docDeney Kitapçığı
download 
Şikayet Transkript
Deney Kitapçığı
10. Sınıflar Deney Kitapçığı Biraz bilgi, biraz hayal gücüdür FEN, aslında hayattır FEN ....................................................... ....................................................... Ünite Adı: Madde ve Özellikleri Yüzey Alanı ile Hacim İlişkisi Araç - Gereçler 1kg büyük boy elma 1kg küçük boy elma SoyacakDinamometre Plastik eldiven 2 adet poşet torba Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve etkinlik basamaklarını dikkate alarak görev paylaşımı yapınız. 2. Büyük ve küçük boy elmaları aynı kalınlıkta soyarak kabuklarını ayrı ayrı biriktiriniz. 3. Biriktirdiğiniz kabukları ayrı ayrı tartınız ve sonuçları not ediniz. Sonuca Varalım Fizik Etkinlik 1 1. Hangi ebattaki elmaların kabukları daha fazladır? 2. Ölçme sonuçlarınız ne anlama gelmektedir? Açıklayınız. 3. Elde ettiğiniz sonuçları matematiksel olarak nasıl ifade edersiniz? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 2 Ünite Adı: Madde ve Özellikleri Acaba Yüzecek mi? Araç - Gereçler 3 adet cam su bardağı Tuz Sıcak su 3 adet toplu iğne Soğuk su Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve aşağıdaki etkinlik basamaklarını dikkate alarak görev paylaşımı yapınız. 2. Bardakları musluk suyu, sıcak su ve tuzlu suyla doldurunuz. 3. Toplu iğneyi su yüzeyine paralel olacak şekilde su dolu bardağın üzerine bıraktığınızı varsayarak toplu iğnenin hareketiyle ilgili bir hipotez kurunuz. 4. Kurduğunuz hipotezi test etmek amacıyla toplu iğneyi elinizle yatay olacak şekilde su dolu bardağın üzerine yavaşça bırakıp iğnenin hareketini gözlemleyiniz. 5. Üçüncü ve dördüncü adımdaki işlemleri tuzlu su ve sıcak su dolu bardaklar için tekrarlayınız. 1. Toplu iğnelerin su yüzeylerindeki hareket durumlarını nasıl açıklarsınız? 2. Tüm bardaklar için toplu iğne hareketi aynı mıdır? Eğer hareket durumları farklı ise bu durumu nasıl açıklarsınız? Fizik NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 2 Sonuca Varalım ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3 Ünite Adı: Madde ve Özellikleri Yüzey Gerilimini Yenebilir Miyiz? Araç - Gereçler Sıvı bulaşık deterjanı Biberlik (Karabiber dolu) Su bardağı Su Etkinliğin Yapılışı Fizik Etkinlik 3 1. Bardağı su ile dolduralım. 2. Suyun tüm yüzeyini kaplayacak şekilde biber serpelim. 3. Su yüzeyinin merkezine bir damla sıvı deterjan damlatalım. Sonuca Varalım 1. Su yüzeyindeki biberlerin, deterjan damlatıldıktan sonraki hareketini nasıl açıklarsınız? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 4 Ünite Adı: Madde ve Özellikleri Motorsuz Yüzen Bot Yapalım Araç - Gereçler Geniş kova ya da leğen A4 kâğıdı Sıvı bulaşık deterjanı Su Makas Etkinliğin Yapılışı 1. Kağıt üzerine, üstten görünen bir deniz botu resmi çizelim. Resmi keserek çıkartalım. 2. Botun orta kısmına bir delik açalım. Delikten botun arka kısmına ince bir kanal açalım. 3. Botu kovadaki suyun yüzeyine bırakarak yüzmesini sağlayalım. 4. Botun ortasındaki deliğe bir damla deterjan damlatalım. Sonuca Varalım 1. Bot hareket etmeye başladı mı? 3. Botun orta kısmında yalnızca bir delik açıp kanal açmasaydık bot yine hareket eder miydi? Neden? Fizik NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 4 2. Bir cismin hareket edebilmesi için enerji gerektiğine göre botun hareketini sağlayan enerjinin kaynağı nedir? Bu enerji “botu nasıl hareket ettirmiştir? