nonwoven

NONWOVEN
Technical Tex'iles
--
Technology
--
Makale / Article
Dokusuz Yüzeyler Endüstrisine
m
d(
yL
Genel Bir Bakış
ye
öı
de
A General Look at Nonwoven
\
Industry
ör
Ar§. Gör. Yılmaz ERBiL ve Doç. Dr. Osman BABAARSLAN
Abstract
For lost yeors the competition of Nonwovens with c10ssic text/le
fobrics is in precocity. In this case the obseıvotion of Nonwovens'
position in Turkey ond in 011of the world should be propitious.
From using fiber, principol produClng methods, produClng volume
in Turkey, ond ploce of Nonwovens in the world wos exominea
ond same selected pottems wos presented.
Özet
Dokusuz yüzeylerin klasik tekstil kumaşları ve kumaş bazlı ürünleriyle rekabeti son yıllarda hızla artmıştır. Bu bağlamda dokusuz yüzeylerin Türkiye'deki ve dünyadaki yerinin incelenmesi faydalı sonuçlar
sağlayacaktır. Kullanılan liften başlayarak temel üretim bilgileri, Türkiye'deki üretim miktarları, dünyadaki durumu incelenmiş ve seçilmiş ömekler verilmiştir.
I. Introduction
Todoy, nonwovens con be regorded os unique engineering products thot offer the odvontoge of opplicotion ot low cost ond
high voriotions. Nonwoven surfoces ore textile surfoces with vet}
different quolities.
These ore the products thot we don 't know though we use therr
everydoy, thot hove importont quolity hidden in oppeorance ona
thot can be combined with other moteriols. However, nonwoven
surfoces can be called os products of modem ond innovotive industry.
I. Giriş
Günümüzde dokusuz yüzeylere, düşük fiyat ve yüksek çeşitlilikte
uygulama avantajı sunan eşsiz mühendislik ürünleri gözüyle bakılabilir. Dokusuz yüzeyler çok değişik kalitelerdeki tekstil ürünleridir.
Hergün kullandığınız ama çoğunlukla onları bilmediğimiz, önemli kaliteleri görünüşte saklı ve başka materyallerle kombine edilebilir yapıdaki ürünlerdir. Ayrıca dokusuz yüzeylere zamanımızın modern
ve yenilikçi endüstrisinin ürünleri de denilebilir.
Gelişen tekstil teknolojisine paralelolarak ortaya çıkan ve çok özel
uygulama alanları bulabilen dokusuz yüzeyler, günümüzde .oldukça
Nonwoven surfoces. which hove oppeored in porallel to the developing textile technology ond which hove fo und very specio
opplicotion oreos, hove become very importont todoy. Todoy
their use is possıble from medicol to ogriculture, construction.
from vorious irıdustrıa! opplicotlOns to oerospoce ond defense indusuv.
önemli hale gelmiştir. Bugün için tıptan tarıma, inşaat sektörüne, değişik endüstriyel uygulamalardan, uzay ve savunma sanayiine kadar
pek çok alanda kullanımları mümkün olabilmektedir.
Dokusuz yüzeyler terimi esas olarak; bir yapıştınmamaddesi uygulanarak veya içerilde olan termoplastik liflerin ısıl yollarla yapıştınlmasıyla ya da çeşitli mekanik yollarla birbirlerine tutturulabilen özellik-
The term of norıwoven defines the category of surfoces frorr
textile fibers thot can be bound together by opplicotion of Of'
odhesive moteriol or by odhesion of consituent thermoplostic fbers by thermol meons or by textile fibers thot con be bound vorious nechonic woys. Nonwoven surfoces can 0/50 be evoluoted
os products having specific feotures ond /or os products thot
meet the some requirement os o conventionol textile fobric thoughproduced ot very lower co st.
According to iSO standords (ISO 9092: 1988 & CEN Standord:
EN 29092), poper, woven, knitted, tufting surfoces, yoms or filoments bound by stitch, felts ond needled surfoces ore not mcluded in nonwoven surfoce definition. Agoin occording to this stondord, nonwoven surfoces are defined os loyers or surfoces formed with notural or mon-mode fibers in stople or fi/oment form.
where the iıber: ore oriented or randamly orgonized ond bo und
teki tekstil liflerinden oluşturulan yüzeyler kategorisini tanımlamaktadır. Dokusuz yüzeyler spesifik özelliklere sahip ürünler olarak
ve/veya klasik bir tekstil kumaşıyla aynı ödevi gören, ancak çok daha
düşük maliyetle üretilebilen ürünler olarak da değerlendirilebilir.
iSO standartlarına göre (ISO 9092: 1988 & CEN Standart: EN
29092) dokusuz
cı
te
i
yüzeyler tanımına kağıt, dokunmuş, örülmüş, taf-
ting yüzeyler, dikişle birleştirilmiş iplik veya fılamentler, keçeler ve iğnelenmiş yüzeyler ginmemektedir. Yine bu standarta göre dokusuz
yüzeyler; kesikli veya filament halde, doğal ya da yapay liflerden
oluşturulmuş, liflerin yönlendirildiği veya rasgele düzenlendiği ve bir
çok bağlama tekniklerinden herhangi birisi ile bağlanmıştabaka veya
yüzeyler şeklinde tanımlanmaktadır.
