hmp.GÜNCELLENEN GİRİŞİMCİLİK - Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Transkript

KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
GİRİŞİMCİLİK
Prof. Dr. H. Mustafa PAKSOY
Ocak 2014, Kilis
KYÜ İİBF İşletme Bölümü
Öğretim Üyesi
BİLİM
* Bilim:
Evrenin veya olayların bir bölümünü konu
olarak seçen; deney, yöntem ve gerçeklikten
yaralanarak sonuç çıkarmaya çalışan bilgi ilim.
Genel geçerlilik ve kesinlik nitelikleri
gösteren yöntemli ve dizgisel bilgi.
Geçerlilik ve kesinlik gösteren dizgisel bilgi.
Nesne ve olgular arasındaki ilişkilerin
sistematik açıklaması.
Bir bilgiler grubu.
Sosyal bilimler, toplumsal olayları
açıklamaya yönelirken; Teknik bilimler,
icatlara ve buluşlara dayanır. Sosyal bilimler,
topluma, teknik bilimler üretime (dolayısıyla)
yarar sağlar.
İHTİYAÇLAR VE EKONOMİK FAALİYETLER
*Yeryüzündeki bütün ekonomik faaliyetlerin temelinde;
-insan ihtiyaçlarının karşılanması veya
-tatmin edilmesi amacı yatmaktadır.
*İnsanları çalışmaya ya da iş yapmaya yönelten temel itici
güç, İHTİYAÇLAR’dır.
*İHTİYAÇ, organizmanın içindeki bir eksikliktir. İnsanda bir
eksiklik olduğu zaman, bu eksikliği gidererek tatmin olmak
ister.
*İHTİYAÇ,
tatmin edildiğinde insana zevk, edilmediğinde acı
ve elem veren ve organizmada çeşitli gerilimlere
neden olan itici güçtür.
*İhtiyaç ile İstek arasında fark vardır.
-İhtiyaç, daha doğuştan içimizde var olan itici
güçtür. Ör. Nefes almak.
-İstek ise, sonradan öğrenilmiş ve çevrede
kazanılmış bir itici güçtür. Ör. Başkaları tarafından kabul
görülmek, beğenilmek.
İNSAN İHTİYAÇLARI
*Psikologlar ve sosyal psikologlar, açıklamada kolaylık amacıyla
ihtiyaçları sınıflandırmışlardır.
*Günümüzde geniş kabul gören Abraham Maslow’un ihtiyaçlar
sınıflandırmasına gelinceye kadar yapılan sınıflama da insan
ihtiyaçları;
1-Birincil ihtiyaçlar,
2-İkincil (sosyal) ihtiyaçlar
olarak sınıflandırılmıştır.
1-BİRİNCİL ihtiyaçlar: İnsanda doğuştan var olan temel fizyolojik
ihtiyaçlardır. Ör. Nefes alma, yeme-içme, uyuma, dış çevre
koşullarına karşı korunma.
-İnsan vücudunda belirli bir dengeyi tutturmaya ve bu dengeyi
korumaya yöneliktir (Ör. Yazın ince, kışın kalın elbise giyme,
acıkınca yemek yeme vb.).
-Bu tür ihtiyaçların karşılanmaması fizyolojik dengeyi ve
dolayısıyla sosyo-psikolojik dengeyi bozar.
-Fiziksel bazı araç-gereçlerle tatmin edilebilir (evi olmak)
2-İKİNCİL (sosyal) ihtiyaçlar: İhtiyaç yerine İSTEK gibi, İnsan
yaşamının ilk yıllarından itibaren etkileşim sonucu ortaya
çıkmaya başlayıp, insan hayatında önemli roller oynayarak
yaşamının sonuna kadar devam eder.
-Fiziksel araç-gereçlerle tatmin edilme imkanı yoktur.
-Sevme-sevilme, kabul ve itibar görme ve nihayet sahip olduğu
yeteneklerini ortaya koyabilme.
-İnsanın özgür ve tatminkar bir çalışma ortamına
kavuşturulması gibi, maddi olmayan araç-gereçlerle
karşılanabilir.
İHTİYAÇLAR
ABRAHAM MASLOW’UN İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ YAKLAŞIMI
(En temel motivasyon kuramı)
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi iki temel varsayıma dayanmaktadır:
-İhtiyaçlar bir nedene dayanır (amaca yöneliktir)
-Bir ihtiyaç giderildiği zaman (tatmin edildiğinde) motive etkisi
kalkar ve yeni bir tatmin edilmemiş ihtiyaç ortaya çıkar
Karşılanma
Düzeyi
İhtiyaç
İhtiyacın İçeriği
%10
Kendini Gerçekleştirme
ve Öz Saygı
(Yapacak bir şeyleri olduğunu düşünme, kendinde
eksiklik hissetme, yeteneklerini ortaya koyma, potansiyel
gücünü fark etme, yaşama bir anlam kazandırmak-çünkü
hala yaşıyoruz, yaptığı her işten sonsuz haz almak;
toplumun beklentisini karşılamak; topluma önderlik
etmek)
%40
Kendini Gösterme,
Saygı Görme-saygınlık,
Statü İhtiyacı
(kişinin kendisine saygısı, özerklik ve başarma gibi içsel
faktörler, statü, şöhret, Meslekler, dr. Olmak, zenginlik,
vb. Kabul görme ve prestij, sözü dinlenen insan olma)
%50
Sosyal ihtiyaçlar/Aidiat
(grup içinde yer alma, sevgi ve üzüntüleri paylaşma;
toplumla iletişim kurma)
%75
Güvenlik ihtiyacı*
Can ve mal varlıklarının korunması (a-Fiziksel ve
b-Ekonomik Güvenlik (iş güvencesi, emeklilik, sigorta).
Varlığını sürdürmek için: Sağlık, iş ve ekonomik güvenliği,
fiziksel ve duygusal tehlikelerden korunmayı içerir)
%85
Fizyolojik ihtiyaçlar
(acıkma, susuzluk, yeme, içme, uyuma, dinlenme, varlığı
sürdürme, cinsellik, diğer vücut ihtiyaçları –ör. Vücudu
korumak için barınma sayılabilir-)
*Alt düzeydeki (1. ve 2.) ihtiyaçlar genel olarak ekonomik araçlarla karşılanır,
üst düzeydeki (3., 4. ve 5.) ihtiyaçlar genel olarak psikolojik ve toplumsal içerikli simgeler, davranışlar ve araçlarla tatmin edilir.
*Çin Seddi, 31 metre yüksekliğinde, 12 metre genişliğinde, 3000 km uzunluğunda olup, güvenlik ihtiyacı için yapılmıştır.
MAL ve HİZMETLER
*MAL ve HİZMET
İnsan ihtiyaçlarını tatmin etme veya giderme özelliğine sahip
değerlerdir.
-Mal ve hizmetler;
1)Ekonomik mal ve
2)Ekonomi Dışı (Serbest) mal olarak ikiye ayrılır
*Ekonomik Mal:
İnsan ihtiyaçlarını tatmine yarayan, ancak doğrudan herkese
yetecek kadar bol bulunmayan ve elde etmek için belirli çaba
harcanması gereken değerler
(Ör. Ekmek, peynir, et, kalem vb kıt ekonomik mallardır).
-Ekonomik Malların İki Temel Özelliği:
1- Kıt oluşu
2- Para ile veya başka mallarla değişime konu olması
*Ekonomi Dışı (Serbest) Mal:
Doğada bol miktarda bulunan ve kullanmak için para
veya fazla bir çaba gerektirmeyen değerler
(Ör. Hava, güneş ışığı, deniz suyu, kaynak suyu vb.)
AYRICA – Ekonomi Dışı Hizmet:
Bir hizmetin ekonomik nitelikli sayılabilmesi için, hizmetten
faydalanan kimsenin bir bedel ödemesi gerekir. Oysa
toplumda savunma, güvenlik, tapu, kızılay vb. hizmetler bedel
ödenmeksizin elde edilmektedir. Bu tür hizmetler, ekonomi
dışı hizmet olarak tanımlanır. Bu hizmetler, devlet tarafından
hiçbir ayrım yapılmadan ihtiyaç sahiplerine bedelsiz olarak
sunulmaktadır.
ÜRETİM
-Hiç bir işleme tabi tutulmadan doğada var olduğu şekliyle doğrudan
kullanılabilen mal ve hizmetler oldukça azdır
*(Ör. Kekik, Sumak, böğürtlen, semiz otu, par yavşanı-Kilis vb.)
*(UYGULAMA: EVİMİZDE PARA vermeden KULLANDIĞIMIZ değerler?).
ÜRETİM;
Doğal kaynakların bir girişimci tarafından emek ve sermaye
kullanılarak insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmet
haline getirilmesidir.
FAYDA;
Mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını tatmin etme ve giderme
niteliğidir (Ör. Alınan ilacın hastalığa uygun olması).
-Fayda, üretilen mal ve hizmetlerin özünü oluşturur.
***Mal ve Hizmetin Faydalı Olabilmesi Şartı:
-İhtiyaç duymak
-İhtiyacı giderdiğine inanmak
-O mal ve hizmete ulaşıp kullanabilmek
-Mal ve hizmetlerin faydaları ile bu faydaların miktar ve düzeyine
(kullanım düzeyi) bağlı olarak piyasada fiyatlar* oluşur.
*Not: Genel olarak fiyatı belirleyen unsurlar;
1)Üretim maliyeti,
2)Rakipler,
3)Tüketici talepleri (talep düzeyi)
4)Kalite (Kaliteyi etkileyen unsurlar: Para, Pazar, Bilgi, İnsan, Yönetim, Malzeme)
5)Psikolojik fiyat (ör. 9,99 TL)
*Mal ve Hizmet Üretimi ve Sonrasında Oluşan Faydalar;
1- Üreterek (kullanıma uygun)
Şekil Faydası
2- Taşıyarak
Yer Faydası
3- Talep edenlere Satarak
Mülkiyet ve Değişim Faydası
4- Depolayarak
Zaman Faydası
5-Kullanarak
Maddi Fayda
6- Marka-Lüks mal alarak (statü, saygınlık) İtibar Faydası
7-Mal ve hizmete ilişkin bilgi verme Bilgi Faydası
İŞLETMELERİN EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ
İşletmelerin Ekonomi İçindeki Yeri ve İlişkileri
Mal ve Hizmetler
Talebi
Para Çıkışı
KAMU
(Halk)
Mal ve Hizmet
Pazarı
Mal ve Hizmet
Arzı
Para Girişi
1- Ne üretilecek? -Talep
2- Nasıl üretilecek? –Üretim sistemi
3- Ne kadar üretilecek? -Talep
4- Kaça (fiyat) üretilecek? –Maliyet, talep düzeyi, rakipler
İŞLETMELER
A- Halk üretim faktörleri verip, karşılığında para almakta.
B- İşletmeler halka mal ve hizmet verip, karşılığında para almakta.
Para Girişi
Üretim Faktörleri
Arzı
Para Çıkışı
Üretim Faktörleri
Pazarı
Şekil: İşletmelerin Ekonomi İçindeki Yeri ve İlişkileri
Üretim Faktörleri
Talebi
ÜRETİM FAKTÖRLERİ
ÜRETİM FAKTÖRLERİ ÜRETİM SÜRECİNDEN ALDIĞI PAY
1-Doğal Kaynak
RANT (Hiç emek harcamadan elde edilen fayda)
2-Emek
ÜCRET
3-Sermaye
FAİZ (para kullanmanın maliyeti, bankaya yatan para,
bankadan çekilen kredi)
4-Girişimci
KAR
5-Enerji
Üretim düzeyini, kalitesini Kısıtlayıcı faktör
6-Teknoloji
Üretim düzeyini, kalitesini Kısıtlayıcı faktör (ör. daktilo,
tepegöz) (Rekabet öncelikleri, sonraki slayt)
7-Zaman
Üretim düzeyini, kalitesini Kısıtlayıcı faktör (zamanın bir
maliyeti var, bir günlük zamanda işçiye ücret veriyoruz)
8-Bilgi
Üretim düzeyini, kalitesini Kısıtlayıcı faktör (web bilgi amaçlı
siteleri kullanmak için ücretli abonelik, bilgisayar programı)
Not-1: Tam İstihdam, üretim faktörlerinin üretime katılmasına “tam istihdam” denir.
Kaynakların bir kısmı atıl kalıyorsa buna da “eksik istihdam” denir.
Not-2: -Ücret, -faiz, -kira ve -karlardan
meydana gelen değerler toplamına “katma değer” denir.
Not-3: Gelişmiş, gelişmekte veya geri kalmış olsun «her ülkenin
dört ortak sorunu» vardır:
1-Tam istihdam,
2-İşsizlik,
3-Enflasyon,
4-Nufüs artışı
DEĞİŞEN DEĞERLER-2
YENİ EKONOMİYE GEÇİŞ SÜRECİ
(Yeni Ekonomi Yıllardır Süren Bir Sürecin Sonucudur)
1850’LER SANAYİ DEVRİMİ
-Tekstil
-Gemi Yapımı
-Kimya
-Bankacılık
-Üretim
1900’LER BİLGİ EKONOMİSİ
-Hayat Bilimleri
-Finansal Hizmetler
-Robotik
-Bilgi Teknolojisi
-Telekomünikasyon
DEĞİŞEN YÖNETİM ANLAYIŞI-17
YÖNETİMLERİN ODAKLAŞTIĞI NOKTALAR
1- SİYASAL YÖNETİM:
ŞEFFAFLIK
2- İŞLETME YÖNETİMİ:
İNSANA
ODAKLAŞMA
SANAYİ VE TİCARETTE DEĞİŞEN REKABET UNSURLARI
***Gelecekteki REKABET UNSURU…? «ÜÇ BOYUTLU BASKI»
(Biz Ekleyebiliriz) 2000: Tasarım/Bilgi Üstünlüğü İle Rekabet
2000: TASARIM Üstünlüğü İle Rekabet
1990 : HIZ Üstünlüğü İle Rekabet
1980: KALİTE Üstünlüğü İle Rekabet
1970: MALİYET Üstünlüğü İle Rekabet
1960: ÜRETİM Üstünlüğü İle Rekabet
Kaynak: ÖZER, Pınar Süral (1999), Benchmarking, Vizyon Yayınları, İzmir, s.7.
Kaynak: TÜRKAN Özay Umut; “Kalite Çemberine Karsı Sendikaların Tavrı
ve Türkiye Örnegi”, Uludag Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Bursa, s,49.
ÜRETİM FAKTÖRLERİ- DOĞAL KAYNAKLAR
Genel Olarak DOĞAL KAYNAKLAR:
-Üretken bir şekilde değerlendirilmek üzere
işletmeye tahsis edilen yeraltı ve yerüstü
zenginlikler/kaynaklar.
-Tabiatta var olan çok değişik maddeler
*Endüstri İşletmelerinde,
“doğal kaynaklar”, birinci derecede önemli.
*Ticaret ve Hizmet İşletmelerinde,
“doğal kaynaklar”a göre bina daha önemli.
*Tarım İşletmelerinde ise,
arazi daha önemli.
*DOĞAL Kaynaklar;
-işletmelerin kuruluş yeri seçiminde,
-ekonomik (rasyonel) bir biçimde
işletilmesi açısından öneme sahiptir.
*İşletmeler doğal kaynakları kullanırken;
-çevreyi ve
-ekolojik dengeyi bozmayacak şekilde
faaliyet göstermelidirler.
ÜRETİM FAKTÖRLERİ-EMEK
Genel Olarak EMEK:
İnsanın ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla, ücret karşılığında mal ve
hizmet üretiminde;
-fiziksel (bedensel) gücüyle ve
-düşünsel (zihinsel) olarak
yer almasıdır.
Aynı zamanda, emeğin üretimde yer
alması “iş” anlamına da gelmektedir.
ÜRETİM FAKTÖRLERİ-
SERMAYE
Genel Olarak SERMAYE:
-Bir satın alma gücüdür.
-Saygınlık, iktidar ve hükmetme imkanı sağlar
-İş yapma ve ekonomik güç elde etme aracıdır
-İşletmenin nakdi ve parasal değerlere dönüşebilen varlıklarıdır
SERMAYE’nin elde ediliş yolları:
1-Miras
2-İkramiye
3-Bağış (başkası tarafından yapılan)
4-Doğal zenginliğe sahip olma
5-Tasarruf vb.
*Sermayeyi;
-İş kurup mal ve hizmet üretenler ile
-başkalarını kendi hesaplarına çalıştıranlar
edinmek zorundalar
*Sermaye denince akla
para gelir.
*Para denince de,
nakit veya bankadaki mevduat akla gelir.
*Para;1)servet birikim aracı, 2)değer ölçüsü, 3)değişim aracıdır.
(Para; 1-Tasarruf aracı, 2-Değişim aracı, 3-Yatırım aracı, 4-Satın alma aracı)
Kısaca SERMAYE:
-Üretilmiş üretim araçları (Ör. Dikiş makinesi)
-Üretimde kullanılan makine, teçhizat ve donanım
-Maddi ve maddi olmayan değerlerdir
Not: Dikiş makinesi terzi tarafından kullanılırsa
“sermaye malı”, evde kullanılırsa “tüketim malı”dır.
SERMAYE-2
EKONOMİK açıdan Sermaye:
Bazı ekonomistler,
-Sermayenin tasarruftan kaynaklandığını,
Bazıları ise,
-Sermayenin emeğin üretim araçlarında
yoğunlaşmasından meydana geldiğini ileri
sürmüşlerdir.
Ekonomik açıdan sermaye;
-üretim araçları ya da
-üretilmiş üretim araçlarıdır.
SERMAYE-3
MUHASEBE açıdan Sermaye:
-İşletme sahibinin işletmeden alacağı veya
-İşletmenin bilançosunda yer alan aktif ve
pasif kalemler arasındaki olumlu fark
olarak tanımlanabilir.
İkinci tanımdan hareketle sermaye şöyle
formülleştirilebilinir:
SERMAYE =
(Mevcutlar + Alacaklar) - BORÇLAR
SERMAYE-4
FİNANSMAN açıdan Sermaye:
-İşletmenin borç olarak sağladığı kaynaklar
dışında;
--kurucu ortakların koyduğu aktif değerler veya
--hisse senedi satın alanların sağladıkları ödeme
güçleri
--teşebbüsün oluşturduğu karşılıklar
--yedek akçeler
--dağıtılmamış karlar vb. ödeme güçleridir.
İŞLETME YÖNETİMİ açıdan Sermaye:
Üretimde kullanılan bütün maddi ve maddi
olmayan değerleri ifade eder.
MADDİ Sermaye Kalemleri:
1-Doğal kaynaklar (toprak, hammadde)
2-Yarı mamuller (Bir başka malın üretiminde kullanılacak olan
henüz üretimi tamamlanmamış kaynak)
3-Binalar
4-Makineler
5-Alacaklar
6-Nakit
SERMAYE-5
İşletme YÖNETİMİ açıdan Sermaye:
MADDİ OLMAYAN Sermaye Kalemleri:
1-İmtiyaz/Ayrıcalık: Bir takım hak ve çıkarların özel kişi veya
kuruluşlara verilmesidir. Ör. Petrol ve turizm işletmelerindeki
yap-işlet-devret modeli.
2-Lisans/Yetki/Ruhsat/İzin:
Genel olarak; Herhangi bir işin ya da ticari işlemin yapılabilmesi için
kişi ya da kuruluşlara izin vermek için düzenlenen sözleşme
veya bir firmanın belli bir bedel karşılığında (royalty) sahip
olduğu teknik bilgileri başka bir firmaya sattığını ve kiraladığını
gösteren sözleşmelere lisans anlaşmaları denir.
--Yasa tarafından kısıtlanmış veya düzenlenmiş bir işin
yapılması veya bir girişimde bulunulabilmesi için kamu otoritesi
tarafından verilen ve başkasına devredilemeyen izin, yetki veya
ruhsat şeklinde ortaya çıkar. Ör. Kotaya tabi bir maldan ithalat
yapabilmek için alınan izin, petrol aramak için alınan izin.
--Paten yasasındaki anlamıyla ilgili olarak; yeni bir mal üretmiş,
yeni bir tasarım veya üretim yöntemi bulmuş ve bunların
patentini almış kişi veya firma ile bu yeniliklerin belirli
koşullarla kullanılmasını sağlamak için bir sözleşme yapma
gereği vardır. Başkasının yaptığı buluşu “royalty” adı altındaki
bir ödeme ile izin alarak kullanmaya “lisans anlaşmaları” denir.
--Bir kimseye tanınan ayrıcalıklı harekette bulunma hakkı dır.
Ancak temel kural, bu hak kullanırken başkaları zarara
uğratılmayacaktır.
SERMAYE-6
3-Marka/Alametifarika:
-Ayırd edici özellik olarak adlandırılan bir haktır.
-Ticari eşyalar üzerine konulan ve eşyayı üreteni
veya satanı tanıtan veya eşyayı benzerlerinden
ayırt etmeye yarayan özel bir işaret, kelime, resim,
simge.
Ör. :
SERMAYE-7
4-Patent/ihtira Beratı:
-Devletin bir buluşu koruması yasalar çerçevesinde buluş
sahibine bir paten veya ihtira beratı vermesiyle kesinleşir.
İhtira Beratı ile devletin korumasına kavuşan bir teknik
buluş, korunduğu sürece başkaları tarafından uygulanamaz.
Amaç, buluş sahibini özendirmek ve yeni buluşlar içibn
kişileri harekete geçirmektir.
-İngilizce kökenli bir kelime olan patent, yeni bir üretim yöntemi
ya da herhangi bir yenilik bulan ve bunları yeni mal ve
hizmetler üretmek üzere kullanma hakkına sahip bir
kimsenin, bulduğu yeniliği veya üretim yöntemini ve
bunların yardımıyla piyasaya çıkardığı bir mala yalnız
kendisinin sahip olması, başkalarının izinsiz olarak onları
kullanmalarını veya kopya etmelerini engelleme hakkını
veren tecil edilmiş bir ayrıcalık veya imtiyaz şeklinde
tanımlanabilir.
-Patent hak sahibine, icadı, üretim yöntemi ya da ürettiği mal
üzerinde bir nevi tasarruf tekeli sağlar.
-Patent sahibi (icatcı), dilerse bu buluşu üzerindeki hakkını belirli
bir bedel karşılığında başkalarına devredebilir veya
kiralayabilir.
Patentin devri ile patent satışı gerçekleşir ve alıcı patent
sahibine bir defalık ödemede bulunur ve o yenilik üzerindeki
bütün haklar alıcıya geçer.
Patenin kiralanması ile lisans anlaşması imzalanır ve kiralayanın
paten sahibine üzerinde anlaşmaya varılan biçimde sürekli
bir ödemede bulunması söz konusudur.
SERMAYE-8
5-Telif Hakları:
İlim, edebiyat veya güzel sanatlar alanında, fikir
mahsulü bir eser vücuda getirenin o eser üzerinde
sahip olduğu fikir ve mali haktır.
6-Know-How/Bilgi Birikimi:
Genel olarak; Teknik hüner, Tecrübe hakkı/ticari-teknik
bilgi hakkıdır.
-Bir işletmenin uzun tecrübe ve araştırmalar sonucunda
bulduğu ve gizli tuttuğu, yeni bir üretim usulünün
fiilen uygulanması için gerekli teknik bilgi ve
tecrübelerin tümüdür (Ör., Benim köydeki çamaşır
makinesi servis çağırma, SG Uzmanı Ali TEZEL).
-Gizli formül veya üretim yöntemini veya sınai, ticari,
bilimsel tecrübeye dayalı bilgi birikimini kullanma
imtiyazı, kullanma hakkıdır.
7-İşletme Hakları:
Maden Kanunu ile ihdas edilen işletme hakkı; bir
madeni bulan kimse ruhsat almak şartı ile belli bir süre
o madenin bulunduğu sahada
-maden cevheri aramak,
-çıkartmak,
-bunlardan faydalanmak ve
-maden cevherinin çıkartılması için yer altı ve
yer üstü tesisleri yapmak hakkıdır.
GİRİŞİMCİ-1
GİRİŞİMCİ
--Karı ve riski kendisine ait olmak üzere bir
işletmeyi kuran ve işleten kimsedir.
--Yeni veya bilinen bir mal veya hizmeti
*üretmek,
*üretip pazarlamak veya
*yalnızca pazarlamak için
kendisine ait veya başkalarından temin ettiği
sermayeyi üretim faktörlerine yatıran ve böylece
kar veya zarar etme riskini göze alan özel veya tüzel
kişidir.
*Uygulamada çoğu kez yönetici ile girişimci eş anlamlı
kullanılır. Oysa girişimciden farklı olarak yönetici;
kar ve risk başkasına ait olmak üzere belirli bir
ücret karşılığında işletmenin yönetim
sorumluluğunu üzerine alan kişidir.
*Yönetici; bilgi, deneyim ve yeteneği olan kişidir.
*Buradan hareketle, her yönetici bir girişimci
olmayacağı sonucuna varılabilir.
*Halk arasında GİRİŞİMCİ; iş adamı, iş bilen, becerikli,
kafası çalışan, cesur ve atılgan vb sözcüklerle ifade
edilir.
• GİRİŞİMCİ
:
Başkalarının
Baktığı Ama Göremediği Ya
Da Algılayamadığı Fırsatları
Sezip,
Bunları
Cazip
İş
Fikirlerine
Dönüştürebilme
Yeteneğine
Sahip,
Risk
Almaya
Yakınkişi/Kuruluşlardır.
KOPYALANAMAZ
G205
24
• GİRİŞİMCİ
• Girişimcilik, ilk olarak 1755
yılında Fransız asıllı İrlandalı
Ekonomist Richard Cantillon
tarafından yapılmıştır.
• Cantillion’a da göre;
Girişimci, kar elde etmek
amacıyla işi organize eden
ve işin riskini üstlenen kişidir.
KOPYALANAMAZ
G205
25
• GİRİŞİMCİLİK
:
Gerekli
Zaman
Ve
Çaba
Harcayarak
Fiziksel
Ve
Sosyal
Riskler
Alınması
Sonucu Bireysel Tatmin Ve
Ekonomik
Ödüller
Elde
Etmeyi İçeren Farklı Bir Değer
Yaratma Sürecidir.
KOPYALANAMAZ
G205
26
GİRİŞİMCİ TÜRLERİ
 GİRİŞİMCİ TÜRLERİ
KAMU GİRİŞİMCİLERİ
PİYASA EKONOMİSİ İÇİNDE YER
ÖZEL
ALAN GİRİŞİMCİLER
GİRİŞİMCİ
***Müteşebbis (Girişimci);
DİNAMİK
OLAĞAN
-Mal ve hizmet üretir
GİRİŞİMCİ
GİRİŞİMCİ
-Kar-zarar edebilir
BAĞIMSIZ GİRİŞİMCİ
-Risk alır
İÇ GİRİŞİMCİ
-Kaynakları bir araya getirdiği için aynı
zamanda yöneticidir.