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 5 Ünite Adı: Madde ve Özellikleri Hayret ! Su Yükseliyor Araç - Gereçler Cam su bardağı Soğuk su Kağıt peçete Kılcal cam boru veya kılcal şeffaf pipet Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve aşağıdaki etkinlik basamaklarını dikkate alarak görev paylaşımı yapınız. 2. Suyla dolu bardağa kılcal cam boruyu veya kılcal şeffaf pipeti batırınız. 3. Bardaktaki ve kılcal borudaki su seviyelerini gözlemleyiniz. 4. Grup üyeleriyle gözlemlerinizi tartışınız. 5. Kağıt peçetenin ucunu suya daldırınız Sonuca Varalım Etkinlik 5 1. Kılcal cam borudaki ve bardaktaki su seviyeleri aynı mı? Aynı değilse bu durumu nasıl açıklarsınız? 2. Kağıt peçetedeki ıslaklık yukarı doğru yükseldi mi? Yükseldi ise bunu nasıl açıklarsınız? Fizik 3. Başka hangi olaylarda suyun yükseldiğine örnek veriniz NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 6 Ünite Adı: Kuvvet-Hareket Paralel Çizgiler Araç - Gereçler Tahta takoz Sabit makara (2 adet) Tartım takımı İp (1 m) Masa kıskacı (2 adet) Etkinliğin Yapılışı 1. Özdeş kütleler kullanarak fotoğraftaki gibi bir düzenek kurunuz. 2. Takozu serbest bırakarak hareketini gözlemleyiniz. 3. Kütlelerden birini değiştirip takozu serbest bırakarak hareketini yeniden gözlemleyiniz. Sonuca Varalım 1. Uygulanan kuvvetlerin doğrultularını ve takozun hareket doğrultusunu çiziniz. Buradan hareketle kuvvetlerin bileşkesi ve takozun hareket doğrultusu ile ilgili ne söyleyebilirsiniz? Etkinlik 6 2. Ağırlıklardan birinin değişmesi takozun hareket doğrultusunu değiştirdi mi? Bunu nasıl açıklarsınız? Fizik NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 7 Ünite Adı: Kuvvet-Hareket Snowboardcunun İniş Hareketinin Grafikleri Araç - Gereçler Milimetrik kağıt Düşünelim, Tartışalım 1. Eğimli parkurda alçalmakta olan snowboardcunun toplam kuvvetin etkisinde kalıp kalamayacağını ve hızının değişip değişmeyeceğini tartışınız. Fizik Etkinlik 7 2. Düz bir parkurda hareket eden snowboardcunun toplam kuvvetin etkisinde kalıp kalamayacağını ve hızının değişip değişmeyeceğini tartışınız. 3. Eğilimli parkurda yükselmekte olan snowboardcunun toplam kuvvetin etkisinde kalıp kalamayacağını ve hızının değişip değişmeyeceğini tartışınız. Etkinliğin Yapılışı 1. Parkurun yatay ile yaptığı açıyı 45° alınız. 2. F=m.a ve V=Vo + at eşitliklerini kullanarak 2, 4, 6 ve 8. saniyelerdeki hızları hesaplayınız. Aşağıdaki çizelgeye elde ettiğiniz sonuçları yazınız. (g = 10 m/s2 alınız.) 3. Oluşturduğunuz çizelgeden hareketle v – t grafiğini çiziniz. 4. Bulduğunuz ivme değerlerinden hareketle a – t grafiğini çiziniz. Zaman (s) Hız (m / s) 8 0 2 4 6 8 Sonuca Varalım 1. Çizelgedeki veriler arasında bir ilişki var mıdır? Eğer var ise bu ilişkiyi nasıl açıklarsınız? 2. v - t ve a - t grafiklerine bakarak cismin hareketi için ne söyleyebiliriz? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 9 Ünite Adı: Elektrik Dokunma ile Elektriklenme Araç - Gereçler 2 adet ebonit çubuk Yün kumaş parçası Elektroskop Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve aşağıdaki etkinlik basamaklarını dikkate alarak görev paylaşımı yapınız. 2. Her iki ebonit çubuğu da elektroskopun topuzuna değdirip elektroskopun hareketini gözlemleyiniz. 3. Ebonit çubuklardan birini yün kumaşa sürterek çubuğun elektriklenmesini sağlayınız. 4. Elektriklenmiş ebonit çubuğu elektroskopa dokundurunuz ve elektroskopun yapraklarının hareketini gözlemleyiniz. Fizik Etkinlik 8 Sonuca Varalım 1. Ebonit çubuğu elektroskopa ilk dokundurduğumuz anda elektroskopun yapraklarında ne gözlemlediniz? 2. Ebonit çubuğu yükledikten sonra ikinci kez elektroskopa dokundurduğunuzda elektroskop yapraklarında herhangi bir hareketlenme oldu mu? Eğer olduysa bu durumu nasıl açıklarsınız? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 10 Ünite Adı: Elektrik Etki İle Elektriklenme Araç - Gereçler Ebonit çubuk Yün kumaş parçası Elektroskop Etkinliğin Yapılışı 1. Sınıfınızda dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz. 2. Ebonit çubuğu yün kumaşa sürtmeden önce elektroskopa yaklaştırıp uzaklaştırınız. 3. Ebonit çubuğu yün kumaşa sürterek elektriklenmesini sağlayınız. 4. Ebonit çubuğu elektroskopa yaklaştırıp uzaklaştırınız ve elektroskopun yapraklarındaki hareketi dokundurmadan gözlemleyiniz. Sonuca Varalım 1. Ebonit çubuğu yün kumaşa sürtmeden elektroskopa yaklaştırıp uzaklaştırırken, elektroskopun yapraklarında ne gözlemlediniz? Fizik NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 9 2. Ebonit çubuğu yün kumaşa sürttükten sonra elektroskopa yaklaştırıp uzaklaştırdığınızda elektroskopun yapraklarında ne gözlemlediniz? Bunun nedenini nasıl açıklarsınız? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 11 Ünite Adı: Elektrik Hangisinin Yükü Fazla? Araç - Gereçler 3 adet ebonit çubuk Açıölçer Elektroskop İletken tel Cetvel Yün kumaş Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve aşağıdaki etkinlik basamaklarını dikkate alarak görev paylaşımı yapınız. 2. Elektroskobu nötr hâle nasıl getireceğinizi arkadaşlarınızla tartışınız. 3. Elektroskobu kullanmadan önce nötr hâle getiriniz. 4. Ebonit çubuktaki yük miktarlarının karşılaştırılmasına yönelik bir hipotez kurunuz. 5. Ebonit çubukları ayrı ayrı yükleyiniz ve elektroskopun topuzuna ayrı ayrı dokundurunuz. Hangi ebonit çubukta daha fazla yük olduğunu bulunuz. Etkinlik 10 Sonuca Varalım 1. Ebonit çubukların yük miktarları karşılaştırılırken nasıl bir yol izlediğinizi açıklayınız. 2. Elektroskobu nasıl nötr hâle getirdiniz? Açıklayınız. Fizik 3. Kurduğunuz hipotez ölçme sonuçlarınızı destekledi mi? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 12 Ünite Adı: Elektrik Yük Nerededir? Araç - Gereçler Elektroskop Yün kumaş Ebonit çubuk Alüminyum tas Etkinliğin Yapılışı 1. Ebonit çubuğu yün kumaşa sürterek yükleyiniz. 2. Yüklenmiş ebonit çubuğu alüminyum tasın dış yüzeyine daha sonra da elektroskopun topuzuna dokundurunuz. 3. Ebonit çubuğu yün kumaşa tekrar sürterek yükleyiniz. 