19S0'lerin sonlarına kadar, klasik olarak ikinci kalite iplik veya atık elyafı temel alan dokusuz yüzeyler, klasik tekstilierin yerine kullanılan
ucuz mallar olarak değerlendiriliyordu. Yapay lif sektöründeki geliş-
72
2.
D
%
sc
yL
(F
ye
G
şı,
G
PE
dE
ki
ne
D
rir
er
ta
to
yıl
tir
KE
le
sir
kı
yi:.
D
kı
dı
dE
sil
2C
rı~
te
NONWOVEN
Technical Texliles
--
Technology
--
Makale / Article
me ve yeniliklerle birlikte dokusuz yüzeyler üretiminde de önemli
değişme ve gelişmeler yaşanmıştır. Son 30 yıl içinde, global dokusuz
yüzeyler endüstrisi yıllık %8-10 büyüme sağlamıştır. Bu büyümede
yoğun Ar-Ge çalışmaları ve yapay elyaf sektörü ile olan işbirliği de
önemli ölçüde roloynamıştır.
1995-2000 yılları arasında 7 milyar
dolar'dan 9 milyar dolar'a çıkan dünya dokusuz yüzeyler pazarı, çocuk bezi, kadın bağı, mendil gibi tüketim mallarının yanı sıra, özel
teknik tekstiller alanında da hayatımızın içinde giderek daha faila
önem kazanmaktadır.
2. Dokusuz yüzeyler üretiminde hammadde
Dokusuz yüzey ürünlerin bazen %80'den fazlasınıve çoğunlukla da
% i OO'ünüoluşturan elyaf, bu ürünler için en önemli malzemedir ve
by one of mony binding techniques.
Nonwoven surfoces, which toke second-quolity yom or woste fibers os abosis till the end of 1950's, were evoluoted os cheop
products that are use d insteod of clossicol textiles. With developments and innovotions in mon-mode fiber seeter. importont
changes and developments to ok ploce in nonwoven surfoce production. In the lost 30 years, global nonwovens industty lived o
growth of 8-1 0%. In this growth, intensive Reseorch & Development studies and cooperotion with mon-mode fibers sectar olsa
ployed on importont role. World nonwoven market, which reoched 9 billian $ from 7 billian dollors between 1995-2000, be comes more importont by entering our lives in speciol technicol
textiles os well os baby diopers, women's pods and wipes.
son üründen istenilen özellikler bu yapıya direkt bağlıdır. Dokusuz
yüzeyler üretiminde kullanılan önemli litler arasında; polipropilen
(PP), polyester (PES),poliamid (PA), viskon (Vi), polietilen (PE), rayon, pamuk ve akrilik sayılabilir [ i
J.
Genelolarak liflerin dokusuz yüzeyler üzerinde etkili olan özellikleri
şunlardır:
• Elyaf denye veya boyutu
• Nem tutma
• Kesit şekli
• Esneklik
• Yüzey özellikleri
• Mukavemet
• Krimp, kıvrım özellikleri
• Uzama
• içerdiği terbiye (finish Ibitim) malzemesi
• Modül
Görüldüğü gibi dokusuz yüzey ürünler için uygun litlerin seçiminde
pek çok parametre vardır. Bunun yanında elyaf fiyatları da hammadde tespitinde oldukça önemli roloynamaktadır. Sadece başlangıçtaki maliyet değil, bir balya elyafın bitmiş bir dokusuz yüzey topu haline gelene kadarki kümülatif maliyeti de önemlidir [ 2
J.
Dünyada yıllık %8-1O arasındaki büyüme oranıyla ve kullanım yerlerinin sürekli artmasıyla ilgi odağı olmayı sürdüren Dokusuz Yüzey
endüstrisi içerisinde kesikli ve filament olarak birçok lif kullanılmaktadır. Kesikli litlerin içerisinde polipropilen, poliester ve poliamid
toplam lif tüketimi içerisinde yaklaşık %80-85 'lik paya sahiptir. Son
yıllarda yeni litlerin kullanımının artmasıyla, bu litlerin toplam lif tüketimi içerisindeki payı biraz azalmıştır [ 3
J.
Kesikli ve filament lif kullanımına göre üretimde kullanılacak makineler de değişmektedir. Kesikli liflerin tülbent yüzeyi haline getirilmesinde, yün tipi tarak makinesi kullanılmaktadır. Yüksek birim ağırlıkta
kumaş üretmek istendiğinde, co
ba ama aşamasında mekanik
yöntem olan iğneleme rnakines' ::e.rc ec
ektedir.
Dokusuz Yüzey endüstrisindeo
coğrudan litlerden
kumaş üretildiğinden, litlerden ~dır ve dokusuz yüzey üretim'nce
-
_-DS.
sikli ve filament formda yap2Y =cer
> --:
~-
tercih edilmektedir. T abio-I 'ce
c:-
::::-
-= -co
:.::
olojiler-
cc :::~- '1Cc. <e-
-2. "2:: -
--=-:. -:.
risinde en çok polipropilen, po es--.e-
'2. alanılmakta-
:: E=,"::e
_-=.:.=
den daha fazladır. Dokusuz Yüze =-c:,~_ 2007 yılına kadar değişeceği d"
{2
-=:;::'"- ;:-~-
~_ ::_~_- ~
2. Raw material in nonwoven production
Fiber, which forms more than 80% and mostly i00% of nonwoven products, is the most importont moteriol for these moterials
and the properties demonded from the end product are directly
connected with this structure. Polypropylene (PP), polyester
(PES), polyamide (PA), viscone (Vi), polyethylene (PE), royon, cotton and ocrylic can be counted among the most importont iiber:
in nonwoven production [I].
