay no Vai tılı ma erk a bu . (5) B gör aşım vaizli li ma al h )M t d a a n y ı 4 r ı n y s ( e ın ir Ka so dir ayr şmacı lgi mu ün. zay kab ığı v atta ekte r de bi onu mk nu iz la im ald ilir. Ce llif, o a i sı, h eylik k t verm mü k v a a d de b am eğit ütüleb n müe siye yatına e r olm siz bir hem ın dinî a usu h h t ed dad’a r yü r î m r fiki hizme ilm aza ir ğ i tır. öne ayrı bi y a b n k n i d i i B a r a ın nl . Bu es ra yn em re akk ltanla imu mıştır öke n çevr ese m dön r ka h k T i e b e i ş iy k n’ nı ra, 3’t ı su ez ilm ddi lece uR baz os 139 unla ta et son ada i . e e b v u n e a d h st n an sn dd or nil Bur kuy ğı e susu mü Ağu inde o edi ruy attı bir ğ se o n Kadı oluştu adı i ş e n d u e r e r d n ca d gi ler n le ’i k fK Me ur’u sonra şme Haleb rese kan n ge nıfında müelli ü m e d i r e d T a ı ı gö m aile r’un lunan, ve dah ıp y ye s burada ırdığı yak er lmi imu t u i , n T p n b a a e l a a e n y d y ıy m – ird kla çin n’in her za ayıs e şeh p tutu ddi ek i Dol – Türkiy rı m e ı z e l m n e ı r d B te e ha mala san lı Bur aretler ını gös ddin’in llikle AraştırMerkezi olay e ğ d e z ı m i n ö n d a a, ha ve lma rih fınd ard Bur TAM si o ktal lif tara i bir ta adı o biri K n . l ı r e m z o s ü a e iy ver m’de b inde m serin r 70 e er ez , l i t R s e e u biy irilm ğlu leşt ma e a ls da o Mus me â n r Zafe ksel l Yü i m a Şa n en nda ı s n ı aç ura hem rihi i oluşt , a t r sur de imu n birin ran un em T h a ı a ı s rad lard rini art lma î’ye e bu aynak ış o n Şâm ğe m e l Yin ir k ı ı d r i ak ml zdı nağ ünneh öne n kayn dan ya ok kay a r e v bı rç ın rihi Ma kita r taraf için bi ser, dolu ta e ı u s a Bu na rıc Tim lanma . Ay hi ve A hiptir. e göz r r mî, ı a â r d Ş sı sa ör ya : ari ılan r lma riğe l’e g vardır ay t ıkar seferle unu Çağat bir içe Yükse ç a s t a k n u a, no in mi hi, uru r. B in tari e zeng yanınd en bir ir. Res sıkça huz kmıştı n ’ n k d e d i u n e ı er ç r’ âm için klerini esi ger arihçis ifadel er imu ferlere a ern f T i n t i l a u a l l m p b y Z o lı enz se gi yd ri, öze dilme r sara tarı me gü d erde, b nda rlar nın nda itlikle ı i v ı e a n b ö ı kur n ı d i u e ı es ard resm şah r kısm üküm n ya um iler ahs a bu dur onu ındaki bi ve ş anınd mî ham Yazar uh k ı l â n i e e r n Ş u a s ı d y e ğ . a as vm ır er n es ınd do ını esn tad rihl ’u ö ayı ınm imur’u ünlük k klar Diğer l r l a t a ylar lı bir a o a u a n d l e g m m y . T i o i n n r a m i T n e n u k in le e şt ma ri a pt le bul rmi min şılaştır n ka ni istey seferle eydan lim u sebe i e ğ n e geti ılarını , si ar dö .B bir nun de m kler me ar le k en, ştır dir. baş leştiril çiler” o lkesin günlü kler rirk lmı i i u a ekte n d n k i ü o n u k m u d r i e e B k t l e b k v i . r re b e a ır eb er gru dolu değ diğ k ge ığı “ tmakt a ktad ynak e d n ı a n a ş m u t A e a ta II et azm nci ka ims anl lind yları y cesi kleri V iki ben n yle l i şek n , i Ö ğ la u e l s n e i o t u iy n eri n is . des anlı Kron gele nin es m ur’u l’in ifa nebilir s ’ î m O i se aT ele Şâm rur. ınd er, Yük de nit esere ştu llar s ı n i e n y l olu k i aya 402 şlanan afi şe aps an Kul 1-1 r k a 0 g ı b 4 o r y 1 y a a i l u n y b ı .B kış si/ ım ola iştir a çı yaz rcüme ndaki erm ın taht larıyla ı e l v t ı r l y ın ha lay mu 404 dar t Ti ılı o 6-1 an 134 i, bizza hüküm 1404 y a yazıl ek r r y n m i e a n t s o l m a e is ihi üs e n n 2 ağ ns ezgi Tar li Ç n 201 sri s in iki laya isinde S a î e ş r i r l m n z a i n ü a â u is e r’ ik er eb Bet nd 23 H en v me: er Ş hiyl dir. Ke n es ri Timu r. tan diğ lendir k ed ındıra r tari i e ı ı e u l t ğ t b k tu serisi e k ş k ı D r m n a e ş u ı a a a n e n ri a bitm re kay iirler b halard sunulm me ihin onikle ınd k rle nnâ ları tar eş r nlığ ne ara nüs a i d a l K s k n u o ese i m i u l d a aş u ol a iç ır. B gun ken Kar noğ . Anad yram b ram, adın sı vard eri ise a uy daha , ma n e r a a ı y ay e r ğ , a B e s ı a B r ğ h i ıl e K lif a ih re nüs una, d kat azıc yan es ört ha i Fat ınd r bi y i k , e k h d dik d i n a a a d r l e n u , h i a n e ş r zere n t r e s a r i ’ o t in er llif aşe eb ği ü r. eve ese l i b i e , m i ç d e d u r e ü m r r d e e i b t e m ç ga get Dön a ham lenl tirmek ılan itabın Pey bul dile h’ rtış e yla n ge k a a ı n g t a ı s e n ’ l d a n ka Alla a m r k l e n a m ı i a l p s d u l a d e r n se oy ra an rin ay nde önc er. son li’nin s salat ü tanın ö geri pl rinin r. B üellifle rişi i o g y sed l i e A n e h u e k z i r . s y a m r e n z ö b ç e ıl H be ag ada şere f, es adıyla üzy beş u nokt nin on nin bir dikkat 6. y müelli î r 1 mü i â e a b r f k i , n i ile sel len hal dığı r’un en Ş eor edi Yük ıldığı, et t ind ulan i Timu lif s s g i t a y r d y l i n n e ken çıka uğu s da u in, ya Mü afında e ld in dan r şır. Türkiy rı tutu tarafın hamis ya çalı llah ta e la a m ır , t l î î a A Araş Merkezi tler li Şâm r. Şâm ru kılm rudan aye o ğ m ş u . y e o r e i n ı n d k u d m çe r’a TAM 71 eb ını en ö makta dar n Timu dedir v tabın ur t ikti i ş ı n t k u ol üşü ana öre ası salt iği gör sel’e g çab u k d l b ü i ver kler. Y ellifin ü te des ğini, m i l l e öz rihi a T rî Şikâ yram a B h Fati en em nh e em Ali nh din ç seri d E a . la in az lu A rin ilg n yer ılm e llan manoğ s hi u i E r k ta i ir. diğ ra oji r d l a i i l o K b i me ç ı n g i n l i o n i l h ı r i e K i b yak -1398) rihi serd cidd ıya 361 iri de e zılış ta da da yar 1 n ( n b d’ı ya ’le , usu ura Bey rinden Eserin e ile ıyla kon i; I. M s ı e . h l dirn y r i ı n k r a E k ı l d a ö ı ş e t n o y l s u  e y a ke .D ğun ira, am . Şö er v atır stır ldu alm azar, y ır. Z lanan ıştır nu anl hla o t a t k m i a p h ğl ul rm iy az. r ya e şe luşu ra mu gib a bi nı k likle şehit o ir yerd lan(a)m olayla lası k lınd uğu k ı h i s l d s ı a l a ı l b k z d o î a u m e r a a a d k î ’ â d r lu i im ik ,b Şik ava asın adesin ancak in k da Şikâ irincis ’nin oğ arın Kos l ar nlıl nin, f rî’n i i z B u n a ır â n . e e s b a k r u i m a n v n e s Ş n ri li o ilm bu İsta sed e i Ka a bi Kos de ver oruz; O irmele onra ebi bah iğer nlığıyl ir. Bir d g ler. y n h y Çel ıl s D a i ü e ö . r y r n ı s n di gö ak i’d arı işid ârî’dir e ta e l a ı y b l k y k d n e a o ı r ç l a r ü ığ en ik fa’y afa Çe Ese top oğlu ind i. pıld an Ş usta f ya nlıların ’u feth esi gib ının atürde ust M ı yap r t olan a e M a l d r d e a r u e a m i d t e biri ut: z b i n t m ğ â l f i h e n a n z l l t e e r r a e u Ş in d st öy i vc da lD Ka evc kes rler in İ in s me unoğlu ine ilgil Ma ese tih’ ğin ası ır. M em de asırla i f a Haz bakırlı î t h i d r l F ş s r â a e Koy ü . h ik kl î va cimi h ar e 16 met Ş mu ok n , İzzet i ve rçe kâr v ç e Diy a i r r . r g i e Ş e 5 t a h b ıl et an n nes ı mü likte, 1 arak A anl i’ni ütüph tüpha Ahm hem m h l r ar s i i o r b O hal işi rin î Ta Milli K iye Kü kle nüs niye ese en k e i kâr me d , i s d n e e a i Ş e l e ğ a e n lin e eb nm uf A ına si, B tüpha Süleym n, Ber ilav edir. seb bili am Yus ü a t ane ları nı ma n e l K k a h ı m s t t m e t i l p z ı o u ı u ü kıs evle dilm n ya Mahm ut K has Küt lu S a ul e e’ni zıt D iri nüs ir. Mes tedir. n lçuk ’nin a m a e unc y t â kab S l e k e B Em ’nded boy tedir. ve lu anî m ann i Su i ğ i r t l l h s e o e e m A e h i s s a n . e e ek an nes var bah Kar nâm için D km Gaz da, am ı pha an da eyh ce, Kar ir t ığın kkat çe ğullar ü Ş n t a d i n l l ü n b ı e d i u i K o k b n n n ge k ı ’ a d n e î e s y l d e eb iği ma ha evs esin in K için görev iğin tülend e Kara risinin nüs Fird n den nlılar çer add i l i u n a ö i a n ’ l ’ k b i r n i A ri es lu v ın ve an i lıla ma III. Ese lılar sman lçuk Tarih si nâm y Kara ster ir. Yarc da i e n k ı a S u î i ç n O e e l l r ı m n l i , ı s e s B â r S var re O de ik lar ve in ma e gö i müca edir. Ş ular’ın ire a son add e yazıl r a d a n e n ş r l ı ı s l u A k ir E in as asr bun lçuk nda u üzer n nâm da b 16. 16. ı Se ışır ve ehmed n eye ın rası ârî ğ n şeyh ni adın e’sini; a k ı u m i r l Ş d n M lla ın ele ol ça yi, m ca bili din oğu meye ylar an g kim Yar d a n nnâ hnâme urada d l a a a o n r a u ıl am göste am ey lu a Al bir soy ir. B üzy Kar Kar n bu ş lçuk aya ak d edan şka de evir e 16. y r e a n ç n a a S i l B l l o . ı n a . s m v ır tır şek rgesi o lu Ha yaz ıcay ıtla 15. ğıd erin Şah nla anl kan sus ıldı ste ni a çuk n es a i l ö n a d ğ ı e g ’ i y Osm şka hu an yaz S â d la m rla r. ’in, yra baş vlân vlen ula ba ulu nd Bey n r’le nb bir r Ba rafı ile e rklı olg Hz. Me ihî e i e o a r l P z s t i e ı r ç k in an fa ğlu ıyla e ta bir da i ada n Sas ini kim ano tılmas ları emdir. bur . Eserd erinde r. sliğ yle, y , i am r e r a r a l e a d a k l r s o ı h v y dı K e a i n p e ifa a ı ı k f lla ıld de sun akt nb mü şan u z ı gra a u n l k a i u m a d a l s r y m ı ü r ı ç m ı u a n pa no ıkar başlar öne ğı kon Kar nm örü ail’i nd ne ç n nda fakt olarak n dı ö ı a f e z a İsm mail’i â a a m n r r si am ân za in y İs rî ta rbe nu Kar aktö e Mevl eri ne Şah m ı kim at Şikâ ra bir rî o n tü er. l i ı â d y k m k n a e s i ’ z l n in â Ş kı ziy an b lân ster rî’n , biz bu n so ıldı da ua i arında ram z Mev sım ani’de Şikâ u da z ı a d a k ? K i l n y e t H a a Bu an arc Türkiy rı e et i gibi b şsa ond ara rüy fınd sa Y üm sıkı mala l r ve diğ n e erc yok ifi tara l e t o AraştırMerkezi r ı e â m inm ell gid vlân aya rak bil mü Me dir. . r nlıc a z e l a TAM s o H re Osm u tam . î bi ir. tılır ted bev a uğ ı l k d k l e n n a o em me 72 kça nm rihi leri ço a bili t e in rî’n ikay Şikâ man h ra Kah TAM et Sohb le iler ç h i r l Ta oruz IX e r e Y şuy n Bulu esu i dek rbe ü t iğer nı vi d ları e a y n ü r . da r e bi ıyor r ya r. Türb ıza çık der. u l o e ım cı irle am n dım ir ettir ak karş dev ada r. yar a r b m d a ş a l t a a o de v e d e r h tö ılar e sa , dua Şey î ak anl şi il p h e i i m r arın d d s ta gi nlıl kar e kO a , e n bir i n s im am rbe un gele II. Sel Kar Bu ires â tü , ın. an 2 ânâ ları n i k n G k l 1 i A â 0 s . v l ğ 2 a e u e v e l a b rihç yy M ayıs Örn Hz. Me Seri ğum nan ta a tırm rın 21 M ı da alı ile : c o p e a n d m ı r y i e d u n m na e nla lend önc bol a ta ul za i asın aza ubb slüma Değer Tire malarl kab nm e ga tleri, g l bir k / l a ü d n a z r s a u M t e e k şi lış Ese ires dır. aliy ine ye er v erine lı ku da ı ça bilinci a fa üm 51 G yaptığ akta za ma a S er 9 d h z m özl i 1 r k gaz r s ü n a lu aru ne ek , ta i esi ula n ga l nlıl r o F i r ya g b e a e b ; ç e r r s i ed üz im sm ma vu ük Tü Niğ ir. ığı / ahs alış nY ki is ikle ışmad b tif O rad’ın ç i a l n l o zler h n e h n e l Ay u öz rm ari ar ’de î sö öy ola t l e s k l n M î k z ı i l n a e . l a u s I n ğ e h ı y r ec gi aha ma . Be mi’yi I duğ tırd a nadi öna Em ver a duy iştir l’i m rküler, yap un r n dah e i Ca a ı d e m s i r r l l b i i r u k a a i l l l arı i e ü ü l c r t t k i U F ed Y ı e u l . k e m . s r ı u is çe nim şarısız dır. lad ülü yan k un in toh vik kat gör ının ga baş pla şev ısım lori ba n o dik i k k t ü l n g i n ı l s k n o i v m i f a dı lg se a ’da ılar n eser gaz iten er gibi ile i m ınd anl : Fın sman i ve s e r e g n ı e r l l a m l C i i a r ı e a t n a e v O u 7’d k ult Kar ma ar yer da a icoğlu ara serd lılar 196 gi. B l mS n l a e , n ı i o ı e s erd r ı a l s r C ğ ılla da hab ği P erin ava y ram latıldı i de o yönü d h m a n d k / ü a e ı K u l k d n sü ığ le ka ukl din bın lan in a l bir hü n yapt rkü ar i baş çoc si o kita dan den ’ tü tler ı nlıl i r e e a r e a t n d a i y ’ a l s â l s i m t ilik , z âh ni es aşa Osm husu i ırga epn nK üyle Oğu ndi et en t Ç et P g o elin n n d z v i ü i e m ’ ö b r er ra tü tem Ah , ke yen an. geç an T ö m n ‘ k i n d i i i t ’ ü n r n e d t i e âl ile tan Ge ilgin uk S Sul iler sı sind , ad hirl Sul lir. Far lma ok me k bu z Çepn sel, , şe ren Cem edi e a ı o l e r s r s r i v ü e a h ç k e t s ü ke ba esid son e’si olm liği kö ir e nY ğu m en üç ne ma şehzad tıla lif b annâm tarihi ni ydu k a a rar y p u k h yıkı e a d ı ı k e u Ç a a ’n da uld am ğullar anl n ,m r ü k ı n ı ç a ğ o m m k ö s r ca la G İlk O nK no hak si likle ser lışa i ke ur. tçu î’ni ma me Bey e icekâr e ça ara ştur olan O . i t r n r K u i Ş e ı ren l . t a b ğ o r N k n k i i d ı 0’lı ö a a j a d ı 6 n k az çi olo ınd ser ram yılları ayn er baş y s h n e y e ı i k i o a r ç r k i r k a b ta k b z e ind es te mli ben n eser, ldiğ a lis llarda eki den ki e e h a e g a n k d ı öne limizd d i u ’a y r in de idra bul .O me in b yüz isimler roblem re i de erir stan ’nde Ö dai ilişk ir. Bu n v p İ i lar. s e ı ğ k a i n baş hi nd ild şah liği ekt irço ser a u r r e i y b n e v tari ut değ B a g so rlü en er ke lebe e okum rın vc a, y e tü ağm kayna şkin me k Ta nn yılla ı asın klara r r âm u n ü l ı m e ili n n T s p l a ğ i ı i i a a l o l l n r i t i i ç li olm arışık le s Mil lu m ylem der arih ut i ık ve t bul lçuk aza sö emli için k e h baz z i A S ı g n ar am lu dir. ını, nö llî t aşm etinde ado likle çtığ aha nda n ı a s A M l ı l e y o i y aç ze ğin Türkiy rı hüv lere örmek vlevili sı, ö emini la a a m m ır e m t l e g n ıt Araş Merkezi söy rını ca M i yans ifinin ö n utla r. Ayrı t i y i s o i o h m b ri etk TAM 73 rdi üya î Ta eki ese n, r kâr i ind bir i r n Ş i e l er an lik retl ınd bey ziya bakım dir. e b r tür esi ese term az bir gös m sına yad r r Gi arihi ü T Öm Bir l kse ü Y an Ayh . Bu öre n ye g i uya ini ç kor rih t i a t n i il viye da sah ma hü um r e nt” u d e l e iş d evr üç k nç iri o m ç “ b , i n n n i kle olu nda olis ya e ilg de e e Tireb ları ir d p a i b z r d r a e ai i en dı T il k say ne d : Tarih ki a sah usta i s r h e E i l e . n k tar end mıştır l’de celi nan . un kse n aya a ön ktadır. u’n ü a d l ler d z Y o e a n k a dür kiy ruz reb ları n i m s o ye a e ü T n y i k r ş a şm v ize’ ina olan gi edin kad çalı k dü 5’te R arşi ine i o î s h k l l i ç m i l u der r n 3 17 ir b aha aya öne ka hus hse n’u l, ta t b g a u e e n m v i b s s n ç ın in ka aş ire Yük Cui ının gin lar şkis ksız göre, ir b az G ital yân aşka il ma lulu V k ili a mb o n a i a e h u r a b l h y n ı e a e rl o ç rb i mü Tire ız seyy ır. O ara belg ireb eviy kak iy k bi ada s nT ik s en y acağıd ara pek k n l n e d a a m o i n d r Bur i n r h s i e ı i F e u le i ay ğl ler ad ag eler aile in m eklenm a ba en aile ılam rın ak gay u r v p n e b belg l a a u i t e k y y la lg enl des la. B üşme ma hin t bi acı ese ned v alış iyle tari vcu ırm a ç s ö u m t i a e d ş g n b l a 6’d ıla r. de ır, ar in m lıca bi aşt u 199 çtü yap ilgi ığıd allî nb ü a b sı iç d h n r g um E a ı a a a a y . s ile şm oz ,m km sm nı aha ıdır r p alar a a n l d O e r n y a l a ula ı ı m m t e a s e l f b ş n e ı m d ı ı a a ı l S m e p r n i n ı li ça ta ec en şılm a ya arih alar yi ta lî ke gili sür der Öte çalı tırm yla, eri ok i mahal le il lışm esun T l ş ç i kir. y a a i ı e e ç r r ı n g a ir ın n ın ge lar, böl ıca keti aG ıdığ larının nsa lü Yay n’d mle r, lakap ir. Ayr nun iği taş ge i söz l u u , s ö ı acı B me e s d l b eli ite Gir si, ırm ma nir. ilele l t n e m aşra ından e ş a l ı u l i . , a ş m k ar da tle t nu zen rül ri b kat e ekir h o e e ö ü i r r k l nlığ k r i g d d e e a im la ar ksa li b yin sı g lî ta h o l e a m n a z dey mutlak iyarlar n e ı ü e s lm in ah ön ün apı rle ht iri d alışma lerd cin in l, m ın y cile de i kün yer bild ç kse çlük ih bilin e n ü e ı r ü e ü k l y r a v Y g k o la ç r id ın ), lli le ğı ka ılar rlü n ta adı şma pek ı (2002 öze aka baş yaş rini ,m çalı gili ültü tırmac r r l e i p k i l a h an i b a l i e a e t ı c z h aş ki lan lv da re tar u il i Ya yın sya ida e da irde ar ura h a i o inin irebol v k i B y ç S r l r . l i ı h r i lori ın T Ta ın kd ici gil nu Tar folk yak asın la il sun l n ve ğı ta i savu ’ 3), S manlı b e i ı 0 u r n a ğ d i s 0 l s u e e 2 s a şı in :G ires ik d Gir il K 58 ( 909) O e de çalı ceğ ttur te G kadem ), ğiyl Sah 788-18 eye 1 ş i l 4 vcu i r f z i 0 i e 9 f ü m 0 1 m 87 eç ha na u: B r (2 lk m ihi dyo i e (1 09) ları le g bol urla Tar . Ha n ve ra alleler -19 Gör ma ese r k ı 9 ş m Tire i e ı e 7 m d l ı n 8 a e m i h r M 1 r ç y o a a ( e l i e u n l a e m e rl rl itl an Eko olu ind Gör efte