4. Yüklenmiş ebonit çubuğu alüminyum tasın iç yüzeyine daha sonra da elektroskopun topuzuna dokundurunuz. Sonuca Varalım 1. Ebonit çubuğu alüminyum tasın dış yüzeyine dokundurduktan sonra elektroskopun topuzuna dokundurduğunuzda, elektroskopun yapraklarının durumu ne oldu? Etkinlik 11 2. Ebonit çubuğu alüminyum tasın iç yüzeyine dokundurduktan sonra elektroskopun topuzuna dokundurduğunuzda elektroskopun yapraklarının durumu ne oldu? 3. Bu iki durum arasında bir fark var mıdır? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 13 Ünite Adı: Elektrik Seri Bağlı Piller Araç - Gereçler Fizik Etkinlik 12 2 adet 1,5 V’luk pil Voltmetre 2 adet pil yatağı 14 Ampermetre Bağlantı kablosu Anahtar 2,5 V’luk ampul Duy Etkinliğin Yapılışı 1. Bir pil, anahtar ve 2,5 V’luk ampulden oluşan devre kurunuz. Ampulden geçen akım şiddetini ve pilin uçlarındaki potansiyel farkını ölçecek şekilde devreye ampermetre ve voltmetre bağlayınız. 2. Anahtarı kapatmadan önce voltmetrede oluşan değeri aşağıdaki çizelgeye işleyiniz. 3. Anahtarı kapatarak ampermetrenin gösterdiği değeri çizelgenizde uygun yere yazınız. 4. Pillerin birinin pozitif kutbu diğerinin negatif kutbuna gelecek şekilde devreye bir pil daha ekleyiniz ve voltmetrenin gösterdiği değeri okuyarak çizelgenizde uygun yere yazınız. 5. Anahtar kapatılınca ampermetreden okunan değerin değişip değişmeyeceğini tartışarak bir öngörüde bulununuz. 6. Anahtarı kapatarak ampermetrede ve voltmetrede oluşan değerleri çizelgenizde uygun yere yazınız. Durum Voltmetrede Okunan Değer (V) Ampermetrede Okunan Değer (A) Anahtar Açıkken 1 Pil 2 Pil Sonuca Varalım 1. Öngörünüzle ölçümünüz arasında bir fark var mı? Varsa bu fark nereden kaynaklanır? 2. Ampermetrede oluşan değerler arasında bir ilişki var mı? Bunu nasıl açıklarsınız? 3. Voltmetreden okunan değerler arasında bir ilişki var mı? Bunu nasıl açıklarsınız? SONUÇ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 15 Ünite Adı: Kuvvet ve Hareket Paralel Bağlama Araç - Gereçler Fizik Etkinlik 13 2 adet 1,5 V’luk pil 1,5 V’luk ampul 16 Ampermetre Duy Voltmetre Anahtar Etkinliğin Yapılışı 1. Bir pil, anahtar ve 1,5 V’luk ampulden oluşan devre kurunuz. Ampulden geçen akım şiddetini ve pilin uçlarındaki potansiyel farkını ölçecek şekilde devreye ampermetre ve voltmetre bağlayınız. 2. Anahtarı kapatmadan önce voltmetreden okuduğunuz değerleri Tablo 1’de uygun yere yazınız. 3. Anahtarı kapatarak ampermetrenin ve voltmetrenin gösterdiği değerleri Tablo 1’de uygun yere yazınız. 4. Pillerin pozitif kutupları bir düğüme, negatif kutupları bir başka düğüme gelecek şekilde devreye bir pil daha ekleyiniz ve voltmetrenin gösterdiği değeri okuyarak yukarıdaki çizelgeye yazınız. 5. Anahtar kapatılınca ampermetreden okunan değerin değişip değişmeyeceğini tartışarak bir öngörüde bulununuz. 6. Anahtarı kapatarak ampermetrenin ve voltmetrenin gösterdiği değerleri Tablo 2’de uygun yere yazınız. Tablo 1 Anahtarı Kapatmadan Önce Anahtar Kapatıldıktan Sonra Voltmetredeki değer (V) Ampermetredeki değer (A) Tablo 2 Anahtarı Kapatmadan Önce Anahtar Kapatıldıktan Sonra Voltmetredeki değer (V) Ampermetredeki değer (A) Sonuca Varalım 1. Öngörünüzle ölçümleriniz arasında bir fark var mı? Varsa bu farklılık nereden kaynaklanır? 2. Ampermetrede okunan değerler arasında bir ilişki var mı? Bunu nasıl açıklarsınız? 