Türkçe kullanım kılavuzunu indirin

Transkript

Kullanım Kılavuzu
Sürüm 2.1
Hazırlayan
Fazıl Demir
İÇİNDEKİLER
1. Giriş................................................................................ 4
1.1. DipTrace’ in Türkçe Yapılması.............................................................................4
1.2. DipTrace dört dosya formatına sahiptir...............................................................5
2. Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak...................................6
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
Tasarım Alanının Boyutunu Ayarlama ve Antetleri Oluşturmak...........................7
Kütüphaneleri Ayarlamak..................................................................................11
Şemayı Tasarlama.............................................................................................13
PCB'ye Aktarma.................................................................................................35
PCB yi Tasarlamak.............................................................................................37
2.5.1. Çizime Hazırlamak.......................................................................................37
2.5.2. Autorouting (Yolları Otomatik Çizdirmek)........................................................43
2.5.3. Katmanlarla (Layers) çalışmak......................................................................49
2.5.4. Yol Uzunluğunu Ölçmek................................................................................52
2.5.5. Elle Çizim (Manual Routing)..........................................................................54
2.5.6. Vialarla Çalışmak.........................................................................................59
2.5.7. Objeleri Tip ve Katmana Göre Seçmek...........................................................65
2.5.8. Metin ve Grafik Eklemek...............................................................................68
2.5.9. Bakır Dolgu Oluşturmak (Copper Pour)...........................................................72
2.5.10. Ojeleri Kilitlemek.......................................................................................78
2.5.11. Tasarımı Denetlemek..................................................................................80
2.5.12. Tasarım Bilgileri.........................................................................................83
2.5.13. Plaketi Çoğaltma (Panelizing):.....................................................................85
2.5.14. Yazıcıdan Çıktı Alma:..................................................................................88
2.6. Üretim Formatlarında Çıkış Alma.......................................................................90
2.6.1. DXF Formatında Çıkış Alma...........................................................................90
2.6.2. Gerber Çıktısı Almak....................................................................................94
2.6.3. CNC Makinede Delmek İçin NC Drill Dosyasını Oluşturmak................................98
3. Kütüphane Oluşturmak .................................................99
3.1. Kılıf Kütüphanesi Oluşturmak............................................................................99
3.1.1. Patern Editor’ ü Özelleştirmek.......................................................................99
3.1.2. Bir Direnç Tasarlamak................................................................................100
3.1.3. Kütüphaneyi Kaydetmek.............................................................................109
3.1.4. Kondansatör Tasarlayalım...........................................................................110
3.1.5. DIP14 Kılıfı Tasarlamak...............................................................................114
3.1.6. Değişken Ped Sayılı DIP Kılıf Tasarlamak.......................................................118
3.1.7. BGA-144/12x12 Tasarlamak........................................................................120
3.1.8. SOIC-28 Kılıf Tasarlamak............................................................................125
3.1.9. Kütüphaneyi Denetlemek............................................................................128
3.1.10. Kılıfları Yerleştirmek.................................................................................129
3.2. Eleman Kütüphanesi Tasarlamak.....................................................................132
3.2.1. Component Editor’ ü Özelleştirme................................................................132
3.2.2. Direnç Oluşturmak.....................................................................................134
3.2.3. Kondansatör Tasarlamak............................................................................139
3.2.4. Çok Parçalı (Multi Part) Eleman Tasarlamak...................................................147
3.2.5. PIC18F24K20 Tasarlamak...........................................................................154
3.2.6. VCC ve GND Sembolü tasarlamak................................................................161
3.2.7. EK Bilgileri Kullanmak.................................................................................164
3.2.8. SPICE Ayarları...........................................................................................168
3.2.9. Kütüphane Denetimi...................................................................................170
3.2.10. Elemanları Yerleştirmek............................................................................171
4. Çeşitli Özellikleri Kullanmak........................................179
4.1. Bağlantı Yapma...............................................................................................179
4.1.1. Şematik Programda Bus'ları kullanmak.........................................................179
4.1.2. Net Port’ larla Çalışmak..............................................................................183
4.1.3. Kablo Çizmeden Bağlantı Yapmak................................................................184
4.1.4. Şematik ve PCB Layout’ ta Bağlantı yöneticisi................................................190
4.2. Referans Etiketleri...........................................................................................192
4.3. Kütüphanede Nasıl Eleman Buluruz.................................................................197
4.4. Elektriksel Kural Kontrolü (ERC).....................................................................198
4.5. Eleman Listesi (Bill of Materials =BOM)..........................................................201
4.6. Netlist İthal ve İhracı......................................................................................202
4.7. Eagle'dan kütüphane, şema ve pcb ithali.........................................................205
4.8. SPICE Simülasyonu.........................................................................................212
4.9. Bağlantıların İletkenliğini Denetlemek............................................................216
4.10. Otomatik ve Elle Yerleştirme.........................................................................218
4.11. Funout...........................................................................................................225
4.12. Hiyerarşik Tasarım........................................................................................228
4.13. Otomatik Çiziciler..........................................................................................235
4.13.1. Grid Router.............................................................................................235
4.13.2. Shape Router..........................................................................................237
5. DipTrace Linkleri.........................................................241
DipTrace Kullanım Kılavuzu
1. Giriş
Bu belge size DipTrace’ in nasıl kullanıldığını basit bir devre şeması ve onun baskı
devresini hazırlayarak anlatmak, eleman ve baskı devre kılıflarının DipTrace’ te nasıl
oluşturulacağı konusunda size yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Bu belge adım adım
tasarım yapmayı ve programın ek özelliklerini anlatır.
DipTrace’in Türkçe sayfası www.diptrace.com/tr dir. Sorularınız için [email protected]
adresine mesaj gönderebilir veya www.diptrace.com/tr adresindeki “Destek İste”
sayfasındaki formu doldurarak bize ulaştırabilirsiniz.
Bu belge DipTrace 2.1.07’ ye göre hazırlanmıştır.
1.1.DipTrace’ in Türkçe Yapılması

Önce DipTrace programını indirin ve kurun.

Türkçe dil paketini veya dil dosyalarını indirin.
 Eğer dil dosyalarının kurulum paketini indirmişseniz, bu dosyayı çalıştırıp Türkçe
Dil Paketinin kurmanız yeterli.
 Eğer sadece dil dosyalarını indirmişseniz, dosyanın içindeki “.lng” uzantılı dosyaları
(diptrace.lng,
schematic.lng,
comedit.lng,
schemedit.lng)
“Program
Files\Diptrace\Data\” klasörünün içindeki orjinal dil dosyalarıyla değiştirin.(Windows
7'de C:\ProgramData\DipTrace\Data) Hepsi bu kadar.

Orjinal dil dosyalarını yedeklemenize gerek yok.
 Tekrar İngilizceye dönmek isterseniz; Türkçe Dil Paketini kaldırın veya yukarda
bahsedilen ".lng" uzantılı dosyaları "Program Files\Diptrace\Data\" (Windows 7'de
C:\ProgramData\DipTrace\Data) klasöründen silin. Program burada dil dosyası
bulamazsa İngilizce dil dosyalarını kendisi otomatik olarak oluştur.
 Programa, Türkçe Dil Paketine ve Türkçe Dil
ulaşabilirsiniz: http://www.diptrace.com/tr/indir.php
Dosyalarına
bu
adresten
Başlamadan önce baskı devre programları ile ilgili bazı kavramları hatırlamak
faydalı olacaktır:
Baskı devre programlarında (PCB programları da denir) önce devre şeması çizilir.
DipTrace’ te bunun için “Schematic” programı kullanılır. Daha sonra bu şema baskı
devrenin çizileceği programa (PCB Layout) aktarılır. PCB Layout programında şemadaki
elemanlar kılıflarla (footprint, package) temsil edilir. Kılıfları plakette görünmesi istenilen
şekilde yerleştirilir. Program kılıflar arasındaki bağlantıları, şemadaki bağlantılara göre
4
1.Giriş
tespit eder ve çizgilerle belirtir. Bu bağlantılar şemadan alındığı için, şemanın doğru
olması halinde plakette yanlış çizim ihtimali çok azdır.
Kılıfların yerleşimi tamamlandıktan sonra yollar (bakır yollar) çizilir. Yollar otomatik
çiziciye çizdirilebileceği gibi elle de çizilebilir. Veya bazı yolları elle çizip, kalanlar
otomatik çizdirilebilir.
Çizimin ardından hata olmadığından emin olmak için bir takım kontroller yapmak gerekir.
Bu kontroller Tasarım Kuralları Denetimi (Nam-ı diğer Design Rule Check =DRC). Yolların
kalınlığı, aralarındaki mesafeler gibi önceden bizim belirlediğimiz kriterlere göre tasarım
kontrol edilir. DipTrace’ te yeri gelince bahsedeceğimiz diğer denetim seçenekleriyle
tasarımdaki yolların şemadaki bağlantılarla uyumluluğunu, bağlantıların çizilmeden kalan
kısımlarını tespit için kontroller de yapılabilir.
1.2.DipTrace dört dosya formatına sahiptir
1. PCB Tasarımı (Plaket dosyası) (*.dip) – PCB Layout tarafından oluşturulur.
Tasarımdaki kılıflar, bağlantılar, yollar, plaket, şekiller ve metinler hakkında bilgileri içerir.
2. Schematic (Şema Dosyası) (*.dch) – Schematic programdan tarafından
oluşturulur ve PCB Layout tarafından da açılabilir. Tasarımdaki elemanlar, hatlar, bus
bağlantıları, şekiller, şema sayfalarını içerir. PCB Layout şema dosyalarını kılıf ve
bağlantılardan oluşan şekliyle açar.
3. Kılıf Kütüphanesi (Pattern library) (*.lib) - Pattern editor (Comedit) tarafından
oluşturulur ve düzenlenebilir. Kılıf (footprint, package, pattern) kütüphanesidir. PCB
Layout bu kütüphanelerdeki kılıfları kullanır. Component Editor ve Schematic program
tarafından ise bu kılıfları elemanlara atanır.
4. Eleman yani Sembol Kütüphanesi (Component library) (*.eli) – Component
editor (Schemedit) tarafından oluşturulur ve düzenlenir. Eleman sembollerini ihtiva eden
kütüphane dosyalarıdır. Schematic program tarafından bu kütüphanelerdeki elemanlar
sayfaya yerleştirilir. PCB Layout ise bu elemanın karşılığı olan kılıfı kullanır.
Aşağıdaki formatlar da desteklenir:
1. DipTrace ASCII - DipTrace metin formatı.
2. Netlist – Farklı netlist formatlarına ithal/ihraç.
3. Autorouter DSN and autorouter SES - Electra/Specctra otomatik çiziciyi destekler.
4. Gerber RS-274X - PCB Layout'tan ihraç.
5. N/C Drill - PCB Layout'tan ihraç.
6. Mach 2/3 Drill G-code - PCB Layout'tan ihraç.
7. DXF - PCB Layout'ta ihraç / PCB Layout ve Pattern Editor'e ithal.
8. Pick and Place - PCB Layout'tan ihraç.
9. P-CAD ASCII - PCB Layout ve Schematic'ten ithal/ihraç.
10. P-CAD PDIF - PCB Layout ve Schematic'e ithal.
11. PADS ASCII - PCB Layout'tan ithal/ihraç.
12. OrCAD MIN Interchange - PCB Layout'tan ithal/ihraç.
Bu önbilgilerden sonra programı kullanmaya başlayabiliriz…
5
2. Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
Bu bölümde size Diptrace kullanarak basit bir şemanın nasıl çizileceği ve baskı devresinin
(PCB=Printed Circuit Board) nasıl oluşturulacağı anlatılacak.
Aşağıdaki şemayı Diptrace Şematik modülünü kullanarak hazırlayalım
DipTrace Şematik Modülü Açın (Başlat/Tüm Programlar/DipTrace/Schematic)
Programı ilke defa çalıştırmışsanız aşağıdaki ekran sizi karşılar.
Bu ekrandan kullanmak istediğiniz grafik modunu ve renk düzenini seçebilirsiniz.
Grafik Modları:
1. Direct 3D:Tipik Windows PC ler için en hızlı mod. Open GL li bir High-End grafik
kartınız yoksa bu mod tavsiye edilir. Bu mod aynı zamanda donanıma, sürücüye ve
versiyona bağımlıdır. Eski veya yeni ve hatalar içeren bir işletim sisteminda verimli
çalışmayabilir. Ekranda görüntü kirliliği ve bazı objelerin görünmemesi gibi...
6
2.Basit Bir Şema ve PCB oluşturmak
2. OpenGL:Genelde Direct3D den bir miktar daha yavaş çalışır, ancak farklı işletim
sistemlerinde de çalışır ve donanım ve sürücüye daha az bağımlıdır. OpenGL li HighEnd grafik kartları için en iyi seçimdir.
3. Windows GDI:Direct3D ve OpenGL grafik kartınızda düzgün çalışmıyorsa bu modu
tercih edebilirsiniz. Daha yavaştır ancak donanım ve sürücüye bağımlı değildir. Küçük
ve orta ölçekli projelerde yeterli verimi sağlar.
Grafik modu ayarlarını program içinde Görünüm/Grafik Modu menüsünden de
değiştirebilirsiniz.
Biz bu kılavuzun yazdırılmasında daha yararlı olacağından beyaz arkaplan renk düzenini
kullanacağız. Renk düzeni ayarını program içinde Görünüm/Renk Düzeni menüsünden
Bu pencere PCB Layout modülü açılırken de çıkar.
Pattern Editor PCB Layout'un, Component Editor ise Schematic'in renk ayarları
kullanır.
Biz Tasarım Yöneticisi ve Özellikler panelini gizleyeceğiz. Bu belgedeki ekran
görüntüleri 800x600 çözünürlükte alındığı için. Siz daha üst bir çözünürlük kullanıyorsanız
gizlemeyebilirsiniz. Bu paneli görmek için Görünüm/Araç Çubukları/Tasarım
Yöneticisi (Kısayolu F3) ni kullanabilirsiniz
2.1.Tasarım Alanının
Antetleri Oluşturmak
Boyutunu
Ayarlama
ve
Dosya/Sayfa ve Antet Ayarları'nı açın. Sayfa Şablonu kutusunda Ansi A'yı seçin.
Daha sonra pencerenin altındaki Anteti Göster ve Sayfayı Göster kutularını işaretleyin.
Sayfadaki Antetleri ve sayfanın dış sınır çizgilerini gösterip gizleme için Görünüm
menüsünden Görünüm/Anteti Göster ve Görünüm/Sayfayı Göster komutlarını da
kullanabilirsiniz.
7
Sayfayı yakınlaştırıp uzaklaştırmak için aşağıdaki yöntemleri kullanabilirsiniz:

Fare sayfa veya elemanların üzerindeyken ‘+’ ve ‘-‘ tuşlarını kullanabilirsiniz.

Farenin tekerleğini kullanabilirsiniz.

Sayfayı yaklaştırmak ve uzaklaştırmak için araç çubuğundaki ölçek listesinden
istediğiniz ölçeği seçebilirsiniz.

