ÇOCUĞUMU CİNSEL KONULARDA NASIL BİLGİLENDİRMELİYİM

ÇOCUĞUMU CİNSEL KONULARDA NASIL BİLGİLENDİRMELİYİM?
• Öncelikle çocuğun gelişim düzeyi hakkında ve olayları o yaşta nasıl algıladığı hakkında
yeterli bilgiye sahip olmak. (Yaşına uygun düzeyde açıklamalar ve konuşmalar yapmak)
• Çocuğun sorularına hazırlıksız yakalanmamak için soru sormaya başlamasından önce, anne
ve babanın çocuğa hangi mesajları, ne şekilde vereceğine birlikte karar vermeleri ve hazır
olmaları.
• Çocuğu veya ergeni, konuşması ve aklındaki soruları sorması için teşvik etmek.
• Çocuğun sorduğu sorulara vereceğiniz tepkilere dikkat etmek. (Kızarak, soruyu geçiştirerek
ya da gülerek ve ciddiye almadığınızı belirten cevaplar vermemeye dikkat etmek), konuşma
süresince sakinliğinizi korumak ve eleştirel yaklaşmamak.
• Cinsellikle ilgili konuları konuşurken sözsüz verdiğiniz mesajlara da dikkat etmek. (Yüz
ifadeleriniz, bakışlarınız, beden diliniz)
• Sadece sorduğu kadarına cevap vermek, merak ettiği ve dinlemeye hazır olduğu kadarını
anlatmak, gereksiz detaylara girmemek.
• Konuşurken çocuğun anlayabileceği basit bir dilde detaylara girmeden anlatmak, argo ya da
çok tıbbi terimlerle konuşmamak.
• Çocuğa bilgi verirken kendi doğrularınızı, inançlarınızı ve değer yargılarınızı gözden
geçirmek ve bunların ne kadarını ona da aktarmak istediğinize karar vermek.
• Sorularını yanıtsız bırakmamak (Cevabı geçiştirmek doğru bir çözüm değil, anne babanın
da cevaplayamayacağı, cevabını bilmediği, ancak öğrenip daha sonra cevabını verebileceği
şeyler olduğunu çocuğa dürüstçe ifade etmek, aksi takdirde çocuğun gözünde yalan söyleyen
konumuna düşmek ya da çocuğun başkalarından yanlış bilgi edinmesine neden olmak).
• Çocuğa cinsellikle ilgili bilgi verirken, cinsel organların isimlerini başlangıçtan itibaren
doğru öğretmek… Üstü örtülü kelimeler yerine (örn, kuku, pipi vb. ) vajina, penis ve testis
diye öğretmek.
• Gerekirse çocuklar ve gençler için hazırlanmış kitaplar alıp birlikte okumak veya okutmak
yardımcı olabilir.
• Çocuğa cinsellik ile ilgili ayıp, kötü, günah gibi yanlış mesajlar vermemeye dikkat etmek.
Özellikle kendi bedenine ve karşı cinsin bedenine ilgi duyan ve tanımaya çalışan çocukların
bu merakının doğal olduğunu kabul ederek yaklaşmak, bilgilendirmek ve sınırları göstermek
gereklidir.
• Anne ve babanın çocuğun yanında birbirlerine davranışları da çocuk için model
oluşturacaktır. Birbirine sevgi ve saygı içinde yaklaşan ebeveynler de çocuğun ilişkilerini
olumlu yönde etkileyecektir.
Hangi yaşta hangi bilgi?
• 1–3 yaş çocuğu bedenine dokunmaktan hoşlanır. Buna karşı aşırı tepki göstermek, ayıp ya
da günah gibi sözlerle yaklaşmak doğru değildir. Ancak çocuk bazen merakla anne ya da
babaya onu çıplak görmek, penisini ya da deliğini görmek istediğini söyleyebilir. Bu durumda
çocuğa yaşına uygun resimlerle çizerek anlatmak ve insanların bedenlerinin bazı
bölümlerinin özel olduğunu söylemek daha doğru olacaktır. Bu dönemde çocuğa
dokunmaktan kaçınılmamalıdır. Bu ileride ilişkilerinin sağlıklı olmasını sağlayacaktır.
• 3–5 yaş çocuğunun kendi bedeni ile karşı cinsin bedeni arasında neden farklılıklar
olduğunu merak etmesi ve sorması doğaldır. Sorarsa, çocuğun bir tohum olarak anne
karnında özel bir yerde oluştuğu ve babanın da bu tohumun yerleşmesi ve büyümesine
yardımcı olduğu konusunda bilgi vermek yeterli olacaktır . Aynı zamanda bu dönem çocuğun
kendi cinsiyetine ait rolleri benimsemeye başladığı bir dönem olduğu için evde kendi
cinsiyetinden olan ebeveyn ile sağlıklı ilişkide olması da önemlidir. Yine bu dönemde kız
çocukların annenin eşyalarını (giysi, makyaj malzemesi) kullanmaya meraklı olması, erkek
çocuğun babayı taklit etmesi(örn; traş olmaya çalışmak) de doğaldır.
• 6 yaş çocuğuna erkek-kadın bedeni, cinsel ilişki, hamilelik ve doğum hakkında daha detaylı
bilgi verilebilir. Bu yaşta annenin bebek oluşturmak için bedeninde bir yumurtası olduğu,
babanın vücudunda tohumları olduğunu, anne yumurtası ile babanın tohumlarının birleşerek
bebeği oluşturduğu anlatılabilir.
• Okul çağından itibaren çocuğa bazı bilgilendirmelerde bulunmaya da dikkat edilmelidir.