3. Voltmetrede okunan değerler arasında bir ilşki var mı? Bunu nasıl açıklarsınız? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 17 Ünite Adı: Isı ve Sıcaklık Neden Farklı? Araç - Gereçler Fizik Etkinlik 14 Gravzant halkası 25 cm bakır tel Tahta maşa ve cetvel 18 İspirto ocağı 25 cm alüminyum tel Su Sacayağı 100 mL’lik beherglas Kibrit Etkinliğin Yapılışı 1. Dört veya beş kişilik gruplar oluşturunuz ve görev paylaşımı yapınız 2. İspirto ocağını sacayağının altına koyunuz. Üzerine alüminyum ve bakır telleri birbirine paralel olacak şekilde yerleştiriniz. İspirto ocağını yakınız ve 3 dakika boyunca tellerdeki değişimi gözlemleyiniz. Tellerin boyunu cetvel yardımıyla duyarlılıkla ölçünüz. 3. Gravzant halkasının, yuvasına girip girmediğini kontrol ediniz. İspirto ocağını yakarak gravzant halkasını yaklaşık 2 dakika ocağın üstünde bekletiniz. Daha sonra yuvasına girip girmediğini kontrol ediniz. 4. İspirto ocağında bekletilmiş gravzant halkasını suyla dolu beherglasın içine koyunuz ve 2 dakika bekletiniz. Daha sonra gravzant halkasının yuvasına girip girmediğini kontrol ediniz. Sonuca Varalım 1. İspirto ocağının üzerinde 3 dakika boyunca ısıtılan bakır ve alüminyum tellerin uzunluklarında herhangi bir değişiklik oldu mu? 2. İspirto ocağında 2 dakika bekletilen gravzant halkası, yuvasına rahatlıkla girdi mi? 3. Beherglastaki suda bekletilen gravzant halkası, yuvasına rahatlıkla girdi mi? SONUÇ ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 19 Ünite Adı: Atomun Yapısı Isıtılan Maddelerin Işıması Araç - Gereçler Bunzen Beki HCl çözeltisi Katı KCl Katı Cu(NO3)2 Uyarı Not Spatül Katı NaCl Katı KNO3 Katı BaCl2 Nikrom tel Katı NaNO3 Katı CuCl Katı Sr(NO3)2 Derişik asitle çalışırken dikkat edilmelidir. Dökülür veya sıçrarsa yakarak deriyi tahriş eder. Her test için temiz hidroklorik asit çözeltisi kullanılmalıdır. Etkinliğin Yapılışı Kimya Etkinlik 1 1. Çubuğun ucunda bulunan platin tel halkası hidroklorik çözeltisi içine daldırılır ve alevde kızıl olana kadar ısıtılır. 2. Nikrom tel halkası üzerine NaCl kristallerinden bir kaç tane alınır ve ısıtıcı alevine tutulur. 3. Alevin rengi gözlemlenir ve not edilir. Birinci adımdaki gibi nikrom tel halkası her alev testi için yeniden temizlenir. 4. Diğer metal tuzları için yukarıdaki adımları tekrar edilir ve alev renkleri not edilir. Kullanılan Madde NaCl NaNO3 KCl KNO3 CuCl Cu(NO3)2 BaCl2 Sr(NO3)2 Sonuca Varalım 1. Neden farklı renklerde sonuçlar elde edildi? 2. Kendine özgü ışık yayma ne demektir? 3. Başka maddelerle deneseniz farklı sonuçlar alabilir misiniz? NUÇ SO................................................................................................................................. 20 ................................................................................................................................. Ünite Adı: Türler Arası Etkileşimler Molekül ve İyon Yapılı Bileşiklerin Elektrik İletkenliğinin İncelenmesi Araç - Gereçler Güç kaynağı Çelik elektrot Tuz NH3 HCl Ampul SpatülEtil alkol Şeker NaOH Krokodil Etkinliğin Yapılışı 1. Behere bir miktar tuz konulur. Çelik elektrotlar daldırılır. 2. Ampüle ve güç kaynağına bağlanır. 