Araç çubuklarındaki
düğmelerini de görünüm ölçeğini ayarlamak için
kullanabilirsiniz.
Pencereyi Yaklaştır: Bu düğmeye tıkladıktan sonra farenin sol butonu ile bir
dikdörtgen çizin. Dikdörtgen içinde kalan kısım ekrana doldurulacaktır.
8
Tasarımı Tam Ekran Yap: Bu düğmeye tıkladığınızda tasarımınız ekranı
dolduracak şekilde ölçeklendirilir.
Bir Önceki Ölçek: Ölçeklendirme değişimlerini geri almak ve bir önceki
görünüm ölçeğine dönmek için. Son 5 ölçek değişimini geri alabilirsiniz.
Şema bilgileri gösteren antet alanlarına bilgi girmek için fareyi bu alan üzerine getirin
(alan yeşil olacaktır) ve sol butona tıklayın. Alan özellikleri penceresi açılır. Girmek
istediğiniz bilgiyi girin. Hizalama seçeneklerinden girdiğimiz metnin nasıl hizalanacağını
belirleyebiliriz. Yazı Tipi Biçimi'nden True Type veya Vektör biçimini seçip, Yazı
Tipi'nden yazının tip özelliklerini değiştirebilirsiniz.
Tanımlı Bilgi Göster kısmında: Sayfa adedini veya dosya adını etiket alanı otomatik
yazdırabilirsiniz. Devremiz için “Astable Flip Flop” yazın. Yazı boyutunu da 12 olarak
ayarlayın.
Antet alanlarına çok satırlı metinler de girebilirsiniz.
9
Anteti yakınlaştırmak için üzerine gelin ve “+” ya basın. Ayrıca bunun için Pencereyi
Yaklaştır aracını da kullanabilirsiniz. Sayfa görünümünün ölçeğini gösteren kutunun
yanındaki ikinci düğmeye (
) tıklayarak fareyle bir çerçeve çizin. Çerçeveniz
tamamlandıktan sonra çerçeve içinde kalan kısım yakınlaşarak ekranı dolduracaktır.
Dosyayı Kaydetmek için diğer Windows uygulamalarında olduğu gibi Dosya/Kaydet
veya Farklı Kaydet'i kullanabilirsiniz.
10
2.2.Kütüphaneleri Ayarlamak
Şematik ve PCB yi ilk kullanmadan önce
Kütüphane/Kütüphane Ayarları'nı açın.
11
kütüphaneleri
ayarlamak
isterseniz.
Sağ tarafta Kütüphane dosyası yok yazısı görürseniz önemsemeyin. Bütün
Kütüphaneler kutusunu aşağı kaydırın. Burada DipTrace teki bütün kütüphaneleri ve
eklemişseniz sizin eklediğiniz kütüphaneleri görebilirsiniz.
DipTrace kütüphanelerini aktif etmek için iki yöntem vardır:
1. Kütüphaneleri belli bir klasörden getirme:
“Kütüphaneleri Bu Klasörden Al” onay kutusu işaretliyse bu alan aktiftir.
Kütüphaneleri içeren klasörü seçmek için “…” düğmesine tıklayın. Programla gelen
kütüphane klasörünü bulun (Program Files\Diptrace\Lib). Daha sonra başka
herhangi bir yerdeki dosyayı seçebilirsiniz (mesela kendi sembollerinizi sakladığınız
“kütüphanelerim” klasörü olabilir.) Fakat kütüphane kavramını iyice anlamadan bu
yöntemi kullanmayın.
2. Listeyi kullanarak kütüphaneleri aktif etmek:
Bu metot için “Kütüphaneleri Bu Klasörden Al” onay kutusunun işaretli olmaması
gerekir. Soldaki liste aktif kütüphaneleri gösterir. Bu listeyi hemen sağındaki
butonlarla düzenleyebilirsiniz.
“<<” “Bütün kütüphaneler” listesinden seçilen kütüphaneleri aktif listeye ekler.
“...” Hard diskin herhangi bir yerindeki bir kütüphane dosyasını aktif kütüphane
listesine ekler.
Yukarı ve aşağı ok: Aktif listeden seçilen kütüphanenin yerini listede aşağı ve yukarı
yönde değiştirir. Şematik programda sayfanın üstündeki kütüphane listesi buradaki
sıraya göre sıralanır.
12
“Del”: Seçili kütüphaneyi aktif kütüphane listesinden çıkarır. (Bu silme kütüphane
dosyasını hard diskten silmez)
Başlangıçta 1. yöntem seçilidir.
Bilinen bütün kütüphaneler “Bütün Kütüphaneler” listesinde listelenir. “Ekle” ile
bilgisayarın herhangi bir yerindeki kütüphaneyi bu listeye ilave edebilir, “Sil” ile
kütüphaneyi bütün kütüphaneler listesinden çıkartabilirsiniz.(Bu silme kütüphane
dosyasını sabit diskten silmez)
“Kütüphane Ayarları”nı kapattıktan sonra değişiklikleri tasarım alanının üstünde yatay
olarak bulunan kütüphane panelinde görebilirsiniz.
Eğer şemadaki bir elemanı kütüphaneye eklemek isterseniz: Elemana
sağ tıklayın. ”Kütüphaneye Kaydet” i seç, açılan menüden “Aktif
Kütüphaneye Ekle” aktif kütüphaneye (sol tarafta elemanları görünen
kütüphaneye) ekler. “Yeni Kütüphane Oluştur” ise farklı bir kütüphane
dosyası oluşturup elemanı bu dosya içine kaydeder.
2.3.Şemayı Tasarlama
Şimdi ızgara aralığını 0.1in yapın. Bunu ızgara aralığı listesinden seçebilirsiniz.
Veya “Ctrl+” ve “Ctrl-” yi kullanarak ızgara aralığını listedeki sıraya göre artırıp
azaltabilirsiniz.
Görünüm/Izgarayı
Özelleştir'den
ızgara
aralığı
listesini
düzenleyebilirsiniz.
Yatay kütüphane listesinden “Transistör” kütüphanesini seçin. Kütüphane listesini
kaydırmak için listenin sonundaki okları kullanabilirsiniz. Kütüphane üzerine tıkladığınızda
kütüphanenin içeriği ekranın sol kenarında listelenir.
Listeyi kaydırarak 2N440'i bulun veya eleman listesinin üstündeki metin kutusuna
“2N4401” yazın ve entera basın. Eleman üzerine sol tıklayın, fareyi şemaya taşıyın ve
transistörü yerleştirmek istediğiniz yere sol tıklayın. Birden fazla transistör yerleştirmek
için birden fazla yere farenin sol butonuyla tıklayın. Daha fazla transistör yerleştirmek
istemiyorsanız yerleştirme modundan çıkmanız gerekir, bunun için sağ tıklamanız yeterli.
13
Transistörün yerini değiştirmek için üzerine tıklayın, fare butonunu bırakmadan yeni
yerine taşıyın ve farenin butonunu bırakın.
Birden fazla elemanı aynı anda taşımak için: taşımak istediğiniz elemanları seçin ve
sürükleyip istediğiniz yere bırakın.
Birden fazla elemanı seçmek için:
• Farenin sol butonuyla çerçeve çizin. Çerçevenin içinde kalan elemanlar seçilir.
• Veya "Ctrl” tuşuna basılı tutup seçmek istediğiniz elemanlara sol tıklayın. Böylece
birden fazla eleman seçersiniz.
• Bir başka yöntemde elemanları gruplandırmaktır. Bunun için grup oluşturmak
istediğiniz elemanları seçin. Seçili elemanlardan herhangi birinin üzerine sağ
tıklayın ve açılan menüden Gruplandır'ı seçin. Artık tüm grubu tek bir eleman gibi
seçebilir ve taşıyabilirsiniz. Gruptaki elemanları ayırmak için grup üzerine sağ
tıklayın ve “Grubu Çöz” deyin.
Yerleştirdiğimiz transistörün Referans Etiketini değiştirmek isteyebilirsiniz. (RefDes =
Referans Designator). Bunun için transistör üzerine sağ tıklayıp açılan menüden en
üstteki seçeneğe tıklayın. Açılan pendereden Ref.Etiketini değiştirebilirsiniz. Biz şimdi
böyle bir değişiklik yapmayacağız.
14
Şemamız için iki transistör gerekeceğinden sol taraftaki listeden bir transistör daha
getirin. Bu ikinci transistörün referans etiketi otomatik olarak Q2 olacaktır. Elemanı
döndürmek için (yerleştirmeden önce de döndürebilirsiniz) seçin ve “R” ve “Space Bar
(Boşluk tuşu)” na basın.
Şemayı büyütmek ve küçültmek için “+” ve “-” tuşlarını kullanabileceğinizi hatırlayın.
Şimdi “Discrete” kütüphanesini seçin. “RES400” direncini şemaya yerleştirin (buradaki
400 ifadesi direncin kılıfının bacakları arasında 400 mil yani 10.16 mm) mesafe olduğunu
gösterir. (1 inç = 1000 mil = 25,4 mm) Eğer metrik birimi kullanmak istiyorsanız
Görünüm/Ölçü Birimi/mm yi seçin. Programda kullanılan bütün ölçüler mm cinsinden
olacaktır. Şimdilik inçte kalsın.
15
Şema için dört dirence ihtiyacımız var. Diğer üç direnci de transistörleri yerleştirdiğimiz
gibi soldaki listeden kolayca getirebiliriz. Ancak burada başka bir metot uygulayalım.
16
Yerleştirmiş olduğumuz direnci seçip, üç defa kopyalarsak ihtiyacımız olan dört dirence
kavuşuruz. Kopyalama için iki yol var:
1. Direnci seçip ana menüden Düzen/Kopyala'yı ve ardından Düzen/Yapıştır'ı
seçeriz. Bunu üç defa tekrarlarız. Bu işlemi dirence sağ tıklayıp Kopyala yapıp,
istediğimiz yere sağ tıklayıp Yapıştır yaparak da gerçekleştirebiliriz. Veya pek çok
Windows uygulamasından bildiğimiz gibi “Ctrl + C” ile kopyalayıp, “Ctrl + V” ile
yapıştırabiliriz.
Direncin üzerine sağ tıklayıp Kopyala deyin. Sonra yapıştırmak istediğiniz yere sağ
tıklayıp Yapıştır deyin. İstediğiniz yere sağ tıklayarak defalarca yapıştırabilirsiniz.
Sağ tıklayınca yapıştır menüsünü görmek istemiyorsanız sağ tıklayın ve Panoyu
Boşalt deyin.
2. Diğer bir yöntem ise Çoklu Kopyala olarak adlandırılır. Direnci seçin ve ana menüden
Düzen/Çoklu Kopyala'yı seçin (veya “Ctrl+M”).
Matris diyalog kutusundan kaç satır ve kaç sütun kopyalayacağımızı belirtiriz. Bizim
için 2 satır ve 2 sütun 4 direnç demektir. (Burada şu yanlış anlama olmasın: 4 tane
daha yeni direnç eklenmez. Üç tane daha ekleyip matriste seçilen direnç sayısına
ulaşılır.) Aynı zamanda kopyaların aralarındaki mesafeyi de belirleyebiliriz.
Sütunlar Arası: Aynı sütundaki kopyaların arasındaki;
Satırlar Arası: Aynı satırdaki kopyaların arasındaki mesafeyi ayarlar.
17
Kopyalar yerleştikten sonra istediğiniz yere sürükleyebilirsiz. Veya ‘R’ veya ‘boşluk
tuşu’ ile 90 derece döndürebilirsiniz. Döndürmek için Düzen/Döndür'ü veya sağ tıklayıp
Döndür seçeneğini de kullanabilirsiniz.
Shift tuşunan basarak sürüklerseniz obje sadece tek bir eksende sürüklenir.
Sadece yatay veya sadece dikey.
Not: Tasarım alanını kaydırmak için fareyi sayfa üzerinde boş bir alana getirip
sağ tıklayarak sürüklediğinizde sayfa kayacaktır. Veya fare tekerleğini
kullanabilirsiniz.
18
Elemanları üstteki şekildeki gibi yerleştirin.
Elemanların pinlerinin numaralarını görebilmek için Görünüm/Pin Numaraları/Göster'
i seçin. Veya pin numarasını göstermek/gizlemek istediğiniz elemana sağ tıklayın Pin
Numaraları/Göster-Gizle seçeneğini kullanabilirsiniz. Burası varsayılan ise eleman,
Görünüm/Pin
Numaraları
altındaki
programın
genel
pin
numaralarını
gösterme/gizleme ayarını kullanacak demektir.
19
Şimdi transistörler için eleman tiplerini görüntüleyeceğiz: Transistörleri seçin.
Transistörlerden biri üzerine sağ tıklayıp Özellikler' i (Elemana çift tıklamak da özellikler
penceresini açar) seçin açılan pencereden Etiketler sekmesine geçin.
20
İlave Etiket kısmındaki
Göster alanında “Tip”i seçin. Bu işlem seçili
eleman/elemanların tipini görüntüleyecektir. Q1 ve Q2 referans etiketleri (RefDes) Ana
Etiket kısmında “Varsayılan” seçili olduğu için görünmektedir. Yani elemanların
Ref.Etiketi'nin görünmesi programın varsayılan ayarıdır.
Elemanın Referans Etiketi, Değer
tanımlayabilir ve değiştirebilirsiniz.
ve
Tip
bilgileri
Genel
sekmesi
altından
Eleman etiketlerini (yukarda Etiketler sekmesinde gösterdiğimiz) taşımak için
Görünüm/Eleman Etiketleri/Etiketleri Taşı veya kısaca F10 ile taşıyabiliriz. Pin
adları,
eleman tipi, eleman adı vb. bütün etiketlerini taşıyabiliriz. Etiket taşırken
klavyeden “R” veya “Space” tuşuna basarak etiketi yatay veya dikey yapabilirsiniz.
Taşımadan önce F11'e basarak ızgaraları gizlerseniz daha hassas taşıma yapabilirsiniz.
Taşımadan sonra tekrar F11 ile ızgaraları gösterin.
Eleman Etiketleri diyalog kutusundaki Etiketler altındaki alanların “Varsayılan” olması
elamanın görüntülenecek olan etiketlerini programın varsayılan ayarları tarafından
belirleneceğini gösterir. Programın varsayılan ayarlarını değiştirmek için ise Görünüm /
Eleman Etiketleri altındaki “Ana ” ve “İlave” menülerini kullanabiliriz.
21
Ana: Ana Etiketin varsayılanını ayarlar.
İlave: Görüntülenecek ikinci etiketin varsayılanını belirler.
Yazı Tipi: Sayfadaki etiketlerin sahip olduğu yazı tipini değiştirmenize imkân tanır.
Şimdi Görünüm/Eleman Etiketleri/Ana Altından “Hiçbiri” yi seçin. Sayfadaki
elemanları referans etiketleri kaybolacaktır. Ancak Transistörlerin tip etiketleri kalır.
Çünkü biz Transistörlerin eleman özellikleri (Sağ tıklayıp Özellikler / Etiketler sekmesi)
penceresinden “İlave Etiket” ayarını Varsayılan seçeneğinden kurtarıp “Tip” yapmıştık.
Transistörlerin görüntülenecek olan ikinci etiketi artık programın varsayılan ayarlarını
takip etmez. Kendi ayarını kullanır.
Gerek Görünüm/Eleman Etiketleri/Ana, gerek Görünüm/Eleman Etiketleri/İlave
menüleri altındaki “Konum” özelliği ise etiketin elemanın neresinde bulunacağını belirler.
Bunları değiştirerek etiketler üzerindeki etkisini görün. Aynı ayarı eleman özellikleri
penceresinde de ayarlayabilirsiniz. Ancak hatırlatmakta fayda var ki Görünüm/Eleman
Etiketleri menüsündeki ayarlar tüm elemanları etkiler, programın varsayılan ayarlarıdır.
Eleman özellikleri penceresindeki (eleman veya elemanlar üzerine sağ tıkla / özellikler)
ayarlar ise o elemana hastır. Burada “Varsayılan” yazıyorsa programın varsayılanını takip
et demektir.
22
Şimdi transistörlerin B,C,E pin isimlerini çizgi üzerinden biraz dışarı taşıyın.
Yapılan işlemleri geri almak için ise Düzen/Geri Al komutunu (kısayolu
CTRL+Z) veya
butonunu kullanabilirsiniz. Son yapılan 50 işlemi geri alma
imkânınız var. Düzen/Yinele komutu ise (kısayolu CTRL+Y) Geri Al'ın tersi
görev yapar.
yapabilirsiniz.
Yinele işlemini ekranın üst kısmında
butonuyla da
Şemanızı sık sık kaydedin. Dosya/Kaydet komutu CTRL+S kısayolu ve
düğmeleri
bunun için. Eğer dosyayı farklı bir isimle kaydetmek isterseniz Farklı Kaydet’ i
(Dosya/Farklı Kaydet) kullanabilirsiniz.
23
Sıra bağlantıları yapmakta:
Q1 in beyzini R1 e bağlayalım. R1’in alt pinine fareyi getirin (bu sırada R1 in pini kırmızı
renkte olur) ve sol butona tıklayın. Fareyi Q1 in beyzine sürükleyin. Q1 in beyzine
geldiğinizde beyz pini kırmızı olur. Farenin sol butonunu tekrar tıklayın. Artık R1, Q1 in
beyzine bağlandı. Q2 transistörünün yönünü bu belgenin en başındaki şemadaki gibi
yapmamız gerekir. Bunun için Q2 üzerine sağ tıklayın. Açılan menüden Çevir/Yatay'ı
seçin.
Bağlantı yaparken ilk pine tıkladıktan sonra bağlantıyı istediğimiz yere götürebilirsiniz. İlk
pine tıklayın. İkinci pine tıklarsanız bağlantı otomatik olarak çizilir. Eğer daha farklı bir
bağlantı çizgisine sahip olmak istiyorsanız ikinci pine tıklamadan önce fareyi istediğiniz
yönde taşıyarak bağlantı çizgisine şekil verebilirsiniz. Yön değiştirmek için sol tıklayın.
24
R2’yi Q1’in kollektörü hizasına yani biraz sola taşıyın. R2’yi Q1’in kollektörüne, R3’ü
Q2’nin kollektörüne, R4’ü Q2’nin beyzine bağlayın.
25
R3 ile Q2 arasındaki bağlantı düz değil. Bunun için Q2yi taşıyarak bu bağlantıyı düz hale
getirin. Bu sadece estetik için, bağlantı açısından değişen bir şey yok.
Şimdi yine “Discrete” kütüphanesinden “Cap100RP” kondansatörünü bulun ve şemaya
iki adet yerleştirin.
26
C2 nin + ucunu sağ tarafa getirin (iki defa Döndür veya bir defa sağ tıklayıp Çevir/
Yatay). Kondansatörleri Q1 ve Q2 nin arasına yerleştirin. Dirençleri bir miktar yukarı
çekerseniz, kondansatör bağlantıları için daha fazla alanınız olur. Bu taşıma esnasında
bağlantılar elemanlardan kopmaz. Dirençlerin tümünü seçmek için “Ctrl + sol tıklama”
ile tek tek seçebilir veya farenin sol butonuyla seçmek istediğimiz elemanları içine alacak
şekilde bir dikdörtgen çizebilirsiniz. Dirençlerin hepsi seçildikten sonra herhangi bir direnci
taşırsanız tüm seçili dirençleri taşımış olursunuz. R3, R4 ve Q2 yi seçip biraz sağa çekin.
27
C1+ yı Q1’in beyzine bağlamak için: C1’in + ucuna gelip sol tıklayın, R1 ve Q1’in B pini
arasındaki hattın üzerine gelip (bu sırada bağlanacağınız hat açık mavi renk alır) sol
tıklayın. C1+ Q1’in beyzine bağlanmış oldu. C1– ucu ise Q2 nin kollektörüne bağlayın.
C2 yi ise Q1 in kollektörü ile Q2 nin beyzi arasına bağlayın.
28
Elemanlar seçildiğinde küçük mavi karelerle belirtilir. Seçimi iptal etmek için varsayılan
modda iseniz sayfa üzerindeki herhangi bir yere sağ tıklayın. Eğer farklı bir modda iseniz
herhangi bir yere iki defa sağ tıklayın. (İlk sağ tıklama bulunduğunuz moddan çıkarak
varsayılan moda dönmenizi sağlar)
29
Burada mod kavramından bahsetmemiz gerekir: İçinde bulunduğumuz
moda göre fare ile sol tıklamanın yaptığı iş değişir. Bulunduğunuz modu
ekranın üstündeki obje çubuğundan görebilirsiniz.
res26
Bulunduğunuz modun sembolü tıklanmış vaziyettedir.
iseniz fare işaretçisine benzeyen düğme basılıdır (
Varsayılan modda
). Bu haldeyken
herhangi bir eleman üzerine sol tıklamak onu seçer, sağ tıklamak elemanla
ilgili özelliklere erişebileceğiniz bir menü açar. Bu modda elemanı taşıyabilir,
döndürebilir, birden fazla elemanı seçebilirsiniz.
ise “Elektriksel Bağlantı Çiz” yani hat ekleme
modundayız. Bu modda herhangi bir elemanın herhangi bir pinine tıklayarak
bağlantı hattı çizebiliriz. Bu moda iken bir elemanın üzerine tıklamayı
deneyin. Eleman seçilmeyecektir. Çünkü hat ekleme modundayız. Herhangi
bir yere sağ tıklayıp tekrar eleman üzerine sol tıklarsanız bu defa eleman
seçilir. Çünkü sağ tıklamak içinde olduğumuz moddan çıkmamızı ve
varsayılan moda dönmemizi sağlar.
Düzenleme modudur. Bu mod ile bağlantıları
düzenleyebilirsiniz. Varsayılan modda iken bir bağlantı üzerine tıkladığınızda
bu mod otomatik aktif olur.
Diğer modları deneyin.
Şimdi soldaki listeyi aşağı kaydırıp iki adet LED i sayfaya yerleştirin. Referans etiketlerini
LED1 ve LED2 olarak değiştirin. Gerekiyorsa ledleri döndürün (“R” tuşunu veya
klavyedeki en uzun tuşu kullanabilirsiniz. Veya Düzen/Döndür menüsü veya “CTRL +
R”)
30
Ledleri şekilde gördüğünüz gibi yerleştirin ve bağlantılarını yapın.
Şimdi “Dip_Sch” kütüphanesinden batarya getirin. Etiketini değiştirin. Aşağıdaki
şekildeki gibi yerleştirin ve bağlayın.
31
Eğer mevcut hattı (bağlantıyı) taşımak isterseniz fareyi üzerine getirin (hat ışıklanır
ve fare işaretçisi mümkün olan taşıma yönlerini gösterir) Sol butona tıklayarak hattı
istediğiniz yere sürükleyin. Ancak eğer “Elektriksel Bağlantı Çiz” yani hat çizme
modunda iseniz hat üzerine tıkladığınızda tıkladığınız yerden itibaren yeni hat çizmeye
başlarsınız.
(Varsayılan moda iken, herhangi bir elemanın uçlarından birine tıklarsanız “Elektriksel
Bağlantı Çiz” modu otomatik olarak aktif olur ve hat çizmeye başlar, Hat ekleme
moduna geçmek için Objeler/ Devre/Elektriksel Bağlantı Çiz menüsünden bu modu
aktif yapabilirsiniz veya sayfanın üstündeki
butonu kullanabilirsiniz.)
Eğer herhangi bir objenin üzerine fareyi getirdiğinizde obje ışıklandırılmıyorsa
önce sağ tıklayarak varsayılan moda geçiş yapın.
Eğer bir hattı veya hat parçasını silmek istiyorsanız üzerine gelin ve sağ tıklayın.
Açılan menüden “Bağlantı Parçasını Sil” hat parçasını siler (iki mavi kutucuk arası).
“Bağlantıyı Sil” ise o bağlantıyı siler. Yanlışlıklara karşı “Geri Al” ı kullanmayı
unutmayın.
Hatta tıkladığınızda birleşen tüm bağlantılar seçilmez. Üzerine tıkladığınız bağlantı seçilir.
Program o bağlantıyı nasıl çizdiğinizi hatırlar ve başka bağlantılarla birleşiyor da olsa tek
seferde çizdiğiniz kısmı seçer. Seçimden sonda klavyeden “Delete” ye basarsak (veya
bağlantıya sağ tıklayıp “Sil” ) seçilmiş olan bağlantı silinir. Bağlantıya sağ tıklayıp
32
“Bağlantıyı Sil” dersek sadece üzerine tıkladığımız, iki düğüm noktası arası veya düğüm
noktasından pine kadar olan kısım silinir. Bunu deneyerek etkisini görün. Bağlantı
Parçasını Sil ise üzerine tıkladığımız noktayı içine alan düz bağlantı kısmını siler.
Şimdi eleman değerlerini ekleyelim: R1 üzerine sağ tıklayın Özellikler'i seçin.
“Değer” alanına 47K yazın. Etiketler sekmesine geçin. Ana Etiket/Göster/Değer ve
İlave Etiket/Göster/Ref.Etiketi değişikliklerini yapıp Tamam deyin. Diğer elemanların
değerlerini de girin. R1 ve R4'ü birlikte seçip, değerlerini tek seferde girebilirsiniz.
Birden fazla eleman seçerek, biri üzerine sağ tıklayıp “Özellikler” menüsünden
Etiketler'i açarak seçili tüm elemanlar için etiket ayarlarını topluca
yapabilirsiniz.
33
Hatırlarsanız bataryayı “Disc_Sch” kütüphanesinden getirmiştik.
Bütün *_Sch kütüphaneleri sadece sembolleri içerir. Sembollere ait baskı devre
kılıfları tanımlanmamıştır. (Soldaki eleman listesinden elemana tıkladığınızda kılıfını altta
görebilirsiniz.) Eğer şemayı PCB ye aktarmak isterseniz bu elemanlar (devremizdeki
batarya gibi) için bir kılıf belirlememiz gerekir. Aksi takdirde PCB ye aktarma gerçekleşir
ancak program bizi uyarır ve PCB’ de de bu gibi elemanlar için kılıf yerleştirilmez.
Şimdi bataryamız için kılıf belirleyelim. Üzerine sağ tıklayın, açılan menüden “Kılıf Ata”
yı seçin. Açılan pencerede sağ üstteki Ekle'ye tıklayarak kılıf kütüphanesi ekleyelim.
(programdaki
standart
kütüphaneler
“C:\Program
Files\DipTrace\Lib”
klasöründedir.) misc.lib kütüphanesini seçin. Misc kütüphanesi eklenecektir. Kütüphane
üzerine tıklarsanız içindeki kılıflar sağ alta gelir. Buradan BAT2 isimli kılıfı seçin. Kılıfın
görünümü orta pencerede belirir.
34
Şimdi batarya sembolündeki hangi pin kılıfta hangi ayak olacak bunu belirleyelim.
Pencerenin en sağından pin listesinden birine tıklayın. Bu pini hangi ayağa bağlamak
istiyorsak orta penceredeki kılıf üzerinde o ayağa tıklayın. Pin listesinde numara kısmına
kılıfın tıkladığımız ayağının numarası yazılır. Diğer pin için de aynı işlemi yapın. Tamam
diyerek “Kılıf Ata” penceresini kapatın.
Not: Bazı elemanlar özelliği gireği kılıf kullanmaz (Net Port tipindeki Vcc, Gnd gibi
semboller, Lojik konektörler, hiyerarşik konnektörler vs.) PCB ye aktarım esnasında
hataya sebep olmazlar.
Şemamız artık PCB ye aktarmaya hazır. Şemanızı kaydetmeyi unutmayın. CTRL+S veya
Dosya/Kaydet veya
butonu…
Aynı zamanda şemamızı yazıcıdan çıktı alabilir veya BMP ve JPG formatlarına resim
olarak kaydedebiliriz. Bunun için Dosya/Baskı Önizleme menüsünden veya araç
çubuğundaki
butonuna tıklayarak baskı ön izlemeyi açabiliriz. Ön izleme
penceresinde “Tümünü Yazdır” şemadaki bütün sayfaları yazdırır, “Geçerli Sayfayı
Yazdır” geçerli sayfayı yazdırır. “Kaydet” ise BMP veya JPG formatında şemayı
kaydeder.
2.4.PCB'ye Aktarma
PCB Layout programı içersinden de şematik dosyaları (*.dch) açılabilir. Ancak pratik
olmak açısından Şematik programdaki Dosya/PCB’ye Aktar menüsünü veya CTRL+B'yi
kullanarak şemamızın elemanlarıyla birlikte PCB Layout’ u otomatik olarak açabiliriz.
Burada Windows 98/ME kullanıcılarına tavsiyemiz: Şemayı kaydedip, Schematic programı
kapattıktan sonra, Pcb Layout’ u açıp, Dosya / Aç'tan veya
35
düğmesine tıklayarak
Schematic Program tarafından kaydedilen *.dch uzantılı şema dosyasını açmalarıdır.
Windows 98/ME deki hatalı hafıza paylaşımı sebebiyle, DipTrace’ in farklı modüllerini bir
arada çalıştırmak, programın geçersiz işlem yürütmesine sebep oluyor. Windows
NT/2000/XP/Vista/7 kullanıcıları bir sorun yok, DipTrace’ in farklı modüllerini birlikte
kullanabilirler.
Program normal olmayan bir yolla kapatılmışsa Şchematic'te Dosya/Şemayı
kurtar, PCB'de Dosya/Plaketi Kurtar Menüsünü kullanarak otomatik
kaydedilmiş dosyayı açabilirsiniz
Başka bir PCB Tasarım programı kullanmayı planlıyorsanız Schematic programdaki netlist
export özelliğini kullanabilirsiniz. (Dosya/İhraç Et/Netlist) Tango, P-CAD, PADS gibi
popüler netlist formatları desteklenir. Netlist ithal/ihraç özelliğinin kullanımı bu kılavuzun
4. bölümünde detaylı olarak anlatılmıştır.
Görünüm/Araç Çubukları/Tasarım Yöneticisi menüsünü veya F3 tuşunu kullanarak
Tasarım Yöneticisi panelini gizleyerek daha geniş bir tasarım alanına sahip olabilirsiniz.
PCB Layout programı açılır ve elemanlar yukarıdaki gibi yerleştirilir. Elemanları
istediğiniz şekilde yerleştirin. Elemanı taşımak için üzerine gelip sol tıklayın ve yeni
konumuna sürükleyin. Elemanı döndürmek isterseniz “R” tuşunu veya “Boşluk tuşu”nu
kullanın. Eğer elemanları farklı açılarda döndürmek isterseniz, eleman asağ tıklayın Açılı
36
Döndür'den açı
döndürebilirsiniz.
seçebilir
veya
“Döndürme
Modu”
ile
elemanı
serbestçe
Aynı zamanda Otomatik Yerleştir ve Listeden Yerleştir'i kullanabilirsiniz. Ancak
devremiz basit olduğu için bu özelliği kullanmayacağız. Bu kılavuzun 3. bölümünde
otomatik ve listeden yerleştirme fonksiyonlarını daha karmaşık bir devre üzerinde
kullanacağız.
Şemada değişiklik yaparsanız PCB'yi şemaya göre yenileyebilirsiniz. Bunun için
Dosya/Şemaya Göre Yenile'yi kullanın. Değişiklikler mevcut PCB ye uygulanacaktır.
Elemanlara Göre yenilerseniz, plaketteki yerleşmiş elemanların yerleri ve bağlantıları
değişmez. Şemadaki herhangi bir elemanın Ref. Etiketi değişmişse bile plaketteki o
elemana ait kılıfın yeri değişmez. Çünkü bu mod elemanların şema dosyasında
oluşturulan gizli kimlik numaralarını kullanır. Bu modu kullanabilmeniz için PCB
dosyasının şemadan aktarılmış olması gerekir.
Ref.Etiketlerine Göre yenilerseniz, elemanlar Ref. Etiketlerine göre tanınır. Ref. Etiketi
değişmiş
eleman yeni eklenmiş gibi plaketin dışına yerleştirilir. Bu mod şemadan
bağımsız bir pcb dosyası oluşturmaya imkân tanır.
İlgili şema dosyasından seçeneği ise ilişkili şema dosyasından ek tıklamayla
güncellemek için. Bu seçenek Elemanlara Göre yenile şeklinde çalışır. Dosyayı
Dosya/Tasarım Bilgileri'nden görebilirsiniz.
2.5.PCB yi Tasarlamak
2.5.1.
Çizime Hazırlamak
PCB sayfasında elemanların referans etiketlerinin göründüğünden emin olun.
Görünüm/Kılıf Etiketleri/Ana/Ref.Etiketi ile bütün elemanların referans etiketlerini
görünür hale getirebilirsiz. (Kendi özel ayarlarına sahip elemanlar hariç) Eğer etiketler
saçma yerlerde görünüyorsa Görünüm/Kılıf Etiketleri/Ana/Konum'dan “Otomatik”
veya diğer seçenekleri kullanarak etiketlerin göründüğü yeri değiştirebilirsiniz. Buna
rağmen istediğiniz yerlerde değillerse F10 veya Görünüm/Kılıf Etiketleri/Etiketleri
Taşı'yı kullanarak onları taşıyabilirsiniz. Taşıma esnasında “R” veya “Space” tuşu ile
etiketi yatay veya dikey yapabilirsiniz. Bazı elemanların görünen etiketlerini değiştirmek
istiyorsanız elemana Sağ tıkla/Özellikler/Etiketler'i kullanın.
Elemanları yerleştirdikten sonra F12 veya Görünüm/Bağlantılar/İyileştir ile bağlantı
yapısını iyileştirebilirsiniz.
37
Şimdi tasarımımızın yollarının yapısını ve nasıl bağlantı ekleyip çıkaracağımızı
görelim. Aslında bizim plaketimiz için buna ihtiyaç yok ama yine de nasıl yapılacağını
öğrenmekte fayda var. Fareyi herhangi bir pede getir. Mesela R4-B pedi. Pedin üzerine
geldiğimizde ekranın sol altında pede ait bilgiler görünür. Pedin adını da buradan
öğrenebilirsiniz.
Şimdi bu ped üzerine gel ve sol tıkla ve fareyi başka herhangi bir pede sürükle ve üzerine
geldiğinde sol tıkla. Şimdi pedden pede bağlantı yapmış oldunuz (mavi renkte olmalı).
Bu şekilde bağlantı yapamıyorsanız muhtemelen varsayılan moda değilsiniz. O zaman bir
defa sağ tıklayın ondan sonra bağlantı yapmayı deneyin.
Pede bağlantı yapmanın diğer bir pratik yolu da: Pede Sağ tıklayın/Bağlantıya
Ekle/Listeden Seç deyin. Listeden pedi bağlamak istediğiniz bağlantıyı seçin.
Bağlantı silmek: Ped üzerine sağ tıklayın ve “Bağlantıdan Sil” deyin. Bu işlem bu pedi
bağlantılardan çıkaracaktır. Yani bu ped hiçbir bağlantıya sahip olmayacaktır artık. Peki
peddeki bütün bağlantıları değil de sadece ped ile başka bir ped arasındaki tek bir
bağlantıyı silmek istersek… Sileceğimiz bağlantıyı yeniden oluşturuyormuş gibi ilk pede
tıklayın ve ikinci pede tıklayın. Seçenekler açılır. “Bağlantıdan Sil” i seçin.
38
Aynı zamanda bağlantı (net) yapısı üzerinde düzenleme için bağlantı yöneticisini
kullanabilirsiniz. Onu açmak için Çizim/Bağlantı Yöneticisi. Buradan bir pedi
bağlantıdan çıkarabilir veya ekleyebilirsiniz veya yeni bir bağlantı oluşturabilirsiniz.
Tasarımdaki bağlantı yapısını yanlışlıkla yapılabilecek değişikliklerden korumak
için Çizim/Bağlantı Yapısını Kilitle'yi kullanın.
Bağlantı yöneticisinin kullanılışı bu belgenin en sonunda detaylı olarak
anlatılmıştır.
Hataları geri almak için Geri Al’ı kullanın. Eğer elektrik kesintisi gibi programın
