Kaş Arkeopark Projeleri - Sualtı Araştırmaları Derneği

SUALTI ARAŞTIRMALARI DERNEĞİ (SAD)
Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD), denizlerde, iç sularda
ve kıyılarda doğal, tarihi ve kültürel değerlerin incelenmesi,
araştırılması, tespiti, envanterlenmesi, korunması ve gelecek
kuşaklara aktarılmasına katkıda bulunmak amacıyla 1994'de
kurulan bir sivil toplum kuruluşudur. Kuruluşundan bu yana
birçok yerel, ulusal ve uluslararası projede etkin rol oynamış
ve çeşitli ödüllere layık görülmüştür. Ulus genelinde 300’ü
aşkın üyesi, 4 yerel temsilciliği, üniversite öğrencileri ve
akademisyenlerden oluşan araştırma gurupları ile 50’ye
yakın proje, araştırma, ekspedisyon, gençlere yönelik bilim
kampları, sürekli eğitimler, kamuoyu oluşturmaya yönelik
etkinlikler gerçekleştirmiştir.
SUALTI ARKEOLOJİSİ ARAŞTIRMA GRUBU
(SAAG)
SAD’ın altgruplarından olan SAAG’ın amacı, Türkiye
karasuları ve iç sularında sualtı kültür mirasını tespit etmek,
korumak, belgelemek, ilgili kurum ve kuruluşlara sunmak,
akademik araştırmalara katkıda bulunmak ve bu mirası ortak
bir envanterleme sistemi altında toplamaktır. SAAG, ulusal
çapta her yıl düzenli olarak eğitim, seminer ve toplantılar
düzenleyerek hem bilim insanı adaylarının hem de halkın
bilinçlenmesine katkıda bulunmaktadır. Ulusal ve uluslar
arası pek çok sualtı araştırmasında görev almış SAAG
dalıcıları, Türkiye çapında projelerini bilimsel duyarlılıkla
sürdürerek ve popüler ve bilimsel birçok yayına imza
atmaktadır.
“Kaş Arkeopark Projeleri”nin temelleri, yöre
halkının, bilim adamlarının ve tarihe ilgi duyan
herkesin
dikkatini
Kaş’ın
tarihsel
çevre
potansiyeline çekme fikriyle 2006 yılında atılmıştır.
“Kaş Arkeopark Deneysel Arkeoloji Projesi
(2006)” ile sualtında Uluburun arkeolojik
eserlerinin replikalarından oluşan bir alan
yaratılmış, “ULUBURUN III” ile dünyanın en eski
batığının replikası yapılıp batırılarak Uluburun’un
tanıtımı yapılmıştır. “Türkiye Sualtı Kültür Mirası
Sanal Müzesi (2007)” ile internet ortamında bir
müze oluşturulmuş, “Erkut Arcak Kaş Arkeopark
Bilim Kampı (2008)” ile ulusal boyutta bir eğitim
programı ile yeni nesil korumacı-araştırmacı bilim
adamı adayları yetiştirilmiş, “Sualtı Kültür Mirası
(2008)” ile bölgedeki arkeolojik buluntular tespit
edilmiştir.
Uzun vadede yöre halkını kapsamlı bir biçimde
bilinçlendirmeye yönelik “Kaş Tarihtir” ve Tunç
çağı mimarisi teknikleri kullanılarak antik bir
limanın kurulacağı ”Tunç Çağı Limanı” projeleri
tasarlanmaktadır.
2009 yılında yöre gençlerini hedef alan “Genç
Arkeopark” projesi, bir önceki senenin geliştirilmiş
içeriği ile bilim insanı adaylarının eğitimine
yönelik “Erkut Arcak Kaş Arkeopark Bilim Kampı
(2009)” ve bilimsel çalışmaların devamı niteliği ile
“Sualtı Kültür Mirası (2009)” projeleri planlanmış,
altyapıları tamamlanmıştır.
