ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ

12/2/2014
Bir Üretim Sisteminin Tasarımı ve
İyileştirilmesi
ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ:
Bir Üretim Sisteminin Tasarımı ve
İyileştirilmesi
DOÇ. DR. KAZIM SARI
ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BEYKENT ÜNİVERSİTESİ
Bu bölümde bir endüstri mühendisinin üretim sisteminin
tasarım ve iyileştirilmesine yönelik yapabilecekleri
unsurlar üzerinde durulacaktır.
Fiziki varlıklar denildiğinde; tesis, üretim ekipmanı, bilgi
teknolojileri, malzeme elleçleme ve depolama
ekipmanları kastedilmektedir.
Not: Bu ders notunun hazırlanmasında Prof. Jane M. Fraser’ in Introduction to Industrial
Engineering adlı kitabından yararlanılmıştır.
Bir üretim sisteminin tasarımı ve
iyileştirilmesi
Bu noktasa aşağıdaki sorulara yanıt aranmaktadır:
1. Bir işletme ne tür fiziki varlıklara sahip olmalı?
2. Bu fiziki varlıklar nerede tutmalı? (Tesis Planlaması)
 Tesislerin yerleri nerede olmalı?
 Bu varlıklar tesis veya bina içerinsine nasıl konumlandırılmalı?
(Tesis Tasarımı)
3. İşletme malzemeleri nasıl depolar ve hareket ettirir?
4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve yönetir?
5. İşletme maddi varlıklarının bakımını nasıl yapar?
1. Ne tür fiziki varlıklara ihtiyaç
duyulmaktadır?
 Üretilecek ürünün türüne göre kullanılacak ekipmanlarda
farklılık gösterebilir.
 Bir çelik üretim fabrikası
 Bir hastane
Ekipman seçiminde aşağıdaki unsurlara dikkat edilir:




2. İşletmenin Fiziki Varlıkları Nerede
Tutulmalı?
Tesislerin yerleri nerede olmalı?
 Yeni bir üretim tesisi kurarken aşağıdaki 3 unsur
dikkate alınır
1. Mal veya hizmeti satın alacak müşterilerin lokasyonu,
2. O bölgede mal üretme veya hizmet sunmanın maliyeti,
3. Ham maddenin o bölgeye taşınmasının maliyeti,
üretilen ürünün müşteriye ulaştırılmasının maliyeti,
 Bir restoran için 1. faktör çok önemli iken, otomobil
üretimi için 2. ve 3. faktör daha önemlidir.
Ürün veya hizmetin tasarım özellikleri
Tahmini üretim miktarı
Tedarikçilerin sundukları hizmet ve maliyetleri
Bir parçanın satın alma maliyeti veya kendi yapma olanağımız
ve bunun maliyeti
Lokasyon Kararı
 Lokasyon kararını etkileyen faktörler
 İşçi Üretkenliği
 Döviz kuru ve kur riski
 Maliyetler
 Görünür maliyetler
 Görünmez maliyetler




