harita okuma bilgisi

HARĠTA OKUMA BĠLGĠSĠ
DERSĠN AMACI:
Haritaları kullanan kişiye bilgi vermek, kullanma usullerini öğretmek, harita okumak ve kara
yolculuğunda duyulan ihtiyacı karşılamak.
HARĠTANIN TANIMI:
Harita; yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün matematiksel
yöntemlerle istenilen ölçeğe göre küçültülerek, özel işaretleriyle bir düzlem üzerine çizilmiş bir
örneğidir.
Haritaya çizilecek bilgiler genel olarak deniz, göl, akarsu, dağ- tepe vb. doğal şekillerle; yol,
baraj, sulama kanalı, bina vb. yapay tesislerdir. Bunların dışında coğrafi koordinat ağı genelde
haritalarda gösterilmektedir. Coğrafi koordinat ağları arazi üzerindeki yerimizi
belirtmeye yarar. Doğal ve insan eli ile yapılmış ayrıntılar, özel işaretler, çizgiler, renkler ve
şekillerle gösterilir.
HARĠTANIN ÖNEMĠ:
Harita yeryüzü şekillerinin, yerleşim yerlerinin, yolların vb. detayların yatay ve düşey
konumları ile aralarındaki mesafeler ve bitki örtüsü hakkında hemen ve detaylı bilgi sağlar.
Harita aynı zamanda arazi yapısındaki değişiklikleri ve doğal yeryüzü şekillerinin yüksekliklerini
gösterir. Haritaları gerektiği şekilde kullanmayı bilmiyorsak, en iyi haritalar bile değersiz hale
gelecek, bu da bize zaman ve maddi kayıp olacaktır.
HARĠTALARIN ÇEġĠTLERĠ:
Birçok harita çeşidi vardır.( siyasi, fiziki, askeri, topoğrafik, planımetrik, sayısal, hidrografik vb.
Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır.
Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır.
ÖLÇEK NEDĠR?
Arazide ölçülen uzunlukların aynı büyüklükte kağıda çizilmesi mümkün olmadığından belli bir
oran dahilinde küçültülerek çizilmesi gerekir. Arazide ölçülen bir uzunluğu, arzu edilen bir
oranda küçülterek kâğıda çizebiliriz.
ARAZĠDE ÖLÇÜLEN UZUNLUK ĠLE HARĠTADAKĠ ÇĠZĠLECEK UZUNLUK ARASINDA KURULACAK
ORANA ÖLÇEK DENĠR.
HU ( Harita Uzunluğu )
----------------------------AU (Arazi Uzunluğu )
=
1 ( Bir Birim )
------------------------------M (Harita Ölçeği)
=
AU = HU x M
ÖLÇEKLERĠNE GÖRE HARĠTALAR:
Ölçeklerine göre haritalar üçe ayrılır;
1-Küçük ölçekli haritalar
2-Orta ölçekli haritalar
3-Büyük ölçekli haritalar
Bize lazım olan haritaları biz iki kategoride inceleyeceğiz:
Küçük ölçekli haritalar:
Bu haritalarda büyük arazi parçaları ve bu arazi üzerindeki ana yollar, ana yolların mesafeleri
gibi detaylar mevcuttur.(Dünya haritası gibi )
Büyük ölçekli haritalar:
Bu haritalarda daha küçük arazi parçaları ve bu arazi üzerindeki ana ve tali yollar gibi detaylar
mevcuttur.(Ankara, Ġstanbul haritası gibi )
YER ġEKĠLLERĠNĠ GÖSTERME YÖNTEMLERĠ
Renklendirme Yöntemi:
Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.
KAHVERENGĠ: Haritalarda yükseltileri(DAĞLARI-TEPELERĠ) göstermek için kullanılır.
YEġĠL RENK: Tabiatta yeşil olan her türlü detayı (orman, çalılık, meyvelik) göstermek için
kullanılır.
MAVĠ RENK: Su ile ilgili tüm detayları göstermek için kullanılır.