ÖZEL GİRİŞİM SİSTEMLERİNDE 4 TEMEL UNSUR VARDIR




1-Özel Mülkiyet Hakkı (menkul ve gayrimenkul edinme)
2-Seçme Özgürlüğü (tüketici ve üretici ekonomik kararlarda serbest)
3-Kar Elde Etme (kaynaklarını riske sokma)
4-Serbest Rekabet
İÇ GİRİŞİMCİ








İÇ GİRİŞİMCİ, kurum içinde herhangi bir iş fikrini uygulama
sorumluluğunu üstlenen kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİ, yeni fonksiyonlar geliştiren veya yeni fırsatları
zorlayan “yenilikçi yönetici”lerdir.
İÇ GİRİŞİMCİ, organizasyon içinde girişimsel özellikler gösteren
bireylerdir.
İÇ GİRİŞİMCİ, firma içinde bir fikri, risk alma ve yenilik yapma
yoluyla karlı nihai bir ürüne dönüştürme sorumluluğunu üstlenen
kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİ, firma içinde risk alarak yeni bir fikri üretime
dönüştürme sorumluluğunu üstlenen kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİLİK, faaliyet halindeki organizasyonlardaki
girişimciliktir. Yeni organizasyon oluşturma ise normal
girişimciliktir.
Kişinin İÇ GİRİŞİMCİ sayılabilmesi için, karar verme yetki ve
sorumluluğunu kayıtsız olarak elde etmesi gerekir.
İÇ GİRİŞİMCİ, kurulmuş işletmelerde yönetimde, satışta ya da
üretimde yeni değişik yöntemleri geliştirmektedir.
İÇ GİRİŞİMCİLİK




Pinchot’un yaptığı iç girişimcilik tanımı büyük kabul görmüştür.
Bu tanıma göre “İç girişimciler”; yeni yatırımları, buluşları, fikirleri ve
davranış biçimlerini gerçekleştirip, bu yenilikleri ürünlerde,
servislerde, yönetim programlarında kullanabilen kişilerdir.
Yetenekli çalışanların girişimci olmak için işletmeden ayrılmalarının
iki nedeni vardır:



GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİNİN BENZER ÖZELLİKLERİ





1-Girişimciliğin statü sembolü (bağımsızlık, tanınma)
2-Risk sermayesinin finansman modeli olarak gelişmesidir (Risk sermayesi, yüksek
kazanç getirebilecek ve yeni icat ve teknoloji ortaya koyacak gelecek vadeden
projelerin büyük sermayedarlar tarafından finansa edilerek yatırıma dönüştürülmesi)
1-Her ikisi de öncü ve yenilikçiliğe odaklanır
2-Her ikisi de fırsatları kovalar, katma değeri yüksek ürünler üretmeye odaklanır
3-Her ikisi de risk alır
4-Her ikisi de kaynakları etkili ve verimli kullanabilirler
GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİNİN FARKLARI




1-Girişimci geliştirici, iç girişimci güçlendirici
2-Girişimci pazara yönelik, iç girişimci şirket kültürüne yönelik
3-Girişimcinin kaynakları çoğu kez sınırlı, fon bulmak zorunda, iç girişimci var olan
fonları kullanır
4-Girişimcinin katlandığı risk işletmeyi ilgilendirir, iç girişimcinin katlandığı risk
kariyerini ilgilendirir
GELENEKSEL YÖNETİCİ-GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİ
PROFİLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Tablo: GELENEKSEL YÖNETİCİ-GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİ PROFİLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Geleneksel Yöneticiler
Girişimciler
İç Girişimciler
Temel
Güdüler
Terfi ve diğer geleneksel kurum
ödülleri (büro, makam, güç vb.)
Bağımsızlık, fırsat yaratma
ve para kazanmak
Bağımsızlık ve kurumsal ödül
sağlayabilme
Zamanı
Yönlendirme
Kısa dönemlidir. Bütçelerin ve
kotaların gerçekleştirilmesi, kısa
dönemli planlama ile ilgilidir (haftalık,
aylık, altı aylık ve yıllık).
Orta ve uzun dönemde
ayakta kalma ve başarma
5-10 yıllık bir dönemde
işletmenin büyümesi ile
ilgilidir.
Girişimci ile geleneksel
yönetici arasındadır.
İşletmenin zaman tablosuna
ve durumun ciddiyetine bağlı
olarak kendini kabul ettirme
daha önemlidir.
Faaliyet
Direkt katılımdan çok, temsilci olma
ve denetleme fonksiyonu vardır.
Direkt katılım söz
konusudur.
Temsilci olmaktan çok direkt
katılım söz konusudur.
Risk Durumu
Dikkatli
Kabul edilebilir riskleri
üstlenen
üstlenen
Statü
Statü sembollerine yoğunlaşmış
Statü sembolleri ile ilgisi
yok
Geleneksel kurum statü
sembollerini önemsemeyen
bağımsızlık arzusunda
Başarısızlık ve
Hatalar
Hata ve başarısızlıktan kaçma çabası
Hata ve başarısızlıkları
kabul etme ve üzerine
gitme
Hazır olana kadar riskli
projelerin üzerine gitmeme
Kararlar
Genellikle üstlerin almış olduğu
kararları kabullenme
Karar almada hayalleri
izleme
Hayalleri başarmada
başkalarını ikna edebilme
Kimler İçin
Başkalarını memnun eder
Kendini ve müşterileri
memnun eder
Kendini, müşterilerini ve
sponsorları memnun eder
Aile Geçmişi
Genellikle büyük organizasyonlarda
çalışmış aile bireyleri
Girişimci, küçük işletme
sahibi, mesleki veya çiftçilik
geçmişine sahip aile
bireyleri
geçmişine sahip aile bireyleri
Başkaları İle
İlişki
Temelde hiyerarşik ilişki
Temelde karşılıklı ilişki ve
anlaşmaya dayalı
Hiyerarşi içerisinde karşılıklı
ilişkiye dayalı
Kaynak: Hisrich, Peters, Entrepreneurship, s. 48.
GİRİŞİMCİ-2
GİRİŞİMCİ’nin Geleneksel Fonksiyonları:
1-Bilinen mal ve hizmetlerin niteliklerini (kalitesini)
yükseltmek veya yeni mal veya hizmet üretmek.
2-Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulamak:
Ör. Amerikalı Henry Ford’un, o güne kadar tek
tek yapılan otomobilleri akan iş şeridi ve
montaj hattı kullanarak seri halde üretmesi.
3-Endüstride yeni organizasyonlar gerçekleştirmek:
Ör. Girişimciler bazı işbirliği şekillerine giderek
ekonomik yapıyı etkilerler. Holding, kartel tröst
gibi şirket birleşmeleri yoluyla gerçekleştirirler.
4-Yeni pazarlar bulmak: Girişimciler ülke içinde
veya dışında yeni pazarlar bularak mal ve
hizmet satışlarını artırmak yoluna gidebilirler.
5-Hammaddelerin ve benzeri maddelerin
sağlanabileceği yeni kaynaklar bulmak:
Girişimciler ülke içinde veya dışında üretim
koşullarını değiştirecek hammadde kaynakları
bulup, bunları denetim altına alarak önemli
rekabet üstünlükleri sağlarlar. Ör. Petrol ve
petrol ürünlerini, demir-çelik madenlerini ele
geçirme mücadeleleri buna örnek gösterilebilir.
GİRİŞİMCİ-3
GİRİŞİMCİ’nin EK (Çağdaş) Fonksiyonları:
1-İşletmenin gelişim stratejilerini belirlemek – VİZYON (Ör. 5 yıl
sonra nerde olacak; VİZYON (hayal edilen gelecek):
Geleceğe ilişkin nerede olacağımızı yazmak, tanımlamaktır;
gelecekteki yer ve konum; önümüze koyduğumuz bir
gelecek; hmp-geleceği bugünden görmek).
MİSYON: Varlık nedenimiz, ana görev.
TEMEL DEĞERLER: Misyonu yerine getirirken uyulacak
ilkeler, olmazsa olmazlar, kırmızı çizgiler
2-Yönetim ve organizasyon politikalarını belirlemek.
-Ortak paydada buluşmak, -Birlikte yönetmek, -Birlikte kazanmak
3-Çevrenin işletmeye sunduğu fırsatları izleyip bunlardan
yararlanmak ve tehditleri bertaraf etmek veya etkisiz
kılmak.
4-Teknolojik değişmeleri ve gelişme izleyerek işletmeyi değişen
koşullara uydurmak.
*Girişimci (Müteşebbis) ve Girişim (Teşebbüs) Farkı:
-Teşebbüs, insan ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet
üretmek amacıyla girişimci tarafından oluşturulan
organizasyon ve yapılardır.
-Teşebbüs, bir unvanı, bir yeri bulunan, belirli bir sermayesi ve bir
organizasyonu olan ekonomik, yasal, mali ve örgütsel bir
birimdir.
Oysa, her şeyden önce müteşebbis bir insandır. Dolayısıyla
teşebbüs ve müteşebbis ayrı birer varlıklardır.
GİRİŞİMCİNİN ÖZELLİKLERİ
 GİRİŞİMCİNİN ÖZELLİKLERİ
***1-Motivasyonu yüksek (sorumluluk, enerji, girişim, sabır ve sağlık)
(Not: Sonraki slaytlarda motivasyon araçları var)
2-Düşünme kabiliyeti yüksek (orijinal, yenilikçi, kritik ve analitik düşünen)
3-İnsan ilişkilerinde yeterlilik (sosyal olma, birlikte çalışmayı sevme)
4-İletişim kabiliyeti yüksek (yazılı anlatım, sözlü veya yazılı iletişim)
5-Teknik bilgisi olmak (yapılacak işe ilişkin teknik bilgi)
6-Başarma arzusu yüksek
7-Cesaret
8-Gerçekleştirme tutkusu olmak
9-Risk alabilme
 GİRİŞİMCİLERİN İŞLEVLERİ
1-Yeni ürünler ortaya çıkarmak ya da bilinen ürünlerin niteliklerini
değiştirmek
2-Yeni üretim yöntemleri geliştirip uygulamak
3-Endüstride yeni ve gelişmiş örgütlenmelere gitmek (ör. Şirket
birleşmeleri vb.)
4-Yeni pazarlara açılmak
5-Yeni girdi kaynakları bulmak
6-Yönetim ve çalışanlar arasında ilişkileri artırmak
7-İşletme ile devlet arasındaki ilişkileri geliştirmek
TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ

Girişimcinin Sahip Olması Gereken Kişisel Özellikleri (%):
Sıra No
Kişisel Özellikler
%
1.
Sorumluluk ve Risk Alabilme
10.80
2.
Özgüveni Yüksek (Cesaret)
09.43
3.
Fırsatları Sezebilme ve Yaratıcılık
09.30
4.
Liderlik ve Başkalarına Yön Verme
07.81
5.
İletişim Becerileri ve Başkalarıyla Çalışabilme
07.67
6.
Planlama ve Araştırma Yeteneği
07.61
7.
İkna Kabiliyeti
07.44
8.
Doğru Ekibi Kurma
07.14
9.
İnisiyatif Alabilme
05.93
10.
Yöneticilik Becerileri
05.73
11.
Kişisel Bağlantılar
04.95
12.
Finans Bilgisi
04.66
13.
Yeterli Sermaye
04.33
14.
Sonuca Odaklılık
04.05
15.
Profesyonel İş Deneyimi
03.13
16.
Diğer
00.02
TOPLAM
100.00
UYGULAMA
Kursiyer Adı-Soyadı:
İş Fikrine Göre Girişimcilik Özellikleri Puanı

Sıra No
%
1.
10.80
2.
Özgüveni Yüksek (Cesaret)
09.43
3.
09.30
4.
07.81
5.
07.67
6.
07.61
7.
İkna Kabiliyeti
07.44
8.
Doğru Ekibi Kurma
07.14
9.
05.93
10.
05.73
11.
04.95
12.
Finans Bilgisi
04.66
13.
Yeterli Sermaye
04.33
14.
Sonuca Odaklılık
04.05
15.
03.13
16.
Diğer
00.02
TOPLAM
100.00
Kendi % si
MEMNUN OLMAYAN MÜŞTERİNİN ETKİSİ
Müsteri memnuniyeti konusunda yapılan bazı arastırmalara
bakıldıgında ilginç sonuçlarla karsılasılmıstır.
 Bir sirketin ürün ve hizmetlerinden memnun olan müsteri,
aynı kalite ve standarttaki ürüne %10 veya daha fazlasını ödemektedir.
 Bu da maliyeti arttırmadan gelir artısını saglamaktadır.
 Memnun olan müsteriyi tutmanın masrafı, yeni müsteriye göre
1/6 oranında az olmaktadır.
Tatminsizligin doguracagı sonuçları incelemek için, kalite
sikayetleri konusunda yapılan diger bir arastırmada,
 Tatmin olmayan 100 müsteriden sadece 4’ü sirkete
basvurmustur.
 Oysa geriye kalan 96 tatmin olmayan kisi zincirleme olarak
olumsuz konusma ile 3500 müsteri adayını olumsuz
etkilemektedir202.

202 ARIKAN Necati, “Toplam Kalite Yönetimi”, Önce Kalite Dergisi, Kalder
Yayınları, Yıl:1, Sayı:2, İstanbul, Ocak 1992, s.17-18.
KAİZEN FELSEFESİNİ UYGULAMA
Kaizen felsefesini uygulamaya geçirmek için öncelikle
isletmenin mevcut durumu teshis edilir.
Gelismenin saglanabilmesi için yararlanabilecek
iyilestirme tekniklerinden bazıları asagıdaki
gibidir208:
• Beyin Fırtınası; Problemin veya çözümü ile iliskili
fikirlerin toplanabilecegi genel bir tekniktir.
 • Pareto Analizi; 80/20 kuralıdır. Bu kural,
problemlerin
%20’sinin çözümü, %80 yarar saglar anlamına
gelmektedir.
 • Neden-Sonuç Diyagramı; Problemlerin
nedenlerinin
köklerini bulma veya bir faaliyetler için odak saglamada
kullanılır.
 • İstatistiksel Proses Kontrol; Ortalama degerler,
histogramlar,
kontrol semaları gibi basit istatistik teknikler pek çok
kurulusta basarı ile kullanılabilir.
 208 ALMEMAN A. A., ISO 9001:1994 Kalite Güvence
Modelinden ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi’ne

Organizasyonların Gelisim Süreci
 Sekil 3: Organizasyonların Gelisim Süreci
ÖĞRENEN ORGANİZASYON
DÜŞÜNEN ORGANİZASYON
ANLAYAN ORGANİZASYON
BİLEN ORGANİZASYON
KAYNAK: McGILL Michael, SLOCUM John; “Unlearning The
Organization”,
Organizational Dynamics, Vol:22, No:2, 1993, s:68.
DEĞİŞEN DEĞERLER-4
PAZARLAMADA 4P’DEN 4C’YE DEĞİŞİM
Pazarlamanın Eski 4P’si
1) Mal (Product)
Pazarlamanın Yeni 4C’si
1) Customer Value (Tüketici Değeri,
ürüne verdiği önem)
2) Fiyat (Price)
2) Customer Cost (Tüketiciye Uygun, Düşük Fiyat)
3) Dağıtım (Place)
3)Customer Convenince
(Müşteriyi İkna etmek, İnandırmak, Ürüne
Güven, Ürüne Kolaylıkla Ulaşabilmek)
4) Satış Çabaları (Promotion)
4) Customer Communication
(Dürüst ve Doğru İletişim Kurmak)
“Satışa dayalı” bir yaklaşımın yerini
“müşteriye dayalı” bir anlayış almalıdır.
İŞLETME ve GİRİŞİM
GİRİŞİM (teşebbüs) ile İŞLETME Arasındaki Fark:
Ayrıca, GİRİŞİM (teşebbüs) ile İŞLETME arasında da ayırım
yapılmasından yana olanlar, teşebbüsü, işletmeye oranla daha
geniş ve kapsamlı bir varlık olarak sayarlar.
Bu görüşe göre;
-işletme, temelde (fabrika, atölye, büro, mağaza gibi) teknik bir
birimdir.
-teşebbüs ise, hukuki, ekonomik, mali ve organizasyonel yönü ağır
basan bir birimdir. Teşebbüs bir veya birden çok işletme
kurup işleten bir varlıktır. Örneğin, Sabancı Holding bir
teşebbüs olup, ona bağlı çalışan gıda, ticaret, bankacılık gibi
alanlarda bir çok işletmesi bulunmaktadır.
*TEŞEBBÜS çeşitleri;
1-Kamu Teşebbüsleri
Sahibi devlet, özel idare, belediye gibi kamu kuruluşları.
2-Özel Teşebbüsler
Üretim faktörlerinin mülkiyeti özel kişilere aittir.
3-Karma Teşebbüsler
Sermayesinin bir kısmı devletin, diğer kısmı da özel kişilerin
elinde bulunabilir. Sermaye çokluğu kimdeyse, kararlar onun
isteği doğrultusunda alınır. Ör. Demir Çelik Fabrikaları,
Türkiye Petrolleri A. Ortaklığı.
4-Kooperatifler
Ortakların belirli ekonomik çıkarlarını ve özellikle meslek ve
geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, işbirliği ve
dayanışma yoluyla sağlayıp sürdürmek amacıyla kuruluşlar.
İŞLETMENİN DOĞUŞU-TARİHSEL GELİŞİMİ-1
İŞLETME
Üretim faktörlerini optimal (en uygun, en iyi) bir şekilde
birleştirmek suretiyle, bu faktörleri ekonomik ve akılcı
(rasyonel) kullanarak mal veya hizmet üretip pazarlayan,
kar sağlayan, devamlılık amacı güden ve sosyal sorumluluk
(sosyal fayda) üstlenen teknik, ekonomik ve sosyal
(toplumsal) birimlerdir.
Not: Buradaki “sosyal bilim” olması, işletmede çalışan insanların olması yanında
işçilerin işine duygusunu, hissini (aşçının yemeğe, Kütahya’da çinici kızın vazosu
kurutma fırınında kırılıyor ve kız psikolojik tedavi görüyor) katarak üretim ve hizmet
yapmasında da aranmalıdır.
Not: İnsanı diğer üretim faktörlerinden ayıran “düşünme” ve “yenilik, değişiklik”
özelliklerinin olmasıdır.
*Bu tanımdan hareketle,
İşletmenin Başlıca Unsurları Şöyle Sıralanabilir:
1-Herşeyden önce toplumsal bir işbirliği sistemi
(organizasyon)dir.
2-Ekonomik bir birimdir (Yani en az emek kanunu gereğince
faaliyette bulunur ve makul bir kar sağlamayı hedefler).
3-Amacı, insan ve diğer canlıların ihtiyaçlarını karşılayacak
mal ve hizmet üretmek.
4-Ekonomik bir birim olmanın yanında, aynı zamanda teknik bir
birimdir.
İŞLETMENİN DOĞUŞU-TARİHSEL GELİŞİMİ-2
İŞLETMENİN Doğuşu ve Gelişimi:
-Çağdaş işletme olgusuna, ev ekonomisi ve trampa (değiş-tokuş)
ekonomisinden geçilerek gelinmiştir.
-Tarihte bilinen en eski ekonomik birim kapalı ev ekonomisidir. Bu
yapıda, aile bireylerinin tükettikleri her şeyi kendi içlerinde
ürettikleri bir sistemdi.
-Zamanla artıp çeşitlenen insan ihtiyaçlarına paralel olarak ev
ekonomisi de nitelik değiştirmek zorunda kalmıştır (Başkaları için).
-Bu nitelik değişimi ev ekonomilerinin belirli alanlarda uzmanlaşma
eğilimleri içine girmeleri şeklinde gerçekleşmiştir. Ör. Bazı
aileler halıcılık, diğer bir kısmı deri, bazıları çömlek, bazıları
maden işleme, bazıları küçük el sanatları vb. alanlarında
uzmanlaşmıştır.
-Bireylerin belirli alanlarda uzmanlaşmaları, ihtiyaçtan fazla mal
ve hizmet üretimini getirmiş, kişiler bu fazlalığı gereksinim
duydukları başka mal ve hizmetlerle değiştirerek
değerlendirmişlerdir.
-Çünkü, o dönemde malların değişimini mümkün kılacak “PARA”,
henüz bulunmadığı için, fazla üretim değişim yolu ile
değerlendirilmiştir (Para; servet birikim aracı, değişim aracı,
değer ölçüsü aracı).
-Bir mal veya hizmetlerin bedelini başka bir mal veya hizmetle
ödemeye, “ayni değişim” veya “trampa” denir.
-Değişim ekonomisinin gelişmesi ve işin içine değişim aracı olarak
“para” faktörünün girmesi zamanla ev ekonomisinin üretim
imkanlarını azaltmış, bunun yerine daha çok tüketimde
bulunan ev ekonomisi tipi ile daha çok üretimde bulunan
“işletme” biriminin yer alması sonucunu doğurmuştur.
-Günümüzde ev ekonomileri yalnızca tüketim, buna karşılık
işletmeler ise yalnızca üretim birimleri olarak işlev
görmektedir.
ÇAGDAŞ İŞLETMECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ-1
Çağdaş İşletmeciliğin Gelişim Süreci:
-Endüstri Devrimi (18. yy ortaları; 1775) öncesinde, işletmeler
daha çok tarım ürünleri üreten birimler şeklindeydi.
-Endüstri Devrimi öncesi, tarım işletmeleri yanında özellikle esnaf
ve küçük sanayi kuruluşlarını kapsayan Batı’da “Loncalar”,
Doğu’da “Esnaf ve Ahilik Teşkilatları” şeklinde örgütlenmeler
ortaya çıkmıştır.
-Endüstri Devrimi öncesinde, üretimde genel olarak insan emeği,
hayvan gücü ve su-rüzgar gücü gibi doğal enerjiler kullanılmış
-ENDÜSTRİ Devrimi ile, doğal enerji yardımıyla yapılan üretimin
yerini, makine gücü ile geliştirilen yığın üretim sistemi almış.
-Makine gücüyle yığın üretim, iş yaşamında devrimler oluşturmuş.
-Endüstri Devrimi ile, babadan oğula geçen ilkel üretim yöntemleri
giderek yerini “bilimsel ve gelişmiş” yöntemlere bırakmıştır.
-Böylece, “emek yoğun” işletmelerin yanında, “sermaye-teknoloji”
yoğun işletmeler de ortaya çıkmıştır.
-Bu gelişmeler (lonca sisteminden fabrika sistemine geçiş), pazar
için büyük miktarlarda üretimin başlamasına yol açmıştır.
-Bu süreçte, işletmeler sayıca artarken, örgüt yapıları karmaşık
hal almaya başlamıştır.
-İşletmelerin “tek şahıs”tan “şirket (çok ortaklı)” tipi yapıya doğru
kaymaları; pazarlama, muhasebe, kuruluş yeri, personel
tedariği vb. konularda uzmanlaşmaları yanında, YÖNETİM
konusu da çok yoğun olarak gündeme gelmiştir.
-Ve “sahiplğin yöneticilikten ayrılması” ile, yönetimde devrim
niteliğinde en önemli bir gelişme yaşanmıştır.
*Endüstri Devrimi, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya çıktı (1775,
çıkış yılı kabul edilebilir)
ENDÜSTRİ DEVRİMİ İLE ORTAYA
ÇIKAN TEKNOLOJİK GELİŞMELER
Bilgi Notu/Information Note
*Küreselleşmenin Kaynakları
1- Ticaret
2- Seyahat
3- İletişim (en etkilisi iletişim)
ENDÜSTRİ DEVRİMİ İLE ORTAYA ÇIKAN TEKNOLOJİK GELİŞMELER
Buharlı makine. Sanayi devriminin en önemli gelişmelerinden birisi
buharlı makinenin bulunuşudur.
1763'de James Watt, İskoçya'da buharla çalışan makineyi buldu. Bu
makinenin gelişmiş biçimi, makine çağının gerçek başlangıç noktasını
oluşturur.
1807'de Robert Fulton adındaki Amerikalı buharlı makineyi gemilere
uyguladı.
1825 tarihinde ilk kez buharlı makine lokomotiflerde kullanılmaya
başlandı.
 1834'de bir Amerikalı mühendis bir biçerdöver icat etti.
Tarım teknolojisinde gelişmeler sağlandı. Almanya bu alandaki
gelişmelere öncülük etti. Almanlar pancardan şeker çıkarma tekniğini
buldu. Bir başka Alman kimyager suni gübreyi yaptı.
1840'da ilk düzenli okyanus ötesi buharlı gemi seferleri başladı.
1844'de Samuel Morse Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk ticaret amaçlı
telgraf servisini hizmete soktu.
1830–1860 arasında İngiltere'de daha etkili maden tasfiye yöntemlerinin
geliştirilmesine paralel olarak kömür üretimi hızla arttı. Çünkü yüksek
demir ve çelik talebi bu yöntemler sayesinde kolayca karşılanabiliyordu.
Bu üretim sayesinde 1800–1830 arasında köprü, kanal, demiryolu vb.
gibi inşaatlar hızla arttı.
1850'lere kadar genelde İngiltere'nin tekelinde olan sanayi devrimi, bu
tarihten sonra tüm Avrupa'ya ve Amerika Birleşik Devletleri'ne yayıldı.
1870'lerden sonra konserve yiyecek imalatı hızlı bir biçimde arttı.
1876'da Alexander Graham Bell telefonu buldu.
Günümüzde ise, gelişmekte olan ülkelere doğru bir yönelme
gözlenmektedir.
-13. ve 14. yüzyıllarda İtalya’da büyük ticaret
odalarında, iş ilişkileriyle ilgili kayıtları saklamada bir
araca ihtiyaç duyulmuştur.
-Bu ihtiyacı gidermek için, 1494 yılında, Paciolo adında
birisi tarafından çifte kayıt (muzaaf) muhasebe
tekniği geliştirildi.
-Modern Muhasebe, kökenlerini bu buluşa dayamaktadır.
-Yine Barbarigo adlı bir İtalyan aynı alanda etkili
yöntemler geliştirmiştir.
-15. yüzyılın sonlarında İtalyan düşünür Niccolo
Machiavelli’nin (Bir sonraki slaytta kısa biyografi var);
-yönetim,
-grup çalışması (günümüzde proje çalışmasında),
-önderlik
gibi konularda ileri sürdüğü fikirlerin çoğu bugün bile
önemini aynen korumaktadır.
Çağdaş İşletmeciliğin Gelişim Süreci YÖNETİM:
Niccolò Machiavelli
Niccolò di Bernado dei Machiavelli (Makyavel olarak da bilinir) (3 Mayıs 1469 – 21
Haziran 1527) Tarih ve politika biliminin kurucusu sayılan Floransalı düşünür, devlet
adamı, askeri stratejist, şair, oyun yazarı. İtalyan Rönesans hareketinin en önemli
figürlerindendir. En ünlü eseri Prens'te, politik yazının tarihinde ilk kez iktidarın alınışı ve
korunması gibi bir sorunu dinsel ya da ahlaki kaygıları dikkate almaksızın kendinde bir
amaç olarak inceledi. Tüm yaşamı boyunca İtalya'nın birliği ideali için mücadele
verdi. Fikirleri politik yazında olduğu gibi yaygın düşünüşte de giderek büsbütün
olumsuz ve ilkesiz bir politik hırsın anlatımı olarak görüldü, "Makyavelizm" terimi bir
düşünce sisteminden çok "amaç için her yolu mübah gören" politikacının tutumunu
anlatan suçlayıcı bir sıfat haline geldi. Yine de Diderot, Rousseau, Fichte ve Hegel gibi
büyük düşünürler Machiavelli düşüncesinin olumlu yönünü açığa çıkarmaya çalıştılar.
Hegel'e göre "Machiavelli'nin gayesi, yani İtalya'nın bir devlet mertebesine çıkarılması,
bu yazarın eserinde tiranlığın haklı gösterilmesinden ve muhteris bir despot için imal
edilmiş altın yıldızlı bir aynadan başka bir şey görmeyen bütün görme özürlülerce
anlaşılamadan kalmıştır." Hegel O'nun yöntemini şöyle özetler: "kangren olmuş uzuvlar
lavanta suyuyla iyileştirilemez." İtalyan komünist filozof Antonio Gramsci ise O'nu "erken
gelmiş Jakoben" olarak tanımlar.
Machiavelli, İtalyan halk dilini birleştirici bir ulusal temel olarak neredeyse yeniden
yaratan Dante'nin eseriyle, Romalı sanatsal ve politik ideallerine büyük hayranlık
besledi.
Eserleri
-Politika ve Tarih
* Prens
* Floransa'da Komplolar ve Karşı-komplolar Tarihi
* Savaş Sanatı
* Titus Livius'un İlk On Yılı Üzerine Söylev
* Castruccio Castracani da Luca'nın Yaşamı (Daha çok roman özellikleri taşımaktadır)
-Edebi eserleri
* Adamotu (Kitap)
* Altın Eşek
* Başdiyakoz Belfagor
Kaynak: http://www.sisligece.net/filozoflarin-biyografilerit783.html?s=6655258096456f869e2d77cf16f2fc80&t=783, 11.07.2008
-Endüstri Devrimi’nin doğal sonucu olarak, yönetsel devrimin
ortaya çıkışı (sahiplikle yöneticiliğin ayrılması, tek kişi
işletmesinden çok ortaklı işletmelere geçiş), ancak
hissedilmesi oldukça uzun yıllar almıştır.
***-1832 yılında, Charles Babbage, isimli yazar “Makineler ve
Fabrikalar” adlı eserini yazdı. Bu eser, işletmecilik ve
yönetim alanında başlangıç noktası olarak kabul
edilmektedir.
-Yönetim alanında sistemli çalışmalar 20. yüzyılın başında
Frederic Winslow Taylor (1856-1915)’un çalışmalarıyla
başlamıştır.
-19. yüzyılda bazı yazarların sınırlı çalışmalarının ötesinde,
yönetimin bilim olarak incelenmesi, gerçek olarak yüz yıl
kadar sonra başlamıştır.
-Çoğunluğunu Taylor, Emerson ve Barth gibi mühendislerin
oluşturduğu yazarlar, Amerika’da “Bilimsel Yönetim” adıyla
bilinen akımın öncüsü olmuşlardır.
-Bu dönemde, işletmecilik alanında “hareket etüdleri”, “iş
etüdleri” ve “zaman etüdleri” gibi bilimsel teknikler
kazandırılmıştır.
-Klasik Dönem olarak adlandırılan bu döneme yönelik eleştiriler,
insan unsurunun adeta makinelere eşdeğer görülmesi ve
insanın sosyal-psikolojik yönlerinin tamamen ihmal edilmesi
üzerinedir.
İŞLETMECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ-4
İşletmeciliğin Gelişim Aşamaları:
1-İlkel:
-İlkel toplumlarda ürünler ticaret yapacak ölçüde bol değildi.
-İnsanlar maddeleri doğrudan bulduğu biçimiyle kullanıyorlardı.
-Zamanla hayvanların evcilleştirilerek yiyecek ve giyecek için beslenmeye başlandı ve
onları beslemek için otlaklar arandı ve göçebe yaşamı başladı.
-Bütün uğraşlar kendi gereksinimlerini karşılamak için yapılmıştır.
-İşletmecilik anlayışı çerçevesinde değişime uygun artık ürün (fazla ürün) çok az
olmuştur.
2-Tarımsal:
-İnsanlar doğayı daha yoğun biçimde ekip biçmeye başladı.
-Böylece daha çok ve daha iyi ürünün nasıl elde edileceği doğal koşullar çerçevesinde
öğrenilmiştir.
-İnsanlar giderek kendi kullanımından daha fazla ürün elde etmeye başlamıştır.
-Böylece insanlar fazla ürettiklerini başkalarıyla değiş-tokuş etmeye başladılar.
-Diğer taraftan, bir kısım insanlar kendisi için araç ve eşyalar yapmaya zaman bulmaya
başladılar ve araç yapanların bir kısmı bu yolla yüksek gelir elde etmeye başladılar.
-Bu durum, işletmenin gelişiminde zanaatkarlık aşamasına ulaşmayı sağlamıştır.
3-Zanaatkarlık:
***-Zanaatkarlık, elle ve kas gücüyle üretim anlamına gelir.
-Makineler olmadan önce yalnızca insan çabasıyla hammaddelerin bitmiş mallar
biçimine dönüştürülmesi zanaatkarlıktır.
-Bu yolla; sabun, mum, deri giysiler, ayakkabılar, çeşitli ev araçları, aletler, silahlar,
mobilyalar, kayıklar vb. üretilmiştir.
-Zanaatkarlığın zorluklarına rağmen yeterli nicelikte mal üretilmiş ve ticari girişimleri
canlı tutacak ölçüde alınıp satılmıştır.
İŞLETMECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ-Devam
İşletmeciliğin Gelişim Aşamaları (Devam):
4-Lonca-Esnaf ve Ahilik Teşkilatı:
-1765’te Buhar Makinesini James Watt buldu
(1. Nokta: Teknolojik)
-1776’daki Adam Smith’in “Milletlerin Serveti (Zenginliği) kitabı (2. Nokta: Bilim)
-1789’da Fransız İhtilali
(3. Nokta: Politik)
-1775’de 1. Endüstri Devrimi (18. yüzyılın ikinci yarısı)
-Endüstri Devrimleri: 1. Sanayi Devrimi, 2. Demir Çelik Devrimi, 3. Ulaştırma Devrimi,
4. Kimya Devrimi , 5. Elektrik Devrimi, 6. Otomasyon Devrimi, 7. Bilişim Devrimi
-Endüstri Devrimi’ni başlatan buhar gücüyle çalışan makinelere kadar, işletmeler daha çok tarım ürünleri üreten birimlerdi.
-Endüstri Devrimi öncesi dönemde, tarım işletmeleri yanında özellikle esnaf ve sanayi kuruluşlarını kapsayan Batı’da
“LONCA”, Doğu’da ise “ESNAF ve AHİLİK” teşkilatları diye bilinen örgütlenmelerin ortaya çıktığı görülmektedir.
-13. ve 14. yüzyıllarda İtalya’da ticaretin gelişmesi büyük ticaret odalarında iş ilişkileriyle ilgili kayıtları saklamada bir araca
ihtiyaç duyulmuştur.
-Bu ihtiyacı karşılamak için 1494 yılında, Paciolo adında birisi çifte kayıt (muzaaf) muhasebe tekniği geliştirmiştir. Bu teknik,
Modern muhasebenin temeli kabul edilir. Yine Barbarigo adlı bir İtalyan aynı alanda etkili yöntemler geliştirmiştir.
-15. yüzyılın sonlarında İtalyan düşünür Niccolo Machiavelli yönetim, grup çalışması, önderlik gibi konularda ileri sürdüğü
fikirlerle bugün bile önemini aynen korumaktadır.
***-Anadolu’da 13. yüzyılda kurulmuş esnaf ve sanatkârlar birliğine “AHİLİK” denir. Şehirlerde oturan esnafın
aralarında birleşerek kurdukları dini ve ekonomik özellikte bir teşkilattır. “ahi” kelimesi “kardeş” anlamına gelir.
Ahiler esnaf tüccar ve diğer sahalardaki meslek grupları örgütlenmelerini sağlamış böylece yerleşim
merkezlerinde sosyal ve ekonomik düzenin kurulması yanında kültürün de gelişmesini sağlamıştır.
Ahilik teşkilatının kurucusu Ahi Evran’dır. Aslı adı Şeyh Mahmut Nasuriddin’dir.
-Türklerde “Ahilik”, Osmanlı’da “Lonca” adını alan bu kurumlarda her esnaf kendi meslek dalıyla ilgili Lonca’ya üye olarak
koruma altına girmiştir.
-Loncaların Yararları

Esnaflarla tüketiciler arasındaki ilişkileri düzenlemek.

