1 DERS PROGRAMI – 2011-2012 / GÜZ Dönemi – Versiyon 2.0

DERS PROGRAMI – 2011-2012 / GÜZ Dönemi – Versiyon 2.0
1. GENEL BİLGİLER :
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.
1.7.
Ders Kodu ve/veya Adı
Öğretim Elemanı
Ofis & Dahili No
Görüşme Gün ve Saatleri
Email
Ödev ve Ders Notları Web Adresi
Ders Seçimi Ön Koşulları
:
:
:
:
:
:
:
TEMEL BİLGİSAYAR ve ALGORİTMALAR
Yrd.Doç.Dr. Özcan ASİLKAN
Mühendislik Fak., Bilg.Müh. Bölümü, 6798
[email protected]
www.asilkan.net/ders
-
2. AMAÇ :
Öğrencilere temel bilgisayar kullanımını öğreterek, eğitim ve iş hayatlarında aktif olarak faydalanmalarını sağlamak,
daha kapsamlı araştırma ve öğrenme ihtiyaçlarına yönelik olarak alt yapı oluşturmak. Bu amaçla, her bilgisayar
kullanıcısının ihtiyaç duyabileceği temel konular seçilerek bu ders kapsamında anlatılmaktadır.
3. TEMEL KONU BAŞLIKLARI :






Bilgisayara Giriş ve Temel Donanım Bilgisi
Klavye Kullanımı
İşletim Sistemleri – I : Windows XP
Internet
OFFICE Paketine Giriş (Word, Excel, PPoint)
Kelime İşlemci Yazılımları: Wordpad & Word






Sunum Hazırlama Yazılımı: Power Point
İşletim Sistemleri – II : Dos
Elektronik Tablolama Yazılımı: Excel
Bilgisayar Ağları ve Dosya Paylaşımı
Virüsler ve Korunma Yöntemleri
Sistem Yedeklemesi ve Sıkıştırma
4. YÖNTEM : Ders, ilgili dönemde öğretim elemanı tarafından sınıfta teorik olarak ve bilgisayar laboratuarında
uygulamalı olarak anlatılır.
5. BAŞARI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ :
5.1. Yazılı Arasınav (%30) : Sınavın yapıldığı derse kadar teorik ve uygulamalı olarak anlatılan konuları kapsayan; test,
klasik, ya da test-klasik karışımı bir sınavdır.
5.2. Ödevler ve Sınıf içi Performans (%20) : Ders bitimine kadar verilen teorik ve/veya uygulamalı ödevleri ve
öğrencinin sınıf içi performansını kapsar. Ödevler internet ortamında öğrencilere bildirilmekte olup web adresi
birinci bölümde bildirilmiştir. Belirtilen tarihten sonra getirilen ödevler kabul edilmeyecek, kopya nitelikteki
ödevlerin tümü ise sıfır puanla değerlendirilecektir.
5.3. Yıl Sonu Yazılı Sınavı (%50) : Teorik ve uygulamalı tüm anlatılan konuları kapsayan; test, klasik, ya da test-klasik
karışımı bir sınavdır.
6. KAYNAKLAR :
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
Öğretim elemanı tarafından dağıtılan ders notları.
Internet üzerindeki web siteleri
Hasan Çebi Bal, “Bilgisayar ve Internet Kullanımı”, Akademisyen Yayınları, www.ayay.gen.tr.
İ. Karagülle, Z. Pala, “Yeni Başlayanlar için Bilgisayar XP”, Türkmen Kitabevi, www.turkmekitabevi.com.
“ Araştırma sonuçları, öğrenilen bilgilerin %80’ inin ilk 24 saat içerisinde unutulduğunu göstermektedir. İlk 24 saat içerisinde
yapılan tekrar ile unutulma oranını %30’ lara düşürmek mümkündür ”
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
1
TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ - DERS NOTLARI
UYARILAR !
1. Burada verilen bilgiler, derslerde anlatılan ve öğrencilerin sınavlarda sorumlu olduğu konuların başlıklarını ve bu başlıklar
altındaki önemli kavramları içermektedir. Detayı yazılı olarak verilmeyen bu kavramların derste takibi ve/veya ilgili
kaynaklardan öğrenilmesi öğrencinin sorumluluğundadır.
2. OFFICE (Word-Power Point, Excel) notları Office 2003 Sürümüne Göre Hazırlanmıştır, Office 2007’ de menüsel farklılıklar
olabilir.
3. Algoritma konularının notları bu bölüme katılmamıştır.
1. BİLGİSAYARA GİRİŞ ve TEMEL DONANIM BİLGİSİ

Bilgisayarın Temel Bileşenleri
o Kasa, Monitör (Çıktı), Mouse + Klavye (Girdi)
o Opsiyonel Çıktılar : Yazıcı, Hoparlör; Opsiyonel Girdiler : Tarayıcı (Scanner), Webcam, vs.
o Opsiyonel Girdi-Çıktılar : (Veri saklama) Disket, CD, DVD, USB Bellek, vs.
o Monitör Özellikleri : 1-) Titreşim (NI), 2- Radyasyon (LR), 3-Tarama Hızı (min 85 Hz), 4-Nokta sıkılığı (0.28), 5-Max
Çözünürlük (1024x768 – 1600x1200), 6-Boyutu (15”, 17”, 19”).
o
o
Kasa Tipleri : 1- AT/ATX, 2- Slim/Mini Tower/Big Tower
Kasanın Ön Görünüşü (Açma/Kapama ve Reset düğmesi, CD/DVD/Disket Sürücüler)
Kasanın Arka Görünüşü
o
Temel bileşenlerin bağlantısı
o
o
 Opsiyonel Girdi-Çıktılar : (Veri saklama) Disket, CD, DVD, USB Bellek, vs.
Markalı ve Toplama Bilgisayar Kavramları
Birimler : Uzunluk ( 1” inch=2.54 cm), Kapasite (bit, Byte, KB, MB, GB, TB), Hız (Hz, KHz, MHz, GHz)
o