SĠYAH RENK: Yol çizgileri, demir yolları, nirengi ve rakım noktaları, sırt, tepeleri göstermek
için kullanılır.
KIRMIZI RENK: Kara yollarını, meskun yerleri, deniz feneri, hava alanı işareti gibi detayları
göstermek için kullanılır.
YABANCI HARĠTALAR:
Kendi haritalarımızdan başka, diğer ülkeler tarafından yapılmış haritaları da kullanmak
gerekebilir. Bu gibi hallerde harita kenar bilgilerini, kendi haritamıza uyar şekilde değiştirmeli
ve özel işaretler tercüme edilmelidir.
TURĠSTĠK YOL HARĠTALARI ( KARA YOLLARI HARĠTASI )
Bunlar bir bölgeyi, ilgi, çekici yerleri ve anayolları gösteren haritalardır. Bu haritalardan bazıları
ikinci derecede önemli yolları, tarihi müzeleri, hava alanlarını, limanları, gümrük kapılarını ve
planları detaylı olarak gösterirler.
Bu tür haritalar, bölgeler arasındaki zaman ve mesafe farkını gösterebilirler. Bu haritaları
kullanırken ölçekleri hakkında dikkatli olunmalıdır.
HARĠTA KENAR BĠLGĠLERĠ:
Kenar bilgileri haritada verilen bilgilerin önemli bir parçasıdır. Haritada verilen detayların tam
olarak anlaşılması ve kullanılmasını sağlar. Özellikle farklı ülkelerde üretilen haritaların doğru
ve süratle anlaşılmasına yardım etmek gayesiyle mevcut bir takım uluslar arası anlaşmalara
bağlı olarak kenar bilgileri kapsam ve planlama yönünden STANDART hale getirilmiştir. Bu
bilgiler mümkün olduğunca haritaların aynı bölgelerine yazılır.
HARĠTADA YÖN:
Haritalarda;
Haritanın üst kısmı(üst kenar çizgisi) haritanın kuzey yönünü,
Haritanın sağ tarafı(sağ kenar çizgisi) haritanın doğu yönünü,
Haritanın sol tarafı(sol kenar çizgisi) haritanın batı yönünü,
Haritanın alt kısmı da(alt kenar çizgisi) haritanın güney yönünü gösterir.
HARĠTADA EĞĠM:
Ġl merkezlerinin adının yanındaki rakamlar o ilin deniz seviyesinden yüksekliğini (
Rakım’ını ) gösterir. Bu rakamlara bakarak gideceğimiz yönde yokuĢ mu, iniĢ mi var
anlayabiliriz.
E-87
E-96
E-87
Harita Kullanım Kılavuzu – Legend
Otoyollar ve KavĢaklar-Motorways and junction
ĠnĢa Halinde Otoyollar-Motorways in construction
Çok ġeritli Yollar-Multi lane roads
Uluslararası Yollar-International roads
Kentler arası Yollar-Inter-City roads
Stabilize Yollar-Unpaved roads
Toprak Yollar-Earth roads
Ham Yollar-Footpath
Köy Yolları-Village road
Demir Yolu-Railway
Devlet Sınırı-Country frontier
Otoyol Numarası-Motorway number
E-90
Uluslar arası Yol Numarası-International road number
Devlet Yolu Numarası-State road number
Ġl Merkezleri-City center
Ġlçe Merkezleri-Town center
Bucak Merkezleri-District
Turistik Merkezler-Touristic centers
Köyler-The villages with population over 1000
Antik YerleĢimler-Antique site
Dağ Geçidi ve Yükseklik-Mountain pass with altitude
Gümrük Kapıları-Custom
BÜYÜK Havaalanı-Airport
KÜÇÜK Havaalanı-Stolport
Liman, iskele Harbour-Quay
Marina-Marina
Deniz Feneri-Lighthouse
Yat Rotaları-Recommended yacht route
Deniz Bağlantıları-Passenger ferry
YARARLANILAN
KAYNAKLAR:
T.S.K yayınları 164-12 Harita okuma ve harita bilgisi
Türkiye karayolları haritası