normal olmayan yollardan kapanması durumunda PCB de Dosya/Plaketi
Kurtar, şematikte Dosya/Şemayı Kurtar komutu son projeyi kurtarır.
Devremize dönersek henüz plaketimizin dış sınırlarını çizmedik. Otomatik Çizim
kullanırsanız, yolların çizimine göre otomatik olarak bir plaket sınırları (genelde
dikdörtgen) Çizim Ayarları'nda belirtilen toleranslara göre çizilecektir. Fakat çoğu
durumda plaket ebatları sabittir ve elemanları yerleştirmeden belirlenmiş olur. Bu
nedenle Çizim/Plaket Sınırlarını Çiz komutu veya
39
butonunu kullanarak plaket
sınırlarını belirtiriz. Çizerken yön değiştirmek için sol tıklayın, plaket tamamlandığında ise
sağ tıklayın ve Enter deyin.
Plaket çizerken yay şeklinde plaket sınırı oluşturmak isterseniz, Sağ tıklayıp/Yay Modu
deyin.
Plaket köşe noktaları üzerine fareyi getirdiğinizde, o noktanın koordinatlarını verir.
Aynı zamanda Çizim/Plaket Köşe Noktaları'nı (veya plaket üzerine sağ tıklayıp Plaket
Köşe Noktaları) kullanarak plaketin ebatları ve köşe noktaları üzerinde değişiklikler
yapabilirsiniz.
40
“Ekle” ile köşe noktası ekler, “Araya Ekle” ile araya nokta girip, “Sil” ile silebiliriz.
Koordinatlar gerçek değerlerinde veya “Göreceli Artış” şekilde görülebilir. “Göreceli
Artış” mod daha kullanışlıdır. Şöyle ki: Yukarıdaki pencerede 1. köşe (-1.45 , 1.75)
koordinatındadır (şekilde inç kullanılıyor). 2. köşe 1. köşeden x ekseninde 1,7 inç +X
yönde gitmişiz, Y ekseninde yerimiz sabit kalmış. Yani yatay eksende sağa doğru 1,7 inç
hareket etmişiz ve ikinci köşeyi buraya koymuşuz. “Göreceli Artış” işaretli olmadığı
durumda ise koordinatlar orjin noktasına göre gösterilir.
Bir nokta “Yay” olarak işaretlenirse, bu noktaya komşu iki nokta arasında, bu noktadan
geçecek şekilde yay çizilir.
Varsayılan olarak orjin noktası sayfanın tam ortasıdır ve görünmez. Orjini
görebilmek için Görünüm/Eksenleri Göster' i veya F1’i kullanabilirsiniz. Eğer
Orjin noktasının yerini değiştirmek isterseniz Görünüm/Orjin Tanımla
menüsünden veya araç çubuğundaki
düğmesine tıklayarak yeni orjin noktası
belirleyebilirsiniz. Orjin Noktasını varsayılan konuma geri getirmek için
Görünüm/ Orjin Tanımla/ Varsayılan Konum'u seçin.
Sayfa sınırlarını göremiyorsanız Görünüm/Sayfayı Göster'i kullanın.
Görünüm/Ölçü Birimi/mm'den de birimi inç değil de mm yapabilirsiniz.
Programdaki bütün koordinatlar bu orjin noktasına göredir.
Bir dikdörtgen plaketi basitçe oluşturmak için “Dörtgen Plaket Oluştur” kutusunu
işaretleyin ve 1. noktayı belirleyin (Köşe Noktalarının altından 1’e tıklayın ve sağ tarafa
başlangıç koordinatlarını yazın. Bu nokta plaketin sol alt noktasıdır.) En alanına plaketin
genişliğini, boy alanına yüksekliğini girin. Plaket oluşturulur.
41
Dairesel Plaket Oluştur'u seçip, yarıçapı girerek dairesel plaket oluşturabilirsiniz.
Yuvarlatılmış Dikdörtgen Plaket Oluştur'u seçerek köşeleri girdiğiniz yarıçapa göre
köşeleri yuvarlatılmış plaket oluşturabilirsiniz.
Plaketi silmek için Çizim/Plaketi Sil veya plaket sınırına Sağ tıkla/Plaketi Sil
Plaket üzerinde değişiklik yapmak Çizim/Plaket Köşe Noktaları'nı kullanmadan sayfa
üzerinden de yapılabilir. Çok kolay. Plaket üzerinde herhangi bir yere sol tıklarsanız orada
bir köşe noktası oluşur. Köşe noktalarından tutup bu noktaları taşıyarak plakete yeni
boyut verebiliriz.
Plaketi şeklini bozmadan taşımak için Ctrl tuşuna basılı tutun ve plaket sınırı üzerine
tıklayın. Dikkat ederseniz köşe noktası oluşmadı. Artık plaketin herhangi bir yerine
tıklayarak (ctrl yi bıraktıktan sonra) onu yapısını bozmadan, bütün halinde taşıyabilirsiniz.
Plaket üzerindeki herhangi bir köşe noktasına sağ tıklarsanız, açılan menüden bu köşe
noktasını silebilirsiniz, bu köşe noktasını yaya dönüştürebilirsiniz. Bir köşe noktasına sağ
42
tıklayıp “Yay” ı seçerseniz bu noktaya komşu iki nokta arasında, bu noktadan geçecek
şekilde yay çizilir.
Bütün eleman ve kılıflar kendi orjin noktalarına sahiptir. Bunu elemanı veya kılıfı
tasarlarken belirleyebiliriz. Elemanın koordinatı aslında kendi orjin noktasının
koordinatıdır. Eğer elemanın orjini elemanın orta noktası değilse, elemanın orjini
gösterilir. (Eleman içindeki küçük + işareti) Elemanın veya kılıfın orjin noktasını gösterip
gizlemek için, üzerine sağ tıklayıp, Schematic için Parçanın Orjini, PCB için Kılıfın
Orjini menüsünü kullanabilirsiniz.
2.5.2.
Autorouting (Yolları Otomatik Çizdirmek)
Artık devremizdeki yolları çizmenin zamanı geldi. DipTrace piyasadaki çoğu tarayıcının
içerdiğinden daha yüksek kalitede bir Şekil Tabanlı Çizici'ye (Shape Router) ve basit
devreleri tek yüzlü ve atlamalı olarak çizdirmede kullanabileceğiniz Izgara Tabanlı
Çizici'ye (Grid Router) sahiptir. Çoğu zaman basit bir PCB (yukardaki gibi) tek kata
(layer) çizilir (bakır tarafı=bottom katmanına) Tek yüze çizimde yollar çift yüze göre daha
uzundur. Ancak tek yüzlü plaketin hazırlaması daha kolaydır.
Öncelikle Çizim/Çizim Ayarları'ndan Otomatik çizici olarak Shape Router'ın seçili
olduğundan emin olun.
Otomatik çizide ilk adım Çizim/Otomatik Çizim Ayarları.
Shape Router ayarları diyalog kutusunda “Ayarlar” sekmesine geçin. Öncelikli Katman
Yönlerini Kullan'ı işaretleyin. Katman Listesinden Top veya Üst'ü seçin. Alttan yönü
Kapalı seçin. Böylece plaketi tek yönlü ve atlamasız çizdireceğiz.
43
Şimdi Çizim/Çizim Ayarları'na girin. Toleransları 0.02 inç olarak değiştirin ve tamam
deyin. (lazer yazıcıdan daha iyi çıktı almak için yolların 0,013 inçten (0,33mm) küçük
olmaması iyi olur.)
44
Yol Kalınlığı: Yolun genişliği
Yol Açıklığı: Bir yolun etrafında bırakılacak boşluk.
Ped Açıklığı: İki ped arasındaki minimum mesafe
Plaket Açıklığı: Plaket kenarında kalacak boşluk.
En Küçük Yol Parçası Uzunluğu: Elle çizimde müsaade edilen en küçük yol parçalarının
uzunlukları ayarları.
Açılı Yol: Birbirleriyle açı yapan yollar arasında kalan yol parçasının en küçük uzunluğu.
Elle çizim yapılırken bu değerden daha küçük uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir
yani birleştirilir.
Düz Yol: Aynı doğrultudaki yollar arasında kalan yol parçalarının en küçük uzunluğu. Elle
çizim yapılırken bu değerden daha küçük uzunluktaki yollar otomatik olarak silinir yani
birleştirilir.
Bir örnekle açıklayalım.
Yol Uzunluğu: 1mm olsun.
Açılı Yollar Arası:2 x kalınlık
Aynı Doğrultulu Yollar Arası:1x kalınlık
45
Bu değerler göre elle çizimden sonra birbiriyle açı yapan iki yol arasında küçük bir yol
parçası varsa ve bu yol parçasının uzunluğu 2 x kalınlık (2x1mm=2mm) den küçükse bu
yol parçası otomatik olarak silinir. Aynı doğrultudaki yollar arasında ise 1mm den daha
küçük yollara izin verilmez.
Aktif Olmayan Katmana Bağla: Yolları Elle çizerken, diğer katmandaki yola bağlantı
yapabilirsiniz ve via otomatik olarak yerleştirilir.
Dögüleri Sil (Fiyonk Etkisi): Elle düzenleme sonucunda aşağıdaki sol şekildeki gibi yol
oluşursa, bunları otomatik düzeltir (Soldaki şekil düzeltilerek sağdaki gibi yapılır.)
Ped Açıklığı çoğu durumda Yol Açıklığı'ndan küçük seçilmemeldir. Mesela Ped Açıklığı
13mil ve Yol Açıklığı 20 mil yaptıysak ped-yol ve ped-ped aralıkları 20 milden küçük
olamaz. Fakat Yol açıklığını 13 mil, ped açıklığını 20mil yapabiliriz. Yukarda dediğimiz gibi
ped açıklığının daha küçük olmasının bir anlamı yoktur.
Aynı zamanda her yol için farklı genişlik belirleyebilirsiniz. Ayarlarını değiştirmek
istediğiniz yolun üzerine bir pede sağ tıklayın. Bağlantı Özellikleri'ni seçin. Seçilen hat
için Yol Kalınlığı ve Yol Açıklığı değerlerini buradan ayarlayabilirsiniz.
Zamandan tasarruf için çeşitli yerlerdeki kalınlık ve açıklık ayarlarını hızlı yapmak için
Şablon'ları kullanabilirsiniz. Yollar için şablon belirlemek isterseniz Çizim/Yol
Şablonları'na girin. Şablon değerleri yoksa aşağıdaki resimdeki gibi girebilirsiniz. Peki,
bunu nasıl kullanacağız? Şöyle: Mesela Çizim/Çizim Ayarları'na girin. “Şablon:”
46
kısmına tıklayıp istediğiniz şablonu seçerseniz o şablona ait genişlik ve aralık değerleri
aşağıya gelir.
Bir yola sağ yıklayıp yol kalınlığını değiştirirken şablondaki değerleriden birini seçerek de
işinizi kolaylaştırabilirsiniz.
Not: Lazer yazıcılar kâğıdı ısıttığı için şekilde bazı distorsiyonlar olabilir. Bu
çokları için önemsiz olsa da bazıları için önemlidir. (Özellikle toner transfer
metodu kullanarak plaketi çıkartacaklar için.) Bunu engellemek için kâğıdı
önceden ısıtabilirsiniz. (mesela tek bir nokta (.) çıktısı alarak)
Artık plaketi çizdirebiliriz. Çizim/Otomatik Çizim Çalıştır veya
F9'u kullanın.
47
butonunu veya
Çizimden sonra Tasarımı Denetle (DRC=Design Rule Check) i çalıştırarak ve hataları
görebilirsiniz (kırmızı ve mavi halkalar) bunları giderip ve DRC'yi Denetim/Tasarımı
Denetle ile veya
butonu ile tekrar çalıştırın. Tasarımdaki kuralları değiştirmek için
Denetim/Tasarım Kuralları veya
butonuna tıklayın. Buradaki değerlerin altına
inilmesi halinde hata uyarıları, hatanın oluştuğu yerdeki kırmızı veya mor halkalarla
belirtilir. Hata uyarılarını (halkalar) gizlemek için (hatayı biliyoruz, düzeltmek istemiyoruz,
hatta görmek te istemiyoruz.) Denetim/Hataları Gizle. Aynı zamanda otomatik çizimin
ardından DRC nin çalıştırılmasını engellemek mümkün. Çizim/Çizim Ayarları'na girin
Otomatik Çizimden Sonra Denetle deki işareti kaldırın.
Şimdi Grid Router'e da kısaca değinelim:
Eğer tek yönlü ve atlamalı çizdirmek istiyorsanız Grid Router'ı kullanabilirsiniz. Bunu için
önce Çizim/Tüm Yollarda Çizimi Kaldır diyerek yolları kaldırın. Çizim/Çizim
Ayarları'ndan Otomatik çizici olarak Grid Router'ı seçin, yanındaki “...” düğmesine
tıklayarak Grid Router ayarlarını açın. Grid Router Ayarları diyalog kutusundan
“Tüm Katmanları Kullan” daki işareti kaldırın ve Kullanılacak Katman Sayısı'nı “1”
yapın. Kullanılacak katman sayısı 1 olduğundan yollar bakır yüzeyine (alt katman)
çizilecektir. “Atlamalara İzin Ver” i işaretleyin. Otomatik çizim kalitesini “Otomatik
Ayar” parametreleriyle değiştirebilirsiniz. Otomatik ayarı Normal yapın. Yüksek kaliteli
çizim daha fazla zaman alır. Hızlı mod karmaşık olamayan çift yüzlü plaketler için veya
karmaşık plaketin ilk çiziminde kullanılır. (tam çizim çok fazla zaman alacağı için).
Tamam diyerek pencereleri kapatın. Otomatik çizimi çalıştırdığınızda yollar alt katmana
çizilir ve gerekirse üst katmanda atlamalar yapılır.
48
Geri Al'ı kullanarak shape routerın çizimine geri dönebilirsiniz.
Not: Eğer plaketinizi hızlı bir şekilde tamamlamak istiyorsanız “2.5.14 Yazdırma”
başlığına kadarki kısmı atlayabilirisiniz. Çünkü şu anda plaketimiz çıktı almaya hazır.
Fakat PCB Layout hakkında daha fazla şey öğrenmek için atlamamanızı tavsiye ederiz.
Shape Router ve Grid Router ile ilgili detayları kılavuzun son bölümünde
bulabilirsiniz.
Önemli Not: Shape Router ile ikiden fazla katmanda otomatik çizim yaptırmak
için, Shape Router ayarlarındaki Öncelikli Katman Yönlerini Kullanda kapalı
katman olmasın.
2.5.3.
Katmanlarla (Layers) çalışmak
Yukardaki resimde yolları gri tonda görmemizin sebebi yolların bakır yani lehim yüzeyi
(alt katman) üzerinde olması ve aktif olan yüzeyin eleman yüzeyi (üst katman) olmasıdır.
Program varsayılan olarak aktif olamayan yüzeyi soluk gösterir.
Aktif katı değiştirmek için ekranın sağ üstündeki
liste kutusunu
kullanabiliriz.
Aynı şekilde iki liste var.
yüzeye yerleştirileceğini belirler.
Listesi eleman yerleştirirken elemanın hangi
Listesi ise aktif olan yüzeyi (katmanı) seçmemizi sağlar.
Yerleştirilen elemanlar genelde eleman yüzeyine (üst katman) yerleştirilir. Ancak bir
elemanı bakır yüzeyi (lehim yüzeyi, alt katman) ne yerleştirmek demek o elemanı yüzey
montajı yapmak (surface mount) demektir.
49
Aktif
ve
Pasif
olan
Katmanların
Katman/Görüntü Modu'na girin.
görüntülenme
biçimini
Karşıtlığı Kullan: Aktif katmanı gösterir. Aktif olmayan katmanı soluk gösterir. (bunu
kullanmayı tavsiye ederiz.)
Karşıtlıkta Düzenle: Aktif katmanı gösterir. Aktif olmayan katmanı soluk gösterir. Farkı
diğer katmanlardaki elemanlar üzerinde de değişiklik yapabiliriz.
Geçerli Katman: Sadece aktif katmanı gösterir. Diğer katmanları göremeyiz.
Tüm Katmanlar: Bütün katmanları gösterir.
Karşıtlık Seviyesi: Aktif olmayan katmanı ne kadar soluk gösterileceği ayarlanabilir.
50
Katmanların renkleri ve diğer ayarları için Katman/Katman Ayarları. Katman
Ayarları'ndan katmanı seçip “…” ya basarak o kat için istediğiniz rengi seçebilirsiniz.
Mesela üst katman için kırmızı, alt katman için mavi. Aynı zamanda katmanları yeniden
adlandırabilirsiniz. Yeni katman ekleyip silebilirsiniz (Üst ve Alt katmanları silinemez).
Katman görünürlüğü ve rengini tasarım yöneticisinden
(Görünüm/Araç çubukları/Tasarım Yöneticisi)
51
de
değiştirilebilir.
Plaketin alttan görünüşünü görmek için (yani montajı yapılmış bir plaketin lehim
tarafından görünüşü). Görünüm /Tersle'yi kullanabilirsiniz.
2.5.4.
Yol Uzunluğunu Ölçmek
Bizim devremizde bu tür bir ölçüme gerek yok. Çünkü devremiz basit ve yüksek frekanslı
değil. Fakat Yüksek frekanslı, video devreleri gibi devreler tasarlayacaksanız bu işlem
önemlidir. Bütün yollar üzerine fare ile gelindiğinde gösterilen ipucu içersinde yol
uzunluğu vardır. Bu bazen yeterli olmayabilir.
Şimdi birkaç yolu içine alacak şekilde fare ile bir dörtgen çizerek seçim yapın.(veya Ctrl +
tıklama ile birden fazla objeyi seçebilirsiniz.) Seçili yolların biri üzerine sağ tıklayın ve Yol
Uzunluğunu Göster'i seçin.
52
Seçili yolun pedlerine yapın yerlerde kutucuklar göreceksiniz. Kutucuklardaki uzunluk
değerleri, seçili ölçü birimine göredir ve yol üzerinde yapılan değişikliklere göre gerçek
zamanlı güncellenir.
Şimdi yol uzunluklarını gizlemek için geri alı kullanın veya yol üzerine sağ tıklayın ve Yol
Uzunluğunu Göster'i tekrar tıklayın.
Dosyanızı kaydedin.
53
2.5.5.
Elle Çizim (Manual Routing)
Bizim devremiz basit olduğundan otomatik çizim işimizi gördü. Ancak bazı karmaşık
devrelerde otomatik çizimden sonra elle düzeltmeler yapmak gerekebilir. Veya yolları
otomatik değil de kendiniz çizmek isteyebilirsiniz.
Önce çizilmiş yolu düzenleyelim: Önce Katman/Görüntü Modu/Karşıtlığı Kullan'ı
seçin. Şimdi Alt katmana geçin. Yolun üzerine gelin ve tıklayarak yeni konumuna
sürükleyin. Bu modda yol parçasının (segment) düzenlenmesi 90 veya 45 derece
olabilir. Fakat yeni segment ekleyerek (Yola sağ tıkla Köşe Ekle) 90 dan büyük açıları da
kullanabilirsiniz.
DipTrace
yolları
açıdan
bağımsız
olarak
düzenlemeye
imkân
tanır.
Çizim/Araçlar/Yolları Serbest Süzenle'yi seçerek veya
butonuna tıklayarak bu
moda girebilirsiniz. Bu modda yolları herhangi bir sınırlama olmadan taşıyabilirsiniz.
Izgara noktalarının genişliğini ayarlayabilirsiniz.
liste kutusundan veya
Görünüm/Izgara Aralığı'menüsünden. Izgara kullanmak istemiyorsanız Görünüm/
Izgarayı Göster'i tıklayarak veya kısaca “F11” e basarak ızgarayı kaldırabilirsiniz.
54
Yol parçasının üzerine gelip sağ tıklayın. Açılan menüden:
Net 6: Bağlantının adını değiştir.
Kilitle: Yol üzerinde değişiklik yapmayı engeller. (2.5.10. Ojeleri Kilitlemek başlığında
anlatıldı)
Yay: Köşe noktasını yaya dönüştürür.
Köşe Ekle/Sil: Yola yeni köşe noktası ekler/siler.
Yol Parçası Kalınlığı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin, yolun düz
parçasının) kalınlığını değiştirir.
Yol Kalınlığı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının içinde bulunduğu iki pin arasında kalan
kısmın kalınlığını değiştirir.
Bağlantı Kalınlığı: Üzerine tıkladığınız tüm yolun kalınlığını değiştirir.
Bağlantı Rengi: Yolun rengi varsayılan olarak katman rengidir. Ancak bu seçenekten bu
bağlantı için yol rengini değiştirebilirsiniz.
Yol Parçasını Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin) bulunduğu
katı değiştirir. Aynı zamanda yol parçasını üst veya alt katmanda atlamaya
dönüştürebilirsiniz.
55
Yolu Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız yol parçasının (segmentin) içinde bulunduğu iki
pin arasında kalan kısmın bulunduğu katı değiştirir.
Bağlantıyı Katmana Taşı: Üzerine tıkladığınız tüm yolun bulunduğu katı değiştirir.
Yol Parçasında Çizimi Kaldır (Unroute Segment): Üzerine tıkladığınız yol parçasında
(segmenti) çizimi iptal eder.
Yolu silmeyle çizimi kaldırma arasındaki fark şudur: Silme yolu ve
bağlantıyı siler. Yolu veya bir parçasını sildiğiniz zaman o bağlantıyı kaybederiz.
DipTrace bağlantıları şematikte çizilen devreye göre getirir. Ancak yol silinirse
plaket şemadaki bir bağlantıyı yitirmiş olur, şemaya göre eksik bağlantıya sahip
olur. DipTrace bu bağlantının şemaya göre olması gerektiğini hatırlatmaz.
Zaten dikkat ederseniz silinen bağlantıyı mavi çizgiyle belirtmez. Bu durumu
düzeltmek için Dosya/Şemaya Göre Yenile'yi kullanın. Plaketin şema
dosyasını seçin ve şema dosyasına göre plaketi yenileyin.
Çizimi kaldırma ise yolu çizilmiş bir bağlantıda yolu kaldırır. Yani bağlantı
çizilmemiş şekline geri döner. Bağlantı silinmez.
Yolda Çizimi Kaldır (Unroute Trace): İki ped arasındaki yolu çizilmemiş haline geri
döndürür. Böylece değişik şekilde yolu yeniden çizebiliriz.
Eğer çizilmiş yolu beğenmeyip yeniden çizmek isterseniz “Yolu Sil” i değil
“Çizimi Kaldır” seçeneklerini kullanın
Bağlantıda Çizimi Kaldır (Unroute Net): Seçili olan yolların tamamını çizilmemiş
haline geri döndürür. Eğer sadece tek bir bağlantının üzerine sağ tıklarsanız, o
bağlantının tamamında çizimi kaldırır.
Çizimi Kaldırma işleminden sonra çizilmemiş yollar mavi çizgiyle belirtilir.
Çizim/Bağlantı Yapısını Kilitle'yi aktif ederseniz bağlantı yapısı kilitlenir. Bağlantı
yapısı kilitlendiğinde bağlantıları değiştiremezsiniz. (Şemaya göre yenileme şemadaki
bağlantı yapısında yapılan değişikliği, bağlantı yapısı kilitli de olsa pcbye aktarır) Böylece
“Yolu Sil” dediğinizde çizimi kaldırma işlemi yapılır, bağlantı silinmemiş olur. Sadece
çizim kaldırılmış olur. Dolayısıyle bu kilitleme işlemini pcb üzerinde çalışmaya başlamadan
önce yapmak daha mantıklıdır ve sizi hatalara karşı korur.
Şimdi elle çizim yapalım. Önce bir yolun üzerine sağ tıklayın ve Tüm Bağlantıda
Çizimi Kaldır deyin. Çizim/Araçlar/Elle Çizim menüsünü kullanın veya
butonuna
tıklayın. Çizeceğimiz yol üzerindeki pedlerden birine tıklayın (yolun bağlı olduğu pedler
kırmızıyla belirtilir.) çizmeye başlayın. Köşe oluşturmak istediğiniz yere sol tıklayın.
Çizim sırasında sağ tıklarsanız elle çizime ait alt menü açılır.
56
Bu menüden:
Çizim Modundan 90 veya 45 derece açılı, açısız veya yay biçiminde yol çizme modlarına
geçiş yapabilirsiniz.
Çizmekte olduğunuz yol parçasını “Katmana Taşı” ile diğer katmana gönderebiliriz (via
otomatik olarak oluşacaktır.)
Son yol parçasının kalınlığını “Kalınlığı Değiştir” ile değiştirebiliriz.
“Geri Al” ile çizdiğimiz son yol parçasını geri alabiliriz.
Çizmekte olduğumuz yol parçasını üst veya alt katmanda atlamaya dönüştürebiliriz.
(Üst/Alt Katmanda Atlama)
Not: Elle çizimi daha da kolaylaştırmak için bu alt menüdeki komutlar için birer kısayol
belirlenmiştir:
57
M: “Çizim Modu” seçeneklerini değiştirir. Her tıklamada diğerine geçer.
W: Katmanlar arasında geçiş yapar.
T: “Top Layer” a (üst katman) geçer.
B: “Bottom Layer” (alt katman) a geçer
J: Atlama oluşturur. İkinci basmada geri alır. Eğer alt katmanda iseniz, atlama
üst katmana yerleştirilir. Eğer üst katmanda iseniz atlama alt katmana
yerleştirilir.
Klavyenin üstündeki 1..0 arasındaki rakamlar katmanlar arasında dolaşır. (En
fazla 10 katman)
Yolu şekildeki gibi çizerken sağ tıklayıp Katmana Taşı/Üst diyerek çizmekte olduğunuz
yol parçasını üst katmana gönderin. Yol farklı bir katmana taşındığında via otomatik
olarak oluşturulur. Tekrar Sağ tıklayıp/Tamam deyin veya klavyeden “Enter” tuşuna
basın. Bu işlem yol çizmeyi sonlandırır. Aşağıdaki şekilde de gördüğünüz gibi son yol
parçası üst katmanda fakat herhangi bir yere bağlanmamış. Fakat bağlantıyı tarif eden
mavi çizgiler, yol ikinci pede ulaşıncaya kadar bize eşlik edecek.
58
Şimdi
butonuna tıklayın ve fareyi tamamlanmamış yolun ucuna götürün ve ikinci
pede kadar yol çizin.
Yol istediğiniz gibi olmamışsa düzenleyebilirsiniz. Elemanların altında kalan yolları
düzenlemek için Çizim/Araçlar/Yolları Düzenle'ye veya araç çubuğundaki
düğmesine tıklayarak yolları düzenleme moduna girin ve yolu düzenleyin.
2.5.6.
Vialarla Çalışmak
DipTrace te iki tip via vardır. Biri genel viadır. Yolun bir parçasıdır. Yol bir katmandan
diğerine taşındığında otomatik olarak yerleştirilir. Diğeri de statik viadır. Aynı ped gibi
işlev görür. Statik via ile yolları düzlem katmanlarına bağlayabilirsiniz. Statik vianın diğer
önemli bir özelliği de bazı katmanlarda onu gizleyebilir veya silebilirsiniz. Böylece kör
veya gömülü via oluşturabilirsiniz. Genel vialar da kör veya gömülü olabilir. Ancak genel
vialar katmanda sadece yol parçaları arasında görünürler, onları diğer sinyal/düzlem
katmanlarında gizleyip gösterme yapamazsınız. Diğer PCB programlarını kullanmışsanız
sadece statik viaları kullanmak size daha kolay gelebilir. Önce genel vialarla çalışacağız,
sonra statik viaları inceleyeceğiz.
Plaketimizde şu anda üst ve alt katmanlar arasında sadece tek bir via var. Vialarla
çalışmayı denerken birkaç tane daha via oluşturalım. Önce Çizim araç çubuğu üzerindeki
Geçerli Sinyal/Düzlem Katmanı kutusundan “Alt” ı seçin. Kısacası alt katmana geçin.
59
Bir bağlantı üzerine gelin. Sağ tıklayın/Yol Parçasını Katman Taşı/Üst diyerek, yol
parçasını üst katmana gönderin.
Şimdi 3 viamız var. Ana menüden Katman/Via Özellikleri'ni seçin.
Gelen diyalog kutusundan program için varsayılan via ayarlarını değiştirebiliriz. “Dış
çap” ve “Delik çapı” değerlerini biraz değiştirelim. Uygula kısmında “Varsayılan Ayarı
Kullananlara” seçilse iyi olur. Bunun anlamı şu: Bu değişiklik, varsayılan via ayarlarına
sahip olan vialara uygulanır.
60
Aynı zamanda yaptığımız değişikliğin sadece varsayılan via ayarını değiştirmesini, mevcut
hiçbir viayı etkilememesini sağlayabiliriz (Uygula kısmından Uygulama (Varsayılanı
Değiştir)' i seçerek).
Veya yaptığımız değişikliğin sayfada mevcut bütün vialara uygulanmasını sağlayabiliriz.
(Uygula kısmından Bütün Vialara'yı seçerek)
Şimdi herhangi bir via üzerine gidin, via içinde kırmızı bir daire görünür, Sağ tıklayın/
Via Özellikler'ni seçin. Açılan diyalog kutusundan, seçilen vianın, yolun veya tüm
bağlantının via ayarlarını değiştirebiliriz.
61
Not: Eğer sadece tıkladığınız via için ayarları değiştirmek istediyseniz ve hiçbir değişiklik
olmadıysa, büyük ihtimalle başka bir yol parçasına tıklamış olabilirsiniz. Viaya daha yakın
bir noktaya veya üzerine sağ tıklamayı deneyin veya bulunduğunuz katmanı değiştirin.
Bizim plaketimizde sağ üstteki via için bu olabilir. Üst katmanı geçmek veya fareyi
mümkün olduğunca dikey yol parçasına yakın tutmak sorunu çözer. Veya yolları düzenle
moduna girip viaya sağ tıklamayı deneyin.
Şimdi, otomatik çizimden sonraki duruma dönmek için birkaç defa Geri al'ı tıklayın.
Katman/Via Özellikleri'ne girerek via ayarlarını normalde kullanılabilecek değerlere
getirin. Ve üst katmana geçin. Ctrl+T üst katmana, Ctrl+B alt katmada geçer.
Statik via, işlev olarak pede benzer. Objeler/Statik Via Yerleştir deyin veya araç
çubuğundaki
düğmesine tıklayın. Sayfaya tıklayarak birkaç adet via yerleştirin. Vialar
geçerli katmanın renklerinde görünecektir.
62
Pedlere yaptığınız gibi statik viları kolayca yollara bağlayabilirsiniz, bağlantıya
ekleyebilirsiniz. Katman/Görüntü Modu/Karşıtlığı Kullan'ı seçin. Biraz önce
yerleştirilen statik vilardan birinin üzerine sağ tıklayın Via Katmanları'nı seçin.
63
Açılan penceredeki katmanlardan seçili olanları değiştirerek viayı kör veya gömülü viaya
dönüştürebilirsiniz. Şimdi Üst katman üzerine tıklayın ve onu seçilmemiş hale getirin. Ve
Tamam Deyin. Bu vianın üst katmandan silindiğini ancak alt katmanda hala var
olduğunu görebilirsiniz.
64
Aynı işlemi pedlere de uygulayabilirsiniz. Aynı zamanda bütün seçili pedleri/viaları tek
seferde değiştirebilirsiniz. Bunun için Via Katmanları veya Ped Katmanları
penceresinden, Uygula kısmında “Seçili Kılıflara” yı işaretleyin.
Pasta Veya Maske katmanları için özele ayarlar kullanmak isterseniz. Ped/vianın sağ tık
menüsünden Maske/Pasta Ayarları'nı seçin.
2.5.7.
Objeleri Tip ve Katmana Göre Seçmek
Bazen bir katmandaki tüm objeleri veya sadece elemanları veya sadece bağlantıları vs.
seçmek gerekebilir. Ctrl tuşu ile birlikte objelere tıklayarak onları seçebiliriz. Fakat
karmaşık tasarımlar için bu çok zor olacaktır. Şimdi Düzen/Seçimi Düzenle'yi seçin.
65
İlk olarak bütün elemanları seçeceğiz. “Elemanlar” ı işaretleyin ve Tamam deyin. Bu
basit bir örnek. Daha karışık seçimler de yapabiliriz.
Şimdi belirtilen alandaki bağlantısız viaları seçelim. Herhangi bir yere sağ tıklayarak
eleman seçimini iptal edin. Birkaç via yerleştirin ve bazıları bağlantılara bağlayın. Farenin
sol butonuna tıklayıp bir dörtgen çizerek bir alan belirleyin. Vialardan bazıları alanın
dışında kalsın.
66
Alandaki bütün objeler seçildi. Ancak biz sadece bağlantısız viaları seçmek istiyoruz.
Düzen/Seçimi Düzenle'yi seçin. Mod: Seçili Tut yapın. Via kutusunu işaretleyin ve
Bağlantısız seçin. (Diğer kutular işaretsiz olmalı)
Tamam deyin. Belirttiğimiz alan içinde kalan bağlantısız vialar seçildi.
Sonraki adım, örneğin, bağlantısız viaları tek seferde bir bağlantıya bağlamak olsun. Bu
adım gedelde toprak bağlantısına, düzlem veya bakır doguya bağlantı yapmak için
gereklidir. Seçili viların biri üzerine gelin ve ışıklandığında sağ tıklayın Bağlantıya Ekle Seçili Viaları deyin.
67
Listeden bir bağlantı seçin ve Tamam deyin. Bu işlemi uyguladığınız vialardan başka
bağlantıya eklenmiş olanlar varsa, sadece bağlantısız vialara bağlantı yapılır.
Viaları silin ve tasarımı eski haline geri döndürün.
2.5.8.
Metin ve Grafik Eklemek
Plakete metin veya resim ekleyebilirsiniz. DipTrace te .bmp veya .jpg dosyalarını eklemek
ve bunları DXP veya GERBER a göndermek mümkün. Şimdi plaketimize bir metin
ekleyelim. Önce metni ekleyeceğimiz katmanı (layer) seçmeliyiz. Ekranın üstündeki
liste menüsüne tıklayarak “Üst İpek”i seçin. Şimdi
yerleştireceğimiz bütün grafik objeleri Üst İpek katına yerleştirilecektir. Üst ipek yerine
Sinyal/Düzlem'i seçersek, grafik ve metinler geçerli sinyal/düzlem katmanına
yerleştirilir.
İki farklı katman seçme listesi vardır.
listesi aktif yani üzerinde
çalıştığımız, geçerli sinyal/düzlem katmanını seçer. Diğer liste ise grafik yerleştirilecek
katmandır. Karmaşık görünebilir. Bunu deneyip size zaman kazandırdığını görebilirsiniz.
68
Metin veya grafik eklemek için plaketi genişletmeniz gerekebilir. Köşeleri karşılıklı
sürükleyerek plaketi genişletebilirsiniz. Plaket çerçevesini taşımak isterseniz Ctrl’ye basılı
tutarak çerçeveye sol tıklayın. Daha sonra çerçeveyi komple sürükleyebilirsiniz.
69
Eğer bazı objeleri seçemiyor ve düzenleyemiyorsanız, varsayılan modda olmayabilirsiniz.
Mesela yol çizme modunda iken elemanı seçemezsiniz. Bunun için önce herhangi bir boş
alana sağ tıklayın veya araş çubuğundaki
düğmesine tıklayarak varsayılan moda
geçin.
Çizim araç çubuğundan Metin yerleştir aracını seçin (
). Plaket üzerinde nereye
