USS Saratoga v TCG Muavenet Case, Akan and ors v Turkish

USS Saratoga v TCG Muavenet Case, Akan and ors v
Turkish Ministry of Defence, Final award on
compensation, No E 1993/1009, No K 1995/1095,
ILDC 1731 (TR 1995), 22nd February 1995, Supreme
Military Administrative Court
Date: 22 February 1995
Content type: Domes tic Court
Decis ions
Jurisdiction: Supreme Military
Adminis trative Court
Citation(s): No E 1993/1009 (Official
Cas e No)
No K 1995/1095 (Decis ion No)
ILDC 1731 (TR 1995) (OUP reference)
Product: Oxford Reports on
International Law [ORIL]
Module: International Law in Domes tic
Courts [ILDC]
Parties: Adnan Akan, Kıymet Akan, Asli Akan, Tolga Akan, İsmail Can Akan
Turkish Ministry of Defence (Turkey [tr])
Judges/Arbitrators: Osman Şimşek (Presiding); M Hayri Öztan; Basri Özgenç; Atilla Egemen; Ertuğrul
Taka
Procedural Stage: Final award on compensation
Subject(s):
Human rights remedies — Weapons — North Atlantic Treaty Organization (NATO) — Compensation —
Damages — Ships / vessels — Civil liability — Statehood, jurisdiction of states, organs of states
Core Issue(s):
Whether the Turkish government was liable for the death of a Turkish soldier killed by a United States
missile during a North Atlantic Treaty Organization training exercise on the high seas.
Oxford Reports on International Law in Domestic Courts is edited by:
Professor André Nollkaemper and Professor Erika de Wet, University of Amsterdam Center for
International Law.
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
Facts
F1 In 1992, the North Atlantic Treaty Organization (‘NATO’) undertook a combined naval exercise
with Turkey on the Aegean Sea (named the ‘Exercise Display Determination 1992’). The United
States led the Brown Team. Turkey was a member of the opposing Green Team. The United States’
Naval Force included the aircraft carrier USS Saratoga. The Turkish Naval Force included a
destroyer, the TCG Muavenet.
F2 On 1 October 1992, during an inactive phase of the exercise, the USS Saratoga fired two live
missiles at the TCG Muavenet. Both missiles hit the TCG Muavenet, killing five crew members and
injuring 18.
F3 The wife of a lieutenant, Alper Tunga Akan, who was killed in the exercise, received pecuniary
compensation from the US government. Akan’s other family members were not entitled to claim
any compensation from the US.
F4 On 11 November 1993, Akan’s brothers submitted a separate application to the Turkish High
Military Administrative Court of Appeal, seeking pecuniary compensation and general damages
from the Turkish government for each member of the family.
F5 The claim of the first named plaintiff—Adnan Akan—was dismissed by the court because the
US government had accepted responsibility for it on 25 January 1994.
F6 The case that proceeded before the High Military Administrative Court of Appeal was thus for
the claims of the remaining four plaintiffs, who were sisters and brothers of the deceased.
Held
H1 The Turkish Army—a part of the Ministry of Defence—was strictly liable for the incident.
(paragraph 3)
H2 There was no dispute between the parties that the incident had occurred during the conduct of
military public service. It was also undisputed that the deceased was not at fault. (paragraph 8)
H3 The deceased’s parents had been compensated in accordance with Article 3 of the Pecuniary
Compensation Law no 2330, 1980 (Turkey). They also had initiated the procedure to receive a
death pension from the General Directorate for the Pension Fund. As a result, no decision could be
rendered for pecuniary compensation for the parents. (paragraph 9)
H4 In view of the lifelong pain and suffering that the sisters—Aslı Akan and Tolga Akan—faced
after the death of their brother, compensation by the Turkish government for their non-pecuniary
damages was affirmed. (paragraph 10)
H5 İsmail C Akan was only four years old when his brother died in the incident, which was too
young to be able to perceive the seriousness of the death of his brother and not enough to claim
non-pecuniary psychological damages. According to the established case law of the Court, the
claim for non-pecuniary damages was refused. (paragraph 11)
Date of Report: 11 March 2011
Reporter(s): Alper Akgül
Analysis
A1 According to Article 157 of the Constitution, 1982 (Turkey), the High Military Administrative
Court is the first and last instance court for the judicial supervision of disputes arising from
administrative acts and actions involving military personnel and relating to military service, even if
such acts and actions were carried out by civilian authorities. As the death of a soldier while
serving his military service during a military exercise was considered to be as a result of
administrative action—namely the action of the General Staff—the dispute was directly brought
before the High Military Administrative Court of Appeal as a court of first and last instance.
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
A2 The High Military Administrative Court of Appeal premised its judgment on strict liability of the
Turkish Army, a part of the Ministry of Defence.