Politik riskler, değerler ve kültür
Pazara yakınlık
Tedarikçilere yakınlık
Rakiplere yakınlık
1
12/2/2014
İşçi Üretkenliği
Faktör Puanlama Yöntemi
PUANLAR
(100 ÜZERİNDEN)
FAKTÖRLER
İşçi Üretkenliği =
Üretilen ürün sayısı
Kullanılan işçi saati
AĞIRLIK
DANİMARK
A
.25
70
60
(.25)(70) = 17.5
İnsan-araba
oranı
.05
50
60
(.05)(50) = 2.5
(.05)(60) = 3.0
Kişi başına gelir
.10
85
80
(.10)(85) = 8.5
(.10)(80) = 8.0
Vergi Yapısı
.39
75
70
(.39)(75) = 29.3
(.39)(70) = 27.3
Eğitim ve Sağlık
.21
60
70
(.21)(60) = 12.6
(.21)(70) = 14.7
70.4
68.0
1.00
New York (130, 130)
X- koordinatı =
Chicago (30, 120)
120 –
Y- koordinatı =
|
|
|
|
|
30
60
90
120
150
i
iy
i
i
i
dix = i lokasyonunun x koordinatı
diy = i lokasyonunun y koordinatı
Qi = i lokasyonuna gelen veya giden ürün sayısı
East-West
Arbitrary
origin
Ağırlık Merkezi Yöntemi
åd Q
åQ
i
where
|
–
ix
i
i
TALEP
Chicago = 2,000
Atlanta = 2000
Pittsburgh = 1000
New York = 1000
Atlanta (60, 40)
åd Q
åQ
i
Pittsburgh (90, 110)
90 –
30 –
(.25)(60) = 15.0
Ağırlık Merkezi Yöntemi
North-South
60 –
DANİMARKA
FRANSA
İş gücü
bulunabilirliği
Toplamlar
Ağırlık Merkezi Yöntemi
AĞIRLIKLI PUANLAR
FRANS
A
Ağırlık Merkezi Yöntemi
North-South
New York (130, 130)
Chicago (30, 120)
(30)(2000) + (90)(1000) + (130)(1000) + (60)(2000)
x-koordinatı =
2000 + 1000 + 1000 + 2000
= 66.7
120 –
Pittsburgh (90, 110)
+
90 –
Ağırlık Merkezi (66.7, 93.3)
60 –
(120)(2000) + (110)(1000) + (130)(1000) + (40)(2000)
y-koordinatı =
2000 + 1000 + 1000 + 2000
= 93.3
30 –
–
|
Atlanta (60, 40)
|
|
|
|
|
30
60
90
120
150
East-West
Arbitrary
origin
2
12/2/2014
2. İşletmenin Fiziki Varlıkları Nerede
Tutulmalı?
Montaj Hattı Dengeleme Problemleri
AMAÇLARI
1. Düzenli bir malzeme akışını sağlamak
2. İnsan gücü kullanımını en üst düzeye
çıkarmak
3. Makine kapasitelerini en üst düzeyde
kullanmak
4. İşlemlerin en az sürede gerçekleşmesini
sağlamak
5. Boş süreleri veya dengeleme kayıplarını
en aza indirmek
6. Malzeme kullanım miktarını en
küçüklemek
Bu varlıklar tesis veya bina içerisine nasıl konumlandırılmalı?
Genel anlamda dört tür yerleşim türü mevcuttur:
1.
Ürün Akışına Göre Yerleşim
 Montaj Hattı Dengeleme
2.
3.
4.
Sürece Göre Yerleşim
Sabit Konumlu Ürüne Göre Yerleşim
Hücresel Yerleşim
Sürece Göre Yerleşim
Ameliyathane
Acil Triaj Odası
Sürece Göre Yerleşim: Amaç
Acil Kabul
Hasta A – kırık ayak
Hasta B - Kalp
rahatsızlığı
Laboratuvar
 Hangi bölüm hangi bölümün yakınında veya uzağında
olmalı ki toplam insan/malzeme seyahat süresi veya
mesafesi en kısa olur.
 İki çözüm yöntemimiz var:
 Küçük çaplı problemlerde grafiksel çözüm
 Bilgisayar programları ile optimizasyon

Radyoloji
Acil Yatakları
Eczane
CRAFT, ALDEP, CORELAP, Factory Flow, Pro planner
Fatura/Çıkış
3. İşletme Malzemeleri Nasıl Depolar
ve Hareket Ettirir?
Vinç ve küçük vinç
 Malzeme eleçleme ve depolama ekipmanları
1. Cranes and hoists (vinç ve küçük vinçler)
2. Automated Storage and Retrieval Systems (Otomatik
depolama ve Geri Alma Sistemleri)
3. Fork lift trucks, hand trucks, (Forklift ve el arabası)
4. Conveyors, (Konveyör)
5. Pallets, containers, bins, shelves, and racks, (Palet,
konteyner, kutu ve raf sistemleri)
3
12/2/2014
Otomatik depolama ve Geri Alma
Sistemleri
Forklift, Palet
Konveyörler
Konteyner ve raf sistemleri
4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve
yönetir?
4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve
yönetir?
Bütün sistemler bilgi üretir (makine arızaları, üretim
miktarı, hatalı hammadde miktarı) ve anlık bilginin karar
süreçlerinde kullanılması gerekmektedir. Bilgi
Otomasyonu az maliyet artışı ile üretim sisteminin tüm
süreçlerine ait bilgilerin depolanmasını ve gerektiğinde
ulaşılmasını sağlar.
Bilgi teknolojileri için yatırım söz konusu olduğunda bir
endüstri mühendisinin aşağıdaki unsurları dikkatle incelemesi
gerekmektedir:
1. El terminalleri
2. Bar kod ve rfid teknolojisi
3. Satış noktası verilerinin toplanması




Verimsiz bir süreci otomasyona geçirmemek gereklidir.
Bilgiyi oluştuğu anda topla
Müşteri için bir değer kat
Bilgisayarla çalışılabilirdik eskiye göre iyi durumda, ancak
halen bir problem.
 Bilgi teknolojilerinin bakımına ve bakım maliyetine izin ver
4
12/2/2014
5. İşletme maddi varlıklarının bakımını
nasıl yapar?
 Toplam Üretken Bakım (TPM) üç unsuru sıfırlamayı
hedeflemektedir:
 Makine arızasını sıfırla
 Ekipman kaynaklı hataları sıfırla
 Ekipman hız, performans kaybını sıfırla
 Diğer bir amaç da ekipman kaynaklı yaralanmaların
sıfırlanmasıdır.
5