3. Ayrı bir beherde deney şeker, NH3, NaOH ve HCl çözeltileri ile yapılır. 4. Devreye akım verip ampulün yanıp yanmadığı kontrol edilir. Sonuca Varalım 1. Tuzlu su ve şekerli sudan hangisi elektriği iletti? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Kimya 3. Etil alkol, amonyak, sodyum hidroksit ve hidroklorik asit çözeltileri elektriği iletir mi? Etkinlik 2 2. Hangisinde iyonlaşma meydana gelir? 21 Ünite Adı: Maddenin Halleri Gazların Yayılma Hızı Araç - Gereçler Etkinliğin Yapılışı Cam boru(10 mm x 80 cm) Lâstik tıpa (2 adet) Destek çubuğu Bağlama parçası Hidroklorik asit, derişik Amonyak, derişik Saat camı, Üç ayak Bünzen kıskacı Damlalık Pamuk Etkinlik 3 1. 80 cm uzunluğundaki kuru bir cam boru destek çubuğuna sabitlenir. 2. Her bir lâstik tıpaya toplu iğneyle bir miktar pamuk tutturulur ve pamuklu tıpalar cam borunun her iki ucuna takılabilecek şekilde düzenek hazırlanır. 3. Damlalık kullanılarak pamuklardan birine yaklaşık 5 damla hidrojen klorür, diğerine de 5 damla derişik amonyak damlatılır. 4. Aynı anda pamuklu tıpalar cam borunun iki ucuna takılır. 5. Cam boruda beyaz halkanın oluşumu gözlemlenir. 6. Beyaz halkanın oluştuğu yer boru üzerinde işaretlenir. Cetvelle her bir gazın aldığı yol ölçülür ve tabloya not edilir. Uyarı Asit ve bazlarla çalışırken dikkat edilmelidir ve buharları kesinlikle teneffüs edilmemelidir. HCl nin aldığı yol (XHC|) .......... cm NH3 ün aldığı yol (XNH3) .......... cm Sonuca Varalım Kimya 1. HCI ve NH3 gazlarının yayılma hızlarının oranını aşağıdaki bağıntıyla hesaplayınız. VHCI V NH 3 XHCI X NH 3 ......... ......... 2. Gazların yayılma hızlarıyla, mol kütleleri arasındaki ilişkiyi bulunuz. NUÇ SO................................................................................................................................. 22 ................................................................................................................................. Ünite Adı: Karışımlar İstenilen Derişimde Çözelti Hazırlama Araç - Gereçler Balonjoje(100 mL) Potasyum permanganat Hidroklorik asit, derişik Dereceli silindir(10 mL) Sodyum hidroksit Saf su Etkinliğin Yapılışı Uyarı 1 Uyarı 2 Sodyum hidroksitle dikkatli bir şekilde çalışılır, deriye dokundurulmaz. Su derişik asitirı üzerine dökülmez. Sıçrama yapabilir. Kütle Hesaplama Formülü n V M1 x V1 =M2 x V2 Konsantrasyon (M) Hacim (L) KMnO4 NaOH HCl Sonuca Varalım 1. Seyreltik çözeltiden derişik çözelti hazırlamak için bir yöntem öneriniz. NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. Kimya Hacim Hesaplama Formülü M= Madde Etkinlik 4 1. Aşağıdaki tablo hazırlanacak olan çözeltilerin hacim ve molariteleri ile doldurulur. 2. Hesaplanan miktardaki katı maddeler tartılır. 100 mL’lik balonjojeye konur ve daha sonra bir miktar saf su eklenir. 3. Katının çözülmesi için balonjoje yavaşça sallanır. Çözünme tamamlandıktan sonra balonjoje üzerindeki işaret çizgisine kadar saf su ile doldurulur. 4. Balonjojenin kapağı kapatılır. Kapak baş parmakla basınç uygulanarak tutulur. Daha sonra birçok defa ters çevrilerek çözeltinin karışması sağlanır. 5. Hesaplanan kadar derişik hidroklorik asit dereceli silindirle ölçülür. 