A3 The High Military Administrative Court of Appeal should have questioned whether NATO was
secondarily or concurrently liable for these deaths, but it did not examine this issue. Strict liability of
the Turkish government was found in other decisions of the High Military Administrative Court of
Appeal. For example, in High Military Administrative Court of Appeal (AYİM), 2nd Section,
E1994/1098, K1995/601, 5 July 1995—where a soldier in the Turkish Peace Force in the United
Nations Operation in Somalia II (UNOSOM II) died of electric shock when touching a tent pole—the
Court reiterated the same approach, stating that ‘according to the principle of strict liability, the
damages of the relatives of the dead soldier should be compensated by the Turkish Government’.
The Court did not examine the liability of the United Nations.
A4 In High Military Administrative Court of Appeal, 2nd Section, (AYİM), E 2001/102, K 2001/231,
21 March 2001, a non-commissioned officer serving in the United Nations Mission in Kosovo
(‘UNMIK’) died during the controlled disposal of an explosive substance. The High Military Court of
Appeal held that there was no doubt that the damages the relatives of the soldier incurred should
be borne by the Turkish Ministry of Defence. Again, the Court did not examine the liability of UNMIK.
Strict liability was maintained.
A5 The approach of the United States Court of Appeals for the 11th Circuit on the same issue is
rather different. According to that Court, ‘Exercise Display Determination 1992’ was a simulated
military exercise. Therefore no one could realize the possibility of death due to a real fire. The
Court, in Aktepe v United States, United States Court of Appeals, Eleventh Circuit, 105 F3d 1400
(11th Cir 1997), no 96-2167, did not question that the death of the Turkish crew was caused by the
two missiles fired from the USS Saratoga, and found that the US Navy’s equipment was defective.
However, it held that the case presented a non-justiciable political question and could not be dealt
with in US courts.
A6 The decision was not subject to appeal.
Date of Analysis: 11 March 2011
Analysis by: Prof Dr Kemal Başlar
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
Decision - full text
Paragraph numbers have been added to this decision by OUP
Davanin Konusu :
1 X‘nın görevli bulunduğu sırada şehit olması nedeniyle toplam 150.000.000 TL manevi tazminat
istemidir.
Savunmanin Özetı :
2 Davacılardan baba Y davalı idareye tazminat istemi ile müracaatı üzerine bu isteminin reddine
dair cevabın 22.06.1993 tarihinde kendisine tebliğ edildiğinden ve en geç 21.8.1993 tarihine kadar
dava açması gerekirken bu süre geçirildikten sonra davacılar vekili tarafından 11.11.1993 tarihinde
açılan davanın süre yönünden reddinin gerekeceğini olay açık deniz alanında ABD’ye ait bir savaş
gemisi tarafından bir Türk savaş gemisine yöneltilen haksız bir fiil sonucu meydana geldiğinden bu
haksız fiilden doğan her türlü zararın bayrak kanununa göre ABD tarafından tazmini gerektiğini, X
‘ın eşi …. ‘a ABD tarafından 325.000 ABD doları verildiğini, olayda idareye izafe edilecek herhangi
bir hizmet kusurunun bulunmadığını, olayın USS. SARATOGA personelinin kusurlu hareketinden
kaynaklandığını ABD tarafından da kabul edildiğini, USS. SARATOGA personelinin ağır kusurunun
hizmetle zarar arasındaki illiyet bağını kestiğini, idarenin objektif sorumluluk ilkesi gereğince de
sorumlu bulunmadığını, davanın ABD’nin yetkili mahkemelerince görülmesi gerektiğini, AYİM’in
görevine girmediğini, görev yönünden reddinin gerekeceğini mahkemenin kendini görevli sayması
halinde de hukuki dayanaktan yoksun davanın reddinin gerekeceği yolunda savunma yapılmıştır.
Başsavciliğin Düşüncesı:
3 Gerçekten, bir müşterek (NATO) deniz tatbikatı gibi kamu görevinin ifası amacıyla, davacıların
desteğinin bulunduğu askeri Gemi ile seyir halindeyken uğranılan bu zararın, aynı zamanda davalı
idareye atfı kabil bir sorumluluğa yol açacağının kuşkusuz olduğunu, olayın, Türk kara suları
dışında açık denizde, ABD savaş gemisinden eyleminden kaynaklanmasının bu maddi hukuki
gerçeği değiştiremeyeceğini, burada yarışan bir sorumluluk halinin, söz konusu olduğunu, ABD
savaş gemisinin eyleminin idarenin hizmet kusuruna dayalı sorumluluğunu ortadan kaldırsa da,
idarenin kusursuz sorumluluğu için aynı şeyi söylemenin mümkün olmadığını, bu nedenle idarenin
kurusuz sorumluluğunun her halükarda devam ettiğini, açıklanan nedenlerle kusursuz sorumluluk
esasına göre …. dışındaki tüm davacılara ölüm olayı nedeniyle duydukları ve ömür boyu
duyacakları acı ve üzüntülerini kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla takdir olunacak manevi
tazminatın yasal faizi ile birlikte hüküm altına alınmasını, feragat nedeniyle Adnan AKAN’ın manevi
tazminat isteme hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekeceği yolunda
düşünce bildirilmiştir.
