Kuvvet Hareket.indd

Kuvvet ve Hareket
SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ
Akışkan olan suyun sahip olduğu özelliklerd
özelliklerden
d teknik
k ik anlamda
l d yararlanabilmek,
l
bililmek,
k insanların
i
yaptıkları çalışmalarla mümkün olmuştur. Örneğin, suda yüzen bir ağaç parçasından esinlenerek ahşap bir sandalın yüzdürülmesiyle başlayan süreç, günümüzde milyonlarca Newton ağırlığındaki gemilerin yüzdürülmesiyle devam
etmiştir.
• Su içinde cisimlerin konumlarını belirleyen etki nedir?
• Karada kaldıramadığımız arkadaşımızı nasıl oluyor da su içerisinde kaldırabiliyoruz?
• Çok büyük ağırlıktaki gemiler nasıl oluyor da su içerisinde yüzebiliyor?
Bu ve benzeri sorularımıza işte bu konumuzda cevap arayacağız.
Geçtiğimiz senelerde bir cismin ağırlığını ölçmek için dinamometrelerden faydalanmıştık. Şimdi bu konuyu hatırlayalım.
Havadaki uçağa, topa ve karada bulunan oyuncağa olduğu
gibi suda bulunan gemiye de yerin merkezine doğru bir çekim
kuvveti etki eder.




0
20
40
60
80
100
120
N
Cisme etki eden kütle çekim kuvvetine “ağırlık” denir. Ağırlık, dinamometreyle ölçülür. Dinamometrenin içerisinde esneklik özelliği bulunan yaylar kullanılır. Ağırlığın birimi “N” Newton’dur.
X

 Cismin ağırlığı arttığında dinamometrenin ölçeceği değer de artar.
Örneğin; bir A cismini dinamometreye astığımızda dinamometre
iki bölme çıkartıyor. İki A cismini dinamometreye astığımızda dinamometre dört bölme çıkartıyor, üç A cismini dinamometreye astığımızda dinamometre altı bölme çıkartıyor. Böylelikle cismin ağırlığı
arttığında dinamometrenin göstereceği değer de artmış olur.
0
20
40
60
80
100
120
N
0
20
40
60
80
100
120
N
0
20
40
60
80
100
120
N
5
Kuvvet ve Hareket
ÇALIŞMA KÂĞIDI
-1
Aşağıdaki boşlukları uygun kelimelerle tamamlayınız.
1- Dinamometre ........................... esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılır.
2- Cismin ağırlığı arttığında, dinamometrenin içinde bulunan yayın esnekliği ...........................
3- Ağırlığın birimi ...........................’dur.
4- Dinamometre ........................... ölçer.
5- Cisme etki eden kütle çekim kuvvetine ........................... denir.
ÇALIŞMA KÂĞIDI
-2
En fazla 50 N’luk ağırlık değerini ölçebilen özdeş dinamometrelerin içindeki çubuklar 10 eşit
parçaya ayrılarak bölmelendirilmiştir. Bu dinamometrelerin ucuna şekildeki gibi kuvvetler uygulanıyor.
0
20
40
60
80
100
120
N
A
0
20
40
60
80
100
120
N
B
0
20
40
60
80
100
120
N
C
0
20
40
60
80
100
120
N
D
Buna göre; aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan yerleri uygun sayı değerleriyle doldurunuz.
a) A’ya uygulanan kuvvet ........................... N’dur.
b) B’ye uygulanan kuvvet ........................... N’dur.
a) C’ye uygulanan kuvvet ........................... N’dur.
d) D’ye uygulanan kuvvet ........................... N’dur.
7
FİZİK | 8. Sınıf
3- Hipotez: Bir cismin havadaki ağırlığı, sıvı için-
Test 2
deki ağırlığından ..................... çünkü cismin
sıvıdaki ağırlığı daha ........................
Yukarıdaki hipotezin doğru bir şekilde ta-
1-
mamlanması için noktalı yerlere sırasıyla
hangi kelimeler gelmelidir?
0
2
4
6
8
10
12
N
0
2
4
6
8
10
12
N
K
K
A) aynıdır, küçüktür.