metni yerleştirmek istiyorsanız oraya sol tıklayın ve metni girin ve entera basın. Metni
girdikten sonra onu istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. Metnin yazı tipini değiştirmek için
metin üzerine sağ tıklayıp Yazı Tipi'ni seçin. Yazı Tipi Biçimi'nden vektör veya true
type biçimini seçebilirsiniz. Vektör Yazı tipi biçimini kullanmanızı öneririz. Gerbera
doğrudan aktarılırlar çünkü. True Type yazı tipleri İngilizce dışı karakterler için
kullanılabilir. Bunlar gerbera küçük çizgilere dönüştürülerek aktarılır. Bazı üreticiler bakır
katmanlarında bu tür metinleri kabul etmeyebilirler.
Objeler/Şekil Çizim Özellikleri altındaki ayarlar yerleştirilecek metnin varsayılan
ayarlarıdır. Bir metin yerleştirirken bu ayarlara göre yerleştirilir. Zaten yerleştirmiş
olduğunuz metnin ayarlarını buradan değil, metin üzerine sağ tıklayarak yapın.
70
Metnin bulunduğu katmanı değiştirmek için üzerine sağ tıklayıp Özellikler'i seçin. Açılan
pencereden “Tip” kısmına yerleştirmek istediğiniz katmanı seçin. “Sinyal” seçerseniz,
metin lehim veya eleman yüzeyine yerleştirilir. Grafik veya metnin “Sinyal/Düzlem”
katmanına yerleştirilmesi demek, o kattaki yollar gibi o katın çıktısında görünecek
demektir. “Tip” kısmından “Yol Engelli” seçersek yollar çizilirken bu metni dikkate
alacak ve üzerinden yol geçirmeyecektir. Bu olay sadece metin değil diğer objeler için de
geçerlidir. Mesela bir kare çizip, bu kare içinden yol geçmemesini sağlayabilirsiniz.
Pasta, Maske, Yol Engeli, Plaket Kesim katmanlarına da şekiller ekleyebilirsiniz.
Objeler/Resim Yerleştir veya butonuna tıklayın bir dikdörtgen çizin ve yerleştirmek
istediğiniz resim veya logo dosyasını seçin.
71
2.5.9.
Bakır Dolgu Oluşturmak (Copper Pour)
Aslında basit bir plaket için bakır dolgu, metin ve benzeri şeyler eklemekçok k fazla
ihtiyaç değil. Ama nasıl eklendiğini öğrenelim, daha sonra sileriz.
Alt Katman'ı seçin. Sonra Objeler/Bakır Dolgu Oluştur menüsünü veya araç
çubuğundan
butonunu tıklayın. Sonra bakır kaplamak istediğiniz alanı çokgen içine
alın. Çokgen tamamlandığında sağ tıklayın veya entera basın. Aşağıdaki diyalog kutusu
gelir.
DipTrace şekil tabanlı bir bakır dolgu sistemine sahiptir. Çizdiğimiz çokgen içini tamamen
bakırla doldurabiliriz. Bakır dolgu sabit genişlikteki çizgilerden oluşur.
72
Bakır alanı komple dolgu değil de çizgilerle doldurmak istersek üstteki şekillerden siyah
kare dışındakilerden birini seçeriz. Bakır dolguda değişiklik yapmak için dolgu kenarları
üzerine gelin sağ tıklayıp özelliklere girin. Bu durumda Çizgi Kalınlığı ve Çizgiler Arası
seçenekleri ile bu çizgilerin kalınlık ve aralıklarını ayarlayabiliriz.
Dolgu ile Objeler Arası seçeneği ise bakır kaplamanın içinde kalan yollar ile kaplama
arasındaki mesafeyi ayarlar. Altta sağdaki resimde bu mesafe artırılmıştır.
73
Adaları Kaldır seçeneği ile alttaki resimde görülen adaların müsaade edilen en küçük
alanını değiştirebilirsiniz. Dahili veya bağlantısız tüm adaları kaldırtabilirsiniz.
Bakır Dolgu Özellikleri penceresindeki Kenarlar sekmesi, dolgu kenarlarının
koordinatlarını düzenlememize imkân tanır. Buradaki Tüm Plaketi Doldur ve Plaket
Sınırına Tuttur özellikleri bakır dolgu oluşturmada bize çok zaman kazandırır.
Şöyle ki: Bakır dolgu oluştururken plaket içinde rastgele iki noktaya tıklayın, sağ tıklayıp
Tamam deyin. Özellikler penceresi açılır. Kenarlar sekmesine geçin ve Tüm Plaketi
Doldur'u işaretleyin. İsterseniz plaket ile dolgu arasında bırakılacak mesafeyi Plaket
Açıklığı kısmından değiştirebilirsiniz. Tamam dediğinizde dolgu plaket içini dolduracak
şekilde otomatik oluşturulur. Bu özellik eğer yay şeklinde sınırlara sahip plaketimiz varsa
bize çok zaman kazandırır. Eğer Plaket Sınırına Tuttur'u işaretlersek, dolgu kenarları
plaketin kenarlarına göre otomatik düzenlenir. Plaket sınırlarını değiştirdiğinizde dolgu da
plaketi dolduracak şekilde otomatik değiştirilir.
74
Bakır dolguların iki durumu vardır: Dolgulu ve Dolgusuz. Eğer bakır dolgunun
kapladığı alandaki bir objeyi düzenlemek isterseniz ikinci duruma geçmek en iyi yoldur.
Bakır dolgunun durumunu değiştirmek, yenilemek ve özelliklerine girmek için dolgunun
dış çerçevesine sağ tıklayın. “Durum” altından bakır dolguyu dolgulu veya dolgusuz
gösterebiliriz. Plakette bir değişiklik yaptıktan sonra bakır dolunun bu değişikliğe göre
yenilenmesi için Sağ tıklayıp/Yenile deyin.
Bakır dolguyu bir yola da bağlayabiliriz.
Şimdi bağlantılardan birinde çizimi kaldırın. Mesela Net 0.
75
Bakır dolgu kenarına sağ tıklayıp özelliklere girin. İletkenlik sekmesine geçin.
Bağlantıya Bağlayı Net 0 yapın. Bağlantı Çizgisini Gizle'yi işaretleyin. Bu, dolgunun
bağlandığı bağlantının ince mavi çizgi şeklindeki bağlantılarını gizler. (Bağlantı yolu
çizilmemişse.) “Termal Bağlantı” ve “Termal Bağlantı Kalınlığı” seçenekleri bakır
dolguyu bağladığınız bağlantıdaki pedlerin dolguyla nasıl temas kuracağını belirler.
Deneyip etkisini izleyin.
Aşağıda bakır dolgu Net 0 bağlantısına bağlandıktan sonraki şekli vardır.
76
Gördüğünüz gibi Net 0 için yol çizmedik. Ama Net 0 i bakır dolguya bağladığımız için Net
0 üzerindeki pedler birbirine bakır dolgu ile bağlandı
Termal Bağlantı : 4 spoke 45
Termal Bağlantı : Doğrudan:
Bazen SMD(Yüzey yerleşimli) pedler için farklı termal ayarları kullanmak isteyebilirsiniz.
SMDler İçin Özel Termal Ayarları'nı işaretleyin. Veya tek bir ped için özel termal ayarı
kullanmak isteyebilirsiniz. Bunu için fareyi ped üzerine getirin, ped ışıklandığında sağ
tıklayın. (Ped ışıklanmıyorsa üst katmana geçip deneyin.) Termal Bağlantı Ayarları'na
tıklayın.
77
Bakır Dolgu Ayarlarını Kullan'daki işareti kaldırın. Şekildeki gibi ayarları yapın. Alt
katmana geçip, dolgu kenarına sağ tıklayın ve Yenile deyin. Sonuç aşağıda.
Önce:
Sonra:
Bakır dolgu düzlem katmanlarını gnd veya güç düzlemi yapmak için kullanılabilir. Bu
durumda SMD vialar dolguya funout ile bağlanır. Funout elle yapılabilir (Kılavuzun Bölüm
4 üne bakınız.) veya Shape router tarafından otomatik olarak yapılabilir.
Not:Eğer aktif katman üst ise üst katmanlardaki objeleri düzenleyebilirsiniz.(Üst, üst
ipek, üst dizgi vs.) Şimdi üst sinyal katmanına geçin.
2.5.10.
Ojeleri Kilitlemek
Bazen Şema veya PCB de düzenleme yaparken bazı objelerin yerlerinin veya özelliklerinin
değişmemesini
isteyebilirsiniz.
DipTrace'te
tüm
kılıfları
veya
seçili
objeleri
kilitleyebilirsiniz.
Şimdi birkaç obje seçin. Biri üzerine sağ tıklayın ve Kilitle deyin.
78
Seçili objeler kilitlenir. Kilitli objelerin seçim dikdörtgenleri daha soluk renktedir.
Plaketimizde bakır dolgudan dolayı bunu farketmeyebiliriz. Alt katmana geçin ve bakır
dolguyu dolgusuz yapın.(Dolgu kenarına sağ tıkla Durum/Dolgusuz). Şimdi kilitli
objeleri seçmeye çalışın. Kilitli objelerin üzerine fareyi getirdiğinizde “Kilitli” yazısı
çıkacaktır.
79
Yukardaki resimde görüleceği gibi kilitsiz objelerin seçim renkleri mavi iken, kilitli
objelerin seçim renkleri soluk mavidir.
Kilitli objeleri taşıyamaz, boyutlandıramaz ve özelliklerini değiştiremezsiniz.
Bir objenin kilidini açmak için üzerine sağ tıklayın Kilidi Aç deyin.
Şimdi tüm objeleri seçin. (Ctrl+A veya fareyle dikdörtgen çizerek). Düzen/Kilidi Aç veya
Ctrl+Alt+L veya objelerden biri üzerine sağ tık Kilidi Aç ile tüm objeleri kilitsiz
yapabiliriz.
Aynı zamanda Kılıfları yerleştirdikten sonra tüm kılıfları kilitleyebiliriz. Düzen/Kılıfları
Kilitle/Üst veya Alt ile üst veya alt katmandaki tüm kılıfları kilitleyebiliriz. Bu sayede
çizim yaparken kılıfların hatayla yerlerinden oynamalarını engellemiş oluruz. Kilidi açmak
için yine Düzen/Kılıfları Kilitle/Üst veya Alt. Veya kılıfların biri üzerine sağ tıklayıp
Katman Kilidini Aç.
2.5.11.
Tasarımı Denetlemek
DipTrace tasarımınızı denetlemek için birkaç araca sahiptir. Bunlar “Denetim” menüsü
altında toplanmıştır. Tasarımınızı tamamlamanız için DRC, bağlantı iletkenlik denetimi ve
şemayla karşılaştırmayı yapmanızı tavsiye ederiz.
80
DRC (Design Rules Check) çok önemli detimlerden biridir. Tasarımdaki objeler arasındaki
mesafeleri, değiştirilebilen boyutları kontrol etmemizi sağlar. Bizim plaketimiz büyük
ihtimalle hata içermiyor. Çünkü çok basit bir tasarım. Denetim/Tasarımı Denetle
menüsünü veya çizim araç çubuğundaki
butonunu kullanarak DRC’yi
çalıştırabilirsiniz. Hata varsa hataları, yoksa “Hata Bulunamadı” mesajı görünür.
Şimdi kontrol edilecek kuralları ayarlamak için Denetim/ Tasarım Kuralları'nı seçin.
Açılan diyalog kutusundan farklı obje tipleri için açıklıklar ve objeler arasında olması
gereken en küçük mesafeleri ayarlayabiliriz.
Şimdi “Bakır Dolguları Kontrol Et” kutusunu işaretleyip Tamam deyin. Sonra bakır
dolgunun yerleşmiş olduğu alt katmana geçin. F11 e basarak ızgaraları gizleyin. Birkaç
yolu bakır dolguyla kesişecek şekilde taşıyın. Sonra DRC’ yi çalıştırın.
81
Hataları görebiliyorsunuz. Sadece tek hata var. Eğer kullandığınız ekran çözünürlüğü
1280x1024 gibi yüksekse hata listesi penceresi tasarım alanının yanında yukardaki
şekildekinden daha küçük olur. (Biz ekran görüntülerini daha iyi görünebilmesi için
800x600 da aldık) Listedeki hataya çift tıklarsanız, hatanın meydana geldiği yer ekranın
ortasına gelir ve hedef işaretiyle belirtilir. Hatayı giderdikten sonra DRC’ yi tekrar
çalıştırarak hata listesini güncelleyebilirsiniz.
Bağlantı İletkenlik Denetimi tüm bağlantıların doğru şekilde bağlanıp bağlanmadığını
denetler. Bizimki gibi basit tasarımlarda pek önemli olmayabilir. Ancak büyük, birkaç
katmanlı tasarımızın varsa, bakır dolgu veya sinyal katmanındaki şekiller bir bağlantıya
bağlanmışsa bu denetimi yapmalısınız.
Şimdi Denetim/Bağlantı İletkenliğini Denetle'ye tıklayın. Yollar, Şekiller ve bakır
dolgulardan hangilerinin iletkenliğe dahil edileceğini işaretleyebilirsiniz. Mesela bakır
dolgudaki işareti kaldırısanız, bakır dolgunun iletim sağladığı dikkate alınmaz. Böylece
bakır dolguyu bir bağlantıya bağlamışsak ve bağlantının yolunu çizmemişsek (çünkü bakır
dolgu iletim sağlayacaktı) bağlantıyı kopuk olarak rapor eder. Bakır dolgu işaretliyken
denetlediğimizde, dolgunun bağlandığı yol çizilmemiş de olsa bakır dolgu sayesinde
pedler birbirine bağlanacağı için hata bulamayacaktır. Kısacası tümü işaretli olsun.
Tamam deyin. Eğer hata yoksa “Hata Bulunamadı” mesajı görünür. Hata varsa hatanın
detaylarını gösterir.
Şemayla Karşılaştır ise seçeceğiniz şema dosyası ile baskı devrenizin bağlantılarını
karşılaştırır. Uyuşmazlık varsa rapor eder.
82
Plakette yukardaki gibi bir hata oluşturduk. Net 6 da çizimi kaldırdık (bu hata değil).
R4'ün bir pedini bağlantıdan sildik. Ardından şema ile karşılaştırdık.
2.5.12.
Tasarım Bilgileri
Bizim plaketimizin pin sayısı kaç? Veya plaket ebatları ne kadar? Bunu bulmak çok kolay.
Fakat eğer yüzlerce pine sahip karmaşık bir devremiz varsa ve plaket sınırlarında yay
kullanılmışsa bu hiç de kolay olmayacaktır. Ana menüden Dosya/Tasarım Bilgileri'ni
seçin.
83
Açılan pencerede farklı tipteki objelerin adedini, plaketin ebadını, delik çeşidi sayısını,
katman sayısını öğrenebiliriz.
Delikler bölümündeki Boyut Çeşidi'nin yanındaki “...” düğmesine tıklayın. Delik
ebatlarını ve o ebattaki delik sayılarını listeler. Plakette Göster'e tıklarsanız delik
boyutunu ve bu boyuttaki delikler plaket üzerinde işaretlenir.
84
2.5.13.
Plaketi Çoğaltma (Panelizing):
DipTrace'te aynı veya farklı plaketleri leri aynı tasarım üzerinde çoğaltabilirsiniz.
Eğer aynı PCB den birden fazla adede ihtiyacınız varsa Düzen/Plaketi Çoğalt'a tıklayın.
Aynı PCB den 4 adet oluşturacağız. Sütun ve satır sayısını 2 yapın. X'te aralık x eksenide
kopyalar arası mesafe, Y'te aralık Y eksenide kopyalar arası mesafedir. Şu anda 0 yani
mesafe yok. Panel Kenar Açıklığı plaket ve panel kenarlığı arasındaki mesafedir.
(Panel, kopyaları içine alan dikdörtgen alan.) Hepsini 0.1 inç yapın. Panel kenarlığı
genelde kullanılmaz ancak panelini sınırlarını görmemizi sağlar. Bazı baskı devre
üreticileri, plaket sınırı katmanında panel çercevesini ister. Bunun için Panel Kenarlığını
Göster'i işaretleyin. Tamam deyin. Aşağıdakine benzer bir tasarım elde edeceksiniz.
85
Tasarım alanında Copy 1, Copy 2... yazan alanlar göreceksiniz. Baskı önizlemede, yazıcı
çıktısı alırken, gerber/dxf/drill formatına ihraç ederken, bu alanlar plaketinizin aynısı ile
doldurulur. Baskı ön izlemeye bakın.
Bazı objeleri kopya plaketlerden çıkartabiliriz. Mesela delikler ve şekiller. Bir objeyi plaketi
çoğaltırken devre dışı bırakmak (çoğalttırmamak) için obje üzerine sağ tıklayın Plaket ile
Çoğaltma 'yı yıklayın.
86
Mesela “Astable Flip Flop” metnine bunu uygulayalım. Sonucu görmek için baskı
önizlemeyi açalım.
Plaketi çoğaltabilmeniz için plaket sınırları yerleştirilmiş olmalıdır.
Plaket ile çoğlatmayı iptal yani kopyaları silmek için Düzen/Plaketi Çoğalt'a gelin. Satır
ve sütun sayısını 1 yapın.
87
Farklı PCB leri çoğlatmak:
Düzen/Yapıştırıken Ref.Etiketini Koru'yu işaretleyin. Ctrl+A ile tüm objeleri seçin.
(Biz aynı plaketi çoğaltacağız. İsterseniz farklı bir PCB yi açarak onu kopyalayabilirsiniz.
Aynı anda birden fazla PCB Layout açabilirsiniz.) Ctrl+C ile kopyalayın. Herhangi boş bir
alana sağ tıklayın. (Bu nokta kopya plaketimizin sol-üst köşesi olacak.) Ve yapıştırın.
Düzen/Yapıştırıken Ref.Etiketini Koru'yu işaretlediğinizde kopyalama için pin
sınırlaması (Free, Lite, Standart .. lisanslardaki pin sınırlamaları) kullanılmaz. Böylece 300
pinlik ücretsiz sürümü kullanırken birkaç tane 300 pinlik plaketi kopyalayabilirsiniz.
500 pinlik Ticari dışı kullanım için (hobi, eğitim amaçlı) lite lisansa ücretsiz sahip
olabilirsiniz. Bunun için [email protected] adresiyle temas kurunuz.
2.5.14.
Yazıcıdan Çıktı Alma:
Çıktı almak için önizlemeyi kullanmanızı tavsiye ederiz. Dosya/Önizleme veya araç
çubuğundan
butonundan çalıştırabilirsiniz. Eğer “Antet” bilgilerini görmek isterseniz
önce Dosya/Sayfa ve Antet Ayarları'ndan “Sayfa Şablonu” kutusundan “ANSI A”
yı seçerek anteti gösterin, sonra önizlemeyi açın.
Bakır dolgunun çıktıda görünmesini istemiyorsanız bakır dolgu durumunu dolgusuz yapın.
88
Katmanlar kısmından geçerli sinyal/düzlem katmanın seçin.
Göster kısmında ise “Geçerli”: sadece seçili katmanı gösterir. “Karşıtlık”: Seçili
olmayan katmanları soluk gösterir. “Tümü” ise tüm katmanları gösterir.
Objeler kısmından ise seçili katta çıktıda görmek istediğimiz objeleri seçmemizi sağlar.
Bunları deneyerek etkisini ön izleme alanından görebilirsiniz.
Görünüm Ölçeği: Önizlemenin görünüm ölçeğini belirler.
Yazdırma Ölçeği: Plaketin çıktıda hangi ölçekte görüneceğini belirler. “Büyült”,
“Küçült” yani
düğmeleri ile yazdırma ölçeğini büyültüp küçültebilirsiniz.
(Plaketi Sayfada Taşı) Düğmesine basarak plaketi sayfanın neresinde yazdırmak
istiyorsanız, oraya taşıyabilirsiniz.
(Plaketi Ortala) Plaketi sayfa ortasına getirir.
Tersle: Seçeneğini işaretleyerek plaketin alttan görünüşünü (yani bakır plaket üzerine
çizilecek görünüm) çıktı alabilirsiniz.
Metinleri Tersle: Tersle ile metinlerin yön değiştirmediğini görmüşsünüzdür.
Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle aktifse bu seçenek devre dışıdır ve tersle
dediğinizde metinler de terslenir. Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle aktif değilse,
baskı önizlemedeki Metinleri Tersle aktiftir. Bu durumda baskı önizlemede Tersle
89
dediğinizde metinler
kullanırsınız.
terslenmez,
metinleri
Tabloları
Ölçeklendir:
Tabloları
ölçeklendirmeyeceğini belirler.
terslemeniz
yazdırma
için
ölçeğine
Metinleri
göre
Tersle'yi
ölçeklendirip,
Negatif Çıktı Al: Plaketin negatif çıktısını almak için işaretleyin.
Siyah-Beyaz Çıktı Al: Renkleri kullanmadan siyah beyaz çıktı alır.
Yazdırma Renk Ayarları: Objelerin çıktıdaki renklerini ayarlayabilirsiniz.
Ayarları yaptıktan sonra “Yazdır” butonuna basarak çıktı alabilir veya “Kaydet”
butonuna basarak plaketin görünümünü resim formatında (.bmp veya .jpg)
kaydedebilirsiniz.
Hobi tasarımcılar için not: Bu not daha çok toner transfer metodu ile baskı devre
çıkaracakları ilgilendiriyor. Lazer yazıcılarda kağıtın ısıtılmasından dolayı ölçeklendirmede
çok küçük de olsa bazı bozulmalar olabilir. Bu yazıcının ve kağıdın kalitesiyle de ilgilidir.
Bu bazı kişiler için önem arzedebilir. Bunu önlemenin bir yolu kağıdı önceden ısıtmadır.
Mesela tek bir nokta çıktısı alarak. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar kağıdı ısıtmadığı için
bu yazıcılarda sorun olmaz. Bu bütün lazer yazıcılarda çıktı ölçeğinde bozulma olur
anlamında değildir. Ancak bu ihtimali ortadan kaldırmak içsterseniz Kalibrasyon'u
kullanabilirsiniz.
Baskı önizlemeyi kapatabilirsiniz.
2.6.Üretim Formatlarında Çıkış Alma
2.6.1.
DXF Formatında Çıkış Alma
Tasarımınızı DXF formatında dosyaları kullanabilen çoğu CAD/CAM programlarına
gönderebilmek için DXF formatında çıkış alma özelliğini kullanabilirsiniz. DipTrace’ e
geçmeden önce PCB tasarımı için Autocad kullanıyorsanız, tasarımınızın bazı kısımlarını
Autocad’ te düzenlemek isteyebilirsiniz. Aynı zamanda DXF’ ye İhraç etme fonksiyonu
kazıma makineleri için kenar çizgilerini otomatik olarak oluşturabilir. Bu Kenarlar DXF’
den G- kodlarına ACE Konvertör gibi bir programla dönüştürülebilir. (Ace konvertör
ücretsiz olup http://www.diptrace.com/tr/indir.php den indirebilirsiniz)
Dosya/İhraç Et/DXF'yi seçin. “DXF formatına ihraç et” diyalog kutusundan, Tümünü
Seç'i tıklayın. Tasarımınızdaki bütün katmanlar seçilecektir. Kenar_Üst ve Kenar_Alt sizin
tasarımınıza ait olmadığı için seçilmez. Onları seçmek için Ctrl + Tıklama yöntemini
kullanabilirsiniz. Ancak biz şimdilik onları kullanmayacağız. Diyalog kutusunun sağındaki
seçeneklerden istediğinizi işaretleyip veya işareti kaldırarak gösterip gizlemek istediğiniz
objeleri seçebilirsiniz, veya tasarımı Tersle ile veya metinleri Metinleri Tersle ile
(Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle aktifse bu pasiftir) tersleyebilirsiniz. İhraç et
deyin ve dosyayı kaydedin.
90
Dosyayı Autocad veya Autocad DXF’ yi destekleyen başka bir programla açabilirsiniz.
Şimdi AutoCad veya dxf dosyalarını okuyan başka bir programla açalım.
91
Plaketi kazıma yöntemiyle oluşturmak karmaşık olmayan baskı devreler için uygun ve
ucuzdur. Şimdi bunu DipTrace ile nasıl yapacağımızı görelim.
Önce bakır dolguyu dolgusuz yapalım. (Dolgu kenarına sağ tıkla Durum/Dolgusuz)
Dolguyla birbirine bağlı yollar varsa onların çizimini yapın. Bağlantı çizgisi görülemiyorsa,
Bakır dolgu özelliklerinden İletkenlik sekmesindeki Bağlantı Çizgisini Gizle'yi devre
dışı bırakın.
Dosya/İhraç Et/DXF'yi çalıştırarak DXF Formatına İhraç Et diyalog kutusunu açın.
Plaketinizdeki bütün yollar alt katmanda ise Kenar_Alt seçin. Tersle'yi işaretleyin. Bu
bize plaketin alttan görünüşünü verir. Kenar Çizgilerinin Kalınlığı'nı belirleyin.
Kazıma hattının ortası, plaketteki objelere Kenar Çizgilerinin Kalınlığı/2 kadar
mesafede olacaktır. Kazıma derinliği kenar kalınlığına ve aletin açısına bağlıdır. İhraç Et
butonuna basarak DXF dosyasını kaydedin.
92
Şimdi AutoCad veya dxf dosyalarını okuyan başka bir programla açalım.
Kenarlar DipTrace tarafından çoklu çizgilerden belirtilen kalınlıktaki çizgilerden
oluşturulmuştur. DipTrace’ ten ihraç etmeden önce tasarımınızı kontrol edin. Eğer
herhangi bir yerde iki obje arasındaki mesafe kenar çizgileri kalınlığından küçükse sizi
uyaracaktır.
93
CAD programları genellikle çoklu çizgileri keskin açılarda gösterir. Fakat palketi kazıma
işlemi yaptığınızda veya CAD programları ile kazıma işini simüle ettiğinizde problem
olmadığını göreceksiniz.
Şimdi ACE Converter ile DXF dosyasından G-Kodlarını oluşturabilirsiniz.
Birkaç defa geri alarak bakır dolgunun dolgulu haline geri dönünüz.
2.6.2.
Gerber Çıktısı Almak
Dosya/İhraç Et/Gerber'ı seçin. Açılan diyalog kutusundan katmanları (birden fazla
seçmek için Ctrl ve Shift + tıklama kullanarak birden fazla seçim yapabilirsiniz) ve
görmek istediğiniz objeleri seçin. Önizleme butonuna basarak ön izlemesini yapabilir,
Tümünü İhr. ile ihraç edebilirsiniz. Katmanları tek tek ihraç ederek her katman için ayrı
gerber dosyası oluşturabileceğiniz gibi, birden fazla katman için tek bir gerber dosyası da
oluşturabilirsiniz.
Gerber ihracını şu şekilde yapacağız.
1. Üst Dizgi Katmanın Seçin: Bu katman üst dizgi katmanına yerleştirilmiş şekil ve
metinleri ve Görünüm/Dizgi Katmanları menüsü altındaki seçili objeleri içerir.
Bizim tasarımımızda (Görünüm/Dizgi Katmanları varsayılan ayarlarında ise) ön
izlemede Bir şey görmeyeceğiz.
94
2. Üst İpek Katmanını Seçin: Kılıf şekil ve metinleri ile üst ipek katmanına
yerleştirilmiş şekil ve metinleri içerir. Seçenekleri değiştirmeyin ve ön izleme yapın.
Eğer true type metinler görünmüyor veya tam doğru görünmüyorsa (yazı tipi ve
boyutuna bağlı) Algılama Hassasiyeti'ni biraz küçültün. (Ayarlanabilen en küçük
değeri seçmeyin)
3. Üst Maske: Bu katman lehim maskesi katmanıdır. Pedlere ve pedlerin ayarlarına,
gerber ihraç penceresindeki Lehim Maskesi Kabartması ayarına göre otomatik
olarak oluşturulur ve lehim maskesi katmanına yerleştirilmiş şekillleri de içerir.
Vialar'ın işaretini kaldırmanızı tavsiye ederiz, genellikle vialar lehim maskesi
tarafından kaplanırlar çünkü. Bir ped için özel lehim maskesi ayarları uygulamak
isterseniz pede sağ tıklayın Maske/Pasta Ayarları'na girin.
4. Üst Pasta: Bu katman genelde sadece SMD pedler için kullanılır. Böylece Pasta
Maskesi Sadece SMT pedler için'i işaretleyebiliriz.
5. Sinyal Katmanları(Üst, Alt vs.): Bunlar bakır katmanlarıdır. Bunların tümü için
Vialar'ı işaretleyin. Ön izleme yaparak tüm katmanların doğru görüntülendiğinden
emin olun. Eğer delikleri elle delmeyi planlıyorsanız Ped/Via Delikleri'ni işaretleyin,
ama eğer baskı devre üreticilerine gönderecekseniz işaretlemeniz tavsiye edilmez.
Ped/Via Delikleri işaretliyse, her sinyal katmanı için (eğer delikli ped/via
içeriyorlarsa) 2 katman oluşturulur: İkinci katman delikler üzerindeki kalıntıları
temizlemek içindir.
6. Alt Pasta – Alt Dizgi: Varsayılan olarak alt katmanlar üzerindeki tüm metinler
Görünüm/Metinleri Otomatik Tersle seçeneği aktifse terslenir. Ancak bu seçenek
kapalı ise istediğiniz katmandaki metinler Metinleri Tersle ile tersleyebilirsiniz.
7. Plaket Sınırı: Sadece belirlenen kalınlıktaki plaket sınırlarını içerir. Plaket katmanı
ise plaketi dolu dörtgen olarak içerir.
95
Şimdi Alt katmanı seçin ve önizleme yapın.
DXF, Gerber, N/C Drill ve Pick and Place'teki orjini kaydır seçeneği sıfır noktası ile
plaketinizin sol alt köşesi arasındaki mesafedir. Ayrıca Tasarım Orjinini Kullan'ı
işaretleyerek tasarımdaki orjin noktası kullandırabilirsiniz .
DipTrace her türlü metin veya yazı tiplerini, siyah-beyaz bitmap resimleri (logo gibi)
gerbera ihraç etmeye izin verir. Fakat bu gibi objeler için “Algılama Hassasiyeti”
değerini belirlemeniz gerekir. (Mesela 3 mil varsayılan ayardır) 0,5 mil inceliğe kadar
ayarlayabilirsiniz.
Dosya uzantısını gerber ihraç diyalog kutusundaki Dosya Uzantısı alanına girebilirsiniz
veya kayıt esnasında elle de girebilirsiniz. Şimdi önizlemeyi kapatın ve Tümünü İhr.
butonuna tıklayın. Eğer çizici şekil kodları belirlenmemişse program size otomatik
belirlenip belirlenmeyeceğini sorar. Tamam deyin. Gerber dosyalarını tek tek kaydeder.
DipTrace’ te matkap deliklerinin farklı şekildeki sembollerini de ihraç edebilirsiniz. Gerber
İhraç diyalog kutusunu açın. (Ped/Via Delikleri ve Montaj Delikleri işaretli olmalı)
Matkap Sembolleri kutusunu işaretleyin ve ardından Sembolleri Seç e tıklayın.
Matkap Sembolleri diyalog kutusu açılır. Matkap deliği sembolünü, boyutunu ve çizgi
kalınlığını belirleyin ve kapat deyin. Önizleme yaparak sonucu görün. Eğer Matkap
Sembolleri kutusu işaretliyse ve ipek, dizgi vs katmanları ihraç etmeye çalıştığınızda boş
bir önizleme ve dosya elde edebilirsiniz.
96
97
Dosyaları üretici firmaya göndermeden önce 3. parti bir programla görüntülemenizde
fayda var. En iyi görüntüle programı üreticinizin kullandığı olacaktır (veya o programı
temel alan ücretsiz gösterici programlar). Çünkü bazı programlar gerber dosyalarını resmi
RS-274X formatından hafif farklı okuyabilir.
DipTrace Gerber İhraç fonksiyonu için farklı üreticilerden tanımlama özelliklerini aldık,
ama yine de en iyisi dosyaların sağlamasını yapmak.
Eğer üreticinizin hangi programı kullandığını bilmiyorsanız dosya görüntileyici olarak
Pentalogix Viewmate'i öneriririz.
2.6.3.
CNC Makinede Delmek İçin NC Drill Dosyasını
Oluşturmak
Tasarımı NC Drill formatına göndermek için Dosya/İhraç et/N/C Drill'i çalıştırın.
Otomatik butonuna basarak araçları belirleyin ve İhraç et'e basın. İstediğiniz herhangi
bir dosya uzantısını kullanabilirsiniz, fakat başka bir programla bu dosyayı açarken doğru
uzantıyı kullanın.(mesela drill.txt veya drill.drl). Plaketin içinden geçen delikler için
katman seçmenize gerek yok. Fakat kör delik varsa (dâhili via gibi), bu deliğin bulunduğu
katmanı veya katmanları seçmeniz gerekir. Aynı zamanda Ön izleme ile sonuçları
önizleyebilirsiniz.
Tebrikler…
Tasarımınızı DipTrace’ te hazırlamayı tamamladınız. Şema ve PCB dosyalarınızı kaydedin.
Kılavuzun ileriki bölümlerinde kullanacağız.
98
3.Kütüphane Oluşturmak
3. Kütüphane Oluşturmak
Bu kısımda Component Editor ve Pattern Editorleri kullanarak nasıl eleman ve kılıf
(pattern) oluşturulacağını inceleyeceğiz. Kütüphaneleri tasarımın en önemli hazineleri
olduğu için hazırladığınız kütüphaneyi birkaç yere kaydedin.
3.1.Kılıf Kütüphanesi Oluşturmak
Başlat/Programlar/DipTrace/Pattern Editor'den Patern Editor’u çalıştırın.
3.1.1.
Patern Editor’ ü Özelleştirmek
Patern Editor’ ü açtıktan sonra orjin noktasını ve X ve Y eksenlerini görmek isterseniz
Görünüm / Eksenleri Göster'i veya F1’i kullanın. Ekrana Yatay ve Dikey eksenler gelir.
Kesiştikleri nokta 0 (orjin) noktasıdır. Kılıfı tasarlarken herhangi bir zamanda orjin
noktasını değiştirebilirsiniz. Bu orjin kılıfın orjin noktası olacaktır. PCB de kılıfın
koordinatları bu noktaya göre olacaktır. Kılfı döndürülürken yine bu nokta etrafında
döndürülecektir.
Sağ üstteki panel Kılıf Özellikleri panelidir. Bu paneli kılıfın niteliklerini tanımlamada ve
şablon ve tipleri kullanarak kılıf hazırlamakta kullanabiliriz. Bu paneli gizlemek veya
kapatmak mümkün. Paneli gizlemek için sol üst köşesindeki ok işaretine tıklayın. Paneli
kapatmak için ise sağ üst köşedeki “X” ya tıklayın. Paneli kapattıktan sonra tekrar
görmek istediğinizde ise Görünüm/Kılıf Özellikleri'inden geri getirebilirsiniz.
99
Hem Component hem de Patern Editör’de “+” ve “-” yi büyütme ve küçültmede
kullanabilirsiniz. Veya Ölçek listesinden ölçek seçebilirsiniz.
3.1.2.
Bir Direnç Tasarlamak
Kütüphaneniz için ilk elemanı tasarlayacaksınız: 400 mil (10.16mm) ayak genişliği
olan bir direnç.
İlk olarak direncimizin isim ve açıklayıcı bilgilerini tanımlayalım. Kılıf Özellikleri
panelinde İsim alanına RES 400, Ref. Etiketi alanına R yazın. Component ve Patern
Editör’de temel Ref.Etiketini tanımlayabiliriz. Mesela bizim direncimizi şemaya birkaç tane
yerleştirdiğimizde Referans Etiketleri R1, R2, R3,… şeklinde olacak. Eğer Referans Etiketi