Türk Mılletı Adina
4 Yargı yetkisini kullanan Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ikinci dairesince davalı idarenin istemi
üzerine 21.9.1994 günü saat 9:30 da davacı vekili avukat … davacı idareyi temsilen Hz. Av. … ve
AYİM savcısı ….. ‘ün iştirakiyle açık duruşma yapılıp raportör üye Hakim … açıklamaları
dinlendikten ve dava dosyası incelendikten sonra;
Gereğı Düşünüldü:
5 Davacılar vekilinin 11 kasım 1993 tarihinde kayda geçen dava dilekçesi ile savunmaya karşı
verdiği ve 25. Ocak 1994 tarihinde kayda geçen cevap layihasında; davacıların yakını …. AKAN’ın
1 ekim 1992 tarihinde USS SARATOGA gemisinden fırlatılan füzenin görevli bulunan TC MUAVENET
muhribine isabeti sonucu görev başında şehit olduğunu, ABD tarafından sadece müteveffanın
eşine yardım yapıldığını, anne, baba ve kardeşlerine hiçbir şey ödenmediğini, müteveffanın asker
bir kişi olarak askeri hizmete ilişkin bir eylem dolayısıyla şehit olduğunu, olayın uluslararası sularda
veya Türk karasularında işlenmiş olmasının askeri yüksek idare mahkemesinin görevini
belirlemede bir unsur olarak değerlendirilemeyeceğini, ayrıca müteveffanın NATO tatbikatları
cümlesinden olan bir görev sırasında şehit olmasının adı geçenin gördüğü hizmetin askeri hizmet
olma vasfını ortadan kaldırmayacağını, AYİM 2. Dairesinin askeri bir araçla sivil bir kamyonun
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
çarpışması sonucu askeri araçta bulunan bir erin yaralanarak sakat kalması durumunda üç ade3t
sorumluluğun ( 1. Kamyon şoförünün haksız fiilli nedeniyle BK.nın 41. Maddesine göre sorumluluğu,
2. Trafik K. dan doğan tehlike sorumluluğu, 3. İdarenin hukuki sorumluluğu) söz konusu olduğuna,
davacının istediği yerde dava açmak muhtariyeti bulunduğunu, askeri yüksek idare mahkemesinin
görev alanına giren sorumluluk nedeniyle açılan davayı görmeye kendisini görevli sayarak davayı
esastan karar bağladığını bu nedenlerle davacıların zararlarının kusursuz sorumluluk ilkesi
gereğince davalı idarece karşılanması gerektiğini, davacı anne ile baba için ayrı ayrı 50.000.000 ar
TL davacı kardeş …. için 25.000.000 TL, … için 20.000.000TL, … için 5.000.000 TL manevi
tazminatın olay tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte hüküm altına alınması istemi ile iş bu
davanın açıldığı anlaşılmıştır.
6 Dava dilekçesinde davacı anne ve baba için de ayrı ayrı manevi tazminat talep edilmişse de;
bilahare davacılar vekili tarafından verilen ve 25.1.1994 tarihinde kayda geçen cevap layihasında
davalı idarenin süre itirazı kabul edilerek davacı baba … için istenen manevi tazminat talebinden
vazgeçildiği yine davacılar vekili tarafından verilen ve 10.1.1995 tarihinde kayda geçen dilekçe ile
de davacı anne …‘a nakdi tazminat ödendiğinden bu davacı için istenen manevi tazminat
talebinden de feragat edilmesi ve davanın sadece davacı kardeşlere ilişkin manevi tazminat
talepleri yönünden icrası talep edildiğinden ve vekaletnamede feragat yetkisi bulunduğundan dava
sadece davacı kardeşlerin manevi tazminat taleplerine hasren görülmüştür.
7 Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden olayın, 1 Ekim 1992 tarihinde EGE denizinin uluslararası
sularına KARARLILIK GÖSTERİSİ-92 Tatbikatı esnasında ABD’ye ait USS SARATOGA uçak
gemisinden atılan iki adet füzenin TCG MUAVENET muhribine isabet etmesi sonucu meydana
geldiği, olayda geminin hasara uğradığı ve dört kişinin şehit olduğu, 18 kişinin yaralandığı
anlaşılmıştır.