Port = Giriş/Çıkış, (bağlantı noktası)
Klavye, Mouse, Monitör, Güç Bağlantı yerleri
Portlar : Paralel (LPT-Printer), Seri (COM-Joystick,vs.), PS/2 (Klavye-mouse), USB (Tüm yeni harici cihazlar)

Opsiyonel Çıktı Bileşenleri : Yazıcı, Hoparlör; Opsiyonel Girdiler : Tarayıcı (Scanner), Webcam, vs.
Bilgisayarın Donanımı
o Anakart ve Anakartın Temel Bileşenleri




Anakart , Veriyolu Kavramı (ISA-VESA-PCI-AGP)
Mikro İşlemci (CPU)
: Temel hesapların ve işlemlerin gerçekleştirilmesi.
 Marka : Intel-Cyrix-AMD
 Model : Intel : 286..586, Pentium, PII, Celeron…, PIV, vb.
 Hız Kavramı, MHz, GHz (Intel P4-3.2 GHz)
Bellek (Memory, RAM-Cache) : Geçici bilgi depolar, bilgisayar kapanınca bilgiler silinir.
BIOS/Setup (Anakart ve temel donanımlarla ilgili ayarların tutulduğu yerdir, genelde DEL ile girilir)
o
Bilgi Depolama Ortamları (Her ortamın kendi donanım sürücüsü bulunur)
o
Ek Kartlar ve Donanımlar




















Disket / FDD = A: (1.44 MB, okuma/yazma, çok yavaş, mobil)
CD-R (700 MB, okuma, hızlı, mobil), CD-RW (+okuma/yazma)
DVD-R (4.7 GB (DL, Dual Layer (çift katman) = 9.4 GB), okuma, hızlı, mobil), DVD-RW (+okuma/yazma)
Flash Disk (64+ MB, okuma/yazma, çok hızlı, mobil) USB portuna takılır.
Hard Disk =Yerel Disk = Sabit Disk => C: (20+ GB, okuma/yazma, çok hızlı, sabit, kalıcı bilgi depolama)
 1.Hard disk = C: (programlar yüklenir), 2.Hard disk = D: (kişisel dosyalar yüklenir)
 Hard disk sürücülerinden sonra gelen harfler sırayla, CD/DVD ve Flash Disklere atanır.
Elektronik Kart kavramı (Dahili = ucuz, sabit. Harici = pahalı, mobil)
Genişleme Yuvaları : Anakart üzerinde, ek kartların takıldığı bölüm
Donanımın Yazılım Sürücüsü kavramı : Yeni donanımları işletim sistemine tanıtma
Bilgisayarın iç görünüşünü inceleme
Grafik (Ekran) Kartı : 1-Max Çöz., 2-Bellek, 3-Veri Yolu,4-MPEG, 5-3D, 6-TVout
Ses Kartı
On Board Kavramı : Ses ve Grafik Kartının anakart üzerinde sabit olarak bulunması.
Multimedia Kavramı (CD, Ses K., Grafik K.)
Faks-Modem kartı (Çevirmeli internet bağlantısı için)
Ethernet Kartı
(Bilgisayar ağına bağlantı için)
TV/Radyo kartı
(Bilgisayarda TV/Radyo seyretmek/dinlemeyi sağlar)
Tarayıcı (Scanner) (Basılı dokümanları (yazı-resim) bilgisayara aktarma)
Yazıcı (Printer) : Nokta vuruşlu (Fatura gibi çok kopya), Mürekkep Püskürtmeli, Lazer
Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) (1 bilg.için min 200W=15 dk.)
Hub/Switch (Dağıtıcı) : Ağ Trafiği Kontrolü
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
2
2. KLAVYE KULLANIMI




WORDPAD programıyla (Başlat-Programlar-Donatılar’da) uygulama : Yazıtipi = 36 punto + Kalın
KLAVYE’nin Genel Görünümü ve Tuşların Gruplanma Mantığı
Q / F Klavye + Türkçe Klavye
KLAVYE Tuşları
o ESC (ESCape = Vazgeç, iptal)
o ENTER Tuşu 1.) Yeni paragraf 2.) Aktif Komut/Düğme Çalıştır
o F (Fonk.) Tuşları (F1 = Yardım, F2..F12 = Programlara özel kısayollar)
o Print Screen Tuşu = Ekranın fotoğrafını çekip hafızaya kopyalama.
o Scroll Lock = DOS’ ta kullanılan, Windows’ta etkin olmayan eski bir tuş.
o Yazı Tuşları + Boşluk tuşu
o Klavyenin Üst Bölümündeki Sayı Tuşları
o Klavyenin Sağ Bölümündeki Sayı Tuşları – Çift görevli
o NUM Lock Düğmesi = Nümerik tuşları kilitleme / görev değiştirme.
o Shift Tuşu 1.Görev = Büyük Harf
o Shift Tuşu 2.Görev = Tuşun üst karakterini yazma
o Shift Tuşu 3.Görev = Yazıları (harf harf) ya da dosyaları (aralık) seçme (bkz. Yazı seçme)
o CAPS Lock : Büyük/Küçük Harf geçişi
o ALT Tuşu = Anamenüye geçiş yada ASCII karakterlerini kodlarıyla yazma.
o ALT Gr Tuşu = Tuşun alt-sağ karakterini yazma
o TAB Tuşu = 1.) Paragraf Başı Boşluğu 2.) Diyalog düğmeleri ya da form alanları arasında gezinti (Tab :
ileri, Shift+Tab : geri)
o CTRL Tuşu 1.Görev = Menülere hızlı erişim kısayolu (Örn = Ctrl + O = Dosya Aç)
o CTRL Tuşu 2.Görev = Yazıları (kelime kelime) ya da dosyaları (tek tek) seçme
o Windows Tuşları (Soldaki = Başlat menüsü, Sağdaki = Mouse Sağ Klik)
o Yön Tuşları (4 Ok)
o Page Up, Page Down (Önceki sayfa – sonraki sayfa)
o Home (satır başı) – End (satır sonu)
o Insert (Araya / Üstüne yaz)
o Delete (sağdaki karakteri sil), Backspace (soldaki karakteri sil)