In generol, the properties effective on nonwovens are given os
follows:
• Denier or the dimensian of the fiber' Moisture
• Cross-sectionol shope
• Elosticity
• Surioce properties
• Strength
• Crimp properties
• Elongotion
• Spin-finish moteriol opplied
• Modulus
As can be seen, there are mony porometers in the selection of
suitoble fibers for nonwoven products. Besides this, fiber prices
olsa play on importont role in row moteriol identificotion. Not
only the beginning east, but olsa the cumulotive cost of o bale of
fiber until it becomes o nonwoven is importont [2].
Nonwoven industry, with on onnuol growth rote of 8-1 0% in the
world and the increose of its end-uses, uses mony fibers both os
stople or filoment.
Polypropylene, polyester and polyamide have o shore of 80-85%
in total fiber consumption. With the increose in the use of new fibers in lo st years, the shore of these fibers in total fiber consumption decreosed o litt/e bit [3].
The mochinery that will be used in orooucuorı changes according
to the use of stople or fi/oment fiber. In the web formatian of
stople fibers, wool type carding mochine is used In order to produce o fobric othigh umt weıght, needlmg mochine is preferred
rı web bonding stoge.
~ nonwoven industry, os fobric is produced directly from iibers
--o - Jsırıg yoms, maximum benefit is ochieved from [ibers
- - --e =oortooce of fibers in nonwoven production is more
NONWOVEN
Technical Texıiles
'echnology
Makale / Artiele
i
1/998(%)
Yapay lifler
1999(%) 2000(%)
2001(%) 2005(%)
2007(%)
Man·made fıbers
; 1998(%)
1999(%)
2000(%)
2001(%)
2005(%)
2007(%)
22.5
Poliester Lifler
24.0
22.5
22.5
23.0
23.0
23.0
Polyester Fibers
ı 24.0'
22.5
no
113.0
no
PoIiamid Lifler
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
1.5
Polyamid Fibers
1/.5
1.5
1.5
1.5
) 1.5
1.5
Akrilik Lifler
1.5
2.0 \
2.0
3.0
3.0
-'3.0
Acrylic Fibers
11.5
20
2.0
3.0
i30
3.0
63.0
63.0
62.7
62.7
'62.7
PolypropyleneFibelS
i62.0
63.0
630
62.7
8.0
8.0
70
Polipropilen Lifler 62.0
Viskon-rayon
8.0
8.0
7.0
7.0
7.0
lo
Diger Sentetik
-
3.0
3.0
3.0
2.8
2.8
2.8
i
180
1000
1000
ıooh
100.0
100.0
1000
Fibers
Toplam Tüketim
(Milyon ton)
Viscone-rayon
Fibers
Other Synthetic
Lifler
62.7
62.7
!
8.p
Lifler
i
ii
13.0
3.0
3.0
2.8
i 100.0
100.0
100.0
100.0
2.5
)3.3
2.6
3.7
4.0
1
(Mil/ion tons)
28
100.0
100.0
----ı
/24
3.3
26
2.5
rik
lar
!
! 3.7
alı
i
i
Toble 1 • Consumption of Man·made Fibers in Nonwoven Industry in the World
ıı
Tablo i.Dünyada dokusuz yüzey endüslrisinde yapay liRerin!ÜketimiImi~on ton) IliReregöre ayrı ayrı) 1998- 2007 4
Tab
28
!
TorolConsupUan
204
7.0
-
~
Şe
tür
sinde 1998 ile 2007 yıllan arasındaki gerçekleşmiş ve beklenen ya-
than in other technologies. In nonwoven industry, man-made fibers in staple and filament form are used in 99% ratio. It is envisaged that thic situation will not change until 2007. Among manmade fibers, mostly polypropylene, polyester, viscone and short
staple fibers are preferred. In Table-I, man-made fiber consumption that took place and expected between 1998 and 2007 -are
given [4]'As it will be see n, use of polypropylene is 63%, of polyester 23%, of viscone royon 8%, of acrylic 2%, of polyamid 1.5%
pay elyaf tüketim miktarlan verilmiştir [ 4 ].
Görüleceği üzere, dünyada Dokusuz Yüzey üretiminde %63 oranında polipropilen, %23 oranında poliester, %8 viskon rayon, %2
akrilik, % 1.5 poliamid ve %3 diğer özel lifler kullanılmaktadır.