B) aynıdır, değişmez.
C) farklıdır, büyüktür.
D) farklıdır, küçüktür.
L(s)
K cisminin havadaki ve L sıvısı içerisindeki
görünümleri verilmiştir. Buna göre aşağıda
4-
verilen ifadelerden hangisine ulaşılabilir?
Şekilde olduğu gibi,
5
10
15
20
25
30
N
A) K cisminin havadaki ve sıvıdaki ağırlığı değişmez.
bir A cismi havada
5
10
15
20
25
30
N
15 N olarak ölçülüyor. Bu A cismini sıvı
içerisine
B) K cisminin havadaki ağırlığı, sıvıdaki ağırlı-
muzda
ğından küçüktür.
D) K cisminin sıvıdaki ağırlığı daha küçüktür.
olarak ölçemeyiz?
Sıvı
A) 3
dinamomet-
redeki ağırlığı kaç N
A
A
C) K cisminin sıvıdaki ağırlığı daha büyüktür.
koyduğu-
B) 5
C) 10
D) 15
50
2
4
6
8
10
12
N
2- ( ) Bir cismin havadaki ağırlığı daima sıvıdaki
ağırlığından büyüktür.
( ) Sıvı içerisine konulan bir cismin ağırlığı
0
2
4
6
8
10
12
N
8N
0
2
4
6
8
10
12
N
6N
10 N
daha az ölçülür.
Yukarıda verilen ifadelere göre, doğru olanların başına  işareti, yanlış olanların başına işareti  koyarsak aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

10
K(s)
A
A
L(s)
M(s) A
Havadaki ağırlığı 10 N olan bir A cismi, yukarıda verilen hangi kaptaki sıvılara konulmuş
olabilir?
A) 
B) 
C) 
D) 




A) Yalnız K
B) Yalnız L
C) K ve L
D) K, L ve M
Kuvvet ve Hareket
Kaldırma Kuvveti
A) Sıvı içine bırakılan bir cisme, sıvı tarafından değişik yönlerde ve
farklı büyüklüklerde itme kuvveti uygulanır.
Cisim
Sıvı
İtme kuvvetlerinin bileşkesi, kaldırma kuvvetini oluşturur. Cisim bu kaldırma kuvvetiyle yukarı doğru itilir. Kaldırma kuvveti, ağırlıkla aynı doğrultuda ancak zıt yönlüdür.
Timsahlar, su tarafından kendilerine uygulanan kaldırma
kuvvetine karşı suyun derinliklerine inmek için taş yutarlar.
ÇALIŞMA KÂĞIDI
-5
Kaan, başta taşımakta zorlandığı kutuyla denize girince kutunun hafiflediğini fark eder. Kutuyu
hafifleten etki nedir? Cevabımızı aşağıdaki noktalı yerlere yazalım.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
13
FİZİK | 8. Sınıf
ÇALIŞMA KÂĞIDI
-6
Aşağıdaki tabloda ifadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarını  işareti koyarak belirtelim.
Yanlışsa doğrusunu yazalım.
İfadeler
1. Sıvı içinde bulunan bir cisme,
sıvının uyguladığı kaldırma kuvvetinin
yönü aşağı doğrudur.
2. Sıvı içindeki cismin ağırlığının
yönü yukarı doğrudur.
3. Sıvı içindeki bir cisme, sıvı
tarafından her yönde kuvvet
etki eder.
4. Sıvı içindeki her cisme, sıvı
tarafından kaldırma kuvveti
uygulanmaz.
5. Kaldırma kuvvetiyle ağırlık
aynı doğrultulu ancak zıt
yönlüdür.
6. Sıvı içerisine atılan bir
cisme sadece yukarı yönde
bir kuvvet etki eder.
7. Ağırlık ile kaldırma kuvveti
aynı yönlüdür.
14
D
Y
Yanlışsa doğrusunu yazınız.