arı, olm rkü de çeş u’d ireb lerine anl nes bol al D yde z ü a T e t v e a h r e z i h 4 r m 1 A ’e üp nd ,T dü fte ır. âh en, a Ra küt iyet 05) emi l De Nik ınd ktad n (20 hsî ilen hur r ı a a g r Dön i Ahva s a l ş m l i a a m l r n m in Cu az içi lle gra ulu sel’ lar emu lı’dan uK Sici ait lu v pro er b rmacı bol a Yük iM o l s n e e b r n e m a l i ı e a ı hsa e a t y r T t m l r a i ş a a , s z ş ö l ) T a y a r G ri a 05 an r: O 8). en f te, a ecekle (20 dah da ala 200 . rlik 00’d eri il i hın 0 s Sim lerimiz 1906 ( ttur b b a 5 e a g u vc üç nla 1tez lan er e i u r r l 6 ğ i i n a n e 8 m i g b r ’ D a el Bu rı 1 ıca le il e ya hi ar d üks ıtla ayr hiy lged aplıkl tari ö Kay an Y arihi, e tari l b s t o n i t se a esu ka k ües md aba Gir baş ım uru ve kas ğ ı d d r n ı a i haz zırl aile isin r ha irer end e b k b e k r a is er ere ala le b adır. ve g aştırm ’in ekip r kt r a a e m arı inin alm e tıkl inc k Sü l yer p i u l a r b Türkiy rı y a kse rih mala ek F zerine r ta . Yü artan i r AraştırMerkezi b Ger u ü e n lun çe ged esu a bu şı gittik gün, böl Gir d ı a l k TAM r t bu an nci ka ka bili rıca zam asına ine y e h r A i v r r. ta çe şm kiyo olu ine aile 74 t çe inc da, l a i a k b r dik bu arih e de ın t ilgiy halkın ge böl an aht nT ir e d e aB n N ımınd sinde a m z s le a aka i gören ih Y nç O “Ge nlı Tar rilen m gib e y n ev şru ma ç kçe e s r rını e m l ü O T ğı i arla ını ı z ldi? l n i ş a r a i a le ly sy İnd luk” b mi er lu i . yüzyı ıku onu kte diğ nlı cu 7 p l k 1 a ı o i r i K Y a l a n , r l i i m k n n e ca ab Os du unl azı Tez ün ned hip ol n b i u a üş e sa edir. B rındak ucund yi gör md t a n sele öne irmek ıl başl d ri so bu me a e o l d y z Bun ilen inim amda . yü rdı. a ilişk de 20 gereks r t e g k ro üş en a alem nin zcan p gör rind ndan k ilgili en leri e e n i z T k seç miştir. arihi ü î tarafı atli ile dir. T g k til ’ın ûgî ekte an üre a Tû n T m d a l e i n îv sm ılı ed fınd î Tûg 1622 y II. O kabul gî tara ” ûg e k û e, ay r: T r rı T gör lara hik edi a o t “ z k k n a ele e a a y alın li kayn izatihi ndirilm a eklem r e b m l n öne if eser isim den so sinde rü rak n lu tel i a ice ğ l l t o u ötü r a r o i B rda ib e” k h eler ne nden 012 l e 2 y h i S i . n a h r a e r i i k ir r a i a s r z t e d a m ştır e a h r ; n H s t “ 16 tm kle ıe rn rmı : Se der î’ni e e ğ ı e e ı g ” m d u d r d û i e m o T a an ay eb lend yaz i e adl dev hik ış v ostm Değer eyin arih ketl pm manın olarak ne “ ören p e. Hüs ı i a ’ ğ gî T n hare y ı h û i d ” a , c g l r l T ı e a a t n e b a ö gu ay î, T are me kita i ve ı sır lar rind arih hik kur Tûg dan ib kale ı tarih zyıl yan ellikle ni “ h i ü e i rt n l r r Bu y i i i u e a l r ı b z g n es ad ilir. aç ele gî t M en lı ö ağz kur ışında b n û A k d m a k r a T T l l n e a u fa H ri rk u li, ekl ay i uld nın ler üze de dur den bi da h sman ’ın kat Bu anl ları nuş ersites zyıl O n n n a n i aha o i i ü l r a n h t k d l y e s a e ha sm ile üz m niv nü ine 17. ult ı ı O n r a l S ı Ü . e ara ’ n h k i m I z a r ı s a ü an aeI fa zc ılıkl çları nü laş rni l e m u k o k s n T f b a r Vak vesind yazımı i a i O y u k ç fa al şıl e ımı son enç ih aki a. C yesi Ba n, Gen nla yaz çerç nlı tar ınd de G ıldığı a a sınd elinde nda l Ü c a m a r z a a v z e r im bir ha a yaz ğı ö tos ayı önce min Osm t prog Öğret bette T nüs azıcılı nra n’ın nin o ü a h n us be s a o ğ h l m m y s den ü y i ı A o a S es ölü a rih gî, tlin . Os len yaz i I a n B m a û ı l I t r a i tür i k s T r h t i ın on nö ma in, leş nda nen katled n s l e ı i e Tar ğ k l t a o ğ i d t e e t ı l e la ci rn sı rin ıld su erç ak b iyas kin nra nin faz üze ılığı” bak lidir. Ö hada, ile g n olar iği s rken; i yan ı so i ise s d c ğ n ı d a i m e ü l a z l a e i r n z a i h rt ya ön Osm ulu isy ve i ilin bu ı ilk rih beli rduram e ık da b şanan anlı ta zdığ rından diğini aki ıv u a d r y d a Kap mânâ n a ’a kla sm ayl ası me u katli ı n k, y l ır. r t t p O a e e a e p r c e n ya ktad us ge nd vip eke gemen çiliği” ir. Tez i a s n r ç a o e m t t k z a h e ka onu de söz olay ü vurgul tari kted esine seldik lar a u s nek n Türk t etme in u i d t e b lılık n l n d e n k ı a e a u n r e r s m d ı ğ r h a a e “g l f ş a i u n ğı d l r o iş a kat ları eri old aki bu kayna Mo çık ri k ına kul l l d ir. ile “ t i ark man’ın istekle kilere a kan a n f c ah ası rin kted t s a r i b um u e e b a r a O r b , ş ş o k r m ı r e i y a d en er enç ın me hal ksin re b ind yla sı v tası ve eG Nüs n’a gö yısı rı üzer m a ci rın şan gör a a a nu l l t e l ok o i a ıku z ve d e ko zc lem emli n nün ışı ger r e lışla z n i e ü â T n f i ş i g Kap a n n s y za rü ay nö n ye imi übe şahın ı gö anl ı bir n evr mun e istene tecr dığ zım zımı” di a a n a b y a u p a k t ç az ya ih Sun lanma şı k rbirine rçeklik gen m” tar rih kar i gu Türkiye k ta i e r e k B g ş ü . â u î vur ı “h rn T ci görü ndedir n tarih i sorus e malar d i i r AraştırMerkezi u l “Mo rin iler eğilim görüşü ecekle n ru le klı k so ma ebil güç TAM 75 i far leştiril ğı il bak ı k i k d a a u ul yer g olar a zıt b r e o y ın s ere an tab inde n ezcan’ r. s T i di içer lamda mekte t n e a l si bu ı tem alan , atli K n’ın manlı a m s s II. O ihi ve O yazımı r arih zcan i Ta T g u T i Te k a B ında ğ ı ş in I Sonu n i r e in lükl iyetin an Rule n ü im tom es) pG Ara nlı Hak of the Ot ab Diari a d Ar ari Osm (The En in the m a mT i l a S nin ihi’ Tar te î g û k m T la birli i uru n d u g u i ib un nb ir. B n evrim ellik rile d i e d ı t z ğ k illen yna ek ö tme ihi ak d eşkil e ncil ka elliği t gî Tar r a l i t z o û r i ö i T n b n lı a m mi gele da fark larınd ’nin Sali öne rihi arşılık ş esi 12 n k 0 a a y ı i. e 2 b T ç n z Ü r i i î k Ç mu ya u d tü yıl m r. Tûg ktaya un alha 4 Tem yüz asi kül ektedi reti nuğ T 1 n . ğ o : u o 7 e k a Ö n d n m dirm ha si r. B ğı 1 bir siy bir ının arafın dür ildi site nüs ğerlen arlı m e r ğ ı n v D a l 1 n e t e ü r v o ı n og d ni lar sam düş a ile s de d larını era t pr nÜ yın ana i kap larını a e C h a d w h s b l n Y y ’ o s i t e ü k ir nü nü Soh iler rge duk lasi eki mm ı ilk sinde m içeri şa ı içer e ol Geo TAM ında K ind nA dığ r i , l c a n i r l e a a r Yen irmekt l e e o t a e Y iç k ak nd şt laye nun lem nü, aca Tam siyle y üre aga da geli ur. p vi lan i n ka aylık s min yö rop a d i n r d p ı u n r A e bu hakkın ’ n y î n i , ğ v e a g ş 7 e e i o y i K i û d s d T si n ap ğı re ak ind değ a î’ye kçe ürü ida ı Ar ndı ves sınd im ve ler adl Tür nlı î fig dı Tûg nü dah bir rçe gıla l a ara r g e n lük a v ç û a m l e a n ı T ı ı ü s t l e r ü s m b s n n O o d a g a a ü e ü c 2’ îr ıkl kit gel em ı ola iyaset uğu an n Ter i 162 apt Tûg dön zan s tutt iml fınd an, lerin y san eki n a c n h d i r ) o İ z ve o niçeri s a n hac n n , e i i t i i ı r s p r T r h i ğ e a i e ı r ı a k it d dır. Ye ın pl tar niç içe den lı as ba yaz bir u. K cağ Ara akta ihi ün n d m e iren ye dıkları a l a n m a n u ş ı ö v a y e it sm z uş d az tar olu Bu in k ir O ak d tan in nlı a ya nasıl k nin kon te dan li b çar t ri’n ma n md e ı a s n h a l a a ikka s l e a e ı a O n t d m s n k ı z d ı ı r a a e a a ö ğ a h d T y k r m al da ş nı ın zlı işa (bi alim ıcı giri dığ üny ” ile bu lacağı arın ın a l S pad lemin n r d k a a e l l n a ç u l v ı s r a hi pr at ey ış uk a le kıya ı to n zi şekli h anl uştu bu e uf lınm anl ları ii “ tür e ol v a k n h r d a m i u i e a r s r n r e O ab ins ola bir ı ta sıl b inleri e bu ask em ınd sel Bat ih a na md ıyla ok em klar kitap h e s ç t ı a vey ların z h n y a n ö h la k ak a n kay r. da y a da ınd ş do anlam rma in insa emişti dığ ava ndı asın üshad çeriler ı s n r a ı l l n a l ı e r a v n i ar da am yas beli hal yan . İlk ile Yen nüsha anl ir. dün aşa li ını nüs mıştır n y r k ı u k î n ’ i aizd a l b g l o p ı h e ş u s t a l c i a , lara r Tû l s î n ı n ı ıl em ûg şü ai ız o ir A rkl sık n s a T h a b u nas ö f d a n n ı m B i ı n d k a . n l ğ a ı r ü da m e ı a a s y y e t v a b ış e aşyer an dön dan bü rafy tan nm bu yı v yold nında lar yap coğ n itap ari, takı ılaşma k için ı k p s ) ı p f m a ı a ı ç r a u t k l n l a e ( A ı T a k s rdu a s r m y ek olo ma n”a k bir ü aki fa yan bil inin ş K a m s a u l l . u e y i ş n I r I a e b d a “ka Kon nlı ida aya ilec shalar eri anl a VI la b avr a l suy ılab şınd resini u nın m a r a s b o say nda nü işiklik ümü k üzde h O s lı ev nüs 5 yı m ya üğü değ dönüş ve ç me 191 nan örd önü rklı üç ler tin aki g a i s la d k i ğ l d ırla a i i u a k r z f g d F i m a a r r a a l e i n yo a l h u s k ağ la rın gi gör geç ta o ira ede y b a l n ı k l a Z n a ’ a d o i . p s r h a n ir ri an nsu ese aks bir bir den elid yak ezc me e mli r. T irlerin elenm lim ak m si adlı ı a e n i d n m n r . Sa t a i ö irb bkz Diar y tin inc akt anı dile sale b t i ı n n n i r m R e e e ç r a k v l k si i du ier’s Past, stin eri dık baş rında e üme A Sold Fili n llikl n ayrıl manlı 11. an v len la erc : t ş ş t ı oma a s l e öze t , 20 s e t e u a c ıl b nd ,O iliz eg Loc ine’s O a Press aç i y e g r y n z e i d n e a l h İ e ü p i t e st f n üz ın ha çm Türkiy rı ert ahi 7. y ar o tab Pale Califor ai k arak 1 alanı a i aktör iğine s nden 1 Ki ari, Ye ure of mala of l nih s l i s y z r a o m e t AraştırMerkezi a i it iy Ta ze Er rs üfu mı the ek s nlatı n kları ü ğı nive takı fazla n and ley: U ner ı a ı l l e ı ı r l l i a c ç e TAM k ı b k r z dah nla gü Ber lgili inin fa rih ya a ile i ta er l k zam eriler n a i t r. iç me apm 76 lidi Yen rihi irme y em a n T ö d î Tûg ğerlen ldukça o de n r i a b ınd m ı bak u kiyi u et duğun da b n l yı a o a i d s ısın istisna ok ç ç liğin a , öre , asker rler ından g e e k e s ok ’y de a ı bakım amari önemd isi birç r m e T s h a etk ud ır. z bi sıtm aktad ğı b dırıcı” lumsu la ı n d a y m lın ıtlık san rşı o ula re a e “u ’ne ka kilde, k mli urg ske v v a ” i i t n ne ic şe le bı .2 zer da ö cilik e ed lı Dev Ara n lıştı ları n a i e a l d ç B e ip . k m an en ya lulu “dis a Osm muştu al yaşa lik, dil rind rma top r t abe e s r u ndı p ş n t i e a a m a ş l b lu ah ”, Ar lu ay m e rap top ış, f sını da uo nla yaş ketl uyg akirlik ol açm a are yu a esinde eli”, “A d h u m r ş g iy en so la nf ey t lan böl bu erd Sur gın gele iklikler ohbe yay rak Suriye nılan “ tegoril nemi o lli a n ş k ı i ı AM S r e ğ T a , ç ö a a l e l e k m l d i d te b nu ku led a son ” gi nik a i ko Risa larken nlıc ürk ğun en ahi et md gib ti. a a T ş l “ i m ı n , d m rm li ua tan de Os en” ratorlu . geti ve b min a rkm sü: e İntika yor ü r “Tü ri, imp şı döne zliğine at çeki a e et ev a a rsi kk ğün Tam ya Sav ın beli ın T mhuriy a di nlü t s n ü i ı a g a n ğ r r ı e ü l ın u ala Mi I. D an’ rak rışık nem am Bir iyatın C ıml kafa ka cüm ynı dö ılaştıra r n e a t T a ş r n kar tıyı san tan ana Neş a İh u anla erle de e taraf tların yaş r n t b l a a so ar, lük yor. Ö atır Dah en yaz ve gün tu an h p l r ı u z n t t i a o ya Ara değ atır ına emde ari arın ka h ağlam am atıratl n ş T ö a d b n b ı ez. h e l u s e d rlas çoğl hs p nra aret e ılan a A a r z o i r a s a r 2 S tari e ı A y ş u 01 Nur anl rN lerd yen ne i dan ayıs 2 Tuba oğa larak 26 M Osm emleri arafın lık iste günlük iziyor. : en d e a m r t l i i ız b n vrin ya lu o ul’d e rlend nı ç rut’ta l e ı b d ğ t pro etçiler ağıms yazıla u e l n D a y ta ya nb p ta liy nak e Be ok Ara a İs dün İsta ğu b emde dığının o v d r u k mil k i n a d r ı b m r ıl de o a bi la ştur , o dön yuşma nın Şa da birç liği 10 y nâsıyl lu o tediyse i’ni yük 9 olu ’ i ğ n ü 1 a u i ç a o t B â t k in e n aş m nla ı is ises dır. tını al P r bu no milliy a resm a kona asın aray L esini Tam makta em uka p m a d v l C a y s l u t a r a , a a a k n m ı a o at kül r. A öre nın da ort tan ur cez Cem kuk ez. Gal kuk fa ra g irdiği i ktasıdı in isya u m a sine h h e z e eş o hu şt Ya n ası nh em in’ sef ı n e i m l a r l b y t ğ i e ı d k a e t e f m t ü çe la üs ek fın r, b çekleş başlad ger Hin dön erif H har ri tara ksadıy a ve geli ra bu Ş bir ger sini e, levh e a , n i l ı a i n u o d i m c ç d s n n a iç y et , ın ak bu bir k ke , vakfi uşm kten illiy lam ırm al Paşa n ıca irdi ırakara n şem t e bağ en kon rap m rulaşt a l i e anl m t e b m e g h m ş A r b n C s u e e e i e , f a d a m m ,O ıd a, değ hem d sez k ön Arap . Zir yar rını de zm oluşan a , Arla tikalin nde sterere ıkla . Ya ş t r ı ü n i n p ş Paş r e a m a a e ü r d r n ö y üyle r ı d v r i u t g i ö e t d el sın ı t’e ıg laş yön m ek uş ı a l e ğ l n r m ı u y o r ken k i e a d l B s r a ö n ıl a u iş h ar r. ’i ühi lan siyo ını sım mh apl yin ridi ış m kul yan üse tırmas layı Ar olek tın Cu den bi m l r k H i a f b l i i o as riya gürler Şer bu ilgil e ro hun ları a, neş kald nlarla mek pçı ileri de etçi ru i fi ınd i l a t r m m n o A la ir tç e liy ui öne bağ geç e liye an mil dir. z, b tmek v leri zerind cı, mil r yda Bir ase ş l k e e a a r l ü l k d ş l A n a a “ ü rı gün rmü iler uşm olgu atı y atırala nen k gö n’ın uriyel n kon zev nle h a a e r z e a m S e ü iv ol dü n erc eğin bilg adıyla ı’nı am nT vaş ye de d al yaş s kz. k b e a İhsa ya Sa s m için lesTürkiy rı etki lum ün zısı a uğu m top I. D tırmalaezi r ya n of P ard ş i a r r b e A u şt Merk nh ıtan ceptio em Qu i n r olu a e t l ükl eyi an Con Jer usa l l a n s TAM 77 i gü ur ls”, tom ma n A z lase ogramı r A Pr uri N ma in b ng Ot o Ja ri’n ti ama i, “Shif and tw T lim ar si 2 Sa m Tam Risale . Sali Filistin . 28-38 s : tine sy. 47, , y l r te ere k üz a m ol itli nca çeş ma r l i A a . e ve atına d nsanla i lizc y i k a g e İn ço ,h nbe ca, sez pek Toy rı bir nsız en Arla ylaşır n a i r ’ F la l a ez , ştık il bi da p , Arlas ıfla şıla r üç d otları a a d e at arında k a n , r i d a s u k l t r k e n uç ane oğlu b yatı olcu lık d eti av eri eşri vaz ğı bir y i insan m y değ k N i A i a r e h ı ğ c t e i i ı e l d ap rd nl ikay zis tik ezi ile y nün ve i bizim hak et erk r. H n sma antı di e O M k : ib lü çe la pl ra sü arı laşı da köy ar g nla dikkat ” to tırmal nevi arü idi onl arşı nsa Tev ntikali i ş ı a h k e lar a r k a n n r a ı m tıp bim as nd eİ dım e A nelin fa Ş ğu u tü önemi ı r y a s b i t a a s k Mir uriyet y Rab n n r a u i u a z s l n ü t ı d p t i e l h şi ln tu iz ,M k e, T lenen cı o em ğlu ulu k çe dir, ya eyin” Cum esind şma z Nuri azo en erm ir: Yolc z olara n u z v v i v m y z e n ü i e i ç A ko d sı as e im ekl çer ndan d Beşir öyle arşılık iz vars n b oynbe ’nın bettiğ ş ı e . lan a f d u y a k z a y i T ld m a ü K zu o r. b l tar o e k n t u y n u e t a u a ö “ z n n ğ d k ın u de r, le i. ev ,o lın kon n etki toprağ urur” unu reder eN l 0 yı d edild a v k u 0 d o k d a 0 b i ç e ’n v 2 . a b akta Örn amda la y tan dan çtiği gi oğlu iyoruz z yok u olay a ay alar vaz n e l gr r y r ı e g lase o t r a A r l e p öğ şir r. B e Ar z’in on l’d z ha i r ü e s e i i e k c n B d s b a n a ü r e İ y ıl cı i Arla lar top yön rlas iye ma Nas tı? gib le. t Ka “on lardır, nuş ahafçı şladı? i vza nden A eyman ış o e u n k l N a s n l ğ ü ba İlk et eri ist zo ’in r insa le S lerl nel asıl ı üz yva di sez on nışı ellik değin i pa kuklar z Arla çılığa n di? Kim oruz A leksiy iş c a ta ö n i d e a o y i u k f n v İ k n ı m ü a r h ı ı r Sah siyone na düş Bey’in re seril d lan ntıs atkılar 4 yılla i’ne k 7 ile o k yaşa k zi le dı ri e r r l u e e u 3 nes e a y o B 7 n a y N ’ a ü k . , i n l ah , h r ı a B a s n e r a p . l y d e la iy tü gü i siy ah an Ka rta ü ğ u II le başl lur . i h o ğ K a d p p soru ifades u i d ü d iş d o sab ei me n ün Küt ut bul asın f Efen nü tası n şür kfiy ü k m a a ü ş g ı ş o Onu kı bir g ından nav v d t ’in .A en , Ar bir onu m n me ula a s y e r l d k a e ü a ra i a r l n e n h B a s i aş m yl ne dö sez i eli lar ek Nur sıyla b k nü onu ası, bir ı dö Arla ça esk ma Beb krar len it te z için a dığ a misy n e y yaz a k a a g n m ş u e ya rad ir ve te çık yla rin ase old ı dü rm z, r, o nta inden e dev ntı Arl öyle e akta smanl a eye el a s b p ç a ya an rı la ve g üphan O ev er Arl bir t l ş . e d l s a i ü z n l n s a s n nla t y e i y u r u e r nsa anı e yürü rdında rak kü ilen il bilak i a. B ecek n olu z g t l t e e i e i a e ıv n âd