Tekstil endüstrisinde kullanılan yapay liflerin toplam tüketimi 1983
yılında 16.9 milyon ton idi. Bu rakam, 1988 yılında 20.4 milyon tona,
1998 yılında 30.4 milyon' tona yükseldi. Tabto-Z'de 1970 yılından
20
rın
ba
bir
bu
nu
de
ye
of
Tekstil Endüstrisinde
Dokusuz Yüzey
Tekstil Endüstrisi
Textile Industry
Nonwoven
Shore %
(milyon ton)
Endüstrisinde
içerisinde
(millian tons)
Industry
Nonwoven
(milyon ton)
Products in Textile
Yıllar
(milyon ton)
Dokusuz Yüzey
Ürünlerin
Years
% Payı
pa
Industry
Ya
so
1970
10.8
004
3.7
1975
13.0
0.6
1983
0.8
1988
16.9
2004
4.6
4.7
1990
23.0
lA
1.6
1995
27.5
1998
3004
1999
32.0
2005
2007
f---
1970
1975
1983
10.8
0.4
3.7
/3.0
16.9
0.6
6.8
1988
20.4
6.9
1990
no
1.9
7.8
1995
275
1.9
4.6
4.7
6.8
6.9
7.8
2.4
8.1
1998
30.4
8.8
10.0
1999
32.0
37.0
3.7
3.7
2005
37.0
2.4
3.7
3.7
8.8
/0.0
38.3
4.0
10.4
2007
38.3
4.0
10.4
-
Tablo2. YılkılOGöre TümTekstilve DokusuzYüzey Endüslri~erisinde Yapay üRennTüketimi[Mi~n Tan ve %) 1970·2007
-
0.8
1.4
i-
1.6
tış
-
pa
to
lar
ya
8.1
ke
ör
-3.
ı5 ı
Tob!e-2. Coosumplion oil.'olHll<Xie fiw, in mexiik and Noowo.en IndusıryAccording b Yeo~ {ıWOiDııToosand %11970- 2007 { 5 {.
and of other special fibers 3% in nonwoven
world.
1999'a kadar gerçekleşen üretim rakamları ve 2005 ve 2007 yılları
için ise yapılan tahminler yeralmaktadır. Aynca Tablo-2'de bu elyaf
production
in the
D
m
dE
The total consumption of man-made
iıbers was 16.9 mil/ion
tons in 1983.
This figure reached 20.4 mil/ion tons in 1988 and 30.4 mil/ion
dC
kc
37 milyon tonu geçerek 2004 yılında 37,9 milyon tona ulaşmıştır.
tons in 1998.ln Table 2, production values realized between
1970 and 1999 and the estimations for 2005 and 2007 are given. Also, the shore of nonwovens in fiber consumption values
are olsa given in Table 2. The share of man-mode fibers in nonwoven production
increased to 8.1 % in 1998 from 3.7% in
Tablo-3'de 2004 yılı için kaydedilen dünya yapay elyaftüketimi ve-
1970. It is estimated
bi
tüketim rakamlarının içindeki dokusuz yüzeylerin payına da yer verilmektedir.
Dokusuz Yüzey üretiminde kullanılan yapay liflerin, tekstil endüstrisi
içindeki payı, 1970 yılında %3.7'den 1998 yılında %8.1'e yükselmiştir. Bu değerin 2005 yılında % i O'a ve 2007 yılında da, % i O.4'e ulaşacağıtahmin edilmektedir [5].
Ancak, Tablo-3'den görüldüğü gibi
yapılan tahminlerin aksine yapay elyaf üretimi 2005 yılından önce
74
that this value will reach i0% in 2005 and
leı
gE
m
e~
sc
ol
NONWOVEN
Teehnieal Tex'iles
--
Technology
.,--
Makale / Artiele
Polyester
(PES)
Selülozik Lifier
(CELL.)
Polyamid
(PA)
Polipropilen
(PP)
Akrilik
(PAN)
(PES)
8,4%
Cel/ulosic Fibeıs
(CaL)
i
9,8 %
Polyomıde
(PA) •
i
8,2 %
Polypropylene
(PP)
3, i Mıllion Tons
8,2%
7,1 %
Acrylic
(PAN)
2.7 Mıllian Tans
7,1 %
i
3,7 Milyon Ton
!
3,1 Milyoh. Ton
2,7 Milyon Ton
Diğerleri
i
1,
......
TOPLAM
Polyester
3,2 Milyon Ton
!
i
0,7 Milyon Ton
!
37,9 Milyon Ton
I~O,O%
da gerçekleştiği
Şekil-I 'de 2004 yılında gerçekleşen
göre dağılım yüzdeleri
2004 yılı sonu itibariyle
rine ulaşmıştır.
dokusuz
tahminini
yüzeylerde
yapmakta
100,0 %
i 0.4% in 2007 [5J
However, os can be seen [rottı Tooie-B,
controry to the estimotions mode, matı-ttıaae fiber production is
higher than 37 mil/ion tons and reoched 37,9 mil/ion tons in
kul-
yerinde
%56'lık
Bu miktar
dilimine
elyaf
gösterilmiştir.
Bu 2003 yılı üretim
yıla göre %7,7'lik
bulmuştur.
yapay elyaf tüketiminin
dünya elyaf üretimi
bazda artış anlamına gelmektedir.
bir önceki
67 milyon ton seviyele-
kapasitesine
göre %6,7 global
Bunun içerisinde
yapay lif üretimi
bir artışla 37,9 milyon
global
ton seviyesini
lif pazarının
karşılık gelmektedir.