Doğal Süreçler
Yıldızlar, gezegenler, Güneş sistemi, gök adalar, meteorlar sonuçta evren nasıl oluşmuştur? Evren
ve bilinmeyenlerini anlamak, dünyanın oluşumunu öğrenmek için bilim insanları tarih boyunca değişik
görüş ve teoriler ileri sürmüştür.
Dünya gök cisimleri ile birlikte Dünya’mızın da içinde bulunduğu sonsuz boşluğa uzay denir. Bu sınırsız boşlukta sayısız gök ada (galaksi),
yıldız, gezegen, meteor, nebula (ışık enerjisi yayarak görünür haldeki gaz
ve toz bulutları) bulunur.
Uzay boşluğu ile bu boşlukta bulunan gök cisimlerinin
hepsine birden evren (kainat) denir. Etrafımızda gördüğümüz her şey evrenin bir parçasıdır.
Eski çağlarda düşünceleri uzun süre benimsenmiş, kabul edilmiş astronom İskenderiyeli Batlamyus’tur. Batlamyus’a göre Dünya evrenin merkezindeydi, gök cisimleri Dünya’nın etrafında hareket ediyordu.
Daha sonraları Mikoloj, Kopernik, Galileo Galiler ve
Johannes Kepler gibi bilginler Güneş sistemimizdeki gezegenlerin Güneş’in çevresindeki yörüngelerde hareket
etkilerini ispatladılar.
Isaac Newton, gezegenleri Güneş çevresindeki yörüngelerinde tutan
evrensel çekim kuvvetini kanıtladı.
5
Doğal Süreçler
ÇALIŞMA KAĞIDI -1
I
II
III
IV
V
VI
VII
I. Evren, çok yüksek sıcaklıkta, atom büyüklüğünden çok kısa bir sürede üzüm büyüklüğüne
ulaştı. Hızlı bir şekilde büyümeye devam etti.
II. Elektronlardan ve küçük parçacıklardan oluşan 1027˚C sıcaklıkta bir karışım haline geldi.
III. Sıcaklığı 1013˚C ye düşen, hızlı soğuyan evrende küçük parçacıklar proton ve nötronlara
dönüştü.
IV. Evren, sıcaklığı 108˚C olan bir parçacık bulutu durumundaydı.
V. Elektronlar, protonlar ve nötronlar atomları oluşturdu. Çoğu hidrojen ve helyum olan atomlar
oluştu. Hidrojen atomları birleşerek helyum atomlarına dönüşmesiyle ışık oluştu. Evrenin sıcaklığı
10.000 °C idi.
VI. Evren soğumuş, sıcaklığı - 200°C olmuştu. Kütle çekimi ile hidrojen ve helyum atomları gök
adaları oluşturacak dev bir bulut haline geldi. Küçük gaz kümeleri ise yıldızları oluşturmak üzere
yoğunlaştı.
VII. Gök adalar kütle çekimi ile kümelendiler. Bu durum ilk oluşan yıldızların ölümüne sebep oldu
ve uzaya ağır elementler yayıldı. Bu ağır elementler yeni yıldızların ve gök adaların oluşmasına
sebep oldu. Evrenin sıcaklığı artık -270 ˚C idi.
Aşağıdaki soruları yukarıdaki açıklamalara göre cevaplandıralım.
A)
o
Evren kaç C sıcaklıkta nelerden oluşan bir karışımdı?
.........................................................................................................................................
B)
Hidrojen ve helyum atomları hangi etki ile bir araya gelmiştir? Bu durum neye sebep
olmuştur?
.........................................................................................................................................
C)
Büyük patlamadan 3 saniye sonra evren hangi sıcaklıktaydı?
.........................................................................................................................................
D)
Işık nasıl oluşmuştur?
.........................................................................................................................................
E)
Uzaya yayılan ağır elementlerin kaynağı nedir?
.........................................................................................................................................
9
Doğal Süreçler
ÇALIŞMA KAĞIDI -2
Aşağıdaki resimle ne anlatılmak istenmiştir? Bu basamaklarla ilgili yorumlarınızı boşluklara
yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
13
Doğal Süreçler
4.
Test 2
1.
Evrenin oluşumunu açıklamak için farklı görüşler ileri sürülmüştür.