Kaş Arkeopark Projesi, 360 Derece Tarih
Araştırmaları Derneği (360 TAD), Kaş Deniz
Tarihi Araştırmaları Derneği (DETAD) ve Sualtı
Araştırmaları
Derneği
(SAD)
tarafından
gerçekleştirilmiştir. Bu proje Uluburun III teknesi
ve Uluburun Batık Alanı’nın 1982’de keşfedildiği
halinin “Uluburun Arkeolojik Alanı” olarak
yeniden canlandırılmasıyla oluşturulmuştur.
Uluburun III teknesi, 1984-1994 tarihleri arasında
Sualtı Arkeoloji Enstitüsü’nden (INA-Institute of
Nautical Archaeology) Prof. Dr. Cemal Pulak
tarafından kazılan, Geç Tunç Çağı’na (M.Ö. 14.
yy) ait ve dünyanın en eski batığı ünvanına sahip
olan Uluburun Teknesi’nin re-animasyonudur.
14 m. boy ve 5 m. genişliğindeki Uluburun III, 40
gün süren inşasının ardından 27 Ekim 2006’da
imitasyon kargosu ile birlikte batırılmıştır. Batığın
1982’de bulunduğu hali ve kazı alanının bir
kopyası yine imitasyon malzemelerle inşa
edilmiştir.
“Arkeopark” adını verdiğimiz bu alan, ülkemiz için
olduğu kadar Dünya’da da bir ilk olma özelliğini
taşımaktadır. Bugün deneysel arkeoloji çalışmaları
ve sualtı arkeolojisi öğrencilerinin eğitimleri
Arkeopark’ta gerçekleştirilmektedir. Projeye ulusal
ve uluslararası ilgi devam etmektedir.
“Türkiye Sualtı Kültür Mirası Sanal Müzesi: Kaş
Arkeopark Pilot Projesi”, öncelikle Türkiye’deki
sualtı kültür mirasına katkı amacıyla Kaş
bölgesindeki tarihi ve arkeolojik batıkların ve
buluntuların envanterlenmesini sağlamak, sualtı
kültür mirasını görünür kılmak, sualtı arkeolojisi ve
deniz tarihi ile ilgili bilgi paylaşımını
gerçekleştirmektir.
Proje kapsamında, belirlenen pilot bölge içerisinde
bulunan
tarihi
ve
arkeolojik
eserlerin
envanterlenmesi,
envanterleme
metotlarının
belirlenmesi, sürecin ileri aşamalarında (2009 ve
sonrası) toplanan bilgilerin internet üzerinden
paylaşıma açılması ve internet kullanıcılarının
katılımıyla büyüyen bir bilgi sistemi oluşturulması
planlanmaktadır
Proje, kamuoyunun dikkatini sualtına çekebilme ve
Türkiye’nin sualtı mirasını tanıtarak bu alanda hem
bilimsel hem de kültürel etkinlikler yapılmasını
sağlama amacını taşımaktadır. Bu amaç
doğrultusunda, projenin nihai hedefi, Türkiye’de
bir ilki gerçekleştirerek, suyun altındaki arkeolojik
ve tarihi dünyayı su üstüne getirmenin de ötesinde,
bu dünyayı sanal ortama taşıyarak internet üzerinde
bir “Sanal Müze” oluşturmaktır.
Akdeniz’in önemli antik deniz ticaret yolları
Türkiye’nin
güney
kıyılarından
geçer.
Kaybolmakta olan deniz tarihinin ve sualtı
batıklarının araştırılması, envanterlenmesi, bilgi ve
anlayışımızı arttırarak arkeolojik ve kültürel
tahribatı engelleyeceği gibi, mevcut araştırmaların
ilgili akademik yetkililere sunulmasını da
sağlayacaktır.
Bu çalışma ile, özelikle yaz aylarında dalış turizmi
faaliyetinin arttığı, mevcut arkeolojik potansiyeli
nedeniyle araştırma açısından büyük önem taşıyan
Kaş-Kekova kıyı kesiminde, deniz tarihi
incelemeleri amaçlanarak ülkemizde ulusal
kaynaklar kullanılarak gerçekleştirilen, disiplinler
arası, sistematik ve kapsamlı pilot projenin
yürütülmesi hedeflenmektedir.