ah eğ gel ünd eçer, a amlay ki il alar klerde yla re ş nd ası köy g bin m öm ma zev ini içi aksadı ü a l ım” a r mir n n t i p d ı la rk m ütü arı çö şa ını nb em p a r t a b e k i o p a y l ç t e l ç u r l ’ ge te ve an etm eğe ırlık bul bun kaz akit iye ır. evr ud türü haz . İstan Ben ı bir v kül lığı sırf line d rtık. B “ ktad . r an a r e ğ a rm eh af geç ir, tanı ğa attı Süleym z ki eri ndı gören, e bu sah ıstır l a i l h i a se y k u a e iu de rş nı ile b sin sok yonun ar Arla da ynb nın elin den bi yük ilg apları o l i e ş T s ı k loğu e göre a t k r ğ d i a ü e l e e t a m k l b e l o a a h b o k icr on fesi ı dil Arn ’de bu ilgiy iği k esi’ne ın bir ksiy hçi else e ığın tır. r n iği b vha, ded a a d l r h kole Hint f ığı tari ngilter ayranl ş f ı e v üp 0 le ağ r ğra İ n ışt ub Küt , 35 de ese ’nın ek h kı foto nu a b a r u Onu de tan y e ğ n m a y l z o i ü a e K l r ç a ’ g a d . r y e y 2 i r cı bu 196 arın b unu sö r bir m e yazm n uttu da, 327 yaban zma e la ğ evc pl ör ğ a n u 0 a g i Ya t m i , o 7 d i d a . l y 3 k r, kka ro dır ’in ğın itim dolu ksi e ı r o z ğ e s a l z d e e e r ura v s o a f a f k u a t n m a r b k çok r. Arla r A k ğ a at toğ un ri k ço foto bul ve engin 90 m çok fo geti oğlu’n şında z a pe fiyeler an i t d r a v i s i ı ç n z İ k a uk arş kı d saten ve b ar dışı Ayv i, va nemli old Bu era eler ö apl l tur. ma ve r m ’in has oluşan i t t i n s e , l k u s e vc ’ne t si e n az unu ey i e a a y s n B k , d e m i i o Türkiy rı z n tar Nur rafların şivi de Arlase ksiy pha ikteki mala ğ kole ıdır. ütü l n AraştırMerkezi ar o a K e f n t i y a d e o g r a f ğ n iy şl lar rça foto a bağı eyman cak ze apı a p TAM a bir l y r k ’ i Sü ICA Top e ku IRC arşivin r müz anları i . t e f b r belg olu’da e ve ka lamıştı 78 ş d ı m a ğ e l n a A b , iş ken nesi’ne cep a h üp Küt şka ar r ba i im b iyi gili ir m le il e de b eri çok i z e l s l s r i a e ğ s Arl r de ki e ka du… mima ası, es y u baş l r t bi olm un t mu a n e p i y o h si sınd de usu sine sa nel lar ara z” h a p e e ı e k iy . sı v ldığ rlas onu terb asıydı lma stır. öz a ildi: K e “A lasez u s r c m ı u a n a d s şt in tan , Ar rlı ö has olu arın de değ nat Aka a göre un n kça ukl z n i a u e n o r sa yla y n n d n n o y l i a i A e i u r K o . s n B D e i m r k l a n d u. ik in olu ler nu ole sun dı bulu zellik . Bu zell at y r Eng e durd n bulu z, k ö u n e s n a s ö a u i s i h nd da rür kay un tle Arla iyi b ıştır, ası yan zeri arafın bul y lük eke ’a götü ıştır. a m l r e ü l e r n a ı B u h am ıt y ri ad i, a m em kor kya dan ayıs z sezg ıca Nu çıkarm , soy e ılaş ve t n ş d O d ı r e ı r n a n b e i li e e yr ad na ıla a, s da k edd n, e Ket i ön adı r. A soy yaz ini ınd adı ndisin kenci eri ecm uklarla ı bir gü en bir m l d r a N zır l n e ı l a es an Ye orl tY , ke am için f ldığ imlerd ca l r z u i i ı a t n a k i d k a R ü r hm n tesb a büy Bey aç sez ını dam Ma ı Ke amayı r. Aç i anrd tik a tamam ını da ş ’ r e s u r a ç i u l ğ a u e n N m r; u g m ın in . li K atta an İhsa etliyo vaz lam rler n tama miştir n ekim değer n n e t y a a z i i s l a t f ö t e a ı N u e r, ak n ası söz imeyle alar ayd duğ una götürü k satm lmam , n levh sına k dan bul ştur el e o n a k u r ı i ’nu stekler l y e s 3 a a ah ao bu ed ğlu ara i beyi e o atır n ı r d l e h a a satm a şükr ğinin d luklarl ı l z y ıl r n o a e e h’ eri ımc se, Nu yon. F ği insa üklem zor km atıl i serl Alla e’ye evlid i s y i e y ice K d u i sı e l n n e n m n a ğ , o e a id z im lıo e ve güv ir misy fesini kalm Arlase nad eym irin 200 Faz z’in , öfk rlasez un Sül b nb n i lse n n a e a r e e e i u l d f d n lase v A b n r i t n a , ü ı ge r , o s A n r e r g e i y l ş n en işti ışla ksi iml lmı esiy ştuğu i e de H tan ver kole n-ı Ker Bu bağ getirm la yazı an-ı ifad aşa in u nu y s ı n o i ’ t k . y o u a r d a r ’ a k is anl on en Ku îh Kur amıştı si olar her ı. K bu ini sil m yönü; kûf Osm ın d d . l a e r e m ş e ı n c ı y n r e ş e i n ız bağ li hedi ken çalı ye’de t ları a gö eris aln de k ti çe oğlu’n ezarlık eşvik di ir. Y nlerin ebiyle ki an d a l r n d k ’ y a ü ı k t e k T b i c m im nda zl gü di dak nıştığı i Fa ahudi elik n-ı Ker aşlılık si se çok ler, n e d ı y y s n i ö m sen a a e Y e t ’a es ,y is aki öfk anm ile ilk sez etm Kur iğin miyet si, sınd hazırl bir şey i is Arla da hiss k verd a l rme n i s y w ’ ü f e e t t a n m a L ı ö n r i t i r ı r g r ğ n e t n d u rı a unu iy al co ola r Ke ar gü ni N teslim ogla , Bern lıkların ataloğ ine bi nce esi net l a t e a a r t v H r e k e m a “ r ü n e y e k k a i gü n n z a a ı i e z e r ü e il n an n yö er ars rın eler diy nun le getir a so le yap eym ın dici hudi m r taşla l ” u h e önc z ü b a e i S n ve Ya çm böy eza ak d ey, kfı’ an d sını esi onu aki m anc ? Eğer teye ge Nuri B me Va türü em fınd ğrafya rek ö t a d s r e i n r . a ö i a ı d r t ta is t bur lı co ner yattan ışla rüle eliş asın yaç m bağ eleri G ılm sta Lew sman nüştü n dile ihti i bi r p a e n e a d n O a ö d y K l n e d n u an -ı nu ’nu ’nu fera ütü aya ’an üph da duy ğlu ğlu ip o kon eğin b Kur yvazo lışm Fazlıo gid ğlı Küt n a ı a s f ç t a A is a ir e de 000 . bu na. nb öre si d ve B uş aşam ce bir an 2 aya irilme den lığı’ lgiye g kfa r e s d l n a e d p n u l a v ı r t a a t k d e ş k bi ku bu de s tür Ba n ar iği ekle usiy ı bu eyi de l rün yatı st bild ir erç ği hus dığ a g r r i h öm ştır Kü ü a a ı i t o b z nc rd ı k ak iki d ez’i da d teva üçü geti satm girere lduğu mü uz ayın ri Arlas ini ir. s k i d ı l g a e l o ı u y z. kt ip sev ara 90 y e şu emm me an N diyoru sah olan rnek d atını ilin ın T caklaş e ıca a b n r ı ı d n l y ı ı y â r u Ö a y , dığ pla idi le k ayırla y k ha var ışla kita Şah lüm lara h ım ö bağ a o n z f a i ı , ’ r a k h e y st ka da ane i Be ye’y Mu : Be kez üç t ymani e Nur macı e yor ı r m i a ş s Türkiy rı e u rı i akt ben Sül la a a l “ a ı kon m l r n ır z t t a Araş Merkezi ola kdo apl lase an ane ren Ar ma kit matbu und b e , z ü d iv ya ’ya TAM 79 sür erd ani apı ni y i Topk ttim” d i r i b e ler elin me işle ya g ’ A IC IRC A U M c E M Yahudi Tarihyazımında Sürgün Kavramı Özgür Dikmen 81 Malik’in Muvatta ’ı Telif Ederken İzlediği Yöntem: “Kitabu’l-kasâme” Örneği Muhammed Usame Onuş 94 e Türkiy rı la a m ır t Araş Merkezi TAM 80 di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg Yahudi Tarihyazımında Sürgün Kavramı* Özgür Dikmen yaşadıkları toplumlardan izolasyon ve belli sınırlarla ayrılma halleri, her iki taraf (Avrupa toplumları ile bu toplumların içerisinde ve fakat izole olarak yaşayan Yahudi cemaatleri) açısından farklı algılara dayanmakla birlikte, sonuçları itibariyle bu durum farklı algıların izlerini de taşıyan tek bir tarihsel sürece tekabül etmektedir. Bu algıların çözümlemesi apayrı Giriş Kavramların tarihi, kavramları üreten ve onlara tarihsel anlatılarında yer veren toplulukların tarihine dair alternatif bilgi kaynaklarından birisini oluşturmaktadır. Bir kavrama ilişkin algının tarihin değişik dönemlerinde uğradığı dönüşümün izinin sürülmesi, ona tarihsel anlatısında yer vererek canlı kalmasını ve dolayısıyla dönüşümünü sağlayan topluluk hakkında kimi zaman topluluğun tarihsel anlatısından daha fazla fikir verebilir. Kavramsal algıda çeşitli dönemlerde meydana gelen değişimlere ışık tutulmasının, topluluğun sınırları dâhilinde ortaya konan tarihsel anlatılar ile tarihsel olguları dünya ölçeğinde ele alan anlatıların içerikleri arasındaki ilişkinin yapılandırılmasına katkı sağlayacağı açıktır. Bu katkının tam olarak ifade edilebilmesi, yukarıda geçen “topluluk” kavramının netleştirilmesiyle mümkündür. Çalışmamızda bu kavram, belli bir tarih anlatısından hareketle, hem dinsel hem de etnik sınırlarla tanımlanmış ve teritoryal olarak içinde yaşadığı toplumdan bu sı- bir çalışmanın konusu olmakla birlikte, topluluğun tarihinde ve kavramsal belleğindeki etkileri açısından bu durum söz edilmeye değerdir. Tarihsel bir konuda ortaya konan fikirlerin netlik kazanabilmesi, biraz da bu fikirlere kaynaklık eden durum ve olgulara dair zaman, mekân ve özne faktörlerinin ilişkilerinin ele alınmasına bağlıdır. Bir başka deyişle, özne ile mekânın kaçınılmaz ilişkisinin ortaya çıkardığı “mekânlaşmış zaman”1 kavramı, tarihsel meselelerin ele alınışında hakkıyla irdelenmesi gereken bir kavramdır. Zira insanın mekânla ilişkisinin doğrudan sonuçlarından birisi, bu ilişki çerçevesinde içinde bulunduğu “fiziksel zaman”a (Evkuran, 2007) anlam yüklemesi ve bu suretle kendi içinde türdeş olan bir akışı kimi noktalarda farklılaştırarak bunlara dair farklı algılar geliştirmesidir. Öznenin mekân ile ilişkisi, tarihsel incelemeye bir perspektif kazandıracağından, bu durumun kuram ile mevcut durum arasındaki kadim uyuşmazlığın olumsuz etkilerinden bir nebze korunmaya katkı sağlayacağı açıktır. nırlarla ayrılmış, öte yandan toplum tarafından izole Yahudi halkının tarihinde, süreç içinde geleneğe yö- edilmiş ve entegrasyonu kısıtlanmış insan topluluğu nelik bakışın farklılaşması, müteakip dönemde orta- olarak ele alınacaktır. Bu tanım ifadesini Avrupa’da ya çıkan fikirlere dair tarihsel bir perspektif geliştiril- yaşamış olan Yahudi toplulukların tarihlerinde bul- mesinde önemli noktalardan birisidir. Bu noktanın maktadır. Açıkça ifade edilmesi gerekir ki içlerinde geleneksel tarih anlayışında yol açtığı gerilimler çer- * 12 Mayıs 2012 tarihinde Bilim ve Sanat Vakfı XXIII. Öğrenci Sempozyumu’nda “Yahudi Toplumunda Modernleşme ve Siyaset: Sürgün Merkezli Bir İnceleme” başlığıyla sunulan tebliğden hareketle hazırlanmıştır. çevesinde değerlendirilmesi, öznenin mekânla ilişki1 Mehmet Evkuran, “Zaman, Bilinç ve Tarih Algısı Üzerine: Teolojik Açıdan Bir İnceleme”, Milel ve Nihal, 4: 3 (2007), s. 31-68. 81 di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 82 sinin “tarihsel” mahiyetine dair fikirler verecektir. incelenirken yüzyıllardır kullanılagelen kavramlara Avrupa’daki Yahudilerin tarihine bugünün tarihsel dair algıların ne şekilde değiştiğine ve dönüştüğüne perspektifinden, yani Siyonizmin siyasi bir ideoloji yer vermelidir. Belirli kavramların bu şekilde analizi, olarak şekillenmesinden sonra İsrail Devleti’nin tarih 18. yüzyılda modernleşmeyle birlikte ortaya çıktığı ka- sahnesine çıkışıyla birlikte bir Yahudi ulusu oluştur- bul edilen geleneksel ve modern düşünce arasındaki ma çabaları dâhilinde bakıldığında, “yekpare ve bü- gerilim hakkında epeyce fikir verecektir. Yine farklı tünleşmiş bir Yahudi halkı” fikrinin ortaya çıkışının Avrupa ulus-devlet modelinin dayanağı olan milliyetçilik fikrinin ortaya çıkışından farklı bir mecra izlediği görülür. Siyonizm fikrini evrensel bir Yahudi varlığı ve bütünlüğü çerçevesinde ilk kez dile getiren Theodor Herzl, kitabı Yahudi Devleti’nde (1896) Siyonizmin Yahudi Aydınlanması ve antisemitizmle bağlantısını dönemlerin anlatıları göz önünde bulundurulduğunda, modernleşmeyle birlikte ortaya çıkan gelenekselmodern arasındaki gerilimin Yahudi tarihyazımı çerçevesinde anlaşılması ve anlamlandırılması için ilgili kavramların geçirdiği dönüşüm sürecine bakılması ve bu kavramların kullanımının mukayeseli analizi uygulanabilecek metotlardan birisidir. kurmakta ve Yahudilerin çektikleri sıkıntılara atıf yap- Bir diğer önemli nokta da modernleşmeyi takip eden maktadır. Siyonizm, Yahudilerin bir arada yaşadığı bir dönemde yekpare bir Yahudi halkının tahayyülüne “vatan” kurulmasına yönelik siyasi ve seküler bir ha- dayanan tarih anlatısına duyulan ihtiyacı, Siyonizmin reket olarak ele alınsa da bu hareketin referanslarının dile getirmiş olmasıdır. Modernleşmenin mümkün temel olarak kutsal metinlerdeki kavramlara dayan- kıldığı koşullarda ortaya çıkan Yahudi entelektüel, dığı açıktır. Ancak bu durum, modern bir ideoloji olan belli bir tarihsel bakış açısıyla, teolojik öğelerin ayırt Siyonizmin seküler karakterine aykırı olarak değer- edilemeyecek biçimde iç içe geçerek var olduğu ge- lendirilmemiştir. Zira Yahudi kavramsal belleği tüm leneği, bu geleneğin sunduğu imkânların dışına çıka- kavramlarını dinsel metinlerden almakta ve Yahudi rak mercek altına almaya çalışmıştır.3 Yukarıda sözü tarihsel anlatısının istisnai özelliği bu noktada kendini edilen, gerek modern dönem Yahudi tarih anlatısının göstermektedir. Bu istisnai karakterin en önemli yönü “Yahudi halkı”nın ortaya çıkışı açısından dünyadaki kavramların seküler ve dinsel kategoriler olarak net çeşitli ulus-devletlerin tarihsel anlatılarının yanında bir ayrıma tabi tutulmasının imkânsızlığıdır. Kavram- istisnailiği meselesi, gerekse kavramların seküler- lardan ziyade kavramlara yönelik bakış açıları, seküler dinsel olarak ikili bir ayrıma tabi tutulmasının anali- ve dinsel yahut geleneksel ve modern şeklinde kate- tik olarak elverişsizliği hususu, Yahudi tarihyazımın- gorilere ayrılabilir. Bu nedenle Yahudi tarihsel anlatısı daki modern-geleneksel ayrımının ortaya çıkışında 2 en büyük role sahip olan modern Yahudi entelektü2 Basit bir örnek vermek gerekirse Theodor Herzl Yahudi Devleti kitabında Filistin’in mi yoksa Arjantin’in mi Yahudilerin yurdu olması gerektiğini tartışırken Filistin’in Yahudilerin tarihî yurtları olduğunu ileri sürer. Bu basit örnek dahi Siyonizmin kurucusunun kafasında Tevrat’tan kaynağını alan bir anavatan algısının olduğunu gösterir. Daha fazla bilgi için bkz. Theodor Herzl, Yahudi Devleti (İstanbul: Ataç Yayınları, 2009), s. 27, 41. elin geleneksel tarihsel anlatılardaki kavramları modernleşmenin sunduğu şartlar altında ele almasının bir sonucu olarak değerlendirilebilir. 3 Yahudi Aydınlanması (Haskalah) ve Siyonizm arasındaki ilişki için bkz. http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Haskalah.html (7 Aralık 2011). di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg Daha pragmatik bir bakış açısıyla, kavramların gü- Tapınak’ın ikinci kez yıkılmasından sonra Tanrı’nın nümüzdeki kullanımının görece yakın geçmişteki ataları Hz. İbrahim’e vaat ettiği topraklardan dün- kökenlerini incelemek, halihazırdaki içeriklerini an- yanın dört bir yanına dağılmaları ve başka halkların layabilmek açısından da elverişlidir. Üstelik bunun boyunduruğu altında yaşamak zorunda kalmaları geleneksel-modern gerilimi çerçevesinde yapılması, şeklindedir. Göz önünde bulundurulması gereken günümüz İsrail toplumundaki ve siyasetindeki ciddi husus, Yahudilerin sürgün süreci boyunca, gerek di- gerilim alanlarından birine dair tarihsel bir perspektif nin yaşanması ve ritüelleri gerekse dinsel anlatı bo- de kazandıracaktır. İsrail siyasetinde ciddi yansıma- yutunda meydana gelen değişimlerdir. Encyclopedia ları olan seküler ve ortodoks Yahudiler arasındaki bu gerilim hakkında, Yahudi tarihindeki belirli kavramların geleneksel ve modern yahut dinsel ve seküler algılanışlarının incelenmesi suretiyle bir fikir edinilebilir. Tarihsel Bir Kavram Olarak Sürgün 1948 tarihli İsrail Devleti’nin Bağımsızlık Bildirgesi, sürgüne mahkum edilen Yahudi halkının dağıldıkları coğrafyalarda, geri dönebilmek için sürekli dua ederek İsrail ülkesine sadık kaldıklarından ve yüzyıllar boyunca atalarının ülkesine geri dönmeye çabaladıklarından4 bahseder. Yahudilerin tarihsel tecrübelerinden bahseden pek çok metinde, “sürgün” kavramı metnin kaleme alındığı dönemin koşulları bağlamında değerlendirilmektedir. Gerek geleneksel/dinsel gerekse modern/seküler metinlerde sürgün algısının dönemden döneme değişmesi söz konusudur. Ancak “kökünden sökülme ve sürgün, geçirdiği bütün Judaica’da (1971) ele alındığı şekliyle sürgün, Yahudi tarihinde Tapınak’ın yıkılmasıyla ortaya çıkan duruma vurguyla galut, anavatanlarından koparılan ve yabancı boyunduruğuna giren bir ulus olarak Yahudilerin bu olay sonucunda ortaya çıkan hislerini ve algılarını ifade eder. Bu maddede vurgulanan hususlardan birisi, Yahudi halkına özgü olan bu tarz bir sürgün tecrübesinin ulusal bilincin yanında bireylerin duygularını da büyük ölçüde etkilediğidir. Bu etki, ulusal bir travma olarak bağımsız bir geçmişe duyulan özlem ve sürgünün sebebinin, anlamının ve amacının mütemadiyen sorgulanması şeklinde kendini göstermiştir bireyler üzerinde.6 Sürgün literatüründe dikkat çeken nokta, farklı anlatılarda ve tarihsel metinlerde olayların akışı sabit olsa da sürgüne yönelik algının değişmesidir. Zira kimi kaynaklarda sürgün, ulus kavramı etrafında, bir ulusun anavatanından koparılışı, anavatanın yabancılarca istilası, ulusun birlikteliğinin bir sembolü olan Tapınak’ın yıkılması ve siyasi- dönüşümler boyunca Yahudi geleneğine derinden etnik merkezin kaybı gibi olaylar çerçevesinde ifade kök salmıştır.”5 Bu bağlamda, gerek Yahudiliğin gele- edilmiştir. Diğer yandan kutsal kaynaklarda sürgün, neksel metinlerinde gerekse Yahudi tarihine yönelik mistik bir anlayış ve Tanrısal bir buyruk çerçevesinde Siyonist anlatılarda sürgün, tek bir Yahudi halkının değerlendirilmiştir. Bilhassa geleneksel tarih kaynak- varlığına delil olacak şekilde farklı yorumlara konu ol- larında ve kabalistik metinlerde Yahudi tarihçiler ve muştur. Ancak üslup farklılıkları görülse de genel algı, din adamları tarafından dönemin koşullarını ve yaşa- asıl vatanı İsrail olan Yahudilerin Kudüs’teki Kutsal nan olayları sürgünün bir sonucu olarak görme eğilimi dikkat çekmektedir. 