Probiyotik ve prebiyotikler arasındaki farklılıklar

Probiyotik ve prebiyotikler arasındaki farklılıklar

Sayı:2007/Rm-17
Sayfa:137-141
PROBİYOTİK ve PREBİYOTİKLER
ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
4 KONU
: ALTERNATİF YEM KATKILARI-MAYALAR
~ İLGİ
:
RUMINANT BESLEME
Ñ KELİMELER : • Alternatif Büyütme Faktörleri
• Prebiyotikler
• Probiyotikler
• Mayalar arasındaki farklılıklar
& KAYNAKÇA :
.
Tercüme & Derleme : Ruminant Ürün Müdürü.Esra ÇINAR. İnterkim Vanbelle, N.,
Teller, E. And Focant, M. (1990)·Probiotics in Animal Nutrition. A Review. Archiv Animal
Nutrition 40:543-567·.Effects of microbial supplements containing yeast and lactobacilli on
feed activities.Diamondv company fac.Lallemand R.C.
1YAYININ KAPSAMI :
Ürün tanıtımıdır
Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir
¨
¨
Tercümedir
Derlemedir
þ
þ
ÖZET :
F
Süt ineklerinde doğumdan önceki 15 günlük dönemde kuru madde alımı ciddi
oranlarda düşer.Bu dönemde kuru madde alımını teşvik etmek amacıyla bir takım
yem destekleri gerekir.Son yıllarda maya metabolitleri ve canlı mayalar ruminant
beslemede yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır.
F
Probiyotikler,hayvan performansında önemli iyileşmeler elde edilebildiğinden
dolayı tercih edilmektedirler.Bu nedenle son yıllarda probiyotiklerin alternatif
olarak kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.
F
Maya metabolitleri ve canlı mayaların kuru madde alımını arttırma,sağlık ve
verim artışları üzerine etkileri yıllar süren çalışmalarca kanıtlanmıştır.
SONUÇ : Probiyotiklerin ve Prebiyotiklerin kendilerine özgü avantajları bulunmaktadır.
Canlı mayalar ve metabolitler üzerinde dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılmış yüzlerce araştırma
ve deneme bulunmaktadır Hayvan besleme uzmanları ve üreticilerin ,fermente maya ürünleri
ve canlı maya ürünlerinin verim üzerine etkilerini,üretim koşullarını ve diğer tüm özelliklerini
göz önünde
Esra
ÇINAR bulundurarak doğru kaynağa karar vermesi gerekir.
137
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
MAYALARIN RUMİNANT BESLENMEDE KULLANIMI
Süt ineklerinin süt üretme konusundaki genetik potansiyelleri son 30-40 yılda şaşılacak
derecede artmıştır.Süt üretiminin artmasına yönelik olarak ,gerek genetik potansiyelin
arttırılması ,gerekse bazı teknolojilerin uygulanması sonucu aşırı derecede artan süt verimini
karşılayacak enerji miktarının sağlanmasında güçlük çekilmektedir.Hayvan besleme
uzmanlarının değişmeyen ve değişmeyecek olan hedefleri ise ,süt ineklerinin süt verimlerinin
sağlıklı olarak arttırılmasının yanı sıra ,minimum maliyet esasına göre yemlenmeleridir.
Üretim başarısını; genetik kapasiteden sonra belirleyici en önemli faktör beslemedir. Süt ve
besi sığırcılığı üretim sisteminde optimal çevresel koşullarda üretimin arttırılması açısından
en önemli amaç,gelişen yeni teknolojilerin takibi ve uygulanmasıdır.
Özellikle süt inekleri açısından kritik bir dönem olan buzağılamanın hemen sonrasında
ineklerin negatif enerji dengesine girmelerini engellemek önemli bir hedeftir.Çünkü
hayvanın yemle aldığı enerji miktarı yaşama payı ve yüksek miktardaki süt verimi için
gerekli olan enerji miktarını karşılayamaz.Normal olarak laktasyonun bu erken dönemlerinde
hayvanlarda canlı ağırlık kaybı oluşur.Eğer,maksimum süt üretimi ,sağlıklı ve döllülük
kapasitesi yüksek bir inek elde etmek için ekstra önlemler alınmazsa, süt üretiminde istenen
amaca ulaşılamaz.Dolayısıyla ,laktasyonun bu ilk devrelerinde kuru madde alımının
maksimizasyonu , burada sıralanan amaçlara ulaşmak açısından zorunludur.