tanımlı değilse program otomatik olarak Referans Etiketin “U” olarak kabul eder.
100
Not: Bu ilk kılıfımızda Serbest tipini kullanacağız. Aslında bu elemanı Sıralı tip ile ile daha
hızlı oluşturulabilir. Diğer kılıfları oluştururken aşağıda nasıl olduğunu göreceksiniz.
Şimdi Kılıf Özellikleri panelini gizleyin. Objeler panelinde Ped Yerleştir/Tek aracını
(objeler araç çubuğundaki
butonu) seçin. Direncin ilk pedinin olması gerektiği yere
gelin ve sol tıklayın. İkinci pedin olması gerektiği yere gelerek sol tıklayarak 2. pedi de
yerleştirin. Ped yerleştirme modundan çıkmak için herhangi bir yere sağ tıklayın.
Bu yerleştirme metodu kullanışlı fakat tam doğru sonucu vermeyebilir. Dolayısıyla
pedlerin koordinatlarını kontrol etmemiz gerekir. Yukardaki şekilde pedlerin arasında
300mil mesafe var, fakat 400 mil olmalı. Sürükle-bırak dâhil objelerin koordinatlarını
değiştirmenin birkaç metodu vardır. Şimdi Objeler/Ölçü Yerleştir/Yatay'ı seçin veya
araç çubuğundan Ölçü Yerleştir butonunu kullanın. Önce birinci pedin ortasına tıklayın.
Sonra ikinci pedin ortasına tıklayın. Sonra fareyi biraz yukarı taşıyın ve üçüncü tıklama ile
ölçüyü yerleştirin. Ölçü yerleştirme esnasında pedin içindeki anahtar noktaları mavi
ışılandırılacaktır. Tıkladığınızda ölçü bu anahtar noktaya tutturulur obje taşınır ve
boyutlanırken ölçü de taşınır ve güncel mesafeyi gösterir.
101
Ölçünün özelliklerini (katman, birim, ok boyutu) değiştirmek için ölçü üzerine
sağ tıklayıp özelliklere girin.
Şimdi Katman Objeleri diyalog kutusunu kullanacağız. Ekranın sağ tarafında katmanları
görebilirsiniz. Ancak bilin ki bu katmanlar sadece mantıksaldır. Sinyal veya ipek katmanı
değildir. Şimdi katmanları seçelim: Katman 0 ın üzerine gelin. Sol butona basılı tutarak
fareyi Katman 1 in üzerine sürükleyin ve fare butonunu bırakın. Katman/Katmanları
Birleştir'i veya hemen üstteki
düğmesini tıklayın. Şimdi üzerinde iki ped olan tek bir
katmana sahip olduk. Şimdi katman 0 üzerine çift tıklayın ve Katman/Objeler'i tıklayın
veya Katman 0 üzerine çift tıklayın. Katman Objeleri diyalog kutusu açılır. Yanlış
koordinatlardaki pedi seçip pedler arasında 400
mil olacak şekilde X koordinatını
değiştirin. Kapat butonu ile diyalog kutusunu kapatın. Mesela pedler arasında 400 mil
yani 0,4 inç olacaktı. Her iki pedin de Y koordinatı 0,25. Ped1 in X1 değerini -0,15inç
yerine -0,2inç yapalım. Ped2 nin X1 değerini 0,15ten 0,2 inçe çıkartırsak pedler arasında
0,4 inç mesafe olmuş ve pedler orjine göre simetrik olmuş olur.
102
Şimdi ölçü objesi doğru ölçüyü gösteriyor.
Pedin biçim, boyut, delik çapı, SMD (yüzey yerleşimi) veya delikli ped olması gibi
özelliklerini değiştirmek isteyebilirsiniz. Kılıfın sahip olduğu varsayılan ped ayarları tüm
pedlerine uygulanır. Ancak her ped kendi özel ayarına da sahip olabilir. Kılıfın varsayılan
ped ayalarını değiştirmek için Kılıf/Varsayılan Ped Özellikler'ni açın. Kılıfın
Varsayılan Pedi diyalog kutusundan pedin şeklini değiştirebilirsiniz: (Şekil alanında)
Elips, oval, dikdörtgen, çokgen (çokgen için Köşe Noktalarına tıklayarak köşe sayısı
veya koordinatlarını değiştirebilirsiniz.) Seçtiğiniz şeklin genişliğini Genişlik, yüksekliğini
Yükseklik, delik çapını Delik Çapı'ından ayarlayabilirsiniz. Pedler delik içeriyorsa Ped
Türü kısmını Delikli, pedler delik içermiyorsa (yüzey yerleşimi) Yüzey Yerleşimi yapın.
Yüzey yerleşimi seçmişseniz delik çapı ayarının bir önemi kalmaz. Yüzey montajlı
pedlerde delik olmayacağı için delik çapı da olmaz. İsterseniz daha önce hazırlanmış ped
şablonlarını kullanabilirsiniz. Şablon kısmından seçebilirsiniz. Kendi şablonunuzu
oluşturmak için “…>>” butonuna tıklayarak Ped Şablonları nı açın.
103
tuşu ile Kılıfın Varsayılan Pedi penceresinden seçmiş olduğumuz özellikler, şablon
olarak listenin en altına eklenir. Bu yeni şablonun üzerine tıklayıp isim kısmına şablona
vermek istediğiniz ismi yazabilirsiniz.
butonuna basarak mevcut ayarları seçili olan şablona yükleyebiliriz.
ve
butonları ile şablonların listedeki sıralamasını değiştirebiliriz.
butonu ise seçili şablonu siler.
Burada oluşturacağınız ped şablonu Pattern Editor ve PCB Layout'ta ped özelliklerini
hızlı bir şekilde değiştirmeye imkân tanır.
Res106 (105-2 oldu)
Ped Şablonları kutusunu kapatın. Şekli Dikdörtgen yapın. Genişliğini 0,08 inç yapın.
Ped Türü alanını Yüzey Yerleşimi yapın. Ve Tamam deyin.
104
Gördüğünüz gibi ayarlarımız tüm pedlere uygulandı.
SMD pedlerini istediğiniz yüzeye (üst veya alt) yerleştirebilirsiniz. Pede sağ tıklayın ve
Yüzeyi Değiştir'i tıklayın. Ped veya şeklin yerlrştirileceği katman, pedi yerleştirmeden
önce araç çubuğu üzerinden seçilebilir.(Geçerli Ped Yerleşim Yüzeyi ve Geçerli Şekil
Yerleşim Katmanı listeleri)
Artık pedlerden sadeci birinin ayarlarını değiştirebiliriz. Pedin üzerine gel. Sağ tıkla
Özellikler. (Eğer pedin üzerine gelindiğinde renk değiştirmiyorsa, her hangi bir yere sağ
tıklayarak Varsayılan Mod'a geçin.) Açılan Ped Özellikleri diyalog kutusundan Kılıfın
Varsayılan Pedi seçeneğinin işaretini kaldırın. Böylece pedin, kılıfın varsayılan ped
ayarlarını takip etmesini engelleyerek kendi ayarlarına sahip olmasın imkân tanıyoruz.
Pedin şeklini Çokgen yapın, genişlik ve yüksekliğini 0,09 inç yapın. Sonra Köşe
Noktaları na tıklayarak Çokgen Köşe Noktaları penceresini açın. Çokgenin şeklini
buradan değiştirebiliriz. Eğer düzgün olmayan bir şekil istiyorsak koordinatlarını
girebiliriz. Çokgen Köşe Noktalarını kapat ve delik çapını 0,04 inç yap. Ped Türü
kısmını Delikli yapın. (En alttaki Ped Varsayılanları düğmesi yukarda anlattığımız kılıf
için varsayılan ped ayarlarını yapmak içindir. Yani Kılıf/Varsayılan Ped Özellikleri
menüsünden yaptığımızın aynısı.) Tamam diyerek pencereyi kapatın.
105
Not: Pedin koordinatlarını pede sağ tıklayıp Ped Özellikleri diyalog kutusundan da
yapabilirsiniz. Birden fazla ped seçerek, birinin üzerine sağ tıklayıp Ped Özellikleri'ni
açıp, seçili tüm pedler için ayar yapabiliriz. (koordinatlar hariç)
106
Şimdi pedlere şu ayarları yapın:
Ped1: 0.09x0.09, Dikdörtgen, Delikli, Delik Çapı = 0.04;
Ped2: 0.09x0.09, Elips, Delikli, Delik Çapı = 0.04.
Şimdi
direncin
şeklini
çizelim.
Objeler
panelinden
Dörtgeni seçin. (
Objeler/Şekil Yerleştir/Dörtgen yerleştir menüsünü kullanın.
107
) Veya
Şekli çizdikten sonra dörtgen yerleştirme modundan çıkın (herhangi bir yere sağ tıklayın.)
Direncin şeklini değiştirmek için: Sağ taraftaki Katman1 katmanı üzerine çift
tıklayarak Katman Objeleri diyalog kutusunu açın. Dikörtgen şeklinin koordinatlarını
buradan değiştirebilirsiniz.
Diğer bir yol da dikdörtgen şekli üzerine sağ tıklayarak Köşe Noktaları alanından
noktayı seçin tıklayın ve koordinatları değiştirin. Veya fare ile şeklin kenarları üzerine
gelerek sürükleyebilirsiniz.
Şöyle ki: Şimdi Kılıf Özellikleri panelini kapatın (sağ üst köşedeki X dan). “+” ile direnci
yaklaştırın. Izgara aralığını “0,025” inç yapın (ekranın üzerindeki
düğmesini
kullanabilirsiniz veya Ctrl + ve Ctrl – ile izgara aralığını azaltıp artırabilirsiniz.) Şimdi
şeklin köşesi üzerine fareyi getirin (fare mümkün olan yönleri gösterir) ve kenarı
sürükleyerek şekli değiştirin.
108
Düzen/Kılıfı Ortala ile kılıfın orjin noktasını direnç şeklinini ortasına getirin.
Direncimiz hazır.
Düzen/Kılıfı Döndür ile direnci döndürebilir; Düzen/Dikeyde Çevir ile dikeyde,
Düzen/Yatayda Çevir ile de yatayda çevirebiliriz.
Şekil üzerine sağ tıklayıp açılan menüden sadece şekli döndürüp çevirmek de mümkün.
3.1.3.
Kütüphaneyi Kaydetmek
Şimdi kütüphanemize bir isim, açıklama ve dosya adı verelim. Bu kütüphaneye başka
elemanlar da ekleyeceğiz fakat kütüphane parametrelerini şimdi belirleyip kaydedebiliriz.
Daha sonra da sadece yeni kılıf ekleyip Kaydet diyeceğiz.
Ana menüden Kütüphane/Kütüphane İsmi ve Açıklaması'nı seçin. Kütüphaneye isim
(kısa olmalı) ve açıklama yazarak Tamam deyin. Burada verdiğiniz isim PCB Layout'ta
yatay kütüphane listesinde görünecektir. Açıklama ise fare, kütüphane isminin yazılı
olduğu buton üzerine geldiğinde belirecektir.
109
Ana menüden Kütüphane/Kaydet deyin veya sol üstteki diskete tıklayın. Kütüphane
dosyasının kaydedileceği yeri seçin, dosya ismini yazın ve kaydedin. Kendi
kütüphaneleriniz için DipTrace’in kütüphane klasöründen farklı bir klasör kullanmanızı
öneririz. (C:\Program Files\DipTrace\Lib standart DipTrace kütüphaneleridir. Biz
Belgelerim\DipTrace\My Libraries klasörünü kullanacağız.)
3.1.4.
Kondansatör Tasarlayalım
Kondansatör, dirence göre daha basittir, ancak biz Patern Editor’ ün farklı komutlarını
kullanacağız.
Yeni kılıf oluşturmadan ve ped yerleştirmeden varsayılan ped ayarlarını yapmak isterseniz
ana menüden Objeler/Ped ve Delik Yerleştirme Ayarlarını seçin. Yerleştirilecek
Ped grubundan şu ayarları seçin: elips, 0.059x0.059, delik çapı: 0.035, Ped Türü:Delikli
ve Tamam deyin.
110
Bu diyalog kutusundaki Pedler Arası Mesafe kısmı çizgi, dikdörtgen ve daire biçimli bir
dizi ped yerleştirirken arka arkaya iki ped in arasında ki mesafedir. (Objeler/Ped
Yerleştir veya obje panelinin üst kısmında bulunan araçlar bu ayarı kullanır.)
Montaj Deliği kısmı montaj deliği çapları için. DipTrace’ te montaj deliğinin iki çapı
vardır. Dış Çap: Yolların geçmesi yasak olan alan. Bu alan gri renkle gösterilir. Delik
Çapı: Montaj deliğinin kendisi.
Şu önemli: Ped ve Delik Yerleştirme Ayarları diyalog kutusu mevcut (üzerinde o
anda çalıştığımız) kılıfın ped ayarlarını değiştirmez. Değişiklikten sonraki yerleştirilecek
pedlere uygulanır.
Kütüphaneye yeni kılıf eklemek için Kılıf/Kütüphaneye Ekle'yi seçin. Sonra eklediğiniz
yeni kılıfı sol taraftaki kılıf listesinden seçin. (Bu liste kütüphanedeki bütün kılıfları
gösterir.) Görünüm/Kılıf Özellikleri'den Kılıf Özellikleri panelini görünür yapın (eğer
kapalıysa) ya da sol üstteki ok işaretine tıklayın (eğer minimize edilmişse) ve
kondansatörün isim ve Ref.Etiketi’ni girin.
111
Kılıf Özellikleri panelinden Tip kısmından Sıralı'yı seçin. Satır Sayısı'nı “1” yapın, Ped
Sayısı'nı “2” yapın; Pedler Arası'nı “0,4” yap. Satırlar Arası satırlar arası mesafedir.
Biz bunu kullanmadık çünkü kılıfımız tek sıra pedlerden oluşuyor. Pedler Arası yanındaki
“değişken parametre” kutusunu işaretleyin. Bu bize PCB Layout üzerinden bacaklar
arasındaki mesafeyi ayarlama imkânı tanıyacak.
112
Bacaklar arası mesafe ve ped sayısı sabit olan kılıflar tasarlarken farklı tipler (sıralı gibi)
kullanabilirsiniz. Hazırlayacağınız kılıfların %95-100’ ünün değişken bacak mesafesine
sahip olmayacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla “değişken parametre” kutusunu
işaretlemenize gerek yok aslında. Ancak ne işe yaradığını görmenizi istedik.
Kılıf Özellikleri panelini gizleyin. 1. pedi dikörtgen yapalım. Üzerine sağ tıklayın.
Özellikler'i seçin şekli dikörtgen yapın ve tamam deyin. Ekranın üstündeki obje
panelinden Dikörtgen seçin. Ve dikdörtgen çizin. (bu kılıfın şekli için ilk şekil). Sonra
obje panelinden Çizgi Yerleştir aracını seçip “+” işareti yapın.
113
Düzen/Kılıfı
unutmayın.
Ortala
deyin.
Kondansatörümüz
hazır.
Not: Soldaki kılıf listesindeki elemanları alfabetik
Kütüphane/Kılıfları İsme Göre Sırala'yı seçin.
3.1.5.
Kütüphaneyi
olarak
listelemek
kaydetmeyi
isterseniz
DIP14 Kılıfı Tasarlamak
Şimdi sıralı aracı ile DIP14 paketi tasarlayalım.
Kılıf/Kütüphaneye Ekle ile kütüphaneye yeni kılıf ekleyin. Yeni kılıfı soldaki kütüphane
içini gösteren kısımdan seçin, Kılıf Özellikleri panelinden isim ve Ref.Etiketi bilgilerini
tanımlayın. Kılıf özellikleri panelinden sıralı tipini seçin ve ped sayısını 14 yapın.
Aşağıdaki resimdeki gibi pedler gelir. Bu tür kılıf oluşturmanın en pratik yolu budur.
Fakat bizim amacımız Pedleri Sıralı Yerleştir fonksiyonunun nasıl çalıştığını görmek.
Geri alı da kullanarak hiç ped yerleşmemiş şekle dönün. Serbest tipini seçin ve kılıf
özellikleri panelini kapatın.
114
Objeler/Ped ve Delik Yerleştirme Ayarları'na girin. Pedler arası mesafenin 0,1 inç
olduğundan emin olun. Ped ve Delik Yerleştirme Ayarları penceresini kapatarak
Objeler/Ped Yerleştir/Sıralı yı seçin veya obje panelindeki
butonuna tıklayın.
Sonra ekranın istediğiniz yerine iki ped dizisi yerleştirin: fareyi tıklayarak, 7 ped
yerleşinceye kadar aşağı doğru sürükleyin. Sonra 2. ped dizisi için karşısına 7 ped daha
yerleştirin. Bu ikinci diziyi aşağıdan yukarıya doğru yerleştirin. (aşağıdaki şekilde
görebilirsiniz.) Eğer dizilerden birini taşımak isterseniz sağdaki Katmanlar panelinden
diziyi seçin ve dizi üzerine tıklayarak dizideki tüm pedleri taşıyın. Katmanlar panelinden
diziyi seçmezseniz sadece üzerine tıkladığınız pedi taşırsınız. İki ped arasındaki mesafeyi
ölçmek için ölçüm aracını kullanın. Ekranın üstündeki
düğmesine tıklayarak ölçmek
istediğimiz mesafenin ilk noktasına tıklayın. Fareyi bırakmadan ikinci ölçüm noktasına
fareyi sürükleyin. Mesafeyi ekranın sol altından da okuyabilirsiniz. İki ped dizisi arası 0,3
inç olsun. Gerekirse dizilerden birini taşıyın. Bu arada ped dizileri orjine göre simetrik
olmayabilir. Kolayı var: Düzen/Kılıfı Ortala kılıfı ortalar.
115
1. numaralı pedi kare yapmak için: ped üzerine sağ tıklayarak özellikleri seçin. Şekil
kutusundan “Dikdörtgen” seçin ve tamam deyin. Izgara aralığını ekranın üstündeki
listesinden 0.025 inç yapın. Sonra da paketimiz için ipek baskı katmanındaki
şeklini çizin. Bunun için Çizgi ve Yay (
) araçlarını kullanın.
116
Orjin tanımlama düğmesine tıklayarak (
) Kılıfın 1 numaralı pedine tıklayın ve orjini
buraya taşıyın. Kılıfı istediğimiz yöne çevirmek için Düzen/Kılıfı Döndür veya kısaca
Ctrl+Alt+R'yi kullanabilirsiniz.
Orjin noktasını tekrar kılıfın ortasına getirmek için Düzen/Kılıfı Ortala'yı kullanın. Eğer
başka bir düşünceniz yoksa her kılıf tasarımından sonra bunu yaparak kılıfı ortalamanızı
tavsiye ederiz. Kütüphaneyi kaydedin.
117
3.1.6.
Değişken Ped Sayılı DIP Kılıf Tasarlamak
Ped sayısı değişken olan DIP paket tasarlayabiliriz. Kılıf/Kütüphaneye Ekle'den yeni
kılıf ekleyin. Soldan yeni kılıfı seçin. İsim ve Ref.Etiketini girin. Kılıf Özellikleri
panelinden Sıralı tipini seçin. Ped Sayısını 20 yapın ve Ped Sayısının sağ yanındaki
“değişken parametre” kutusunu işaretleyin.
“+” ile kılıfı yaklaştırın. İpek baskı şeklini çizin.
118
Kılıf Özellikleri panelini görünür yapın. Ped Sayısı'nı değiştirin. Mesela 16 yapın.
Gördüğünüz gibi kılıf 16 pedli hale geldi ipek baskı şekli de ona göre değişti. 1. pedin
elips olması önemli değil. Geri alı kullanarak 20 pedli şekle dönün.(Ped sayısı değişince 1.
ped varsayılan şekline döner. Bu şekilde kılıfı kaydederseniz pcb lauoytta 1 ped elisp
çıkar. Ancak 1. pedi dikdörtgen yapıp kaydederseniz, pcb layoutta 1. ped dikdörtgen
çıkar. Ped sayısını değiştirdiğimizde de 1. ped dikdörtgne kalmaya devam eder.) Artık iki
sıra arasında 0,3 inç mesafe olan herhangi bir ped sayısına sahip DIP kılıfı tek bir
parametre değiştirerek elde edebiliriz.
119
Değişken ped sayılı bu kılıfın değişken olan parametresini PCB Layout'taki Kılıf
Özellikleri diyalog kutusundan değiştirebiliriz. Component Editor ve Schematic kılıf ile
ilişkili olsa bile.
Kütüphaneyi kaydedin.
3.1.7.
BGA-144/12x12 Tasarlamak
Kılıf/Kütüphaneye Ekle ile yeni bir kılıf ekleyin. Soldaki kılıf listesine yeni boş bir kılıf
eklenir ve otomatik olarak seçilir. Şimdi kılıf tiplerini ve otomatik numaralandırma
kullanarak BGA-144/12x12 kılıf oluşturacağız. Kılıf Özellikleri paneline isim olarak BGA144/12x12 girin.
120
Ölçü birimini mm yapın (Görünüm/Ölçü Birimi). Kılıf/Varsayılan Ped Özellikleri'ne
girin. Şu ayarları yapın. Şekil:Elips. Genişlik:0.45. Yükseklik:0.45 Delik Çapı:0 Ped
Türü: Yüzey Yerleşimi. Tamam diyerek ayarları uygulayın. Şimdi kılıf özellikleri
panelinden Tip:Matris Sütun:13 Satır:13 X Pedler Arası: 0.8 Y Pedler Arası: 0.8.
Şimdi 13x13 matrisi ve ped aralıklarını gösteren ölçüleri görebilirsiniz.
121
Tip kutusunun yanındaki Özellikleri Kilitle butonuna tıklayarak kılıf biçimimizi hatayla
değiştirmelerin önüne geçelim. Kılıf özellikleri panelini gizleyin. Fare tekerleğini
kullanarak veya sol tıklayıp sayfayı sürükleyerek uygun görünümü elde edin. BGA144/12x12 kılıf için kılıfın ortasından 5x5 lik bir dikdörtgenini silmemiz gerekir. Fareyle
seçin ve silin.
122
Görünüm/Ped Numaraları/Göster'i tıklayarak ped numaralarını gösterin. Bizim
matrisimiz 1-169 arasında, BGA pedleri A1,A2... şeklinde olmalı. Şimdi tüm pedleri seçin.
Herhangi bir ped üzerine sağ tıklayın. Ped Dizisi İsimlendir'i tıklayın. Tip BGA Matris'i
seçin. Diğer özellikleri değiştirmeyin ve tamam deyin.
123
BGA matis için doğru ped numaralarına sahip olduk. Ped dizisi isimlendir diyalog
kutusunda Tip alanındaki Çevre'yi seçtiğinizde numaralandırmada ilk ped, üzerine sağ
tıkladığınız ped olacaktır. QUAD kılıflar için çevre tipi numaralandırmayı sol üst, üst orta
veya herhangi bir pedden başlatabilirsiniz.
Şimdi çizim araçlarını kullanarak kılıf için ipek baskı şekillerini çizin. Izgara aralığı Ctrl +
ve Ctrl – ile artırıp azaltılabilir veya F11 ile ızgaralar kapatılabilir ve ızgarasız çizim
yapabilirsniz. Objeler sürükle bırak yöntemiyle taşınabilir veya katmanı taşıma metodu ile
taşınabilir. (Sağdaki katman listesinden katmanı şeçin ve tasarım alanında tıklayıp
taşıyın.)
124
BGA kılfımız hazır. Kılıfı ortalayın ve kütüphaneyi kaydedin.
3.1.8.
SOIC-28 Kılıf Tasarlamak
Datasheetinden faydalanarak gerçek bir kılıf tasarlayacağız. Soic-28 kılıfına sahip
PIC18F24K20'yi kullanacağız.
Şimdi kütüphaneye yeni bir kılıf ekleyin. Kılıf/Kütüphaneye Ekle veya kılıf listesine sağ
tıkla Yeni Kılıf Ekle.
Tipi Sıralı Yapın. Ped sayısını 28 yapın.
125
Kılıf için doğru ped ve satır aralıklarını ve ped özelliklerini girmemiz gerekir. Eğer SOIC-28
ölçülerini bilmiyorsanız http://www.microchip.com/packaging adresindeki kılıf tanımlama
dökümanından SOIC-28 (7.50 mm) kılıfını bulun.
Önce
ped
ayarlarını
yapalım.
Kılıf/Varsayılan
Ped
Özellikleri'ne
girin.
Şekil:Dikdörtgen. Genişlik:0,6mm. Yükseklik:2mm. Delik:0. Ped Türü:Yüzey
yerleşimi. Ayrları yapın ve tamma deyin. Kılıf özellikleri panelinde Satırlar Arası:9,4mm.
Pedler Arası:1,27mm ayarlarını yapın.
126
Görüldüğü gibi ped numarları doğru. Dolayısıyla yeniden numaralandırmaya gerek yok.
Kılıf özelliklerini hatayla değiştirmemek için kılıf özelliklerini kilitleyin.
F11 ile ızgaraları kapatın ve şekil çizim araçlarıyla ipek baskı şeklini çizin.
127
Düzen/Kılıfı Ortala. SOIC-28 kılıfı hazır. Bu kılıfı Component Editor'de PIC18F24K20
elemanın atayacağız. Kılıf döndürmek izterseniz Düzen/Kılıf Döndür veya Ctrl+ALt+R
yi kullanabilirsiniz.
3.1.9.
Kütüphaneyi Denetlemek
Olması muhtemel hatalara karşı kütüphaneyi denetleyebilirsiniz.
Kütüphane/Kütüphaneyi Denetle'yi tıklayın. Kütüphane denetim penceresinde kılıf ve
ped adetlerini görebiliriz. Aşağıdaki olası hataları denetleyebiliriz.
128
Aynı numaralı ped içerenler: Aynı numaralı pedler içeren kılıfların sayısı.
Deliksiz “Delikli” tür ped içerenler: Delipli tip olup delik içermeyen pedlere sahip
pedlerin adedini verir. Çoğu durumda SMD kılıflar için bu hata oluşur. Pedin gerçekten
yüzey yerleşimli olup olmadığını kontrol edin.
“...” butonları hatanın detaylarını verir. Ayrıca detay penceresinden hataları metin
dosyasına kaydedebilir ve kütüphaneyi bu dosyaya göre düzenleyebilirsiniz.
Kütüphaneyi kaydedin ve pattern editörü kapatın.
3.1.10.
Kılıfları Yerleştirmek
PCB Layoutu açın.
Hazırlamış olduğumuz kütüphaneyi PCB Layout ta kullanmak için aktif kütüphanelere
eklememiz gerekir. Ana menüden Kütüphane/Kütüphane Ayarları'nı seçin.
Kütüphaneyi Bu klasörden Al'daki işareti kaldırın. (Eğer kütüphanenizi C:\Program
Files\DipTrace\Lib altına kaydetmişseniz ve Kütüphaneyi Bu klasörden Al kutusu da
işaretliyse otomatik olarak listeye eklenmiştir zaten.) Listenin sağındaki “…” butonuna
tıklayın. Hazırladığımız kütüphaneyi seçip Aç deyin. Kütüphanemiz aktif kütüphaneler
listesine eklenmiştir. Kütüphane ayarlarından çıkın.
129
Ekranın üstündeki kütüphane panelini sağa kaydırarak “Benim” kütüphanesini bulun ve
seçin. Bütün kılıfları yerleştirin. Bütün kılıfları seçin ve Ref.Etiketi ve Tip gösterecek
şekilde etiket ayarlarını ayarlayın. (Görünüm/Kılıf Etiketleri genel ayar için, kılıf
üzerine sağ tıklayıp Özellikler/Etiketler özel ayarlar için.) Özel ayarlar seçili tüm
kılıflara uygulanır.
Kılıfı alt katmana yerleştirmek için kılıfı yerleştirmeden önce Elemanın Yerleştirileceği
Yüzey'i
Alt
olarak
seçin.(
listesi).
Yerleştirilmiş
olan
bir
kılıfın
bulunduğu yüzeyi değiştirmek için üzerine sağ tıklayın ve Diğer Yüzeye Taşı deyin.
Bizim üst katman rengimiz kırmızı olduğu için bütün SMD pedler kırmızı. Bunu
değiştirmek için Katman/Katman Ayarları'nı seçin. Veya tasarım yöneticisindeki
katmanlar sekmesinden üst katmana ait rengin üzerine tıklayın. (Tasarım yöneticisi
görünmüyorsa Görünüm/Araç Çubukları veya F3) Delikli pedlerin renkleri
Görünüm/Renk Ayarları'ndan ayarlanabilir.
Şimdi direnç pedlerinden birisinin ped özelliklerini değiştireceğiz. Fareyi ped üzerine
getirin. Ped ışıklanır. Sağ tıklayın ped özelliklerine girin ve istediğiniz değişiklikleri yapın.
Biz ped şeklini oval yerine elips yapacağız. (Eğer üst katman renginiz kırmızıysa,
Görünüm/Renk ayarlarındaki ped ışıklandırma rengi de kırmızıysa SMD pedler üzerine
fareyi getirdiğinizde ışıklanmaz, ancak herşey normal çalışır.)
PCB Layout'taki Ped özellikleri diyalog kutusu, Pattern Editor'deki varsayılan ped
özellikleri penceresiyle aynıdır.
130
DIP_VAR kılıfının 1. numaralı ayağını kare yapmayı unuttuk. DIP_VAR ın 1. ayağına gelin,
sağ tıklayın, Ped Özellikleri deyin. Açılan diyalog kutusundan Kılıfın Varsayılan
Pedindeki işareti kaldırın. Şeklini Dikdörtgen yapın. Tamam deyin.
Burada yaptığınız ayarları isterseniz sadece üzerine tıkladığınız pede uygulayabilirsiniz.
(Uygula kısmından Geçerli Pede seçerek). Tasarımdaki aynı özellikleri paylaşan tüm
pedlere uygulayabilirsiniz. (Uygula kısmından Aynı Tip Tüm Pedlere seçerek). Veya
üzerine tıkladığınız pedin ait olduğu kılıfta bulunan aynı özellikteki pedlere
uygulayabilirsiniz. (Uygula kısmından Seçili Kılıfların Aynı Tip Pedlerine seçerek).
Kılıfın pedleri için varsayılan ayarlarını (kılıfın varsayılan pedi) değiştirebiliriz. Kılıf üzerine
sağ tıklayın (kılıf ışıklanacak, ped değil) ve Ped Özellikleri deyin.
Not: PCB Layout’ ta kılıf üzerine sağ tıklayıp Ped özellikleri'nden yaptığımız değişiklikler
kılıfın varsayılan ped ayarlarını değiştirir ve kılıfın varsayılan ped ayarlarını kullanan
pedlere uygulanır (Pencerenin altındaki Tümüne Uygula'yı işaretleyerek tüm pedlere de
uygulatabilirsiniz). Kılıfın varsayılan ped ayarlarını Pattern Editor’ de Kılıf/Varsayılan
Ped Ayarları'ndan da yapabiliriz. (pattern editorde pedin üzerine sağ tıklayıp, ped
özelliklerine girip o pedin kılıfın varsayılan ped ayarlarını takip edip etmediğine
bakabiliriz.) PCB Layout'ta da ped üzerine sağ tıklayıp ped özelliklerine girerek, varsayılan
ayarları takip ettirebilir veya varsayılan ayarlardan kurtarabiliriz. Bu arada programla
gelen kütüphanelerdeki kılıflar üzerine sağ tıklayıp ped özelliklerini değiştirdiğinizde hiçbir
pedde değişiklik olmadığını görürseniz şaşırmayın. Bu elemanlar hazırlanırken varsayılan
ayarları takip ettirilmemişler.
Eğer kılıfın orjin noktası kılıfın merkezinden farklı ise gösterilir. Aynı zamanda seçili
kılıfların orjin noktası gösterilip gizlenebilir. Kılıfları seçin, biri üzerine sağ tıklayın Kılıf
131
Orjini. Kılıfı döndürdüğünüze bu orjin noktası etrafında döner, ve kılıfların korrdinatları
kılıfın orjin noktasının koordinatlarıdır.
DIP10, DIP20 veya DIP24 pakete ihtiyacımız varsa, bunları ayrı ayrı tasarlamaya gerek
yok. DIP_VAR kılıfını getirin. Sağ tıklayıp Özellikler deyin. Açılan diyalog kutusunun
Değişkenler sekmesine gelin. Sayı 2 parametresini 10,20 veya 24 yapın. (Bunu Patern
Editor’de değişken olarak işaretlemiştik. Paketteki değişikliği sağdan izleyebilirsiniz.
Tamam dedikten sonra kılıfın ismini DIP24 olarak değiştirebilirsiniz.
Aynı olayı kondansatörün ayak mesafesi için uygulayabilirsiniz. Ancak bu kondansatörü
oluştururken, değişken parametreleri belirlerken dikkatli olun. Uygulamada değişken
parametre kullanmak yerine her değişken için değişken değeri olmayan farklı bir kılıf
tasarlamanızı tavsiye ederiz.
3.2.Eleman Kütüphanesi Tasarlamak
Component Editor'ü açın (Başlat/Programlar/DipTrace/Component Editor)
Birkaç parçadan oluşan eleman hazırlayabilir ve bu elemana bir kılıf atayabilirsiniz.
3.2.1.
Component Editor’ ü Özelleştirme
Component Editor’ü özelleştirme de aynı Patern Editörü özelleştirmek gibidir. Programı
açtıktan sonra Görünüm/Eksenleri Göster ile orjin noktasını ve X ve Y eksenlerini
görünür hale getirin. Eleman Özellikleri paneli tasarım alanının sağ üst kısmında yer alır
ve sol üstündeki ok işaretinden gizleyebiliriz. Veya sağ üstteki X dan kapatabilirsiniz.
Kapattıktan sonra tekrar görmek için Görünüm/Eleman Özellikleri'ni kullanın. Bu
paneli kullanarak eleman tipini belirleyebilirsiniz.
132
Burada 4 tip eleman vardır: Serbest (herhangi belirlenmiş özelliği olmayan) 2 Taraflı,
IC-2 taraflı ve IC-4 taraflı. 2 taraflı ve IC-2 taraflı arasındaki tek fark IC-2 taraflıda
dikdörtgen şeklinde ipek baskı şekli de vardır.
Parça Tipi ve Parça parametreleri hakkında birkaç bilgi:
Parça Tipi: Normal, Power and Gnd ve Net Port tipinde olabilir. Bir eleman sadece
tek bir Power and Gnd elemanına sahip olabilir. (eğer şemanızdaki bütün besleme
bağlantılarını gizlemek istiyorsanız bütün güç ayaklarını bu elemana yerleştirin) Net
Port: çoğunlukla tek parçadan oluşan eleman şeklinde tasarlanır ve bağlantıları çizgi
görünmeden bağlamak için kullanılır. Power ve Ground sembolleri için kullanılabilir.
Aynı zamanda şemaya esneklik katar. (bu tip bir elemanı aşağıda tasarlayacağız.)
Elemanı oluşturmadan önce pin ayarlarını yapmak isteyebilirsiniz. Objeler/Pin
Yerleştirme Ayarları nı seçin. Biz şimdilik burada değişiklik yapmayacağız. Fakat şu
önemli: Uzunluk ve X'te ve Y'de Aralık parametrelerinin ızgara aralığının tam katı
olmasında fayda var. Elemanların anahtar noktalarının ızarayla çakışması için bu önemli.
133
Izgara aralığın 0,1 inç seçmenizi ve pinleri bu ızgaraya göre yerleştirmenizi ve
sıralamanızı tavsiye ederiz.
3.2.2.
Direnç Oluşturmak
Direnç oluşturmak için Serbest tipi kullanacağız. Önce elemanın isim ve Ref.Etiketi
değerlerini Eleman Özellikleri panelindeki yerlerine girin.(RES400 ve R olarak girin)
Sonra sol üstündeki ok işaretinden Eleman Özellikleri panelini gizleyin.
134
Ekranın üstündeki Pin Yerleştir aracını (
) düğmesi veya Objeler/Pin Yerleştir/
Tek‘ i seçin ve tasarım alanın gelip sol tıklayarak iki pin yerleştirin. Pinlerden birini 180
derece döndürün (Seçin ve iki defa Ctrl+R, boşluk tuşu veya pine sağ tıklayıp Döndür
diyerek) Sonra direncin dikdörtgen biçimindeki şeklini çizin. Bunun için Objeler/Şekil
Yerleştir/Dörtgen Yerleştir'i veya ekranın üstündeki obje araç çubuğundaki
düğmesini kullanın. Pini yerleştirirken 0,1 inç, şekli çizerken 0,5 inç ızgarayı kullanın.