8 Olayın bir kamu hizmetinin ifası sırasında meydana geldiği ve olayda müteveffanın hiçbir
kusurunun bulunmadığı hususlarında taraflar arasında taraflar arasında bir uyuşmazlık
bulunmamaktadır.
9 Öte yandan davacılardan anne ve babaya davalı idarece 2330 sayılı nakdi tazminat kanununa
göre nakdi tazminat ödenmiş olması ayrıca kendilerine TC Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce
aylık bağlanması ile ilgili işlemlere başlanılmış bulunduğu, böylece olay sebebiyle davacıların
uğradığı maddi ve manevi zararlarının davalı idarece giderilmesi gerektiğinin davalı idare
tarafından da kabul edildiği anlaşıldığından savunma layihasında ileri sürülen itirazlara itibar
edilmemiş davacıların zararlarının davalı idarece giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
10 Davacı kardeşler ….. ile ……‘a ölüm nedeniyle duydukları ve ömür boyu duyacakları acı ve
ızdıraplarını kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla adı geçen bu iki davacıya uygun
miktarlarda manevi tazminat verilmesi uygun görülmüştür.
11 Olayımızda davacı … müteveffanın kardeşi olup olay tarihinde 4 yaş 11 ay 27 günlük
olduğundan ölüm anında ölüm olayının vahametini kavrayacak telafisi gerekecek bir manevi
zarara uğrayacak nitelikte acı ve elem duymasının söz konusu olamayacağı sonucuna ulaşılmış,
mahkememizin yerleşik içtihatları da bu doğrultuda olduğundan davacı …‘ın manevi tazminat
isteminin reddine karar verilmiştir.
12 Davacılar vekili manevi tazminatlara olay tarihinden itibaren yasal faizi yürütülmesini talep
etmişse de; kurulumuzca davacıların bu ölüm olayı nedeniyle duydukları ve ömür boyu
duyacakları acı ve ızdırabını karşılamak üzere takdir edilen manevi tazminat miktarları paranın
karar sırasındaki alım gücü esas alınarak tespit edildiğinden davacılar vekilinin olay tarihinden
itibaren yasal faiz yürütülmesi taleplerinin reddi cihetine gidilmiş, ancak takdir olunan manevi
tazminat miktarları için karar tarihi olan 22.2.1995 tarihinden ödeme tarihine kadar yasal faizi
yürütülmesine karar verilmiştir.
13 Açılanan nedenlerle;
1 . Feragat nedeniyle davacı anne Kıymet AKAN ile Davacı Baba MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ
HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
2 . Davacı kardeşler … ile … takdiren ve ayrı ayrı 20.000.000 TL (YİRMİŞERMİLYONTL)
MANEVİ TAZMİNAT VERİLMESİNE, davacı kardeş … FAZLAYA AİT İSTEMİN REDDİNE,
3 . Davacı kardeş … MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİNİN REDDİNE,
4 . Hükmedilen manevi tazminat miktarlarına olay tarihinden karar tarihine kadar faiz
yürütülmesi yolundaki davacıların taleplerinin REDDİNE, ancak karar tarihi olan 22 şubat
1995 tarihinden ödeme tarihine kadar %30 (YÜZDEOTUZ) YASAL FAİZ YÜRÜTÜLMESİNE,
5 . Davacılar tarafından peşin yatırılan 404.600 TL (DÖRTYÜZDÖRTBİNALTIYÜZ)TL harcın
istek halinde DAVACILARA İADESİNE,
6 . Davalı idare harçtan muaf olduğundan davalı idare aleyhine harca hükmedilmesine YER
OLMADIĞINA,
7 . Davacılar tarafından peşin yatırılan ve sarf edilen 120.000TL (YÜZYİRMİBİN)TL posta pulu
giderinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine
8 . Hükmedilen manevi tazminat miktarlarına davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunana
avukatlık asgari ücret tarifeleri gereğince hesap edilen 3.150.000 (ÜÇMİLYONYÜZELLİBİN) TL
avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak DAVACILARA VERİLMESİNE,
9 . Dava duruşmalı görüldüğünden reddedilen manevi tazminat miktarları üzerinden davanın
açıldığı tarihte yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifeleri gereğince hesap edilen
3.150.000 (ÜÇMİLYONYÜZELLİBİN) TL avukatlık ücretinin davacılardan alınarak DAVALI
İDAREYE VERİLMESİNE,
14 22 Şubat 1995 tarihinde OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.
Başkan
Osman ŞİMŞEK
Hak.Kd.Alb.
Üye
M. Hayri ÖZTAN
Hak.Kd.Alb.
Üye
Basri ÖZGENÇ
Hak.Kd.Alb.
Üye
Atilla EGEMEN
Dz. Kur.Kd.Alb.
Üye
Ertuğrul TAKA
Hak. Yzb.
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014
From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly
Password; date: 09 May 2014