Söz konusu
araştırma noktalarının belirlenmesi için arkeoloji,
aulatı yüzey araştırması, aletli derin su dalışı ve
batık dalışı gibi farklı teknikler ve bilimsel
disiplinlerden kurgulanacak bakış açıları içeren
çalışmaların koordineli ve ortak hedefli olarak
yürütülmesi ve bunların ortak bir veritabanına
aktarılması planlanmaktadır..
Doğu Akdeniz ticaret yollarının bir bölümünü
oluşturan bu bölgede geçtiğimiz senelerde yeni
batık alanları keşfedilmiş, fakat bu bilgilerin yerel
kişiler tarafından saklı tutulduğu görülmüşür. Diğer
bir değişle, yerel bilgilerin ve akademik
araştırmaların bir araya getirilmesi, bunun bir veri
tabanı altında toplanması gerekmektedir.
Erkut Arcak Bilim Kampı, arkeolojik ve deniz
tarihine ait eserlerin tespit ve belgeleme işlemlerine
temel
oluşturmak
üzere
sualtı
araştırma
metotlarının aktarıldığı teorik ve pratik çalışmaları
içermektedir. Saha çalışmaları kapsamında
katılımcılara aktarılan bilgiler, her hafta için farklı
uzmanlıklara sahip moderatörler aracılığıyla
öğrencilerle paylaşılmıştır.
Amacımız sualtı arkeoloğu yetiştirmekten çok,
katılımcıları sualtı arkeolojisi ve deniz tarihi
konusunda
bilinçlendirmektir.
Sualtı
buluntularının
sistematik
bir
biçimde
belgelenmesi ve ileride yapılacak kapsamlı
sualtı araştırma çalışmalarına bir temel
oluşturmak ana hedeflerimiz arasındadır. Diğer
hedeflerimiz ise, proje kapsamında yapılacak
sualtı araştırmasının etik ve metodolojik temel
ilkelerini, coğrafik araştırma bölgesini
tanıtmak, yüzey araştırmalarında esas olan
buluntu temel bilgilerini sistematik olarak
toplamak ve aktarmak, sualtı kültür mirasını
koruma ve belgelemenin Türkiye için olduğu
kadar, uluslararası bilim çevrelerince de olan
önemini açıklamak ve dünya bilimsel
literatürüne sunacağı katkısını vurgulamaktır.
Ulusal çapta 2008 yılında başlayan bu bilim
kampının 2009 yılında da devam etmesi
planlanmaktadır.
“Genç Arkeopark”, Kaş bölgesinde yaşayan,
yaşları 15–18 arasında değişen, farklı kültürlerde
yetişmiş gençleri bir araya getirerek, araştırma,
ekip çalışması, katılımcılık, dayanışma ve üretilen
fikirlerin, yapılan analizlerin grup içinde sunum
özelliklerinin
geliştirilmesini
sağlamayı
amaçlamaktadır.
Projemiz, gençlerin yaşadıkları bölgenin doğal,
tarihi ve kültürel değerini tanımaları,
kavramaları ve bu paralelde, yaşadıkları
bölgeyi sahiplenerek uzun vadede etkili
koruma politikalarının oluşturulması sürecinde
aktif rol üstlenmelerini hedefler.
Ana hedefimiz olan sürdürülebilir koruma
aşamasına ulaşmak için kullanılacak araçlar
yoluyla elde etmeyi beklediğimiz sonuçlar,
gençlerin su üstü ve sualtı doğal, tarihi ve
kültürel çevreyi tanımaları, Kaş yöresinden
veya değil, gençlerin bir arada etkileşimli bir
eğitimle, bu çevrenin bir parçasını yeniden
üretmesini kapsamaktadır. Bunlara bağlı
olarak,
yaşadıkları
yerin
özgünlüğünü
kavrayan ve onu sahiplenen gençlerin uzun
vadede Kaş için etkin koruma-kullanım
politikası
üretim
süreçlerine
doğrudan
katılması da projenin öncelikli hedeflerinden
biri olacaktır.