Esnafların ekonomik olarak yetersiz olduğu durumlarda, esnaflara kredi sağlamak.

Fiyatları belirleyerek, üretimin kalitesini artırmak.

Mesleklerle ilgili eğitim vermek.

Meslekler arasında dayanışmayı sağlamaktır.
5-Ev İşçiliği:
6-Fabrika:
İŞLETMECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ-SON
İşletmeciliğin Gelişim Aşamaları (Devam):
5-Ev İşçiliği Aşaması:
-El Üretimi (El Sanayi Sistemi): Genellikle aile fertlerinin evde özel bir yer ayırmadan yeteneklerini (ör. Yazma kenarı veya
yazma oyası yapmak) kullanarak yapılan üretimdir:
1. Kişisel bir özellik taşır –yetenek: evde terzilik, 2. Sipariş temeline dayanır
-Ev İşçiliği Sistemi: Evde özel bir yer ayrılır veya evin bir odası, alt katı gibi bir özel mekan ayrılarak yapılır. Bu sistemde;
1. Uzmanlaşma, 2. El becerisi (yetenek), 3. Bağımsız bir takım işçiler çalışır.
6-Fabrika Aşaması:
-1832 yılında Charles Babbage’nin “Makineler ve Fabrikalar” adlı eseri, işletmecilik ve yönetim alanında başlangıç noktası
olarak kabul edilir.
-Endüstri Devrimi’ne gelinceye kadar üretimde insan emeği, hayvan gücü, su ve rüzgar gücü gibi doğal enerjiler
kullanılmıştır.
-Endüstri Devrimi ile doğal güçle üretimin yerini makine gücüyle üretim aldı
-Endüstri Devrimi ile birlikte babadan oğula geçen ilkel üretim yöntemleri yerini giderek bilimsel ve gelişmiş yöntemlere
bırakmıştır.
****-Bu gelişmelerle emek yoğun işletmelerin yanında sermaye/teknoloji yoğun işletmeler ortaya çıkmış, böylece
LONCA sisteminden FABRİKA sistemine geçişle pazar için büyük miktarlarda yığın üretim başlamıştır.
***-İşletmeler sayıca artıp, yapı yönünden karmaşık bir hal almaya başlamışlardır. Bu sonuç, tek şahıs işletmelerinden çok
ortaklı anonim şirketler haline gelmeye başlamışlardır.
***-Fabrika sistemi, önceden belli olmayan alıcılar veya pazar için üretim yapan sistemdir.
***-Bu sistemde, üretilen mallar pazar talebini aşarsa stoklamak suretiyle üretimin sürekliliği muhafaza edilir.
***-Bu sistemde, üretim büyük çapta ve gelişmiş makinelerle yapılır.
***-Sistemde çoğunlukla kitlesel (yığın) üretim yapılır. Bu yapı, gereksinim duyulan işgücü ve işletme sermayesinin önemli
ölçüde artmasına neden olur.
***-Bu sistemde, sabit giderlerin yüksekliği birim maliyetin minimuma çekilmesi için üretim kapasitesinin optimum kapasite
(kıvamlı demek, kuruluş yeri ise optimal-en uygun şeklinde ifade edilir) kullanılmasını zorunlu kılar (Ortalama ve
marjinal maliyetin kesiştiği ve maliyetin inebileceği en alt düzey).
***-ESNEKLİK: (Teknoloji, Ekonomi, Moda vb. değişimi gerekli yapar) Değişen koşullara ayak uydurmak, pazarda
değişen taleplere göre hareket edebilmektir (Talep; gelire, teknolojik gelişmelere ve sosyo-kültürel değerlere göre
değişir). Esnek Üretim, tüketicilerin talep ve beklentilerine uygun ürün ve üretim yapmak.
***-Fabrikasyon üretim sistemi ile diğer sistemler (imalat, el işçiliği vb.) arasındaki fark, fabrikasyon sisteminde
“potansiyel talep” söz konusu iken diğerlerinde “kinetik müşteri” söz konusudur.
***-Ev Ekonomisi, kendisi için üreten ve kendisi için tüketen ekonomidir.
***-Günümüzdeki ÜRETİM ve YÖNETİM anlayışı babadan oğula değil, “teknolojiden teknolojiye (eski teknolojiden
yeni teknolojiye)” geçiş şeklindedir. (Yönetimde sunumda tepegöz yerine projeksiyon, faks yerine mail vb.)
İŞLETME BİLİMİNİN DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİSİ
İŞLETME BİLİMİ-EKONOMİ BİLİMİ İLİŞKİSİ:
-Ekonomi bilimi, insanların sınırsız ihtiyaçlarına kıt ekonomik kaynaklarla
çözüm bulmaya çalışan bir bilimdir.
-Ekonomi bilimi, işletmeleri bir bütün olarak değerlendirir ve
sadece bu bütünden doğan sonuçları inceler (Ör. İktisadi
büyüme (rakamsal artış), iktisadi gelişme ve kalkınma (gelişme ve kalkınma
oransal), fiyatlar genel düzeyi, enflasyon, para, kredi, faiz, gelir
dağılımı, istihdam vb. konuları inceler).
-İşletme bilimi ise, işletmelerin yönetim sorunlarıyla ilgilenir. İşletme
biliminin inceleme ve araştırma konusu, işletmelerdir (Planlama,
Örgütlenme, Yöneltme, Koordinasyon, Denetim, Eğitim ve Yetiştirme,
İnsan Kaynakları, Halkla İlişkiler (web sayfası halkla ilişkilerin bir aracı
olarak görülebilir), Ar-ge vb.).
-İşletme yöneticileri, yakın ve uzak gelecekteki ekonomik koşulları göz
önüne alarak davranmak zorundadırlar. Dolayısıyla ekonomi
biliminden yararlanırlar
-Ekonomistlerde tahminde bulunurken sadece insanların değil,
işletmelerinde belirli koşullarda nasıl davranacaklarını dikkate
almalıdırlar (Ör. İktisatçı para arzındaki artışın döviz kurları ve fiyatlar
üzerindeki etkilerini tahmin ederken, işletmeciler bu değişiklikler
karşısında kar dağıtım vb. politikaları oluştururlar).
-Ekonomi bilimi, işletme bilimine oranla daha kapsamlı olmasının yanında,
daha kurumsal bir nitelik gösterir.
-Bu açıdan ekonomi bilimi, toplumsal ihtiyaçların nasıl
karşılanacağını ve ekonomik refahın nasıl
gerçekleştirileceğini araştırırken,
-İşletme bilimi, toplumu oluşturan bireylerin ihtiyaçlarını
doğru belirleyerek, bunları karşılayacak mal ve
hizmetlerin üretilmesi için çaba gösterir.
İŞLETME BİLİMİ-DAVRANIŞ BİLİMİ İLİŞKİSİ:
-Davranış bilimleri, birey veya grup halindeki insanların tutumlarını,
özelliklerini ve karşılıklı etkileşimlerini inceleyerek sonuçlar çıkarmaya
çalışan toplumsal bilimlerin bir alt grubunu oluşturur.
-İşletmelerin temel unsuru, insandır. Bu nedenle, insan davranışları gözden
uzak tutulamaz.
-İnsan; işletmeyi kuran, onu yöneten, orada çalışan ve onun
ürettiği mal ve hizmetleri tüketen (tüketici)
konumundadır.
-İşletmelerin varlığı ve başarısı, üretim gücüne ve ürettiklerini satmaya, yani
tüketicilere ve tüketici davranışlarına bağlıdır.
-Davranış bilimleri; işletmede çalışanların, yöneticilik yapanların ve
tüketicilerin bireysel (psikoloji), grupsal (sosyal psikoloji), karşılıklı
ilişkilerinde-etkileşim (antropoloji) ve toplumsal (sosyoloji) davranışlarını
belirlemeye çalışır.
*En geniş anlamı ile sosyal psikoloji, kişiler arasındaki etkileşimlerin bilimidir. Psikoloji ile sosyoloji arasında
kalan bir alanda etkilidir. Psikolojik sosyal psikoloji olayları bireyden çevreye doğru incelerken
sosyolojik sosyal psikoloji olayları çevreden bireye doğru inceler.
Sosyal psikolojide belli başlı dört kuram vardır:
a)Psikoanalitik kuram, b)Davranışçı kuram, c)Rol kuramı, d)Alan kuramı
*Antropoloji en geniş anlamı ile, insan bilim demektir. Antropoloji insanı dolayısıyla insan toplumlarını ve
kültürü incelemektedir. Fakat antropolojik çalışmalar yapılırken belirli bir çerçeveden bakılmak
sureti ile araştırma yönlendirilir. Burada yapılan bir yerde antropolojinin sınırlarını belirlemektir.
Antropolojinin üzerinde durduğu ve halen günümüzde geçerliliğini koruyan bazı sorular
bulunmaktadır:
1) İnsanlar ve toplumlar neden birbirlerine benziyor?
2) İnsanlar ve toplumlar neden birbirlerine benzemiyor?
3) İnsanlar ve toplumlar neden ya da nasıl değişiyor?
*Sosyolojinin ana konusu, toplumdur. Dar anlamıyla Sosyoloji; toplumun yapısına, toplumsal kurumlar,
toplumsal ilişkiler, sosyal grup, kültür ve bu unsurlardan meydana gelen değişme ve gelişmelerdir.
Sosyolojinin amacı, toplumların değişimini, gelişimini, yapısını araştırmak, yapılan araştırma ve
açıklamaların ortaya çıkardığı bilgilere genellemeler yapmaktır. Bireye ait sorunlarla ilgilenmez,
pozitif bir bilimdir,toplumun bütünüyle ilgilenir, diğer bilimlerle bağlantı içindedir.
*Psikoloji ,insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilimdir; gözlemlenebilen davranışlar bilimsel
yöntemlerle incelenir.
Bilim sistematik bilgiler bütünüdür. Bu bilgiler gözlemler ve ölçümler yoluyla ya da deneyler
sonucunda derlenir. Derlenen bilgiler tanımların ve varsayımların ortaya konulmasıyla sistematik hale
getirilir.
Bir psikolog, insan davranışının yanı sıra hayvan davranışını da inceler. Çünkü arada birçok
benzerlikler vardır. Ayrıca insanlarda yapılamayacak birçok deney, hayvanlarda yapılabilir (örneğin
ilaç çalışmaları).
O halde psikoloji, davranışı ve davranışın temelinde yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen çalışma
alanıdır.
İŞLETME BİLİMİ-HUKUK BİLİMİ İLİŞKİSİ:
-Hukuk, toplumda düzeni sağlamak amacıyla yürürlükte olan
yasa, tüzük ve yönetmeliklerle, yazılı olan ve olmayan
diğer kurallar bütünüdür.
-Aynı hukuki düzenlemeler (kanun, tüzük, yönetmelik, ahlak
kuralları ve gelenekler) işletme faaliyetlerinin
yürütülmesinde de önem taşımaktadır.
-Hukuk ile; mülkiyet hakkı, meslek seçme özgürlüğü, yapılacak
iş,üretim ve hizmetlere ilişkin serbestiyet ve kısıtlamalar
düzenlenir.
-İşletmeler ile hukuk arasındaki ilişki; işletmelerin kuruluş
sürecinde, faaliyetlerin yerine getirilmesinde, işçiişveren, işletme-tüketici, işletme-diğer işletmeler,
işletme-devlet, işletme-diğer kurumlar (finans, sendika,
sivil toplum) ve işletme-toplum ilişkileri ile işletmenin
tasfiyesi veya iflası halinde ortaya çıkmaktadır.
-İşletmelerin hukukla ilişkileri özellikle; Borçlar Kanunu,
Ticaret Kanunu, İş Kanunu, Vergi Kanunları, Ceza
Hukuku, İcra ve İflas Hukuku çerçevesinde oluşmaktadır.
-İş hayatını düzenleyen kanunların çoğunluğu, kişi hakları ve
kamu çıkarlarını korumaya yöneliktir.
-Hukuk kurallarının egemen olmadığı bir ortamda işletmelerin
yaşaması ve gelişmesi mümkün değildir.
-İşletmeler, yasal düzenlemeleri değiştirmekten çok, bu
düzenlemelere uymayı bir gerçek olarak kabul ederler.
İŞLETME BİLİMİ İLE
MATEMATİK-İSTATİSTİK BİLİMLERİ İLİŞKİSİ:
-Yöneticiler, karar alma aşamalarında kolaylık sağlayacağı ve
doğru kararlar almalarına yardımcı olacağı düşüncesiyle
kantitatif teknikler kullanırlar. Bu teknikler matematik
ve istatistikten yararlanmayı gerektirir.
-İşletmeler üretime geçtikten sonra özellikle tedarik ve
üretim aşamalarında;
-ekonomik sipariş miktarı,
-stok kontrolü,
-maliyet minimizasyonu ve
-kar maksimizasyonu (optimizasyon)
gibi konularda karşılaştıkları sorunlara sağlıklı çözümler
bulmak ve rasyonel kararlar alabilmek için matematiksel
ve istatistiksel teknik, ekonometrik modeller ve
yöntemleri kullanırlar.
-İşletmeler; talep, faiz, fiyatlar, stoklar, üretim ve işgören
ihtiyaçlarında meydana gelen sürekli değişmeleri yakından
izleyip, karşılaşılan sorunların zamanında ve sağlıklı bir
şekilde çözümünde matematiksel ve istatistiksel
yöntemlerden yararlanırlar.
-İşletmeler, etkili bir denetim sisteminin kurulup
işletilmesinde, işletmenin bulunduğu konumun (Pazar payı
vb.) belirlenmesinde, geleceğe yönelik gözlem ve
analizlerin yapılmasında matematiksel ve istatistiksel
yöntemler yaygın olarak kullanılmaktadır.
Not: Veriler, rakamlar, sayılar MATEMATİK, bunların analiz edilmesi ise
İSTATİSTİKtir.
İŞLETME BİLİMİ İLE
BİLGİSAYAR-BİLGİ TEKNOLOJİLERİ İLİŞKİSİ:
-Bilgisayar teknolojisindeki hızlı gelişmelerle birlikte, işletmelerde
elektronik bilgi işlem sistemlerinin yaygın biçimde kullanımı
işletme içi ve işletmeler arası bilgi ve haberleşme akışını
artırmıştır.
-Böylece, uzun zaman alan, yüksek maliyet oluşturan ve çok sayıda
personelin çabalarıyla sağlanabilen bilgi ve bilginin ticari alana
aktarılması ve uygulanması hızlanmıştır.
-***Bu gelişmeler bilgiyi, üretim faktörü haline getirmiştir.
-Bilgisayar ve bilgi teknolojileri ile
bilginin depolanması,
kullanıma hazır hale getirilmesi,
işlenmesi ve karmaşık sorunların çözümünde kullanılması
mümkün olmaktadır.
-Bilgisayarlarla;
ücret bordrolarının düzenlenmesi,
stok denetimi,
muhasebe kayıtları,
karar alma,
pazar araştırmaları,
tasarım-dizayn (ör. Autocat),
reklam, sipariş, tanıtım-sunum, bilgilendirme vb.
bir çok işlevin yerine getirilmesi mümkündür.
İŞLETMELERİN AMAÇLARI
*AMAÇLAR, işletmelerin ulaşmak istedikleri hedefleri belirleyen yönetsel
planlardır.
-Amaç, ölçülemez, genellikle rakamsal değildir.
-Hedef, (çoğunlukla) ölçülebilir, rakamsaldır.
Örnek: Bir maçta galip gelmek amaç ise, gol atmak hedeftir.
*İşletmelerin GENEL AMAÇLARI (Uzun Dönemde):
A)Ekonomik Amaçlar
1-Mal ve hizmet üretmek (topluma hizmet etmek)
2-Kar elde etmek (1-İşletme didinmelerinin boyutunu
değerlendirme aracı, 2-Denetim aracı, 3-Daha etken
olarak çalışanları özendirme aracı, 4-Gelişme ve sürekli
var olma aracı)- Etkenlik sonraki slaytta.
B)Sosyal Amaçlar
3-Varlığını sürdürmek, büyümek (sayısal artış),
gelişmek(oransal artış)
4-Sosyal Sorumluluk (Toplumun en üst düzeyde yararına en az
zararına olacak bir anlayışla üretimde bulunması)
*İşletmelerin Sosyal Amaçlar Gereği Başlıca SOSYAL SORUMLULUKLARI:
-Tüketicilere daha kaliteli mal ve hizmetler sunmak
-Değişen tüketici zevk ve tercihlerine uygun mal ve hizmetler üretmek
-Teknolojik yenilikleri kullanarak mal ve hizmetlerin işlevlerini artırmak, yeni mal ve hizmetler
üretmek
-Tüketici can ve mal güvenliğine, bitki ve hayvan varlığı ile çevreye zarar vermeyen mal ve
hizmetler üretmek (Bu durum CE işareti olan ürünlerde var demektir ve CE, ürünün
güvenli bir ürün olduğunu gösteren bir işarettir).
-Tüketici haklarının korunması (garanti belgeleri vb).
-Ekolojik dengenin (çevrenin) korunması (yaşanacak tek dünyamız var)
-Sosyo-kültürel faaliyetler (Kongre, Festival düzenlenmesi, kütüphane, okul ve çeşme yapımı
vb. faaliyetler)
-Çalışanlarına iyi ücret vermek, güvenli iş koşulları ve sağlıklı iş ortamı oluşturmak ve bu
koşulları daha da iyileştirmek
-Çalışanların eğitimini destekleyerek (eğitim fırsatları sunmak veya oluşan eğitim fırsatlarına
kendi imkanlarıyla katılmalarını desteklemek) gelişmelerine, işte yükselmelerine ve
mesleki ilerlemelerine/kariyer yapmalarına imkan sağlamak).
-Çalışanlara, istikrar içinde sürekli istihdam imkanı sağlamak.
-Yeni yatırımlar yaparak; ülkede istihdama, milli gelire, gelişme ve kalkınmaya katkı sağlamak
-Devlete hizmet (vergi ve diğer yasal yükümlülükler)
ETKENLİK-ETKİLİLİK-VERİMLİLİK
TAYLOR’A YAPILAN ELEŞTİRİLER
-İnsan ilişkilerini ve davranışsal sistemi yok farzetti.
-Tek güdüleme faktörü olarak gelir elde etme isteğini
gördü.
-İşletmenin iç yapısı ile uğraşarak dış çevre ilişkilerinin
olmadığını var saydı
Not: İyi şut çekmek “etkililik”, çektiği iyi şutun gol olması “etkenlik” olarak örneklenebilir.
Not: Bir malı en az maliyetle üretmeniz “etkililik”, ancak kalitesi düşük olursa “etkensiz” olur.
Değişen çevre
Başkalarıyla ve
birlikte çalışma
Değişen çevre
Organizasyon
amaçlarının
gerçekleştirilmesi
Etkililik ve etkenlik
arasında denge
kurmak
Sınırlı
kaynaklardan en
fazla yaralanma
Şekil: Yönetim faaliyetinin temel görüntüsü; AÖF Yönetim Organizasyon, 2003, s.4
*Etkililik: Kaynağı akıllı bir
şekilde kullanarak
lüzumsuz giderleri
yapmamaktır. Daha az
girdi (insan, para) ile
istenilen çıktıyı elde
etmek. “İşi doğru
yapmaktır , en iyisini
yapmak (doğru işçi, doğru
kaynak, doğru zaman
seçmek)”
*Etkenlik: “Doğru işleri
yaparak” gerekeni
yapmak istenen
amaçlara ulaşmaktır.
Gerek duyulanı üretmek.
Kaynakları en iyi şekilde
değerlendirerek mümkün
olan en iyi sonucu almak.
Bir işletmede etkililik söz
konusu olabilirken,
etkenlik söz konusu
olmayabilir.
*Verimlilik: Eldeki
kaynaklardan optimum (en
yüksek) çıktı sağlamak.
İŞLETMELERİN ÇEVRESİ/ÇIKAR GRUPLARI
-İşletmeler, ekonomik sistem içinde işlevlerini yerine
getirmeye çalışırken amaçları ve beklentileri birbirinden
farklı çok değişik gruplarla etkileşim içinde bulunurlar.
Bu gruplar, işletmelerin çevresini oluştururlar.
-İşletmenin çevresi, onun içinde faaliyet gösterdiği
ekonomik,
toplumsal,
kültürel,
hukuki,
teknolojik ve
-diğer koşulların tümünü ifade eder.
-İşletmelerin çevresi, genel olarak iç çevre ve dış çevre
diye gruplandırılabilir. Gruplandırma, yakından uzağa
doğru yapılırsa;
-İşletmelerin yakın (yerel) çevresi,
-İşletmelerin ulusal çevresi ve
-İşletmelerin uluslararası çevresi
şeklinde bir gruplandırma oluşur.
*Açık sistemler; çevresiyle bilgi, enerji ve materyal alış-verişi yaparlar.
İŞLETMELERİN ÇEVRESİ/ÇIKAR GRUPLARI-2
İŞLETMELERİN YAKIN (Yerel) ÇEVRESİ
1-Sahibi/Sahipleri/Ortakları
Kar, ortaklık payının değer kazanması, prestij ve güç
2-Yöneticiler
Yönetsel yeteneklerini kullanabilecekleri ve bunları geliştirebilecekleri bir
çalışma ortamı
3-Çalışanlar
Tatmin edici ücret, iş güvenliği, çalışma koşulları
4-Tüketiciler/Müşteriler
İşletmenin üretmiş olduğu mal ve hizmetleri kullananlar
*Tüketiciler/MÜŞTERİler: Tüketicilerin beklentileri arasında;
-kaliteli mal ve hizmet arzı
-hileli ve yanıltıcı davranışlardan kaçınma
-satış esnasında ve sonrasında kalite güvencesi
-satış sonrası hizmetlerin tatminkar biçimde sürdürülmesi vb.
hususlar yer alır.
*1995 yılında çıkarılan Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’la;
-sağlık ve güvenliğin korunması hakkı (yaşam ve sağlığı koruma)
-ekonomik çıkarların korunması hakkı
(çok çeşitli, kaliteli, ucuz mal ve hizmet sunumu)
-bilgilendirme ve eğitim hakkı
(yanlış, yanıltıcı, eksik reklam, etiket ve ambalaja karşı koruma)
-tazmin edilme hakkı (bozuk, eksik veya hatalı durumlarda kusurlu malın geri alınması
ve değişimi)
gibi bazı tüketici hakları getirilmiştir.
İŞLETMELERİN ULUSAL ÇEVRESİ
1-Tedarikçiler
-İşletmeye üretim girdileri arz ederler
-Ticari ilişkiler yanında karşılıklı güven esas
-İşletmeler tedarikçiden; miktar uygunluğu, kalite uygunluğu, zaman uygunluğu, fiyat uygunluğu
ve tedarikte istikrar (süreklilik, kaynakta uygunluk) bekler
-Tedarikçiler işletmelerden, zamanında ödeme yapma, taahhüde uyma bekler.
2-Rakipler
-Rakipler, mal ve hizmetleri üreten firmalar olabileceği gibi, ikame veya tamamlayıcı mal ve
hizmetleri üreten işletmeler de olabilir.
-Serbest piyasa ekonomisinde, rekabet vazgeçilmez bir olgudur.
-Yasal sınırlar içinde; mal ve hizmet üretimi, fiyatlar ve pazarlama konusunda yaşanan
rekabetler tüketici yararına sonuçlanır.
-Yasaların müsaade ettiği çerçevede haksız rekabetler yaşanabilmektedir.
-Haksız rekabet, genel anlamda yanıltmak veya kandırmak için taklit, sahtecilik veya yanlış
beyanda bulunma faaliyetidir.
-Haksız rekabet, ticari rekabetin kötüye kullanılması, rakiplerden her birinin yanlış veya iyi
niyet kurallarıyla bağdaşmayan davranışları dolayısıyla bir avantaj elde etmesi veya karşı tarafı
zarara uğratması şeklinde oluşabilir.
3-Finans Kurumları ve Diğer Kurumlar
-Finans kurumları ve bankalardan fon ve kaynak transferi yoluyla kaynak sağlamada,
işletmelerin vereceği teminatlar ve garantiler yanında ticari itibar ve güven unsuru da büyük
önem taşımaktadır. Bu açıdan bankalara olan taahhüt ve yükümlülüklerimizi zamanında yerine
getirmek oldukça önemlidir. Kısaca, mali işlerin düzenli yürütülmesi açısından işletmeler finans
kurumlarıyla ilişki içinde olurlar.
-İşletmeler, işçi-işveren ilişkilerinin kurulması için sendikalarla ilişki içinde olurlar.
-İşletmeler, zamanında ve ucuz girdi tedariki için faktör sahipleriyle iyi ilişkiler kurmak
durumundadır.
-Sivil Toplum Kuruluşları (Dernekler, Vakıflar, Sendikalar, Meslek Odaları)
4-Devlet
-Kurumlar Vergisi, KDV, diğer tüm vergi ve harçlar yasalarla düzenlenir.
-Devlet ekonomik istikrarın sağlanması için yatırım teşvikleri, mevzuatı kolaylaştırma, ucuz ve
bol kredi imkanı, alt yapı yatırımları gerçekleştirebilir.
5-Toplum
-İstihdama katkı sağlamalarını, bu bağlamda yeni yatırımlar bekler.
-Eğitim, kültür, sağlık ve bayındırlık gibi faaliyetlere katkı bekler.
-Ekolojik dengeye saygı ve koruma, sağlıklı ve temiz bir çevre oluşturma ve bu çevreyi koruma
bekler.
İŞLETMELERİN ULUSALARARASI ÇEVRESİ
Dış pazara yönelik olarak faaliyette bulunan işletmeler;
-uluslar arası,
-çok uluslu ve
-uluslar ötesi
olarak üç grupta incelenebilir.
1-Uluslararası (International) İşletmeler:
-Yalnız ülke içinde değil, yabancı ülkelerde de çeşitli faaliyet
dallarında üretim veya satış yapan özel veya kamu işletmeleridir.
-Bunlar dış ülkelerde faaliyet göstermekle beraber, dışarıda
sınırlı yatırımları olan ve çoğunlukla ana firmanın yönetimi,
ülkesinin vatandaşının elinde bulunan işletmelerdir.
2-Çok Uluslu (Multinational) İşletmeler:
-Uluslararası işletmelerden daha küçük ve kendine özgü
özelliklere sahiptirler.
-Yabancı ülkedeki üretimi, karı veya personeli toplam üretimin
karının veya personelinin önemli bir miktarını oluşturuyorsa, bu
tür işletmeler çok uluslu sayılır.
3-Uluslar Ötesi (Transnational) İşletmeler:
Hammaddeyi uygun herhangi bir ülkeden temin edip,
işgücü ucuz olan başka bir ülkede üretimi gerçekleştirerek
mamulü başka bir ülkenin pazarında satışa sunan
işletmelerdir.
*Yurt dışı koşulları işletmeler için tümüyle yeni bir çevredir.
Proje Yatırım Düşüncesi
 Yatırım konusundaki
alternatifler gözden geçirilir.
 Bunlardan en ekonomik olanla
işletmecilik faaliyetlerine
başlanır.
 İşletme açısından yatırım,
ileride gelir sağlamak
amacıyla yapılan her türlü
yatırım harcamasıdır.
Kuruluş Aşamaları
 Proje Fikri
 Fizibilite Çalışmaları
1. Ekonomik Etüd
2. Teknik Etüd
3. Finansal Etüd
4. Hukuki Etüd
5. Örgütsel Etüd
FİZİBİLİTE ETÜDÜ