7.1 % 1.8 %
Bu-
nunla birlikte; pamuk, yün ve ipek üretiminde de %6,5'lik artışla 24, i milyon ton seviyesine ulaşılmıştır.
pasitesinde
mektedir
Yapay
Bu miktar toplam
%36'lık
lifler
bir dilime
lif ka-
tekabül
9.8 %
et-
J.
[ 6
içerisinde
sonu itibariyle
poliester,
2004
yılı
bir önceki yıla göre %9,7 ar-
tışla yıllık 24,5 milyon tonluk
bir üretim
ka-
i 0,3 milyon
pasitesine sahiptir. Bu miktarın
formunda
üretilmiştir.
yaklaşık %21-22'lik
kemizde
Figure-l: Shore af Fiber Types in Man-Made Fiber Produetion in 20041?{,!
Bu üretimin
gerçekleşmiştir.
bir seyir izleyen poliester
bir
[ 6
J.
3. Dokusuz yüzeyler üretimi
ürünlerin
me göstermekle
demeleri
gösterilmektedir
[ 7
J.
sürekli geliş-
üretim
Dokusuz
işlem ve kayüzeyler
geleceği için bu açıklanmış olan doku oluşturma
leme teknolojilerinde.
gelecekte
kullanılan teknoloji
beraber, yaygın olarak görülen
Tablo-t'te
düstrisinin
üretiminde
kullanılan
çok büyük
Konuda geleceğe yönelik
ması, otomatik
makinaların
değişiklikler
proses ve kalite kontrol
sağlayacak gelişmelerin
son yıllarda
çevre
bilincinin
geliştirilmesi
insana ve çevreye
kullanılan teknikler
3. Nonwoven
36%
in to-
Production
Though the technology used in nonwoven production shows o
continuous development, the production process and stoges seen
generol/y are shown in Table 4 [7]. It is thought that there will
not be very great modificotions in basic principles of the mochinery used in the stoted web forming and fixing technology of
nonwoven industry in the future. The iuture-orıenıed work in this
subject ore mostıyon increose of production speed, development
Bu
hızının artırıl-
yapılması yönündedir.
artmasıyla
Olan, daha az kimyasal malzeme
sistemlerinin
en-
prensiplerinde
çalışmalar daha çok, üretim
tity corresponds to o shore of
tol fiber copocity [6].
ve sabit-
olacağı düşünülmemektedir.
ekonomiklik
oaşlanrmştır [ i
temel
on has been reoched in cotton, wool and
silk with on Increose of 6,5%. This quan-
Among matı-ırıoae fibers, polyester has o production copacity of
24,5 millian tons in 2004, with an increose of 9,7%. 10,3 mil/ion
tons of this is produced in staple form and 24,5 mil/ian tons have been produced in filoment form. Neorly 2/-22% of this production was realized by Chino. Polyester production, having fol/owed o steody stote for mony years in our country, showed on itıcrease of i 0% by increasing os double with regord to the previous
year [6].
Ül-
üretimi
önceki yıla göre iki katına çıkarak % i O'luk bir artış göstermiştir
Dokunmamış
i
Şekil-l: 2004 Yapay Elyaf Üretiminde Elyaf Türlerinin Payları (%1
bir dilimi tek başına Çin'de
uzun yıllar durağan
2004 before 2005.
In Toble-3, worldwide mon-mode fiber consumption doto recorded for 2004 are givetı. It is true to moke the estimotion that
this increose is reolized in fiber quontity used in nonwovens.
In Figure-l', man-ttıade fiber consumption in 2004 is shown occarding to fiber Cypes. At the end of 2004, worldwıde fiber production reoched 67 mil/ian tons. This meons on increose of 6,7% globol/y with regord to the production copacity in 2003.
Within this, mon-mode fiber production
reached 37,9 mil/ian tons with on itıcreose of 7,7% with regard to the previous
yeor. This quontity corresponds to 56%
shore of global fiber market.
Besides this, 24, i mil/ian tons of producti-
LO PES ii CELL. O PA O PP ii PAN O Digerleri
tonu ştapel elyaf ve 14,2 milyon tonu da filament
9,8%
r
olur.
türlerine
8,4%
Table-3: Worldwide Man·made Fiber Pıoduetion in 2004 [6J
Bu artışın aynı oranda
lanılan elyaf miktarında
Mil/ian Tons
1,8 %
Tablo-3: 2004 yılı dünya yapay elyaf üretimi [6]
rileri yeralmaktadır.
64,6 %
64,6 %
24,5 Milyon Ton
ve
Özellikle
duyarlı
tercih edilmeye
J.
75
NONWOVEN
Technical Tex'iles
Technology
Makale / Article
DOKUSUZ
Doku
~
Oluşturma
Dokuyu
i. Kuru Serme
a) T araklama
YÜZEYLERi
OLUŞTURMA
I. Kimyasal
(Carding)
TEKNiKLERi
~
Sabitleştirme
Bağlama
I-Terbiye
a) Kimyasal Maddenin
b) Havalı Senme (Air-laid)
Dokbya
Üründen
bir yelpazede
Püskürtülmesi
\Taraf,ndan
d) Kimyasalın Dokuya
Desenli
i
kullanılacağı
2. ısıyla Bağlama
Ürünün
yere
b) Sıcak Hava ile Isıi Bağlama
getirilmesi
.c) Silindir Ve Boşluklu Sistem Ile
i d)
1511 Baglama
Ses Dalgalanyla
3. Mekanik
uygun hale
işlemleri
uygulanır. (örneğin
!