Çizim esnasından Ctrl + ve Ctrl -' yi kullanarak ızgarayı artırıp azaltabilirsiniz.
135
Sürükle-bırak metodu ile pinleri taşıyabilirsiniz. Birden fazla pini döndürmek veya taşımak
için önce pinleri seçin sonra döndürme veya taşıma işlemini yapın.
Direncimizin pinlerinin isimleri 1 ve 2 idi. Değiştirmek istersek (A ve B gibi ) pin üzerine
sağ tıklayın Pin İsmi inden istediğiniz adı girin.
Direncimiz hazır. Fakat bu dirence bir kılıf atamamız gerekiyor. Çünkü şemadaki direnci
PCB Layout’ta kılıfı temsil edecek. Eleman/Kılıf Atayı seçin. Kılıf Ata diyalog kutusu
açılır. Ekle butonuna tıklayın. Daha önce oluşturduğumuz kılıf kütüphanesini bulun ve
açın.
136
Library kısmındaki kütüphane ismine tıkladığınızda alta içindeki kılıflar gelir. Buradan
“RES400” ü seçin. (kılıf listesinin üstündeki alana aradığınız kılıfın isminin bir kısmını
yazarak “Bul” butonuna tıklarsanız. Yazdığınız kelimeyi isminde barındıran kılıflar
sıralanır. Bu yöntem kütüphanede çok fazla kılıf varsa aradığımız kılıfı daha kolay
bulmamıza yardımcı olur.)
Seçtiğimiz kılıf yukarda eleman sembolünün yanında belirir. Her şeklin altında 400%
şeklinde şeklin ölçeği vardır. Bu ölçeği değiştirerek eleman ve kılıfın şekillerinin daha
büyük veya küçük görünmesini sağlayabilirsiniz. % kutusunun solundaki boş kutu ise
farenin üzerinde olduğu pin veya pedlerin adını verir. Mesela direnç elemanın sol pini
üzerine fareyi getirin aşağıda “Pin 1” şeklinde o pinin adını gösterir.
Burada elemanın herhangi bir pini üzerine gelip sol tıklayın, o pini kılıfın hangi ayağına
bağlamak istiyorsanız o ayağın üzerine gelip tekrar sol tıklayın. Böylece elamanın pininin
kılıftaki karşılığı olan ayağı belirlemiş olduk. Aynı işlemi diğer pin için de yapın.
Eleman ile kılıf arasında bağlantı yapmanın diğer bir yolu da şu: Bağlantı Listesi
kısmında Pin başlığı altında elemanın pin isimleri, Numara başlığı altında bu pinin bağlı
olduğu kılıf pedinin numarası vardır. Aşağıdaki şekilde olduğu gibi doğrudan kılıf pedinin
numarasını yazarak bağlantı oluşturabiliriz.
137
Bağlantıyı yaptığımız anda yukarı kısımdaki elaman ve kılıf arasında bağlantı çizilir.
Yapmış olduğumuz bağlantıyı silmek için eleman veya kılıf şekli üzerinde o bağlantıya ait
pine veya pede fareyle gelip sağ tıklamamız yeterli. Veya az önce bahsettiğimiz
yöntemdeki gibi Bağlantı Listesi'nden elemanın pinini seçeriz. Bağlı olduğu kılıf pedi
listenin solundaki Numara alanına gelir. Buradan kılıf pedi numarasını silerek bağlantıyı
da kaldırmış oluruz.
Kılıf Ata diyalog kutusunun sağ tarafındaki ok işaretine (Kılıf Denetim Panelini Göster)
tıklayarak kılıf denetim panelini açabiliriz. Kılıf üzerindeki pedler üzerine gelerek ped
özelliklerini görebilir, kılıf üzerinde ölçümler yapabiliriz.
Aynı zamanda pin numaraları (ilişkili pedin numarası) Pin Yöneticisi üzerinden de
yapılabilir. Eleman/Pin Yöneticisi. Bu yöntem çoğu zaman daha kullanışlıdır. Pin
yöneticisinin kullanılması aşağıdaki elemanlarda kullanılacak.
Kılıf Ata diyalog kutusunu gerektiğinde yeniden boyutlandırabilirsiniz.
Yapmak istediğimiz bağlantıları yapıp tamam diyerek Kılıf Ata diyalog kutusunu kapatın.
Şimdi elamanımızın şekli hazır ve baskı devrede kullanacağı kılıf belirlenmiş oldu.
r143-gerek yok
Şimdi kütüphanemizi oluşturup direncimizi de kütüphanemize kaydedelim:
Kütüphane/Kütüphane İsmi ve Açıklaması'nI seçin. İsim: Elemanlarim , Açıklama:
Benim elemanlarım yapın. İsim şematik programda kütüphanelerin listesinde
görünecek isimdir. Açıklama ise bu ismin üzerine gelindiğinde görünecek açıklamadır.
(farklı bir isim de seçebilirsiniz. Fakat kısa olmasına özen gösterin. Çünkü uzun olursa
Şematik programda kütüphanemizin isminin olduğu buton daha geniş yer kaplar.)
138
Kütüphaneyi kaydetmek için araç çubuğundaki diskete tıklayın veya Dosya/Kaydet'i
seçin. Kütüphanemizin saklanacağı dosyanın ismini ve yolunu belirleyip tamam diyerek
kaydedin. (şema kütüphanelerinin uzantısı *.eli dir)(C:\Program Files\DipTrace\Lib
standart DipTrace kütüphaneleridir. Biz Belgelerim\DipTrace\My Libraries klasörünü
kullanacağız.)
3.2.3.
Kondansatör Tasarlamak
Kütüphaneye yeni eleman eklemek için Eleman/Kütüphaneye Ekle'yi seçin. Sonra
soldaki eleman listesinden yeni eklenen elemanı seçin.
Kondansatörün İsim ve Ref.Etiketi değerlerini belirleyin, sonra tip kutusundan 2 taraflı
seç. Genişlik: 0.1 inç yapın, sol ve sağ pin sayılarını 1 yapın. Pinler Arası na şu an
ihtiyacımız yok. Çünkü sol ve sağ pin sayıları 1 den fazla ise bunun anlamı vardır.
Şimdi eleman özellikleri panelini gizleyin ve ızgara aralığını 0,012
Kondansatörün şeklini iki çizgi ve bir yay kullanarak resimdeki gibi çizin.
139
inç
yapın.
Semboldeki pin isimlerini göstermek için pinleri seçin (veya Ctrl+A ile hepsini seçin)
Pinlerden birinin üzerine sağ tıklayarak Pin Özellikleri deyin. İsmi Göster kutusunu
işaretleyin. Bu diyalog kutusundan pinin adını ve numarasını da değiştirebilirsiniz.
Not: Bütün yeni oluşturulan pinlerin elektrik tipi tanımsızdır (undefined). Pinlerin elektrik
tiplerini Pin Özellikleri'nden veya Pin Yöneticisi'nden (aşağıda izah edilecek)
değiştirebilirsiniz. Pinlerin elektrik tipi şimdilik sadece Elektriksel Kontrol (ERC)
140
tarafından kullanılıyor. Tip özelliği pinin görüntüsünü etkiler. Buradan değiştirerek hangi
tipin pinin görüntüsünü nasıl değiştirdiğini görebilirsiniz. (Veya yardıma bakın)
Pin isimlerinin yerini beğenmediyseniz Görünüm/Etiketleri Taşı veya F10 u kullanarak
pin isminin üzerine gelin ve istediğiniz yere taşıyın. İşiniz bittiğinde sağ tıklayarak
varsayılan moda geçin. Bu yöntemi şematik programda da pin isimleri, numaraları
eleman parçası bilgilerini taşımak için kullanabilirsiniz.
Şu anda pin isimlerini görüyoruz, pin numaralarını değil. Pinin numarasını değiştirsek bile
isimleri değişmez.
Pin ismi ve numaralarının farkı şu: Pin ismi, pin üzerinde görünen isim. Buraya rakam
girmek zorunda değiliz. Mesela GND, Vref, VCC, -Vin, CLK gibi isimler verebiliriz. Pin
numarası ise pinin kılıfta bağlanacağı ped karşılığının numarasıdır. Yani elemana kılıf
atanırken, elemanın pininin numarası ile kılıfın pedinin numarası eşleştirilir. Mesela 555
entegresinin sembolünü oluşturmaya çalıştığımızı farz edelim. Kılıftaki 3 numaralı ayak
çıkış sinyalinin alındığı ayaktır. Bu ayağı Component Editor’de yerleştirirken Pin ismi
yerine OUT yazabiliriz. Ama pin numarası yerine 3 yazmamız gerekir. Pin numaraları
elemana kılıf atanırken işe yarayacak. Elemandaki pinler, aynı numaraya sahip pedlerle
otomatik olarak eşleştirilir. İstersek bu eşleştirmeye müdahale edip değiştirebiliriz. Bunu
yukarda kılıf atarken görmüştünüz. Kılıfın pedine numara yerine Vout gibi ifade de
verebiliriz. Bu durumda component editorde elemanın pin numarasına da Vout yazarsak,
kılıf ata dediğimizde bu pin ve ped otomatik bağlanır.
Pin isimleri üzerinde değil çizgisi gösterebilirsiniz. Pine sağ tıklayın, Pin İsmi seçeneğini
tıklayın. Normal~tersle yazın. Tamam deyin. İsim F10 ile taşıyın.
141
~ işareti değil çizgisinin
başı ve sonunu belirler. Böylece pin isminin farklı parçaları için değil çizgisini
kullanabilirsiniz.
Ör:Normal/~Ters/Normal: Normal/Ters/Normal
Normal/~Ters~/Normal: Normal/Ters/Normal
Muhtemelen kondansatör gibi elemanlarda pin isimlerini görme ihtiyacımız olmaz. Belki
pin numaralarını görmek isteyebilirsiniz. Schematic'te pin numaraları için genel ayarı
belirleyebilirsiniz. Tüm elemanlar varsayılan olarak bu ayarı kullanır. Fakat aynı zamanda
Component Editor' de her parça için pin isimlerinin gösterilmesi ile ilgili farklı ayarlar
yapabilirsiniz. Böylece şematik programda pin numaralarını gösterimi hususunda kendi
özel ayarlarını kullanan elemanlar oluşturabiliriz. Mesela şematik programın genel ayarı
pin numaralarının gizlenmesi (Görünüm/Pin Numaraları) olsa dahi bu elemanın pin
numaralarını gösterebiliriz.
Ana menüden Eleman/Pin Yöneticisi'ni seçin (veya herhangi pin üzerine sağ tıklayıp
açılan menüden Pin Yöneticisi'ni seçin) ve pin yöneticisi diyalog kutusunu açın. Pin
kısmında “2” yi seçin ve ismini “2” olarak değiştirin. Sonra her iki pin için pin ismini
gizlemek için önce pinleri seçin. (İsim sütununun ilk satırına gidin ve tıklayın, fareyi
bırakmadan 2. satıra inin) ve Pin İsmini Göster kutusundan işareti kaldırın. Pin
Yöneticisi’ nden çıkın.
Pin numaralarını (yani ilgili kılıf pedi numarası) , koordinatlarını, pin uzunluğunu ve tipini
Pin Yöneticisi'inden yapabilirsiniz. Bu her pinin üzerine sağ tıklayıp pin özelliklerini açıp
değişiklik yapmaktan daha pratiktir. Pin yöneticisinde pin listesinden pini veya pinleri
seçip değiştirmek istediğiniz özelliği diyalog kutusunun alt kısmından yapabilirsiniz. Tabî
ki pin isim, numara, koordinat gibi değerlerde birden fazla pin için topluca değişiklik
yapamayız.
142
Gelelim pin numaralarının gösterilip gizlenmesine:
Component Editörde, Eleman/Pin Numaraları menüsündeki seçenek üzerinde
düzenleme yaptığımız elemanın pin numaralarının gösterilip gizlenmesiyle ilgili elemanın
özel ayarıdır ve kütüphaneye kaydedilir. Burada varsayılan seçili olursa, pin
numaralarını gösterilip gizlenmesi hem Component editor, hem de Schematic
programın genel (varsayılan) ayarını takip eder. Bu genel ayarları da Component Editor
ve Schematic'te Görünüm/Pin Numaraları'ından yaparız. Genel ayarlar kütüphaneye
kaydedilmez, pin numaralarını geçici olarak gösterip gizlemek için kullanılır.
Component Editörde, Eleman/Pin Numaraları'ndan yapılan ayarlar elemanımız için
özel ayarlardır ve kütüphaneye kaydedilir. Bu özel ayar şematik programda da geçerlidir.
Mesela Eleman/Pin Numaraları'ından pin numaralarını gizlersek programların genel
ayarı ne olursa olsun pin numaraları şematik program ve component editorde gizlenir.
Şematik programda da elemanımız programın genel ayarını takip etmez, kendi ayarını
kullanır ve pin numaralarını gizler. Bu elemana şematik programda genel pin numaraları
gösterme/gizleme ayarını (şematik programda Görünüm/Pin Numaraları'dan değişiklik
yaptığımızda elmanımızın pin numaralarını görünüp/gizlenmesi) takip ettirmek isterseniz
şematik programda elemana sağ tıklayıp Pin Numaraları'nda ayarı Varsayılan yapın.
Böylece kütüphanede pin numaralarını gizleme özel ayarına sahip elemanı şematikte
sayfaya yerleştirdikten sonra programın genel (varsayılan) ayarlarını takip ettirebiliriz.
Şematik programda kütüphanedeki eleman için özel ayarları değiştiremeyiz, sadece
şemaya yerleşmiş olanlar için değiştirebiliriz. Component Editör'de yaptığımız özel
ayarlar kütüphanedeki eleman ait olup, şematik programda bu elemanı ne zaman sayfaya
yerleştirsek, Component Editor’ deki bu özel ayarlarıyla yerleşir.
Mesela Component Editör'de Eleman/Pin Numaralarını Göster dediğimiz bir elemanı
hazırladık. Bu elemanı şematik programda sayfaya yerleştirdik. Pin numaraları gösterilir.
Şematikte Görünüm/Pin Numaraları ayarlarını değiştirelim. Elemanımız etkilenmez.
Çünkü elmanımızı özel ayarı pin numaralarını gösterme şeklinde. Peki hiç
gizleyemeyecekmiyiz veya gizleyebilmek için componenet editörde eleman üzerinde
düzenleme mi yapmamız gerekir? Cevap: Hayır. Şematikte elemana sağ tıklayın. Pin
143
Numaralarına gelin. Göster'in yani elemanın özel ayarının seçili olduğunu görürüz. Gizle'yi
seçerek elemanın özel ayarını gizle yapın. Şemadaki elemanın pin numaraları gizlendi.
Fakat yine de şematik programın genel ayarını kullanmaz. Progrmamın genel (varsayılan
ayarını takip etmesini isterseniz) yine sağ tıklayıp pin numaralarını varsayılan yapın.
Component Editör'de Eleman/Pin Numaraları
menüsündeki Pin numarları ayarıdır.
ayarı,
şematikte
elemana
sağ
tık
Şimdi Eleman/Pin Numaraları'nı Göster yaparak kondansatörün pin numaralarını
gösterin ve gerekirse taşıyın. Pin numaraları ve isimleri karışıyorsa pin isimlerini gizleyin.
(Pine sağ tıkla özellikler veya pin yöneticisinden)
Sonraki adım kondansatör için kılıf belirlemek. Eleman/Kılıf Ata'yı seçin. Diyalog
kutusundan _general.lib (C:\Program Files\DipTrace\Lib) kütüphanesini seçin. Eleman
listesinden CAP100RP yi seçin.
144
Bğlantıları yapın. Tamam diyerek pencereyi kapatın.
145
Görüldüğü gibi pin numaralaraı 1,2 yerine plus, minus oldu. Pin numaralarının ilişkili
pedlerin numaraları olduğundan daha önce bahsetmiştik. Ancak pin isimleri hala 1 ve 2,
değişmedi.
Şimdi daha önce oluşturduğumuz değişken parametreye sahip kondansatör kılıfını
kullanan bir kondansatör oluşturalım. Bu yeni eleman yukardaki kondansatörden farkı
sadece kılıfı olacak.
Soldaki eleman listesinden CAP üzerine tıklayın. Elemanın Kopyasını Oluştur deyin.
Elemanın kopyası oluşturulur. Bu kopya üzerine tıklayın. İsmini CAP_VAR olarak
değiştirin.
146
Bu elemanın CAP'tan hiçbir ismi dışında farkı yok. Şimdi Eleman/Kılıf Ata'ya gelin.
Kendi oluşturduğumuz kılıf kütüphanesini seçin. Ve kondansatörü seçin.
Şematik programda bu kondansatörün kılıfının ayakları arasındaki mesafeyi
değiştirebilirsiniz. Çünkü Patern Editor'de bunu değişken olarak belirledik. Fakat şemayı
PCB ye aktardıktan sonra, PCB Layout’ ta
bütün değişken değerler bloke edilir,
değiştirilemez.
Değişken parametreli kılıfları basit şemalarda kullanabilirsiniz. Component Editor veya
Schematic Programda da elemana farklı kılıflar atarken kolaylık sağlar. Fakat karmaşık
projelerde bunu karışıklığa sebep olabileceği için tavsiye etmiyoruz.
3.2.4.
Çok Parçalı (Multi Part) Eleman Tasarlamak
4 adet VEDEĞİL kapısı ve 1 güç elemanına sahip bir entegre tasarlayabiliriz. Kılıfı DIP14
olacak.
Kütüphanenize yeni bir eleman ekleyin (Eleman/Kütüphaneye Ekle) Elman özellikleri
panelinden isim ve Ref.Etiketi değerlerini tanımlayın.
147
Eleman özellikleri panelinin sol altındaki oka tıklayın. Kısayol butonları kılıf ata, pin
yöneticisi ve kütüphaneden eleman getir kısayol tuşları görünür. Bu özellikler kütüphane
tasarımında çok kullanıldığı için buraya kısayollar eklendi.
Sonraki adım eleman parçalarını oluşturmak. DipTrace bir eleman içersinde farklı
özelliklere sahip veya aynı özelliklere sahip (eşdeğer parçalar) birde fazla parça eleman
oluşturmanıza imkân verir. Parça eleman grubundaki elemanlar aynı pinlere, şekle vs.
sahiptir (pin numaraları yani ilişkilendirildiği ped numaramaları hariç). Aynı zamanda
elemanlar Normal, Power ve Net Port olabilir. Power part’lar (güç elemanları) ve
power net’ler (Güç bağlantıları) şematik programda gizlenebilir. Bir eleman ancak bir güç
elemanına (Power Part) sahip olabilir.
Şimdi 4 eşdeğer Vedeğil kapısı ve bir güç elemanı tasarlayalım. Eleman/Eşdeğer
Parçalar Oluştur'u seçin. Kaç parça eleman oluşturacağımızı sorar “4” yazın.
148
Seçili eleman baz alınarak 4 parça eleman oluşturulur. Şimdi ekranın altında Part 1 (1),
Part 1 (2), Part 1 (3) ve Part 1 (4) şeklinde 4 parça elemana sahibiz. İsimlerini
“VEDEGIL” olarak değiştirmek için: Eleman Özellikleri panelinden “Parça” alanındaki
“Part1” silin “VEDEGIL” yazın. Elemanların isimleri VEDEGIL (1), VEDEGIL (2),
VEDEGIL (3) ve VEDEGIL (4) şeklinde değişecektir.
Sonraki parça eleman Güç parça elemanı. Eleman/Yeni Parça Ekle'den yeni bir
parça eleman ekleyin. Sayfanın altından yeni parçayı seçin ve ismini PWR olarak
değiştirin. (Eleman Özellikleri panelinden Part alanındaki Part1 silin ve PWR yazın.)
Gördüğünüz gibi sadece son elemanın ismi değişti. Çünkü diğerleri eşdeğer elamanlardır.
PWR elamanı ise VEDEGIL grubuna ait değildir.
Şimdi Güç parçası elemanını tasarlayalım: Eleman Özellikleri panelindeki Tip
kısmından IC-2 taraflı'yı seçin ve şu değerleri girin: Genişlik = 0,3 inç.
Yükseklik:0,25 inç. Sol Pin Sayısı:2, Sağ Pin Sayısı:0. PWR elemanının parça tipini
(Eleman Özellikleri panelinde parça tipi ) Power ve Gnd yapın.
149
Eleman/Pin Yöneticisi menüsüne girin. Pin isimlerini VCC ve GND, pin numaralarını
“14” ve “7” yapın (Vcc=14, Gnd=7). Her iki pini de seçerek Pin İsmini Göster
kutusunu işaretleyin ve pin isimlerini görünür hale getirin.
Not: “Tip”, “İsmi Göster” ve “Uzunluk” parametrelerini birden fazla pin seçip toplu
olarak değiştirebilirsiniz.
150
Pin yöneticisi penceresini yeniden boyutlandırabilirsiniz. Boyut programdan
çıktığınızda hatırlanır.
Pin Yöneticisi’ni kaptın, Eleman Özellikleri panelini gizleyin ve elemanınızın ilk
parçasını görün.
Elemanınızın diğer parçalarını tasarlamak için “VEDEGIL” elemanlarından birini seçin.
Eleman Özellikleri paneline şu değerleri girin. Tip: IC – 2 taraflı, Genişlik:0,2 inç,
Yükseklik:0,25 inç, Sol Pin Sayısı:2. Sağ Pin Sayısı:1. Eleman Özellikleri panelini
gizleyin. Parçayı yaklaştırın.
Ekranın üstündeki obje panelinden menin ekleme aracını seçin (
) Sembolün içine
girerek sol tıklayın ve “&”yazın ve enter’a basın. & simgesini taşımak için ızgarayı
küçültebilir veya F11 ile ızgarayı gizleyip, ızgarasız taşıyabilirsiniz.
151
Elemanımız VE-DEĞİL kapısı olduğu için sağdaki pin tersleme işaretine sahip olmalıdır. 3
numaralı pin üzerine sağ tıklayın ve Pin Özellikleri ni seçin. Tip alanından Dot seçin ve
tamam deyin.
Diğer “VEDEGIL” parçalarını tasarlamamıza gerek yok. VEDEGIL (3) veya VEDEGIL (4)
ten birini seçmeyi deneyin. Tasarladığımız parçayla aynı olduğunu göreceksiniz. Fakat pin
numaraları aynı olmamalı. (Acele etmeyi. Birazdan ayarlayacağız...)
Şimdi Pin Yöneticisini açın (Eleman/Pin Yöneticisi veya eleman özellikleri panelinin
altındaki kısayol butonu ile). Parça kutusundan parçayı seçin pin numaralarını değiştirin.
Bir pini değiştirdikten sonra Enter veya aşağı ok tuşu ile kolayca diğer pine
geçebilirsiniz. 1 ve 2 numaralı pinlerin Elektrik tipini Input, 3. numaralı pini Output yapın.
Diğer parçaların elektrik tiplerine de bu değişiklik uygulanır. Bu tipler Şematik programda
152
Elektriksel Kural Kontrolü (ERC) tarafından kullanılacak. Diğer parçaları da seçip pin
numaralarını değiştirin. Pin yöneticisini kapatın.
Şimdi sıra çok parçalı elemanımız için kılıf belirlemede. Eleman/Kılıf Ata'yı seçin.
Kütüphane kısmından Ekle diyerek kütüphanenizi seçin. Kütüphanenizden DIP14'ü veya
DIP_VAR (Seçtikten sonra Sayı 2 yi 14 yapmanız gerekir) elemanını seçin. Biz DIP14’ ü
seçelim. Veya _general.lib kütüphanesinden DIP14'ü seçebilirsiniz. Tek tek pinleri pedlere
bağlamaya gerek yok. Zaten pin yöneticisinden pin numaralarını vererek bunu yaptık.
Şekillerin üstündeki Parça kısmında parçaları tek tek seçip, kılıf bağlantılarının doğru
olduğundan emin olun. Sorun yoksa Kılıf Ata diyalog kutusunu kapatın.
153
Çok parçalı elmanınız hazır.
3.2.5.
PIC18F24K20 Tasarlamak
Şimdi Datasheetten faydlanarak PIC18F24K20 tasarlayacağız ve daha önce tasarladığımız
SOIC-28 kılıfını bu elemana atayacağız.
Önce http://www.microchip.com adresinden "PIC18F24K20" satasheetini arayın, veya şu
link kullanın
http://ww1.microchip.com/downloads/en/DeviceDoc/41303G.pdf, bu
kılavuz hazırlanırken çalışmakta olan ikinci link, şu anda çalışmayabilir. Datatsheetten
“Pin Diagrams” sayfasına gidin.
Component Editor'e geçin ve yeni elman ekleyin. (Eleman/Kütüphaneye Ekle veya
eleman listesine sağ tık Yeni Elemen Ekle veya Ctrl+Insert). Tip: IC-2 taraflı, sol ve
sağ pin sayıları 14 yapın. İsim ve Ref.Etiketini girin.
154
Pin yöneticisine girin ve pin isim ve numarlarını datasheete göre girin. Pin yöneticisi
penceresinin boyutunu değiştirebilirsiniz. Biz pin isimlerini görebilmek için genişleteceğiz.
Ayrıca bir pin için isim ve numarayı girdikten sonra enter veya aşağı ok ile diğer pine
geçebilirsiniz.
155
Pinlerin elektrik tiplerini girin ve ismi gösteri evet yapın. (İsim, numara, X ve Y hariç
diğer özellikleri birden fazla pini seçip topluca yapabilirsiniz. Topluca seçmek için ilk pinin
üzerine sol tıkla fareyi bırakmadan aşağı son pine kadar kaydır. Bu şekilde tüm pinlerin
Pin İsmini Göster seçeneğini evet yapın.)
Pin yöneticisini kapatın. Elemanımız çok dar olduğu için pin isimleri üst üste geliyor.
156
Eleman özellikleri panelinden yüksekliği 2, genişliği 1,9 yapın. Pin isimleri hala biraz
çakışabilir. Fakat ilk grup pini bus yapacağız. Sonra çakışırsa istediğiniz genişliğe
ayarlayabilirsiniz. Yüksekliğin fazlalığı, grublanmış pinleri şekil üzerine yerleştirmek için
gerekli, daha sonra azaltabiliriz.
Izgara aralığını 0,1 inç yapın. Pinleri bu ızgaraya göre yerleştireceğiz.
Şimdi pinleri mantıksal olarak gruplandıracağız. Önce pinlerden bus oluşturacağız.
Eleman/Pinlerden Busları Oluştur'u seçin. Bu özellik pin isimlerinden busları
algılamaya ve buslara göre pinleri gruplandırmaya yarar. Burada bus ayracını
belirleyebilirsiniz. Varsayılan “/” dır ve bizim sembolümüz için yeterli. Ancak bazı
üreticileri farklı ayraç kullanır. Onu burada belirtebilirsiniz. Busları Al düğmesine
tıkladığınızda mümkün olan busları ve pin sayılarını göreceksiniz. Crtl tuşu ile RA, RB ve
RC yi seçin.
157
Oluştur butonuna tıklayın ve diyalog kutusunu kapatın. Buslar sembolün soluna numara
sırasına göre yerleştirilir.
158
Şimdi bus dışında kalan pinleri (4 pin hala sembol üzerinde) Ctrl ile seçin. Biri üzerine sağ
tıklayın Izgaraya Tuttur deyin. Bu pinleri aşağı bir yere taşıyın. Çünkü önce busları
yerleştireceğiz.
Busları dikdörtgen üzerine yerleştirin. Fareyle kutu içine alarak busı seçin ve taşıyın. ()
Busları Shift+R ile döndürebilir, Shift+F ile çevirebilirsiniz. Bunu pinlerden biri üzerine sağ
tıklayıp açılan menüden de yapabilirsiniz. Şimdi alttaki pinleri dikdörtgen üzerine taşıyın.
(R ile döndürebilirsiniz) Aşağıdaki sembole sahip olacağız. Sizinki hafif farklı olabilir.
159
Bazen pinler elektrik tiplerine göre yerleştirmek isteyebilirsiniz. Pinleri elektrik tiplerine
göre renklendirmek bunu kolaylaştıracaktır. Bunun için Görünüm/Elk.Tipi Pin Renkleri
menüsünü kullanabilirsiniz.
Gördüğünüz gibi elemanın genişliği yeterli. Hatta
(Öncesinde elemanı ortalamanızı tavsiye ederiz.)
yüksekliği
1,8
inç
yapabiliriz.
Eleman özellikleri panelindeki pin sayılarına dokunmayın. Sembolünüz bozulabilir.
Bozulursa Geri Al'ı kullanın.
Eleman özellikleri panelindeki Özellikleri Kilitle butonu ile eleman özelliklerini kilitleyin.
Böylece hatayla eleman özelliklerini değiştirmenin önüne geçmiş oluruz.
Son adım SOIC-28 kılıfını elemanımıza atamak. Eleman/Kılıf Ata veya eleman özellikeri
altındaki Kılıf Ata butonu ile kılıf atama diyalog kutusunu açın. Kütüphanemizden SOIC28i seçin. Bütün pinler otomatik olarak pedlere atanmıştır. Başka bir şey yapmanıza
gerek yok. Kılıf ata diyalog kutusunu kapatın.
160
PIC18F24K20 elemanımız hazır.
3.2.6.
VCC ve GND Sembolü tasarlamak
Net Port tipini kullanarak VCC ve GND sembolleri tasarlayacağız. Eleman/Kütüphaneye
Ekle'den yeni eleman ekleyin. Eleman Özellikleri panelinden ismini VCC yapın ve
Parça Tipi kısmından tipini Net Port yapın. Bütün Net Port elemanları, eleman listesinde
şeklin üstünde Net Port yazısına sahiptir. Referans etiketi tanımlamaya gerek yok. Çünkü
şemaya yerleştireceğimiz bütün Net Port elemanlarının buradaki ismi şemada tip ismi olur
ve eleman üzerinde görünür. Böylece istediğimiz kadar VCC yerleştirin. Hepsinin ismi VCC
dir.
161
Izgarayı 0,05 inç yapın. Eleman Özellikleri panelini küçültün. Obje araç çubuğundan
Pin (
) seçin. Sayfaya tek bir pin yerleştirip 3 defa döndürün (Ctrl + R). Çizgi aracı (
) ile pinin üstüne bir çizgi çizin.
162
Eleman/Pin Numaraları/Gizle ile pin numarasını gizleyin. Sonra Düzen/Elemanı
Ortala'dan elemanı ortalayın. Çünkü çizdiğimizde elemanın orjini orta noktasında değilse
getirilir. Böyle yaparak Şematik programda elemanın orjininin görünmesini de engellemiş
olduk. VCC sembolü hazır. Aynı yöntemle GND sembolü oluşturun. GND için 0,0125 inç
ızgara kullandık.
163
Net Port elemanları için kılıf atamaya gerek yok. Çünkü Net Port elemanları sadece,
şemada bağlantı yapmada kolaylık sağlaması ve bağlantı çizgisi görülmeden bağlantı
yapmak için kullanılır.
Kütüphaneyi kaydedin.
3.2.7.
EK Bilgileri Kullanmak
DipTrace'te varsayılan eleman bilgileri Ref.Etiketi, tip ve değerdir. Bununla birlikte
elemana üretici adı, datasheet linki, açıklama veya başka bilgiler eklemek isteyebilirsiniz.
Bunun için kendiniz tanımlayacağınız ek bilgi alanlarını kullanabilirsiniz.
Şimdi Eleman/Varsayılan Ek Bilgiler'i seçin. Bu diyalog kutusundan bundan sonra
yerleştirilecek bütün elemanlar için varsayılan bilgi alan ve değerlerini tanımlayabilirsiniz.
Mesela LT elemanları için kütüphane tasarlıyorsanız üretici alanı ekleyip varsayılan
değerini “Linear Technology” yapabilirsiniz. Tümüne Ekle diyerek kütüphanede daha
önce oluşturduğumuz elemanlara da ekleyebiliriz. Şimdilik bunu yapmayın.
Şimdi üretici ve datasheet alanları ekleyelim. Alan Adı: Üretici. Tip:Metin. Ekle deyin.
Alan Adı: Datasheet. Tip:Link. Varsayılan Değer alanına varsayılan olarak birşeyler
yazın. Mesela data. Ekle deyin.
164
Bundan sonra eklenen elemanlar bu ek bilgilere sahip olacak. Diyalog kutusunu kapatın.
Eleman/Kütüphaneye Ekle (veya Ctrl+Ins) ile yeni eleman ekleyin ve seçin. Eleman
Özellikleri panelinin altındaki Ek Bilgiler'i tıklayarak yeni elemanımızın ek bilgilerini
görebilirsiniz.
165
Şimdi elemana ek bilgi ekleyebilir, düzenleyebilir veya silebiliriz. Fakat yeni elemana
bunu yapmayacağız. Şimdi eleman listesinde yeni elemanın üzerine tıklayın ve Elemanı
Sil (veya Ctrl+Del) ile yeni elemanı silin. Birden fazla elemanı seçip topluca da
silebilirsiniz.
166
Kondansatörü seçin. Kondansatör ek bilgiye sahip değil. Çünkü onu Varsayılan ek bilgileri
eklemeden önce oluşturduk. Şimdi ona birkaç yeni ek bilgi ekleyeceğiz.
Eleman özellikleri panelinin altındaki ek bilgiler kutusundan Ekle düğmesine tıklayın.
Alan Adı: Üretici. Tip:Metin. Değer:Şirketinizin adı. Ve tamam deyin. Tamam ve iptal
için enter ve esc tuşlarını da kullanabilirsiniz.
167
Aynı yolla web sitesi alanı ekleyin. Tipi Link olarak seçin ve değer olarak gerçek bir site
adresi girin.
3.2.8.
SPICE Ayarları
DipTrace şemalarınızı LT Spice'a ihraç edip simülasyon yaptırabilirsiniz. Bunu adım adım
bu kılavuzun III. bölümünde inceleyeceğiz. Şimdi sadece spice netlistine eklenebilmesi
için konsansatörümüz için tanımlamaları yapacağız. Şimdi eleman listesinden CAP
elmanını seçin. Eleman/Spice Ayarları'nı seçin. Model Tipi:Kondansatör seçin.
Parametre kısmındaki değer alanına (1 uF yazan yer) çift tıklayarak değeri girin. Enter
deyin veya başka bir alana tıklayın. Yukardaki şablon kısmında kondansatörün spice
netlistinde nasıl görüneceğini göreceksiniz. Bizim elemanımızda pin-sinyal haritası
normal. Ancak başka elemanlar için bunu düzenlemek isteyebilirsiniz. Bunun için pinsinyal tablonun sol tarafındaki sinyal adına tıklayın, altta Kullanılabilir Sinyaller'i
göreceksiniz. “Sinyal:” alanına uygun sinyali girin.
168
Konsansatör basit bir elman olduğu için harici bir model dosyasına ihtiyacımız yok.
Transistörler için modeli harici bir dosyadan yükleyebilirsiniz. (Genelde spice model
dosyaları üreticilerin web sitelerinden elde edilebilir.) Veya model metnini model
sekmesine elle girebilirsiniz. (Spice dökümanına bakınız.) Ayrıca SubSkt (Alt Devre) tipi
hemen hemen tüm elemanlar için kullanılabilir.
Spice Modelin Kütüphaneden Al butonu herhangi bir DipTrace elemanından spice
modelini almak için kullanılabilir.