Yazılarda gezinme :
o Ctrl (kelime kelime), Home/End (Satır başı/sonu), Yön tuşları, veya Mouse ile tıklanılan yere gitme
Yazı Seçme
o Tamamı : Düzen > Tümünü Seç (Ctrl + A)
o Harf-harf > Shift + Yön Tuşu
o Kelime-kelime > Ctrl + Shift + Yön Tuşu
o Mouse ile seçim > Harf harf veya Tüm Satır
Kes (Ctrl + X) – Kopyala (Ctrl + C) -Yapıştır (Ctrl + V)
Hatayı Geri Alma (Düzen > Geri Al veya Ctrl + Z)


Klavye Kullanımı Uygulaması : Öğrencilerin dağıtılan metni Wordpad’ de yazmaları.
Klavye Hızlandırma Yazılımı : 10parmak veya TypingDR

“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
3
3. İŞLETİM SİSTEMLERİ – I : WINDOWS XP






İŞLETİM SİSTEMİ Kavramı (Donanım ve uygulamalar arasında köprü, kaynakların yöneticisi, vs.)
WINDOWS Tarihçesi
o İstemci (Client) – Sunucu (Server) Kavramları (Banka Örneği)
o İstemci (Client) Windows Sürümleri : Win 3.0, Win 95, Win 98, ME, XP, Vista, Win 7
o Sunucu (Server) Windows Sürümleri : Win NT 4, Win 2000, Win 2003, Win 2008.
MASAÜSTÜ (Desktop) ve KLASÖR/DOSYA Kavramlarına Giriş
o Klasör ve Dosya Mantığı (Klasörler = Çekmeceler, iç içe klasör bulunabilir)
o Standart : Bilgisayarım, Belgelerim, Geri Dönüşüm Kutusu, IE., Ağ Komşuları.
o Ekstra : Kısayollar (Uygulama : Kaynak Yerini Görüntüleme, Yeni Kısayol oluşturma)
GÖREV ÇUBUĞU
o 1.) Başlat Düğmesi
o 2.) IE (Internet Explorer), Masaüstü Göster, Outlook (Email, Ajanda, vs.)
o 3.) Aktif programların simgeleri
o 4.) Klavye seçimi, Ses Ayar, Saat/Takvim, Arka planda çalışan program simgeleri.
o Görev Çubuğu Özellikleri (Başlat-Ayarlar’ dan)
PENCERE (Windows) YAPISI
o (Wordpad üzerinde uygulamalı gösterim)
o Başlık Çubuğu, Ana menü, Araç Çubukları, Durum Çubuğu
o Kapat, Küçült, Tam Ekran, Önceki Boyut düğmeleri
o Pencere Taşıma, Boyut Değiştirme
BAŞLAT MENÜSÜ
o Çizgi : Alttakiler/Standart, Üsttekiler/Ekstra
o 1.) PROGRAMLAR
 MS-DOS, Windows Gezgini ve Sonradan Yüklenen Program Kısayolları
 Başlangıç
 Donatılar & Önemli Programlar
o
o
o







Hesap Makinesi, Not Defteri, Wordpad, Paint
Eğlence > CD Okuyucu, Windows Media Player (Müzik-Video Dosyaları)
İletişim, Internet Araçları, Oyunlar
Sistem Araçları > Disk birleştiricisi
2.) BELGELER (Son açılan dosya adlarını gösterir, tıklayarak tekrar açabiliriz)
3.) AYARLAR (Denetim masası ile Windows ayarları yapılır)
4.) ARA
(Dosya ya da klasörleri arayıp bulmayı sağlar, * joker karakteri aramada kolaylık sağlar, örneğin
5.) YARDIM
Uyg*.Doc = Uyg ile başlayan ve uzantısı doc olan tüm dosyaları arar )
o 6.) ÇALIŞTIR… (Örn : Notepad.Exe)
o 7.) BİLGİSAYARI KAPAT
DOSYA YAPISI
o Dosya Uzantıları = Dosya TİPİNİ Gösterir
 Program/Çalışan Uygulama = EXE; Metin = TXT; Word = DOC; Excel = XLS; Power Point = PPT
 Resim = JPG, BMP, GIF (Paint, ACDSee, Adobe Photoshop);
 Müzik = MP3, WAV, MID (Winamp, Windows Media Player);
 Video = MPG, AVI, DAT, MOV (Windows Media Player, Power DVD, Real Player, QuickTime);
 Sıkıştırılmış dosya = ZIP, RAR, ARJ (Winzip, WinRAR)
o Windows Gezgini’ ne Giriş = Başlat-Programlar-Donatılar’ ın altında.
 Amacı, Dosya/Klasör Seçme İşlemi
 Delete Düğmesi !! Dosya/Klasör Silebilir, Geri Alma : Geri Dönüşüm K.
 Sürükle-Bırak : Faydaları ve Zararları, Geri Alma : Düzen-Geri Al
o !!! Değiştirilmemesi Gereken Kritik Klasörler (C:\Windows, C:\Program Files, C:\Documents & Settings)
o Uygulama : Yeni Klasör ve Yeni Metin Dosyası oluşturma, bilgi girip kaydetme
WINDOWS GEZGİNİ DETAYLARI
o Dosyaları İsteğe Göre Görüntüleme (Görünüm-Liste, Ayrıntılar, vs.)
o Klasör seçenekleri ile kişiselleştirme
o Çok Sayıda Dosya/Klasör (D/K) Seçme (Aralıklı – Ctrl, Ardışık - Shift)
o D/K Adı değiştirme (Sağ düğmeyle – Seçtikten sonra tek tıklamayla)
o D/K Kopyalama-Yapıştırma, D/K Kesme -Yapıştırma = Taşıma
o Diskete Kopyalama (Sağ Klik > Gönder > Disket)
DENETİM MASASI
o Amaç: Tüm Windows Ayarları
o Önemli Öğeler
 Bölgesel Ayarlar (Para birimi, Dil, Sayı formatları, Tarih formatları, vb.)
 Güç Yönetimi
 Program Ekle/Kaldır (Yükle/Kaldır – Windows Kur)
 Görüntü (Arka Plan, Ekran Koruyucu, Görünüm, Ayarlar)