4 İsrail Devleti Bağımsızlık Bildirgesi, 1948 5 Şlomo Sand, Yahudi Halkı Nasıl İcat Edildi (İstanbul: Doğan Kitap, 2011), s. 163. 6 Rachel Elior, “Exile and Redemption in Jewish Mystical Thought”, Studies in Spirituality, 14 (2004), s. 1-15. 83 di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 84 Yahudi Dinsel Literatüründe Sürgün Dikkatle bak, Kutsal Kitap baştan başa gelecekteki kurtuluşun gizli bahisleriyle doludur.7 Kimi kaynaklarda Yahudi halkının varlığına yönelik bir tehdit olarak algılanan sürgün, kutsal metinler olarak yazıya dökülen dinsel hafızada önemli bir yer tutmaktadır. 132 yılında Romalılara karşı başlayan Bar Kohba İsyanı’nda binlerce Yahudi’nin öldürülmesi, Tevrat’ın yorumu olan sözlü yasanın yazıya geçirilmesi gereğini doğurmuş ve 220 yılında sözlü yorum Mişna olarak yazıya geçirilmiştir. Sözlü geleneğin, bir kısım Yahudi din adamının muhalefetine8 rağmen yazıya geçirilmesinin ardındaki saik, sürgün ve ölümler neticesinde yitirilebileceği endişesi ve geleneğin devamlılığına ilişkin kaygılardır. Kutsal metinlerde kayda geçen bellek unsurları; dinsel hayatın, ortak ritüellerin ve topluluğun umutlarının ayakta kalmasını sağlamış ve topluluğun kendini muhafaza etmesinin zeminini oluşturmuştur.9 Sürgünün nasıl kavramsallaştırıldığı, ona dair ne söylenebileceğini büyük ölçüde belirler. Farklı dönemlerdeki sürgün algılarından hareketle, Yahudilik tarihi boyunca çok sayıda sürgün tanımından bahsetmek mümkündür. Bu makalede ele alınacak farklı kavramsallaştırmalar, tüm Yahudilik tarihini kapsamaktan ziyade, kavramın tarihinden birkaç farklı kesite odaklanacaktır. Sürgün, dinin zaman ve mekânla olan ilişkisine bir çift yönlülük getirmiştir. Bu çift yönlülük, “burada” yaşarken “ora”nın unutulmamasını ve “ora”nın hayali kurulurken de “burada” yaşamaktan vazgeçilme- mesini sağlamıştır.10 Bu yönüyle sürgün, yegane yas unsuru olmaktan ziyade Yahudi belleğinin ve geleneğinin derinliklerine ulaşan canlı bir hatıraya dönüşebilmiştir. Böylelikle sürgünün şekillendirdiği dinsel hayatın, ortaklaşa yerine getirilen ritüellerin ve topluluğun umutlarının, mitsel bir ulusal geçmişe dair hatıraları ve gelecekte muhtemel bir canlanışa ilişkin hayalleri diri tuttuğu iddia edilebilir. Buna en iyi örneklerden biri Hz. Musa’nın önderliğinde Mısır’dan çıkışın kutlandığı Pesah (Hamursuz) Bayramı’nda okunan ve “Bu yıl burada, gelecek yıl İsrail’de” diye başlayıp “Bu yıl burada, gelecek yıl Kudüs’te” şeklinde son bulan duadır.11 Kutsal metinlerde, sürgünün kavmin işlediği günahlara karşılık tanrısal bir ceza olarak Yahudilerin başına geldiği düşüncesi hakimdir.12 Tanah’ın pek çok kısmında, Yahudilerin işledikleri günahlardan ötürü yurtlarının ellerinden alındığı, tapınaklarının yıkıldığı ve putperest kavimlerin boyunduruğu altına girdikleri yazılıdır. Ancak Tanah’ta bahsedilen sürgün, MÖ 587 yılında Birinci Tapınak’ın yıkılmasını takiben Yahudilerin başına gelen Babil Sürgünü’dür. Babil’e sürgüne gidenler, MÖ 538 yılında Perslilerin Babil’i fethinden sonra, Pers İmparatoru Sirus’un Dönüş Fermanı’yla geri dönme fırsatını elde etmişlerdir. Bir din olarak Yahudiliği derinden etkileyen bu sürgün, dinin yeniden yapılandırılmasını beraberinde getirmiştir.13 Yahudi tarihindeki ikinci büyük sürgün, MS 66-70 yılları arasında Romalılara karşı gerçekleşen büyük isyanın Romalılarca bastırılması ve 70 yılında İkinci 10 Jean-Cristophe Attias ve Esther Benbassa (ed.), Paylaşılamayan Kutsal Topraklar ve İsrail (İstanbul: İletişim, 2002). 7 Abraham Halevi, Mishra Kitrin, İstanbul, 1510, s. 176’dan naklen G. Scholem, The Messianic Idea in Judaism (New York, 1971). 11 Attias ve Benbassa, s. 74. 8 http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/talmud_&_mishna.html (3 Ocak 2012) 13 Ali Osman Kurt, Babil Sürgünü Sonrası Ezra Önderliğinde Yahudiliğin Yeniden Yapılandırılması (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2006). 9 Elior, s. 12. 12 Ali Osman Kurt, “Yahudilikte Sürgün Teolojisi”, Dinî Araştırmalar, 25: 9 (2006), s. 61. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg Tapınak’ın yıkılmasının ardından Yahudilerin büyük çoğunluğunun Yehuda’yı terk etmesiyle meydana gelen sürgündür. Birçok kaynakta bu durum “iki bin yıllık sürgün”14 olarak ifade edilmekte ve İsrail Devleti’nin kuruluşuyla da sona erdiği yazılmaktadır. Ancak bu, sürgünün dinsel özelliğinden ötürü tartışmaya açık bir yargıdır; zira İsrail Devleti’nin meşruiyetini kabul etmeyen Yahudilerin sayısı hiç de azımsanamayacak düzeydedir15 ve onlara göre sürgün hâlâ devam etmektedir, Mesih’in gelişine kadar da sürecektir. kavramı etrafında şekillenmiştir. Sürgünün kefareti İkinci Tapınak’ın yıkılışını müteakip ortaya çıkan sürgünde dikkat çeken nokta, bunun Babil Sürgünü’ne kıyasla çok daha uzun sürmesi ve Yahudilerin çok daha geniş bir coğrafyaya dağılmasıdır. Bu nokta, sürgün ekseninde gelişen mistik bir anlayış olarak Kabala’nın sürgünü nasıl kavramsallaştırdığını ve hangi kavramlarla eşdeğer kıldığını anlamakta önemlidir. kefarete dair umutları canlı tutan ayrı bir algı ve pers- Yahudilerin kolektif bir tecrübesi olarak sürgün, Yahudi inancında pek çok açıdan bir kırılma noktasına tekabül eder. Tanrı’nın şehrinin yabancı egemenliği altına girmesi, Tapınak’ın yıkılması, Tanrı’nın halkının ataları İbrahim’e vaat edilen topraklardan çıkarılması gibi gelişmeler, tarihsel anlatıda bunların dinsel geçmişle uyum içinde yer alması ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Ayrıca sürgün halinin topluluğun varlığına ve bekasına yönelik bir tehdit olarak görülmesi ve asimilasyona yönelik kaygılar da sürgünün kavramsallaştırılmasında etkili olan etmenlerdir. Bu bağlamda dinsel bir hayat, cemaat halinde yerine getirilen ritüeller ve topluluğun umutları, ulusun dinsel-mitik geçmişinin hatırasını ve ulusal canlanışın hayalini ayakta tutan öğeler olmuştur.16 Gelecekteki bir canlanışa dair hayaller de temel olarak kefaret olmasıdır. Kabala, kutsal metinlerin gizli anlamlarına adına geçmişin anılmasına ve geleceğin mistik bir tahayyülüne yönelik ritüellerin ortaya çıkışı da bahsedilen öğelerin varlığından bağımsız değerlendirilemez. Geçmişteki yıkımın hafızalarda canlı tutulması, gelecekteki kefaretin bir gereği olarak görülmüştür. “Sürgünün yol açtığı bütün ızdıraba ve içinde yaşadıkları toplumun kültürünün uyumsuz zaman ve mekân kavramlarına rağmen Yahudiler kendilerine ait alternatif bir kronoloji ve tarihsel hafızaya yönelerek sürgünün getirdiği şartlara karşı çıkan, gelecekteki pektif geliştirmişlerdir.”17 Bu çerçevede ortaya çıkan gerek kavramsallaştırma ve anlatılar gerekse dinsel ve mistik pratikler değerlendirilirken göz önünde bulundurulması gereken önemli bir nokta da bunların içinde yaşanılan dönemdeki toplumsal güç ilişkilerine, politik ve ekonomik güçten yoksunluğa bir tepki yoğunlaşan ve uhrevi dünyayı, kefaretin kaçınılmazlığını gözler önüne serecek olan tarih üstü düzenle ilişkili olarak yeniden kuran mistik bir inanış olarak ele alındığında, sürgündeki varoluşa bir alternatif sunduğundan ve bir gelecek vizyonu ortaya koyduğundan bahsedilebilir. Yaygın olarak Haçlı Seferleri sırasında Avrupa ülkelerindeki atmosferde yükselişe geçen Yahudi mistik anlayışı, mevcut gerçekliği görmezden gelerek, gerçekliğin sınırlarının ötesinde bir alan açmaya ve bir alternatif oluşturmaya yönelmiştir. Bu, Yahudileri sürgün toprağında inanca bağlı tutabilmek için ortak bir geleceğe yöneltme fikriyle de yakından bağlantılıdır. “Vurgulanması gereken bir nokta da şudur ki tarihsel akışa karşılık böylesi bir tepki, sürgün şartlarında ne 14 “Exile”, Encyclopedia Judaica, 1971. siyasi ne de askerî gücü olan Yahudilerin önündeki 15 Daha fazla bilgi için bkz: http://www.nkusa.org. 16 Elior, s. 9. 17 Elior, s. 12. 85 di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 86 tek çıkış yoluydu.”18 Bu şartlarda ortaya çıkan tarihsel nımdan giderek uzaklaşan varoluşsal bir statü edinir; görüş, özünde iyinin ve kötünün mücadelesini ba- daha genel anlamda sürgün yeryüzünün her yerinde, rındıran alternatif bir tarihsel alanın kurgulanması- hatta Kutsal Toprak’ta bile hüküm sürer”.20 nı sağlamıştır. Bu bağlamda, Kabala’daki eskatolojik Sürgünün “tarihten dışlanmışlık” olarak kavramsal- görüşlerin sürgünde olma haliyle yakından bağlantılı laştırılmasının belli tarihsel sebep ve sonuçlarından olduğu aşikardır. bahsedilebilir. Bunlardan en önemlisi içinde bulunulan sosyal şartlardır. Toplumsal dışlamanın en net ifa- Bellek ve Sürgün: Dışlanma ve Rıza desi olan Getto sistemi tarihten dışlanmışlık algısının Bütün bir Yahudi tarihini modernleşme (18. yüz- oluşumunda da temel etmenlerdendir. Fiziki olarak yıl) öncesine dair anlatılardan hareketle incelerken şehir hayatına ve toplumsal ilişkilere aktif katılımın önemli hususlardan birisi, Yahudilerin içinde yaşa- engellenmesinin topluluğun “biz ve diğerleri” idra- dıkları toplumdan izole olma halinin, benlik algıları ve kini ciddi anlamda şekillendirici bir etkisinin olacağı kainat idraklerini doğrudan etkilemesi ve geçmişin de açıktır. Bu bağlamda “tarihten dışlanmışlık” algısının bu açıdan yani “sürgünde olma” haliyle değerlendiril- ortaya çıkışı ve sürdürülmesinde de farklı faktörlerin mesidir. Kabala literatüründe sürgün, Yahudiler için etkisinden söz edilebilir. Sosyal yapıdan dışlanmanın asla geçmişte, tarihte kalmış bir olay yahut bir ân ola- karşılığı bugünden, olup bitenlerden ve hayat dünya- rak algılanmamış, tarihin üstünde bir bilince ulaşma- sından dışlanmaktır ve bu, pratik olarak bireyin yahut nın ve üst bir gerçeklik alanının tecellisinin ilahi vesi- topluluğun olup bitenler karşısında etkisizleştirilmesi lesi olarak görülmüştür. Bu tarz kavramsallaştırmalar anlamına gelmektedir. çerçevesinde Yahudi geleneğinin ve Rabbinik otori- Tarihten dışlanmışlık algısının sosyal boyutu açık- tenin inşasında19 sürgün, merkezi bir temadır. Ancak lanırken, geçmişin tarih formunda inşası sürecinde gözden kaçırılmaması gereken husus, sürgüne atıf göz önünde bulundurulması gereken bazı hususlar yapılırken herhangi bir tarihsel olayın diğerlerine ön- vardır. Bunlardan en önemlisi tarih ve yaşanılan ân celenmesinden ziyade kavramın Yahudi halkının bir arasındaki bağlantıdır. nevi varlık ve bütünlük unsuru, süreklilik arz eden bir halin ifadesi olmasıdır. Diğer yandan sürgün, ifadesini gelenekte bulduğu haliyle, yalnızca fizikî bir coğrafyadan çıkarılmanın oldukça ötesinde, mevcut işleyişten, sürgün edilen yerdeki hayat tarzından ve toplumdan dışlanmışlığı da mânâ olarak barındırmaktadır. Ancak sürgünün Yahudi kavramsal belleğinde bir karşı- Bugünü geçmişin ışığında değil, genellikle geçmişi bugünün ışığında okuruz. (…) Tarih geçmişten bugüne yazılan bir şey değil, bugünden yola çıkılarak okunan veya yazılan bir hikayedir. İnsanlar bir şeyin tarihine onu kendilerine en son hatırlatan olayların ışığında bakarlar.21 lığı daha vardır ki bu da tarihten dışlanmışlık algısına Bu çerçevede tarih ile bugünün ilişkisi, tarihten dış- tekabül etmektedir. Zira zaman içerisinde “sürgünde lanmanın sosyal veçhesine ışık tutabilir. “Bugünde bulunma durumu, özgül bir toprağa dair her türlü ta- olan etkisizlik ve dışlanmışlık hali, tarihin bir mira- 18 Elior, s. 14. 20 Sand, s. 170. 19 Amnon Raz Krakotzkin, “Jewish Memory Between Exile and History”, The Jewish Quarterly Review, 97 (2007), s. 532. 21 Yasin Aktay, Tarih Bozumu (İstanbul: Açılım Kitap, 2010), s. 12-13. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg sıdır” algısının ardına baktığımızda bugünkü dışlanmışlık halinin geçmiş algısının ana teması olmaya müsait konumu ortaya çıkmaktadır. Bu yolla bugünden dışlanmışlık tarihten dışlanmışlığın önemli bir yönünü oluşturmaktadır. Bir diğer önemli nokta da tarihten dışlanmışlık algısının teolojik boyutudur. Bu boyut, sürgünde olma halini, Hıristiyanlığa ait bir kavram olarak “tarih” algısını, Mesih inancını ve sürgünün ilahî takdirle ilişkisini bir arada değerlendirmeyi gerektirmektedir. Modernleşme öncesi dönem Hıristiyan-Yahudi ilişkileri bağlamında incelendiğinde, “tarihe dâhil olmak”; geleneğin, ritüellerin ve dinsel anlatının ekseninde yer alan sürgünün, sürgünle tecelli eden ilahî takdirin, kısaca Yahudi’yi Yahudi yapan her şeyin reddi ve bir nevi Hıristiyanlığın doğrularının kabulü anlamına gelebilmekteydi. Bu bağlamda değerlendirildiğinde böyle bir dışlanmışlık arzu edilen, hatta olması gereken bir unsur olarak görülmüş ve tarihten dışlanmışlık halinin içselleştirilmesine ortam hazırlamıştır. Bu açıdan üst bir gerçeklik evreninin geçmişe yönelik algılar dâhilinde çeşitli yollarla inşası daha anlamlı hale gelebilir. Modern döneme gelindiğinde ise geçmiş algıları üzerinden süregiden gerilim farklı bir boyut kazanmıştır. Aydınlanmanın kapsayıcı retoriğiyle birlikte Yahudilerin toplumdan izolasyonunu bir şekilde mümkün kılan Katolik değerler, yerini ilerlemeci tarih algısına ve akılcılığa bırakmıştır. Bu süreçte ortaya çıkan Yahudilerin topluma intibakı fikri, getto sisteminin ortadan kaldırılması gibi yenilikler gerilimi daha da artırmıştır. Bunun sebebi, sürgün eksenli bir geçmiş algısının yerini ilerlemeci tarih idrakine bırakmasıdır. Özetlemek gerekirse, bu değişime karşı dinsel tepkilerin ortaya çıkışında yukarıda da bahsedildiği üzere yeni filizlenen değerlerin Katoliklikle özdeşleştirilmesi ve Aydınlanmacı fikirlerin aynı kategoride değerlendirilmesi etkili olmuştur. Geçmişe yönelik Aydınlanmacı fikirlerin benimsenmesi de bir nevi ihtida olarak değerlendirilmiştir. Zira bu perspektifin benimsenmesi, sürgün ekseninde dinî bir mirasa dönüştürülen geleneksel geçmişin, “tarihe dönüş” uğruna feda edilmesi olarak görülmüştür. Modernleşme ve Sürgün: Tarihe Dönüş Sürgün, aşkın bir gerçeklik alanının ortaya çıkışında bir araç olarak görüldüğünden ve tarih kavramı sürgünün ötesini, dış dünyayı, görülebilen gerçekliği temsil ettiğinden; dünyevi olan yazılı tarihle özdeşleştirilmiş ve yazılı olması hasebiyle “tarih” Avrupa Yahudilerinin kavramsal çerçevesinde Hıristiyanlığa ait olarak değerlendirilmiştir. Dindar Yahudilere göre belleğin yazıdan uzak tutulması dinsel sadakatin bir gereğidir. Hal böyle olunca bellek ve yazıya dökülen anlatı arasında bir uçurum doğmuş; hatırlamaya ve anmaya verilen önem, bu bellekte yer alanların dışarıdan herhangi bir manevi tecrübe olmaksızın aynen yazılarak ifade edilmesine dönük bir kayıtsızlığı ve hatta olayların dinsel karakterinin inkârını beraberinde getirmiştir.22 Geçmişin ritüeller yoluyla bellekte yenilenmesi ve sürekli hatırlanması, özel günler ve dualar yoluyla tazelenmesi bu hatıranın yazıya dökülmesinin bir dünyevileşme eğilimi olarak görülmesinde etkilidir. Rabbinik otorite ve Yahudi geleneği bu şekilde ritüellerle iç içe geçmiş bir hatırlama düzeni ve belleğin üzerine kuruludur. Yahudi Aydınlanması, toplumsal entegrasyon ve modernleşmeyle birlikte Avrupa’da Yahudi geçmişine ilişkin ortaya çıkan yeni bakış açıları, bu bağlamda gerek Yahudilerin dış topluma entegrasyonu fikri gerekse Aydınlanma değerlerinin benimsenmesi temayülü geleneksel çevrelerde Yahudi varlığına ve bekasına yönelik bir tehdit olarak görülmüştür.23 22 Krakotzkin, s. 536. 23 Salo Wittmayer Baron, “Ghetto and Emancipation”, The Menorah Treasury, haz. Leo Schwarz (Jewish Publication Society of America, 1964), s. 55. 