6. Balonjoje içine bir miktar saf su konur ve dereceli silindirdeki derişik asit yavaş yavaş eklenir. 7. İşarete kadar balonjoje saf su ile doldurulur. 8. Balonjojenin kapağı kapatılır. Kapak baş parmakla basınç uygulanarak tutulur. Daha sonra birçok defa ters çevrilerek çözeltinin karışması sağlanır. 23 Ünite Adı: Karışımlar Çözünme - Çökelme Araç - Gereçler Katı Pb(NO3)2 Erlenmayer Spatül Katı KI Beher Etkinliğin Yapılışı 1. Kurşun(II) nitrat ve sodyum iyodür çözeltileri hazırlayınız. 2. Erlenin birine bir miktar kurşun II nitrat konulur ve onun üstüne diğer çözelti boşaltılır. Sonuca Varalım Kimya Etkinlik 5 1. Çöken madde nedir? 2. Reaksiyonu yazınız. 3. Bu tür reaksiyon çeşidine ne ad verilir? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 24 Ünite Adı: Karışımlar Doğal Diş Macunu Hazırlama Araç - Gereçler Karbonat (1 spatül) Ozon yağı (1 spatül) Nane yağı (1/2 spatül) Kakao yağı (1/2 spatül) Tuz (1 spatül) Gliserin Portakal yağı (1/2 spatül) Etkinliğin Yapılışı 1. Tüm malzemeleri uygun bir kapta karıştırın ve dişlerinizi fırçalayın. Sonuca Varalım 1. Oluşan karışım türü nedir? Kimya NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 6 2. Bu doğal diş macununu evinizde de yapabilir misiniz? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 25 Ünite Adı: Enerji Dönüşümleri Fermantasyon Araç - Gereçler Etkinliğin Yapılışı Süt Bira Mayası Tencere Yoğurt Su Un Kavanoz 1.Sütü ılık olacak şekilde ısıtalım, kavanoza ılık sütü dökerek, üzerine bir kaşık yoğurt ilave edip karıştıralım ve kavanozu kapatalım. Kavanozu sıcak tutacak bir hırka ile iyice saralım ve oda sıcaklığında bırakalım. 2. Unu ılık su ve maya ile beraber yoğurup hamur haline getirelim. Kabın üzerini kapatalım. Ve oda sıcaklığında bırakalım. Sonuca Varalım Biyoloji Etkinlik 1 1.Mayalanma reaksiyonunu sadece maya mı gerçekleştirir? 2. Düzeneklerin üzerini neden kapattık? 3. Düzeneklerde değişiklik var mı? 4. Hamur kabardı mı? Kabardıysa neden? 5. Sütün olduğu düzenekte de kabarma oldu mu? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 26 Ünite Adı: Enerji Dönüşümleri Solunumda CO2 Çıkışının İspatlanması Araç - Gereçler Erlenmayer U Boru U boru Kireç Suyu Mantar tıpa Haşlanmış nohut ve sadece ıslatılmış nohut Etkinliğin Yapılışı 1. İki farklı deney düzeneği hazırlanır. 2. Düzeneklerden birine haşlanmış diğerine haşlanmamış ama ıslatılmış nohut taneleri yerleştirilir. 3. Düzenek kapatılır ve U boru yardımıyla kireç suyu bulunan tüpe bağlanır. Sonuca Varalım 1. 3 saatin sonunda kireç suyunda değişiklik oldu mu? Biyoloji NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 2 2. Düzenekler arasında fark gözlemlediniz mi ? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 27 Ünite Adı: Canlılarda Enerji Dönüşümleri Fotosentez Hızına Işık Şiddetinin Etkisi Araç - Gereçler Elodea bitkisi Huni Deney Tüpü Işık kaynağı Etkinliğin Yapılışı 1. Eledoa bitkisi huni içerisine yerleştirilir. (Açığa çıkacak O2 gazını bir yerde toplamak için) 2. Işık kaynağının bitkiyle arasındaki mesafe azaltılıp artırılarak ışık şiddetinde değişme sağlanacaktır. Gözlemler 1 saat aralıklarla yapılacaktır. Biyoloji Etkinlik 3 Sonuca Varalım 1. Işık kaynağı ile bitki arasındaki mesafe artırıldığında çıkan gaz miktarı ile mesafe azaltıldığında çıkan gaz miktarını karşılaştırınız. NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 28 Ünite Adı: Canlılarda Enerji Dönüşümleri Fotosentez İçin Işık Gerekli Midir? Araç - Gereçler Saksı Bitkisi Lugol Çözeltisi Alüminyum Folyo Etkinliğin Yapılışı 1.Saksı bitkisinin bazı yaprakları folyo ile kapatılır. Gün boyu ışık altında bekletilir. 