Rasyonda daha yüksek enerji yoğunluğuna ulaşmak için yapılan bir takım
değişiklikler;rasyondaki kaba yem/dane yem oranının değişmesi,tahıla aşırı oranda yer
verilmesi,selüloz sindirimini olumsuz yönde etkilediği gibi,rumen pH’ sının düşmesine neden
olur ve yem hammaddelerinin sindirimi sonucu oluşan
iki uçucu yağ asidinden
asetat:propiyonat oranının düşmesi,asidoz,laminitis ve süt yağının düşmesi gibi verimi ve
hayvan sağlığını etkileyecek son derece ciddi kayıplarla sonuçlanır.
Özellikle doğumdan önceki 15 günlük dönemde kuru madde alımı ciddi oranlarda düşer.Bu
dönemde kuru madde alımını teşvik etmek amacıyla bir takım yem destekleri gerekir ki
burada maya metabolitleri ve canlı mayalar kullanılabilir.Çünkü maya metabolitleri ve canlı
mayaların kuru madde alımını arttırma,sağlık ve verim artışları üzerine etkileri yıllar süren
çalışmalarca kanıtlanmıştır.
Mayalara Genel Bir Bakış
Mayalar; yüzyılı aşkın süredir hayvan beslemede; fermente edilmiş maya veya hayvan
beslemek için özel olarak üretilmiş maya şeklinde ; içki fabrikaları veya bira fabrikası yan
ürünü olarak birçok alanda kullanılmıştır. Doğada yaygın olarak kullanılan birçok maya türü
bulunmaktadır. Tahıl tanelerinde, tahıl yan ürünlerinde, silajlarda, çayırlarda ve hatta suda ve
toprakta da mevcuttur. Çeşitli gıda içeriklerinin gramında birkaç binden bir milyonun üstüne
kadar maya bulunduğu tespit edilmiştir. Maya türlerinin çok azı ticari olarak kullanılmaktadır.
“Ekmekçi mayası” olarak ta bilinen Saccharomyces cerevisiae en yaygın ticarileştirilmiş
maya türlerinden biridir.
138
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
MAYA KÜLTÜRLERİ (MAYA METABOLİTLERİ)
Bazı canlı hücre maya ürünleri, bir hata olarak “maya kültürü” olarak adlandırılmaktadır.
Gerçek maya kültürleri;fermantasyon sırasında mayalar tarafından üretilen metabolik yan
ürünler içeren kompleks fermente ürünlerdir. Maya kültürleri beslemede canlı maya hücresi
kaynağı olarak değil, sindirim kanalında istenilen bakteriyel büyümeyi stimüle edecek
fermantasyon faktörlerini sağlayacak bir besleme desteği olarak kullanılır. Bazen “nutrilitler”
olarak adlandırılan bu fermantasyon faktörler; ısıya dayanıklı, yüksek sıcaklıklardan ve
peletlemeden etkilenmeyen ürünlerdir.
Maya Kültürü sadece maya hücresi veya maya biokütlesi içermeyip özel bir fermantasyon
sürecinden sonuçlanan fermentasyon metabolitlerini sağlamak için tasarlanmış tek maya
fermente ürünüdür. Maya Kültürü eser miktarda canlılık taşır ama bunlar belirgin bir canlı
maya hücresi yada maya biokütlesi kaynağı olarak dikkate alınmaz.
RUMINANTLARDA MAYA METABOLİTLERİNİN KULLANIMI
Maya metabolitleri; mayaların (yoğun olarak Saccharomycess cerevisiae’ nin) oksijensiz
ortamda üretimi esnasında, özel fermentasyon tekniği ile elde edilen metabolitleridir.