87 di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 88 Bu haliyle sürgün, eksene alınmaktan çok Yahudi tarihinin acı bir hatırası olarak hatırlanmış ancak günlük hayattaki dinamikler tamamen Hıristiyan toplum ekseninde gelişmiştir. Bu durum Hıristiyan bir toplumda varlığını devam ettirmeye dair tereddütlerin bir neticesi olarak görülebilir. Ancak buradaki temel mesele, her şeyin ötesinde “tarihe dönüş”ün bir işareti olmasından ötürü tepki çekicidir. Geçmişin tarihe dönüşümü, sürgünün geçmiş algısının ekseni olmaktan çıkmasıyla mümkün olacaktır. Yahudi, tarihe dönmektedir zira artık toplumda kabul görmüştür. Moses Mendelssohn örneğinde olduğu gibi Alman toplumunda kabul gören “aydınlanmış bir Yahudi”, artık toplumda rol alabilirdi.24 Bu şekilde bir entegrasyon “halihazırda” toplum içerisinde varolabilen bir Yahudi’yi bu toplumun tarihinde de varolabilir hale getirmiştir. Bu açıkça “tarihe dönüştür”. Bu, geleneğin yegane otorite olmaktan çıkışını ifade etmektedir ve bu açıdan geleneksel otoritenin ciddi tepkisine yol açmıştır. Bu durum Hıristiyanlık ve Yahudilik arasında süregelen kadim gerilimde Hıristiyanlığın galip gelmesi demekti; zira benimsenen değerler ve tarih algısı açıkça “Hıristiyan”dır.25 (Krakotzkin, 2007) Tepki Olarak Siyonizm 18. yüzyıl Avrupa’sında Aydınlanma’yla birlikte ortaya çıkan politik atmosferde ciddi siyasi sonuçlar doğuracak tartışma konularından birisi Yahudilerin toplumsal konumlarıyla ilgiliydi. Almanya, Hollanda ve Avusturya gibi Avrupa’nın farklı yerlerinde yeni sosyal haklar edinen Yahudilerin topluma entegrasyonu fikri toplumda çok büyük tepkilere yol açmıştır. Özellikle 18. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan Yahudi karşıtlığının antisemitizm olarak adlandırılması, sorunun Ortaçağ’daki Yahudi karşıtlığıyla farklılık göstermesinden ileri gelmektedir. Antisemitizmin ortaya çıkışında din faktörünün etkisi öncesine kıyasla daha azdı ve özellikle 1870 sonrası dönemdeki hareket ciddi anlamda siyasal bir nitelik göstermekteydi. Toplumda diğerleriyle eşit olarak yer almasına karşı çıkılan birey, “dininden ziyade karakterinde değişmeyen unsurların olduğu inancından ötürü”26 dışlanmıştır. Bu karşıtlık, içinde yaşadıkları topluma entegre olmaları gerektiğine inanan ve bu yönde çaba harcayan Yahudilerde ciddi şaşkınlığa ve hayal kırıklığına yol açmıştır. Siyonizmin siyasi bir hareket olarak ortaya çıkışında bu hayal kırıklığının rolü yadsınamaz.27 Siyonizm, ilk olarak 1870’lerde ortaya çıkan ve siyasi bir nitelik taşıyan antisemitizmin sebeplerini açıklamaya ve buna bir çözüm bulmaya yönelik siyasi hareketlerden birisidir. Antisemitizm zamanla yok olabilecek bir karşıtlık değil de toplumda kök salan ve devamlılık arz eden bir sorun olarak görülmüş ve çözüm olarak da Yahudileri dışlanıp durdukları bu topraklardan tek bir çatı altında birleşecekleri yurda alıp götürecek bir “ameliyat”28 öngörülmüştür. Söylem ve sunulan çözümler itibariyle Siyonizm ve antisemitizm arasında bazı paralellikler söz konusudur. Zira antisemitistlerin sunduğu çözümlerin bir kısmı Yahudilerin gitmesini ve toplumsal bir homojenliğe ulaşmayı öngörmüştür. Bu fikir Herzl’in sunduğu Yahudi devleti fikriyle ciddi paralellikler göstermektedir.29 Buradan yola çıkarak Siyonizm ile antisemitizmin şekillenmekte olan milliyetçilik fikri noktasında bir dirsek temasından söz edilebilir. Günümüz İsrail siyasetindeki önemli fay hatlarından birisi Siyonizmin antisemitizmle dirsek temasında bulunduğu noktayla bağlantılıdır. Bu da Avrupa şartlarında, antisemitizme bir nevi tepki olarak doğan Siyonizmin ulusal bir ideolojiye dönüşüm sürecinde Yahudi tarihinin indirgemeci bir yaklaşımla ulusal tarih kalıbında sunulmaya çalışılmasının yol açtığı bir gerilimdir. 26 Jacob Katz, From Prejudice to Destruction (Londra: Harvard University Press, 1982), s. 8. 24 Michael A. Meyer, Origins of the Modern Jew (Detroit: Wayne State University Press, 1967), s. 12. 27 Katz, s. 13. 25 Krakotzkin, s. 534. 29 Herzl, s. 4. 28 Katz, s. 13. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 89 Siyonizm ve Otorite: Tarihin İnkarından Sürgünün İnkarına hudi topluluklarıyla bir araya gelişinin tahayyülü yukarıda bahsedilen gerilimi zihinlerde somutlaştırır. Siyonizmin ortaya çıktığı şartlardan bağımsız bir şekilde salt kurucu bir ideoloji ve somut bir toprak parçası üzerinde bir siyaset çerçevesi olarak değerlendirilmesi,30 Fas’tan Rusya’ya, Hindistan’dan Litvanya’ya çok farklı kültürel çevrelerde ve toplumlarda varlığını sürdürmüş, bambaşka kültürel kodlara sahip Yahudi topluluklarının ulusal bir proje etrafında yarım yüzyılı aşkın bir sürede bir araya getirilerek entegre bir toplum oluşturulma çabalarının yol açtığı problemlerin ve gerilim noktalarının analizinde yetersiz kalacaktır. Bu noktada Siyonizmin ortaya çıkış şartları ve tepkisel doğasının yanında, İkinci Dünya Savaşı sırasında Avrupa’da Nazi rejimi tarafından gerçekleştirilen Holokost’un da Siyonist düşünürler üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulmalıdır. Bu faktörler Siyonizmin ulus kurucu bir ideoloji olarak ortaya çıkışında son derece önemlidir. İsrail Devleti’nin kurulması sonrasında Avrupa’da Yahudilerin yaşadıklarına bağlı olarak, İsrail siyasetinin kavramsal çerçevesi ve siyasi kültürü Batı ekseninde gelişmiştir. Bu durum İsrail kültürü, siyaseti ve hatta dinsel anlayışına en köklü ayrım olan Sefarad-Aşkenaz kutuplaşması şeklinde yansımıştır. Aşkenazlar Almanya, Fransa ve Doğu Avrupa kökenli; Sefaradlar ise İspanya ve Portekiz’den kovularak Osmanlı coğrafyasına yerleşmiş İtalya, Yunanistan ve Ortadoğu kökenli Yahudilerdir. Avrupa’da yüzyıllarca baskı altında yaşamış, gettoyu tecrübe etmiş, Yahudi karşıtlığıyla var olmayı öğrenmiş, geleneğini bu unsurlarla çarpışarak oluşturmuş, son olarak da Holokost’tan sağ çıkmayı başarmış ve bu sürecin sonunda Siyonizm gibi bir düşünceyle “bir zamanlar çıkarıldığı ata yurdu”na dönmüş olan Avrupalı Aşkenaz Yahudilerin, İslam toplumlarında dinî hayatına müdahale edilmeden yaşamış ve asimilasyon, entegrasyon, emansipasyon (özgürleşme) gibi süreçleri tecrübe etmeden toplumsal bir uyum dahilinde yüzyıllarca geleneğini sürdürebilmiş Sefarad Ya- Amnon Raz Krakotzkin, Siyonizmin, kelimenin modern anlamıyla bir ulus oluşturabilme kapasitesinden söz ederken, Yahudilerin tarihî değil hukukî açıdan ortak bir zemine sahip olduklarını belirtmektedir.31 Dolayısıyla Yahudilerin üzerinde birleşebileceği “ortak bir tarihsel alan” yoktur; hatta ve hatta Siyonizm tarafından ortak olarak görülmeye çalışılan bu tarihsel alan, “sürgünün reddi”nin geçmişi olarak okunabilir.32 (Krakotzkin, 2007) Ancak Siyonizmin temel çabası, ulusal bir tarih formunda Yahudilerin tarihinin yazılması, homojen ve bütünlüklü bir anlatıya ulaşılmasıdır. Bu durum ciddi gerilimleri beraberinde getirmiştir. Zira ulusal bir çerçevede yazılmaya çalışılan Yahudi tarihi, Filistin’e İsrail Devleti’nin kuruluşundan en fazla yetmiş yıl önce dünyanın bambaşka coğrafyalarından gelmiş Yahudilerin mensup oldukları kültürlerin tek bir kategoride ele alınmasını ve farklı ben-idraklerine sahip medeniyetlere mensup bireylerin hayat dünyalarının33 tek bir idrake indirgenmesini gerektirmiştir. Bu bağlamda Krakotzkin’e göre Siyonist tarihyazımı, Yahudilerin “tarihselleştirilmesini ve aynı zamanda da tarihsizleştirilmesini”34 bir arada barındıran bir pratiktir. Burada tarihselleştirmeden kasıt, Siyonizmin sürgünü, Kabala’da ifadesini bulduğu şekliyle tarihin reddini ve sürgün ekseninde gelişen geçmiş algısının, geleneğin ve ritüeller yoluyla korunan belleğin görmezden gelinerek, modern bir tarihsel çizginin benimsenmesi ve Yahudi tarihinin homojenleştirilerek tek bir anlatıya sığdırılması çabalarıdır. Bu açıkça Yahudi geleneğinin ve mistisizminin reddettiği “Hıristiyanlaşmış” tarihin benim- 30 A. B. Yehoshua, “Zionism Is Not An Ideology”, Haaretz, 26 Aralık 2010. 34 Krakotzkin, http://hkw.de/en/programm/2008/divisions/texte_7/ La_negation.php. 31 Amnon Raz Krakotzkin, “The Negation of Exile”, Haus der Kulturen der Welt, http://hkw.de/en/programm/2008/divisions/texte_7/ La_negation.php (7 Ocak 2012). 32 Krakotzkin, http://hkw.de/en/programm/2008/divisions/texte_7/ La_negation.php. 33 Kavramlar için bkz. Ahmet Davutoğlu, “Medeniyetlerin Benİdraki”, Dîvân, I: 3 (1997), s. 1- 53. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 90 senmesi, en net ifadesiyle “tarihe dönüştür”.35 Bu sebeple bu tarz bir dönüş, sürgünün merkezi konumunu reddediş anlamını taşımaktadır ki buna “sürgünün inkarı (shlilat ha’galut)” adı verilmiş ve bu politik tartışmaların dinamik bir faktörü haline gelmiştir.36 Diğer yandan tarihsizleştirme kavramının da sürgünle bağlantısı kurulabilir. Tarihsizleştirme, farklı kültürel ortamlarda yaşamış Yahudi topluluklarının mensup oldukları farklı kültürel anlayışların ve bir araya geldiklerinde gösterdikleri çeşitliliğin görmezden gelinmesini, yani bu çeşitliliği ortaya koyan farklı geçmişlere kayıtsız kalınmasını ifade etmektedir. “Her topluluğun kendi tarihi, kendine özgü gelenekleri ve yeter bir kimliği olabilir; ancak bu bir dünya tarihi çerçevesinde ya da ölçeğinde değildir.”37 Ayrıca Krakotzkin’e göre bu yerellik ve kendine özgülüğün sağladığı yaklaşım, küresel bir tarihten uzak durma eğilimi, Rabbinik Yahudiliğin yani geleneğin inşasında oldukça önemli bir konuma sahiptir. Bu nedenlerle Siyonizm, aynı zamanda bir “tarihsizleştirme”yi de beraberinde getirmiştir. Anlaşılacağı üzere sürgün, Yahudi dinsel geleneğindeki en merkezi kavramlardan birisidir. Bu kavramı esas alarak İsrail’deki dindarlık ve sekülerlik gerilimine dair bir perspektif oluşturulması mümkündür. Zira İsrail toplumunda, dünyanın her yerinde olduğu gibi din, kültürel köken ve sosyal sınıfın belli kombinasyonlarının siyasi kimliklerin oluşumuna ortam hazırlaması söz konusudur. Bu bağlamda İsrail siyasetine etki eden önemli kutuplaşmalardan birisi Sefarad ile Aşkenaz Yahudileri arasındaki kutuplaşmadır. İçinde yaşadıkları medeniyetlerin büyük ölçüde farklı olması Sefaradların ve Aşkenazların farklı algılara ve bakış açılarına sahip olmalarına yol açmıştır. Sefaradlar içinde yaşadıkları Müslüman toplumlarda toplumun organik bir parçası olarak kabul görürken, Avrupa ülkelerinde ciddi baskılara ve izolasyona maruz kalan Aşkenazlar yüzyıllar 35 Krakotzkin, s. 531. 36 Yosefa Loshitzky, Identity Politics on the Israeli Screen (University of Texas Press, 2001), s. 22. 37 Krakotzkin, s. 533. boyunca Yahudi karşıtlığıyla başa çıkmak zorunda kalmışlar ve son olarak antisemitizmin yükselişine ve Holokost’a tanık olmuşlardır. Bugün İsrail’de bir ideolojiden ziyade politik bir çerçeve olarak sunulan Siyonizm,38 antisemitizmin Yahudiler için varoluşsal bir tehdit halini aldığı dönemde tüm dünya Yahudilerinin aynı toprak parçası üzerinde birleşerek bir devlet kurmasını yegâne çözüm olarak sunmuştur. Sorunu algılayış biçimi ve sunduğu çözümler bakımından Siyonizm, ulusçuluk fikrinin etkisinde modern bir ideoloji olarak karşımıza çıkmaktadır. Asla gözden kaçırılmaması gereken nokta, Avrupa’da modern bir ideoloji olarak antisemitizme muhatap olan Yahudilerden bir kısmının ortaya koyduğu bir çözüm olmasıdır ki İsrail devletinin ulusal bir proje olarak hayata geçirilmeye başlandığı yıllarda dünya üzerindeki bütün Yahudilerin bu çözüm kapsamında İsrail’e getirilmesi ve topluma entegre edilmesi, ciddi sorunları beraberinde getirmiştir. Kuruluşundan itibaren İsrail’de siyaset düzleminde hâkim söylem, daima Aşkenazların benimsediği söylem olagelmiştir.39 Burada dikkate değer bir nokta da Siyonizm ve oryantalizm arasındaki ilişkidir. Nitekim dünyanın farklı yerlerinden İsrail’e göç eden Yahudilerin farklı kültürel kökenlerinin görmezden gelinmesiyle birlikte, Yahudiliğin Batılı değerlerle özdeşleştirilmesi ve Doğu’ya ait görünen unsurların dışlanması birçok soruna yol açmıştır.40 Bu meselenin toplumsal ve siyasi sonuçları İsrail siyasetinde açıkça görülebilir. 1984 yılında resmen İsrail siyasetinde yerini alan Şas Partisi (Sephardim Shomrei Torah / Tevrat’ın Sefarad Muhafızları), hemen her alanda kontrolü elinde tutan Aşkenazların hakimiyetine bir tepki olarak gelişmiştir. Partinin tabanı incelendiğinde, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinden İsrail’e göç eden Mizrahilerin ve dinî görüş itiba38 Yehoshua,http://www.haaretz.com/print-edition/opinion/zionismis-not-an-ideology-1.326939. 39 Ella Shohat, “Sephardim in Israel: Zionism from the Standpoint of Its Jewish Victims”, Social Text, no.19/20 (Sonbahar 1988), s. 17. 40 Krakotzkin, http://hkw.de/en/programm/2008/divisions/texte_7/ La_negation.php. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg rıyla da gelenekçi Yahudilerin ezici çoğunluğu oluşturduğu görülür.41 Partinin temel amacı “tacın eski görkemine kavuşturulması ve Sefarad Yahudilerine karşı sosyal ve ekonomik ayrımcılığın ortadan kaldırılması”42 olarak belirlenmiştir. “Şas’ın tarihsel görüşü çerçevesinde hareketin destekçilerinin ifadeleri kara bir efsaneyi andırmaktadır: Sefarad geleneklerinin tacı, Siyonist Aşkenazların kültürel hücumuyla yok edilmiştir”43 ve amaç da o tacı yeniden eski görkemine kavuşturmaktır. Yani burada hareketin dinsel ve seküler olmak üzere iki temel amacı belirtilmiştir. Bu bağlamda Siyonizmin tarihsel perspektifini ifade eden sürgünün inkârı, tarihsel ve siyasal olarak bu söylemi ve hareketin dinamiklerinin tarihsel arkaplanını açıklığa kavuşturmada özgün bir kavram olarak ele alınabilir. Şas’ın söyleminde “Sefarad” kelimesinin öne çıktığı görülmektedir. Bu durum Şas hareketinin dinsel ve “Mizrahi” kelimesinin seküler karakterinden kaynaklanmakla birlikte, Mizrahilerin Aşkenaz değil de Sefarad ritine dâhil olması da faktörlerden birisidir.44 Mizrah İbranicede doğu anlamına gelmektedir. Mizrahim yani “Doğulular” İsrail’de Ortadoğu ve Kuzey Afrikalı Yahudileri ifade eden bir terimdir. Terim bu anlamıyla Batılı bir bakışı yansıtmaktadır. Aşkenazların, yani Avrupalı Yahudilerin “Doğulu” Yahudileri ifade etmek için kullanmalarıyla işlerlik kazanmış ve zamanla siyaset düzleminde kullanılan bir kavrama da dönüşmüştür.45 Şas da bu çerçevede değerlendirilebilecek bir oluşumdur. Sürgünün inkârı, iki yönlü bir kavram olarak, bir yandan Yahudiler arasındaki kültürel farklılık- 91 ları görmezden gelmeyi ve tepeden inmeci bir yaklaşımla Aşkenaz kültürünün merkeze alınmasını öngörerek “tarihsizleştirme”ye, diğer yandan “tarihe dönüş” yaklaşımını ve bir “ulus”un tarihsel serüvenini yazmak adına bütün yerellikleri, tarihe yönelik eleştirileri, dinsel otoriteyi ve geleneği deyim yerindeyse birer müzelik eser haline getirerek ulusal ve indirgemeci bir tarih yaklaşımının İsrail devletince benimsenişine açıklık getirmektedir. Bu çerçevede hem Doğulu Yahudilerin bihaber olduğu ve hayat dünyalarına tamamen yabancı olan, geçmişin geleneksel ve dinsel atmosferine halel getiren modernleşme sonrası tarihsel yaklaşım kurumsallaştırılmış hem de Doğulu Yahudilerin tecrübelerini, İslam coğrafyasında içine doğdukları medeniyetin ben-idrakini hiçe sayan ve Aşkenaz değerlerini dayatan sözde “ortak siyaset çerçevesi” toplumsal bir tepkinin siyasileşmesini beraberinde getirmiştir. Şas, buradaki gerilimden yola çıkarak, ideal olarak gördüğü dinsel ve etnik unsurları “Sefardi” kimliğinde bir araya getiren ve “dine Mizrahilerin İsrail toplumuna entegrasyonunda sosyal işlev kazandıran siyasi bir çizgi benimsemiştir ki bu, bir bakıma, yalnızca geleneklerinin, dillerinin ve dinî pratiklerinin kendine özgülüğünü vurgulayan etnik bir canlanışın marjinal olan konumlarını değiştirmeyeceğinin, hatta daha da kötü yapabileceğinin ifadesidir.”46 Toprak, Kitap ve Adam47 Gün gelecek, bir gün, orada, şu parça parça olmuş dünyanın onarımı tamamlanacaktır; gün gelecek, orada, Yahudiler serüvenlerinin sonunu göreceklerdir. Attias ve Benbassa, 2002 41 Yaakov Yadgar, “Shas as a Struggle to Create a New Field: A Bourdieuan Perspective of an Israeli Phenomenon”, Sociology of Religion, 64: 2 (2003), s. 229. 42 Knesset, “Shas”, Erişim: 17 Ocak 2012, http://www.knesset.gov.il/ faction/eng/FactionPageCurrent_eng.asp?PG=2. 43 David Lehmann ve Batia Siebzehner, Remaking Israeli Judaism (New York: Oxford University Press, 2006), s. 19. 