Ses
Sistem (Mevcut donanımlar ve özellikleri)
Yazıcılar
Yeni Donanım Ekle
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
4


















4. KELİME İŞLEMCİ YAZILIMI : WORD
MS Word Genel Tanıtım
Word’de Dosya kavramı ve Yeni Dosya Açma
Önbilgi : Yazılarda gezinme ve seçme, Kes-kopyala-yapıştır için bkz : Klavye dersi
Dosyayı Kaydetme, Normal veya…
o Şifreli Kaydetme : Dosya > Farklı Kaydet > Araçlar > Güvenlik Seçenekleri veya
o Sonradan Şifre Ekleme - Kaldırma : Araçlar > Genel Seçenekler > Parola..
Kaydedilmiş Dosyayı Word’ de Açma (Word içinden veya Windows Gezgininden).
Sayfa Yapısı Kavramı
o Görünüm > Cetvel
o Kenar Boşlukları
o Yönlendirme : Dikey-Yatay
TEMEL ARAÇ ÇUBUKLARI (Standart, Biçimlendirme ve Çizim)
o Araç Çubuklarını Özelleştirme (Görünüm > Araç Çubukları > Özelleştir)
STANDART Araç Çubuğunu Tanıma
o Baskı Önizleme (Yazıcıya gönderildiğinde, kağıt üzerindeki görüntüsü)
o Yakınlaştır(Görünümü Büyültme-Küçültme)
o Biçim Boyacısı (Bir metnin biçim özelliklerini başka bir metne kopyalama)
BİÇİMLENDİRME Araç Çubuğunu Tanıma
o Yazı tipi (Font)
o Yazı boyutu (Punto)
o Kalın-İtalik-Altı Çizili
o Paragraf hizalama
o Yazı ve Vurgu rengi
ÇİZİM Menüsünü Tanıma ve çizim yapmak
o Metin kutusu ve diğer öğeler
DOSYA menüsüne genel bakış (Yeni, Aç, Kapat, Kaydet, Farklı Kaydet, Sayfa Yapısı, Baskı Önizleme, Yazdır, Özellikler)
DÜZEN menüsüne genel bakış (Geri Al-Yinele, Kes-Kopyala-Yapıştır, Tümünü seç)
o Bul-Değiştir-Git
GÖRÜNÜM menüsüne genel bakış
o Sayfa Görünüm Düzenleri (İdeali : Sayfa düzeni)
o Cetvel
o Çok sayıda dosyayı tek ekranda görüp birlikte çalışma : Pencere > Tümünü yerleştir veya Böl
o vd.
EKLE menüsüne genel bakış
o Sayfa Sonu Kesmesi (sayfa sonu oluşturup, daha sonrakilerin her zaman sayfa başında görüntülenmesi)
o Sayfa Numaraları, Tarih-Saat, Simge
o Resim (Küçük resim = clipart veya Dosyadan), WordArt (Efektli - süslü yazı), Kuruluş Şeması, Grafik, Otom.şekil
o Üst Bilgi – Alt Bilgi
o vd.
BİÇİM menüsüne genel bakış
o Yazıtipi (Yazıtipi, Efektler, Üst Simge- Alt Simge (X3, H2O), Karakter Aralığı, Satır Aralığı
o Paragraf (Satır Aralığı)
o Madde İşaretleri ve Numaralandırma
o Kenarlıklar ve Gölgelendirme
o Sütunlar
o Büyük/Küçük harf değiştir
TABLO menüsüne genel bakış
o Tablo Ekleme (Menüden veya Araç Çubuğundan)
o Satır/Sütun Ekleme/Silme
o Tablo Çizgilerini Ayarlama
o Otomatik Tablo Biçimi
PENCERE menüsüne genel bakış
o Tümünü yerleştir
o Böl
GÖZDEN GEÇİR menüsüne genel bakış
o Değişiklikleri İzle (Yapılan değişiklikleri adım adım kaydeder)
o Dil Ayarla (Hangi dile göre dilbilgisi denetimi yapacağımız belirlenir)
o Yazım ve Dilbilgisi (Dilbilgisi kontrolü yapar, hatalı kelimeleri ve önerileri gösterir)
o Özelleştir (Araç Çubukları – Komutlar – Seçenekler) : Araç çubuklarına yeni düğme ekleme/çıkarma, vs.
o Makro (Profesyonel bilgi gerektirir, bazı işlemleri otomatik yapmak amacıyla kullanılır)
o Seçenekler (Word ile çalışırken kendimize özgü seçenekleri aktif/pasif ederiz, örneğin KAYDET kategorisi altında,
dosyanın her 10 dk. da bir otomatik olarak kaydedilmesi seçeneği gibi)
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
5
5. SUNUM HAZIRLAMA YAZILIMI : POWER POINT