Canlı maya hücresi içermezler.Maya fermantasyonu metabolitlerini ve maya ile mayanın
üzerinde büyütüldüğü besi yerini içeren komplex fermente ürünleri bulundurur.
Maya Kültürleri 55 yıldır Amerika da kullanılmaktadır. 1988 yılında ABD’den Avrupa’ya
ihracatına başlanmış, bu tarihten itibaren de Avrupa da hayvancılık işletmelerinde
kullanılmaya başlanmış ve günümüzde hayvan beslemede önemli bir kaynak haline gelmiştir.
Maya metabolitleriyle ilgili ABD ve Avrupa da üniversite, araştırma enstitüleri ve ticari
işletmelerde birçok araştırma ve deneme çalışması yapılmış ve rumen mikroorganizmalarının
çoğalması ile selülotik bakteri sayısının artmasını sağlayarak yemden yararlanmayı geliştiren
ve düşük kaliteli kaba yemlerin daha iyi değerlendirilmesini sağlayan doğal ve güvenilir
ürünler oldukları görülmüştür.Maya metabolitleri, Avrupa Topluluğu’nda “Tamamlayıcı
Yem Maddesi” olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle karma yemde rahatlıkla kullanılabilen ve
yem üretimi aşamasındaki (peletleme gibi) sıcaklık ve basınç gibi işlemlerden etkilenmeyen
ürünlerdir.
Etki Mekanizması-Faydaları:
Maya metabolitleri rumen mikroflorasında bulunan yararlı mikroorganizmaların çoğalmasını
ve güçlenmesini sağlayarak, yararlı selülolitik bakteri sayısını arttırırlar.Bu sayede konsantre
ve kaba yemden daha iyi yararlanmayı sağlar.Böylece düşük kaliteli kaba yemlerden de
yararlanma arttırılmış olur.Daha fazla kuru madde tüketimi teşvik edilerek, hayvanlarda verim
artışına neden olurlar.Yemin besin değerini de arttırdığı için daha fazla enerji elde
edilir.Yeterli yemin tüketilmesi sağlanıldığında ise sıcaklıktan kaynaklanan stres de minimize
edilmiş olur.
139
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
RUMINANTLARDA CANLI MAYALARIN KULLANIMI
Canlı maya ürünleri rumende metabolik olarak aktif hale geçen ürünlerdir.Rumende yararlı
mikroorganizmaların çoğalmasının sağlanması ve yem hammaddelerinin absorbe edilebilir
besinlere parçalanmasına yardım etmesi için, rumende belirli sayıda canlı maya sunma amacı
taşımaktadırlar.Rumen mikroflorasını olumlu yönde destekleyerek,verildiği canlıya gerek
sağlık gerekse verim bakımından olumlu katkılar sağlarlar.
Yine canlı mayalar da birçok bakteri ve maya türleri olmakla birlikte en yaygın olarak hayvan
beslemede tercih edilen bakteri ve maya türleri Lactobacillus ve
Saccharomycess
cerevisiae’nın alt türleridir.Bunlar canlı (yaşayan)) organizmalar =probiyotikler olarak
adlandırılmaktadır.
Probiyotikler
,rekabetle
dışlama
(competetive
exclusion)
sayesinde
patojen
mikroorganizmaların (coli ve salmonella) sayısını düşürerek mide barsak florasının dengeli
gelişimini desteklemektedir.Bunlar sindirim kanalında mikroflora dengesini düzenlemek,
patojenik mikroorganizmaların zararlı hale geçmesini ve üremesini önlemek, bu yolla yemden
yararlanmayı arttırmak amacıyla yem katkı maddesi olarak kullanılan, yararlı
mikroorganizmalardan oluşmuş biyolojik ürünlerdir.Bu nedenle probiyotik kullanımı ile
hayvan performansında önemli iyileşmeler elde edilebilmektedir.