Fizibilite Etüdleri (Ön Etüdler/Yapılabilirlik Etüdleri)
Girişimcinin kafasında bir proje fikri oluştuktan sonra bu düşüncenin
uygulanabilir nitelikte (feasible) olup olmadığı yapılacak çeşitli araştırmalar veya
etüdler sonucunda ortaya çıkacaktır. Bu etüdlerin tümüne fizibilite etüdleri ya
da ön araştırma denilir. Fizibilite etüdleri beş yönden yürütülebilir.
Ekonomik ve Piyasa Analizi: Bu analizle üretilmesi ya da imal edilmesi
düşünülen malın piyasadaki olan talebi belirlenmeye çalışılır. Bunun amacı
malın kimler tarafından hangi miktarda alınacağı, malın tipinin nasıl olacağı,
potansiyel rakipler vb. sorulara cevap aranır. Kuruluş Yeri Analizi: Ekonomik
analiz içinde yer alan kuruluş yeri seçiminin belirlenmesiyle ilgili analizler,
işletmenin maliyetlerini minimum yapabilmesi için hangi yöreye kurulması
gerektiğinin araştırmasını hedefler.
Teknik analiz: Fizibilite etüdleri kapsamında yapılan ikinci çalışma; üretilmesi
düşünülen mal konusunda mevcut teknolojilerin neler olduğu, girdiler çıktılar
arasında optimal bir bileşim için ne tür bir teknoloji uygulanmalı gibi sorulara
cevap arar.
Finansal Analiz; Fizibilite etüdleri içinde önemli bir yer tutan finansal analiz,
kurulması düşünülen işletmenin finansman ihtiyacı, bu ihtiyacın hangi
kaynaklarla sağlanacağı, projenin gelir, gider ve fon akışının ne olacağı, hangi
üretim düzeyinde kâra geçeceği (Başabaş Noktası) gibi konulara tatminkâr
cevaplar arar.
Yasal (Hukuki analiz); gerek yatırım, gerekse işletme aşamasında; işletmenin
dahil olacağı yasaların, bu yasaların işletmeye getireceği yükümlülüklerle
sağlayacağı kolaylıkların ve işletmenin hukuki kesiminin belirlenmesi gibi
konuların araştırmasını kapsar.
Örgütsel Analiz: İşletmenin gereksinim duyduğu maddi ve beşeri kaynakların
bir araya getirilmesi ve özellikle kalifiye personel gereksiniminin varlığı.
64
Fizibilite = Yapılabilirlik
 Ekonomik Etüd
 İşletmenin kuruluş yerinin seçimi
 Pazar araştırmasına dayanarak,
talep tahmini
 İşletme büyüklüğünün ve
kapasitesinin belirlenmesi
Talep Tahminine Yönelik
Pazar Araştırmaları
Pazar araştırmaları aşağıdaki gibidir;

Talep miktarının araştırılması

Yurt içi üretim ve ithalat durumunun araştırılması

Cari piyasa fiyatları ve maliyet durumunun araştırılması

Üretilecek mal veya hizmetlerin özellikleri ve kullanım alanlarının araştırılması

Tüketicilerin tip ve özelliklerinin (ör. Cinsiyet, eğitim, yaş, gelir vb.) araştırılması

Rekabet koşullarının araştırılması (aynı mal, ikame mal ve tamamlayıcı mal üreten)

Üretilecek mallar ve ikame malların tüketiciye arz edilme yolları

Dağıtım kanallarının araştırılması

Üretilecek mallar konusunda hükümetlerin ekonomi politikasının araştırılması
Talep Tahmini Yoluyla Derlenen Bilgilerin Düzenlenmesi
Derlenen bilgilerin gerçekçi olması kadar bu bilgilerin düzenlenmesi de önemlidir. Ayrıca
bunları anlamalı tablolara dönüştürülmesi de önemlidir. Bunun yanında sağlıklı
sonuçlara ulaşmak için bu tablolarda yer alan bilgilerin geçmiş 5–10 yılı da
içermesine dikkat edilmelidir.
Derlenen bilgilerin düzenlenmesi açısından şu bilgilere ihtiyaç duyulabilir;

Yurt içi üretim ve tüketim durumu

İthalat ve ihracat miktarları

Yurtiçi üretim kapasiteleri

Dünya üretim yapısındaki değişmeler

Üretilecek malların kullanım yerleri

Yurt içi ve yurt dışı fiyatlara ilişkin bilgiler

İthal edilen malların yurt içi satış fiyatları
66

Teknik Etüd
1. İşletmenin kurulacağı arazinin seçimi
(Zemin etüdü vb. Ör. Dere yatağına işletme
kurulmaz, ama kum ocağı dere yatağında
olur, Ör. Heyelan bölgesi olmaz, yanar dağ
eteğine tesis kurulmaz)
2. Üretimde kullanılacak teknolojinin seçimi
3. Kullanılacak makinelerin etüdü ve seçimi
4. Hammadde ve yarı mamul yardımcı
madde-malzemelerin etüd ve seçimi
5. Kullanılacak enerji türünün seçimi
(Petrol, elektrik, güneş, doğal gaz, rüzgar,
buhar vb.)
6. Kullanılacak su kaynağı (şebeke veya
kuyu suyu)
7. Üretim sonrası atıkların atılması
 Finansal Etüd
1. Yatırım tutarının hesaplanması
(Yatırım tutarı + çalışma sermayesi)
2. İşletmenin gelir ve gider
tahminlerinin yapılması
3. Finansal kaynakların
hesaplanması
4. İşletmenin karlılık durumuyla ilgili
analizler (Başabaş Noktası)
Hukuki Etüd
1. İşletmenin hukuki yapısının seçimi
2. Kuruluş ve üretim için gerekli
izinlerin alınması için gereken
yasal koşulların belirlenmesi
 Örgütsel Etüd
1. İşletmede yapılacak işlerin
gruplandırılması
2. İşleri yapacak personelin
niteliklerinin belirlenmesi
3. Personellerin görev ve
yetkilerinin belirlenmesi
4.Gereksinim duyulan personeli
temin etmek mümkün mü?

SWOT (GZFT)
 Güçlü yönler (üstünlükler)
 Zayıf yönler (geliştirilmesi
gerekenler)
 Fırsatlar
 Tehditler
GZFT (SWOT)
F
Güçlü
Zayıf
T
SWOT (GZFT) Matrisi
Dışsal
Fırsatlar
(Opportunity)
-Hangi trendler sizin
işlinize yarayacak?
-Rakiplerinizin boş
bıraktığı konular (veya
eksik olduğu alanlar)
neler?
-Sosyal, politik,
teknolojik ve ekonomik
değişmeler size hangi
imkanları sunuyor?
İçsel
Güçlü yönler
(Strength)
Tehditler (Threat)
-Sizi neler engelliyor?
-Rakipleriniz sizi nasıl
zorluyor?
-Teknolojik değişim sizin
için problem oluşturuyor
mu?
-Finansal problemleriniz var
mı?
-Sosyal, politik ve ekonomik
değişmeler sizin için risk
oluşturuyor mu?
GF
GT
ZF
ZT
-Neyi iyi yaparsınız?
-Erişebileceğiniz kaynaklar?
-Başkaları sizin hangi
yönlerinizi güçlü bulur?
-Başkalarına göre ne
avantajınız var?
-Sahip olduğunuz
yetenekler?
Zayıflıklar
(Weakness)
-Neyi kötü yapıyorsunuz?
-Nelerden sakınıyorsunuz
(kaçıyorsunuz)?
-Hangi yönlerinizi
iyileştirmelisiniz?
-Başkaları sizin hangi
yönlerinizi zayıf buluyor?
UYGULAMA: SWOT
Kursiyerin Adı-Soyadı:
Kursiyerin İş Fikri:………………… (İş Fikrine Göre)
GÜÇLÜ YÖNLER
-Neyi iyi yaparsınız?
-Erişebileceğiniz kaynaklar?
-Başkaları sizin hangi yönlerinizi
güçlü bulur?
-Başkalarına göre ne avantajınız
var?
-Sahip olduğunuz yetenekler?
FIRSATLAR
-Hangi trendler sizin işlinize
yarayacak?
-Rakiplerinizin boş bıraktığı
konular (veya eksik olduğu
alanlar) neler?
-Sosyal, politik, teknolojik ve
ekonomik değişmeler size hangi
imkanları sunuyor?
ZAYIF YÖNLER
-Neyi kötü yapıyorsunuz?
-Nelerden sakınıyorsunuz
(kaçıyorsunuz)?
-Hangi yönlerinizi
iyileştirmelisiniz?
-Başkaları sizin hangi yönlerinizi
zayıf buluyor?
TEHDİTLER
-Sizi neler engelliyor?
-Rakipleriniz sizi nasıl zorluyor?
-Teknolojik değişim sizin için
problem oluşturuyor mu?
-Finansal problemleriniz var mı?
-Sosyal, politik ve ekonomik
değişmeler sizin için risk
oluşturuyor mu?
Fiziksel Çevre Testi: PEST
Olasılık
Politik
Ekonomik
Sosyal
Teknolojik
Etki yönü
Gerçekleşme -Pozitif
İhtimali
-Negatif
Fiziksel Çevre Testi: PEST
UYGULAMA: SWOT analizine göre
çevresel analiz
Politik
Ekonomik
Sosyal (ör.,
tüketim
alışkanlığında
değişme, gelir
artışı, yeni üni.
Kurulması farklı
kültürden
öğrenciler, barış
sürecinin devamı)
Teknolojik
Olasılık
Etki yönü
İŞ FİKRİMİZLE İLGİLİ,
gerçekleşme İhtimali
olan politik gelişmeler
neler?
1-Pozitif etkileri
2-Negatif etkileri
KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİN ÖNEMİ
Kuruluş Yeri seçiminin Önemi ve Optimal Kuruluş Yeri
 Kuruluş yeri hayat alanını belirlediği için yeri rastgele
seçilmemeli,
 seçim yapılırken dar görüşlü ve duygusal olmamalı,
 aksine rasyonel davranılmalı.
 Türlü ekonomik ve teknik faktörün yanında, kurulacak
işletmenin çalışma konusu ve büyüklüğü göz önüne alınmalı,
 seçime dayanak teşkil eden alternatif kuruluş yerlerinin
özellikleri birbiriyle karşılaştırılmalıdır.
Sanayi işletmelerinin kuruluş yerinin seçimi için kullanılan iki tür
kriter vardır:
1.Birincisi; Devlet Planlama Kuruluşlarının yatırımları yönlendirmek
amacıyla kullandıkları kriterlerdir. Bunlar:




Milli geliri azami düzeye çıkarmak
İşgücünü tam ve etkin olarak kullanmak
Geri kalmış bölgeleri kalkındırmak
Yerleşimin yoğun olduğu yerlerde sosyal çevre sorunlarına çözüm
getirmektir
2.İkinci gruptaki kriterler ise; bir işletmenin kendi amacının
gerçekleştirilmesiyle ilgili olanlardır. Bu da işletme karını
maksimum kılacak yerdir. Böyle bir yerin seçimi ya toplam
maliyetlerin en aza indirilmesi (maliyet minimizasyonu) veya
toplam gelirlerin en üst düzeye çıkarılması (kar maksimizasyonuy)
76
yoluyla gerçekleşebilir.
KURULUŞ YERİ FAKTÖRLERİ
Kuruluş Yeri Faktörleri

Bu faktörler, ekonomik ve çevresel olmak üzere ikiye ayrılır.
*Ekonomik faktörler işletmenin kontrol alanı içine giren faktörlerdir.
*Çevresel faktörler ise işletmenin denetimi dışında ortaya çıkan
doğal, mali, politik, sosyal, yasal faktörlerdir.
a) Ekonomik Faktörler:

Pazarın büyüklüğü veya yakınlığı: işletmeler pazardaki ihtiyacı
karşılamak üzere kuruldukları için işletmenin pazara yakın bir yerde
kurulması mantıklıdır. Çabuk bozulan mallar üretip satan işletmeler,
hizmet işletmeleri tüketim pazarlarına yakın kurulurlar.

Hammadde kaynakları: Hammadde ve diğer yardımcı maddeler;
sürekli tedarik olanakları, kalite, fiyat ve taşıma maliyetleri gibi
yönlerden kuruluş yerlerini kendileri seçerler.

Taşıma olanakları: Ulaştırma giderleri ve ulaştırma araç ve olanakları
kuruluş yeri faktörleri arasında en genel olan faktördür. Buna rağmen
bu faktörü yalnız başına göz önüne alarak karar verme durumunda
olan işletmeler vardır.

Kuruluş maliyetleri: Bölgeler arasında ekonomik ve sosyal gelişme
düzeyleri, teknik hizmetlerden yararlanma olanakları, taşıma, sigorta,
konut ihtiyaçları gibi faktörler kuruluş maliyetlerini farklılaştıran ve yer
seçiminde göz önüne alınması gereken faktörlerdendir.

İşletme maliyetleri (faaliyet sürecinde oluşan maliyetler):
Hammadde, malzeme, işgücü, enerji, su, bakım, yönetim gibi
giderler, işletme maliyetlerinde önemli bir yere sahiptirler (Direk Ham
Mad. Malz., Direk İşçilik, Genel Giderler).

Benzer işletmelere yakınlık ve mevcut yatırımlar: Mevcut yatırımları
genişletmek çoğunlukla yeni bir fabrika kurmaktan çok daha ucuz
mal olmaktadır.

Devletin özendirici ve caydırıcı politikaları: Devlet, her ülkede
işletmelerin kuruluş yeri seçimine doğrudan veya dolaylı olarak etki
eder.
77
KURULUŞ YERİ FAKTÖRLERİ-devam
b) Çevresel faktörler:

Bölgesel Faktörler: İşletmenin kuruluş yeri
olarak seçmeyi düşündüğü bölgedeki su, yol,
enerji, liman, nitelikli işgücü ve hatta iklim
koşulları yer seçimini etkileyen faktörlerdendir.

Ulusal faktörler: Devletin izlediği dış ticaret
politikası ve özellikle ihracatı özendirme
konusunda uyguladığı politikalar işletmeleri
daha kolay ihracat yapabilecekleri yerlerde;
örneğin, liman ve havaalanı yakınlarında
kuruluş yeri seçmeye yöneltmektedir.
Uluslar arası faktörler: Bir ülkenin izlediği dış
politika ve bağlı bulunduğu uluslar arası
ekonomik ve politik örgütler, o ülkede faaliyet
gösteren kamusal ve özel işletmelerin ticaret
şeklini, teknolojik düzeyini belirlemede büyük
rol oynar.

78
KURULUŞ YERİ SEÇİMİNDE
KULLANILAN YÖNTEMLER
Kuruluş yeri seçiminde kullanılan yöntemler:
a) Faktörlerin Karşılaştırılması Yöntemi
 Bu yöntemin önemli yanı, kuruluş yeri seçimini etkileyen bütün
faktörlerin analize tabi tutulması ve kalitatif (niteliksel)
faktörlerin bazı ölçekleme yöntemleriyle değerlemenin içine
sokulmasının sağlanmasıdır.
 Bu yöntem, üç aşamalı bir süreç şeklinde uygulanır:
 Birinci aşamada, her bir aday kuruluş yeri için
faktörlerin ağırlık dereceleri belirlenir.
 İkinci aşamada her bir faktörün, aday kuruluş yeri ile
ilgili kararı içindeki tartı veya ağırlık derecesi
belirlenir.
 Birinci ve ikinci aşamalardaki değerler birbiriyle
çarpılarak o faktörün aday kuruluş yeri için tartılı
değeri bulunur ve tüm faktörlerin tartılı değerlerinin
toplamı hesap edilir. En yüksek değere sahip olan
kuruluş yeri en uygun kuruluş yeri olarak seçilir.
79
FAKTÖRLERİN KARŞILAŞTIRILMASI
YÖNTEMİNE Örnek:

FAKTÖRLERİN KARŞILAŞTIRILMASI YÖNTEMİNE Örnek:
Ağırlık
Kuruluş Yeri derecesi
Faktörleri (0-20)
Kuruluş yeri A
Kuruluş Yeri B
Faktörün
Faktörün
tartısı
Ağırlık Toplam tartısı
Ağırlık
Toplam
Pazar
20
15
300 (20*15)
18 (20*18)
360
Taşıma
olanakları
18
15
270
10
180
Hammadde 10
6
60
10
100
İşgücü
8
5
40
6
48
Enerji
12
5
60
4
48
İklim
4
4
16
2
8
Su
15
8
120
6
90
Toplam
866
834

Tablo: Faktörlerin Karşılaştırılması Yöntemi

SONUÇ: Yukarıdaki tabloda ağırlıklı toplamda en yüksek değere sahip
olan yer seçilecektir. A kuruluş yerinin toplam (866), B kuruluş yerinin
değerine (834) göre daha fazla olduğundan A yerinin seçilmesine karar
verilebilir.
80
MALİYETLERİN KARŞILAŞTIRILMASI YÖNTEMİ
a) Maliyetlerin Karşılaştırılması yöntemi
Her bir aday kuruluş yerinde gerçekleşecek üretim faaliyeti sonucunda ortaya çıkacak maliyetlerin
hesaplanması ve bunlar arasında en düşük maliyet düzeyine sahip olan kuruluş yerinin
belirlenmesi esasına dayanan bir yöntemdir. Bunun için her bir aday kuruluş yerine ait sabit ve
değişken maliyetlerin tespitine çalışılır ve en düşük birim maliyetli yer seçilir. Örnek olarak:
Maliyet Kalemleri
A
Kuruluş Yerleri (Bin YTL)
B
A. Birim Değişken Maliyetler
-Hammadde
-Yardımcı Madde
-İşçilik
260
44
70
255
43
72
265
45
70
B. Birim Sabit Maliyetler
-su
-enerji
-vergi
-fuel-oil
-kira
-sigorta
TOPLAM
30
10
15
10
110
11
560
30
11
15
11
113
11
561
32
10
15
9
114
11
571
C

Tablo: Maliyet Analiz Yöntemi

SONUÇ: Yukarıda da görüleceği gibi A kuruluş yeri en düşük birim maliyetli yer
olarak en uygun kuruluş yeridir. Bu yöntemin uygulanmasında karşılaşılan en
büyük güçlük, birim maliyetlerin sağlıklı bir şekilde önceden tahmin
edilebilmesinde görülmektedir.
81
KARLILIKLARIN KARŞILAŞTIRILMASI YÖNTEMİ
Karlılıkların Karşılaştırılması Yöntemi

Bu yönteme göre en uygun kuruluş yeri, yapılan yatırıma en büyük karlılığı ve
dönüşüm oranını sağlayan yerdir. Buna örnek olarak:
Görünür Maliyetler,
Satışlar, Kar
I. SATIŞLAR
(a)Yıllık Satışlar
(b)Satış masrafları
(c)Net satış geliri
II. ÜRETİM MALİYETLERİ
(d) Hammadde
(e )İşçilik
(f) Taşıma
(g) Enerji, su
(h)Diğer kalemler
(i) Sabit Maliyetler
(j) Toplam üretim maliyetleri (d+e+f+g+h+i)
III. TOPLAM MALİYETLER
(k) Satış masrafları + Üretim Maliyetleri (b+j)
IV. YILLIK KAR
(l) Satış –Toplam Maliyet (a-k)
V. SABİT YATIRIM HARCAMASI
Yatırım Karlılık Oranı (I/V)
Kuruluş Yerleri (Bin YTL)
A
B
C
260
260
-46
-42
214 (260-46) 218
260
-44
216
62
40
23
15
10
11
161
64
41
26
16
8
11
166
63
42
27
16
8
11
167
207 (46+161) 208
211
53 (260-207)
180
%29.44
(53/180)
49
180
%27.22
(49/180)
52
180
%28.89
(52/180)
Tablo: Karlılıkların Karşılaştırılması Yöntemi
SONUÇ: Bu örnekte %29,44 lük bir karlılık oranı sağlayan ‘A’ şehri optimum
kuruluş yeri olarak tercih edilmelidir.
82
İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI
İŞLETMELER; ekonomideki işlevlerine, yöneldikleri amaçlara, ürettiklerine
ve yapılarına göre altı grupta sınıflandırılabilir:
1-Tüketicilerin Türüne (alıcıların türüne) Göre
a)Başka işletmeler için mal üreten, b)Nihai tüketiciler için mal üreten,
c)Hem nihai hem de başka işletmeler için mal üreten (Ör. Dikiş makinesi)
2-Ürettikleri Mal ve Hizmetin Türüne Göre :
a)Dayanıklı, b)Dayanıksız ve ayrıca
Faaliyette bulunduğu sektörlere göre -mal ve -hizmet üreten: ticaret,sanayi,hizmet
3-Üretim Araçlarının Mülkiyetine Göre: a)Özel,
4-Kullandıkları Üretim Teknolojilerine Göre
b)Kamu, c)Karma, d)Yab. Sermayeli
a)Emek Yoğun (Top. Maliyet İçinde İşçi Giderleri Yüksek),
b)Sermaye Yoğun (Top. Varlık İçinde Sabit Varlık Değeri yüksek ve Yük. Sermaye)
5-Büyüklüklerine Göre: a)Mikro/Cüce,
6-Hukuki Yapılarına Göre
b)Küçük, c)Orta, d)Büyük, e)Dev
A-TEK KİŞİ İşletmeleri ------Tüzel Kişiliği yok/Borçlar Kanunu’na tabi
B-ŞİRKETLER/Ortaklıklar
1)Adi Şirketler --------Tüzel Kişiliği yok/Borçlar Kanunu’na tabi
2)Ticaret Şirketleri
2.1. KİŞİ/ŞAHIS Şirketleri
-Kollektif
-Komandit
2.2.SERMAYE Şirketleri
-Anonim
-Limited
-Ser.Pay. Böl. Komandit
C-KOOPERATİFLER
D-KAMU İşletmeleri
E-YABANCI SERMAYELİ İşletmeler
İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI-2
*Ayrıca, Sektörlere göre (ticaret,sanayi,hizmet) Mal ve Hizmet
Üreten İşletmeler:
a)Mal Üreten İşletmeler
-Tarım, ormancılık, hayvancılık, balıkçılık ve avcılık
-Madencilik ve taşocakları
-İmalat/Sanayi (dokuma, metal, gıda, toprak vb.)
-Diğer mal üreten işletmeler
b)Hizmet Üreten İşletmeler
-Ticaret işletmeleri
-Ulaştırma,taşıma, depolama
-İnşaat/yapı
-Altyapı ve sağlık (köprü, baraj, kanalizasyon, su-elektrik, havagazı, hastane
-Banka, sigortacılık, borsa
-Turizm ve aracı işletmeler (otel, lokanta)
-Haberleş/İletişim - Televizyon, radyo ve habercilik (medya)
-Diğer (Eğitim, Eğlence, Bilişim ve Bilgisayar, Bakım-Onarım, vb.)
vb)
GİRİŞİMCİ






Girişimciliği tek bir tanımın sınırları içine yerleştirmek oldukça zordur.
Girişimcileri kar amacı ile riski göze alarak bir işi / işletmeyi organize eden
ve yöneten;

fikirleri hayal eden dahi değil, ama buluşları toplumu değiştiren
kitlesel piyasa ürünlerine dönüştüren;

yeni şeyler düşünerek görünenin ötesine bakabilen;

yeni fikirler geliştirme yeteneği ile sorunu fırsatlara dönüştürebilen;

yenilikçi ve yaratıcı kişilerdir ki

bunlar herkes gibi aynı şeylere bakarlar fakat farklı olan bakmaları
değil herkesten farklı düşünmeleridir.
***STOOR, yaratıcılığı “yeni bir şey var etme yeteneği” olarak ifade
etmiştir.
Girişimciliğin tanımı ilk kez, 18. yüzyılın başlarında Fransa’da yaşayan
İrlandalı ekonomist RICHARD CANTILLON tarafından yapılmıştır. Bu
tanımda girişimci, henüz belirginleşmemiş bir bedelle satmak üzere
üretimin girdilerini ve hizmetlerini satın alan ve üreten kişi olarak ifade
edilmiştir.
***JEAN BABTISE SAY tarafından geliştirilen girişimcilik tanımında,
girişimcinin risk üstlenme kadar üretim girdilerini örgütleme ve yönetme
niteliğine sahip olması gerektiği üzerinde durulmuştur.
***JOSEPH A. SCHUMPETER’e göre girişimci, toplumda değişimi yaratacak
kişi ve kurumlardır.
GİRİŞİMCİ VE GİRİŞİMCİLİK

GİRİŞİMCİ; çevresini izleyerek
 yeni Pazar,
 yeni tedarik ve
 finansman kaynakları sağlayarak
1-yeni ürün ve üretim teknikleri, 2-örgütlenme biçimleri geliştirerek
ekonomik gelişmelerin öncülüğünü yapan kişidir.
 Ev hizmetleri (ev hanımının yemek vs. yapması) bir işletme iken,
kar amacı gütmediği için teşebbüs (girişim) değildir. Çünkü hem
pazarı, hem de fiyatı yoktur. Ayrıca süreklilikte olmayabilir.
 GİRİŞİMCİ, sürekli olarak çevreyi gözetleyip talep açıklarını
yakalayan, yeni talepler oluşturan, talepteki değişmeleri
zamanında fark eden, kaynakları sağlayarak üretim tesislerini
kuran, rekabeti seven ve varlığının önemli nedeni olarak gören
(rekabeti), riske giren ve sorumluluk üstlenmekten çekinmeyen,
atak ve yenilikçi yeteneklere sahip kişilerdir.
 GİRİŞİMCİ, gereksinimleri karşılamak üzere iktisadi mal ve hizmet
üretiminin gerçekleştirilmesi için üretim faktörlerini bir araya
getiren kişidir.
 GİRİŞİMCİ, risk alarak yenilik veya geliştirme yapan kişidir.
 GİRİŞİMCİLİK, YENİ ORGANİZASYONLAR OLUŞTURMAKTIR.
 TEŞEBBÜS (GİRİŞİM)de; 1-kar amacı, 2-süreklilik, 3-mal ve
hizmetin pazarı, 4-mal ve hizmetin Pazar fiyatı olur.
GİRİŞİMCİNİN ÖZELLİKLERİ
 GİRİŞİMCİNİN ÖZELLİKLERİ
***1-Motivasyonu yüksek (sorumluluk, enerji, girişim, sabır ve sağlık)
(Not: Sonraki slaytlarda motivasyon araçları var)
2-Düşünme kabiliyeti yüksek (orijinal, yenilikçi, kritik ve analitik düşünen)
3-İnsan ilişkilerinde yeterlilik (sosyal olma, birlikte çalışmayı sevme)
4-İletişim kabiliyeti yüksek (yazılı anlatım, sözlü veya yazılı iletişim)
5-Teknik bilgisi olmak (yapılacak işe ilişkin teknik bilgi)
6-Başarma arzusu yüksek
7-Cesaret
8-Gerçekleştirme tutkusu olmak
9-Risk alabilme
 GİRİŞİMCİLERİN İŞLEVLERİ
1-Yeni ürünler ortaya çıkarmak ya da bilinen ürünlerin niteliklerini
değiştirmek
2-Yeni üretim yöntemleri geliştirip uygulamak
3-Endüstride yeni ve gelişmiş örgütlenmelere gitmek (ör. Şirket
birleşmeleri vb.)
4-Yeni pazarlara açılmak
5-Yeni girdi kaynakları bulmak
6-Yönetim ve çalışanlar arasında ilişkileri artırmak
7-İşletme ile devlet arasındaki ilişkileri geliştirmek
MOTİVASYON ARAÇLARI
 Güdülemede temel amaç, işletmede çalışanları örgütsel
amaçlar doğrultusunda yönetmek ve yaptıkları işle
bütünleştirmektir. Yani işverenlerin evine giderken
duyduğu mutluluğu işe giderken de duymasını
sağlamaktır.
 Kişiye, örgüte ve topluma göre güdüleyici araçların
etkinliği değişebilir. Örneğin, bir işgören için ücret artışı
işte daha verimli çalışmak için etkili ve yeterli olurken,
bir başkası için verilen değer ve statü ön planda rol
oynayabilir.
 İnsan kendisinin ve varsa ailesinin yaşantısının sürekli
kılabilmek ve yaşam düzeyini yükseltebilmek için
yüksek ücret veren kuruluşlarda çalışmak ister ya da
çalıştığı kurumun daha yüksek ücret vermesini bekler.
 Bundan dolayı özellikle ücret artışı, primli ücret
uygulaması, kara katılma ve ekonomik ödüllendirme
gibi ekonomik araçlar önem kazanır.
04.04.2014
88
GÜDÜLEMEDE (1)EKONOMİK ARAÇLAR




1) Ücret artışı: En eski ve en çok kullanılan araçtır. Ücret, işgörenin
işletmeye giriş nedeni olduğu kadar aynı zamanda iyi kullanıldığı
takdirde onu işletmeye bağlayan önemli bir araçtır. Ücret artışının
işletmeye faydası verimliliği artırıcı bir sonuç olarak ortaya çıkmasıdır.
Ücret artışı bireyin toplum içindeki saygınlığını, otoritesini ve
statüsünü olumlu yönde etkiler.
2) Primli ücret: Primli ücret parça başına ya da zamana bağlı olarak bir
kök ücretin verilmesi ve daha sonra üretimdeki artışları ödüllendiren
primlerin eklenmesidir. Primli ücret sistemi bir yandan işletmenin
karlılığını yükseltmek, öte yandan işgörenlerin verimli çalışmalarını
ödüllendirmek amacını güder.
3) Kara katılma: İşletme dönem sonunda elde ettiği karın bir
bölümünü emeği ile üretime katkıda bulunan işgörenlere dağıtabilir.
Elde edilen kardan işgörenlerinde pay alması işletmede her şeyden
önce üretim ve verimde artışlara yol açar. Daha dikkatli ve özenli
çalışma gerçekleşir, kalite yükselir ve iş kazaları azalır.
4) Ekonomik ödüllendirme: İşgörenlerin çalıştığı işyerinde kendi
yaratıcı ve yapıcı gücünü kullanarak işe yarar bir nitelik ya da bir buluş
getirdiğinde kendisine paralel bir ödül verilebilir.
04.04.2014
89
GÜDÜLEMEDE (2)ÖRGÜTSEL VE
YÖNETSEL ARAÇLAR








İşgöreni işe ve çalıştığı işletmeye bağlayan sadece ekonomik araçlar değildir. Bundan dolayı
işgörene güdülemeyi amaçlayan örgütsel ve yönetsel içerikli araçlardan söz edilebilir.
1)İŞLETME VE İŞGÖREN AMAÇLARINDA BÜTÜNLEŞME: İşgörenler çalıştıkları yerlerden sadece
ücret olarak beklenti içine girmezler. Sosyal doyum, saygınlık, gelişme olanakları, yükselme,
yetki, statü ve kararlara katılma gibi beklenti içinde de olabilirler.
2) YETKİ VE SORUMLULUK DENGESİ: İşletmeler belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra personel
nitelik ve nicelik olarak bir noktadan sonra yetersiz kalır. Bu sorunu da ya personel alarak ya da
mevcut personele yetki ve sorumlulukları yeniden dağıtarak çözmeye çalışır.
Çağdaş modeli seçen yöneticiler son derece tutucu ve isteksiz davranırlar. Çünkü isterler ki
yetki tepede toplansın. Ama işletmeler zamanla merkezcil modelden uzaklaşarak merkezcil
olmayan bir modele doğru geçişe başlamışlardır. Bu durum daha hızla karar alma, esneklik,
kişilere iş başında gelişme olanağı saplamaktadır.
3) EĞİTİM: kişisel yetenekleri gelişen ve bilgi ufukları genişleyen işgören işletme için en büyük
yatırımdır. Eğitimde fırsat eşitliği uygulanarak insanların bilgi, beceri ve görgüsü gelişirken diğer
taraftan sosyal ve insancıl ilişkilere dönük eğitsel programı düzenleyen işletmeler işgörenlere
güven duygusu aşılar, kuruma bağlılıklarını artırır ve istekli çalışmaya güdülemiş olur.
4) YÜKSELME: amaç daha üst düzeyde yer alan görevlere atanmaktır. Eğitim işgöreni mesleğe
hazırlarken, yükselme işgöreni daha üst basamağa yöneltir. Yükselme her işgörenin istediği bir
özlemdir.
5) KARARLARA KATILMA: Çağdaş işletmeciliğin getirdiği bir uygulamadır. Bu yöntemi işletmeler
çok farklı şekillerde uygulamaktadır. Bazıları bu sistemi danışmalı yönetim şeklinde uygularken
bazıları temsilci yoluyla katılmayı tercih etmektedir.
6) İLETİŞİM: örgütsel doku içerisindeki dikey ve yatay düzeyde organları birbirine bağlayan
kanallardır.