44 Lehmann ve Siebzehner, s. 113. 45 Sami Shalom Chetrit, “Mizrahi Politics in Israel: Between Integration and Alternative”, Journal of Palestine Studies, 29: 4 (Sonbahar 2000), s. 57. “Sürgün dünyevi bir olayla başlar: Tapınak’ın Romalılarca yıkılması ve kutsal bir sonucu olmuştur: Mesih’in doğuşu.”48 Sürgün hafızada dünyevi bir olayla başlamakta ve tam da onunla birlikte yeni bir dünyanın kapıları aralanmaktadır. Bu yeni dünya, maddi dünyaya göre varlıkla46 Lehmann ve Siebzehner, s. 96. 47 İbranicede İnsan 48 Attias ve Benbassa, s. 46. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg 92 rın görece daha sabit olduğu bir dünyadır ve burası benlik tanımının yapıldığı alandır. Bu bir simgeler dünyasıdır; bu dünyada Kutsal Kitap, Mısır’dan çıkış, Kutsal Toprak, Tapınak, Kudüs ve diğer pek çok unsur ve hatıra benlik unsurları olarak yer almakta ve birbirleriyle sıkı bir bağlantı içinde sembole dönüşmektedir. Eski Ahit, sadece toprağında yaşayan bir halkın yazınsal anıtı, bu toprak (İsrail toprağı) ile bu halkın (Yahudi halkının) doğal kaynaşımının bir kültür meyvesi değildir: Büyük bir bölümü sürgünde yazılmıştır. (…) Sadece bir halkın toprağıyla olan bağını yansıtmak şöyle dursun, Eski Ahit o toprağı halka mâl eder ve geniş ölçüde de yaratır.49 Vatan olmaktan çoktan çıkmış Filistin’den uzakta sürekli okunan, okunan, yinelenen ve dualara esin kaynağı olan Tevrat bir yandan toprağı belleklerde canlı tutarken onun yerini de tutuyor50 ve sürgünün anısına can veriyordu. Sembollerin iç içe geçmişliğini ifade eden bir başka anlatı şu şekildedir: yıları değişmese de farklı dönemlerde tahayyül itibariyle aynı isimde farklı sembollerle karşılaşılması muhtemeldir. Sembollerin dönüşümü geçmişe bakışın dönüşümüyle bir paralellik gösterir. Dolayısıyla tarihsel görüşteki değişim kendini sembollerin algısındaki değişimle ifade eder. Buradan hareketle denebilir ki sembol algılarının karşılaştırılması gidilen yolun niteliği hakkında büyük ölçüde bir fikir verebilir. Semboller kadar Avrupa Yahudi tecrübesini ifade ederken kullanılan sürgün, izolasyon, dışlanma, çatışma, entegrasyon, karşıtlık ve tepki kavramlarının hepsi günümüz tarih anlayışını fazlasıyla yansıtmaktadır. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda günümüzdeki anlayışı yansıtan ve zihniyetteki sürekliliğe işaret edebilecek sembolizmle yoğrulmuş sorular da vardır: Eski mitoslara çağdaş anlamlar yakıştırarak, kimi zaman da onların yerine yeni mitoslar getirerek Siyonistler, dünün toprak kitabını bugünün toprak kitabına dönüştürmekten öte bir şey yapamamışlardır, denebilir mi acaba? Çünkü tıpkı dünkü kadar, İsrail toprağı bugün de Tevrat’ın gölgesinde bulunmaktadır. Altı Gün Savaşı’nın ardından aşırı sofu ya da köktenci çevrelerin çok ötesinde, İsrail halkının genelinde, “topraklar”ın, dolayısıyla da eskiçağ İsrail’inin kalbinin yarattığı heyecanı düşünmek yeterlidir. Kitap’ın toprağı sonunda İsrail’in kucağına geliyordu. Yüzyılların hayal gücüyle, ataların dinsel törenleriyle Kitap’ın ağırlığıyla yüklü simgesel Toprak coşkulu tartışmaların ve çelişkili bir yerleşim politikasının odak noktası olmuştu. Bugün bir simge üzerine nasıl pazarlık edilir ki? Yahudilerin toprağıyla ilişkisinin doğallaştırılması yönünde harcanan her türlü çaba, toprağın kutsallaştırılması gibi bir engele çarpıyor.52 (…) başkalarına göre ise, diasporanın sinagogları da kıyamet günü sürgünlerle birlikte Kudüs’e götürülecektir. (…) Kıyamet günü, sürgün sinagogları olan çok yönlü mekânlar, yeniden kavuşulmuş Kudüs’ün tek mekânıyla kaynaşıyor, bir oluyor. Ve bugün sinagogunun zeminine basan Yahudi şimdiden Kutsal Toprak’a basmış sayılıyor… Sürgün artık sadece sürgün değil, toprak artık sadece toprak değil.51 Sürgünle birlikte “Kitap” ve “Toprak”, insanı çepeçevre saran tahayyüllere kaynaklık eden unsurlar olmuşlardır. Bellek, gelenek ya da tarih bu kaynağın sağladığı tahayyülle şekillenerek geçmiş ve gelecek vizyonuna kavuşmuştur. Bu süreçte Kitabın sağladığı onlarca sembol farklı zamanlarda farklı algılara konu olmuştur. Dolayısıyla Yahudiliğin kavramsal belleğinde yer alan kavramların isimleri ve sa- Sonuç Sürgün gibi bir kavramın tarihsel perspektifte ele alınması ve geçirdiği dönüşümlerin incelenmesi, salt kavramın ta- 49 Attias ve Benbassa, s. 46. rihine bakmanın ötesinde çeşitli dönemlerdeki kırılma ve 50 Attias ve Benbassa, s. 54. 51 Attias ve Benbassa, s. 54. 52 Attias ve Benbassa, s. 54. di Yahu a d ımın hyaz vramı i r a T a ün K Sürg dönüşümlere ışık tutması bakımından önemlidir. Geleneğe bağlılık, modernleşme, Kabala, ortodoks Yahudilik gibi temalar çerçevesinde incelenen sürgünün, salt tarihsel bir şemadan çıkarıldığında sosyolojik analizde yararlanılabilecek kavramsal bir güce sahip olduğu görülmektedir. Siyasi analize imkan tanıyan bir kavram olarak sürgün, farklı dönemlerdeki algısı itibariyle teolojik ve mistik mülahazalara da alan açabilmektedir. Bu yönüyle bakıldığında tarihi kendisi aracılığıyla düşündüğümüz kavramların bellek unsurları olarak toplumsal ve siyasi analize imkan tanıdığı görülmektedir. Sürgün, geçirdiği tüm dönüşümler boyunca bugünden geçmişe ve geleceğe bakışa derinden etki etmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada sürgün, salt Yahudi tarihi çerçevesinde ele alınmamış, kavrama yönelik ve kavram aracılığıyla sos- 93 Katz, J., From Prejudice to Destruction, Londra: Harvard University Press, 1982. Knesset Internet Sayfası http://www.knesset.gov.il/faction/ eng/FactionPageCurrent_eng.asp?PG=2, (ulaşım tarihi: 17 Ocak 2012). Krakotzkin, A. R., “Jewish Memory Between Exile and History”, The Jewish Quarterly Review, 97 (2007). ——, “The Negation of Exile”, Haus der Kulturen der Welt, http://hkw.de/en/programm/2008/divisions/texte_7/ La_negation.php (ulaşım tarihi: 7 Ocak 2012). Kurt, A. O., “Yahudilikte Sürgün Teolojisi”, Dinî Araştırmalar, 25:9 (2006). Lehmann, D. & Siebzehner B., Remaking Israeli Judaism, New York: Oxford University Press, 2006. Loshitzky, Y., Identity Politics on the Israeli Screen, University of Texas Press, 2001. yolojik ve siyasi tahlillere de yer verilmiştir. Meyer, M. A. Origins of the Modern Jew, Detroit: Wayne State University Press, 1967. Kaynakça Rotenstreich, N., Tradition and Reality, New York: Schocken Books, 1972. Aktay, Y., Tarih Bozumu, İstanbul: Açılım Kitap, 2010, Attias, J. C. & Benbassa, E. (ed.), Paylaşılamayan Kutsal Topraklar ve İsrail, İstanbul: İletişim, 2002. Baron, S. W., “Ghetto and Emancipation”, The Menorah Treasury, haz. Leo Schwarz, Jewish Publication Society of America, 1964. Chetrit, S. S., “Mizrahi Politics in Israel: Between Integration and Alternative”, Journal of Palestine Studies, 29/4 (2000). Davutoğlu, A., “Medeniyetlerin Ben-İdraki”, Divân, 1 (1997). Elior, R., “Exile and Redemption in Jewish Mystical Thought”, Studies in Spirituality, 14. “Exile”, Encyclopedia Judaica, 1971. Evkuran, M., “Zaman, Bilinç ve Tarih Algısı Üzerine: Teolojik Açıdan Bir İnceleme”, Milel ve Nihal, 4: 3 (2007). Herzl, T., Yahudi Devleti, İstanbul: Ataç Yayınları, 2009. İsrail Devleti Bağımsızlık Bildirgesi, 1948 Sand, Ş., Yahudi Halkı Nasıl İcat Edildi?, İstanbul: Doğan Kitap, 2011. Schoenberg, S., “The Haskalah”, http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/Haskalah.html (ulaşım tarihi: 15 Aralık 2011) Scholem, G., The Messianic Idea in Judaism, New York: Schocken Books, 1971. Shohat, E., “Sephardim in Israel: Zionism from the Standpoint of Its Jewish Victims”, Social Text, 19/20 (Sonbahar 1988). Telushkin, J., Talmud/Mishna/Gemara, http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/talmud_&_mishna. html (ulaşım tarihi: 23 Aralık 2011). Yadgar, Y., “Shas as a Struggle to Create a New Field: A Bourdieuan Perspective of an Israeli Phenomenon”, Sociology of Religion, 64: 2 (2003). Yehoshua, A. B., “Zionism Is Not An Ideology”, Haaretz, 26 Aralık 2010. Malik’in Muvatta’ı Telif Ederken İzlediği Yöntem: “Kitabu’l-kasâme” Örneği* Muhammed Usame Onuş** Giriş İslamî ilimler, Hz. Peygamber (s.a.v) döneminde bugün anladığımız mânâda tasnif edilmiş ve sistemli bir hale getirilmemişti. Bu dönemde buna ihtiyaç da yoktu. Çünkü sahabe bir problemle karşılaştığı zaman Hz. Peygamber’e (s.a.v) arz ediyor, Hz. Peygamber (s.a.v) de, doğrudan vahiy vasıtasıyla ya da vahiy denetimi altında olan kanaatiyle söz konusu soruna çözüm üretiyordu. Hz. Peygamber (s.a.v) vefat ettikten sonra insanların sorunlarını doğrudan arz edecekleri bir merci kalmamıştı. Bir sorunla karşılaşıldığında, doğrudan naslarda çözümü var ise ona göre amel ediliyor, yok ise ayet veya Hz. Peygamber’in söz ve uygulamalarından çıkarımlar yapmak suretiyle söz konusu problemlere çözümler üretilmeye çalışılıyordu. İslamî ilimler için Kur’an’dan sonra ikinci kaynak konumunda olan sünnet, toplumda ortaya çıkan sorunların çözümünde önemli bir yer teşkil ediyordu. Bundan dolayı sünnetin hem korunmasını sağlayacak hem de Kur’an’la karışmasını engelleyecek * Bu makale 12 Mayıs 2012 tarihinde Bilim ve Sanat Vakfı XXIII. Öğrenci Sempozyumu’nda sunulan “İmam Mâlik Muvatta’ı Nasıl Telif Etti: Başlangıç Mülahazaları” başlıklı tebliğden hareketle hazırlanmıştır. Makalenin kaleme alınması için beni teşvik eden ve çalışma boyunca eleştirileriyle yol göstericilik yapan Prof. Dr. Bilal Aybakan’a, Bilim ve Sanat Vakfı’nda verdiği Akademik Yazım dersleriyle çalışmanın belirli kriterlere göre yazılması noktasında yardımlarının esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Berat Açıl’a, katkılarıyla çalışmanın gelişmesini sağlayan Yrd. Doç. Dr. Halit Özkan ve Arş. Gör. Mustafa Macit Karagözoğlu’na ve sağlıklı çalışma ortamı oluşturdukları için İSAM ve İLAM çalışanlarına teşekkür ederim. ** M. Ü. İslam Hukuku Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi. tedbirlerin alınması gerekiyordu. Bunun için öncelikle Kur’an metninin derlenmesi faaliyeti gerçekleştirildi. Hz. Ebubekir (13/634) Kur’an sahifelerinin toplanmasını sağlayarak mushaf haline getirmiştir. Daha sonra da hadisleri derlemek isteyen Hz. Ebubekir, bazı sakıncaları dikkate alarak bu kararından vazgeçmiştir. (Efendioğlu, 2011, s. 268) Hz. Ömer (23/650) de bu konuda sahabe ile istişare etmiş, fakat o da Kur’an’ın ihmal edileceği endişesiyle bu düşüncesini uygulamaya geçirmemiştir. (Sanâni, 1983, XI, s. 257-258) Hz. Osman (35/656) döneminden sonra ise İslam dünyasında ortaya çıkan karışıklıklardan dolayı hadis uydurma faaliyetleri görülmeye başlanmış, bunun üzerine hadislerin sıhhatini tespit için birtakım yöntemler uygulanmış, ayrıca yazılı rivayet malzemesi de kişisel olarak muhafaza edilmeye çalışılmıştır. Yüzyılın sonuna gelindiğinde ise artık hadislerin sistemli bir şekilde toplanması zarureti ortaya çıkmıştır. Bu mânâda resmi olarak ilk tedvin faaliyeti halife Ömer b. Abdülaziz’in (101/719) emriyle başlamıştır. (İbn Abdülberr, 1994, I, s. 331) Hadislerin herhangi bir kıstasa göre sıralanmadan sadece tespit edilmesini amaçlayan tedvin dönemi büyük oranda hicri 2. yüzyılın başlarında sona ermiş ve aynı yüzyılın ortalarından itibaren kayıt altına alınan bu hadisler ravi isimlerine veya konularına göre tasnif edilmeye başlanmıştır.1 Muvatta da –yazım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla beraber hicri 150’li yılların sonlarına doğru tamamlandığı2 göz önüne alındığında– bu döneme ait en önemli musannef eserler arasında sayılır. Konularına göre tasnif yönteminin takip edildiği Muvatta genel olarak hadis kitabı 1 Tasnif faaliyetine ilk başlayanın İbn Cüreyc (150/767) olduğuna dair rivayetler bulunmaktadır. (İbn Ebu Hatim, 1953, V, s. 357) İbn Cüreyc’in 150 yılında vefat ettiği göz önüne alınır� sa tasnif faaliyetinin ikinci asrın ortalarına yakın bir dönemde başladığı söylenebilir. 2 Muvatta’ın yazım tarihi hakkındaki tartışmalar için bkz. Özkan, 2011, s. 6-12. ta’ı uvat iği M k’in led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği ö ” Y me kasâ olarak kabul edilir. Fakat Hz. Peygamber’in hadislerini içermekle beraber bölümlerin isimlendirilmesinde ve tertibinde fıkıh kitaplarını andıran bir düzen takip etmesi, sahabe ve tabiin içtihatları ile Malik’in konu hakkındaki görüşlerini de içermesi göz önünde bulundurulursa bir fıkıh kitabı mahiyeti taşıdığı da ifade edilebilir. Bu çalışmada amaç, Muvatta’ı fıkıh usulü veya hadis usulü açısından değerlendirmekten ziyade “Kitabu’lkasâme” özelinden hareketle Malik’in eserini telif ederken izlediği yöntem hakkında fikir edinmektir. Böyle bir amaç için kasâme bölümünün seçilmesinin sebebi ise, Malik’in değerlendirmelerinin bölümün tamamına yakın bir kısmını teşkil etmesi, bundan dolayı da Muvatta’ın yazılmasında izlenen yöntemi belirlemek için zengin bir malzemeye sahip olmasıdır. Bu çalışmada ilk olarak Muvatta hakkında genel bilgiler verilecek, kasâme uygulamasına kısaca değinilecek ve ardından araştırmanın esasını teşkil edecek olan Muvatta’ın kasâme bölümü tanıtılacaktır. Bu bölümdeki rivayetler incelenerek, Malik’in bölüm içerisinde geçen değerlendirmeleri işlenecektir. Bu bilgilerden hareketle, Muvatta’ın yazımında izlenen yöntem hakkında değerlendirmelerde bulunulacaktır. Muvatta Hakkında Kısa Bir Bilgilendirme Hicri 2. yüzyılda yazılmış olan Muvatta hem yazılmış olduğu dönem hem de muhtevası itibariyle büyük önemi haizdir. Zira eser tasnif faaliyetinin oldukça yoğun olduğu ve İslamî ilimlerin teşekkül sürecine girdiği bir dönemde yazılmıştır. Muhteva açısından ise, Hz. Peygamber’in hadislerini, sahabe ve tabiinin görüşlerini, bununla beraber Malik’in “kendilerine ulaşan ilim ehlinin görüşleriyle” (Kadı İyaz, 1966, II, s. 73) yoğurduğu kendi içtihatlarını da içermesi açısından oldukça önemlidir. Muvatta etrafında oluşan en önemli tartışmalardan birisi, bu eserin bizzat Malik tarafından mı yazıldığı, yoksa öğrencileri tarafından yazılıp kendisine nis- 95 pet mi edildiğidir. Ebu’l-Velîd İbn Rüşd, (520/1126) Muvatta ravilerinden Yahya b. Yahya el-Leysî’nin (234/849) “Malik’e şu soruldu” ve “Malik’e sordum” gibi ifadelerinin nasıl anlaşılması gerektiği, bunların Yahya b. Yahya el-Leysî’nin Muvatta’a yaptığı eklemeler olup olmadığı yönündeki soruya verdiği cevapta bazı ihtimaller sıralamıştır: Yahya b. Yahya’nın Malik’in telif ettiği Muvatta’a ilaveler yaptığını söylemek doğru olmaz. (…) Burada iki ihtimal söz konusudur: Birincisi, Malik eserini telif edip yazdığı zaman “şu konu hakkında soruldu” ifadesini kullanmış, bu ifadeyi nakledenlerin her biri bu ifadeyi istinsah ederken “Malik’e soruldu” şeklinde istinsah etmiştir. Zira müstensihin “bana soruldu” demesi doğru olmaz. Aksi takdirde sorulan kişinin o (yani müstensih) olduğu zannedilir. İkincisi ise, Malik telif ettiği bu kitabı yazmamış ve onu imla yoluyla yazdırmıştır. İmla ederken “bana şunlar soruldu” demiş, yazanlar ise bunu “Malik’e soruldu” şeklinde yazmışlardır. Bunlar dışında başka bir şey doğru olmaz ki bu açıktır. (İbn Rüşd, 1987, II, s. 1103-1105) Görüldüğü üzere İbn Rüşd, Muvatta’ın, Malik’in bizzat kendi tarafından yazılmış olmaması durumunda bile telifinin Malik’e ait olduğunu yönündeki kanaatini belirtmiştir. Bununla beraber Muvatta’ın hangi sebeplerle yazıldığını ifade eden rivayetler,3 eserin Malik tarafından telif edildiğini kanıtlar mahiyettedir. Toplamda 61 bölümden oluşan Muvatta, 600’ü merfu, 222’si mürsel, 613’ü mevkuf ve 285’i maktu olmak üzere 1720 rivayet içermektedir. (Zürkani, 2003, I, s. 61) Muvatta’da Malik’in konular hakkındaki görüş ve değerlendirmelerinin oldukça fazlaca bulunması, bu 3 Bu konuda birçok farklı rivayet bulunmaktadır. Bir rivayete göre Malik, Abdülaziz b. Abdullah el-Mâcişûn’un (164/780) Muvatta isimli eserin görmüş, eseri beğenmesine rağmen hadislere yer verilmemesini bir eksiklik olarak kabul etmiş ve Muvatta’ı yazmaya karar vermiştir (İbn Abdülberr, 1982, I, s. 86); diğer bir rivayet ise Muvatta’ın halifenin isteği üzerine yazılmış olduğuna dairdir (İbn Ebu Hatim, 1953, I, s. 12). ta’ı uvat iği M n k’i led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği Yö sâme” ka 6 9 eseri Malik’in yöntemini belirleme noktasında oldukça önemli konuma getirmektedir. Zira Malik, eserini süreç içerisinde devamlı elden geçirmiş, bazı ilave ve eksiltmeler yaparak eserini istediği ideal konuma