“
Tunç Çağı Limanı, binlerce yıllık tarihin üzerinde
bulunan Antalya Kaş ilçesinin kültür değeri olan
Uluburun Batığı’nı ilçenin sembollerinden biri
haline getirerek bu değerin tüm dünyaya
tanıtılmasını
amaçlamaktadır.
Bu
amaç
doğrultusunda, Geç Tunç Çağı geleneksel bina
yapım bilgileriyle akademik danışmanların
gözetiminde iki yada üç binadan oluşan yapı
grubunun önünde Uluburun II teknesinin bağlı
bulunduğu
dönemin
ticari
malzemelerinin
istiflendiği bir küçük rıhtımın yapılması
düşünülmektedir.
Yapılacak limanın 50-100 metrekare boyutlarında
binalar, hem dönemi içinde nasıl kullandıklarına
dair bir açık hava “Arkeopark” olması hem de daha
sonra
yapılması
düşünülen
farklı
kültür
etkinliklerine ev sahipliği yapması mümkün
olacaktır. Bu çerçevede her yıl Kaş’ta yapılması
düşünülen uluslararası çapta deniz tarihi ve sualtı
arkeolojisiyle ilgili bir bilgi şöleni ve atölye
çalışmaları için bu oluşum mekan oluşturacaktır.
Tamamı bilimsel tabanlı olan bu projenin önemli
parçasını oluşturacak ve Kaş ilçesine uluslararası
bir nitelik kazandıracaktır.
Deneysel arkeoloji ve popüler kültür gibi alanları
katkısı olacak bu projenin yapılması uzun vadede
planlanmaktadır.
SAD-SAAG gerçekleştirdiği projelerle pek çok gazete, magazin,
internet sitesi, popüler bilim ve keşif dergilerine haber konusu
olmuş; medya bağlantıları ile projelerinin görünürlüğünü ve
toplumsal etkisini arttırmıştır. Bu dergiler arasında en önemlileri
Popüer dergiler:
Atlas dergisi, Marine Photo, Deniz Magazin, Naviga, Sualtı
Dünyası, Yelken Dünyası, National Geographic Türkiye, Sea Life,
Sky Life, İzmir Life, Bodrum Life.
TV:
Ntv, Cnn Türk, Kanal D, TRT 1, TRT , Kanal B
Gazete haberleri:
Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Sabah, Radikal, Deniz Ticaret
Gazetesi.
Akademik konferanslar:
11.-12. Sualtı Bilim ve Teknolojileri Toplantısı (2007-2008),
İstanbul-İzmir, Türkiye
3th International Congress on Underwater Archaeology
(IKUWA) 2008,Londra, İngiltere
30th Symposium on Excavation, Survey and Archaeometry
Symposium on Mediterranean Archaeology (SOMA) 2008, Gazi
Magusa, KKTC
Poseidon Reich XIII, Seafaring as Reflection of the History of
Mankind (DEGUWA 2008), Hamburg, Almanya
The Past and Future of Museology in Turkey, Vehbi Koç and
Ankara Research Center (VEKAM 2007), Ankara, Türkiye
Kaş Arkeopark Projelerine 2009 yılına kadar
yüzlerce gönüllünün ayni, onlarca kurum ve
kuruluşun nakdi destekleri olmuştur.
2009 senesinde yapmayı planladığımız “Erkut
Arcak Kaş Arkeopark Bilim Kampı 2009”, “Sualtı
Kültür Mirası 2009” ve “Genç Arkeopark”
projelerinin. Bu bütçenin büyük bir kısmı Avrupa
Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi
Başkanlığı, SAD Ltd. Şti, Eko-natura Ltd. Şti, Kaş
Belediyesi,
Kaş
Kaymakamlığı
tarafından
karşılanacaktır.
Sizin ve/veya kurumunuzun yapacağınız küçük bir
katkı ile sizi de aramızda görmekten mutluluk
duyacağız.