İşgörenler kendilerine iletilen karar ya da emirleri daha açık ve anlaşılır biçimde
algılarlar.

İletişim işletmeye berraklık kazandırır.
04.04.2014
90
GÜDÜLEMEDE (3)PSİKO-SOSYAL
ARAÇLAR







İşletmede işgörenleri işletmeye bağlayan, emeğini vermeye özendiren araçlar sadece
ekonomik ve yönetsel-örgütsel araçlar değil önemli etkiler yaratan psiko-sosyal içerikli
araçlardır. Bu araçlar çoğu kez yöneticiler tarafından bilinmez. Psiko-sosyal araçlar
içinde sosyal katılımlar, değer ve statü, bağımsız çalışma, çevreye uyum, boş
zamanlarını değerlendirme gibi araçlar yer almaktadır.
1) SOSYAL KATILIM: İşgören bir işletmeye girdiği ilk günden başlayarak çeşitli gruplara
katılır. Çeşitli biçimsel ve doğal grubun üyesi olabilir. Biçimsel katılma örgüt yasa ve
kurallarına bağlı olarak belirli görevlerin yerine getirilmesi için grup çalışmasına katılma
şeklinde olur. Doğal katılım ise, dostluk, arkadaşlık, yaş, cinsiyet, meslek gibi nedenlere
dayanarak biçimsel ilişkilerin dışında işgörenlerin bir araya gelmesini ifade eder.
2) DEĞER VE STATÜ: İşgören yaptığı işin başkaları tarafından ve özellikle yöneticisi
tarafından beğenilmesini ister. Sadece yaptığı işe değil şahsına da saygı gösterilmesini
ister. Örgütte belirli yerlere gelmek her işgörenin özlemidir. Bir işçi için ustabaşı, şef için
müdür olmak önemlidir. Genellikle bir güdüleme aracı olarak benimsenen statü verme,
işgörene saygınlık kazandırır.
3) BAĞIMSIZ ÇALIŞMA : İşgören çoğu zaman çevresiyle uyumlu çalışmasına rağmen
benlik duygusunu doyurmak amacıyla bağımsız çalışmaktan hoşlanır.
İşgören aşırı baskı altında çalışmaktan ve başkası tarafından yönlendirilmekten
hoşlanmaz.
4) ÇEVREYE UYUM: Fiziksel ve sosyal çevreye uyumsuzluk işgöreni bunaltabilir. İş gören
yeni katıldığı sosyal çevrenin gelenek, kural ve adetlerini öğrenerek üzerindeki
yabancılık duygusunu en kısa zamanda atmalıdır.
5) BOŞ ZAMANLARI DEĞERLENDİRME: Çay ve yemek molası, hafta sonu ve diğer izinli
günler içinde işgören çeşitli uğraşlara girebilir. Örneğin, sportif uğraşlar, kütüphane,
eğlence gibi.
04.04.2014
91
 GİRİŞİMCİ TÜRLERİ
KAMU GİRİŞİMCİLERİ
PİYASA EKONOMİSİ İÇİNDE YER
ÖZEL
ALAN GİRİŞİMCİLER
GİRİŞİMCİ
***Müteşebbis (Girişimci);
DİNAMİK
OLAĞAN
-Mal ve hizmet üretir
GİRİŞİMCİ
GİRİŞİMCİ
-Kar-zarar edebilir
BAĞIMSIZ GİRİŞİMCİ
-Risk alır
İÇ GİRİŞİMCİ
-Kaynakları bir araya getirdiği için aynı
zamanda yöneticidir.

ÖZEL GİRİŞİM SİSTEMLERİNDE 4 TEMEL UNSUR VARDIR




1-Özel Mülkiyet Hakkı (menkul ve gayrimenkul edinme)
2-Seçme Özgürlüğü (tüketici ve üretici ekonomik kararlarda serbest)
3-Kar Elde Etme (kaynaklarını riske sokma)
4-Serbest Rekabet
İÇ GİRİŞİMCİ








İÇ GİRİŞİMCİ, kurum içinde herhangi bir iş fikrini uygulama
sorumluluğunu üstlenen kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİ, yeni fonksiyonlar geliştiren veya yeni fırsatları
zorlayan “yenilikçi yönetici”lerdir.
İÇ GİRİŞİMCİ, organizasyon içinde girişimsel özellikler gösteren
bireylerdir.
İÇ GİRİŞİMCİ, firma içinde bir fikri, risk alma ve yenilik yapma
yoluyla karlı nihai bir ürüne dönüştürme sorumluluğunu üstlenen
kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİ, firma içinde risk alarak yeni bir fikri üretime
dönüştürme sorumluluğunu üstlenen kişidir.
İÇ GİRİŞİMCİLİK, faaliyet halindeki organizasyonlardaki
girişimciliktir. Yeni organizasyon oluşturma ise normal
girişimciliktir.
Kişinin İÇ GİRİŞİMCİ sayılabilmesi için, karar verme yetki ve
sorumluluğunu kayıtsız olarak elde etmesi gerekir.
İÇ GİRİŞİMCİ, kurulmuş işletmelerde yönetimde, satışta ya da
üretimde yeni değişik yöntemleri geliştirmektedir.




Pinchot’un yaptığı iç girişimcilik tanımı büyük kabul görmüştür.
Bu tanıma göre “İç girişimciler”; yeni yatırımları, buluşları, fikirleri ve
davranış biçimlerini gerçekleştirip, bu yenilikleri ürünlerde,
servislerde, yönetim programlarında kullanabilen kişilerdir.
Yetenekli çalışanların girişimci olmak için işletmeden ayrılmalarının
iki nedeni vardır:



GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİNİN BENZER ÖZELLİKLERİ





1-Girişimciliğin statü sembolü (bağımsızlık, tanınma)
2-Risk sermayesinin finansman modeli olarak gelişmesidir (Risk sermayesi, yüksek
kazanç getirebilecek ve yeni icat ve teknoloji ortaya koyacak gelecek vadeden
projelerin büyük sermayedarlar tarafından finansa edilerek yatırıma dönüştürülmesi)
1-Her ikisi de öncü ve yenilikçiliğe odaklanır
2-Her ikisi de fırsatları kovalar, katma değeri yüksek ürünler üretmeye odaklanır
3-Her ikisi de risk alır
4-Her ikisi de kaynakları etkili ve verimli kullanabilirler
GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİNİN FARKLARI




1-Girişimci geliştirici, iç girişimci güçlendirici
2-Girişimci pazara yönelik, iç girişimci şirket kültürüne yönelik
3-Girişimcinin kaynakları çoğu kez sınırlı, fon bulmak zorunda, iç girişimci var olan
fonları kullanır
4-Girişimcinin katlandığı risk işletmeyi ilgilendirir, iç girişimcinin katlandığı risk
kariyerini ilgilendirir
GELENEKSEL YÖNETİCİ-GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİ
PROFİLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Tablo: GELENEKSEL YÖNETİCİ-GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİ PROFİLLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Geleneksel Yöneticiler
Girişimciler
İç Girişimciler
Temel
Güdüler
Terfi ve diğer geleneksel kurum
ödülleri (büro, makam, güç vb.)
Bağımsızlık, fırsat yaratma
ve para kazanmak
Bağımsızlık ve kurumsal ödül
sağlayabilme
Zamanı
Yönlendirme
Kısa dönemlidir. Bütçelerin ve
kotaların gerçekleştirilmesi, kısa
dönemli planlama ile ilgilidir (haftalık,
aylık, altı aylık ve yıllık).
Orta ve uzun dönemde
ayakta kalma ve başarma
5-10 yıllık bir dönemde
işletmenin büyümesi ile
ilgilidir.
Girişimci ile geleneksel
yönetici arasındadır.
İşletmenin zaman tablosuna
ve durumun ciddiyetine bağlı
olarak kendini kabul ettirme
daha önemlidir.
Faaliyet
Direkt katılımdan çok, temsilci olma
ve denetleme fonksiyonu vardır.
Direkt katılım söz
konusudur.
Temsilci olmaktan çok direkt
katılım söz konusudur.
Risk Durumu
Dikkatli
üstlenen
üstlenen
Statü
Statü sembollerine yoğunlaşmış
Statü sembolleri ile ilgisi
yok
Geleneksel kurum statü
sembollerini önemsemeyen
bağımsızlık arzusunda
Başarısızlık ve
Hatalar
Hata ve başarısızlıktan kaçma çabası
Hata ve başarısızlıkları
kabul etme ve üzerine
gitme
Hazır olana kadar riskli
projelerin üzerine gitmeme
Kararlar
Genellikle üstlerin almış olduğu
kararları kabullenme
Karar almada hayalleri
izleme
Hayalleri başarmada
başkalarını ikna edebilme
Kimler İçin
Başkalarını memnun eder
Kendini ve müşterileri
memnun eder
Kendini, müşterilerini ve
sponsorları memnun eder
Aile Geçmişi
Genellikle büyük organizasyonlarda
çalışmış aile bireyleri
geçmişine sahip aile
bireyleri
geçmişine sahip aile bireyleri
Başkaları İle
İlişki
Temelde hiyerarşik ilişki
Temelde karşılıklı ilişki ve
anlaşmaya dayalı
Hiyerarşi içerisinde karşılıklı
ilişkiye dayalı
Kaynak: Hisrich, Peters, Entrepreneurship, s. 48.
GİRİŞİMCİ-YÖNETİCİ-TEKNİSYEN’in GÖREVLERİ
GİRİŞİMCİ-YÖNETİCİ-TEKNİSYEN’in FARKLARI
GİRİŞİMCİ
YÖNETİCİ
TEKNİSYEN
-Hayalci
-Planlayan
-İş yapan, sorun çözen
-Vizyon sahibi
-Geçmişte yaşayan
-Bugünü yaşayan
-Değişim ajanı (ayrıntı,
farklılık arayan)
-Probleme odaklanan
-Kolayca kaçan
-Gelecekte yaşayan
-Organizasyon yapan
-Mevcut durumla yetinen
-Olan fırsatları gören
-Güven arayan
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ-1










Girişimci, bir “birey”dir
Birey, karmaşık bir yaratıktır.
Bireylerin ilgi duydukları alanlar ve yetenekleri her zaman
birbirinden farklıdır
Bireylerin soydan gelme genleri, öğrenim ve tecrübeleri
gibi ortak özellikleri de vardır
Temel zeka, yetenekler, bireyin kısa veya uzun boylu
olması gibi vb. özellikleri genlerin soydan gelmesine
bağlıdır.
İnsanın çevresi ile uyum sağlamasındaki en önemli
organı “beyin”dir
İnsan soydan gelen yetenekleri ve sonradan öğrendikleri
ile çevresine yararlı olabilecektir
Yapılan araştırmalarda, duygunun bireyin kişisel ve
örgütsel davranışlarında etkili olduğu belirlenmiştir
İnsana dair kompleksliğin örgüte önemli etkileri vardır,
insan ait kompleksler 3 grupta toplanabilir:
1)Benlik
2)Cinsiyet
3)Sürü (birlikte hareket etme)
İnsan; düşünen ve değiştirebilen tek varlıktır.
97
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ-2







İnsan üzerindeki etkinin en büyük kaynağı
“kültür”dür
Kültür, toplumdaki bireylerin ortak nitelikleri
olup, kuşaktan kuşağa aktarılan öğrenilmiş bir
yaşam biçimidir
Girişimcilik çabalarını etkileyen faktörleri
bilebilmek için öncelikle “toplum kültürünü”
bilmek gerekir
Girişimci, çalışma şeklini toplum kültürüne göre
belirleme gereği duyar
İşletmeyi, içinde bulunduğu toplumun teknolojik
düzeyi, faaliyet gösterdiği ülkenin kanunları vb.
bir çok çevresel faktör etkiler
Bir GİRİŞİMCİ için kültür, işletmenin kuruluş
amacını ve faaliyetlerini etkileyen inançlar,
değerler ve bireyler arası ilişkilerin tümüdür
Girişimcilerin sosyal yapılar ve etkileşim içinde
olduğu 3 çevresi vardır:
1)İç çevresi
2)Ulusal (dış) çevresi
3)Uluslararası çevresi
98
GİRİŞİMCİNİN
İÇ ÇEVRESİ
Tüketiciler
GİRİŞİMCİ
Yöneticiler
99
GİRİŞİMCİNİN ULUSAL (Dış)
ÇEVRESİ
GİRİŞİMCİ
100
GİRİŞİMCİNİN ULUSLARARASI
ÇEVRESİ
GİRİŞİMCİ
101
GİRİŞİMCİLİKTE VİZYON


Girişimcilikte temel amaç, kar olmakla birlikte, aynı zamanda
kar girişimcilik sürecinin tekrarlanan sonucudur.
Girişimci şu sorulara cevap bulmalıdır:








Girişimci’nin temel güçleri arasında VİZYON sahibi olma
vardır. Vizyon; ufuktur, planlamaktır, geleceği tahmin
etmektir, gerçekleştirilebilir bir hayal gücüdür ama çölde
serap görmek değildir, ütopya değildir. Vizyon, bakış açısıdır,
nereye kadar ve neyi görebildiğimizdir
Başarılı girişimci, başarısının karşılığını sosyo-psikolojik tatmin ve
hayat standardı ile elde eder.
Mc Clelland, “Achieving Society adlı kitabında başarı güdüsü
yüksek insanların davranışlarını şöyle sıralamaktadır:







Nasıl bir iş kurmalıyım?
Nasıl bir işletme yapmalıyım? (Nasıl büyüklükte, hangi özelliklerde
olmalı)
İşletmenin MİSYONU nedir? (Görev, varlık nedeni, ya da beklenen
görevler)
Nasıl bir strateji (Strateji “NE” yapılması gerektiğini belirlemektir ve
ortaya konulan hedefler ve ulaşılmak için seçilen yoldur, taktik ise
“NASIL” yapılacağını belirtir) ile amaca ulaşılacak?
Amaçlara ulaşmak için kullanılacak araçlar ve politikalar nelerdir?
(Politika, izlenecek yoldur)
Yeteneklerini zorlayan işlerde daha hızlı çalışırlar
Daha hızlı öğrenirler
Para ve unvan gibi dışsal motivasyon faktörlerine fazla itibar
etmezler
İş hayatında arkadaşlarından çok konunun uzmanları ile çalışmak
isterler
Mc Clelland, yüksek başarı güdüsü ile girişimcilik güdüsü
arasında yakın ilişki olduğunu belirtmektedir.
Maltalı düşünür Bono, “bir şeyi gerçekleştirme tutkusu”
girişimcilik kültürünü tanımlayan en iyi ifade olarak belirtmiştir.
Girişimcilik kültürünün temel göstergelerinden RİSK alma ve
CESARET başarıyı önemli ölçüde etkilemektedir.
102
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ’NÜN OLUŞMASI








Girişim ya da işletme, yaşayan bir canlıdır
Girişim sosyal bir sistemdir
Girişimciden başka insanlar da girişim sosyal sitemi içinde yer
alırlar
Girişim sistemine dahil olanların girişim amaçları ve tutkuları ile
örtüşmesi girişimcilerin başarısında önemli bir paya sahiptir.
Girişimcilik kültürünün oluşmasında aile yapısının büyük etkisi
vardır. Çocuğun aileden aldığı eğitim ve görgü onu yaşamı
boyunca etkiler
Girişimcilikte amaç, mevcut (çoğunlukla kıt) kaynakların en iyi
şekilde kullanılmasıdır. Bu amaçların girişimcilik güdüsü ile
birleşmesi başarma azmini ortaya çıkarır, bu azmin
pekişmesinde en önemli etken “AİLE”dir.
Bir işletmenin kültürü, girişimcinin değer sistemi ile bu değerleri
güçlendiren, yayan, bağlayan ve özetleyen semboller, adetler
ve bir kültürel ağdan oluşur.
Örgütlerde girişimcilik kültürü iklimi oluşmasını sağlayan
değerler ve göstergeler (Keith Davis ve Robert Blomstrom’a
göre) şunlardır:












Teknik değerler (fiziksel olaylara, bilime ve mantığa dayanır)
Ekonomik değerler (arz ve talebe bağlı pazar değerlerine dayanır)
Sosyal değerler (grup ve örgüt psikolojisine dayanır)
Psikolojik değerler (bireylerin kişisel ihtiyaçlarına dayanır)
Politik değerler (ülkenin idari şekli, rejim ve başlıca devlet
politikalarına dayanır)
Estetik değerler (özellikle algılamaya dayanır)
Ahlaki değerler (genel ahlak, örf adet, gelenek ve aile eğitimine
dayanır)
Girişimcilikte; bireyin girişimcilik ruhu, toplumsal yapı, sermaye
(para) önemli unsurdur.
Girişimciliğin özünde CESARET ve RİSK vardır.
Girişimcilik kültürünün özünde AİLE vardır.
Kültürün, işletmede oluşturduğu psiko-sosyal ortama “ÖRGÜT
İKLİMİ” denir
SOSYAL SORUMLULUK, tüketiciye (topluma) en yüksek faydayı
ve en az zararı verecek bir üretim anlayışıdır.
103
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURAN
DEĞERLER
TEKNİK
EKONOMİK
SOSYAL
PSİKOLOJİK
POLİTİK
ESTETİK
ETİK VE MORAL
Şekil: Girişimcilik Kültürünün Oluşmasını Sağlayan Değerler 104
TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ’NÜN TEORİK
TEMELLERİ



Sanayi toplumlarında girişimcilik, farklı bir
gelişme eğrisi çizmesine rağmen, kırdan kente
göç sürecinin hızlı olduğu toplumlarda doğal
bir zorunluluk olarak ortaya çıkar.
Sanayi toplumlarında bireyler makine ve bilgi
üreterek ve bunları sık sık yenileyip geliştirerek
refah düzeylerini artırmaya veya mevcut
düzeylerini korumaya çalışırlar. Bu yüzden
geçmişten getirdikleri bilgi birikimi daha
creativdir ve daha yüksek gelir getiren
alanlara yönelirler.
TÜRKİYE’de girişimci olma nedenleri şöyle
sıralanabilir:


İşletme sahibi olma arzusu (çoğu kez girişimci
her şeyi bilen ve düşünen kişidir, bu durum
girişimciye esnek ve çabuk karar verme
imkanı sağlar, girişimci işletme sahipliği
konumundan dolayı tek otorite ve denetime
tabi olmayan tek yöneticidir, verdiği
kararlarda bağımsızdır
“Küçük olsun benim olsun” mantığı (Bağımsız
çalışma ve kendi iş yerini kurma arzusu)
105
GİRİŞİMCİLİK’TE TÜRK TİPİ KLAN’IN
ÖZELLİKLERİ
TÜRK TİPİ KLAN’IN ÖZELLİKLERİ
 Gelenekçi’dir
 Ortak değer ve davranışları önde
tutar (kültür, davranış düzlemi)
 Kapalı, törensel ve simgesel (usulen,
sembolik) bir denetim anlayışına
sahiptir
 Başarıyı nasıl değerlendirdiği
belirsizdir, değerleme ölçüleri
objektif değildir
 Köyden kente göçün nedenleri;
 Daha iyi yaşam koşulları (sağlıkkültür)
 Ekonomik koşullar
 Eğitim ve ayrıca
 Terör, düşmanlıklar, savaş vb.
106
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ’NÜN
GELECEĞİ











Günümüzde dünyada ve Türkiye’de hızlı değişmeler sonucunda yönetici
faaliyetleri açısından kararlılık ortamı yerini kararsızlık ortamına bırakmış,
yönetimde dünün doğruları bugünün yanlışları haline gelmeye başlamıştır.
İşletme sahip veya ortakları ile yöneticiler daha çok risk, belirsizlik veya hem
risk hem de belirsizlik ortamlarında karar alma durumuyla karşı karşıya
kalmışlardır.
Daha başarılı olmanın ölçüsünün, daha çok kazanmak şeklinde tek boyuta
indirgenmesi ile törpülenen normal değerlerden yönetsel etikte payını almış,
dolayısıyla pay sahibinin değerini maksimize etmek performans
değerlemesinin tek ölçüsü haline gelmiştir.
Sağlam bir girişimcilik kültürünün olmadığı toplumlarda, kurnazlık, köşe
dönmecilik gibi dejenere olmuş kültürel davranışların yaygınlaşması
kaçınılmaz bir olgu haline gelmiştir.
Modern dünyada geçmişten günümüze insanların yaşamını değiştiren para
yanında, günümüzde BİLGİ her yere girmekte ve yaşamı etkilemektedir.
Günümüzde yöneticilik anlayışı, gelişen ekonomik koşullar ile artan eğitim ve
kültür düzeyine paralel olarak hızla değişmektedir. Batılı şirketlerde artık
“patron” kelimesi bile kullanılmamaktadır. Patronlar artık “astığı astık-kestiği
kestik” her sözü kural olan kişiler değil, bildiklerini oyuncularına öğretmeye
çalışan, onların moralini yüksek tutup hep kazanma azmi vermek isteyen
basketbol takımlarının “koç”ları gibi davranmaktadırlar.
Artık organizasyonlar tamamen yataydır, yapılanma bilgiye dayalı örgüt
etrafında şekillenmektedir (Yalın yönetim, toplam kalite yönetimi gibi).
Günümüz girişimcileri işlerini şansa bırakmayı sevmemektedirler, dolayısıyla
eğitim ve tecrübelerini sermayelerine katabilmektedirler ve
profesyonelleşmeye önem vermektedirler.
Günümüzde girişimcilik ve işadamlığı bir meslek olarak tercih edilmektedir.
Artık bir ve hatta iki lisan bilen, iyi eğitilmiş, zeki, dinamik, genç üniversite
mezunları kendi işlerini kurmayı düşünmektedirler.
Günümüzde girişimciler, küreselleşmenin de etkisiyle uluslararası alanda
faaliyetlerini sürdürmekte olup, bu durum girişimcilerin teknik uzmanlık ve
yönetim danışmanlığı konusundaki ihtiyaçlarını artırmaktadır.
Girişimciliğin ufku açıktır. Özellikle RİSK SERMAYE (yüksek kazanç
getirebilecek ve yeni icat ve teknoloji ortaya koyabilecek gelecek vadeden
projelere finansman ve danışmanlık desteğinin sağlanması- risk sermayesi
hem finansman hem de yatırım aracıdır) ile yeni bir anlayış kazanmıştır.
107
GİRİŞİMCİLİĞİN GELECEĞİ ve TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİLİK

GİRİŞİMCİLİĞİN GELECEĞİ





TÜRKİYE’DE GİRİŞİMCİ OLMA NEDENLERİ



1-İşletme sahibi olma
2-Küçük olsun, benim olsun mantığı
TÜRK TİPİ KLAN (Topluluk)’ın ÖZELLİKLERİ





1-Patrondan Koçluğa
2-Bilgiye dayalı yatay organizasyonlar
3-İşleri şansa bırakmayı sevmeme (Profesyonelleşme; bilgi, deneyim ve yetenek)
4-Girişimcilik meslek haline geliyor-geldi.
1-Gelenekçidir
2-Ortak değer ve davranışları önde tutar
3-Kapalı, törensel ve simgesel bir denetim anlayışına sahiptir
4-Başarıyı nasıl değerlendirdiği belirsizdir, değerleme ölçüleri objektif değildir
TÜRK GİRİŞİMCİLİĞİNİN DARBOĞAZLARI







1-Fizibilite çalışmalarının yetersizliği
2-Piyasa araştırması yetersizliği
3-Finansman sorunu
4-Yüksek katmadeğer oluşturamama sorunu
5-İşletmelerarası işbirliği oluşturamama sorunu
6-Ortaklık yapmama ve Türk girişimciliği (yabancı ortak edinmeme) sorunu
7-Türk girişimcilerinde bilgilenme (enformasyon) sorunu (bilgi-iletişim eksikliği)
GİRİŞİMCİLİKTE YARATICILIK
YARATICI DÜŞÜNME
“Sorunlara Getirilecek Alışılmadık ya da
Orijinal Bir Yaklaşım”
“Uyuşmaz Fikirlerin Bir Araya Getirilmesi”
“Yeni ve İşe Yarar Bir Şeyin Meydana
Getirilmesi”
“Başkalarıyla Aynı
Şeye Bakmak,
Ama Farklı bir
Şeyi Görmek”
Yaşlı bir asker
Sankopark, Antep, 2012
Kilis 7 Aralık Üni., Nisan 2013
Yaratıcılık
 XX. Yy son çeyreğinde yönetim literatürüne
girmiştir.
 En genel anlamı ile farklı düşünebilmek olarak
tanımlanabilecek yaratıcılık, her alanda yeni
fikirlerin üretilmesidir.
 Yaratıcılık bakış açısına göre değişse de, genel
olarak birbirleriyle ilişki kurulmayan şeyler
arasında bağlantı kurmak şeklinde tanımlanır
 Her insanda yaratıcılık olmakla birlikte, kişinin
psikolojik, toplumsal, kültürel ve hatta genetik
yapısına bağlı olarak farklılık göstermektedir.
 Örgütlerde yaratıcılığın gelişmesi yöneticilere
bağlı olmaktadır. Yöneticiler özgür ve dinamik
bir atmosfer hazırlayarak yaratıcılığı teşvik
edebilirler.
Yaratıcılık
 Yeni yararlı, yüksek motivasyonlu ve
ısrarlı düşüncedir.
 Yeni araştırma, gözlem ve tahmin
neticesinde yeni çıkarmalar yapmaktır.
 Geniş olarak;
 bilinenlerden birşeyler ortaya
çıkarma
 yeni ve özgün bir senteze varma
 sorunlara yeni çözümler bulma
 kurulmamış ilişkiler kurma
 Bilinenin dışına çıkıp, alışılmış ve
kalıplaşmış olanın tam karşıtı bir
davranış biçimi
YARATMAK ZOR BİR ŞEY
GERÇEKTENDE HER YÜZ
FİKİRDEN SADECE BİR
TANESİ BULUŞ NİTELİĞİ
TAŞIMAKTADIR.
O HALDE NE YAPMALI….
BAZEN MEVCUTLARDAN DA YEPYENİ
DURUMLAR YARATILABİLECEĞİ
UNUTULMAMALI
YARATMAK KOLAY BİR ŞEY
MİDİR ?
Bu Sorunun Cevabı, Yaratmaktan
Ne Anladığınıza Bağlı ….
Seviye
Yaratıcılık Derecesi
Bütün Çözümler
İçindeki % Değeri
1
Bilinen Çözüm
% 32
2
Küçük Yenilikler
% 45
3
Büyük Yenilikler
% 18
4
Yeni Kavram
%4
5
Buluş
%1
Yaratıcılığın Türleri






Yaratıcılık ilgili olduğu alana bağlı olarak çeşitli türlere
ayrılır. Bunlar;
Bilimsel yaratıcılık: Bilimsel yasa, kural ve yöntemleri
kullanarak kuramsal yada uygulamalı bilim dallarında
yenilik getirecek bir durumun veya düşüncenin
oluşturulmasıdır.
Sanatsal yaratıcılık: Özgür bir ortamda, esinlenme yoluyla,
içten gelen duyuşlarla kişisel yada toplumsal amaçlara
varılmasına yardımcı olan güç kaynağıdır.
Teknolojik yaratıcılık: Teknik buluşların en somut örneklerini
verdikleri, bilimsel buluşlara dayanan, üretime yönelik
hedefleri kapsayan çabalardır.
Endüstriyel yaratıcılık: Bilimsel, sanatsal ve teknolojik
yaratıcılığın bir bileşiminden oluşmaktadır. Ar-ge merkezleri
buna örnektir.
Toplumsal yaratıcılık: Eğitim sistemi, kültürel değerler,
devlet yönetimi yaratıcılığı olumlu yada olumsuz
etkileyebilir.
 Eğitim sistemini destek verecek şekilde dizayn etmek
 Yaratıcılığı destekleyen ortam yaratmak
GİRİŞİMCİLİKTE YENİLİK:
BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN GİRİŞİMCİLİĞE ETKİLERİ
VE YENİLİK TÜRLERİ
 BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN GİRİŞİMCİLİĞE ETKİLERİ





1-Bilgi Sağlama (Daha hızlı, depolama vb.)
2-İletişim (Ör. Kapıcı MSN ile iletişim kuruyor)
3-Maliyet Azaltma (Ör. Yeni arabalar daha az yakıyor)
4-Rekabet Avantajı (Bilgi teknolojisi ile rekabette güç elde
edilir, ör. Web’ten satış)
5-Pazarlara erişim (ör. Web’ten reklam)
 YENİLİK TÜRLERİ 3’e AYRILIR



1-Teknolojik Ürün yenilikleri
2-Teknolojik Süreç yenilikleri
3-Örgütsel yenilikler
Girişimci
Girişimci, toplumun gereksinim duyduğu
 ürünler üreterek,
 hizmetler sunarak,
 ya da ticaret yaparak,
maddi-manevi kazanç sağlamayı hedefleyen,
 gerekli bilgi-beceri,
 işyeri, eleman, makine-ekipman v.b.
işletme girdileri ile
 finansman kaynaklarını
bir araya getirerek, kendi işini kuran kişidir.
Girişimci
 Girişimcinin Yapması Gerekenler




Araştırma,
Planlama,
Örgütlenme ve
Koordinasyon
 Girişimciliğin Temel Özellikleri
 Kar amacı güder
 Patrondur ve çalışandır
 Önce iş sonra kendi kazancı gelir
Girişimcinin Sahip Olması Gereken
Kişisel Özellikleri
Güçlü bir başarılı olma
isteği,
Planlı çalışma ve
araştırma yeteneği,
Mücadelecilik ve azim,
Başkalarıyla
çalışabilmek ve onlara
güvenebilmek, ilişki
içerisinde olduğu kişilere
güven verebilmek,
Sorumluluk ve risk
alabilme arzu ve yeteneği,
İnisiyatif sahibi olmak,
karar alma ve uygulama
yeteneği,
Eksikliğini, sınırlarını
bilmek ve tavsiyelerden
yararlanabilmek,
Liderlik ve hedefleri için
başkalarına yön
gösterebilmek,
Zor şartlarda ağır
çalışmalara hazır olmak,
Yaratıcılık, fırsatları
sezebilme yeteneği,
Kendini geliştirme
arzusu,
Kendi İşinin Sahibi Olmak veya Ücretli Çalışmak
(Kendi İşinin Sahibi Olmak)
Avantajları
Zorlukları
İzlemek yerine liderlik
yapmak
Fikirlerinizi uygulama
şansı
Yaratıcılığa açık
Yüksek kazanç
beklentisi
Bağımsız çalışmak
İş ortamını kontrol
altında tutmak
Emirler verebilmek
Uzun ve düzensiz
çalışma saatleri
Geniş sorumluluklar
Risk almak
Gelirin düzensizliği
Daima finansmanla
uğraşma zorunluluğu
Zaman kısıtlılığı
Sürekli öğrenme gereği
İşleri delege edememe
İdari ve bürokratik işler
Başarının çalışanlara
da bağlı olması
124
Kendi İşinin Sahibi Olmak veya Ücretli Çalışmak
(Ücretli Çalışmak)
Avantajları
Zorlukları
Belirlenmiş sınırlı
sorumluluklar
Düzenli gelir
Düzenli ve belirli çalışma
saatleri
Daha belirli bir gelecek
Az risk
Sınırlı kontrol görevi
Emirleri uygulama zorunluluğu
Yeteneklerin kolayca
anlaşılmaması
Sabit ücret
Sınırlı sorumluluk/sınırlı yetki
Yeni fikirleri kolaylıkla
uygulayamama
İşverene bağımlılık
125

Girişimci yeni düşüncelerin yaratılması,
yayılması ve uygulamasını hızlandırır, ayrıca
yeni endüstrilerin doğmasına yol açar, verimliliği
artırır ve hızla büyüyen sektörler yarattığı için
ekonomik büyümeyi hızlandırır.Özetle girişimci
ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesinde, üretimi
oluşturarak ve arttırarak istihdam yaratılmasında
kilit kişidir.