MS Power Point Genel Tanıtım
Word ile ortak özellikler (Anamenü, Sayfa yapısı, Araç Çubukları, vs.)
Slayt ve Sunum (Slayt Gösterisi) Kavramları
Akıllı İçerik Sihirbazı ile adım adım, hızlı ve profesyonel sunum hazırlanabilir
ASIL SLAYT : Görünüm menüsü > Asıl Slayt (Tüm slaytlarda ortak olan bilgi ve stiller, altbilgi-üstbilgi, vs.)
Sunum modları (GÖRÜNÜM menüsünde ve slaytın sol altında)
o Normal, Anahat, Slayt Sıralayıcısı, Notlar, Slayt Gösterisi.
Slayt düzenleme
o Yazılar, Çizim araç çubuğundaki Metin Kutusu ile eklenir
o Slaytların içerisine, yazı dışında, resim, ses, görüntü, vs. eklenebilir

Power Point Temel Dosya Tipleri (Dosya > Farklı Kaydet’ den)
o Sunu = PPT veya PPTX (Düzenlenebilir, Sunum yapılabilir)
o Power Point Gösterisi = PPS (DüzenleneMEZ, sadece Sunum yapılabilir, kaynak dosyasını koruma amaçlı)

EKLE MENÜSÜ
o Yeni slayt eklenebilir, ya da mevcut slaytın kopyası oluşturulabilir
o Resim, Film, Ses, Grafik, vs. eklenebilir

BİÇİM MENÜSÜ
o Arka Plan : Slaytın arka planına çeşitli renkler veya dolgu efektleri uygulanır.
o Slayt Düzeni : Yeni bir slaytta başlık, içerik ve nesnelerin düzeni için öneri sunar.
o Slayt Tasarımı : Hazır bir slayt tasarımı, mevcut slayta ya da tüm slaytlara uygulanabilir.

SLAYT GÖSTERİSİ MENÜSÜ
o Gösteriyi Görüntüle (F5) : Sunumu başlatır
o Gösteri Ayarla : Sunumda tüm slaytların mı, belirli slaytların mı gösterileceği ayarlanır.
o Zamanlama Provası : Prova yaparak slayt geçiş sürelerini belirlemeyi ve sunumda otomatik ilerlemeyi sağlar.
o Konuşma kaydet : Mikrofon kullanarak Slaytın içerisine ses ekleyebiliriz.
o Eylem Düğmeleri : Tıklatınca bir işi yaptırmak istediğimiz bir düğme koymamızı sağlar.
o Animasyon düzenleri : Slayt üzerindeki tüm yazılar için aynı anda çalışan ortak animasyon ekler.
o ÖZEL ANİMASYON : İstediğimiz nesneye istediğimiz animasyonu istediğimiz sırada ekleriz. Zamanlama ile mi
tıklama ile mi çalışacağını, hızını, vs. detaylı ayarlayabiliriz. 4 animasyon tipi var : Giriş, Vurgu, Hareket Yolu, Çıkış
o SLAYT GEÇİŞİ : Slaytlar arası geçişte uygulanacak efektler belirlenir.
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
6
6. DOS İŞLETİM SİSTEMİ (MS-DOS)






DOS nedir, ne zaman kullanılır, neden hala kullanma ihtiyacı var ?
DOS penceresine geçiş (Başlat > Programlar > MS Dos Komut istemi) veya (Başlat > Çalıştır.. CMD)
Temel DOS komutları
o Komutların parametrik kullanımı : “komut / parametre”
o Komutların kullanılışında yardım alma > komut/?
o Klasör/Dosya Listeleme > DIR Sayfalarda bekletme : DIR/P
o Dosyaları sıralı olarak listeleme : DIR/O (Alt parametreler; /N: Name, S: Size, D: Date, - Ters sırada)
 Örnek: DIR /O:-N komutu, dosyaları ismine göre ters alfabetik sırada listeler.
o CLS: Ekranı temizler
o Klasör Komutları > CD (başka klasöre geçiş), MD (oluştur), RD (sil)
 Örnek CD.. Üst klasöre geçirir, CD\ Ana klasöre geçirir
o Sürücü Değiştirme > SürücüHarfi : (Örnek; D: komutu D sürücüsüne geçirir)
o Dosya kopyalama
 Aynı klasöre farklı isimle : COPY [dizin\] dosyaadı yenidosyaadı
 Farklı klasöre aynı isimle : COPY [dizin\] dosyaadı [dizin\]
 Farklı klasöre farklı isimle : COPY [dizin\] dosyaadı [dizin\] yenidosyaadı
 Örnek; COPY abc.txt C:\Windows\xyz.txt (abc dosyasını Windows klasörüne xyz ismiyle kopyalar)
o Dosya silme > DEL [dizin\] dosyaadı
o Dosya adı değiştirme > REN eskiad yeniad
o Formatlama (Biçimlendirme)> FORMAT SürücüHarfi:
o Dosya Özelliklerini (Gizli-H, SaltOkunur-R) Değiştirme: ATTRIB [-/+ H, -/+R] dosyaadı:
o EDIT dosyaaadı: Metin tipinde dosya oluşturur ve düzenler
Dosya isimlerinde JOKER karakter (wildcards) kullanma (* : çok karakter, ? : tek karakter)
o Örnek: “DIR ?EOLO*.T?T” komutu şu dosyaları görüntüler: JEOLOJI.TXT, GEOLOGY.TFT, JEOLOG.TZT, vb.
Toplu İşlem (BATCH) dosyaları: Uzantısı BAT olan ve içine yazılan komutları sırayla çalıştırabilen, düz metin dosyalardır.
o ÖRNEK: CALISTIR.BAT dosyasına alttak komutlar yazılıp çalıştırılırsa ne yapar ??
 D:
 CD OZCAN
 DEL *.* /Q
 CD..
 RD OZCAN
DOS penceresini kapatma > EXIT
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
7
7. ELEKTRONİK TABLOLAMA YAZILIMI : EXCEL




