Sound Woves
i
Bağlama
: 3. Mechanical
i
. c) Stitch-bonding
ı7]
Table-4:Nonwoven formalian technique, {7
process and quality control systems and making
developments for economy. Especially in the last years. due to
the increase of environmental consciousness. techniques that are
sensitive to humans and environment and that use less chemıca/s are preferred [I]. Nonwoven production begins with the gathering of fibers so that they form o layer-surface. In order to make o textile material from surfaces of the iıbers. formed as o
sutioce with dry-Iaying, wet-Iaying, infinite fiber processes or other techniques, these forms have to become continuous by one
of the ways of thermal, chemical or mechanicol methods. Now
the half-products as nonwoven surfaces are made ready to be
presented to the users by being subjected to finishing and converting processes due to the en d-use,
lir. Artık dokusuz yüzey haline gelmiş yarı mamüllere kulanım alanlarına göre terbiye ve dönüştürme işlemleri uygulanarak dokusuz
yüzey mamülleri kullanıcılara sunulmaya hazır hale getirilir.
4. Dünyada ve ülkemizde dokusuz yüzeyler
Dokusuz yüzeylerin tüm dünyada uzun bir zamandan beri bilinmesine ve üretilmesine rağmen, Türkiye'deki
J
of automatic
rilen elyafların kullanılabilir tekstil yüzeyleri haline gelmeleri için bu
dokusuz yüzeyler en-
düstrisi geleneksel tekstil endüstrilerine nazaran yeni gelişmekte
Bununla birlikte hızlı bir gelişme içerisindedir
4. Nonwovens in the world and in our country
Though the nonwovens have been known and produced in the
world for o long time, nonwoven
Üretim 1998-2000 yılları arasında 50.000 tondan i i 0.000 tona çıkmıştır (Şekil-2). Şekil-2'ten görüldüğü gibi Türkiye'deki
dünyada ol-
dokusuz
120000.---------------------,
duğu kadar hızlı bir şekilde arteskiden
yüksek
ithal ettiği dokusuz
yüzeyler artık ülkemizde
aynı
kalitede ancak çok düşük bedellerle üretilebilmektedir.
Tür-
yüzeyler
faaliyet gösteren
büyük firmalar Tablo-S'de
lis-
------",---=..---+'---------1
100000+--------
maktadır.
üretiminde
Bonding
o) Needlıng
i b) Hydroentonglement
Bağlama
formları ısıi,kimyasal veya mekanik yollardan biriyle kalıcı hale getiri-
dokusuz
!
iwıpes)
c) Dikerek
suz elyaflı işlem veya diğer tekniklerden biriyle bir yüzey haline geti-
kiye'de
\
i
Dokusuz yüzeyler üretimi elyaflann bir tabaka - yüzeyoluşturacak
bedellerle
ı 2-Conve,ting
. been subjecred 10 the
necessoıy dyeing or
4. Other Techniques
o) Thenmal Bonding with Hat
pnıshıng processes. is
o produa Processes
o) Meltspinning
Rollers
b) Nonwovens formed suddenlv b) Thenmol Bonding wich Hat Air for moking the
c) Thenrnol Bonding with Roller
product suitabfe (or
the opplication are
and Grooved System
i opplied (e.g.: clothıng or
i d) Thermol Bonding wıty
şekilde bir araya getirilmesiyle başlar. Kuru serme, yaş serme, son-
Türkiye'nin
form
The moterial. that has
b) Su jeti Ile Bağlama
Tablo4: Dokusuz yüzeyler oluşlurmo ıeknikleri
yüzeyler tüketimi
web in pot.terned
2. Therma) Bonding
a) Iğneleme
olan bir endüstridir.
the
Fibers
1 giysi ya da mendiller gibi)
,1511 Bağlama
from the
\moterioJ
cl) Transfer of the chemicol to
3. Process with Continuoııs
artık bir
dönüşmüştür.
a) Sıcak Silindirler Ile 1511 Bağlama
demanded
!
c) Cootıng of the chemical to
veya
mamüle
b) Ani Olarak
Dokular
to the web
ışlemlerinden
a) Eritilerek Dökülme
con be opplied
due to the propercy
processcs
, one or two sides of the web
geçen materyal
4. Diğer Teknikler
i-Finishing
.A wide ronge of fınishıng
b) Spraying of the chemicol
2. We! laying
i terbiye
. End processes
o) Cordıng
o) Impregnotian a( the
b) Howolı Serme (Air'lOld) _ chemicol to the web
terbiye
\ Gerekli boyama
Olarak Aktanlması
Oluşturulan
i. Chemical Bonding
\ 2-D~nüştürme
'Sürülmesi
Elyaflı işlem
Web Fixing
i. Dry laying
i
Veya Çift Taraf,ndan
;
3. Sonsuz
FORMATION TECHNIQUES
Web Farmatian
, iılemlen uygulananilmektedir
c) Kimyasalın Dokuya Bir
\
istenen
özelliğe göre çok geniş
Emdirilmesi
b) Kimyasalın Dokuya
2. Yaş Serme
NONWOVEN
Son İşlemler
»>:
--::"..-c.-'-----------i
80000
f------
Ô
ı--
60000
+------:::7-""----:::.-----------------1
.-----
40000
+--------------------J
20000
+---------------------j
O+------,---------r--------~
1999
1998
ı
Şekil·2 . Türkiye'de toplam dokusuz yüze0er üretimi 8]
Figure-2: Total nonwoven production in Turkey[ 8
J
76
2000
industry in Turkey is o newly deve/oping industry when com pared with conventional textile industries. However, it is in o rapid deveıopment. The production has reached i i O 000 tons
from 50.000 tons between
1998-2000 (Figure-2).