getirmeye çalışmıştır. Muhtemelen Malik, bu süreç içerisinde çeşitli gerekçelerle bazı rivayetleri eserinden çıkarmış, bazılarını ise eserine dâhil etmiştir. Kendi döneminde ve sonraki dönemlerde Muvatta’ın oldukça önemli bir eser olarak görülmesi –hatta kütüb-i sitte henüz telif edilmemişken– Şafii’nin (204/767) “Allah’ın kitabından sonra Muvatta’dan daha sahih bir kitap yoktur” (Suyuti, 1996, I, s. 42) şeklindeki değerlendirmesi, bu eseri ve dolayısıyla Malik’in eserine aldığı rivayetleri değerlendirirken takip ettiği yöntemi önemli bir konuma getiren diğer bir etkendir. Muvatta’ı diğer eserlerden ayıran en önemli husus ise Malik’in görüşlerini belirtirken kullanmış olduğu tabirlerdir. Amel-i ehl-i Medineye gönderme yapıldığı anlaşılan bu tabirlerin kapsamı açıklığa kavuşturulamamaktadır, çünkü Malik’in konuyla ilgili bir soruya vermiş olduğu cevap (Kadı İyaz, 1968, III, s. 178-179) bütün ifadeleri kapsamamaktadır ve yoruma açıktır. Kasâme Uygulaması Nedir? İslam, cahiliye devrinde bulunan bazı âdetleri reddetmiş, bazılarını aynen almış, bazılarını ise iyileştirerek kabul etmiştir. Kasâme de faili meçhul cinayetlerde İslam’ın iyileştirerek kabul ettiği, cahiliye dönemine ait olup kökü Sâmi geleneğe kadar uzanan (Bardakoğlu, 2001, s. 528) bir ispat yöntemidir. İslam dini de –zaruriyat-ı hamse olarak bilinen– insanların din, can, akıl, nesil ve mallarının korunması için azami gayret göstermiştir. Bu kapsamda insanların canlarının kutsal ve dokunulmaz olduğu addedilmiş (Buhari, İlim, 37; Müslim, Kasâme, 29, 30), bu dokunulmazlığın çiğnenmemesi emredilmiştir (En‘am 6: 151; Furkan, 25: 68; İsra, 17: 33). Aksine hareket edenlerin ise cezalandırılması gerektiği belirtilmiştir (Bakara 2: 178). Bu cezalandırmanın mahiyeti ve nasıl uygulanacağı hakkında fıkıh âlimleri çeşitli kriterler getirmiştir. Bunlardan en önemlisi suçun ispatlanmış olması gerektiğidir. Bu ispatın mahiyeti hakkında da delile dayalı ispat yöntemini esas olarak kabul etmişlerdir. Zira aksi ispat edilmedikçe, suç ile itham edilen kişi masum kabul edilir ve suçun gerektirdiği yaptırımlar bu kişi aleyhinde uygulanamaz. Söz konusu suçun sabit olmasındaki temel deliller ise suçlunun suçunu itiraf etmesi ya da âdil şahitlerin o kişinin bu suçu işlediğine şahitlik etmeleridir. Böyle bir delilin bulunmadığı durumda ise hakların zayi olmaması ve cinayetlerde kanın heder olmaması için yardımcı delillere başvurulur. Bu yardımcı delillerden biri de özel bir yemin türü olan kasâmedir. Fakat bu delilin ispat gücü de “toplumda ahlâkî ve şahsî faziletlerin canlılığına bağlı” (Bardakoğlu, 2001, s. 528) bir mahiyet taşır. Hz. Peygamber ve hulefâ-yı râşidînin kasâmeyi uyguladıklarına dair birçok rivayet mevcuttur (Muvatta, Kasâme, 1; San‘âni, 1983, X, s. 39; Serahsi, t.y., XXVI, s. 109). Bundan dolayı bu konu çeşitli yönlerden tartışılmış ve sonraki dönemlerde fıkıh kitaplarında müstakil bir bölüm olarak ele alınmıştır. Malik b. Enes de Muvatta’da kasâme için ayrı bir bölüm açmıştır. Sözlükte “yemin etmek” mânâsına gelen “kasâme”, terim olarak faili meçhul cinayetlerde suç mahalline yakın yerde bulunan sınırlı sayıda kişinin kendilerine isnat edilen suçu bertaraf etmek veya maktûlün yakınlarının söz konusu suçu başkasına isnat etmek amacıyla hâkim huzurunda yapmış oldukları özel bir yemin türü olarak tanımlanabilir (Bardakoğlu, 2001, XXIV, s. 528). Eski Ahid’de faili meçhul cinayetlerde maktûlün bulunduğu yere en yakın yerleşim yerindeki insanların henüz çalıştırılmamış bir ineğin boğazlandıktan sonra ellerini yıkayarak öldürmediklerine ve öldüreni de ta’ı uvat iği M k’in led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği ö ” Y me kasâ 97 görmediklerine dair ineğin üzerine yemin etmelerinin emredilmiş olması kasâmenin Yahudi hukukunda da varolduğunun göstergesidir (Tesniye, 21/1-9). Kitabu’l-kasâme’nin Tanıtımı Cahiliye devrinde de kasâmenin uygulandığına dair örneklere rastlamak mümkündür. Zira cahiliye Araplarının yalan yere yemin konusundaki hassasiyetleri, yemini veya yemin etmekten çekinmeyi onlar için önemli bir ispat vasıtası haline getiriyordu. İbn Abbas (68/687) cahiliye devrinde ilk kasâme uygulamasının Ebu Talib (619) tarafından Kureyş kabilesinden Hiddaş adında birisinin Beni Haşim kabilesinden Amr b. Alkame adında birisini öldürdüğü yönündeki iddia sonucunda yapıldığını ifade etmiştir (Buhari, Menakıb, 86).4 ri açısından oldukça zengindir. Bu değerlendirmeler Cumhurun görüşü kasâmenin meşruluğu yönünde olmasına rağmen, kasâmenin temel ispat yöntemlerine aykırı olduğu ve kişinin kesin bir şekilde bilmediği bir şey üzerine yemin edemeyeceği gerekçesiyle bazı âlimler onun meşruiyetine itiraz etmişlerdir. Fakat buna rağmen kasâmenin genel ispat yöntemlerinden istisna olduğu ve Hz. Peygamber’in (s.a.v) sünnetiyle meşru olduğu ifade edilmiştir (İbn Rüşd, 1997, IV, ss. 263-264). Diğer yeminlerden farklı olarak özel bir mahiyet taşıyan kasâme, toplumun insan hayatı konusundaki hassasiyetini artırmak ve toplumdaki birliği sağlamak gibi birçok işlevi yerine getiren bir konumdadır. Zira isbat yöntemlerindeki bilginin kesin olması gibi temel prensiplere aykırı olmasına rağmen, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sünnetiyle ve “toplumda can güvenliğinin sağlanması ve korunmasında bölge halkının duyarlılık kazanması (…) cinayet zanlılarının haksız töhmetten kurtulması, maktûlün yakınlarının acısının hafifletilmesi, adaletin gerçekleşmesi ve kamu vicdanının rahatlatılması gibi önemli işlevler”i (Bardakoğlu, 2001, s. 528) yerine getirmesi dolayısıyla istihsanen caiz görülmüştür. 4 Buhari rivayetinde olayın içinde bulunan şahısların isimleri zikredilmemektedir. İsimler için bkz. Kastallânî, 1323, VI, 179. Beş babdan oluşan bu bölüm iki rivayet içermekle beraber, Malik’in konu hakkındaki değerlendirmelebirinci babda konu ile ilgili rivayetlerden sonra başlar ve sonraki dört babın tamamını oluşturur. Birinci bab “kasâmeye kan sahiplerinin başlaması” başlığını taşımaktadır. Bölümdeki iki rivayet de bu babın altına yerleştirilmiştir. İmam Malik, bu babda rivayet içinde geçen garib bir kelimeyi açıklamış ve rivayetler hakkında amel-i ehl-i medineyi5 delil olarak kullandığını hissettirecek ifadeler kullanarak6 bazı değerlendirmelerde bulunmuştur. İkinci bab ise “kasden öldürmede kan sahiplerinden yemin etmesi caiz olanlar” başlığını taşımaktadır. Bu babda kasden öldürme ithamı söz konusu olduğunda kimlerin yemin edemeyeceği ve yemin edenlerin şartları hakkında bilgiler verilmektedir. “Hatâen öldürmede kasâme” başlığını taşıyan üçüncü babda ise hatâen öldürme ile itham söz konusu olduğunda kimlerin hangi şartlarda yemin edeceği hakkında bilgi verilmektedir. Dördüncü babda ise “kasâmede miras” başlığı altında kasâme sonucunda diyete hak kazanılması durumunda diyetin kan sahiplerine hangi oranlarla dağıtılacağı ve kan sahibi olduğu hâlde gaib olan, yani nerede olduğu, hayatta olup olmadığı hakkında herhangi bir bilginin bulunmadığı kimse veya henüz buluğa ermemiş çocukların diyetteki paylarının durumu hakkında bilgiler verilmiştir. 5 Amel-i ehl-i medine hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Dönmez, 1991, III, ss. 21-25. 6 “Bize göre üzerinde ittifak edilen uygulama , “Bize göre hakkında ihtilaf olmayan cari uygulama , “İnsanların hala uygulayageldikleri şey vb. tabirlerin amele delaleti hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Özkan, 2011, s. 1-26. ta’ı uvat iği M n k’i led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği Yö sâme” ka 8 9 “Kölelerde kasâme” başlığını taşıyan son babda ise maktûlün köle olması halinde kasâmenin nasıl uygulanacağı kısaca belirtilmiştir. Kitabu’l-kasâme’de Bulunan Rivayetlerin Değerlendirilmesi Daha önce de belirtildiği gibi Kitabu’l-kasâme, aynı olayı anlatan iki rivayet içermektedir. İlk rivayet Malik b. Enes < Ebu Leyla Abdullah b. Abdurrahman b. Sehl (111 veya 120/725 veya 734) < Sehl b. Ebu Hasme (Muaviye döneminde vefat etmiştir.) < Ebu Leyla’nın kavminin ileri gelenleri vasıtası ile Hz. Peygamber’e ulaşmaktadır. Bu rivayetin senedinde, Ebu Leyla’nın Sehl b. Ebu Hasme’den hadis almış olması zor bir ihtimal gibi görünüyor. Fakat Ebu Leyla’nın doğum tarihi hakkında bilgi bulunamadığı için bunun imkânsız olduğu da söylenemez. Zira Buhârî (256/870), Ebu Leyla’nın 58/678 yılında vefat etmiş olan Hz. Aişe’den semaının bulunduğunu ifade etmiştir (Buhari, 2001, V, s. 9). Bundan dolayı Ebu Leyla’nın yakın tarihlerde vefat etmiş olan Sehl b. Ebu Hasme’den bu rivayeti almış olma ihtimali yüksektir. İkinci rivayet ise Malik b. Enes < Yahya b. Sa‘îd (143/760) < Büşeyr b. Yesâr (101 veya 110/719 veya 729) vasıtasıyla Hz Peygamber’e (s.a.v) ulaşmaktadır. Fakat Büşeyr b. Yesâr’ın muhtemel vefat tarihleri ve sahabe tabakasından olmadığı bilgisi, bu rivayetin mürsel olduğunu göstermektedir. Bununla beraber Hammad b. Zeyd (179/795)7, Süfyan b. Uyeyne (198/814)8, Leys b. Sa‘d (175/794)9 ve Abdülvahhab es-Sekafi (194/810)10 bu rivayeti Yahya b. Sa‘îd < Büşeyr b. Yesâr < Sehl b. Ebu Hasme tarikiyle Hz Peygamber’e ulaştırmışlardır. Muvatta’da geçen bu rivayette sahabe neslindeki râvi her ne kadar zikredilmemiş olsa da aynı olayı anlatan 7 Rivayet için bkz. Müslim, Kasâme, 1; Ebu Davud, Diyât, 8 8 Rivayet için bkz. Nesâi, Kasâme, 4 9 Rivayet için bkz. Tirmizi, Diyât, 23 10 Rivayet için bkz. Müslim, Kasâme, 2 farklı rivayetlerde Büşeyr b. Yesâr’ın hadisi kendisinden rivayet ettiği sahabinin Sehl b. Ebu Hasme olmasından dolayı, muhtemelen bu hadiste de rivayet zincirindeki ilk râvi aynı sahabidir. Bu kitapta geçen her iki rivayet de aynı olayı farklı tariklerden anlatmaktadır. Her iki rivayette de Muhayyısa b. Mes‘ûd (Vefat tarihi tespit edilememiştir) ve Abdullah b. Sehl’in (7/629) Hayber’e gittiği, Abdullah b. Sehl’in orada ölü bulunduğu, geri dönen Muhayyısa’nın, kardeşi Hüveyyisa b. Mes‘ud (Vefat tarihi tespit edilememiştir) ve maktûlün kardeşi Abdurrahman b. Sehl (23 veya 35/644 veya 655) ile beraber durumu anlatmak için Hz. Peygamber’e gittiği ifade edildikten sonra Hz. Peygamber’in önce davacılara, ardından Hayber’deki Yahudilere yemin teklifi yaptığı anlatılır. Fakat ikinci rivayette Hz. Peygamber’in olayı dinledikten hemen sonra yemin teklif ettiği anlaşılırken, ilk rivayette, önce “Yahudiler yakınınızın diyetini öderler ya da savaş ilanına razı olmuş olurlar” şeklinde bir tepki verdiği, ardından Yahudilere bu konuda bir mektup yazdığı, Yahudilerin de cevaben “Vallahi biz öldürmedik” şeklinde bir mektup yazdıktan sonra Hz. Peygamber’in davacılara yemin teklif ettiği belirtilmiştir. Bununla beraber ilk rivayette yerine getirilmesi gereken yemin sayısı zikredilmemişken, ikinci rivayette her iki taraf için bu sayının elli olduğu belirtilmiştir. Rivayetlerin hemen ardından kendi değerlendirmelerine başlayan Malik rivayetlerin sonunda, metinde geçen ve anlaşılmama ihtimali bulunan kelimesinin “kuyu” anlamına geldiğini ifade etmiştir. Genel mânâda babların içinde başlıkta verilen konular işlenmiş, fakat bab başlığı ile konu birliği içinde olmayan bazı noktalara da değinilmiştir. Birinci babda Malik’in değerlendirmeleri bab başlığına uygun şekilde kasâmeye hangi tarafın başlayacağı ile ilgili bilgiler içermekle beraber; kasâmeye hangi durumlarda başvurulabileceği, kasâme sonucu kaç kişinin kısas edileceği, bir taraf yemin etmeyi kabul etmediğinde ta’ı uvat iği M k’in led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği ö ” Y me kasâ hükmün nasıl olacağı, özel bir yemin türü olan kasâme ile bunun dışındaki yeminlerle olan farkı ve kasâmede davacı tarafın kim olacağı sorularına cevap aranmıştır. Bu babda Malik rivayetlerden hemen sonra yaptığı açıklamada kasâmenin ancak iki durumda söz konusu olabileceğini belirtmiştir. Bunlardan birincisi, maktûlün ölmeden önce (filan kişi canıma kastetti gibi) kendisini öldüren kişinin kim olduğunu işaret etmesidir. İkincisi ise maktûlün yakınlarının kesin olmayan bir delille bir kişi aleyhinde cinayet iddiasında bulunmalarıdır. Malik, yeminleşmeye kimin başlayacağı konusunda “ittifak edilen uygulamanın”11 ve “hakkında ihtilaf olmayan sünnet ve insanların hâlâ uygulayageldikleri şey”in12 kasâmeye davacı tarafın başlaması yönünde olduğunu ifade etmiştir. Zira Malik, Hayber’de öldürülen Abdullah b. Sehl hakkında olan rivayette, Hz. Peygamber’in yemine davacılarla başladığını ifade etmiştir. Ayrıca kasâme sonucunda sadece bir kişinin kısas edilebileceğini de belirtmiştir. Malik davacılardan elli erkeğin toplamda elli yemin edeceğini, çeşitli sebeplerden dolayı kişi sayısının elliyi bulmaması durumunda, kalan yemin sayısının yemin edenlere dağıtılacağını söylemektedir. Elli sayısına ulaşılmamasının sebebi teklif edilen yeminlerin yerine getirilmemesinden kaynaklandığında Malik, iki farklı durum gözetmiştir. Davacı sıfatıyla yemin etmekten kaçınan kişilerin davalıyı affetme yetkisine sahip olmayan kan sahipleri olması durumunda, edilmesi gereken elli yeminden geri kalan yeminlerin daha önce yemin etmiş olan kan sahiplerine teklif edileceğini söylemektedir. Fakat affetme yetkisine sahip kan sahiplerinden birisinin dahi yemin etmemesi söz konusu olduğunda ise kalan yeminlerin daha önce yemin etmiş olan kan sahiplerine teklif edilmeyeceğini, artık kısasın söz konusu olmayacağı- 99 nı ve yemin etmesi gerekenin davalı taraf olduğunu belirtmiştir. Burada kısasın artık söz konusu olmayacağı hükmünden anlaşılan, dava sonucunun davacılar lehine olması durumunda davacıların kısasa değil, diyete hak kazanacaklarıdır. Malik, davacı taraftan affetme yetkisine sahip kan sahiplerinin yemin etmekten kaçınması dolayısıyla davalılara teklif edilen yeminlerin (davacılara yapıldığı şekliyle) elli erkek tarafından elli sayısına ulaştırılması gerektiğini belirtmiştir. Bu sayıya ulaşılmaması durumunda kalan yeminlerin daha önce yemin etmiş davalılara dağıtılması gerektiğini, davalı tarafın tek kişi olması, dolayısıyla cinayetle itham edilen kişi olması durumunda da elli yeminin tamamını bu kişinin yerine getireceğini ifade etmiştir. Davalı taraf üzerine düşen yeminleri yerine getirirse dava sonuçlanmış ve davalı taraf beraat etmiş olacaktır. Malik davacıların yemin etmemesi durumunda davalılara teklif edilen yeminlerin nasıl yerine getirileceği konusunda yukarıda ifade edilenin dışında farklı bir görüş daha belirtmiştir. Sayısı elli kişiye ulaşmayan ve cinayetle suçlanan topluluğa yemin taksim edilmemesi gerektiğini, o topluluktan her bir kişinin elli yemini yerine getirmesi gerektiğini söylemiş ve hatta böyle olmaması durumunda davalı tarafın beraat edemeyeceğini ifade etmiştir. Ardından da bu konuda duyduğu en güzel görüşün13 bu olduğunu belirtmiştir. Malik, özel bir yemin türü olan kasâmenin diğer yeminlerden farklı bir mahiyet taşıdığını da belirtmiştir. Bu görüşünü temellendirirken cinayetin diğer hukukî işlemler gibi kesin bir bilgi dâhilinde olma ihtimalinin düşük olduğunu ifade etmiştir. Çünkü herhangi bir hukukî işlem yapan birisinin, bu işlemi garanti altına alabilmek için alenen insanların içinde yapacağını, bundan dolayı da bu tip hukukî durumlarda yeminin ancak kesin bilgi üzerine olabileceğini söylemiştir. Cinayet işlemek isteyen kişinin ise bu fiili insanların 11 12 13 ta’ı uvat iği M n k’i led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği Yö sâme” ka 00 1 ortasında değil aksine tenha bir yerde yerine getir- ve asabeyi de “üzerine yemin ettikleri kişinin (yani me eğilimi içinde olacağını, dolayısıyla cinayet için maktûlün) kan sahipleri ve yeminleriyle [kâtilin kısas yapılacak yeminin kesin bilgi üzerine olmasının zor olarak] öldürüldüğü kişilerdir”15 şeklinde tanımlamış- bir ihtimal olacağını belirtmiştir. Yine bu sebeplerden tır. Daha önce de kasâmede yemin edebilecek kişilerin dolayı normal hukukî durumlardaki yemin şartları ile erkek olması gerektiğini söyleyen ve ayrıca asabe tanı- kasâmedeki yemin şartları aynı olmuş olsaydı, insan- mında “kan sahipleri” ifadesinin kullanan Malik’in bu ların kanlarının heder olma ihtimalinin daha yüksek açıklamalarından asabeyi “ölüye erkek vasıtasıyla bağ- olacağını da ifade etmiştir. lanan erkek mirasçılar” (Karaman, 2008, s. 376) şeklin- Malik’in bu babda ele aldığı diğer bir konu ise dava- de bilinen mânâsıyla kullandığı anlaşılmaktadır. cıların