Türkiye’de nüfusla ilgili sayılara baktığımızda
girişimciliğin ülkemiz için önemi daha çok ortaya
çıkacaktır:
 16 milyon kişi 12 yaş ve altındadır ve çalışma hayatının teorik
olarak dışındadır.
 23 milyon kişi işgücüne dahil değildir:
• 12 milyon ev kadını
• 5.5 milyon öğrenci
• 2.5 milyon emekli
• 3.0 milyon özürlü ya da yaşlı
 21.6 milyon kişi aktif olarak işgücü durumundadır.
• Tarım’da 10.6 milyon kişi
• Sanayi’de 4.5 milyon kişi
• Hizmetlerde 6.5 milyon kişi
• 7 milyon kişi maaşlı çalışmakta,
• 2 milyon kişi mevsimlik işçi,
• 1.2 milyon kişi işveren,
• 5.2 milyon kişi kendi hesabına çalışmakta,
• 6.2 milyon kişi ise ailede ücretsiz işçi.

Yapılan araştırmalara göre;

Türk girişimcileri büyük oranda erkeklerden oluşuyor.

Türkiye'deki iş sahibi kadınların sadece yüzde 3 oranında
bulunduğunun tespit edildiği çalışmada,

girişimciler büyük oranda 41-50 yaş grubunda bulunuyor

ve yarıdan fazlası üniversite mezunu.

Özkaynak desteği Türkiye'deki girişimcilik seviyesinin ve
kaynak kullanımının da tespit edilmeye çalışıldığı
araştırmada;

Türk girişimcilerinin yüzde 45,8'i "1. kuşak" denilen kendi
işlerini kuran sanayicilerden oluşuyor.

Araştırmada Türk girişimcisinin yüzde 37'sinin "2. kuşak",
yüzde 8'inin "3. kuşak", yüzde 2'sinin de "4. kuşak"' girişimci
olduğu da belirlendi.

Sıra No
%
1.
10.80
2.
Özgüveni Yüksek
09.43
3.
09.30
4.
07.81
5.
07.67
6.
07.61
7.
İkna Kabiliyeti
07.44
8.
Doğru Ekibi Kurma
07.14
9.
05.93
10.
05.73
11.
04.95
12.
Finans Bilgisi
04.66
13.
Yeterli Sermaye
04.33
14.
Sonuca Odaklılık
04.05
15.
03.13
16.
Diğer
……
TOPLAM
100.00
Tablo: Her 100 yetişkin içindeki girişimci oranı
ÜLKE
Girişimci Oranı (%)
Türkiye
4.6
Japonya
5.1
İsrail
6.0
İngiltere
7.7
ABD
11.7
İrlanda
12.0
Güney Kore
15.0
Meksika
18.7
TÜSİAD tarafından GEM (2001) ve DİE verilerinden derlenmiştir.
İş Kurma Sürecindeki 8 Temel Adım
(Girişimcinin)
İŞ KURMA SÜREÇLERİ
MOTİVASYON
İŞ FİKRİ
ÇALIŞMA
PROGRAMI
YAPILABİLİRLİK
ARAŞTIRMASI
İŞ PLANI
İŞİ KURMAK
ÖN
DEĞERLENDİRME
İŞİ GELİŞTİRMEK
Başarılı Bir İş Fikri Belirlemek
İş fikirleri 3 temel kaynaktan ortaya çıkar:
Geçmiş deneyim,
Eğitim, Bilgi ve beceriler
Piyasadaki fırsatlar
Mali kaynak
Başarılı Bir İş Fikri-ÖRNEK 1
 Mestral, birgün köpeğiyle birlikte dışarıda
yürüyorken, hayvanın kürküne bazı otların
yapışmış olduğunu gördü. Aslında o
hepimizin hayatımız boyunca karşılaştığı ve
yanımızdan geçip gitmesine izin verdiği
fırsatlardan biriyle karşılaşmıştı. İki seçeneği
vardı. Tüylerin o kısmını kesip atarak köpeğe
söylenmek ve aynı şeyi bir daha
yapmamasını ummak. Ya da tüyleri inceleyip
kürke yapışma konusunda nasıl etkili
olduğunu görmek!.. George ikinci cırtlı yolu
seçti. Otları mikroskop altında inceledi ve
velcroyu (ayakkabılarda kullanılan bantları)
icad etti.
 Kaynak: www.kisiselbasari.com
13
3


…… Aras bu kez Aras Dağıtım ve Pazarlama’yı
kurdu. Bu iş tam 10 yıl sürdü. 1989’da 100’den
fazla araç, bin kişilik bir ekiple çalışıyordu ama stok
maliyetleri yüzünden sıkıntılı günler gelip çatmıştı.
“Dağıtım ağımız güçlüydü. Fabrikalar sayemizde
büyüyordu. Ama stok maliyetleri külfet olmaya
başladı. Stoksuz çalışmak gündeme gelince büyük
kamyonlarımı satmak istedim. Ahize elimde kaldı.
Bir kargo şirketi, ilanla kamyon arıyordu. Telefon
ettim. Uzun uzun beklettikten sonra ‘hayır’ dediler.
BMC istemiyorlarmış. Telefonda bekletirken aklıma
geldi. Benim bu kadar büyük bir dağıtım ağım var.
Kamyonları satacak yerde neden kargo işi
yapmıyorum?.. Telefonun ahizesi öylece elimde
kaldı. Kapattım ve karar verdim. Kargo işine girdik.
Kaynak: www.girisimcifikirler.com
 İş adamının gıda işine girme fikri,
arkadaşlarıyla birlikte olduğu bir
akşam yemeğinde şekillendi. Masada
fast food konusuna kayan sohbet,
yeni bir sektöre girme arayışını somut
bir fikre dönüştürmesine vesile oldu.
…..

Kaynak: Forbes Dergisi, Ekim 2007, No:10:52.
KOBİ
 Türkiye’de Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin
toplam işletmeler içindeki oranına bakarsak
ülkemizde girişimciliğin öneminin daha iyi
anlaşılması gerektiği sonucuna varırız. Girişimcilik
önemsenmeli ve yeni KOBİ’lerin oluşması
sağlanmalıdır.
 KOBİ nedir?
 İşçi sayısı
 yıllık bilançosu
250’den az,
25 milyon TL’den az şirketler
 Türkiye'deki Toplam işletme içindeki oranı %99,8
(1,800,000 KOBİ )
 Toplam istihdam oranı
% 59
 Toplam yatırım oranı
%
30-40
 Toplam ihracat oranı
%
25
SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

•
•
•
•
•
•
•
Sonuç olarak Türkiye’de girişimciliği olumsuz yönde etkileyen
faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
Bilgiye ulaşmada güçlüklerle karşılaşılması,
Eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin yetersiz oluşu,
Ailelerin çocuklarını yetiştirebilme sorunları ve bilgi yetersizliği,
Girişimcilik olgusuna okullarda gereken önemin verilmemesi,
Teşvik tedbirlerinin yetersiz kalması,
Ekonomik ortamın belirsiz olması ve
Çevresel sorunlar.
Çevresel sorunlara örnek bir istatistiksel çalışmanın sonuçlarını burda hatırlayacak
olursak:
(Ege Sanayicileri ve İşadamları Derneği (ESİAD) tarafından yapılan anket çalışmasına göre ise Türkiyede
girişimciliğin önündeki engeller yüzde olarak şöyledir:)









Siyasi ve ekonomik belirsizlik 27.75
Sermaye yetersizliği 21.73
Devletin ekonomik politikaları 16.47
Bürokratik engeller 14.55
Kalifiye işgücü sorunu 5.33
Girişimciliğe ilginin azlığı 3.72
Çalışma mevzuatı 3.05
Teknolojik yetersizlik 2.03
Toplumdaki işadamı imajı 0.48
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
1.
2.
3.
4.
İlköğretimden başlayarak eğitim müfredatının gözden
geçirilmesi ve KALİTE,ÇEVRE ve GİRİŞİMCİLİK
eğitimlerinin müfredata dahil edilmelidir.
Üniversitelerimizin genelde İşletme Bölümlerinde
okutulan “İş Kurma ve Yönetimi” yada benzer içerikli
derslerin gruplanarak tüm bölümler için ortak dersler
haline getirilmelidir.
Özellikle ihracata yönelik girişimciliği destekleme
politikaları devreye sokulmalıdır.
Türkiye'deki girişimciliğin İşletme büyüklükleri
şöyledir: Aile işyerleri,çok küçük işletmeler,küçük
işletmeler,orta boy işletmeler. Devlet yeni KOBİ’lerin
doğması için “küçük ölçekli aile işletmelerinin”
kurulması ve gelişmesi için verdiği teşvikleri
arttırmalı,kolaylaştırmalı ve
yaygınlaştırmalıdır.Türkiye gerçeğine uygun “yeni
mikro kredi” programları hayata geçirilmelidir.
5. Girişimci adaylarının alması gereken eğitim ve
danışmanlık hizmetlerinin daha faydalı olabilmesi
için;
 Bilgi üreten merkezlerle ticaretleşme süreci arasındaki kurumsal
bağların güçlendirilmesi,
 Aynı bölge içerisinde yer alan firmalar arasındaki yatay ve dikey
işbirliklerinin organizasyonal olarak geliştirilmesi,
 Aynı bölge dışından firmalar ile işbirliklerinin geliştirilmesi,
 Bölgesel kuruluşların (Örneğin ESOB’lar,Ticaret Odaları,Organize
Sanayi Müdürlükleri..vs.) güçlendirilerek yerel eğitim ve danışmanlık
hizmetlerini verebilir yapıları bünyelerinde barındırabilmeleri.
Bunun için yapmaları gereken temel hizmetlerden bazıları şunlardır:
-Bölgeye özel iş yapan hizmet ve danışmanlık firmalarının
sayısı ve iş
hacminin araştırlması,
- Bölgeye özel iş yapan finans kuruluşlarını sayısı ve iş
hacminin
belirlenmesi,
- Bölge içerisindeki üniversitelerden mezun olanların çalışan
sayısına
oranları,nicelik ve nitelik bilgileri,
- Bölgedeki istihdam pazarı (personel ücretleri, yatay ve dikey
ilişkiler)
bilgileri,
-Bilgi bankaları oluşturmak ve elinde yatırım sermayesi
olmayan
girişimcilerin gerekli bilgilere ulaşabilmeleri,
-Ve benzeri faliyetler.....
ÖZETLE;
Ülkemizde girişimciliğin geliştirilmesi ve desteklenmesi
için yapılması ve desteklenmesi gerekenleri 3 başlık
altında toplayabiliriz:
1. Kurumsal altyapı,
2. Bürokrasi ve mevzuat,
3. Destek programları (Eğitim ve Finans).
 Girişimci bir takım riskleri üstüne almakla beraber işletmenin kuruluş
ve işleyiş aşamasında karşılaşacağı sorunlar içinde mutlaka tedbirler
alacaktır. Eğer bu türlü bir yöntem uygulamazsa girişimci zarar
edecektir. İşte bu yüzden girişimci ,işletmenin kuruluş aşamasından
önce işletmeyi bir altyapı düzeyine kavuşturmak zorundadır.Kurumsal
altyapıyı etkileyen başta “yer” sorunu olmak üzere bir çok faktör
vardır.Örneğin; Eğitim,deneyimli iş gücü,belli bir
birikim,karşılaşabilecek olağan sorunların nasıl
giderileceği..vs.İşte bu konularda yukarıda saydığımız bölgesel
kuruluşlarla kurulacak ve geliştirilecek olan merkezler sorunların
çözümünde yardımcı olacaklardır.Bu organizasyonlar aracılığıyla
girişimcilere ve firmalara sağlanabilecek destekler şunlar olabilir:
•
•
•
•
•
•
•
•
Eğitim
Danışmanlık
Başlangıç sermayesi
Diğer finansal destekler
Kredi garantisi
Teknoloji destekleri
Yer temini (İnkübatörler vs)
Bilgi kaynaklarına erişim
İŞLETME TANITIMI
Faaliyet konusu
Kuruluş yeri, şirket modeli / ortaklık yapısı
Kuruluş için gerekli izin ve ruhsatlar
Çalışanlar için gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri (sigorta planı)
İŞLETMENİN STARTEJİSİ VE HEDEFLERİ
Şirket Stratejisi ve Hedefleri: Misyon – Vizyon tanımları
MİSYON: Varlık nedenimiz, beklenen görev, ulu görev
VİZYON: Uzun erim, nerede olmak istiyoruz, nerede olmak istediğimizi
hayal etmektir, kendimizi gelecekte konumlandırdığımız yer, vizyon
stratejik niyettir
STRATEJİ: Vizyona nasıl ulaşacağımızı belirlemektir, ortaya konulan
hedefler ve ulaşılmak için seçilen yol
Strateji, NE yapılması gerektiğini belirlemek
TAKTİK, Stratejiye nasıl ulaşılacağını belirlemek
AMAÇ, daha muğlak ve soyuttur, sayısal değildir.
HEDEF, daha somut sonuçlar olmalıdır, daha sayısaldır
NEDEN varız? Misyonumuz
NASIL yapacağız? Değerlerimiz
(1-Kişisel, 2-Kurumsal net ve açık olmalı, amaçlara nasıl ulaşacağını göstermeli)
NEREYE yöneleceğiz? Vizyonumuz
ÖRNEK: İstanbul Boğaziçi Köprüsü geçiş için tam bir strateji, köprünün
ayakları ise bizim değerlerimizdir, köprünün ayakları olmasa bu strateji
ile geçiş sağlanamaz.
Açık, net ve ölçülebilir büyüme hedefleri
• Kısa (1yıl)
• Orta (2 – 3 yıl)
• Uzun Vadeli (3 + yıl )
İşten çıkış stratejisi (exit plan)
HEDEFLENEN ÜRÜN VE HİZMET
Hedeflenen Ürün / Hizmet
Ürün / hizmet tanıtımı
Karşıladığı ihtiyaç
Benzersiz ve üstün özellikleri
Hedef kitle için üretilen katma değer
Kalite standartları
Not: Tam İstihdam, üretim faktörlerinin üretime katılmasına “tam istihdam”
denir. Kaynakların bir kısmı atıl kalıyorsa buna da “eksik istihdam” denir.
Not:
-Ücret,
-faiz,
-kira ve
-karlardan
meydana gelen değerler toplamına “katma değer” denir.
*Kalite önemlidir: Sorunlar çıkmadan önce çözüm
oluşturur, bu da
ürün ve hizmetin yapısına tasarım yoluyla üstünlük ve
kusursuzluk katar
-Kusursuzluk; bir ölçüde algı ve duygu ifade edebilir,
dolayısıyla kişiden kişiye değişebilir.
*Müşteri tatminidir: Ürün ve hizmet ile ilgili müşterinin duyduğu
memnunluktur
*Verimliliktir: Kaynakların rasyonel kullanılması
*Esnekliktir: Talepleri karşılamak için değişme göze alınır
*Etkili olmaktır: İşleri çabuk ve doğru yapmak
*Bir programa uymaktır: İşleri zamanında yapmak
*Bir süreçtir: Başlangıcı ve sonu vardır, süregelen bir gelişmeyi kapsar
*Bir yatırımdır: İşi içinde bulunulan sürede yapmak, sonradan
düzeltmekten daha iyidir
*Kalite, ölçülebilen yönetim değerleridir: Bir mal veya hizmetin kaliteli
olabilmesi, içinde oluştuğu sürecin kalitesine bağlıdır.
KALİTENİN BOYUTLARI
*Fiegenbaum, genel olarak Sanayi Sektöründe
9 KALİTE BOYUTU sıralamıştır:
1-Güvenilirlik (Müşteri güvenilir bir ürün ister)
2-Zamanında Teslim
3-Basit Üretim-Düşük Maliyet (Maliyeti düşük ürün
olmalı, kolay üretilebilmeli ve üretim sürecinde
tasarlanmalı)
4-Fonksiyonellik (Kullanım özellikleri)
5-Dayanıklılık (Ürünün uzun süre kullanılabilir özelliği)
6-Uygunluk (Ürün, tasarım sırasında belirtilen teknik ve özelliklere
göre üretilmeli)
7-Estetik (Ürünün, duygulara hitap eden albenisi)
8-Kalıcılık (Ürünün geçmişte, pazardaki başarısı)
9-Servis (Satış sonrası sunulan hizmetlerin tümü)
*Hayes’e Göre Hizmet Sektörü İçin
Genel KALİTE BOYUTLARI:
1-Elinde hazır bulundurma mevcudiyeti (Availability)
2-Müşteri isteklerine karşılık verebilme (Responsiveness)
3-Uygunluk (Convenience)
4-Zamanında yapmak (Timeliness)
KALİTENİN BİLEŞENLERİ- Ürün
(Üretim)
ÜRÜN KALİTESİNİN BİLEŞENLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bir ürünün kalitesi, tüketici ihtiyaçlarını en ekonomik
düzeyde karşılamayı amaçlayan mühendislik ve imalat
özelliklerinin bileşenlerinden oluşmaktadır. Bileşenler:
Performans: Ürünün birincil çalışma özelliklerinin tatmin
ediciliği. Örneğin; otomobilin hızı, televizyonun görüntü
kalitesi.
Özellikler: Ürünün temel çalışma özelliklerin tanımlayan
ikincil özellikler. Örnğin, otomobilin soğutma sistemi,
fren sistemi.
Güvenilirlik: Ürünün belirli bir zaman dilimi içersinde
bozulmama ya da iyi çalışma özelliği. Ürünün performans
özelliklerinin sürekliliği.
Dayanıklılık: Ürünün fiziksel olarak bozulmadan kullanılma
süresinin uzunluğu. Hem teknik hem de ekonomik boyutu
içerir.
Uygunluk: Ürünün tasarımının ve çalışmasının önceden
belirlenmiş standartlara, belgelere ya da kullanıcıların
beklentilerine uygunluğu.
Hizmet Alabilme: Bir ürünün onarımında gösterilen sürat,
nezaket, uzmanlık ve kolaylık. Sorun ve şikayetlerin
kolay çözülebilirliği.
Estetik: Ürünün albenisi ve duyulara seslenebilme
yeteneği (görünüş, koku, tat).
Ün / Algılanan Kalite: Şirketin genel imajı ve ünü.
KALİTENİN BİLEŞENLERİ- Hizmet
HİZMET KALİTESİNİN BİLEŞENLERİ
-Genel olarak hizmet kalitesi, gerçek ve alıgılanan hizmet
kalitesi arasındaki farktır. Bileşenler:
1. Güvenilirlik: Performans tutarlılığın içermektedir. Hizmetin
güvenilir ve doğru biçimde, verilen sözler doğrultusunda
yapılması anlamına gelmektedir.
2. Duyarırlılık / Karşılık Vermek: Çalışanların, müşterilere anında
hizmet vermek ve yardım etmeye istekli olmalarını ifade
etmektedir. Hizmetin zamanında olmasını içerir.
3. Yeterlilik: Hizmet sunmak için gerek firmanın gerekse de çalışan
personelin gerekli bilgi ve beceriye sahip olmaları anlamına
gelmektedir.
4. Erişebilirlik: Yaklaşılabilir olma ve ilişki kurma kolaylığını
içermektedir. Hizmete kolay ulaşmayı, bekleme zamanının kısa
olmasını, faaliyet saatlerinin uygun olmasını ifade etmektedir.
5. Nezaket: Müşteriyle ilişkide bulunan personelin kibarlığı, saygınlığı,
ve dostluğunu içerir.
6. İletişim: Müşterileri anlayabilecekleri dilde bilgilendirmek ve
onların dinlemek anlamıanlamına gelir. Firma farklı müşteriler
için dilini uydurabilmeli ve farklılaştırabilmelidir.
7. İtibar: Firmanın; inanılırlığı, güvenirliliği, dürüstlüğü ve müşteri
çıkarlarını kalben hissetmeyi içermektedir. Firmanın ismi, ünü,
çalışanlarının kişisel özellikleri itibarı oluşturan unsurlardır.
8. Güvenlik: Şüphe, tehlike ve riskten uzak olma. Fiziksel ve finansal
güvenlik ile mahremiyet güvenliği oluşturan unsurlardır.
9. Müşteriyi Bilmek ve Anlamak: Müşteriyi ve müşteriye ilişkin
ihtiyaçları bilmek için çaba sarfetmeyi içerir.
10. Fiziksel Varlıklar: Hizmetin fiziksel yanının içermektedir.
Fiziksel tesisler, personelin, görünüşü, hizmet sunmak için
kullanılan araç ve ekipmanlar fiziksel unsurları oluşturmaktadır.
ÜRETİM VE HİZMET SUNUM STRATEJİSİ
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi
Temel üretim süreçleri (İş Akış Şeması)
İşyeri Seçimi
Tedarikçiler
Teknoloji (ar-ge teknoloji geliştirmede temel unsur)
Tasarım
Gerekli İşgücü ve Maliyetler
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Temel üretim süreçleri (İş Akış Şeması)
Girdi
Üretim
Süreci
Çıktı/Ürün-Hizmet
Geri Bildirim
Piyasa ve Talep Araştırması Genel İş Akışı
Müşteri Kitlesi
Talep Özellikleri
Sektör
Ürün ve Hizmet
Sunumunda
Vurgulanacak
Temel Özellikler
İlişkili
Piyasalar
Rakip Firmalar
Rekabet
Özellikleri
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi
Örnek Şekil:Temel üretim süreçleri (Turşu Üretimi İş Akış Şeması)
Turşuluk Malzemelerin
Temizlenmesi
Turşu Basılması
Olgunlaşma İçin Bekleme
Poşetleme ve Sevkiyat
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: İşyeri Seçimi
*İşletmenin Kurulması İçin Seçilen Yerin Özellikleri ve Seçilme Nedenleri (Örnek,
Turşu İmalatı)
Bulunduğu Yer
K. Maraş
Konumu
Merkez
Büyüklüğü
150 m2
Özelliği
Bir bölümü imalat amaçlı alan, bir bölümü Soğuk Hava deposu
şeklinde olmalı
Seçilme Nedeni
Alt yapının uygunluğu, tedarikçilere ve aracılara ulaşmanın
kolay olması
*İş Yerinde Ürün ya da Hizmetlerin Elde Edilmesi İçin Kurulması Gerekli
Tesisatın/Donanımın Özellikleri (Örnek, Turşu İmalatı)
Tesisat/Donanım Türü
Özellikleri
Elektrik Tesisatı
Mevzuata uygun elektrik ve aydınlatma tesisatı
yapılacaktır
Su Tesisatı
Mevcut su tesisatı yanında, tazyikli su sistemi kurulacak
Telefon/Faks/Bilgisayar
Sistemi/İnternet
Telefon, faks, bilgisayar, internet, web sayfası tesis
edilecek
Ofis Donanımı
Üretim alanın bitişiğinde idari kullanıma yönelik ofis
oluşturulacaktır
Diğer
Üretim yerine fayans döşenecek
Hammadde ve mamul maddelerin stoklanması
amacıyla depo ve soğu hava deposu oluşturulacaktır
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Tedarikçiler
Turşu İmalatında Tedarikçiler
Biber satıcıları
Lahana satıcıları
Sarımsak satıcıları
Manavlar
Tuz satıcıları
Sirke satıcıları
İşgücü
Diğer girdi sağlayanlar
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Teknoloji (ar-ge teknolojide temel unsur)

TEKNOLOJİ







BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN GİRİŞİMCİLİĞE ETKİLERİ








Bilgi sağlama
İletişim
Maliyet azaltma
Rekabet avantajı
Pazarlara erişim
AR-GE: Bilimsel ve teknik bilgi birikiminin yenilikçi faaliyetlerle desteklenerek
yeni uygulamalarda kullanılmasıdır.
AR-GE ÇEŞİTLERİ



Teknoloji (Technologos); “techne: yapmak” ve “logos: bilmek”
Sözlük anlamı; Bilginin sanayideki işlemlerde sistematik olarak uygulamaya alınması.
Araştırma, geliştirme, üretim, pazarlama, satış ve satış sonrası hizmeti kapsayan bir sanayi sürecinin
etkin ve verimli bir biçimde gerçekleştirilmesi için kullanılabilecek bilgi ve becerilerin tümüdür
TEKNOLOJİK YENİLİK; üretim süreçlerinde yenilik, yeni ürünler ve yeni kurumsal örgütlenme
biçimleridir.
İnsanın bilimi kullanarak doğaya üstünlük kurmak için tasarladığı rasyonel bir disiplindir.
Somut ve deneysel anlamda temel olarak teknik yönden yeterli küçük bir grubun örgütlü bir
hiyerarşi yardımıyla bütünün geri kalanı (insanlar, olaylar, makineler vb) üzerinde denetimi
sağlamasıdır.
Temel araştırma: Bilimsel amaçlarla yapılan araştırmadır ve yeni hipotezler ve teoriler ortaya çıkar
Uygulamalı araştırma: Belirli bir amaca yönelik yapılır ve faydacıdır. Mamüller ve yeni üretim
süreçleri üzerinde yeni bilimsel ve teknik bilgi elde edilmesi için yapılan araştırmalardır.
GELİŞTİRME: Yeni veya büyük ölçüde iyileştirilmiş malzeme, araç, mamul,
ürün süreçleri, sistemler veya hizmetler ortaya çıkarabilmek için bilimsel
bilginin kullanımıdır.
AR-GE NEDENLERİ:




Pazarla ilgili nedenler (Pazar-tüketici beklentileri)
Örgütsel nedenler (Pazarda yeniliğe açık, birden fazla seçenek sunmak)
Sosyal nedenler (Toplumun yeni ürün beklentisi)
Personelle ilgili nedenler (Çalışma koşullarının iyileştirilmesi, ergonomi, sağlıklı ortamlar, iş
güvenliği)
AR-GE
Ar&Ge nedir?
 Ulusal çaplı yenilik içeren
 Ticari değere dönüşebilir
 Patent veya faydalı
model alabilir
Ürün veya süreç
geliştirme çalışmalarıdır
AR-GE NEDİR…?
Her yenilik ticarileşebilir bir ar- ge değildir
154
TEKNOLOJİ, AR-GE ve KOBİ’ler