MS Excel Genel Tanıtım, TABLO mantığı (satır-sütun)
Word ile ortak özellikler (Anamenü, Sayfa yapısı, Araç Çubukları, vs.)
Hücre, Satır, Sütun, Sayfa Kavramları, Hücre Adresi
Seçme/Silme : Hücre, Satır, Sütun
Ekleme : Satır, Sütun (Satır/Sütunun başlığına sağ tıkla, EKLE’ yi seç)
Hücre içinde değişiklik = F2
Sınırlı hücrelerde dolaşmak (ilgili hücreler seçilir)
Satır yüksekliği ve sütun genişliğini ayarlama + otomatik ayarlama (aralara çift tıklama)
Hücreleri Biçimlendirme
o Hücre Tipleri : Genel, Sayı, Metin, Tarih, Para birimi, vs.
o Hizalama, Yazı Tipi, Kenarlık, Desenler
STANDART Araç Çubuğunu Tanıma
o Artan/Azalan Sıralama : Hangi sütuna göre sıralanacaksa önce o sütundaki İLK DEĞER seçilmelidir)
BİÇİMLENDİRME Araç Çubuğunu Tanıma
o Birleştir ve Ortala
o Kenarlıklar
OTOMATİK VERİ KOPYALAMA/ARTIRMA
o Mouse’un sağ düğmesi ile hücrenin sağ alt köşesi tutulup çekilir ve SERİLERİ DOLDUR seçilir)
o Standart Liste : Sayılar (1,2,3,…), Günler (Pazartesi, Salı, …), Tarihler, Mevsimler, Aylar)
o Özel Liste Ekleme : Araçlar-Seçenekler-Özel Listeler
BASİT ARİTMETİK İŞLEMLER
o Tüm Aritmetik işlemler ve formüller = işareti ile başlar
o 4 işlem (+, - , * , /), yüzde (%) ve üs alma (^) işlemleri için formül adı kullanmadan direkt formül yazılabilir, örneğin
A3 ve A5 hücresini toplamak ve A7 ile çarpmak için : = (A5+A5)*A7 veya 3’ün karesi için : = (3 ^ 2)
o Otomatik Toplam (∑ + toplanacak hücreler + toplamın yazılacağı hücre seçimi + Enter)
o Ortalama, Say, En Küçük, En büyük, vs. (Hücre Seçimi + Mouse’ un Sağ Tuşuna basılarak işlem seçilir)
BİRDEN FAZLA SAYFADA ÇALIŞMA
o Sayfa isimlendirme
EXCEL’ DE FORMÜL KAVRAMI
o = FORMÜLADI (Hücre1;Hücre2;Hücre3;…;Hücre N) Örnek : =TOPLA(A1;A3;B9)
o = FORMÜLADI (İlkHücre:SonHücre) Örnek : =TOPLA(A1:A4) Bu işlem A1,A2,A3 ve A4 hücrelerini toplar.
o Tek Tek > (;) - Aralık (:)
o Farklı sayfadan hücre adı : Sayfaadı!Hücreadı
Örnek : ‘Sayfa1’!A2 veya ‘Mart 2003’!A2 (orijinal sayfa adı değişmişse tırnak ‘’ içinde yazılmalıdır)
o ÖNEMLİ FORMÜLLER
 =TOPLA(..), =ÇARPIM(..), = KAREKÖK()
 ORTALAMA, MAK, MİN
 ŞİMDİ (), BUGÜN(),
 METNEÇEVİR(HAFTANINGÜNÜ(BUGÜN());"gggg") : Bugünün gün adını yazar (pazartesi)
KARŞILAŞTIRMA OPERATÖRLERİ
o Operatörler : =, >, <, >=, <=, <>
o Karşılaştırma : =EĞER(Şart; doğru ise ; yanlış ise)
Örnek : =EĞER(A1>=50; “GEÇTİ”; “KALDI”) : A1 değeri 50 veya büyükse GEÇTİ, küçükse KALDI yazar.
FORMÜL ÇOĞALTMA (Veri çoğaltma ile aynı yöntem)
VERİ SIRALAMA
VERİ FİLTRELEME
: Veri > Süz > Otomatik Süzgeç
GRAFİK : Hücrelerin Seçimi > Grafik Düğmesi > Grafik Sihirbazı
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
8
8. INTERNET





INTERNET nedir ? Ortaya çıkışı ve gelişim süreci. Amaç : Paylaşım
INTERNET’ e bağlanma
o
Dial-Up (Çevirmeli Ağ) (TTNet : 145, ISS’ ler : 0822): Fax/Modem ve telefon hattı gerekli

Maliyet : Abonelik ücreti + Süreyle artan kontur ücreti (Uzun süreli kullanımda çok pahalı)

Hız : Düşük (maks. 56 K)
o
Kablo internet (KabloNET, ADSL)
: ADSL / Kablonet Modemi ve özel hat gerekli

Maliyet : Başlangıç Servis Ücreti + Sabit Abonelik ücreti (Uzun süreli kullanım için çok düşük maliyet)

Hız : Yüksek – Çok yüksek (64 K, 128 K, 512 K, vs.)
o
LAN (yerel ağ) üzerinden mevcut interneti paylaşma. : Ethernet kartı ve ağ hattı gerekli

Hız : Ağ Geçidi bilgisayarın internete bağlantı hızına ve yerel trafiğe bağlı.
Temel INTERNET Hizmetleri
o
Web (Internet Explorer, vs)
o
FTP : Dosya Transferi (CuteFTP, Getright, vs.) Download/Upload = İndir/Gönder
o
Email : Web Tabanlı : Mynet, yahoo, hotmail, vs. Windows Tabanlı : Outlook
o
Sohbet (Chat) : ICQ, Messenger, programları ile online sohbet
o
Haber Grupları (News Groups) : Yahoogroups, Usenet
o
Not : Web ve Email adreslerinde Türkçe karakter (ç,ş,ğ,ö,ü, Ç,Ş,Ğ,Ö,Ü, ı, İ) kullanılamaz !!
WEB & Internet Explorer Kullanımı
o
Web adres yapısı (www.ABC.com.tr): Önemli uzantılar : com, gov, edu, mil, edu, org
o
Bir adrese gitme (web sitesini açma)
o
Sayfadaki bağlantılara ulaşma
o
Araç çubuğu ( * Geçmiş)
o
Menü yapısı ( * Sık Kullanılanlar)
o
Araçlar > Internet seçenekleri

GENEL :

Geçmişi Sil (Adres satırındaki önceki adresleri siler)

Dosya Sil – Tüm çevrimdışı içeriği sil (Bilgisayara kopyalanmış web dosyalarını siler)

İÇERİK

Otomatik Tamamla – Formları Sil ve Parolaları Sil (Kullanıcı adı ve parolaları siler)

GELİŞMİŞ

Çoklu Ortam : Resimleri Göster, Sesleri Çal, Animasyonları Oynat, vs.