kim olabileceğidir. Malik kasâmede davacı ta- Malik, kasâmede kasden öldürme ile hatâen öldürme söylemiş arasında fark gözetmiş ve kasâmenin uygulanış şart- 14 Bu çalışmada ele alınan rivayetlerde de olayda ismi geçen sahabilerin asabe derecesinde akrabalık bağlarına sahip oldukları, hatta ilk rivayette hadisi Malik’e ulaştıran Ebu Leyla’nın dahi söz konusu sahabilerle akrabalık bağının olduğu söylenebilir. Birinci rivayette söz konusu olayı Malik b. Enes’e ulaştıran Ebu Leyla’nın ismi hakkında birçok ihtilaf görülmüştür. Ebu Leyla’nın isminin Abdullah b. Abdullah b. Abdurrahman. Sehl b. Ebi Hasme veya Abdurrahman b. Abdullah b. Abdurrahman b. Sehl veya Davud b. Abdullah b. Abdurrahman b. Sehl olduğu ifade edilmiştir. İbn İshak ise Ebu Leyla Abdullah b. Sehl b. Abdurrahman b. Sehl b. Ebu Hasme olduğu söylemiştir. (İbn Abdülberr, 1991, XXIV, s. 150) Fakat ismi konusundaki bu ihtilafa rağmen soyu hakkındaki ittifak dikkat çekmektedir. Ayrıca her iki rivayette de Hz Peygamber’e gelen üç kişi olarak Muhayyisa, abisi Hüveyyisa ve Abdurrahman b. Sehl’in (23 veya 35/644 veya 655) isimleri anılmaktadır. Başka bir rivayette ise Muhayyisa’nın ve maktûl olarak adı geçen Abdullah b. Sehl’in (7/629) isimleri Muhayyisa b. Mes‘ûd b. Zeyd ve Abdullah b. Sehl b. Zeyd olarak geçmek�tedir. (İbn Abdülberr, 1990, XXIII, s. 201) Bununla beraber maktûl olan Abdullah b. Sehl ile Hz. Peygamber’in (s.a.v.) yanına gelen Abdurrahman b. Sehl’in kardeş olduğu ifade edilmiş ve Muhayyisa ile Hüveyyisa’nın ise bu iki sahabenin amcaları olduğu da rivayet edilmiştir. (Ebu Davud, Diyât, 8) Fakat İbn Hacer Hüveyyisa’nın Abdullah b. Sehl’in amcasının oğlu olduğunu söylemiştir. (Askalânî, 1993, VI, s. 265) Ebu Leyla hakkında ise dedesi Abdurrahman b. Sehl’in Hz. Ömer tarafından Basra’ya atandığı bilgisi verilmiştir. (İbn Sa‘d, 1986, s. 301) Bununla beraber maktûlün kardeşi Ab�- durrahman b. Sehl hakkında da yine Hz. Ömer tarafından Basra’ya atandığı bilgisi de dikkat çekicidir. (Zehebi, 2003, II, s. 188) Tüm bilgilerden hareketle birinci rivayette hadisi Malik b. Enes’e ulaştıran Ebu Leyla’nın rivayette maktûl olarak geçen Abdullah b. Sehl’in kardeşi Abdurrahman b. Sehl’in torunu olduğu söylenebilir. Her ne kadar Ebu Davud’un sünenindeki rivayette Hüveyyisa ve Muhayyisa’nın Abdurrahman b. Sehl’in amcaları olduğu ifade edilmişse de İbn Hacer’in vermiş olduğu bilginin daha doğru olduğu söylenebilir. Zira yukarıda da ifade edildiği gibi Muhayyisa’nın ismi kaynaklarda Muhayyisa b. Mes‘ûd b. Zeyd olarak, Ab� durrahman b. Sehl’in ismi ise Abdurrahman b. Sehl b. Zeyd olarak geçmektedir. Bu isimlerle nakledilirken baba-oğul ikilisinden kimse atlanmamışsa kardeş oldukları ifade edi� len Hüveyyisa ve Muhayyisa’nın babasının Mes‘ûd b. Zeyd (Vefat tarihi tespit edilememiştir), Abdurrahman b. Sehl’in babasının Sehl b. Zeyd (Vefat tarihi tespit edilememiştir) olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca İbn Hacer’in de verdiği bilgi bu yönde olduğunu göz önünde bulundurulursa Muhayyisa ile Abdurrahman b. Sehl arasındaki amca-yeğen ilişkisinin oldukça zayıf bir ihtimal olduğu görülebilir. Sonuç olarak denebilir ki: Birinci rivayette hadisi Malik’e ulaştıran Ebu Leyla, hadiste maktûl olarak adı geçen Abdullah b. Sehl’in kardeşi olan ve aynı zamanda dava için Hz. Peygamber’e (s.a.v.) gelenlerden birisi durumundaki Abdurrahman b. Sehl’in torunudur. Bununla beraber maktûl Abdullah b. Sehl’le Hayber’e giden Muhayyisa, maktûlün ve dolayısıyla Abdurrahman Sehl’in amcasının oğludur. Yukarıda bahsedilen isimlerin –yukarıda anlatılan kadarıyla– soy ağacı çalışmanın sonuna eklenmiştir. (Ek: 1) rafın maktûlün asabesi olması gerektiğini 14 15 ta’ı uvat iği M k’in led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği ö ” Y me kasâ 101 larını da buna göre belirlemiştir. İkinci babda, kasden kasâmeden başka bir kasâmenin olduğunun bilinme- öldürme durumunda kimlerin kasâme yapabilecek- diğini söylemiştir.17 lerini ve kasâmenin uygulanma şartlarını işlemiştir. Hatâen öldürme durumunda kasâmenin şartlarının Davacıların maktûlün kasden öldürüldüğünü iddia işlendiği üçüncü babda ise Malik, kasden öldürme- ettiği durumda Malik, “hakkında ihtilaf olmayan den farklı olarak maktûlün kadınlardan başka yakını amel”in16 erkeklerin yemin etmesinin şart koşulduğu olmadığı durumda kadınların da yemin edebileceğini yönünde olduğunu söylemiş ve maktûlün kadınlar dı- ifade etmiştir. Diğer bir fark ise, davacı tarafın tek kişi şında başka yakını olmasa bile kadınların bu durum- olabilmesidir. Bu kişi, elli defa yemin ederek kan be- da yemin yetkisine sahip olmadıklarını ifade etmiş- deline sahip olur. tir. Ayrıca kadınların af yetkisinin de bulunmadığını belirtmiş ve bu görüşünü de yemin edenlerin ve kan bedeline hak kazananların maktûlün asabesi olduğunu bu sebeple af konusunda da onların daha fazla yetkiye sahip olmaları gerektiğiyle gerekçelendirmiştir. Bununla beraber davacı taraf davayı kazandıktan sonra yemin yetkisine sahip olanların maktûlü affetmesi ve buna rağmen maktûle akraba olan kadınların bunu kabul etmemesi durumunda Malik, kadınların daha fazla hak sahibi olduğunu ve maktûlün affedilemeyeceğini savunmuştur. Zira Malik’e göre kan sabit olup kısas gerekli olursa, kısası isteyenler affedenlerden daha fazla hak sahibi olurlar. Malik, kasden öldürme iddiası durumunda davacı taraftan yemin edecek kişilerin en az iki sayısına ulaşması gerektiğini belirtmiştir. Uygulamanın bu yönde olduğunu ifade eden Malik, elli yeminin varolan kişilere tekrarlattırılarak tamamlanması gerektiğini ifade etmiştir. Malik, hatâen öldürmede kimin kaç yemin etmesi gerektiğini ise diyetten alacakları paya göre belirlemiştir. Buna rağmen yemin sayısı elliye tamamlanmazsa, kalan yeminlerin en fazla yemin eden kişiye teklif edileceğini söylemiştir. Diyetin paylaşımı hakkında olan sonraki babda ise Malik, diyetin hak sahiplerine mirastan alacakları paylara göre dağıtılması gerektiğini yani maktûlün kadın yakınlarının da diyetten paylarını alacağını söylemiştir. Meselâ anabir erkek kardeşin mirastaki payı gözetilerek kendi payına düşen yeminleri yerine getirdikten sonra diyetin altıda birine hak kazanacağını belirtmiştir. Fakat bir hak sahibinin, diğer yakınları bulunmadığı halde kendisine düşen payı almak istemesi durumunda o kişinin elli defa yemin ederek diyetin tamamını değil payına düşen miktarı alabileceği ifade edilmiş, bundan sonra gelen yakınların ise kendi paylarına düşen yeminleri yerine getirerek söylemekle beraber bu olayda bir kişi aleyhine olan diyetten hak ettikleri payı alabilecekleri vurgulanmıştır. Malik’in böyle bir yol izlemesi, kasâmenin en az elli yeminle tamam olmasından dolayıdır. Bu sebeple ilk defa kasâme için gelen kişiye elli yemin ettirilmek suretiyle diyete hak kazanılması sağlanmış ardından dağıtım oranlara göre yapılmıştır. Sonradan gelen hak sahiplerinden yemin etmeyi reddedenler ise diyetten herhangi bir pay alamazlar. Malik, bu görüşü 16 17 Son olarak ise birden fazla kişinin bir adamı öldüresiye dövdükten sonra bu adamın ellerinde ölmesi sonucunda, söz konusu kişilerin tamamının bu cinayetten sorumlu olacağını ifade etmiştir. Bu adamın daha sonra ölmesi durumunda ise, aleyhinde kasâme davası açılan kişi veya kişilerin sorumlu olacağını ta’ı uvat iği M n k’i led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği Yö sâme” ka 02 1 aktarırken bu konuda duymuş olduğu en güzel görü- ifade etmek için kullanılan bir ifadede21 geçen şün18 bu olduğunu ifade etmiştir. limesini rivayetin hemen ardından açıklama yoluna Bu babın son kısmında da diyete hak kazandığı halde giderek bu kelimenin manasının “kuyu” gaib olan kişinin ortaya çıkmasıyla veya çocuğun er- ke- olduğu- nu belirtmiştir. genliğe ulaşmasıyla kendi paylarına düşen yeminleri Bu bölümde görülen diğer bir husus ise, Malik’in yerine getirmek suretiyle diyetten hak ettikleri mikta- görüşlerini ifade ederken İslam ümmeti içinde sür- rı alabilecekleri belirtilmiştir. dürülen uygulamalardan ve başka âlimlerin görüş- Son babda ise Malik, kölelerin maktûl olması durumunda kasâmenin mahiyetini, hür bir insanın maktûl olmasında söz konusu olacak kasâmenin mahiyetinden farklı olarak resmetmiştir. Kölelerin kasden ya da hatâen öldürülmelerinde kasâmenin olmayacağını ve “ilim ehlinden kimsenin ‘kasâme gerekir’ dediğini işitmediği”ni19 ifade etmiştir. Kölenin öldürülmesi lerinden destek alarak kendi görüşünü güçlendirme eğilimidir. Fakat Malik’in bu desteği ifade etmek için kullandığı tabirler22 daha çok amel-i ehl-i medineyi vurgulama isteği içinde olduğu şeklinde yorumlanabilir. “Kasâmeye kan sahiplerinin başlaması” babında rivayetleri zikrettikten sonra bu konudaki görüşünü ifade etmek isteyen Malik, bu tabirleri oldukça fazla kullanmıştır. Kasâmeye, davacıların başlaması karşısında efendinin yanında bir şahitle gelerek bir yönündeki görüşünü ifade ederken beş farklı tabir yemin etmesi veya iddiasını destekleyen âdil şahit- kullanmıştır. Malik, bu görüşünü ifade ettiği ilk yerde leri getirmesi durumunda ise kasâmenin gerektirdiği üç farklı tabir kullanırken, hemen sonra gelen ve aynı kısas veya diyete değil, kölenin değerine hak kazana- görüşü tekrar eden yerde ise iki farklı tabir kullanmış- cağını ifade etmiş ve bunun duyduğu en güzel görüş tır. Bununla yetinmeyen Malik Hz. Peygamber’in, gö- olduğunu belirtmiştir.20 rüşünü destekleyici mahiyette olan bir uygulamasını da zikretmiştir. Bu kadar sık olmasa da söz konusu Sonuç tabirleri üçüncü bab hariç, diğer bablarda da kullan- Malik, “Kitabu’l-kasâme”de ilk olarak konu ile ilgili ri- maya devam ettiği görülebilir. vayetleri zikretmiş, ardından kendi değerlendirmele- Fakat Malik’in hatâen öldürmede kasâmenin mahiye- rini sıralamıştır. Değerlendirmelerinde büyük ölçüde tini anlatan üçüncü babda bu tabirleri kullanmaması, konu birliğine dikkat etmiş ve bab başlıklarını da ona aynı zamanda bu konu üzerinde çok durmayarak kısa göre belirlemiştir. bir şekilde değinmesi, söz konusu durum hakkında İncelemeye esas alınan “Kitabu’l-kasâme”de Malik, zikrettiği rivayetlerde geçen garib kelimeleri açıklama cihetine gitmiş ve böylece rivayetin daha iyi anlaşılmasını sağlamaya çalışmıştır. Bu bölümde geçen ilk rivayette, maktûl Abdullah b. Sehl’in kuyuya atıldığını 18 19 20 çok fazla ihtilaf olmadığı veya Malik’in döneminde konunun anlatıldığı hâliyle zaten bilindiği için üzerinde durma gereği duymadığı şeklinde yorumlanabilir. Zira Malik’in diğer bablarda bir görüşü birden fazla tekrarlayarak veya örneklendirerek anlattığı, bu21 22 Bu tabirler geçtikleri yerlerde metin içinde ifade edilmiş ve arapça orjinalleri ilgili kısımlarda dipnot şeklinde gösterilmiştir. ta’ı uvat iği M k’in led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği ö ” Y me kasâ nunla beraber kendisini destekleyici tabirler kullandığı görülebilmektedir. Ayrıca Malik, bazı konuların sonrasında ve öncesinde “bu konuda duyduğum en güzel görüş budur” veya “duyduklarımın en iyisi budur” şeklinde ifadeler kullanmıştır. Daha önce bir ihtilafın varlığı hakkında herhangi bir şey söylemeyen Malik’in bu ifadeleri kullanması muhtemelen kendi döneminde gündemde olan ve herkes tarafından bilindiği için zikretmeye gerek duymadığı bir ihtilafta tercih ettiği görüşü özellikle belirtme amacı taşımaktadır. Bununla beraber Muvatta’ı vefat edene kadar sürekli kontrol ederek bazı ekleme ve çıkarmalar yapan Malik’in önceleri zikrettiği ihtilafı daha sonra çıkardığı, fakat kendi kanaatini ifade eden cümleleri olduğu gibi bıraktığı şeklinde bir ihtimal de söz konusu olabilir. Zira davacıların yemin etmemesi durumunda davalılara teklif edilen yeminlerin nasıl yerine getirileceği konusunda iki farklı görüş belirtmiş ve ikinci görüşün duyduğu en güzel görüş olduğunu da ifade etmiştir. Bununla beraber şunu da ifade etmek gerekir ki Malik bu tabirleri, işlediği konuda çok sağlam rivayetlere sahip olmadığını fakat bildiği en iyi görüşün zikrettiği görüş olduğunu belirtmek için de kullanmış olabilir. birinci babda Malik, ilk olarak kasâmenin hangi şartlarda uygulanabileceğini anlatmıştır. Ardından yeminleşmeye başlama sorumluluğun davacı tarafa ait olduğunu belirtmiştir. Daha sonra ise kasâmede kaç kişinin kısas edilebileceği, kaç kişinin kaç defa yemin edeceği ve kişi sayısının gerekli miktara ulaşmadığı durumda nasıl bir yol izleneceği gibi ayrıntıları işlemiştir. Sonuç olarak Malik’in Muvatta’ı telif ederken izlemiş olduğu yöntem hakkında şunları söyleyebiliriz: Malik rivayetlerde geçen garib kelimeleri açıklamış ve rivayetlerin doğru anlaşılmasını amaçlamıştır. Bununla beraber kendisini destekleyecek tabirleri kullanmaya özen göstermiştir. Bu tabirlerin kapsamı ve arasındaki farklar çok net bir şekilde belli olmasa da bunlarla amel-i ehl-i medineyi işaret etmiş23 ve özellikle vurgulamak istediği görüşlerinden önce bu tabirleri çokça kullanmıştır. Ayrıca Malik, döneminde herkes tarafından bilinen, açıklama ve vurguya gerek duymayan konuları kısaca geçme ve bu tip tabirleri kullanmama eğiliminde olmuştur. Hakkında ihtilaf bulunan konularda tarafını belirtecek ifadeleri sık sık kullanmış, bölümlerde ise genelden ayrıntıya doğru bir yöntem izlemiştir. Bunun dışında Malik’in konuyu anlatırken bazı durumlarda örneklendirme cihetine gittiği görülür. Zira Malik’in kimin kaç yemin edeceği ve diyetten kimlerin ne kadar pay alacağını bildirdiği bölümde konuyu örneklendirerek, anabir kardeşlerin mirastaki paylarının altıda bir olmasından dolayı elli yeminin altıda birini yerine getirme sorumluluklarının olduğu ve bu sorumluluğu yerine getirdikleri zaman diyetten kendilerine düşen payı alabileceklerini ifade etmiştir. Ayrıca kasâme bölümünün tamamına bakıldığında Malik’in ilk olarak konunun genel hatları hakkında bilgi verdikten sonra ayrıntıya girdiği görülmektedir. Yeminleşmeye kimin başlayacağının ifade edildiği 103 23 Ayrıntılı bilgi için bkz. Özkan, 2011, s. 1-26. ta’ı uvat iği M n k’i led Mali erken İz u’lab d t E i Telif ntem: “K Örneği Yö sâme” ka 04 1 Ek 1 Zeyd Mes’ud b. Zeyd Muhayyisa b. Mesud b. Zeyd Hüveyyisa b. Mesud b. Zeyd Sehl b. Zeyd Abdurrahman b. Sehl b. Zeyd (Maktûlün kareşi) Abdullah b. Sehl b. Zeyd (Maktûl) Abdullah b. Abdurrahman Ebu Leyla (Rivayeti Malik’e ulaştıran kişi) Kaynakça Askalânî, İbn Hacer (1993), el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, Beyrût: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye. Bardakoğlu, A. (2001), “Kasâme”, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Buhari, (2001), et-Tarihu’l-kebîr, Beyrut: Daru’l-kutubi’lilmiyye. Dönmez, İ.K. (1991), “Amel-i Ehl-i Medine”, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Efendioğlu, M. (2011), “Tedvîn”, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. İbn Abdülberr, (1982-1992), et-Temhid limâ fi’l-Muvatta mine’l-me‘ânî ve’l-mesânîd, Tıtvan: Vizaretu’levkaf ve’ş-şu’ûni’l-islamiyye. İbn Abdülberr, Ebu Ömer (1994), Câmi‘u beyâni’l-ilm, Demmam: Dâru ibni’l-cevzi. İbn Ebu Hatim, Ebu Muhammed, (1953), el-Cerh ve’tTa‘dil, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye. İbn Rüşd (el-cedd), Ebu’l-Velid, (1987), Fetâva-yı ibn rüşd, Beyrut:Dâru’l-ğarbi’l-islâmî. —— (1997), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, Beyrut: Dâru’l-ma‘rife İbn Sa‘d, Ebu Abdullah (1986), Tabakâtü’l-kübrâ elkısmi’l-mütemmim, Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem. Kadı İyaz, Ebu’l-Fazl (1966-1968), Tertîbu’l-medârik ve takrîbu’l-mesâlik, Rabat: Vizaretu’l-evkaf ve’şşu’ûni’l-islâmiyye. Karaman, H. (2008), Anahatlarıyla İslam Hukuku, İstanbul: Ensar Neşriyat. Kastallânî, Ebu’l-Abbas (1323), İrşâdu’s-sârî li şerhi sahîhi’l-buhârî, Mısır: Matbaatu’l-kübra’lemîrîyye. Özkan, H. (2011), “Amele Delâlet Eden Tabirler Açısından Muvatta Nüshaları”, İslam Araştırmaları Dergisi, 25. San‘ânî, Abdurrezzak (1983), el-Musannef, Beyrut: elmeclisu’l-ilmi. Serahsi, Ebu Bekr (t.y.), el-Mebsût, Beyrut: Daru‘l-ma‘rife. Suyuti, Celaleddin (1996), Tedribu’r-ravi fi şerhi takribi’nnevevi, Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye. Zehebi, Şemseddin (2003), Târîhu’l-islâm ve vefeyâtu’lmeşâhiri ve’l-a‘lâm, Beyrut: Dâru’l-garbi’l-islâmî. Zürkanî, Ebu Abdullah (2003), Şerhu’z-zürkani ale’lMuvatta, Kahire: Mektebetu’s-sekâfetu’ddîniyye.