Bilgi ve teknolojinin kg fiyatı:
Beton
1
sent
Çimento
5
sent
Demir-Çelik
50 sent
Aluminyum
1,5 dolar
Otomobil
10 – 100 dolar
Yolcu Uçağı
100 – 1.000 dolar
Fiberoptik Kablo
3.000 dolar
Savaş Uçağı
10.000 dolar
Uydu
100.000 dolar
Silikon - Mikroişlemci
4.000.000 dolar
155
TEKNOLOJİ, AR-GE ve KOBİ’ler
Tablo: Rekabet Gücü Elde Etmede Öncelikler
Rekabet gücünü elde etmede önemli
faktörler
Kalite
Özellikler
Teknoloji
Hammadde Bulunabilirliği
İşgücü verimliliği
Sermaye Maliyeti
İşgücü maliyeti
Altyapı
Coğrafi Konum
Dış bağlantılar
Yurtiçi rekabet ortamı
Nitelikli İşgücü
Ülke İmajı
Benzersizlik
%
9,08
9,03
8,24
8,16
8,05
7,47
7,39
7,21
6,79
6,63
6,32
6,05
5,42
4,74
Kaynak: (TÜSİAD,1991)
156
TEKNOLOJİ ve AR-GE

Göstergeler: Ar – Ge Harcamaları
2002 verileri
TR
AB 25
AB 15
JP
ABD
Kişi başına GSYİ Ar- Ge
harcaması ($)
43
453
521
850
960
Bin kişi başına araştırmacı
sayısı
1,4
10
11
13
-
Özel kesim GSYİ Ar-Ge
29
harcamalarının toplam GSYİ
Ar-Ge harcamalarına oranı (%)
63
64
74
70
Üniversiteler GSYİ Ar-Ge
64
harcamalarının toplam GSYİ
Ar-Ge harcamalarına oranı (%)
22
22
14
16
Kaynak: 9. Kalkınma Planı Bilim ve Teknoloji Özel İhtisas Komisyon Raporu
TEKNOLOJİ, AR-GE ve
KOBİ’ler

Türkiye’de teknoloji edinme:
Şirketlerin Teknoloji Edinme Yolları
Kaynak: DPT (2005)
AR-GE; 7%
Yeni Makine Ekipman;
84%
158
Kilit Eleman İstihdamı;
5%
Lisans; 2%
Ekipman - Tedarikçi;
2%
Türkiyedeki Biyoteknoloji Şirketleri
“TÜSİAD (2005) verileri”

BİYOTEKNOLOJİ


Bitki, hayvan ve mikroorganizmaların tamamı ya da bir
parçası kullanılarak yeni bir organizma (bitki, hayvan ya da
mikroorganizma) elde etmek veya var olan bir
organizmanın genetik yapısında arzu edilen yönde
değişiklikler meydana getirmek amacıyla kullanılan
yöntemlerin tamamıdır.
İnsan, hayvan ve bitki hücrelerinin fonksiyonlarını anlamak
ve değiştirmek amacıyla uygulanan çeşitli teknikleri ve
işlemleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Canlıların
iyileştirilmesi ya da endüstriyel kullanımına yönelik ürünler
geliştirilmesini, modern teknolojinin doğa bilimlerine
uygulanmasını kapsar (Örnek; Kanser, AIDS, büyüme
geriliği, hasar görmüş hücrelerin ve omuriliğin onarımı vb.
hastalıklara ilişkin ürün üretimi ve tedavi yöntemleri)
Türkiye’deki Biyoteknoloji Şirket Sayısı:






2000 yılında
50 adet
2005 yılında
90 adet (%80 artış)
2010 yılında ?
(200 adet)
TR 70 milyon nüfus 90 şirket
Finlandiya 5 milyon nüfus 68 şirket
Dünyada 4.000 şirket
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Tasarım
ÜRÜN NO
ÜRÜN TÜRÜ
ÜRÜN BİÇİMİ
1
Sivri Biber Turşusu Vakumlu tek kullanımlık
(250 gr) paket
poşet (Lokanta, piknik
amaçlı, askeriye için)
2
Karışık Turşu
(500 gr) paket
Vakumlu poşet (Evde
kullanım için)
3
Karışık Turşu
(1000 gr) paket
Vakumlu poşet (Evde
kullanım için)
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Gerekli İşgücü ve Maliyetler
Tablo: Gerekli İşgücü Planı (Örnek; Turşu İmalaatı)
YÖNETİM
PERSONEL
NİTELİK
ADET
AYLIK
ÜCRET
ÇALIŞMA
SÜRESİ (AY)
YILLIK
ÜCRET
Genel Müdür
Girişimci
1
700 TL
12
8.400 TL
450 TL
12
5.400 TL
Gen. Müd. Yrd.
0
Sekreter
0
Halk. İlişki. Müd.
0
Muhasebe
0
Pazarlama Elem.
1
Şoför
0
Güvenlik Elemanı
0
TOPLAM YÖETİM PERSONELİ
ÜRETİM
2
13.800 TL
PERSONEL
Mühendis
Gıda Müh.
Ustabaşı
Vasıflı İşçi
1
750 TL
12
9.000 TL
450 TL
12
5.400 TL
0
Üretimde
Vasıfsız İşçi
1
0
TOPLAM ÜRETİM PERSONELİ (ÜRETİM HATTI)
2
14.400 TL
TOPLAM PERSONEL VE PERSONEL GİDERLERİ
4
28.200 TL
Üretim ve Hizmet Sunum Stratejisi: Gerekli İşgücü ve Maliyetler
Tablo: Maliyetler (Örnek; Turşu İmalaatı Hammadde ve Malzeme Maliyeti)
Üretim Kapasitesi
“Birim (kg, adet, ton, mt)”
60.000
adet
30.000
adet
15.000
adet
TOPLAM
Ürünler
Turşu (250 gr)
Turşu (500 gr)
Turşu (1000 gr)
230 gr
440 gr
840 gr
1,51 gr
Birim Maliyet
0,12 TL
0,22 TL
0,66 TL
1 TL
Yıllık Maliyet
7200 TL
6600 TL
9900 TL
2370 TL
25 gr
50 gr
100 gr
175 gr
2 gr
5 gr
10 gr
17 gr
Birim Maliyet
0,02 TL
0,31 TL
0,70 TL
1,03 TL
Yıllık Maliyet
1,200 TL
9,300 TL
10,500 TL
2100 TL
3. Ambalaj (TL)
0,04 TL
0,07 TL
0,14 TL
0,25 TL
Etiket (TL)
0,11 TL
0,16 TL
0,48 TL
0,75 TL
Birim Maliyet
0,15 TL
0,23 TL
0,62 TL
1,00 TL
Yıllık Maliyet
9000 TL
6900 TL
9300 TL
25200 TL
Birim Toplam Maliyet
0,29 TL
0,76 TL
1,98 TL
Yıllık Toplam Maliyet
17400 TL
22800 TL
29700 TL
Hammadde /Malzeme
1. Karışık Turşuluk Sebze (gr)
2. Sirke (gr)
Sarımsak (gr)
Diğer
69900 TL
-İşletmelerin kurulması; ekonomik, teknik, finansal, yasal
ve örgütsel yönleri olan bir süreçtir.
-Küçük bir işi kurmak için (bakkal, fırın vb.) ekonomik
araştırma yapacak uzmana ihtiyaç yoktur. Sadece
basit araştırmalar yapmak gereklidir. Kişi, bu
araştırmaların büyük bir kısmını kendisi yapabilir.
-Büyük işletmelerin kurulması için ise kuruluş süreci bu
kadar kolay değildir. Kuruluş aşamalarının her birinde
ayrıntılı planlama ve araştırma yapmak gerekir.
Kuruluş aşamasındaki bu çalışmalar, yapılabilirlik
(FİZİBİLİTE) etüdü olarak adlandırılır ve 5
aşamadan oluşur.
-Fizibilite





Etüdü 5 aşamadan oluşur:
Ekonomik
Teknik
Finansal
Yasal
Örgütsel
-FİZİBİLİTE Etüdü’nün AMAÇLARI

Yatırım kararına esas oluşturacak pazara ilişkin yeterli ve
öz bilgileri sağlamak

İşletmenin hangi büyüklükte ve nerede kurulacağı
seçenekleri arasında tercih yapmak

Yatırımın finansal boyutu (toplam nakdi kaynak gereksinimi
ile dış kaynak –kredi- ihtiyacı hakkında bilgi edinmek ve
sermaye tedarik seçeneklerini düşünmek)

Bireysel yatırım kararlarının Devlet Planlama Örgütleri
(Örnek: Kalkınma Ajansları’na sunulan projeler) ya da
finanslama kurumlarınca uygun görülmesine gereksinim
varsa, onlara söz konusu fizibilite projesi ile ilgili
değerlendirme olanakları sağlamak
-Yatırım Aşamaları 2 Bakımdan Önemlidir:

Ülke ekonomisi bakımından önemlidir: Zira yatırım (ve
kuruluş) fikrinin ortaya çıkması ile üretime başlama
arasındaki süre (yani yatırımın gerçekleşme süresi) çok
önemlidir. Özellikle yüksek enflasyonun bulunduğu ülkelerde
söz konusu süre, toplam talep artışları için hızlandırıcı bir
rol oynamaktadır. Bu süre ne kadar kısa olursa, işletmenin
ülke ekonomisinin toplam üretimine katkısı o oranda çabuk
gerçekleşir.

Girişimci bakımından önemlidir: Zira girişimci, rekabet
ortamında kısa sürede üretime geçmek ister. Bu istek yeni
rakipleri önlemek içindir. Bundan başka girişimci, tekel
ortamında da kısa bir sürede üretime geçmek ister. Zira
yatırımın gerçekleşme hızındaki yavaşlama onun alternatif
toplam karlılığını olumsuz yönde etkiler.
-YATIRIM AŞAMALARI
PROJE FİKRİ
I. AŞAMA---
II. AŞAMA--
III. AŞAMA--
Ekonomik
Etüt
Teknik
Etüt
Finansal
Etüt
ÖN PROJE
(Yapılabilirlik Projesi)
IV. AŞAMA--
DEĞERLENDİRME VE
YATIRIM KARARI
V. AŞAM----
KESİN PROJE
VI. AŞAMA--
PROJENİN
GERÇEKLEŞMESİ
(Uygulama)
VII. AŞAMA-
İŞLETMENİN
KURULUŞU VE ÜRETİM
Yasal
Etüt
Örgütsel
Etüt
FİZİBİLİTE ETÜDÜ -
Ekonomik
-Fizibilite Etüdü: EKONOMİK Etüt
Ekonomik faktörlerin zaman içinde çok sık değişiklik göstermesi,
ekonomik araştırmayı yalnızca kuruluş aşamasında değil,
kuruluşun işleyişi esnasında da sürekli yapılması gereken bir
eylem haline getirmiştir. Ekonomik araştırmalar bir çok konuyu
kapsamakla birlikte bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Üretilecek ürün için pazar araştırmaları (ya da ne üretileceği)

Talep tahminleri

Satılabilir ürün miktarının ve üretim kapasitesinin belirlenmesi

Söz konusu üretimdeki rekabet durumu

Üretilecek mal ve hizmetlerin üretim maliyetleri

İşletmenin alternatif kuruluş yerleri ve kuruluş yerinin seçimi
-Pazar Araştırması (Talep Tahmini)
*Bu aşamada genellikle makro talep araştırması yapılır.
*İşletmenin kuruluş aşamasında yapılan talep tahminleriyle, üretilmesi
tasarlanan mal ve hizmetlere belirli bir fiyattan ne kadar talep
olacağı belirlenmeye çalışılır.
*Tüketicilerin taleplerini veya satınalma isteklerini;
-başta gelir durumları olmak üzere zevk ve alışkanlıkları,
-rakip ve tamamlayıcı mal ve hizmetlerin fiyatları,
-benzer diğer değişkenler etkiler.
*Talep tahmini sağlıklı ve yeterli bilgi ve verilere ihtiyaç gösterir.
*Bilgiler; finansaman, ekonomik, toplumsal, endüstriyel, mesleki ve
çeşitli kamu kurumlarından sağlanabilir.
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-Ekonomik
-Talep Tahminine Yönelik Pazar Araştırmaları (Bilgi ve Verilerin
Toplanması):
*Ürüne ilişkin istatistik dizilerinin hazırlanması
*Ürüne ilişkin geçmiş ve bugünkü talebin durumu
*Tüketici tip ve özelliklerinin araştırılması
*Ürüne ilişkin geçmiş ve bugünkü satış fiyatı gelişmeleri
*Ürüne ilişkin maliyet durumunun araştırılması
*Yurtiçi üretim ve ithalat durumunun araştırılması
*Başlıca büyük tüketici grupları
*Üretilecek mal ve hizmetlerin özellikleri ve kullanım alanlarının
araştırılması
*Üretilecek mallar ve ikame malların başlıca büyük arz kaynaklarının
durumu
*Rekabet koşullarının araştırılması
*Dağıtım kanallarının araştırılması
*Üretilecek mal ve hizmete ilişkin hükümetin genel ve ekonomi
politikaları
*Üretim ve kuruluş yerine ilişkin hammadde, işgücü ve sermaye
tedarik edebilme durumu
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-Ekonomik
-Temel Göstergelerle TALEP Tahmini:
*Gayri safi milli hasıla
*Milli gelir
*Kişi başına milli gelir (toplam ve harcanabilir olarak)
*Para ve maliye politikaları (faiz oranı, bütçe)
*Para ve kredi arzı
*Kredi oranları
*Fiyat gelişmeleri
*İstihdam ve ücretler
*Nüfus artışı
*İnşaat endüstrisindeki gelişmeler ve konut sayısı
*Stok hareketleri
*Enerji tüketimi
*Ödemeler dengesi
*Kamu ve özel kesim harcamaları
*Tarım, sanayi ve hizmet sektörlerindeki üretim miktarı
*Hükümetin ihracat ve ithalat politikaları
*Uluslar arası anlaşmalar, işbirlikleri ve ekonomik entegrasyonlar
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-TEKNİK etüt
Fizibilite Etüdü: TEKNİK etüt
-İşletme üretim eylemini gerçekleştiren teknik bir ünitedir
-İşletmenin kuruluş kararı aşamasında;
*nasıl bir üretim teknolojisi kullanılacağı,
*iş akışı şeması
*tesisin yerleşim planı ve fabrika organizasyonu
*işletme binalarının inşaatı
*yönetim ve sosyal tesisler
*alt yapı tesisleri (yol, su elektrik vb.)
*atıklar
konusunda değerlendirmeler yapılır.
-Teknik araştırmalar, ekonomik araştırmaların ortaya
çıkardığı bulgular ve veriler esas alınarak 2 yönlü
yürütülür;
*üretim süreci ve teknoloji seçimi çalışmaları
*teknik maliyet çalışmaları
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-TEKNİK etüt
-Üretim süreci ve teknoloji seçimi çalışmaları:
*Üretim teknolojisinin seçimi (sermaye yoğun veya emek yoğu teknoloji)
*Makinelerin kapasitesi, diğer özellikleri ve seçimi
*Sınai yapı şekillerinin ve arsa yerinin belirlenmesi
*Makinelerin yerleştirme planı ile iş akımı programlarının hazırlanması
*Makinelerin montajının ne şekilde yapılacağı (işletmeye yerleştirilmesi)
*Sabit giderlerin bakım ve onarımı için teknolojik seçeneklerin araştırılması
-Teknik maliyet çalışmaları:
*Etken maliyetleri göz önünde tutularak üretim maliyetlerinin üretim
süresi aşamalarına göre ayrı ayrı hesaplanarak belirlenmesi
*Sabit değerler (arsa, bina, makineler) ve montaj maliyetleri ile
teknik bilgi (know-how) için ödemeye gereksinim varsa
maliyetlerinin tahmin yoluyla belirlenmesi
*Vasıflı ve vasıfsız işgören ihtiyacı ve maliyetlerinin belirlenmesi
*Su, enerji ve diğer altyapı gereksinim ve maliyetlerinin belirlenmesi
*Bakım ve onarım maliyetleri çalışmalarının yapılması
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-FİNANSAL araştırmalar
-Fizibilite Etüdü: FİNANSAL araştırmalar:
*Finans, kişi ya da kurumların faydalanabileceği para, fon ya da sermaye anlamına
gelir.
*Finansman, işletmenin ihtiyacı olan fonların sağlanmasıdır.
*Finansal Yönetim, işletmenin ihtiyacı olan; fonların sağlanması, uygun varlıklara
yatırılması ve bunların yönetilmesi ile denetlenmesidir.
*Finansal Analiz: İşletmenin faaliyet sonuçları ile ortaya çıkan mali durumlarının
değerlendirilmesidir.
*Finansal yönetimin amacı: (1)Finansal planlama ve kontrol, (2)Fonların tedariki,
(3)Tedarik edilen fonların rasyonel kullanılması
-Fizibilite Etütlerinde Finansal Araştırmalar 4 Grupta Toplanabilir:
1-Kurulacak işletmenin yatırım tutarının hesaplanması
*Sabit sermaye yatırımı harcamalarının hesaplanması
*Çalışma sermayesi (Net Çal. Ser. = Dön. Var. – Kısa V. Y. K.)
ihtiyacının belirlenmesi
2-İşletme gelir ve gider tahminleri: İşletmenin gelir ve giderlerinin ne olacağı
ayrı ayrı hesaplanır. Yıllık işletme giderleri belirlenerek, gelirlerden çıkarılır. Her yıl
için bu şekilde ayrı ayrı hesaplamalar yapılır ve birbirleriyle karşılaştırılır. Vergi ve
diğer kesintilerde dikkate alınarak işletmenin net karı öngörülür.
3-Finansman araştırması:
İşletmenin en uygun biçimde ve zamanda iç ve dış para
ihtiyaçlarının karşılanması, bu amaçla alınacak tedbirlerin işletme kurulmadan önce
belirlenmesini kapsar. Kısaca proje için ne kadar para ne zaman temin edilecektir.
4-İşletme karlılığının belirlenmesi ve buna ilişkin analizler:
*Yatırılacak sermayeye ne oranda kar sağlanacağı bilinir
*İşletme yatırım ve üretim faaliyetlerini sürdürürken kaynaklarını ne şekilde
kullanacağını ve bu kullanımın sağlayacağı ilave sermaye ihtiyacını öğrenir
*İşletme yatırım ve üretim faaliyetlerini sürdürürken nakit ihtiyacının ne
kadar olacağını öğrenir ve bunu temin etmek için çareler araştırır
*Vergi kanunlarının sağladığı kolaylıklarla, vergiden sonraki karlılığı ile ilgili
olarak karar ve stratejilerin ne olması gerektiğini öğrenir
*Ne tür bir işletme kurmasının daha doğru olacağını düşünme fırsatı bulur
*Beklediği karlılığa işletmeyi götürecek olan örgütlenme yapısı hakkında karar
verir
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-YASAL etüt
Fizibilite Etüdü: YASAL etüt
*İşletmenin hangi hukuki yapıda kurulacağı
belirlenir.
*İlgili hukuki sürece ilişkin gerekli düzenlemeler
yapılır
*Günümüzdeki işletmelerin daha çok anonim
şirket türünde hukuki yapıyı tercih ettikleri
gözlemlenmektedir
*Hukuki sürece ilişkin vergi, sigorta, işçi,
işveren ilişkileri gibi alanlarda işletmeyi
ilgilendiren hukuki düzenlemelerin de incelenmesi
söz konusudur
SERMAYE ŞİRKETLERİ-Anonim Şirket
2.2.SERMAYE Şirketleri
Temel dayanağı, ortakların sorumluluklarının şirkete getirmeyi taahhüt
ettikleri sermaye payı ile sınırlandırılmış olan bu tür işletmeler anonim, limited
ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler olarak sınıflandırılabilir.
a-Anonim Şirket
-Ticaret Kanunu’na tabi olarak düzenlenmiştir
-Kanundaki tanımı: “Bir unvana sahip ana/esas sermayesi belli ve paylara bölünmüş
olan ve borçlarından dolayı yalnızca sahip olduğu mal varlığı ile sorumlu bulunan
sermaye şirketi anonim şirkettir”
-Kuruluş için, en az beş (5) pay sahibi kurucunun bulunması gerekir
-Ortakların sorumluluğu taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlıdır, buna sınırlı
sorumluluk ilkesi denir
-Türkiye’de kanunen yasaklanmış bulunmayan her türlü iktisadi faaliyetler için
kurulabilirler
-Ana sözleşmede, şirketin uğraşı konusunun sınırlarının açıklıkla belirtilmiş olması
gerekir
-Kuruluşu, Ticaret Bakanlığı’nın iznine tabidir ve faaliyetleri söz konusu Bakanlık
tarafından denetlenir
-Kuruluşu, “ani” ve “tedrici” olarak iki şekildedir
-Ani Kuruluş’ta, sermayenin tümünün kurucular tarafından taahhüt edilmesi söz
konusudur
-Tedrici Kuruluş’ta ise, sermayenin bir kısmı (en az %10’u) kurucular tarafından
taahhüt olunur ve geri kalan kısmı için de halka başvurulur
-Ana/esas sözleşmede; ticaret unvanı, merkezin bulunacağı yer, uğraşı konuları, esas
sermaye miktarı, her payın itibari değeri, yönetici ve denetçilerin seçim
usulleri, oy ve karar vermenin ne şekilde yapılacağı vb. hususlar yer alır
-Kuruluşa, şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesi karar verir ve şirket bulunduğu
yerdeki Ticaret Siciline tescil olunur ve daha sonra Ticaret Sicil Gazetesi’nde
kuruluşu yayınlanır ve tüzel kişilik kazanır
-Ortaklar, taahhüt ettikleri sermaye ile sorumlu tutulurken, şirket tüm varlığı ile
sorumludur
-A.Ş.’ler hisse senedi ihraç ederek, küçük tasarrufların büyük yatırımlara
dönüşmesine imkan sağlayabilir ve ülke kalkınmasına katkıda bulunabilir
-A.Ş.’nin organları; Yönetim Kurulu, Denetçi/Denetçiler Kurulu ve Genel Kurul’dur
SERMAYE ŞİRKETLERİ-Anonim Şirket-2
A.Ş.’nin ORGANLARI;
1)Yönetim Kurulu,
2)Denetçi/Denetçiler Kurulu ve
3)Genel Kurul
YÖNETİM KURULU
-Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur
-Yönetim Kurulu, hisse sendi sahipleri arasından seçilen en az üç
kişiden oluşur
-Yönetim Kurulu, kendi aralarında bir başkan ve başkan yardımcısı
seçer
-Yönetim işlerinin tümü veya bir kısmı yönetim kurulu üyelerinden birine
veya şirket ortağı olmayan müdürlere bırakılabilir
-Profesyonel müdürler yaptıkları işlerden dolayı şirkete, pay sahiplerine
ve şirket alacaklılarına karşı sorumludurlar
DENETÇİ/DENETÇİLER KURULU
-Genel Kurul’ca seçilir ve şirket işlerini denetlerler
-Denetçiler Kurulu, en az bir, en çok beş kişiden oluşur
GENEL KURUL
-Pay sahipleri şirket Genel Kurulu’nu oluşturur
-Genel Kurul; organların atanması, hesapların onaylanması, gelirlerin
dağıtılması gibi konularda karar verir
-Genel Kurul’da, her pay sahibinin bir oy hakkı vardır
-Genel Kurul, olağan ve olağanüstü olarak iki şekilde toplanır
-Olağan genel kurul toplantısı, en az yılda bir kere yapılır
-Olağanüstü toplantıya daveti, denetçiler ve yönetim kurulu yapabilir
-Genel Kurul, yeni hisse senedi çıkarmak suretiyle sermaye artırımına
ya da borç para bulmak için tahvil ihraç edebilmeye karar
verebilir
-Her pay sahibi, payı oranında dağıtılmasına karar verilen kardan bir
pay alır
ANONİM ŞİRKETİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE SAKINCALARI
A.Ş.’nin ÜSTÜNLÜKLERİ
-Ortakların sorumlulukları sermaye payları ile
sınırlıdır
-Şirketin veya payların devri kolaydır
-Yönetimde profesyonel yöneticiler görev aldığı
için karlılık maksimum yapılabilir
-Büyüme ve fon bulma yeteneği fazladır
-İşletme büyüklüğünün avantajları yanında,
süreklilikte sağlanabilir
A.Ş.’nin SAKINCALARI
-Kuruluş işlemlerinde formalite fazlalığı ve
karışıklık vardır
-Yasal düzenlemeler sonucu esnekliği
azalmaktadır (ör. A.S., Kurumlar. Ver. Öder)
-Yönetimi daha güçtür
-İyi yönetilmediği durumlarda ortaya çıkan
finansal güçlükler işletmelerin iflasına yol
açabilir
-Planlamadan dolayı maddi ve zaman kaybı daha
fazla olabilir
FİZİBİLİTE ETÜDÜ-
ÖRGÜTSEL etüt
Fizibilite Etüdü: ÖRGÜTSEL etüt
*Kuruluş aşamasında; organizasyon yapısı, personelin işe alınması,
eğitilmesi, ücret ve terfi politikası gibi hususların önceden
planlanması gerekir.
*İşletmenin başarısında insan kaynaklarına verilen önemin ve insan
unsurunun öneminin algılanması gerekir. Çünkü işletme kurmak
için sadece sermaye açısından güçlü olmak yetmez, aynı
zamanda bu unsurları kullanacak ve yönetecek insan gücüne
de ihtiyaç vardır.
*İnsan kaynaklarının en uygun organizasyon yapıları içerisinde ve
doğru yönetim uygulamaları çerçevesinde kullanılması
başarının temel anahtarıdır.
ÖRGÜTLENME (Organizasyon)
ÖRGÜTLEME/Organizasyon
-Örgüt, ortak amaç için bir araya gelmiş insan topluluğu olarak
tanımlanabilir
-Dar anlamda örgütleme, yönetim organlarının belirtilmesi ve
içinde insanların etkileşim halinde bulundukları yapısal süreçtir
-Geniş anlamda örgütleme, üretim faktörlerini sistemli, uyumlu ve
etkili biçimde kullanarak mal ve hizmet üretmek için insanların
görevlerini en iyi biçimde yapmak üzere düzene konmaları ve her
türlü araç, gereç ve malzeme ile donatılmalarıdır
-Örgütleme, insanların fiziksel araç ve olanaklarının belirli bir
amaç veya araçlar dizisini gerçekleştirebilecekleri biçimde
düzenlenip hizmete sokulmaları
-ÖRGÜTLEME, amacı gerçekleştirmek üzere yapılacak işleri
tanımlama, gruplama, yetki ve sorumlukları tanımlayarak devretme
ile faaliyetleri düzenleştirme çalışmasıdır
-Örgütleme; insan, araç-gereç, makine, bina, iş yeri vb. hususlar
arasında ilişkilerin kurulmasıdır
*Örgütleme ile;
-İşler grup ve bölümlere (fonksiyonlandırma) ayrılır,
-İş bölümü yapılır,
-Uzmanlaşma sağlanır,
-Sorumluluklar basamaklaştırılır,
-Yöneticinin denetleme alanı belirlenir,
-Maddi ve beşeri kaynaklar temin edilir.
Örgütleme-2
*İnsanları Örgütlemeye Yönelten İki Temel Güç;
1-Amaç Birliği
2-En Az Emek Kanunu (Rasyonellik)
*Her Organizasyonun Üç Özelliği:
1-İnsanlardan meydana gelmesi
2-Belli Amaçları Olması
4-Yapısında bir dereceye kadar biçimsellik olması
*Örgütlemenin AŞAMALARI:
1-Örgütsel yapının kurulması (Yapılacak işlerin belirlenmesi ve
gruplandırılması)
2-İlişkilerin saptanması (Haberleşme kanalları kurulur ve eşgüdümü
kolaylaştırmak için bağlantılar belirlenir)
3-Görev tanımlarının yapılması (Mevkilerin temel işleri, yetki ve
sorumluluklar, yönetim alanları, işletme içi ve dışı ilişkiler saptanır)
4-Görevin gerektirdiği niteliklerin tanımlanması (Her görevi
yüklenecek olan kişinin eğitim durumu, iş tecrübesi ve kişisel
nitelikleri tanımlanır)
5-Personelin belirlenmesi ve atanması (Her bölüm için personel
ataması yapılır)
6-Yer, araç ve yöntemlerin belirlenmesi (Bireylerin görevlerini
yerine getirebilmeleri için gerekli olan fiziksel faktörlerin
sağlanması, araç-gereçler, kırtasiye, aydınlatma, ısıtma cihazları gibi
ihtiyaçların tedarik edilmesi)
Örgütleme-3
Örgütleme İLKELERİ:
Örgütlerde Bölümlendirme:
1-Amaç birliği
2-İş bölümü ve uzmanlaşma
3-Hiyerarşik yapı
4-Emir-komuta/kumanda birliği
5-Sınırlı denetim alanı (yönetim alanının
1-Fonksiyonlara göre
2-Ürün temeline göre
3-Coğrafi temele göre
4-Müşteri temeline göre
5-Sayı temeline göre (1.kısım, 2. kısım
sınırlandırılması)
6-Yetki ve sorumluluk denkliği
7-Yetki devri
8-İstisnalarla yönetim (rutin işlerin alt
kademelere bırakılması, hayati öneme sahip
durumlarda yetki kullanma)
9-Denge (yapı ve uygulamalarda denge)
10-Verimlilik ve etkinlik
11-Basitlik (kurulan sistem kolay anlaşılmalı)
12-Esneklik
13-Açıklık (görev, yetki ve sorumluluklar açıkça
tanımlanmalı)
14-Yönetim birliği
15-Görevlerde fonksiyonel benzerlik
16-Yeterlilik (Yapılabileceği kadar yükümlülük
verilmeli)
17-Örgüt faaliyetlerinde süreklilik
18-Fonksiyonel büyüme (işler büyüdükçe yeni
bölümler açılmalı)
19-Çapraz ilişkiler
(alt kademedeki yönetici
kendi yetki ve sorumluluk alanı içinde herhangi
bir konuda başka birinden yardım alabilir)
gibi)
6-Zaman temeline göre (1. vardiya, 2.
vardiya gibi)
7-Süreç veya amaca göre
apre, dokuma gibi)
(Boya-
8-Karma örgüt
(İşletmenin büyümesi
durumunda uygulanır)
Örgüt Yapıları (A):
1-Biçimsel (Resmi, Formel)
2-Biçimsel olmayan (Gayri resmi,
informel, doğal)
Örgüt Yapıları (B):
1-Dikey
2-Dikey Kurmay
3-Fonksiyonel
4-Matriks
SWOT ANALİZİ
SWOT Analizi
Güçlü Yanlar /Üstünlükler (Strengths)-içsel
Koruma stratejiniz
Zayıf Yanlar/ Riskler (Weaknesses)-içsel
Kısıtlı tecrübe
Kısıtlı kaynaklar
Pazar belirsizlikleri
Üretim belirsizlikleri
Fırsatlar (Opportunities)-dışsal
Riskler ortadan kaldırıldığında/ kalktığında oluşacak fırsatlar
Tehditler (Threats)-dışsal
Önlemleriniz
İŞ PLANI