(Sayfaların daha hızlı yüklenebilmesi için üstteki özellikler kapatılabilir)
Internette Araştırma
o
Genel tarama sitelerinden (Örnek : www.google.com, www.bing.com)
o
Ücretsiz Online kütüphanelerden: scholar.google.com.tr
o
Üyelik gerektiren online veritabanlarından, (Örnek : www.akdeniz.edu.tr/kutuphane)

Email / Eposta
o
Email adres yapısı : Kullanıcı Adı @ Sunucu Adı (Örn; [email protected])
o
Web Tabanlı : Yahoo, Hotmail, Mynet gibi adreslerden ücretsiz Email adresi alınır ve Internet Explorer kullanılarak Emailler okunur / yazılır.
Genelde kapasite çok sınırlıdır ve Internet bağlantımız yoksa eski mailleri dahi göremeyiz.
o
Uygulama Tabanlı : Outlook programı kullanılır. Genelde şirketlerdeki güvenli Mail Sunucularından Email adresi alınır. Outlook’ da AraçlarHesaplar menüsünden gerekli hesap ayarları 1 kere yapılır. Internet bağlantısı kurulduğunda, Gönder-Al düğmesi ile Email’ ler alınarak kendi
bilgisayarımıza indirilir ve Mail Sunucudan silinir. Internet bağlantısı yokken da daha önce aldığımız eski Emailleri okuyabiliriz. Sunucudaki posta
kutumuz hep temiz kalır.
o
E-mail Gönderme :

TO : Kime (Asıl Alıcı), CC : Bilgi (Alternatif Alıcı, bilgilendirme)

BCC : Gizli (Diğer kullanıcıların haberi olmadığı alıcı)

Subject : Konu, Body : Mesaj,

Attach : Dosya Ekleme (Ataş düğmesiyle, Ekle menüsüyle ya da Windows Gezgininden sürüklemeyle)
o
Yanıtla (Reply) : Gönderen kişiye cevap, Tümüne Yanıtla (Reply All), İletme (Forward) : 3. şahısı yönlendirme

Sohbet (=Chat =IRC)
o
Uygulama tabanlı – Her iki tarafta da aynı program (uygulama) yüklü olmalıdır. Programın veritabanına kayıt olunarak kullanıcı adı ve şifresi alınır.
Tanıdıkların kullanıcı adı kullanılarak listemize eklenir. Listemizdekiler internete girince, Online (Çevrim içi) olarak görünür ve canlı canlı
mesajlaşabiliriz. Güncel sohbet programları (ICQ ve Messenger)
Web Tabanlı – Program (uygulama) yüklemek gerekmez, iki taraf ta Internet Explorer kullanarak, ortak bir sohbet adresine girerler (örneğin
www.mynet.com/sohbet)
9. AĞ YAPISI VE DOSYA PAYLAŞIMI








Ağ (Network) Kavramı : Birden fazla bilgisayarın birbirine bağlanarak kaynakların paylaşılması amacıyla kurulmuş bağlantı sistemi.
BİLEŞENLERİ : Sunucular (Server) ve İstemciler (Client)
Önemli AĞ TÜRLERİ :
o
LAN (Yerel Ağ) : Örneğin, laboratuar bilgisayarları, şirket bilgisayarları.
o
WAN (Geniş Ağ) : Örneğin, internet
Fiziksel İletişim Araçları : Hub – Switch (Dağıtıcı), Gateway (Ağ Geçidi), Ethernet, Modem.
İletişim Kuralı (protokolü) kavramı ve TCP/IP örneği
Bilgisayarların ağ kimliği : Bilgisayar Adı ve IP adresi (4 hane, 0-255)
Bilgisayarların ağda tanıtılması :
o
Ethernet kartı takılması ve ağ kablosu bağlantısı (Hub > Ethernet)
o
Ethernet kartı sürücülerinin yüklenmesi
o
TCP/IP protokolünün (iletişim kuralı) : Denetim Masası > Ağ
o
TCP/IP özelliklerinin ve bilgisayar tanımlarının ayarlanması (Benzersiz IP Adresi, DNS, Gateway, Benzersiz Bilgisayar Adı, Çalışma Grubu)
Kaynakların paylaşılması : Windows gezgini > Paylaşım (+ parolalı/parolasız)
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
9
10.VİRÜSLER VE KORUNMA YÖNTEMLERİ