Aynı Spice Ayarları diyalog kutusu şematik programda da vardır. Böylece şema çizerken
elmanın spice ayarlarını yapabilirsiniz.
Tamam diyerek spice ayarlarını uygulayın. Kütüphanenizi kaydedin ve component
editorden çıkın.
169
3.2.9.
Kütüphane Denetimi
Kütüphanenizi mühtemel hatalara karşı denetlemek önemlidir. Kütüphane denetim
özelliği ile oluşabilecek bütün hataları görebilirsiniz.
Kütüphane/Kütüphaneyi Denetle'ye tıklayın. Kütüphaneyi denetle diyalog kutusundan
eleman, parça, pin sayılarını ve olası hataları görebilirsiniz.
Aşağıdaki hatalar otomatik olarak bulunabilir: “...” butonları hatanın detaylarını verir.
Ayrıca detay penceresinden hataları metin dosyasına kaydedebilir ve kütüphaneyi bu
dosyaya göre düzenleyebilirsiniz.
Kılıf atanmamış elemanlar: Kılıfı atamayı unuttuğunuz elemanlar olabilir. Tabi Vcc, gnd
gibi kılıfı olmayan elemanlarımız olabilir. Bunlar yine de sayının içinde vardır.
Aynı isimli elemanlar: Kütüphanede aynı isimli elemanların varlığı kontrol edilir. Bu
özelliğin
çalışması
için
elemanların
isme
göre
sıralanması
gerekir.
(Kütüphane/Elemanları İsme Göre Sırala)
Aynı pin numaralılar: Bir veya daha fazla pin aynı numaraya sahip mi? Yani kılıfın aynı
pedine bağlanmış mı? Bu %99 hatayla olmuştur. “...” butonuna tıklayın ve listenin
elemanların pin numaralarını kontrol edin.
Kısa devre pinler: Kılıf içi dahili ped-ped bağlantısı ile birbirine kısa devre olan pinler var
mı?
Bağlantısız pinler: Herhangi bir kılıf pedine bağlanmamış pinler içeren elemanların
listesi. Bazen doğru elemanlarda da olabilir.
Bağlantısız pedler: Kılıfın bazı pedleri boşta olabilir.
bağlanmamış olabilir. Bazen doğru elemanlarda da olabilir.
170
Yani
herhangi
bir
pine
Delikli tip olup deliksiz pedler: Çoğu durumda SMD kılıflar için bu hata oluşur. Pedin
gerçekten yüzey yerleşimli olup olmadığını kontrol edin.
Tanımsız pinli: Elektrik tipi “Undefined” olan pinler içeren elemanlar.
Çakışmış pinli elemanlar: Üst üste çakışmış pinler içeren elemanlar. Çoğu durumda
tasarım hatasından kaynaklanır.
3.2.10.
Elemanları Yerleştirmek
Şematik programı açın.
Önce
kütüphanemizi,
kütüphane
paneline
ekleyelim.
Kütüphane/Kütüphane
Ayarları'nı açın. Kütüphaneleri Bu Klasörden Al kutusundan işareti kaldırın. Aktif
kütüphane listesinin sağındaki “…” işaretine tıklayın ve kütüphanenizi seçin. Kütüphane
ayarlarını kapatabilirsiniz. Kütüphaneleri Bu Klasörden Al kutusu işaretliyse belirtilen
klasördeki (başlangıçta C:\Program Fıles\Diptrace\Lib) kütüphaneler aktif olur. Eğer
kütüphaneniz, burada ise otomatik olarak eklenir zaten, ama bu klasörden farklı bir yere
kaydetmişseniz Kütüphaneleri Bu Klasörden Al daki işareti kaldırarak kütüphanenizi
eklemeniz gerekir.
Objeler/Eleman Yerleştir veya
butonunu kullanarak da eleman yerleştirebilirsiniz.
Bu durumda kütüphane ayarlarından kütüphaneyi eklemenize gerek kalmaz. Yani
buradan eklemediğimiz kütüphaneden de eleman getirebiliriz. Kütüphaneyi eklemek onu
sayfanın üstündeki kütüphane listesinde görmek içindir.
171
Sayfada koordinat eksenleri görünüyorsa F1 ile gizleyebilirsiniz. Şema çizerken ona çok
ihtiyacımız
yok.
Çalışması
diğer
programlardaki
gibi.
İhtiyaç
hissederseniz
kullanabilirsiniz.
Şimdi kütüphane listesini kaydırarak kütüphanenizi seçin. Kütüphanedeki elemanlar
ekranın solunda listelenir. Bu listedeki elemanları sayfaya yerleştirin.
Kondansatör üzerinde ek bilgilerin nasıl kullanıldığını göreceğiz. Üzerine sağ tıklayın ve
Linkler'i seçin. Ek bilgi alanına girdiğimiz linklere buradan ulaşabiliriz.
172
Ayrıca
ek
bilgileri
eleman
etiketleri
gibi
gösterebiliriz.
Görünüm/Eleman
Etiketleri/Ana (veya İlave)/Ek Bilgiler'i seçin. (Bu ayarların tüm elemanları
etkileyeceğini artık biliyorsunuz. Sadece bir elemanın ek bilgisini göstermek için üzerine
sağ tıklayın, özelliklere girince etiketler sekmesinden etiket olarak istediğiniz ek bilgiyi
seçebilirsiniz.)
173
174
Eleman listesinde çok parçalı elemanı seçin. Bu elemanı eşdeğer parçalarla ve power
parçası ile oluşturmuştuk. Bütün eşdeğer parçalar parça listesindeki tek bir parça
kullanılarak (şu durumda AN(4)) yerleştirilebilir. Veya ayrı parçalar gibi tek tek
yerleştirilebilir.
Eşdeğer
parçaların
yerleştirme
modunu
değiştirmek
için
Görünüm/Parçaları Gruplandır'ı kullanın.
Görünüm/Parçaları Gruplandır işaretli ise parça listesinde eşdeğer parçalar tek bir
parça gibi görünür
.
Bu listeden VEDEGIL (4) seçilirse, sayfa her tıklamada parça elemanlar sırayla
yerleştirilir. Elemana ait parçaların tamamı yerleşmeden ikinci elemana geçilmez. Yani
önce A1 entegresindeki tüm parçalar (1,2,3,4) yerleştirilir. Sonra A2 elemanına ait
parçalar yerleştirilmeye başlanır. Güç elemanını yerleştirmek için listeden PWR parçasını
seçin ve yerleştirin.
Oto. VCC/GND seçili ise güç parçası da otomatik olarak yerleştirilebilir; Oto. VCC/GND
seçili değilse PWR parçasını seçerek ayrı olarak yerleştirin. (Güç parçasını mutlaka
yerleştirmeniz gerekir. Çünkü entegremizin 14 ve 7 numaralı ayakları bu parçada)
Tümünü Yerleştir ise tüm parçaları aynı anda yerleştirir. Tümünü yerleştir seçili ise
parça listesi pasiftir.
Görünüm/Parçaları Gruplandır işretli değilse parça listesi aşağıdaki gibi görülür.
Bu listeden A1 entegresine ait 2. kapıyı yerleştirmemiz mümkün. VEDEGIL(1) i seçin ilk
tıklamada A1 in 1. elemanı yerleşir, tekrar tıklarsanız A2 entegresinin 1. elemanı yerleşir.
A1 entegresinin 2. elemanını yerleştirmek için Parça listesinden VEDEGIL(2) yi seçmeniz
gerekir.
Soldaki eleman listesinde hangi parçanın seçili olduğu görünür ve çok parçalı elemanın
kaç parçadan oluştuğu eleman üzerinde yazar. (Mesela bizimki 5 parçadan oluşuyor)
Not: Bu gruplandırma, component editorde eşdeğer parçalardan oluşturulmuş (Eşdeğer
Parçalar Oluştur komutu) elemanlar için işe yarar. Programla birlikte gelen
kütüphanelerdeki çok parçalı elemanlar bu yöntemle oluşturulmadıkları için,
Görünüm/Parçaları Gruplandır işaretli olsa da olmasa da, yukardaki şekilde olduğu
gibi parçalar tek tek listelenir. Dolayısıyla istediğimiz parçayı yerleştirmek için önce
listeden seçmemiz gerekir.
175
Şimdi Net Port ların nasıl kullanıldığını görelim. 4 den fazla VEDEGIL parçası
yerleştirerek iki entegre yerleştirin. (dolayısıyla iki güç parçası olur.) Elaman listesinde
VCC ve GND yi seçerek ikişer adet yerleştirin.
Net portlar için tipleri gösterilir (yani Component Editor’deki isim) İki Net Port
için ayni tip tanımlayarak onları birleştirebiliriz. Aynı tip iki Net portun aynı
pinine bağlanmış bağlantılar da birleşir.
176
Pinleri bağlayın. Aynı tip Net Port elemanına bağlı pinler birbirine bağlanmış demektir.
Şekilde de görüldüğü gibi IC1 ve IC2 entegrelerinin güç elemanlarının VCC leri birbirine
bağlıdır. Çünkü ikisi de aynı tip Net Port elemanın bağlanmıştır.GND ler de öyle.
VCC pinlerine bağlı bağlantının adını VCC yapmak için: Bağlantı üzerine sağ tıklayın. İlk
seçeneğe tıklayın ve ismini VCC yapın. Veya pin üzerine sağ tıklayın. Bağlantı İsmi'ni
seçin.
Burada VCC ve GND sembollerini Net Port değil de normal sembol seçseydik (mesela
Disc_Sch kütüphanesindeki +12V gibi) her iki +12V bacağı birbirine bağlı olmayacaktı.
Onları bağlamak için her iki bağlantıya da aynı ismi vermek zorunda kalacaktık. Zaten
bağlantı üzerine gelindiğinde tüm bağlantı renk değiştirir. Böylece hangi elemanlar veya
yollar birbirine bağlı anlarız.
Component Editor'e girmeden de ayrı elemanlardan çok parçalı eleman
oluşturabilir ve onlara bir kılıf atayabiliriz. Eleman üzerine sağ tıklayın.
Özellikler'i seçin. Parçaları Etkinleştir'i işaretleyin. Bunu diğer elemanlar için
de yapın ve tüm elemanlara aynı Ref.Etiketi değerini verin. Artık bu elemanlar
aynı elemanın paçaları olmuş oldu. Bunu 4 adet AND2 kapısını Disc_Sch
kütüphanesinden getirerek deneyin. Bu 4 kapıyı bir entegreye ait hale getirmiş
oluruz. Pin numaraları aynı olabilir. Kılıf Ata penceresinden parçayı seçerek kılıfın
doğru pedlerine bağladığınızda düzelecektir.
177
Aynı zamanda bir pini bir hatta (bağlantıya) kablo olmadan bağlamak mümkün.
Pin üzerine sağ tıklayın Bağlantıya Ekle deyin, sonra bağlantıyı seçin ve Kablosuz
Bağla yı işaretleyin, tamam deyin.
Bağlantılara aynı isimleri vererek de onları bağlayabilirsiniz.
Ayrıca bağlantı ve pinlere aynı isim vererek bu pin ve bağlantıları birbirine bağlayabiliz.
Bu metot VCC, GND, CLK gibi bağlantıları yapmakta daha pratiktir. (Eğer güç
elemanlarını ve bağlantılarını gizlemeyi planlıyorsanız)
Bu özellik aşağıda detaylı olarak incelenecek.
178
4.Çeşitli Özellikleri Kullanmak
4. Çeşitli Özellikleri Kullanmak
Bu kısımda yukarda bahsedilmemiş bazı önemli özelliklerden bahsedeceğiz.
4.1.Bağlantı Yapma
4.1.1.
Şematik Programda Bus'ları kullanmak
Şimdi Bus ve Sayfa Konnektörlerinin nasıl kullanıldığını öğrenelim.
Objeler/Devre/Bus Yerleştir'i seçerek veya obje araç çubuğundan ilgili butona (
)
tıklayarak şemaya bus yerleştirin. İki defa sağ tıklayarak bus yerleştirme modundan çıkın
ve varsayılan moda girin. Elemanın pini üzerine gelin, sol tıklayarak bus'a doğru bir
bağlantı çizin ve bus üzerine geldiğinizde tekrar sol tıklayarak bus'a bağlantı yapın. Bir
diyalog kutusu açılır. Buradan yapacağımız yeni bağlantıya bir isim verebilir, veya Yeni
Bağlantı Yap diyerek (doğrudan Tamam demek te aynı işi yapar) yeni bir bağlantı
oluşturabiliriz, veya listeden bağlantı seçerek yapmakta olduğumuz bağlantının bus'a
bağlı olan başka bir bağlantıyla birleşmesini sağlayabiliriz.
179
İstediğiniz zaman hattın bus'a olan bağlantısını değiştirebilirsiniz: Bus'a bağlı olan hat
üzerine sağ tıklayın, Bus Bağlantısı'nı seçin. Buradan bağlantının, bus'taki bağlanmış
olduğu hattı değiştirebilirsiniz.
Şu anda bus'a bağlı 4 bağlantımız var. Net 4'ü Net 2'ye değiştireceğiz. Böylece IC1:10 ile
IC2:4 pinleri aynı hatta bağlanmış olacak.
Hattan bus'a olan bağlantının isimlendirilmesi bağlantı adları veya bus'taki numaralarla
olabilir. Görünüm/Bus’a Bağlantı'dan bunu değiştirebilirsiniz.
180
Şimdi şemaya yeni bir sayfa ekleyin. Düzen/Sayfa Ekle veya Ctrl +L ile. Sayfaları
şemanın sol altında görebilirsiniz. Buradan Sayfa 2'yi seçin. Düzen/Sayfa Ekle veya
Ctrl +L ile yeni sayfa eklerseniz sayfa mevcut sayfanın sağına eklenir. Sayfa 1’in üzerine
sağ tıklayıp Sayfa Ekle'yi seçerseniz mevcut sayfanın soluna yeni sayfa eklenir.
Sol attaki sayfa isimleri üzerine sağ tıklayarak çıkan seçeneklerden yeni sayfa ekleyebilir,
sayfayı silebilir ve mevcut iki sayfanın arasına boş bir sayfa yerleştirebilirsiniz.
Obje panelinden sayfa konnektörü aracını (
)seçin ve yeni sayfaya bir tane
yerleştirin. İsmi Port 0 olacaktır. Şimdi Sayfa 1’e geçin ve bir tane sayfa konektörü de
buraya yerleştirin adı Port 1 olacaktır. Şimdi sayfadaki bus'ı bu konektöre bağlamak için
181
obje araç çubuğundan bus yerleştirme aracını seçin.(
). Bus üzerine sol tıklayın.
Konektöre gidin (mavi halka) ve yine sol tıklayın. Bağlı portun mavi noktası etrafında
daha geniş bir halka vardır.
Port 1’in üzerine sağ tıklatın ve adını Port 0 olarak değiştirin. Portun bağlantı noktasının
yeşile döndüğünü görürsünüz. Bunun anlamı bu konektör başka bir konnektöre bağlandı.
Aynı zamanda ikiden fazla konektöre aynı ismi vererek de onları bağlayabilirsiniz.
182
Sayfa 2'ye geçin ve konnektöre bağlı bir bus yerleştirin. Bu bus’ın adı sayfa 1'dekiyle
aynıdır. Çünkü bunlar aynı bus. Şimdi sayfa ikiye eleman yerleştirebilir ve bunları bus
üzerinden Net2 ve Net3’e bağlayabilirsiniz. Veya her iki sayfa için de ortak olacak olan
yeni bir bağlantı oluşturabilirsiniz.
4.1.2.
Net Port’ larla Çalışmak
Yukarda zaten VCC ve GND bağlantılarında Net Port larla çalışmıştık. Genelde bu amaçla
kullanılmasına rağmen, birden fazla pine sahip net portlar kullanarak çoklu bağlantı da
yapabilirsiniz.
Sayfa 2 ye daha fazla eleman yerleştirin fakat bus’a bağlantı yapmayın. “Port_Sch”
kütüphanesini seçin. Port 8’i bulun ve sayfaya yerleştirin.
183
Elemanlarla Port 8 arasında bağlantılar yapın. Sayfa 1’e de Port 8 yerleştirin ve buna da
bağlantılar yapın. Port 8’in aynı isimli pinlerine bağlanmış sayfa 1 ve 2 deki bağlantıların
isimleri de aynıdır. Mesela Port 8in 1 nolu ayağına bağlı bütün hatlar birbirine bağlıdır. Bu
iki sayfadaki portları birbirinden ayırmak ve bağlamak çok kolay. Port üzerine sağ tıkla
Özellikler'i seç. Tip kısmına farklı bir değer girersen bu iki port birbirinden ayrılmış olur.
Aynı tip Net Portlar birbirine bağlıdır.
4.1.3.
Kablo Çizmeden Bağlantı Yapmak
Pinler, aralarında bağlı bir bağlantı görünmeden de birbirine bağlanabilirler. Bu durumda
elemanın konumu ve sayfasının farklı olması bir şey değiştirmez. Fareyi henüz bağlantı
yapılmamış bir pinin üzerine getirin. Sağ tıklayın ve Bağlantıya Ekle'yi seçin. Açılan
diyalog kutusundan bağlanmak istediğiniz bağlantıyı seçin ve Kablosuz Bağla seçeneğini
işaretleyin ve Tamam deyin. Aşağıdaki şekilde Net0 ve Net 4’a kablosuz bağlanmış pinleri
görüyorsunuz.
Şimdi sayfanın boş bir kısmına gidin. Pinleri bağlantıya isimle bağlayacağız. Tek bir GND
sembolü yerleştirin. Fareyi GND sembolünün pini üzerine getirin ve sol tıklayarak bağlantı
çizmeye başlayın. Biraz yukarı çıktıktan sonra sağ tıklayıp Tamam diyerek bağlantıyı
bitirin.
184
GND’ye bağlı bu bağlantı parçasına sağ tıklayın. Özellikler seçin. Bağlantı adını GND
yapın ve Aynı isimli pinlere bağla seçeneğini işaretleyin. Tamam deyin.
Şimdi Analog Devicies (AD) kütüphanesini seçin. AD1317KZ'yi bulun (Üstteki kutuya
AD1317 yazın ve entera basın) Birkaç tane yerleştirin. Yerleştirilen elemanların GND
pinleri GND bağlantısına otomatik olarak kablosuz bağlanmıştır.
Bu bağlantının
özelliklerini değiştirdiğinizde program bu bağlantı ismine sahip boştaki pinleri otomatik
olarak kontrol eder.
Bu yöntem şemadaki aynı isimli pinleri bağlamak için çok kolay bir yöntemdir. Bu pinler
güç pinleri CLK pinleri veya data hatları olabilir.
185
Bağlantılara aynı ismi vererek de onları bağlayabilirsiniz:
Mesela aşağıdaki şekildeki gibi şemamız olsun.
Net 2 üzerine sağ tıklayın, en üstteki “Net 2” yi seçin. Net 2 yerine ismi Net 0 olarak
değiştirin. Tamam dediğinizde aşağıdaki uyarıyı görürsünüz.
186
Eğer Yes derseniz Net 2'nin ismi Net 0 yapılacak, dolayısıyla iki bağlantı birleştirilmiş
olacak. No derseniz isim değişikliği yapılmayacak. Yes deyin.
Gördüğünüz gibi C1'in A pini ce D1'in K pini birleştirildi. Kesişmeyen iki hat aynı hat
olarak değerlendirilecek. Şimdi Net 0'ın özelliklerine girin.
187
Aynı isimli Bağlantılarla birleştir seçeneği işaretli. İşareti kaldırın. Tamam deyin.
İki bağlantı ayrıldı ve bağlantımız yeniden Net 2 oldu. Bağlantı üzerindeki Net 0 metni sizi
yanıltmasın. Bu metni, bağlantıya sağ tıklayıp “İsmi Göster” diyerek yerleştirdik. Bu
metin bağlantıya göre eşzamanlı güncellenmez, bağlantıyla birlikte taşınmaz, ayrı
yerleştirilmiş metin objesi gibidir. Üzerine tıklayıp silebilirsiniz.
188
Şimdi şemadaki Net 1'in özelliklerine girin.
Aynı İsimli Bağlantılara Birleştir'i işaretleyin ve ismi Net 0 yapın. Tamam dediğinizde
uyarı vermeden isim değişikliğini yapacaktır.
Birbirlerine temas etmeyen farklı bağlantıların aynı isimle birlirlerine bağlanabilmesi için
bu seçeneğin işaretli olması gerekir. Bağlantı ismini değiştirmeye kalktığınızda yukardaki
189
gibi uyarı vererek bu seçenek program tarafından otomatik olarak aktif edilir. Şu sonuca
varabiliriz: İki farklı bağlantı aynı isimliyse, birbirlerine bağlanmıştır ve Aynı İsimli
Bağlantılara Birleştir seçeneği aktif edilmiştir. Bu seçeği aktif etmeyi dert etmemize
gerek yok. Bunu elle pasif edersek (işareti kaldırırsak) bağlantılar koparılır ve ilgili
bağlantıya uygun bir bağlantı adı verilir. Bunun örneğini yukarda yaptık.
4.1.4.
Şematik ve PCB Layout’ ta Bağlantı yöneticisi
Pcb ve Schematic'te bağlantı yapmanın kolay bir yolu da Bağlantı Yöneticisi'dir. Bunu
açmak için Schematic'te Objeler/Bağlantı Yöneticisi, PCB Layout’ ta Çizim/Bağlantı
Yöneticisi'ni kullanabilirsiniz.
Şimdi Schematic'te bağlantı yöneticisini açın. Pencerenin üstündeki “Bağlantı:” liste
kutusundan herhangi bir bağlantıyı seçin. O bağlantıya bağlı olan pinler aşağıya
gelecektir. Bağlantıya kolayca pin ekleyebilir veya çıkarabiliriz. Pin eklemek için
“Bağlantıya Ekle:” altından elemanı ve pinini seçin ve Ekle deyin. Burada elemanın
sadece boştaki pinleri listelenir. İstediğiniz pini bulamıyorsanız bir bağlantıya bağlı
demektir.
Bağlantı Yöneticisinden yeni bağlantı eklemek için
değiştirmek için
kullanabilirsiniz.
butonunu,
seçili
bağlantıyı
190
butonu, Seçili bağlantının ismini
silmek
için
ise
butonunu
Bağlantı yöneticisine Tamam dediğinizde yaptığınız değişiklikler uygulanır. Yaptıklarınızı
geri almak ve bağlantı yöneticisini kapatmak için “İptal” deyin.
PCB Layout’ta bağlantı yöneticisinin kullanımı Schematic ile aynıdır. Ancak birkaç farkla.
Schematic’te bağlantı yöneticisinde sadece boşta kalmış pinleri ekleyebilmemize rağmen,
PCB Layout’ta bir bağlantıya ait olsa da bütün pedleri görebiliriz. Ancak başka bir pede
bağlanmış olan bir pedi seçili bağlantıya eklemek istediğimizde bir uyarı mesajı
görüntülenir.
Eğer bu mesaja Yes cevabı verirsek seçtiğimiz ped bağlantımıza eklenecek ancak diğer
bağlı olduğu bağlantıdan kopartılmayacak. Yani bu iki bağlantıyı birleştirmiş olacağız. No
cevabı verirsek, seçtiğimiz ped bağlı olduğu bağlantıdan kopartılarak bizim eklemek
istediğimiz bağlantıya eklenecek. Cancel dersek işlem iptal edilecek yani herhangi bir
değişiklik yapılmayacak.
191
4.2.Referans Etiketleri
Bu noktadan sonra Belgelerim\Diptrace\Examples klasöründeki örnek devrelerle
çalışacağız.
Program Files\Diptrace\Examples klasöründeki Schematic_2.dch
dosyasını açın.
Bu şemada bizim tarafımızdan yapılan farklı tiplerde pin bağlantıları göreceksiniz. Bizim
amacımız Referans etiketlerinin nasıl çalıştığına dair tecrübe kazanmak.
Bu şema 23 kondansatör ihtiva eder. (C1 den C24’e kadar, C19 eksik). Diyelim ki
herhangi bir yere C5 kondansatörü yerleştirmek istiyoruz. Kendi kütüphanemizden bir
kondansatör yerleştirelim. Bu kondansatörün Ref.Etiketi C19 olacaktır. Bu kondansatör
üzerine sağ tıkla ve en üstteki seçeneği seç. C19 u C5 yapın ve Tamam deyin. Bir uyarı
mesajı görünür. Aynı zamanda Ref. Etiketi numaralandırmasını kaydırmayı da önerir.
“Yes” deyin.
192
Kondansatör C5 oldu. Eski C5 -> C6 oldu…. C18->C19 oldu vs... Şimdi bağlantı
yöneticisinde C19’u görebiliriz. Aynı zamanda C5'de yerleştirdik. Aynı şekilde
yerleştirdiğiniz elemanın Referans etiketini başka bir elemanın Ref.Etiketine
kaydırabilirsiniz.
Şimdi C5’i C30 yapın ve bağlantı yöneticisine girin. C5 ve C25-C29 arası kondansatörler
yok. Bu durumu düzeltmek için bir kondansatör üzerine sağ tıklayın. Ref.Etiketlerini
İyileştir/Ref.Etiketi “C” ’yi seçin. C30, C24 oldu. Neden? Çünkü Referans etiketleri
optimize edilirken program Ref.Etiketleri dizisinden boş olanları siler. Dolayısıyla C5
olmadığı için C6, C5 yapılır. C24, C23 yapılır. C30 da C24 olur. Yani üstteki sıradakini bir
aşağı kaydırır.
193
Şimdi değişiklikleri kaydetmeden Şematik programdan çıkın ve PCB Layout’ u açın. Yine
Examples klasöründen PCB_2 dosyasını açın. Plaketin üst kısmındaki C8 ve C10’u
bulun. (Bulmak için tasarım yöneticisini kullanabilirsiniz. Tasarım yöneticisinden C8 ve
C10 üzerine çift tıklayın.) C28 ve C30 olarak yeniden adlandırın. Dosya/Farklı Kaydet
menüsünden dosyayı farklı bir isimle kaydedin.
194
PCB Layout’ u kapatın ve tekrar Schematic programı açın. (Aynı zamanda PCB Layout’ u
kapatmadan Schematic programı da açabilirsiniz. Programlar/Schematic menüsünden.
Win98/ME kullanıcıları için bunu tavsiye etmeyiz. )
Schematic_2.dch dosyasını açın. C8 ve C10 kondansatörlerini bulun. Yalnız büyük
şemalarda bir elemanı bulmak kolay değildir. Bunu için Ctrl +F veya Düzen/Obje Bul
menüsünden faydalanabilirsiniz. C8 yazın ve Şimdi Bul deyin. Bulunan eleman ekranın
ortasına gelecek ve seçilecektir. Ayrıca listede içinde aradığımız ifadenin geçtiği elemanlar
da bulunur. Bunların üzerine tıklayıp Yerini Bul dediğimizde şema o elemanı da sayfanın
ortasına getirir.
195
Obje Bul penceresini sol üstteki oka tıklayarak küçültebilir ve bu şekilde de
kullanabilirsiniz. C8 ve C10’u daha iyi görmek için Sayfayı büyültün (+ ya birkaç defa
basarak)
PCB_2 dosyası bu şema dosyasıyla ilişkilendirilmiştir. Ve biz bu kondansatörleri PCB_2
dosyasında yeniden adlandırdık. Burada da aynı isim değişikliklerini yapabiliriz. Karmaşık
bir tasarım yapıyorsanız ve çok sayıda elemanı bu şekilde ismini değiştirdiyseniz nasıl
olacak?
Tam burada Eleman Bilgilerini PCB’den Getir özelliğini kullanacağız. Dosya/Eleman
Bilgilerini PCB’en Getir'i seçin ve açılan pencereden biraz önce farklı isimle
kaydettiğimiz Pcb dosyasını bulun.
Şimdi şemadaki bütün referans etiketleri (bizim şemada C28 ve C30) PCB dosyasına göre
değiştirildi.
196
4.3.Kütüphanede Nasıl Eleman Buluruz
DipTrace 2.1 standart kütüphanelerinde yaklaşı 98.000 eleman vardır. Ve adım adım
büyümektedir. Bu kütüphaneler üretici isimlerine göre ayrılmıştır. Bazen ihtiyacımız olan
elemanın üreticisini veya tam adını bilemeyebiliriz. İsminden sadece bazı kısımlar
hatırımızda kalmış olabilir. DipTrace’ in bütün programlarında eleman aramak çok
kolaydır.
Şu anda Schematic programdasınız. Kütüphane/Eleman Ara'yı seçin. Mesela ismi
içinde “232” geçen bazı elemanlara ihtiyacımız var. Fakat diğer karakterleri
hatırlamıyoruz. Şimdi İsim alanına 232 yazın ve Şimdi Bul deyin. Birkaç saniye içinde
ismi içersinde 232 ifadesi olan 194 adet eleman listelenir.
Aynı zamanda listedeki bir elemana tıklayarak aşağıda hangi kütüphane içinde olduğunu
ve kılıfını görebiliriz.
Yine Yerleştir butonuna tıklayarak seçmiş olduğumuz elemanı sayfaya yerleştirebiliriz.
Bu arada biz aktif olan kütüphanelerde arama yaptık. Aynı zamanda sadece bazı
kütüphaneler içersinde veya bilinen tüm kütüphaneler içersinde de arama yapabiliriz.
(Bakılacak Kütüphaneler altından ilgili seçeneği işaretleyerek) Buradan Seçili yi
seçersek alttaki Kütüphaneleri Seç kutusu aktif olur. Arama yapmak istediğimiz
197
kütüphaneyi buradan seçeriz. Birden fazla kütüphane seçmek içi CTRL+tıklama
yöntemini kullanabilirsiniz.
Schematic ve Component Editor’de (Eleman/Kütüphanelerde Eleman Ara)
kütüphanelerde eleman arayabiliriz. PCB Layout ve Pattern Editor’de (Kılıf/
Kütüphanelerde Kılıf Ara) kütüphanelerde kılıf (footprint) arayabiliriz
Bunun yanında bütün yerleştirme/ekleme diyalog kutularında arama fonksiyonu vardır.
Ancak bu diyalog kutularındaki seçili kütüphane içinde arama yaparlar.
4.4.Elektriksel Kural Kontrolü (ERC)
Bu özellik, tasarım esnasında oluşabilecek hataları düzeltmek amacıyla kullanılır. Eğer
açık değilse Schematic programı açın ve Examples klasöründen Schematic_2.dch
dosyasını
açın.
Önce
kontrol
edilecek
elektriksel
kuralları
ayarlayalım.
Denetim/Elektriksel Kurallar'ı açın. Açılan diyalog kutusundan ERC çalıştırıldığında,
tamamlanmamış pinden pine bağlantıların hata veya uyarı mesajı vermesini
sağlayabilirsiniz. Bunu yapmak için ilgili hücreye tıklayarak sarı, yeşil veya kırmızıya
dönüştürün.
198
Kontrol Edilecek Kurallar altındaki Pin Tipi ni işaretlemek yandaki renkli tabloda
içinde görünen pinden pine olan bağlantıların kontrol edileceğini belirtir.
Bağlı Olmayan Pin bağlı olamayan pinleri kontrol eder.
Tek Pinli Bağlantı sadece tek pine sahip bağlantıları kontrol eder.
Kısa Devre Power ve Gnd arasındaki kısa devreleri kontrol eder. Kontrol edilecek pinlerin
isimlerini Kısa Devre için Güç Pinleri den ayarlayabiliriz. Mesela V*; VCC,Vdd gibi V ile
başlayan isimdeki pinleri power pini olarak algılar. GND* da aynı şekilse GND ile
bağlayan isme sahip pinleri GND olarak algılar. Ve bu iki pin arasındaki herhangi bir kısa
devreyi kontrol eder.
Mevcut ayarları değiştirmeden Tamam veya İptal diyerek pencereyi kapatın.
Şimdi ana menüden Denetim/Elektriksel Kontrol Yap
(ERC)'yi seçin. Eğer
Schematic_2.dch dosyasını kontrol ederseniz tek bir hata bulur: Bağlantı için
“Bidirectional to output” Hatanın yerini bulmak için üzerine çift tıklayın veya seçip
Yerini Bul deyin. Hatayı düzeltebilir ve sonra ERC penceresinde ERC’ yi Çalıştır diyerek
tekrar kontrol yaptırabilirsiniz.
199
Şimdi Elektriksel kural ayarları penceresinde Bağlı Olmayan Pin'i işaretleyin ve ERC'yi
çalıştırın.
200
Bağlantısız pinlerin boşta kalması hata değilse bu pinleri gerçekten bağlantıda
kullanılmayacak pin olarak ayarlayabilirsiniz. Pine sağ tıklayın Bağlantı Yok'u seçin. Pin
ucuna bir x işareti konur. Bu pinin herhangi bir bağlantıya bağlanmasını ve ERC
tarafından hata vermesini engellemiş oluruz. Bu pin bağlantı yöneticisinde görünmez.
4.5.Eleman Listesi (Bill of Materials =BOM)
DipTrace Schematic modülü güçlü bir eleman listesi çıkarma özelliğine sahiptir. Satır ve
sütunları özelleştirebilirsiniz. Tasarımınıza tablo veya sayfalar ekleyebilir, listeyi .txt veya
Excel .csv formatında dosya olarak kaydedebilirsiniz.
Objeler/Eleman Listesi Oluştur'u seçin. Tablo Satırları'nı Eleman Tipi yapın.
Aşağıdaki resimde de gördüğünüz gibi satırlar ekleyin. Oluşturma Yeri: Yeni
Sayfada/Sayfalarda ve Sayfa Şablonu: ISO A4 seçin. Tabloyu sayfa boyutuna göre
genişletmek için Otomatik Tablo Genişliği'ni işaretleyin. Tabloyu Yerleştir dediğinizde
ISO antetli yeni bir sayfa eklenir ve eleman listesi tablosu bu sayfaya yerleştirilir.
Sayfa 2’yi seçin. Görünüm/Sayfayı Göster ve Görünüm/Anteti Göster ile sayfayı ve
antetleri görünür yapın. Sütun genişliğini taşan sütunlar için satır yüksekliğini ayarlayın
201
ve hücre içinde satırlar oluşturun. (ilgili hücreye sol tıklayın ve metni, satır yüksekliğini ve
gerekirse sütun genişliğini ayarlayın)
Şimdi ilave bir sayfada eleman listemiz var. Tasarımımızı yazıcıdan çıkartabiliriz.
Aynı zamanda Eleman Listesi Oluştur penceresinden Oluşturma Yeri: Geçerli
Sayfada seçip, Tabloyu Yerleştir'e tıkladıktan sonra sayfa üstünde istediğimiz yere sol
tıklayarak eleman listesi tablosunu şemanın olduğu sayfaya da yerleştirebiliriz.
Eğer birden fazla sayfadan oluşan şemanız varsa, her sayfaya ait eleman listesini ayrı bir
tabloda o sayfa üzerine yerleştirmek te mümkün.
Eleman listesi tablosunu Eleman Listesi Oluştur penceresinden (Dosyaya Kaydet
diyerek) veya tablo olarak yerleştirdikten sonra dosya olarak kaydedebilirsiniz.
Aynı zamanda PCB Layout veya Schematic sayfasındaki herhangi bir tablo üzerine
gelerek sağ tıklayıp Dosyaya Kaydet diyerek tabloyu CSV veya biçimlendirilmiş
metin dosyası olarak kaydedebiliriz.
4.6.Netlist İthal ve İhracı
DipTrace birçok formatda netlist üreterek diğer PCB programlarına aktarmanıza, ve diğer
programlardan netlist ithal etmenize imkân tanır. Ayrıca netlist oluşturarak şemadaki
bağlantı yapısını not defteri veya herhangi bir metin editörü ile inceleyebilirsiniz. Netlist
202
ihraç etmek için şematik programda Dosya/İhraç Et/Netlist ve formatı seçin. Netlist
şemanıza göre oluşturulacaktır.
Şimdi başka bir program tarafından oluşturulan Tango formatındaki netlisti ihtal edelim.
PCB Layout'u açın. Dosya/İthal Et/Netlist/Tango Netlist... seçin.
Belgelerim/DipTrace/Examples/tango_1.net dosyasını açın. Netlist içindeki kılıflar