As can be seen from Figure-2,
nonwoven consumption in Tur-
NONWOVEN
Technical Textile!
axaıe ( Anıele
No Şirket
Bağlama Metodu
i
iğneleme,
No
Üretim Kapasitesi
Company
(TonlYıl)
Hassan Grup
21000
2
Milkay
iğneleme
3
Salteks
Isıi\Bağlama,
~
Kimyasal Bağlama,
'6'
4
Mogul
Hosson Grup
\
Isıi Bağlama, \~
25000
Bonding Method
(TonlYear)
Needling
!
Thermal Bonding,
25000
21000
2
Milkoy
Neddling
3
Solteks
Thermal 8onding.
17000
Spunbonding
4
Mogul
5
Pgivoteks
15000
Needling,
17000
SpunboncJing
15000
1000
1000
6
7
Pgivateks
Akelyaf
Elsan
-
Isıl Bağlama,
!
Kimyasal Bağlama,
i
!
5310
Isıi Bağlama
!
4800
lğnelerne
i
4800
9
iğneleme
LO Flosker
iğneleme
II
lsıl Bağlama
Bezci
Chemıcol 8ondmg,
ı
Spunbonding
Cemre
!
iğneleme
8 -:Almina
~_.----------ti
ı
Toplam
6
i
dokusuz yüzeyler
7
Elsan
Almina
2000
9
Cemre
Flosker
Bezci
3600
2000
LO
!
775
ii
!;
102285
i
Needling
53/0
Thermal Bonding
4800
'~~U""b
!
SpunboncJing
!
Neddling
Neddling
Thermal Bondmg
Toplam
4800
3600
2000
2000
775
102285
Table-5: Imporlant Nonwoven Producers in Turkey· 200 i(8 ]
üretimi,
toplam
key increases os fos os in the world. Nonwovens, imt)orted with
high costs by Turkey in the post, can be produced with the same
quolity ot very low costs in our country.
The bıg companies that are active in nonwoven production in
Turkeyare !iste d in Table-S.
dünya
üretiminin yaklaşık %4'ünü oluşturmaktadır (Tablo-6). Türkiye'deki
dokusuz yüzeyler üretiminde kullanılan lifler Polipropilen(PP), polyester(PET), viskon(VI) ve döküntü lifleridir.
Yaklaşık olarak 35.000 ton PP, 30.000 ton PET, 5.000 ton Vi ve
40.000 ton döküntü elyafın dokusuz yüzeyler üretiminde
Turkish nonwoven production stands for 4% of the total world
production (Table-6).
The fibers use d in nonwoven productlOn in Turkeyare Polypropylene (PP), polyester (PET), viscone (VI) and waste fibers lt is estımated that approximately 35000 tons of PP, 30000 tons of
PET, 5000 tons of Vi and 40000 tons ofwaste fibers are uased
each year in nonwoven production in Turkey
Total amount ofnonwoven production of Turkey in year 2000 is
shown in Table-7 related with their producing techmques.
yıllık
olarak kullanıldığıtahmin edilmektedir.
2.000 yılında Türkiye'de
Akelyof
8
i
i
!
Iobloô: Türkiye'deki önemli nonwoven ürelicileri - 2001 [ 8]
telenmiştir.Türkiye
i
Chemicol Bonding
Chemıcol 8ondmg,
,ç,ç, ''-,
Eritilerek Dökülme
5
Production Capacity
i
i
Kimyasal Bağlama
;
gerçeklesen toplam dokusuz yüzeyler
üretimi, üretim tekniklerine göre T ablo-Tte gösterilmiştir.
Dokusuz yüzeyler için en önemli üretici bölgelerinden olan Avrupa'da dokusuz yüzeyler üretimi son yıllarda düzenli bir artış göstermiştir.
1989-2003 yılları arasında Avrupa dokusuz yüzeyler üretim değerlerinin artışı Şekil-2'de görülmektedir. Şekil-3'deki istatistikler, Orta
;
PRODUCTlON
BÖLGE
ÜRETiM (Ton)
Batı Avrupa
909.800
33,8
909.800
33,8
Kuzey Amerika
985.000
36,5
985.000
36,5
Japonya
309.300
11,5
309.300
11,5
Türkiye
110.000
4,0
110.000
4,0
Diğerleri
380.000
14,2
380.000
14,2
Toplam
2.694.000
100,0
%
----
Toblo-6: 2000 yılı dünya dokusuz yüzeyler üretimi
Toble-6: World nonwoven produclyion in 2000
77
%
NONWOVEN
Technical Tex'iles
TechnDlogy
Makale / Artiele
i
Metot
-
i
lğnelerne
i
Isıi Bağlama
\
Sonsuz Elyaflı Işlem
'" -
Kimyasal Baglama
Toplam
Method
TonslYear
45,000
Needling
45.0.0.0.