Bilgisayar VİRÜSÜ nedir ? : Bilgisayara ve dosyalara zarar verme amacıyla yazılmış, kendini gizleme ve
kopyalama yeteneğine sahip programlar.
Dosyalara Bulaşma Yöntemi :
o Dosyanın sonuna eklenme, içine (araya) yazma, ikame etme (dosyanın yerini alma).
Yayılma Şekli :
o Ağ, Internet ya da Bilgi Depolama Birimlerinden Bilgisayara (RAM > HD)
o Bilgisayardan Ağ, Internet ya da Bilgi Depolama Birimlerine (HD > RAM)
Önemli Virüs Tipleri
o Açılış Sektörü : Bilgisayar açıldığında ya da disket/CD okunduğunda etkinleşir.
o Komut İstemcisi : İşletim Sistemi Temel Dosyası olan Command.com’ a bulaşır.
o Dosya Tipi :
o Bellekte Yerleşik Kalan :
o Truva Atları (Trojan) : Yararlı gibi görünüp bilgisayardaki bilgileri gizlice gönderen virüs
tipleridir. Genelde webden bulaşır, günümüzde çok sık görülmektedir.
 Gator, Weather, DateManager, vs..
o Makro : Word – Excel makrolarına bulaşan.
o Çok Amaçlı : Üstteki yöntemlerden birden fazlasını kullanan.
Virüslerin Zararları
o İstem dışı işlemler
o Dosya silme/bozma
o Bilgisayarın ve programların yavaş çalışması
o Hard Diski Formatlama
o BIOS’ u silme
Virüslerden Korunma Yolları
o Antivirüs programı yükleme ve düzenli güncelleme
o Bilgisayarda periyodik genel virüs taraması yapma
(Antivirüs programlarının da % 100 güvenliği sağlayamadığı düşüncesiyle :)…
o Güvenilirliği şüpheli Disket ve CD’ leri kullanmadan önce virüs taraması yapma
o Disketin güvensiz bir bilgisayarda kullanmadan önce korumasını aktifleştirme
o Internet’ teki güvenilir olmayan sitelerden dosya indirmeme
o Şüpheli email’ lerin eklerini açmama.
ANTİVİRÜS YAZILIMLARI






Amaç : Virüsleri tanıyarak bulaşmasını engellemek, virüslü dosyaları bulmak / temizlemek
o Virüs bellekte aktif olduğunda sistemin temiz bir Disket/CD’ den açılması gerekir !
Bellekte yerleşik kalır ve Görev Çubuğundaki saatin yanında simgesi görülür.
Virüs veritabanının internet üzerinden güncellenebilmesi önemli bir özelliktir. (Update)
Önemli terimler :
o Scan (=Tara), Fix/Repair/Clean (=Düzelt/Temizle),
o Delete (=Sil), Quarantine (Karantinaya alma : temizlenemeyen dosyalar)
o Update (= Güncelle)
Önemli Antivirüs Programları ve siteleri
o Norton Antivirüs
:
www.symantec.com
o McAfee
:
www.mcafee.com
Önemli Anti-Trojan Programları ve siteleri
o Adaware
:
www.lavasoft.com
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
10
11.YEDEKLEME ve SIKIŞTIRMA


Bilgisayarda yedek alma kavramı (Genel Sistem ve Dosya Yedeği)
Dosyalara zarar veren potansiyel tehlikeler
o Bilgisayar ya da depolama birimlerindeki HARİCİ zararlar, kayıplar, çalıntılar (Hatalı kullanım, hırsızlık,
yangın, vs.)
o Bilgi depolama birimlerindeki DAHİLİ fiziksel arızalar (HD, Disket, CD, vs.)
o Kullanıcı hatasından kaynaklanan mantıksal dosya bozulmaları / silinmeleri.
o Virüs tahribatından kaynaklanan mantıksal dosya bozulmaları / silinmeleri.
o Ağ / Internet ortamından 3. şahısların saldırıları.
o Program kodlarındaki ihmallerden kaynaklanan mantıksal hatalar, (Bug’ lar).

Tedbirler
o Bilgisayarın ve depolama birimlerinin doğru kullanımı.
 Bilgisayar çalışırken hareket ettirmeme,
 Depolama birimlerinin bilgi içeren yüzeylerine dışarıdan temas etmeme,
 Disket sürücünün ışığı yanarken disket takıp çıkarmama,
 Uygun sıcaklık ve nem koşullarında muhafaza.
 Manyetik ortamlardan uzak tutma.
o Gereksiz ya da lisanssız program yüklememe, yüklenmişse Denetim Masasındaki Program Ekle Kaldır ya
da programın kendi Uninstall’ ı aracılığıyla bilgisayardan komple kaldırma.
o Farklı kullanıcı girişleri için “sınırlı” kullanıcı hesapları açma (Windows XP +).
o Antivirüs ve Firewall programları kullanma ve sürekli güncelleme.
o Dosyaların değişim sıklığına uygun periyotlarda yedek(ler) alma
o Yedekleri farklı ortamlarda saklama (Yangın, hırsızlık, afet, vs. ihtimaline karşı)

Yedek alma ortamları
o Hard Disk (Aynı isimlerle farklı klasörlere veya farklı isimlerle aynı klasöre) > Geçici amaçlı
o CD-R, CD-RW, DVD
o Disket (Küçük boyuttaki dosyalar)

SIKIŞTIRMA
o Amaç > boyutu küçültmek (ortalama % 50) ve/veya çok sayıda dosyayı tek dosyada toplamak.
o Güncel sıkıştırma programları : Winzip, Winrar (Win tabanlı), Pkzip, Arj (Dos tabanlı),
o Sıkıştırılmış dosya uzantıları : ZIP, RAR, ARJ. Özel : EXE - Kendi kendini açan.
o Sıkıştırma - Açma yöntemi : Windows Gezgininden veya sıkıştırma programından.
o Genel Program Terimleri : Sıkıştırma : Compress, Add to Archive…, Açma : Extract to…
“ Araştırma sonuçları, öğrenilen bilgilerin %80’ inin ilk 24 saat içerisinde unutulduğunu göstermektedir. İlk 24 saat içerisinde
yapılan tekrar ile unutulma oranını %30’ lara düşürmek mümkündür ”
“ İYİ ÇALIŞMALAR, SINAVLARINIZDA BAŞARILAR… ”
Yrd.Doç.Dr. Özcan Asilkan
Dikkatinizi çeken İMLA ya da BİLGİ hataları için lütfen bilgilendiriniz.
“Temel Bilgisayar ve Algoritma” Ders Notları, Yrd.Doç.Dr.Özcan Asilkan, [email protected]
11