bulunurken bekleyin. Elemanlar, referans etiketleri, kılıflarını listeleyen pencere açılır.
203
İlk sütunda elemanların referans etiketlerini görüyoruz. 2. sütun elemanın kılıfı, 3. sütun
tipi. Eğer elemanın kılıfının karşılığı bulunamamışsa alttaki kılıf alanında “none” yazar.
Mesela C41 in kılıfı CAP225 tir. CAP225 kılıfı DipTrace kütüphanelerinde yoktur. Bu
nedenle C41'e tıkladığınızda alttaki Kılıf açılır listesinde none yazar. Bu durumda bu kılıfı
içeren kütühaneyi seçmelisiniz (muhtemelen kılıf kendiniz oluşturmanız gerekir) veya
mümkünse alternatif kılıf seçmelisiniz. Bu elemana kılıf atamak için Ekle'yi tıklayın.
Açılan pencereden kütüphane ekleyip kılıfı seçip tamam deyin. Kılıf seçtiğinzi elemana
atandı. Elmana tıkldığınızda altta kılıf adını ve kütüphane adını görebilirsiniz.
Aynı zamanda aynı tipe sahip elemanlara veya aynı kılıfı kullanan elemanlara tek seferde
kılıf atayabilirsiniz. Bu özelliği kullanarak listedeki tüm elemanlara kılıf atayın. (Bu biraz
zaman alabilir.) Kılıfı atanmış (veya kılıfı diptrace kütüphanelerinde bulunmuş)
elemanların kılıf ismi sonunda * işareti bulunur. Ve elemana tıkladığınızda altta kılıf adı
ve kütüphanesi yazar. Kılıf atanmamış elemanlar PCB Layout'a ithal edilmeyecektir. Bu
yüzden tüm elemanlara kılıf atanmış olmalıdır.
Netlistteki elemanların pin numaraları ve pin sayısı ile atanacak kılıfın ped sayısı ve
numaraları uyuşmalı. Aksi takdirde uyarı mesajı görünür. Mesela netlistteki
Kondansatörün pin numaraları 1,2 (hatırlayın pin numarası demek karşılığı olan kılıf
pedinini numarası demekti) ise ve bu kondansatöre atamak istediğimiz kılıfın ped
numaraları plus ve minus ise atarken uyarır. Bu şekilde ithal edersek kılıfı getirilir fakat
bağlantılar getirilmez.
204
İthal etme işlemini tamamlamak için İthal Et deyin. Eğer uyuşmayan kılıf atanmışsa
veya kılıf atanmamış eleman varsa uyarı mesajı görünür. İthali iptal etmek için No deyin.
Bu şekilde ithal etmek için Yes deyin.
4.7.Eagle'dan kütüphane, şema ve pcb ithali
Eagle'dan kütüphane, şema ve pcbleri DipTrace'e ithal edebilirsiniz.
Önce kütüphane ithal edelim:
Bunu için Eagle'ı çalıştırın. Eagle kontrol paneli açılır. Library'ye tıklayarak kütüphane
listesini açın. Listeden kütüphane ismine çift tıklayarak kütüphane editörünü açın.
File/Export/Script seçin ve script dosyasına isim vererek istediğiniz bir yere kaydedin.
205
Bu şekilde istediğiniz kütüphaneleri scripte ihraç edin.
Şimdi Pattern Editor ile bu script dosyasından kılıfları, Component Editor ile elemanları
ithal edebiliriz. Pattern Editor'ü açın. İthal Et/Eagle Script diyerek kaydettiğimiz script
dosyasını seçin. Kılıflar alınır.
206
Kütüphanemiz hazır. 3.1.3.Kütüphaneyi
kütüphaneyi kaydedin.
Kaydetmek
başlığında
anlatıldığı
şekilde
Şimdi Component Edtor'ü açın. İthal Et/Eagle Script diyerek kaydettiğimiz script
dosyasını seçin. Elemanlar alınır. Elemanların kılıfları da alınır.
207
Şimdi şema ve pcb ithal edelim:
Eagle control panelini aşağı kaydırın Projects altındaki hexapod.sch dosyasını çift
tıklayarak açın.
208
Şema dosyası açılır. File/Run deyin ve Program Files\DipTrace\ Utils\
Eagle_to_DipTrace_SCH.ulp dosyasını seçin. Aç deyin. Bu komut dosyası şemayı
DipTrace ASCII formatına çevirecektir. Sizden ascii dosya için isim ve kayıt yeri ister.
Verin.
Durum çubuğunda “Run:Eagle_to_DipTrace_SCH.ulp finished” ifadesi
göreceksiniz. İşlem tamam.
209
File/Switch to Board diyerek pcbye geçiş yapın. File/Run deyin. Bu sefer Program
Files\DipTrace\ Utils\ Eagle_to_DipTrace_PCB.ulp dosyasını seçin. Aç deyin. İsim
ve kayıt yerini girin.
Hem şema hem de pcb dosyasını DipTrace ASCII formatına dönüştürüp kaydettik.
Şimdi DipTrace Schematic'i açın. Dosya/İthal Et/DipTrace ASCII seçin. Biraz önce
Eagle şemasından oluşturduğumuz asii dosyasını seçin. Şema ithal edilecektir.
Aynı işlemi PCB Layout'ta da yapın.
210
211
4.8.SPICE Simülasyonu
DipTrace kendi simülatörüne sahip değildir. Ancak spice ayarlarını yapabilir ve spice
netlistini herhangi bir simülasyon programına gönderebilirsiniz. Şimdi LT Spice kullanarak
bu kılavuzun 1. bölümünde oluşturduğumuz astable flip-flopun simülasyonunu yapacağız.
LT Spice'ı tavsiye ederiz. Ücretsizdir ve profesyonel simülasyon programları ile
karşılaştırılabilir. Başka bir program da kullanabilirsiniz.
Şimdi şematik programı çalıştırın ve Belgelerim/DipTrace/Examples/Spice
/Astable_Flip_Flop_Spice.dch dosyasını açın. Bu şemada bütün spice ayarları zaten
yapılmıştır. Ama biz yine de birkaç elemanı inceleyeceğiz.
C2 kondansatörü üzerine sağ tıklayıp Spice Ayarları'nı seçin. Kapasitör tanımlamak çok
kolay. Model Tipi'ni kondansatör seçin. Parametre tablosuna değeri girin. Pozitif ve
negatif pinleri tanımlayın. Pin tanımlamak için soldaki pin-sinyal tablosundan pine tıklayın
ve sinyali girin. Kullanılabilir sinyaller hemen aşağıdadır.
Parametre tablosunda değerleri doğrudan tablo hücrelerine girebilirsiniz. Şablon kısmı
spice netliste elemanın nasıl görüneceğidir. Şablon ifadesini sağa doğru kaydırabilirsiniz.
Şimdi başka bir model tip seçmeyi deneyin. Mesela akım kaynağı. Akım kaynağını
seçtikten sonra foksiyonunu seçebilirsiniz. PWL seçin.
212
PWL fonksiyonu için nokta sayısını girin ve tamam deyin. Şimdi parametre tablosuna
nokta değerlerini tek tek girebilirsiniz. Farklı fonksiyonlar farklı paramete kullanırlar
(genlik, faz vs). Detaylar için SPICE sökümanlarına bakın. Şimdi tekrar kondansatöre
dönün, değeri girin ve tamam deyin.
Kondasatör ilave model açıklamalarına ihtiyaç duymaz, böylece sadece parametreleri
gireriz. Şimdi Q1'i seçin ve spice ayarlarına girin. Parametreler sekmesinin yanında
Model sekmesi göreceksiniz. Model sekmesini tıklayın. Buraya model metinin girebilir
veya harici dosyadan yükleyebilirsiniz.
Bazı üreticiler kendi elemanları için spice
modellerini oluştururlar. Onları kullanabilirsiniz.
213
Ayrıca bütün spice ayarlarını başka bir DipTrace kütüphanesinden alabilirsiniz (Spice
Modelini Kütüphaneden Al). Diyalog kutusunu kapatın.
Yüklediğimiz dosya güç kaynağı için spice modeline sahip değil, şimdi tanımlayalım. B1
üzerine sağ tıklayın ve spice ayarlarına girin. Gerilim kaynağı olarak seçilmiş, ancak
fonksiyon tanımlanmamış. Pulse fonksiyonunu seçin. Ve değerleri girin: Pulse V2=5,
Pulse PW=20s, Pulse PER=30s. Tamam deyin. Şimdi 20s 5V üreten sonra 10s ara
veren ve bu şekilde devam eden bir voltaj kaynağımız var. Her şey hazır.
Şimdi Dosya/İhraç Et/Spice Netlist'i seçin. Açılan diyalog kutusundan GND (toprak)
bağlantısını seçin. Bu bizim sıfır noktamız olacak. Komutlar bölümüne .TRAN 0s 30s
0.1s girin. Bunun anlamı 0s den 30s ye kadar 0.1s aralıklarla simüle et demektir. Bu
komutları doğrudan LT Spice içinden de değiştirebilirsiniz. Tamam deyin ve .cir dosyasını
herhangi bir yere kaydedin.
214
Şimdi LT Spice'ı çalıştırın. Eğer yoksa
http://www.linear.com/designtools/software/switchercad.jsp adresinden indirebilirsiniz.
LT Spice içinden File/Open ile az önce kaydettiğiniz .cir dosyassunu açın. (“Files of
Type” dan doğru dosya türü seçmelisiniz). Netlisti metin biçiminde göreceksiniz.
Simulate/Run
ile
simülasyonu
çalıştırın,
hata
penceresini
kapatın.
Plot
Settings/Visible Traces'ten led1'i seçin. Aşağıdaki gibi bir şekil göreceksiniz.
Bu Led1 üzerindeki akımdır. İlk 20 saniye çalışıp 10s ara verdiğini görüyoruz. Şimdi diğer
sinyalleri ekleyebilir ve nasıl çalıştığını görebilirsiniz.
215
4.9.Bağlantıların İletkenliğini Denetlemek
Plaketinizi üretime geçmeden önce yapmamız gereken önemi bir kontrol de yolların
çizimini denetlemektir. Bu denetimle çizimi tamamlanmamış bağlantıları, yani yollardaki
iletim kopukluklarını kontrol edebilirsiniz.
Belgelerim\DipTrace\Examples\PCB_2.dip dosyasını açın. Denetim/Bağlantıların
İletkenliğini Denetle'yi çalıştırın. Açılan diyalog kutusundan iletken olarak kullanılacak
objeleri seçebilirsiniz. Mesela Bakır Dolgu yu işaretlemezseniz, dolgu tarafından
bağlanan bağlantıları denetlemeyecek, dolayısıyla da hata uyarısı verecektir. Genelde
bütün seçeneklerin işaretli olmasını tavsiye ederiz. Tamam dediğinizde kontrol yapılır ve
Hata Bulunamadı mesajı görüntülenir. Tasarımımızdaki bütün bağlantıları iletimini
tamamlıyor. Şimdi birkaç hata üretip bu fonksiyonun nasıl çalıştığını görelim.
Araç çubuğundaki Yolları Düzenle (
) butonuna tıklayarak, C16:2 pedi ile onu alt
katmandaki GND’ye bağlayan via arasındaki yol üzerine sağ tıklayın ve Yolda Çizimi
Kaldır deyin. Bağlantıyı gösteren mavi çizgilerin görünmemesinin sebebi Bakır Dolgu
Özelliklerinde Bağlantı Çizgisini Gizle'nin seçili olmasıdır.
İkinci hatamız ise izole edilmiş bakır dolgu. Alt katmana geçin ve plaketin sağ alt köşesini
görecek şekilde sayfayı kaydırın. Şimdi Sinyal Katmanına iki çizgi veya yay yerleştirelim.
Şeklin yerleştirileceği katmanı seçin. (Şekil yerleştirme Araç çubuğundaki katman
listesinden Sinyal/Düzlem'i seçin) Yay butonuna yıklayarak (
216
) şekildeki gibi iki yay
yerleştirin. Bu şekilde bakır dolgunun (dolayısıyla içindeki vianın) diğer
bağlantısını kestik. Bakır dolgunun kenarı üzerine sağ tıklatıp Yenile deyin.
kısımla
Bu bisit durumun gözle de farkına varabilirsiniz. Fakat birkaç katmandan ve çok sayıda
pinden oluşan karmaşık bir tasarımınız varsa bu şekilde izole edilmiş bakır dolguyu
farkedemezsiniz.
Şimdi Denetim/Bağlantıların İletkenliğini Denetle'yi çalıştırın.
217
Denetim raporu görüntülenir. Net7 bağlantısının kırık olduğu, 3 kısma ayrıldığı görülür.
Hata üzerine tıkladığınızda bağlantı kırmızı ile belirtilir. 1. Kısım bakır dolgu ve tüm pinler
buna bağlı. 2. Kısım yaptığımız ilk hata C16:2 yüzey montajlı pedi ve 3. kısım en son
yaptığımız izole edilmiş bakır dolgu. Raporu metin dosyası olarak kaydedebilirsiniz.
4.10.
Otomatik ve Elle Yerleştirme
1.40 sürümünden itibaren DipTrace, şematikten pcbye aktardıktan sonra elemanların
yerleşimini daha kolay yapmak için gelişmiş yerleştirme ve dahili otomatik yerleştiriciye
sahiptir. Şimdi örneklerimizden biri üzerinde bu özelliği inceleyelim. PCB Layout'u
çalıştırın ve Belgelerim\DipTrace\Examples\Schematic_4.dch dosyasını açın.
Aşağıdaki resimdeki gibi bir şekil göreceksiniz. Bütün bu elemanları plaket sırınları içine
yerleştirmek için çok zaman harcamanız gerekir.
218
Şimdi plaket sınırlarını DXF dosyasından ithal edeceğiz. Dosya/İthal Et/DXF'yi seçin.
Belegelerim\DipTrace\Examples\outline.dxf dosyasnı açın. Açılan pencereden ithal etmek
istediğimiz DXF dosyasını görebilirsiniz. Board Outline katmanına tıklayın. Aşağıdaki
Dönüştür'ü Plaket Sınırı yapın.
219
Bu yolla Kapalı Alanları Doldur ile kapalı alanları doldurabilir, İç İçe Çokgenleri
Algıla ile delikleri kesip çıkarabilirsiniz. (Genelde DXF tasarımcıları plaket sınırlarını
dolgusuz yaparlar). Bu özellik bakır dolgu ve maske/pasta katmanlarında kullanmak
içindir.
İthal Modu: Tasarıma Ekle yapın. Böylece mevcut tasarım üzerine eklenecek. Yukarıdaki
İthal Et butonuna tıklayın. Şimdi plaket sınırlarını görebiliyorsunuz. Ama elemanlar hala
düzensiz. Şimdi elemanları sıralayalım. Yerleştirme/Yerleştirme Ayarları'na girin.
220
Kılıfları Plaket Sınırlarının Dışına Yerleştir'i işaretleyin. Kılıflar plaket sınırları dışına
sıralanacak. Diğer ayarlar yukarıdaki gibi kalsın. (Not: Değerler mm). Tamam diyerek
diyalog kutusunu kapatın. Yerleştirme/Kılıfları Diz veya araç çubuğundaki
butonuna tıklayın.
Bütün kılıflar plaket sınırları dışındaki bir yere dizilir. Yerleştirme/Listeden Yerleştir'e
tıkayın. Listeden bir eleman seçin ve fareyi plaket içini taşıyın. Fareye tıklamadan eleman
fareye iliştirilir. Plaket içindeki bir yere sol tıklayarak seçtiğiniz elemanı yerleştirin.
221
Yerleştirdiğimiz eleman listeden kaybolur. Bu liste sadece plaket sınırları dışındaki
elemanları gösterir. Şimdi U1, U2, U3, J1, J8, J12, RN1 ve RN2 yi bu yolla yerleştirin.
(Bağlantıları F12 ile iyileştirebilir, veya tasarım yöneticisindeki Objeler sekmesinden
gizleyebilirsiniz.) Bize göre bu elemanların yerleri sabit olmalı ve değiştirilememeli.
Listeden yerleştir diyalog kutusunu kapatın. Şimdi plakete yerleştirilen elemanları seçin
(U3 hariç), Ctrl+L ile veya biri üzerine sağ tık-Kilitle ile kilitleyin. U3'ün özelliklerine
girin. Yerleştirme sekmesine geçin. Kullan:Özel Ayar, Değer:20mm yapın. Bunun
anlamı U3 için özel aralık mesafesi bırakılacak, diğer elemanlar U3'e 20mm den fazla
yaklaşmayacak. Tamam diyerek özellikleri kapatın ve U3'ü kiltleyin.
222
Şimdi
diğer
tüm
elemanları
5mm
aralıklarla
otomatik
yerleştirelim.
Yerleştirme/Yerleştirme Ayarları'na girin. X'te ve Y'de aralık değerlerini 5mm yapın.
Kılıfları Döndürmeye İzin Ver işaretli olsun. (Bazı tek yüzlü ve atlamalı plaketlerde
atlamaların belli yönleri olacağı için otomatik döndürmeyi kapatmak kullanışlı olabilir.)
Kılıfları Plaket Sınırlarının Dışına Yerleştir'i işaretsiz yapın. Kılıf Özel Aralıklarını
Kullan işaretli olamalı ki U3'e ait 20mm özel aralığı dikkate alsın. Şu aşamada
Yerleştirme Kalitesini Artır seçeneğini tavsiye etmiyoruz. İsterseniz daha sonra
kullanabilirsiniz. Tamam diyerek ayarları uygulayın. Otomaik yerleştimeyi çalıştırın.
(Yerleştirme/Otomatik Yerleştir veya
elde edeceksiniz.
butonu ile) Aşağıdakine benzer bir görüntü
223
Elemanlar arasındaki bağlantılar (mavi çizgiler) daha kısa yollar için iyileştirilmişlerdir.
Bazı bağlantılar iyileştirilememiş olabilir, çünkü bazı büyük elemanları daha önce elle
yerleştirdik. Eğer tüm elemanları otomatik yerleştirirseniz en iyi bağlantı yapısına
kavuşursunuz ancak bu gerçek hayatta pek uygulanabilir değil.
U3 diğer elemanlardan ayrık durmaktadır. Çünkü onun etrafında 20mm aralık bıraktır.
İstersek şimdi yolları otomatik çizdirebiliriz. Çizim/Çizim Ayarları menüsünden Yol
Kalınlığı:0,4mm, Yol Açıklığı:0,4mm, Yol-Ped Arası:0,3mm yapın. Otomatik çiziciyi
Shape Router yapıp “...” butonu ile shape router ayalarına girin. Ayarlar sekmesinde
Öncelikli Katman Yönlerini Kulan'ı devre dışı bırakın. Tamam diyerek bu ayarları
uygulayın. Katman/Via Özellikleri'ni kontrol edin. Biz dış çapı 1,2mm, delik çapı 0,6
mm olan via kullanacağız. Şimdi F9 veya araç çubuğundaki yeşil ok butonu ile otomatik
çizimi çalıştırın.
Aşağıdakine benzer bir sonuç alacaksınız.
224
Dosya/Tasarım Bilgileri'nden çizilmemiş yol olup olmadığını görebiliriz. Bütün otomatik
çizici ayarları bu kılavuzun son bölümünde anlatılmıştır. Plaketi çizdirememişseniz geri
alın ve yol kalınılıği ve aralık ayarlarını, yerleştirme ayarlarını vs. değiştirerek tekrar
deneyin.
4.11.
Funout
Genellikle funout özelliği iki amaç için kullanılır: Elemanlara otomatik via eklemek
(BGA,SOIC,QUAD gibi) ve SMD pedleri güç veya şase düzlemine bağlamak için otomatik
via yerleştirmek. (Otomatik çizici bunu yapabilir.) Bu ikisini de deneyeceğiz.
PCB Layout'u açın ve yeni boş bir tasarım açın. SMT Kütüphanesinden bir adet LLC20
yerleştirin. BGA kütüphanesinden iki adet BGA-100/15x15 yerleştirin. Tasarıma iki adet
dahili katman ekleyin. (Katman/Katman Ekle) Üst katmana geçin (Ctrl+T). Fareyi LLC
kılıfının üstüne getirin, kılıf ışıklanır, sağ tıklayın ve Funout'u seçin. Açılan diyalog
kutusundan Pedler:Sol (bunun anlamı, sadece sol çizgideki pedlere via yerleştirilecek)
seçin, Sadece Bağlı Pedleri Kullan'daki işareti kaldırın (bunun anlamı sadece bir
bağlantıya bağlı pedlere değil, tüm pedlere via yerleştirilecek). Dış çapı 0.04 inç, delik
çapını 0.02 inç yapın. Tamam deyin.
225
Şimdi kılıfın soldaki pedlerine viaların yerleştirildiğini görebiliriz.
Kılıfa tekrar sağ tıklayın ve funouta yeniden girin. Üstteki pedler için zikzak vialar
yerleştireceğiz. Yerleştir:Zik-Zak ve Pedler:Üst yapın. Diğer ayarlar aynı kalsın ve
tamam deyin.
İki adet BGA kılıfımızdan birine delikli, diğerine kör vialar ekleyelim. İlk BGA kılıfının
funout ayarlarına girin. Kılıf Tipi:BGA-Delikli Via, dış çapı 0.03 inç ve delik çapını
0.015inç yapın ve tamam deyin. Aynı şeyi diğer BGA kılıfı için de yapın, ancak kılıf tipini
BGA-Kör Via seçin.
226
İlk kılıfta tüm pedler vialara bağlanmış, ikinci kılıfta ise iki sıra vialara bağlanmamıştır
(bunlar üst katmanda kullanılabilir), diğer satırlardaki vialar katmanlara göre
yerleştirilmiştir.
Şimdi birkaç SMD kılıf ve birkaç delikli pede sahip kılıf ekleyin. Bu kılıfların birkaç
pininden geçen bir bağlantı oluşturun (bunun bizim GND bağlantımız olduğunu
farzedelim). Bağlantıdaki pinlerden birine sağ tıklayıp funout ayarlarına girin. Bir
değişiklik yapmadan tamam deyin.
227
Göreceğiniz gibi düzlem katmanlarına bağlanabilmesi için bağlantı üzerindeki smd pedlere
vialar eklenmiştir.
4.12.
Hiyerarşik Tasarım
Bu özelliğin nasıl çalıştığını alamak için basit bir hiyerarşik tasarım yapacağız.
Şematik programı açın. DipTrace'te hiyerarşik bloklar sayfalarla ilişkilendirilmiştir. Bu
nedenle boş tasarımımıza iki adet yeni sayfa ekleyin (Düzen/Sayfa Ekle). Bu ileve
sayfaları hiyerarşik blok olarak tanımlayacağız. İkinci sayfayı seçin. Düzen/Sayfa
Tipi/Hiyerarşik Blok seçin. Aynısını üçüncü sayfa için de yapın.
Şimdi ana sayfaya (ilk sayfa) geçin ve birkaç eleman yerleştirin (biz iki adet DB15F
konnektör yerleştireceğiz). Bu bizim hiyerarşik bloksuz ana şemamız.
İkinci sayfaya geçin. Objeler/Hiyerarşi/Konnektör Yerleştir'i seçin veya araç
çubuğunda üzerinde HC yazan butona tıklayın. Sayfaya birkaç adet hiyerarşik konnektör
yerleştirin (hiyerarşik konnektörleri sayfa tipi normal olan yani hiyerarşik olmayan
sayfalara yerleştiremezsiniz). Bu konnektörler hiyerarşik bloğumuzu giriş ve çıkışları
olacak. Konnektörün konumu ve yönü bloğun neresine yerleştirileceğini belirler. Dördü
sol, dördü sağda olmak üzere 8 konnektör yerleştirin. Kütüphaneden iki diyot yerleştirin
ve konnektörlere bağlayın.
228
Üçüncü sayfayı seçin ve ikinci hiyerarşik bloğunuzu yapın: Birkaç konnektör ve eleman
yerleştirin ve bağlayın. Konnektör üzerine sağ tıklayıp en üstteki seçenekten konnektör
adını değiştirebilirsiniz. Konnektör adı hiyerarşik bloktaki pin adını oluşturur.
229
DipTrace çok seviyeli hiyerarşiyi destekler. Yani bir hiyerarşik blok içine başka bir
hiyerarşik blok yerleştirebilirsiniz. Şimdi Sayfa 2'ye geçin. Objeler/Hiyerarşi/Blok
Yerleştir veya araç çubuğundna HB yazan butona tıklayın. Bloklar listesinden Safya 3'ü
seçin ve iki blok yerleştirin. Aynı zamanda Sayfa 2 içine Sayfa 2 bloğu yerleştirebilir veya
blok döngüsü oluşturabilirsiniz. Bu tür hatalardan kurtulmak için Denetim/Hiyerarşiyi
Denetle'yi kullanabilirsiniz. Ayrıca PCB'ye aktarırken PCB Loyout hiyerarşiyi denetler ve
hata varsa uyarı mesajı verir. Şimdi böyle bir döngü oluşturmadan sadece iki adet Sayfa
3 bloğu yerleştirin ve Sayfa 2'deki konnektörlere bağlayın.
230
Ana sayfaya (ilk sayfa) geçin ve iki hiyerarşik blok yerleştirin, Sayfa 2 veya Sayfa 3
olabilir. Blokları diğer elemanlara bağlayın.
231
Şimdi şemamızı PCB ye aktarabiliriz. Ctrl+B yi kullanın.
PCB Layoutta hiyerarşik bloklardaki kılıflar üstüste gelmiştir. Yerleştirme/Kılıfları Diz
ile veya araç çubuğundaki ilgili butona tıklayarak kılıfları dizebiliriz. Hiyerarşik blok
içindeki elemanları referans etiketleri Ref.Etiketi+Blok Numarası biçimindedir. Eğer
görünmüyorsa Görünüm/Kılıf Etiketleri'nden referans etiketlerini gösterin.
Bloktaki elemanlardan birinin özelliklerine girin. Her hiyerarşik eleman blok ref.
etiketi/etiketleri ve eleman ref. etiketinden oluşan bir ek bilgiye sahiptir. Bu ek bilgi
şemaya göre yenilemekte kullanılır. Çünkü hiyerarşik şemayı değiştirdiğinizde
elemanların gizli kimlik numarları (elemanlara göre şemadan yenilerken kullanılır) ve
etiketleri değişebilir.
232
Bu eleman Blok 4 altındaki Blok 1'in içindeymiş. Peki Blok 4 ve 1 nerde? Şemayı açın.
Blok 1 Sayfa 2 içindedir.
233
Şemadaki ilk sayfadaki Block 4 Ref.Etiketini Alt Devre1 yapın. Sayfa 2'deki Block 1'in
ref.Etiketini MiniDevre1 yapın. PCB Layout'a geçin. Elemanları Şemaya göre yenileyin.
Şimdi D3_5'in özelliklerine girin.
Şimdi şemeda Sayfa 2'deki I/O 1 konnektörünün referans etiketini Giris olarak değiştirin.
Sayfa 1'e geçin.
Şimdi pcbyi otomatik çizdirebilir veya şemada değişiklik yaparak pcbyi şemaya göre
güncellemeyi deneyebilirsiniz.
234
4.13.
Otomatik Çiziciler
DipTrace iki otomatik çiziciye sahiptir. Grid Router (ızgara tabanlı) ve Shape Router
(şekil tabanlı). Otomatik çizici ayarlarını değiştirmeniz gerekmez. Ancak merak edenler
için otomatik çizici pencerelerinin detayları aşağıdadır.
Shape Router sürüm 2.1 de eklenmiştir.
Grid router ile tek yüzlü ve atlamalı çizdirebilirsiniz. Shape router tek yüzlü çizimi
destekler fakat atlamalı çizimi desteklemez.
4.13.1.
Grid Router
Izgara tabanlı ripup and retry (sök ve yeniden dene) algoritmasını kullanır. Karmaşık
olmayan plaketleri çizebilir. Katman sınırlaması yoktur ancak katman sayısı arttıkça çizim
hızı da düşer.
Çizimi üç aşamada gerçekleştirir: Yolları yerleştir (sök ve yeniden dene ile), yolları
iyileştir ve yolları doğrula.
Hızlı, iyi, normal ve eni iyi olmak üzere dört otomatik seçeneği vardır. Kalitesi arttıkça
çizim hızı düşer. Genelde bu seçenekler yeterlidir. Ancak ayarları elle de
düzenleyebilirsiniz.
Eğer bazı yollar çizilemezse yeniden çizdirmeyi deneyin. Undo veya Çizim/Tüm
Yollarda Çizimi Kaldır ile yolları çizilmemiş haline geri alın ve otomatik çizimi yeniden
çalıştırın. Eğer Otomatik Çizim ayarını En İyi yapmışsanız otomatik çizici muhtemelen
en uygun sonuca ulaşacaktır. Eğer buna rağmen çizilmemiş yol kalıyorsa demek ki
elemanların yerleşimi veya çizim toleranslarının (genişlik ve aralık ayarları) değiştirilmesi
gerekir. Veya eleman etrafında daha fazla boşluk olması gerekir veya yol çok kalın
gelmiştir.
235
1. Açılar – 90 ve 45 derecelik (varsayılan) veya sadece 90 derecelik açılarla yolları
çizdirebilirsiniz.
2. Kullanılacak Katman Sayısı – Çizilecek katman sayısı, katman sayısı otomatik olarak
yazılır. Değişiklik yapabilmenzi için Tüm Katmanları Kullanın devre dışı olması gerekir.
Eğer 1 seçerseniz yollar bakır (alt) katmana çizilir.
3. Via Kullanmadan Çiz – Via kullanmadan çizdirebilirsiniz. Viasız çizdirmek için en az
Normal modu seçemnizi öneririz. Eğer çizim başarısız olursa keliteyi artırabilirsiniz.
4. Öncelikli Katman Yönlerini Kullan- Katmanlar için öncelikli yönleri kullanır. Bu
özellik paralel yolları engelleyebilir. “...” butonu ile bu yönleri belirtebilirsiniz. Öncelik
verilecek açıları seçip öncelik faktörünü ayarlayabilirsiniz (diğerlerinden kaç kat fazla
deneme yapılacak)
5. Atlamalara izin ver – Katman sayısı 1 ise seçilebilir. Atlamalar yatay veya dikey
olabilir. Bu özellik için en az Normal modu kullanmanızı öneririz. Kılıf Altına Atlama
Koyma ile kılıfların altına atlama yerleştirilmesini engelleyebilirsiniz.
236
6. Matris Kaydırma ve Seçme – Çizimden önce çizim ızgarasını kaydırarak en iyi
seçeneği tespit eder.
7. Seçenek Sayısı – Bir çizim ızgarasını kaydırma denemesi sayısı
8. İyileştirme Sayısı – Yolu yerleştirdikten sonra iyileştirme denemesi sayısı.
9. Via Değeri – Yol uzunluğunu hesapmak için kullanılacak via değeri. Bu değer
otomatik çizim stratejisi ve sonuç için çok önemli. İleri düzey kullanıcılar için via değeri
olarak küçük tasarımlar için 800-1000 mil, büyük tasarımlar için 2500-3000 mil tavsiye
ederiz. Değeri değiştirerek sonuç üzerindeki etkisini görün.
10. İlk/İkinci Çizim Sınırı – sök yeniden dene teknolojisi tarafından yolları bulmak için
kullanılır. Sınırlar yol uzunluğu ile başlangıç ve bitiş noktası aralığının max. oranıdır.
11. Yolu İyileştirirken En Fazla Değişiklik - Sök yeniden dene teknolojisi tarafından
yolu yeniden çizme denemesinin max. sayısı.
Düzeltme Sekmesi:
12. Açıları Düzlet – Açı düzenlemeyi aktif/ pasif eder. (Keskin açıları silmek için)
13. Yolları Düzelt – Düzeltme adımını kur. Deneme başına adım sayısı ve düzeltme
saykılı sayısı.
4.13.2.
Shape Router
Shape router üst sınıf şekil tabanlı çizicidir. Karmaşık SMD plaketleri, karmaşık olmayan
plaketler gibi kolayca çizebilir. Funout ve yoldaki ince geçişleri vs. otomatik yapabilir.
Strateji parametrelerle ayarlanabilir veya do dosyası ile belirtilebilir. (Electra/Specctra
tarzı yazımı vardır). Ayarlar zaten çeşitli tip plaketler için iyileştirilmiştir. Ancak elle de
girebilirsiniz.
237
Rakamlar deneme sayılarıdır. Ancak sonraki denemeler öncekilerden daha iyi bir sonuç
vermelidir.
Tarife Sekmesi:
Bus Çizici – Bus olarak belirlenmiş pedler arasına paralel yollar çiz.
SMD Fanout -SMD pedler için otomatik çizimden önce funoutları yerleştir.
Başlangıç Çizimi – ihlal mümkünse başlangıç çizimi.
Temizle – ihlalleri temizle.
Son Çizim – Son çizim.
Temizle - ihlalleri temizle.
Filtrele – bütün ihlalleri temizle, fazla viaları kaldır, yolları iyileştir. Bu adımda yeni
ihllaler oluşturulmaz.
Köşeleri 45 derece yap – köşeleri 45 derece yap. İşaretli değilse 90 derecelik açılarla
çizilir.
Ayarlar Sekmesi:
238
Via Yerleşim Izgarası – via yerleşimi için ızgara aralığı
Yol Yerleşim Izgarası – yol yerleşimi için ızgara aralığı
Via Kullanımı – Kullanılacak via sayısı. Kullanma:Via kullanmadan çizer. Az veya çok via
kullanarak çizmesini sağlayabilirsiniz. Serbest: Viaları serbestçe yerleştirir.
Ped-Yol Bağlantısını İncelt – yolu pede bağlarken gerekliyse yolu incelt. Geniş yollar
daha küçük pedlere bağlanırken işe yarar. Genelde SMD pedler için kullanılır.
Dolgulu Bakır Dolguları Yol Engeli Say – dolgulu bakır dolgular yol engeli olarak kabul
edilir.
Öncelikli Katman Yönlerini Kullan – Katmanda yol çizimini engellemek veya
katmandaki yollar için öncelikli yön belirtmek içindir. Aynı zamanda üst katmanda yolları
engelleyerek tek katmanlı çizim yapılmasını sağlayabilirsiniz.
239
Funout Sekmesi:
Yön -funoutlar hangi yönde yerleştirilecek?
En Fazla – Ped-funout arasındaki azami yol uzunluğu.
240
Fanout Yerine Yakın Delikli Pedi Kullan – yeni fanout oluşturma, yerine yakın delikli
pedi kullan.
Funout Yerine Yakın Viayı Kullan -yeni fanout oluşturma, yerine yakın viayı kullan.
Ped/Viaya En Fazla Yol Uzunluğu – Yeni fanout yerine yakın pedi veya viayı
kullanacağı zaman ped-viaya azami yol uzunluğu
SMD Pede Via Yerleştir - SMD pedler içine via yerleştirmeye izin ver.
SMD Ped Viasını Ortala- SMD ped içine yerleştirilen viayı ortala.
5. DipTrace Linkleri
DipTrace’le ilgili tüm bilgileri Türkçe sitesi www.diptrace.com/tr den alabilir, programı
indirebilirsiniz.
DipTrace ile ilgili genel konularda yardım almak için www.diptrace.com/tr deki “Yardım”
sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Sorularınızı
ve
görüşlerinizi
[email protected]
adresine
yazabilir
veya
www.diptrace.com/tr adresindeki “Destek İste” sayfasındaki formu doldurarak
gönderebilirsiniz.
241

Türkçe kullanım kılavuzunu indirin

Transkript

Benzer belgeler

[email protected] uzantılı mail adresinizi herhangi bir xxxx

Teknik Sorunlar SSS

USB 3.0 Harici Sabit Disk Kasası 2,5” (6,35cm) SATA 6G Desteği

D-Link 500G Modem Port Açma Ayarları

Öğrenciler için Hızlı Başlangıç Kılavuzu

Title Yurtdışına para havale etmek [bağlantısız]

Anadolu Level 2 DVD-ROM kalavuzu

AutoPunch - SINGER Futura Support

MPO Student Quick start Turkish.indd