Etki Mekanizması-Faydaları:
Yemle alındıklarında rumende sindirim faaliyetlerine katılır ve süratle yem parçacıklarına
bağlanarak aktivasyona geçerler.Rumen boşluğu ve yem parçacıklarındaki oksijeni tüketmeye
başlarlar.Bu sayede redoks potansiyeli düşürür,selülolitik aktivitenin gelişmesini sağlamış
olurlar.Daha fazla bakterinin yem parçalarına bağlanmalarını teşvik ederler. (Aynı zamanda
Glikoz ve oligosakkaritleri tüketerek nişastaca zengin yemlerde laktik asit bakteri
yoğunlaşmasını engellemiş olurlar.)
Böylece artan bakteri sayısı sayesinde uçucu yağ asitlerinin (propiyonik,bütirik,asetik ) daha
fazla üretilmesini sağlarlar.Enerji ve süt proteinin sentezi için potansiyel kaynak olan uçucu
yağ asitleri (özellikle propiyonat;metabolik enerjinin başlıca kaynağıdır ve glikoz sentezinde
kullanılır.) rumen duvarından asit tuzları olarak emilerek metabolize olurlar.Bu sayede hem
enerji artışı sağlandığı gibi, oluşan asetat da süt yağı sentezinde önemli rol oynadığından ,süt
yağı oluşumu teşvik edilmiş olur.
140
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
PROBIYOTİK VE PREBIOTİKLERİN FAYDALARI;
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
Genç hayvanlarda rumenin erken gelişimini sağlarlar,
Kuru madde alımını artırırlar,
Sindirimi düzenlerler,
Besinlerin emilimini arttırarak,mikrobiyal sindirimi geliştirirler,
Barsak mikroflorasını dengelerler,
Bağışıklık sistemini regüle ederler ,
Metabolik hastalıklardan asidosis riskini azaltırlar,
Kolay fermente olabilir şeker içeren diyetlerde pH’yı düzenlerler,
Süt üretimini ve kalitesini (Süt yağı,proteini) artırırlar,
Besi hayvanlarında GCAA’yı ve FCR’ı geliştirirler.
CANLI MAYALAR ve MAYA METABOLİTLERİ ARASINDAKİ SPESİFİK
FARKLILIKLAR
CANLI MAYALAR
ü Aktif maya hücreleridir
ü Yararlı m.o faaliyeti için metabolitleri
üretirler
ü Rumen asiditesi ve ısıl işlemlere
hassastırlar.(Korunmuş
formları
dayanıklıdır)
ü Laktik asit miktarı ve ph ya etkisi
yüksektir.
ü Mikrobiyal sindirime katkı oldukça
yüksektir.
ü Uzun süreli etkilidir.
ü Kalite ve performans tehditleri ile
karşılaşılmaktadır.(Saklama
koşullarına özen gösterilmediğinde)
ü Bağışıklık sistemi üzerine oldukça
olumlu etki gösterirler.
MAYA METABOLİTLERİ
ü Bir
maya
ve
taşıyıcıyla
harmanlanmış nutrilitlerdir.
ü Metabolitler hazır olarak sunulur
ü Rumen asiditesi ve ısıl işlemlere
dayanıklıdırlar.
ü Laktik asit miktarı ve ph üzerine
olumlu etki gösterir.
ü Mikrobiyal
sindirime
katkı
yüksektir.
ü Kullanım süresince etkindir.
ü Kalite ve performans tehditleri ile
karşılaşılmamaktadır.
ü Bağışıklık
sistemi
üzerinde
etkilidirler.
Burada da görüleceği üzere Probiyotiklerin de Prebiyotiklerin de kendilerine özgü avantajları
bulunmaktadır. Canlı mayalar ve metabolitler üzerinde dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılmış
yüzlerce araştırma ve deneme bulunmaktadır.Bu tamamlayıcı yem katkılarıyla uğraşan birçok
ticari firma da mevcuttur.
Hayvan besleme uzmanları ve üreticilerin; fermente maya ürünleri ve canlı mayaların verim
üzerine etkilerini,üretim koşullarını ve yukarda açıklanan özellikleri de göz önünde
bulundurarak doğru kaynağa karar vermesi gerekir.
141
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com