32,000
Thermobonding
32,0.0.0.
18,000
Spunbonding
18,0.0.0.
~5,000
Chemical Bonding
110,000
Total
Ton/Y,I
~
dokusuz
en önemli
yüzey üreticilerini
Mayıs 2004'ten
ı
de eklenerek)
1000.0
ve Isveç
kapsayacak şekilde
genişletilrniştir. T ablo-8'de
200 i ve
2002 yıllannda Avrupa'da
üretilen
800.0
600.0
ve teslimatı yapılan dokusuz yüzey
400.0
miktarları
200.0
kullanım alanlarına göre
ayrı ayrı gösterilmiştir,
0,0
200 i ve 2002 yılları içerisinde Avrupa'da üretimi ve sevkıyatı yapılan
dokusuz yüzey ürünlerinin durumu
ŞekilA ve 5'te görülmektedir,
~
_
w
ili
il!
::
§ ri ~
Şeki~3:19B9.2003ylllaniçinAvrupaDokusuzYÜze~erÜretimilbinton)[9]
Figure-3: European nonwoven
producfion between 1989·2003 (thousand tons)(9J
m
de kullanılan ürünler ile temizlik amaçlı üretilmiş ürünler genel içeri sinde önemli bir miktarı oluşturrnaktadır,
Hijyen Ürünleri
341.400
391.500
396.500
inşaat Müh,IY apı T ekno,
197.400
189,800
214.400
Temizlik bezleri
152.500
153.300
174.300
Sıvı, gaz ve hava filtrasyonu
44,000
58,900
60,100
§
2000 (Ton)
200/ (Ton)
2002 (Ton)
341,40.0.
39/,50.0.
396,50.0.
EngJStructure Tech.
197.40.0.
189,80.0.
214.40.0.
Swobs
/52.50.0.
153.30.0.
174.30.0.
44,0.0.0.
58,90.0.
60.10.0.
2001 (Ton) 2002 (Ton)
-
-
~
Nonwoven production amounts
in Europe between 1989-20.0.3
years is shown onFigure-2.
In Figure-3, stotistics are widen
with including Middle and East
Europe 's most important nonwoven
producers
and the
European Union member count-
ries before / May 20.0.4 (including Norway and Sweden),
The amounts of nonwoven with respect to the usage oreos is
shown for nonwovens produced and delivered in Europe in 20.0. i
and 20.0.2 on Toble-B.
Şekillerden de görüleceği gibi bu ürün-
ler içerisinde hijyenik ürünler, inşaat mühendisliği ve yapı tekınolojilerin-
2000 (Ton)
where is one of the
most important producer areas
for nonwovens,
nonwoven
production
is uniformly
in creosed.
1200.0
önceki Avrupa Bir-
ligi üyesi ülkeleri (Norveç
'-
110.0.0.0.
In Europe,
1400.0
ve i
15.0.0.0.
Tablel: Ayarage
produclion
amount
ofnonwoyens
in Turkeyperyear, with respecffo
theirproducing methods, 2000[B]
Tablo7:
Türkiye'de
kullanılan
dokusuz
yüzeyler
üretim
metoHannın
yıllıkortaloma
üretim
miktorlcn- 2000[ B]
ve Doğu Avrupa'daki
,-
ii
Hygienic Products
Construction
Liquid, gos and oir
Döşeme, Masa Örtüleri,
{Iltrotion
-
Ev Tekstili
59.300
73,000
89,600
Upholstery, toble
Yer döşemeleri
28,600
29.500
32.300
c1oth, Home Textiles
59.30.0.
73.0.0.0.
89,60.0.
Vatka (Giysilik)
22.400
25.400
23,200
Floor covering
28,60.0.
29,50.0.
32.30.0.
24,900
30,100
33,100
Podding (gorment)
22.40.0.
25.40.0.
23.20.0.
MedicoVsurgicol
Products 24,90.0.
30./0.0.
33,10.0.
Leother/shoe products 19.30.0.
24,0.0.0.
24.70.0.
Automotive
21.70.0.
26./0.0.
Reody-to-weor products 12.50.0.
~3,50.0.
13.1 Do.
Covered products
14.50.0.
26.30.0.
25.20.0.
Other
94.30.0.
72.40.0.
98,20.0.
Tıbbı/Cerrahi
ürünler
19.300
24,000
24.700
--
21.700
26.100
Hazır giyim ürünleri
12.500
13.500
13.100
Kaplanmış ürünler
14.500
26.300
25.200
Diğer
94.300
72.400
98,200
1.0 i 1.100
1.109400
i 200.800
Deri/Ayakkabı
ürünleri
Otomotiv
TOPLAM
TOTAL
--
/.0/1./00
-
/./09400
Table-B: End usages
ofnonwavens
produced and delivered in Europe,
Toblc-B:
Avrupa'daüretilen
vesevkedilendokusuz
yüzeyürünlerin
sonkullanım
yerleri,
78
-
-
/ 200.800
-