Aşağıdakilerden hangisi, bilim insanlarınca
en çok kabul gören görüştür?
Dünyamız oluşurken denizlerin oluşması
sürecinde en etkili olay aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Büyük Patlama
B) Genişleme
C) Yoktan var olma
D) Güneş’ten kopma
A) Volkanik patlamalar
B) Yerkürenin katmanlarının oluşması
5.
C) Atmosferdeki su buharının yoğuşması
D) Dünya’ya gök cisimlerinin çarpması
Dünya’nın oluşumunu açıklamak için öne
sürülen görüşlerden biri olan “Gaz ve Toz
Bulutundan Oluşma” teorisine göre aşağıdaki
yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Evren oluştuğunda Dünya sıcak bir buluttur.
2.
B) Gaz ve toz bulutundan oluşan Dünya zamanla soğuyup bugünkü şeklini almıştır.
Bir görüşe göre başlangıçta gaz ve toz bulutu halindeki Dünya oluştuktan sonra zamanla sıcaklık düştü ve atmosfer oluşmaya başladı.
C) Dünya’nın katmanları başlangıçtan beri vardır.
D) Dünya soğudukça atmosferdeki su buharı
yoğuşarak yeryüzüne yağmıştır.
Dünya’nın atmosferinin oluşmasında aşağıdaki olaylardan hangisi etkilidir?
A) Depremler
6.
B) Volkanik Patlamalar
C) Dünya’nın kendi etrafında dönmesi
Sönük bir balonu az miktarda
þiþirin.
D) Güneş’ten gelen ışığın Dünya’yı ısıtması
Balonun üzerine iki nokta iþaretleyip bu noktalar arasýndaki
mesafeyi ölçün.
3.
Ayný balonu biraz daha þiþirin.
Son durumda noktalar arasýndaki mesafeyi tekrar ölçün. Yaptýðýnýz iki ölçümü karþýlaþtýrýp
deðerlendirin.
Yukarıdaki etkinlik bir Fen ve Teknoloji kitabından alınmıştır.
Bu etkinlik aşağıdaki başlıklardan hangisinin altında verilmiştir?
Yukarıdaki şekillerle ifade edilen olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) Büyük patlama
B) Evrenin Oluşumu
C) Dünya’nın oluşumu
D) Güneş’ten kopma
A) Newton’un Evrenin Oluşma Teorisi
B) Büyük Patlama Teorisi
C) Dünya’nın Güneş’ten Koparak Oluşma Teorisi
D) Dünya’nın Gaz ve Toz Bulutundan Oluşma
Teorisi
15
Doğal Süreçler
Bugün yeryüzünde gördüğümüz dağlar, denizler, yanardağlar, okyanuslar Dünya’nın oluşumundan itibaren var mı yoksa yeryüzündeki bazı olaylar sonucunda mı oluştu? Kıtaların ve okyanusların görünümü
yüzyıllar öncede bugünkü görünümü ile aynı mıydı?
Alman bilim adamı Alfred Wegener (1880 - 1930) 1912 yılında, Dünya’daki kıtaların 250 milyon yıl önce tek parça halinde dev bir kıta olduğunu öne sürdü.
Wegener’e göre “Pangea” adı verilen bu dev kıta daha
sonra küçük parçalara bölünerek her bir parça farklı yönlere
ilerleyerek bugünkü halini almıştır. Gelecekte kıtaların yeniden
birleşerek tek bir kıta haline geleceği tahmin edilmektedir.
Geçmişte
Günümüzde
Gelecekte
Wegener’in kanıtları aşağıdaki gibidir;
1- Dünyadaki kıtaların yap-bozun parçaları gibi birbirine
uygun olması
2- Belli bir bölgede yaşayabilen canlıların ve bitkilerin fosillerinin okyanus tarafından ayrılan farklı kıtalarda bulunması
(Örneğin, glossopteris ve mesosaurus fosilleri)
3- Dağ sıralarının kıtalara dağılımı
4- Kıtaların dağılımı
5- Hindistan’da buzul maddelere rastlanması
17