Özellikle televizyon, yazılı basın, kitaplar ve web siteleri normal-anormal kavramının
değişmesine neden olmuştur. Bu nedenle, çocuklar zaman zaman cinsellikle ilgili onları
etkileyebilecek ya da ürkütebilecek yazı ve resimlere rastlayabilir ya da günlük yaşamlarında
karşılaşabilirler. Bu nedenle, çocuğu ürkütmeden taciz gibi konularda bilgilendirmeye de
konuşmalarda yer vermelidir.
• Ayrıca TV de görmesini istemeyeceğiniz bir sahne ile karşılaştığında panik içinde TV yi
kapatmak da doğru değildir. Çocuğa bazen TV ya da internette rastlayacağı görüntülerin
abartılı olduğunu da anlatmak gerekir. Aksi takdirde çocuk gelecekte ilişki konusunda
korkular yaşayabilir.
• Şayet çocuk cinsellik ile ilgili konularda soru sormuyorsa dikkatini çekerek soru sormaya
teşvik edebilirsiniz. Örneğin; “Arkadaşın Ali’nin annesi hamile fark ettin mi, karnı gitgide
büyüyor. Bebek nasıl oluyor biliyor musun?” gibi konuşmaya teşvik edici başlangıçlar
yapabilirsiniz. Çocuk eğer soru sormuyorsa ya ona gerekli bilgiyi vermişsinizdir, ya başka
kanallardan kendisi için gerekli gördüğü bilgiyi ediniyor veya sizinle bu konuyu konuşmaya
çekiniyor demektir. Bu durumda çocukla sohbet edip konuyu açarak doğru bilgi edinip
edinmediğini kontrol etmelisiniz.
• Eğer çocuk evde anne ve babayı cinsel ilişki sırasında görürse anne ve babanın çocuğa
travma yaratmamak için, sakin, doğal bir biçimde yaklaşması ve birbirlerini sevdikleri ve
birbirlerinden hoşlandıkları için seviştiklerini basit bir dille çocuğa anlatmaları gerekir.
• Hatırlanması gereken en önemli nokta sizin tavırlarınızın ve fikirlerinizin çocuğun cinsel
gelişimini oluşturacağı ve etkileyeceğidir. Şayet çocuğun sağlıklı bir cinsellik yaşamasını
istiyorsak kendi cinselliğimizi ve bu konudaki yargılarımızı gözden geçirmemiz gerekecektir.
ERGENLİK DÖNEMİNDE
• Her şeyden önce artık karşınızdakinin çocuk olmadığını hatırlamanız gerekir. Konuşurkenki
tavrınız ve kullandığınız dil çok önemlidir.
• Sorular sormak çocukluktaki kadar açık olmayacaktır. Genç, cinsel konularda daha az
konuşacak, eksiklerini arkadaşları ya da medya kanalı ile kapatmaya çalışacaktır. Dikkat
edilmesi gereken en önemli konu yanlış bilgiler edinmesini engellemek olacaktır.
• Ergenlik döneminde çocuğun cinsel olarak daha detaylı bilgilendirilmeye ihtiyacı vardır. Bu
dönemde özellikle başlangıçta çocuğu bedeninde olabilecek değişiklikler hakkında
bilgilendirmek, gerek bedensel kaygılarını gerekse bunlara bağlı olarak ortaya çıkabilecek
sosyal kaygılarını engelleyecektir. Mastürbasyon, adet görme, doğum kontrolü, cinsel yolla
bulaşan hastalıklar gibi konularda doğru bilgi edinmesine yardımcı olunmalıdır.
Bilgi vermek hijyen ve sağlık konularında sorun yaşamasını da engelleyecektir.
• Araştırmalara göre, anne ve babası ile cinsel konularda konuşamayan ve bilgi edinemeyen
ergenlerin cinsel ilişkiye girme yaşı daha küçük olmaktadır. Bu nedenle, yanlış şekilde bilgi
vermek ya da bilgi vermekten kaçınmak çocuğun istenmeyen sorunlarla karşılaşmasına
neden olabilir.
• Ergenin cinsel eğitiminde hem anne hem de babanın rolü vardır. Eğitimi sadece anneye
bırakmak doğru değildir. Özellikle bu dönemde erkek ergenin konuşmak için babaya daha
fazla gereksinimi vardır. Baba, erkek ergen için doğru modeldir. Babanın çocuğunun sorduğu
soruları yanıtlamaktan kaçınması, konuyu görmezden gelmesi, annenin kendi cinsiyetine ait
olmayan konularda yanlış bilgilendirmelerde bulunması gencin gelişimini olumsuz
etkileyecektir.
•
Ergenlerle cinsel konularda şakalaşmamak, karşı cins ile olan ilişkilerini alay konusu
yapmamak gerekir.
Çocuğa cinsel eğitim vermek neden gereklidir?
• Çocuğun kendi bedenini tanımasını sağlar.
• Çocuğun karşı cinsin bedenini tanımasını sağlar.
• Kendi bedenini ve karşı cinsinkini doğru tanıyan çocuğun ileride kendi cinsiyeti ve karşı
cins ile ilişkileri daha sağlıklı olur.
• Karşı cins ile ilişkilerde dengeli olur.
• Kendi bedenine ait sorumlulukları yerine getirmeyi öğrenir (bedenin bakımı, sağlık ile ilgili
konulara duyarlılık).
• Başkalarından edineceği yanlış bilgiler nedeniyle cinsel yaşantısında sorun yaşamaktan,
kendi bedeni ile ilgili kaygılardan korunur.
• Cinsel taciz gibi kaygı verici durumlardan korunmasını sağlar.
Nur Dinçer Genç
Psikolog
Arkabahçe Psikolojik Gelişim Eğitim ve Danışmanlık