İş Planı özeti;
 Girişimcinin özgeçmişi (CV),
 İş fikrinin kısa tarifi,
 Genel olarak iş kurma süreci planından oluşur;
 Neler, ne zaman yapılacak?
 Aktiviteler arası ilişkiler ve zamanlama
 İş kurma sürecinde rehber

İŞ PLANI;
 Öncelikle iş kurma yolunda bir rehberdir. Girişimcinin
hedeflediği noktaya ulaşmasına yardımcı olur.
 Girişimcinin, iş kurma noktasına gelmeden önce gerekli
araştırma ve planlama çalışmalarını yapmasını sağlayan
bir araçtır.
 Çeşitli kurumlarla yapılacak görüşmelerde etkili bir
tanıtım materyalidir.
 Kuruluş sonrasında, işletmelerde yönetim aktivitelerini
yönlendiren ve gerçekleşmelerin hedeflere göre kontrol
edilmesini sağlayan bir araçtır.
İŞ PLANI: ÖZGEÇMİŞ (cv)
Doç. Dr. H. Mustafa PAKSOY’un ÖZGEÇMİŞİ
İş Tel. / Cep Tel.
E-mail
İlkokul
Ortaokul
Lise
Üniversite
Yüksek Lisans Doktora
H.Mustafa PAKSOY
Öğretim Üyesi (Doç. Dr.)
Andırın/10.04.1968
Kilis 7 Aralık Üniversitesi İİBF İşlt. Böl. KİLİS
0.348.8142662 / 0.533.359 46 42
[email protected]
Bostandere İlkokulu (Mez.: 1978)
Andırın Ortaokulu
(Mez.: 1982)
Andırın Lisesi
(Mez.: 07.10.1985)
Anadolu Üniversitesi Kütahya İİBF İşl. Bölümü (Mez.: 04.09.1990)
Çukurova Üni. Sosyal Bil. Enstitüsü (Mez.: 21.07.1994)
Çukurova Üni. Sos. Bil. Ens. İşl. Anabilim Dalı (Mez.: 03.02.1998)
Doç. Dr., Yönetim ve Organizasyon (İşletme Böl., Üniversitelerarası Kurul-ÜAK) 10.10.2008
Kadro: Kilis 7 Aralık Üniversitesi İİBF (03.07.2009)
*Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde İşletme Eğitim-Öğretim Programı'nda "Öğretmenlik Sertifikası" aldım (01.10.1991).
*Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir Belgesi- Tarih: 25.06.2002, Ruhsat No: 27228451
(Gaziantep SMMMO’na kayıtlı)
*Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi Projesi Kurs Katılım Belgesi (Önder Demokrat)
*Eğiticilerin Eğitimi Semineri Katılım Belgesi (21-23 Eylül 2005), HRÜ Rektörlüğü
*Eğitim Becerileri Konferansları Katılım Belgesi (11-13 Mayıs 2000), HRÜ Rektörlüğü
İngilizce (Aralık 2004 ÜDS = 65,000)
Bedelli Olarak Yaptım (15.08.2000 tarihinde bitirdim.)
Mede
ni Hali
Yabancı
Dil
*03.07.2009 tarihinden bu yana Kilis 7 Aralık Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Yönetim ve Organizasyon Anabilim dalı’nda Doç. Dr. olarak
çalışmaktayım.
*09.07.2009 tarihinde (3 yıllığına) Kilis 7 Aralık Üniversitesi İİBF Dekan Yardımcılığı görevine atandım.
*04.08.2009 tarihi itibariyle Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne vekaleten atandım.
*11.12.1998 - 02.07.2009 tarihleri arasında Harran Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü’nde Yrd. Doç. Dr. olarak çalışmaktım.
*13.01.1999 tarihinden beri Harran Üniversitesi İİBF İşletme Bölüm Başkanlığı görevini sürdürüyorum.
*13.01.1999 tarihinden beri Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Başkanlığı görevini sürdürüyorum.
*23.07.1993-10.12.1998 tarihleri arasında K.Maraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü'nde Araştırma Görevlisi olarak çalıştım.
*1992 Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı'nda Kontrolör olarak çalıştım (DİE Adana Bölge Müdürlüğü).
*1990-1991 Eğitim-Öğretim yılında Kadirli Ticaret Lisesi'nde ücretli olarak derse girdim.
Askerlik
Durumu
İş Tecrübesi
100’ın üzerinde makale, bildiri, kitap, seminer vb. çalışma.
Sertifikalar vb.
Akademik
Çalışmaları
Akademik
Durumu
Öğrenim Durumu
Kişisel Bilgiler
Adı ve Soyadı
Mesleği
D.Yeri ve Tarihi Adresi
15.02.2010
Evli ve iki çocuk sahibiyim.
Doç. Dr. H. Mustafa PAKSOY
İŞ PLANI: İş Fikrinin Kısa Tarifi

İş Planı özeti: İş Fikrinin Kısa Tarifi (Örnek, Turşu)
Yörenin turşuluk tarım ürünleri potansiyeli ve eşinin teşviki
girişimcinin bu işi yapmak istemesinin temel
nedenlerindendir. Turşu, yörede genel olarak evlerde
yapılarak tüketilmekte iken, bayanların da iş hayatında
giderek daha yoğu biçimde yer alması turşunun
marketlerden hazır alınan bir ürün haline gelmesine neden
olmuştur. Girişimci, küçük paketler halinde turşuyu
poşetleyerek günlük kullanım, piknik, lokanta, askeri
alanlarda kolaylıkla kullanılacak bir ürün haline getirmeyi
düşünmektedir.
İŞ PLANI: İş Kurma Süreci

İş Planı özeti: İş Kurma Süreci Planı
 Neler, ne zaman yapılacak?
 Aktiviteler arası ilişkiler ve zamanlama
 İş kurma sürecinde rehber
Yapılacak İşler
Yapılma Şekli
1. Yasal kuruluş işlemlerinin
yapılması
Mali Müşavir’e yaptırılacak
2. Gerekli izin ve ruhsatların
alınması
Maliye, Belediye, Ticaret Odası
3. İş yerinin kiralanması
Üretime uygun, pazara yakın
4. İşgücü temini ve örgütlenme
Gerekli maddi ve beşeri kaynakların
sağlanması
5. Makine ve ekipmanların alımı
Üretim alanına montajı
6. Tedarikçilerden girdi
bağlantılarının yapılması
Üretimde kullanılacak girdilerin alınması
7. Pazarlama çalışmalarına
başlanması
Yerel, bölgesel ve ulusal
8. Deneme üretimi ve Üretim
Planlanan şekilde üretimin
gerçekleştirilmesi
İŞ PLANI
Başarılı İş Planı: Yapılması Gerekenler
Değişik kaynaklardan değişik iş planı örneklerini incelemek
İş planı değerlendirme kuruluşlarının değerlendirme
şablonlarını dikkate almak
Uzmanların önerilerine kulak vermek
Güçlü ve zayıf noktaları analiz etmek (SWOT)
Pazar araştırması ve pazarlama ile finans bölümlerine aşırı
özen göstermek
Kar/zarar, bilanço ve nakit akışı tablolarını 3 – 5 yıl için
hazırlamak, diğer finansman metotlarına yer vermek
Süreç boyunca gereken sıklıkta revizyonlar yapmak
Başarılı İş Planı: Yapılmaması Gerekenler
Satış tahminlerinde iyimser (yüksek) olmak
Maliyet tahminlerinde iyimser (düşük) olmak
Zayıf noktaları görmezden gelmek – SWOT analizi Yapmamak
Aşırı kişisel güven : Gerçekleri duymamak veya görmemek
Muhasebe bilgisi olmadan ilerlemek
Yasal ve düzenleyici çerçeve ile patent konusunu incelememek
Sigorta konusunu küçümsemek
Planı Hukukçu / Yeminli Mali Müşavir / Sigortacı / Bankacı ile danışmamak
İŞ PLANI
İş Planı içinde Finansal Analiz – Özet
İşletmenin kurulması için ihtiyaç duyulan başlangıç
yatırım ve işletme sermayesi miktarları, bunların
kaynakları belirtilmiş mi?
Bir kredi ihtiyacı söz konusu ise bunun hangi koşullarda
alınabileceği araştırılmış mı kredi için geri ödeme planı
mı, yapılmış mı?
Ürün/hizmet satış gelirleri, tahmini satış planına uyum
gösteriyor mu?
İşletme giderleri iş planında tarif edilen tüm operasyon
ve faaliyetleri kapsıyor mu?
İşletme nakit akımları gelir-gider, vergi vb. unsurlara
uygun olarak hesaplanmış mı?
İşletme sermayesi ihtiyacı doğru olarak hesaplanmış
mı?
İşletme giderlerinin sabit ve değişken gider ayrımı doğru
yapılmış mı?
Başa-baş noktası hesaplanmış mı?
Karlılık analizi sonucunda yatırımın geri dönüş süresi,
net bugünkü değer metotları kullanılmış mı?
Finansman planı yapılırken temel varsayım ve
değişiklikler net olarak açıklanmış mı?
İŞLETME SERMAYESİ – BAŞABAŞ NOKTASI
*İşletme (Çalışma) Sermayesi
İşletme (Çalışma) Sermayesi = DÖNEN varlıklar
Net İşletme (Çalışma) Sermayesi =
DÖNEN varlıklar – Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
* BAŞABAŞ NOKTASI (Break-even Point)
-İşletmenin ne kar, ne de zararının olduğu noktadır. Toplam giderlerin
(değişken ve sabit giderler), toplam gelirlere eşit olduğu noktadır.
-Başabaş Analizinin Varsayımları:
1-Malın fiyatı üretime göre değişmez, sabittir
2-Değişken giderler üretimle orantılı değişir
3-Tek tip mal üretimi yapılır
4-Sabit ve değişken giderler kesin bir şekilde ayırt edilmektedir
5-Toplam değişken giderler üretim düzeyiyle orantılıdır, birim başına
değişken gider sabittir
6-Dönem başı ve dönem sonu stoklar önemsenmeyecek kadar küçüktür
Toplam Sabit Giderler
BBNsatış geliri=-------------------------------Toplam Değişken Giderler
Katkı Oranı
1- ----------------------------Toplam Satış Geliri
Toplam Sabit Giderler
BBNüretim miktarı=-----------------------------------------Birim Satış Fiyatı – Birim Değişken Gider
Birim Satış Fiyatı – Birim Değişken Gider
KATKI ORANI = -----------------------------------------------Birim Satış Fiyatı
KATKI PAYI = Birim Satış Fiyatı – Birim Değişken Gider
GİDERLER
*SABİT GİDERLER
*DEĞİŞKEN GİDERLE
*YARI DEĞİŞKEN GİDERLER
MALİ TABLOLAR-BİLANÇO
Bilanço: Bir işletmenin belli bir andaki varlıklarını ve kaynaklarını gösteren
tablodur.
X İNŞAAT SANAYİ TİC. LTD. ŞTİ. ÖRNEK AYRINTILI BİLANÇO
AKTİFLER
I. DÖNEN VARLIK.
A. HAZIR DEĞERL.
KASA
B. STOKLAR
TİCARİ MALLAR
C. DİĞER DÖN. VAR.
1. DEVREDEN KDV
DÖNEN VAR. TOPL.
II. DURAN VARLIK.
A. MADDİ DUR. VAR.
1. TAŞITLAR
2. DEMİRBAŞLAR
3. BİRİK. AMOR.(-)
B. DİĞER DUR. VAR.
1.GEL.YIL. İND.KDV
DURAN VAR. TOPL.
AKTİF VAR. TOPL.
31.12.1998
16.431
11.522.611
858.745
12.397.788
1.013.573
251.738
-506.125
13.316
722.504
13.170.293
PASİFLER
I. KIS. VAD. YAB. KAY.
A. DİĞER BORÇLAR
1. ORTAKL. BORÇ.
B. ÖDE. VER. DİĞ.YÜK.
1. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
C. BORÇ VE GİD. KRŞ.
1.DÖN. KARI VER. VE D.YAS.YÜK. KRŞ.
2. D.KAR.PEŞ.ÖD.VER.VE Dİ.YAS.YÜK.(-)
KISA VAD. YAB. KAY. TOPL.
II. UZUN VAD. YAB. KAYNAK. TOPL.
III. ÖZ KAYNAKLAR
A. ÖDENMİŞ SERMAYE
1. SERMAYE
B. SERMAYE YEDEKLERİ
1. MDV.YEN. DEĞ. ARTIŞLARI
C. KAR YEDEKLERİ
1. YASAL YEDEKLER
2. ÖZEL FONLAR
D. GEÇMİŞ YIL KARLARI
E. DÖNEM NET KARI/ZARARI (+KAR)
ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI
PASİF TOPLAMI
31.12.1998
3.000.000
587.273
497.346
0
4.084.620
0
4.500.000
696.994
203.746
1.018.326
1.278.247
+1.388.357
9.085.672
13.170.293
MALİ TABLOLAR-GELİR TABLOSU
Gelir Tablosu: Bir işletmenin belli bir dönemdeki gelir ve gider durumunu
gösteren tablodur.
X İNŞAAT SANAYİ TİC. LTD. ŞTİ. ÖRNEK AYRINTILI GELİR TABLOSU
GELİR TABLOSU KALEMLERİ
1.1.1998-31.12.1998
A. BRÜT SATIŞLAR
YURTİÇİ SATIŞLAR
YURTDIŞI SATIŞLAR
NET SATIŞLAR (İade, İskonto ve İndirimlerden sonra
ulaşılan sonuç)
B. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
SAT. TİC. MALLARIN MALİYETİ (-)
SAT. HİZ. MALİYETİ (-)
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI
38.764
0
38.869
35.391
732
2.745
C. FAALİYET GİDERLERİ (-)
1. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)
830
FAALİYET KARI VEYA ZARARI
1.914
OLAĞAN KAR VEYA ZARAR
1.914
DÖNEM KARI VEYA ZARARI
1.871
D. YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER
1. DÖN. KAR. VER. VE YAS. YÜK. KARŞ. (-)
DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
526
1.388
MALİ TABLOLAR-FON AKIMI TABLOSU
Fon Akımı Tablosu: Fon akımı tablosu; bilanço, gelir tablosu ve ek
bilgilerden yararlanarak düzenlenir. İşletmenin mali durumunda
dönem başından dönem sonuna kadar oluşan değişmelerin
nedenlerini fon hareketleri şeklinde açıklamaya çalışan tablodur
FON KAYNAĞI: Aktiflerdeki (-) azalışlar, Pasiflerdeki (+) artışlar
FON KULLANIMI: Aktiflerdeki (+) artışlar, Pasiflerdeki (-) azalışlar
X İNŞAAT SANAYİ TİC. LTD. ŞTİ. ÖRNEK FON AKIMI TABLOSU
2005
2006
AZALIŞ
ARTIŞ
KALEMLER
I. DÖN. VARLIKLAR
Kasa
Alacaklar
Stoklar
II. DUR. VARLIKLAR
Binalar
Taşıtlar
60
%
YTL
5
5
10
10
30
%
17
17
33
33
100
20
10
20
-
10 Fon kaynağının yorumunda; fonların nereden sağlandığı araştırılır.
20 Fon kullanımının yorumunda; fonların nerelerde kullanıldığı
20
40
AKTİF TOPLAMI
80
100
-
III. KISA VAD. YAB. KAY.
30
35
-
33
17
17
33
100
Kalem
Kasa
Stoklar
Binalar
Taşıtlar
TOPLAM
10
20
25
15
5
5
20
10
Kalem
YTL
Alacaklar 10
K.V.Y.K.
5
U.V.Y.K.
5
Dön. Net. K. 10
TOPLAM 30
FON KULLANIMI
10
-
15
35
10
60
FON KAYNAĞI
En iyi fon kaynağı “faaliyet sonuçları-kardır.
arştırılır. Önemli olan başarılı bir faaliyet sonucu oluşmasıdır.
5 Fon Kaynağı: Aktifler (-) ve Pasifler (+)
Fon Kullanımı: Aktifler (+) ve Pasifler (-)
IV. UZ. VAD. YAB. KAY.
35
40
-
5
DÖNEM NET KARI
15
25
-
10
PASİF TAOPLAMI
80
100
20
YATIRIMIN GERİ DÖNÜŞÜM SÜRESİ-NET BUGÜNKÜ DEĞER
Yatırımın Geri Dönüşüm Süresi
Yatırılan paranın ne kadar zaman içerisinde geri elde edilebileceğini
belirlemektir.
Yatırım Tutarı
Geri Ödeme Süresi = --------------------------Yıllık Nakit Akışı
Q1
Q2
Qn
Net Bugünkü Değer = ------ +-------- + --------(1+i) (1+i)2
(1+i)n
Q: Yıllara göre nakit girişi
i: Faiz oranı
İŞ PLANI
İş Planı Ekleri- Ek örnekleri
• Ürün/hizmet ile ilgili literatür / broşürler
• Medyada şirket / ilgili çıkan haberler
• Ürünler /hizmetler ile İlgili yayınlar
• İlgili patentler
• Pazar araştırma raporu
• Tesis, ürün, depo, atölye fotoğrafları
• Organizasyon Şeması
• Yönetim Ekibi Özgeçmişleri
PAZARLAMA PLANI-1

Pazarlama Planı
• Temel amaç: Hedef kitlenin ihtiyaçları doğrultusunda fayda(lar)
yaratarak hedef kitleyi memnun etmek
• Hedef kitle için değer /fayda OLUŞTURMADAN hedef kitle
memnuniyetinden söz edilemez
• Özgün ve sürdürülebilir bir ürün ve hizmet ile pazarda olmak
PAZARLAMA PLANI
Pazarlama Planı: İçerik
Pazar ve Rekabet : Pazar lideri /diğer oyuncuların
Ürün / Hizmet tanımları
Maliyet ve fiyat yapıları
Faaliyet süreleri ve yerleşim yerleri
Pazar payları ve hedef kitleleri
Pazarlama metotları: Reklam, promosyon ve tanıtım stratejileri
Satış ve karlılık rakam tahminleri
Yönetimsel özellikleri– ortaklık yapıları
Dağıtım kanalları
Ar-Ge / inovasyon alt yapıları ve harcamaları
Piyasa Segmenti : Alternatif ürünler
Hedeflenen pazar payı
Fiyatlandırma: Maliyet ve karlılık hedefi
Reklam, promosyon ve tanıtım stratejisi
Dağıtım kanalları
Satış tahminleri
Satış sonrası hizmetler
PAZARLAMA KAVRAMI
YENİ ÇAĞIN (21. Yüzyıl) GERÇEKLERİ





İçinde bulunduğumuz 21. Yüzyıl’ın beş temel gerçeğinden söz
edilebilir. Bu temel gerçekler şunlardır:
1) Demografi: Dünya genelinde doğum oranları düşüyor, genç
nüfusun toplam nüfus içindeki payı azalıyor. Tüm şirketler
stratejilerinde demografik dönüşümü dikkate almalıdır.
2) Tüketim: Şirketler Pazar paylarını çok yakından takip ederler.
Ancak, bir tüketicinin toplam harcamaları içinde kendi ürünlerinin
ya da sektörlerinin ne kadar pay aldığı üzerinde durmazlar. Oysa
bu oranlar, tüketim trendlerindeki değişimin ibresi niteliğindedir.
Örneğin, 20. Yüzyıl’da tüketicinin toplam tüketimi içinde en çok
payını artıran sektörler eğitim, sağlık ve eğlence iken, 21. Yüzyıl’ı
görebilmek için tüm sektörlerin tüketiciyi yakından izlemesi
gerekiyor.
3) Performans: Yüzyılın başında patronların gözünde şirketlerin
performansı karlılık demekti. Halka açılmayla birlikte şirket
ortaklarının çıkarları öne çıktı. 21. Yüzyıl’da ise performans
kriterlerine yenileri eklenecek. Toplumun şirketlere yüklediği sosyal
sorumluluklar, bilgi işçilerinin tatmini gibi yeni performans
parametreleri göndeme gelecek.
4) Küresel Rekabet: Dünyada şirketlerin küresel rekabetten
korunabilecekleri bir yer kalmadı. Ancak, özellikle gelişmekte olan
ülkelerde hala yüksek koruma duvarlarının arkasına sığınmaya
çalışanlar, ucuz işgücüne güvenenler var. Artık yöneticilerin, kısa
soluklu bu çırpınmaların bir işe yaramayacağını görmeleri
gerekiyor.
5) Sınırlar: İş ve ekonomi dünyasında sınırlar ortadan kalkıyor. Öte
yandan ekonomileri yönlendiren politik sınırlamalar için aynı durum
geçerli değil. Şirketlerin bu çelişkiyi göz önüne alarak akıllı stratejiler
oluşturması gerekiyor.
PAZARLAMA KAVRAMI
YÖNETİMİN YENİ PARADİGMALARI
(Paradigma: Eskilerle yenilerin uyuşmaması, açmaz, çıkmaz, ikilem, kişiden kişiye
farklılık gösteren çevreyi ve çevredekileri algılama farklılığı)






1) Yönetimin Yeni Tanımı (Yönetim, kurumdan kuruma,
hedeflerden amaçlara göre değişik şekillerde algılanıp
tanımlanabilir.)
2) Tek Organizasyon Modeli Olmaz (Yüz yıl boyunca ortaya çıkan
değişik modeller “tek doğru model bu” şeklinde ifade edildiyse de
her yeni oluşan model bir öncekinin eksik yönlerini ve yanlışlıklarını
ortaya koymuştur.)
3) Yönetmenin Sadece Tek Bir Doğru Yolu Var (Eski emir-komuta
zinciri şeklinde oluşan yönetim anlayışları bir kenara bırakılmalıdır.
21. Yüzyıl’da insan yönetilmeyecek, sadece yönlendirilebilecek.
Yönetici olarak adlandırılan kişi çalışanlara rehberlik etmekten
sorumlu olacak. Başlıca hedefi ise her bir çalışanın bilgili ve güçlü
yönlerini daha üretken bir hale dönüştürmek olacaktır.)
4) Her Şeyin Odağında Tüketici Var (Yakın zamana kadar yönetim
uygulamalarının eldeki teknolojiler çerçevesinde ve müşteri kitleniz
doğrultusunda geliştirilmesi öğütlenirdi. Şimdi yönetimin teknolojinin
imkanlarıyla sınırlı olmadığını, her şeyin odağında tüketicinin
olduğunu kabul etmeliyiz. Yani yönetimi, daha en baştan tüketiciyi,
onun isteklerini ve harcanabilir gelirini inceleyerek
biçimlendirmeliyiz.)
5) Yönetimin Kanunlarını Unutun (Şirketlerin en çok sığındığı
bahanelerin başında işin kanuni çevresi gelir. Bu anlayışı unutun.
Operasyon, sonuçlar, performans ve ekonomik katma değer
üzerine gücümüzü yoğunlaştırmalıyız.)
6) Yönetimin Hareket Alanı Politika İle Belirlenmiştir (Artık ekonomik
anlamda ulusal sınırların kalktığı yeni bir düzene geçilmektedir. Bu
gerçeği göremeyenlerin önce kendi kafalarındaki sınırları
kaldırmaları gerekiyor.)
PAZARLAMA KAVRAMI
ÖNCE KENDİNİZİ YÖNETMEYİ ÖĞRENİN






Günümüzde, iş dünyasındaki genç insanların ihtiyaç ve
arayışlarının, eski nesillere göre farklı olduğunu söyleyen Peter
Drucker, çalışanlara şu önerilerde bulunmuştur:
1) Güçlü Yönlerim (Çoğu insanlar bir konuda iyi olduğunu sanırlar.
Oysa insanlar daha çok zayıflıkları ve eksiklikleri üzerinde kafa
yorarlar. Eğitim sistemi bile zayıf olan yönü iyileştirmeye odaklanır.
Oysa insanı başarıya götürecek olan güçlü özellikleridir.
2)İş Yapış Şeklim (Aynı işi yapan kişilerin iş yapma şekli farklılık
gösterebilir. İş yapış sürecinizi inceleyerek güçlü ve zayıf yönlerinizi
geliştirebilirsiniz. Daha etkin çalışma sistemlerinizi kendi tarzınızla
birleştirebilirsiniz.)
3) Ait Olduğum Yer? (Kariyerlerinin henüz başındaki insanlardan bu
soruya cevap vermelerini beklemek haksızlık olur. Ancak ilerleyen
yıllarda çalışanların kendi değer yargılarını, güçlü yönlerini ve iş
anlayışlarını gözden geçirip, bu sorunun cevabını aramalarında
fayda var. İş tatmini kadar, iç huzur ve yaşam kalitesini sağlama
bağlamında çok önemli bir soru.)
4) İşime Ne Katıyorum? (Ne kadar bildiğinizin ötesinde, işinize ne
kattığınız, neyi hayata geçirdiğiniz önemlidir. Ancak katkınız size
söylenenlerle sınırlı kalmamalı.)
5) İlişkilerim Önemlidir (Kendi değerleriniz ve katkınız kadar, birlikte
çalıştığınız insanların özelliklerinin de farkında olmalısınız. İlişki
yönetimini ciddi bir sorumluluk olarak görün.)
6) Hayatımın Diğer Yarısı (Muhtemelen şirketinizden daha uzun
ömürlü olacaksınız. Dolayısıyla uzun süre çalışmaya, yaşamınızda
ikinci bir kariyer dönemine göre kendinizi hazırlayın. Hatta bir
şirkette çalışırken, kendinize paralel bir kariyer çizgisi de
oluşturabilirsiniz.)
PAZARLAMA KAVRAMI
(PAZARLAMA’NIN YENİ 4C’Sİ)
Pazarlamanın Eski 4P’si
Pazarlamanın Yeni 4C’si
1) Mal (Product)
1) Customer Value (Tüketici Değeri)
2) Fiyat (Price)
2) Customer Cost (Düşük Fiyat)
3) Dağıtım (Place)
3)Customer Convenince (Ürüne Kolaylıkla Ulaşabilmek)
4) Satış Çabaları (Promotion)
4) Customer Communication (Dürüst ve Doğru İletişim Kurmak)
Kısaca özetlemek gerekirse, satışa dayalı bir yaklaşımın yerini müşteriye
dayalı bir anlayış almalıdır.
PAZARLAMA KAVRAMI
(PAZARLAMADAKİ YENİ TRENDLER)
PAZARLAMADAKİ YENİ TRENDLER

1) İlişkisel Pazarlama (Çabuk satışın yerine, ömür boyu müşteri
mutluluğu.)

2) Müşteri Tatmini (Tüketicileri çekmek yerine, müşteriyi elden
kaçırmama ve müşteri tatmini.)

3) Veri Tabanı Oluşturma (Müşterilerin demografik özellikleri, alışveriş
tarzları, hobileri ve tercihleri gibi alanlarda müşteri hakkında daha
fazla bilgi edinmek için veri tabanı oluşturulmalı.)

4) Satış Otomasyonu (Satış personeli notebook, faks, cep telefonu ve
çağrı cihazları gibi etkinliklerle donatılmalıdır.)

5) Yeni Marka Üretimi (Büyük perakendeciler, kendi markalarını
çıkartarak daha ucuza satmaktadırlar, böylece üreticilere karşı
konumlarını güçlendirmektedirler.)

6)Entegre Pazarlama (Reklam, satış promosyonu, halkla ilişkiler ve
doğrudan pazarlama daha iç içe kullanılmalıdır.)
ÜRETİM SÜREÇLERİ VE ÜRETİM PLANI
PAZARLAMADAKİ YENİ TRENDLER

1) İlişkisel Pazarlama (Çabuk satışın yerine, ömür boyu müşteri
mutluluğu.)

2) Müşteri Tatmini (Tüketicileri çekmek yerine, müşteriyi elden
kaçırmama ve müşteri tatmini.)

3) Veri Tabanı Oluşturma (Müşterilerin demografik özellikleri, alışveriş
tarzları, hobileri ve tercihleri gibi alanlarda müşteri hakkında daha
fazla bilgi edinmek için veri tabanı oluşturulmalı.)

4) Satış Otomasyonu (Satış personeli notebook, faks, cep telefonu ve
çağrı cihazları gibi etkinliklerle donatılmalıdır.)

5) Yeni Marka Üretimi (Büyük perakendeciler, kendi markalarını
çıkartarak daha ucuza satmaktadırlar, böylece üreticilere karşı
konumlarını güçlendirmektedirler.)

6)Entegre Pazarlama (Reklam, satış promosyonu, halkla ilişkiler ve
doğrudan pazarlama daha iç içe kullanılmalıdır.)
ÖRGÜTLENME VE YÖNETİM PLANI
Organizasyon Planı
Yönetim ekibinin tanıtımı (isim, görev, deneyim)
İnsan Kaynakları Politikası
Hissedarlar
Profesyonel Danışmanlar (hukukçu /mali müşavir / sigortacı /bankacı)
FİNANSAL PLAN
Finansal Plan-İçerik

Temel finansal tablolar ve varsayımlar
• Kar-zarar veya gelir tablosu
• Nakit akışı tablosu
• Bilanço – büyüme halindeki KOBİ’ler için

Net Bugünkü Değer Analizi

Geri ödeme süresi planı (borç alınacaksa !)

Başa - Baş Analizi

Gerekli sermaye (sabit ve işletme maliyetleri)

Sermaye kaynakları (öz, hibeler, destekler, borçlanma, vb)
TEŞEKKÜRLER…

hmp.GÜNCELLENEN GİRİŞİMCİLİK - Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Transkript

Benzer belgeler

Girişimcilik - Dr. Aykan Candemir

sosyal-girisimcilik-rehberi-2.-baski

Basın bülteni - Özyeğin Üniversitesi

Zirve ve Fuar Sonuç Raporu

Meltem Kurtsan _Interview with women entrepreneur

KOBİlerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında

girişimciler için iş planı rehberi

Slayt 1 - Vodanet

PDF ( 6 )