2.Günün sonunda folyo ile kapatılan ve kapatılmayan yaprakların üzerine lügol çözeltisi dökülür. Sonuca Varalım 1. Işık gören ve görmeyen yapraklardaki renk değişimi nasıl olmuştur? Etkinlik 4 Biyoloji NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 29 Ünite Adı: Enerji Dönüşümleri Klorofil Sentezi İçin Işık Faktörü Araç - Gereçler 2 adet plastik kap Pamuk Fasulye tohumları Su Etkinliğin Yapılışı 1. Bir miktar pamuğun arasına 10 tane fasülye tohumu koyup plastik kaba yerleştiriniz. Ve ışık alan ortamda çimlenmeye bırakınız. 2. Bir miktar pamuğun arasına 10 tane fasülye tohumu koyup diğer plastik kaba yerleştiriniz. Ve ışık almayacak şekilde çimlenmeye bırakınız. 3. Her iki kaptaki pamuğu, sürekli ıslak kalacak şekilde belirli aralıklarla sulayarak oda sıcaklığında çimlenmeye bırakınız. 4. İlk yapraklar oluşana kadar gelişmelerini 2 gün ara ile gözlemleyerek rapor tutunuz. Sonuca Varalım Biyoloji Etkinlik 5 1.Karanlık ve aydınlıkta çimlendirilen bitkilerdeki farklılıkları tespit ediniz. 2. Boy ve yaprak genişliğini ölçünüz. 3. Oluşan bitkilerde renk değişikliği var mı? Varsa sebebi ne olabilir? Tartışınız. NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 30 Ünite Adı: Canlılarda Enerji Dönüşümleri Hücre Bölünmeleri Araç - Gereçler Mitoz ve Mayoz Bölünme Evrelerine ait bitki ve hayvan hücrelerinin preparatları Mikroskop Etkinliğin Yapılışı 1. Mikroskopta preparatlar incelenir. 2. İncelenen preparatın fotoğrafı deney defterine çizilir. Sonuca Varalım 2. İncelediğiniz hücrenin kromozom sayısını tespit edebildiniz mi? Biyoloji NUÇ SO................................................................................................................................. Etkinlik 6 1. İncelediğiniz preparatların evrelerini tespit edebildiniz mi? ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 31 Ünite Adı: Eşeysiz Üreme Hücre Bölünmesi ve Üreme Araç - Gereçler Etkinliğin Yapılışı Patates Toprak Solucanı Toprak Jilet Lale Soğanı Saksı Su 1. Patatesin göz bölgelerini bir miktar patatesle birlikte keserek toprağa ekiniz. 2. Lale soğanını toprağa ekiniz. 3. Toprak solucanını ortadan keserek toprak dolu bir kaba yerleştiriniz. 4. Saksılardaki ve solucanların olduğu düzeneği nemi koruyacak şekilde her hafta sulayalım. Solucanın olduğu düzeneği özellikle fazla sulamayalım. Sonuca Varalım Biyoloji Etkinlik 7 1.Her hafta sonunda düzeneklerdeki canlılarda gelişme gördünüz mü? 2. Solucanlar hayatta mı? Hayatta ise gelişme gözlemlediniz mi? 3. Bu canlıların farklı üreme biçimleri var mı? Seçtiğimiz yöntemin avantaj ve dezavantajları nelerdir? 4. Patatesin neden göz bölgelerini kullandık? Buradaki hücrelerin farklılığı nedir? NUÇ SO................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 32
