Proje Adı: Doğal Renkli Organik Pamuktan Dokuma ve Örme Kumaş

Proje Adı: Doğal Renkli Organik Pamuktan Dokuma ve Örme Kumaş Elde Edilmesi
Projeyi
Hazırlayanlar:
Prof.
Dr.
Ali
KİREÇCİ,
Arş.Gör.Züleyha
DEĞİRMENCİ,
Arş.Gör.H.Kübra KAYNAK
Projenin Türkçe Özeti:
Özet
Doğal renkli pamuk doğada bulunan renkli pamuk tohumları ve ayrıca bunların
genetik olarak değiştirilmesiyle üretilen tohumlardan elde edilmektedir. Organik pamuk ise
tamamen doğal gübreler ve biyolojik zirai ilaçlar kullanılarak yapılan tarım işlemleri sonucu
üretilir. Doğal renkli organik pamuk bu durumda renkli pamuk tohumlarının veya bunların
genetik olarak değiştirilmesiyle elde edilen tohumların tamamen doğal gübreler ve biyolojik
zirai ilaçlar kullanılmasıyla üretilir. Bu proje kapsamında doğal renkli organik pamuktan
dokuma ve örme kumaş üretilmesi ve bu kumaşların iç çamaşırı, gecelik, pijama, bebek
giysisi, nevresim takımı ve masa örtüsü gibi direk temas içinde bulunulan pek çok tekstil
malzemesinin üretiminde kullanılması düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: doğal renkli pamuk, organik pamuk, doğal renkli organik pamuk.
Projenin İngilizce Özeti:
Abstract
Naturally colored cotton is either obtained by naturally colored cotton seeds or by
modifying naturally colored cotton seed genetically. Organic cotton is produced by totally
natural fertilizers and biological agricultural drugs. Therefore naturally colored organic cotton
is produced by naturally colored cotton seeds or genetically modified naturally colored cotton
seed with totally natural fertilizers and biological agricultural drugs. In this project, it is
planned to produce woven and knitted fabrics by naturally colored organic cotton and to
change these fabrics into the end products that human directly contacts such as
undergarments, sleeping clothes, baby clothes, bed sheets and table covers.
Key words: naturally colored cotton, organic cotton, naturally colored organic cotton.
Proje:
1.GİRİŞ
Gelişen teknolojiyle birlikte insan hayatı kolaylaştırılmaya çalışılsa da kullanılan zararlı
maddeler yaşam kalitesini bozmaktadır. Günümüz insanı artık daha geniş düşünmekte ve
doğala dönüş için yollar aramaktadır. Yenilen yiyecekler başta olmak üzere giysilerde ve
evlerde organik ürünler kullanılmaya çalışılmaktadır. Bu da organik tekstil ürünlerine karşı
sempatiyi hergün daha da arttırmaktadır.
Organik pamuk tamamen doğal gübreler ve biyolojik zirai ilaçlar kullanılarak yapılan
tarım işlemleri sonucu üretilir. Organik pamuğun kullanım alanları normal pamuğun
kullanıldığı yerlerden pek farklı değildir ancak özellikle hassasiyet gerektiren alerjik bünyeler,
çocuklar ve yaşlılar için iç çamaşırlarında, pijamalarda, çarşaflarda ve yastık kılıflarında
organik pamuğun kullanılması bu kişiler için daha avantajlıdır.
‘Beyaz altın’ olarak bildiğimiz pamuk, çok eskiden doğada renkli formlarda
yetişiyordu. Zamanla insanlar pamuktan ürettikleri giysileri istedikleri renge boyayabilmek için
saf beyaz pamuk ıslah etti. Beyaz pamuk popüler oldu, renkli pamuk ise adeta unutuldu.
Doğal renkli pamuk doğada bulunan renkli pamuk tohumları ve ayrıca bunların
genetik olarak değiştirilmesiyle üretilen tohumlardan elde edilmektedir. Doğal halde beyaz,
yeşil, kahverengi ve bu renklerin tonlarında bulunmakla beraber diğer renklerin elde
edilebilmesi için genetik çalışmalar dünya genelinde ve ülkemizde devam etmektedir.
Çevre dostu elyaf olarak da anılan doğal renkli pamuk pazarı tüm dünyada hızla büyümeye
devam ederken ülkemizde doğal renkli pamuk üzerine yapılan çalışmaları yürüten belli başlı
kurumlar:
a) Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü
b) Çukurova Üniversitesi Ziraat Mühendisliği Bölümü
c) Kahramanmaraş Üniversitesi Ziraat Mühendisliği Bölümü
2.DOĞAL RENKLİ ORGANİK PAMUK
Doğal renkli organik pamuk ise hiçbir kimyasal madde kullanılmaksızın; renkli pamuk
tohumunun doğal gübreler ve biyolojik zirai ilaçlarla yetiştirilmesi ile elde edilir.
Konvansiyonel pamuğa göre tamamen doğal yöntemlerle üretilen organik pamuk, üretim
şekli nedeniyle tarım yapılan toprağın korunmasını sağlamakta ve sürdürülebilir tarıma
olanak vermektedir. Kumaş haline gelmiş ürün herhangi bir kasar, merserizasyon, boyama
ve apre işlemlerine gerek kalmaksızın konfeksiyona hazır hale gelir.
Bu ürün tercih edildiği takdirde:
•
Doğal renkli organik pamuk kullanımı ile ortadan kaldırılan boyama işlemleri
sırasında kullanılan enerji, su, boya ve yardımcı maddelerin maliyeti elimine edilir.
•
Pamuk üretimi sırasında kimyasal madde kullanılmadığından ürün sağlığa zararlı
etki oluşturmaz.
•
Boyama işlemi sonucu kumaşın sahip olduğu ağır metaller, fenoller, kanserojen
ve alerjik boyar maddelerin insan sağlığına olumsuz etkileri ortadan kalkar.
•
Doğaya bırakılan boyalı atık suların çevredeki canlılar üzerindeki olumsuz etkileri
elimine edilir.
•
Ekolojik denge korunur.
•
Su kaynaklarının gereksiz kullanımı engellenir.
•
Doğanın zararlı pestisitlerden arınması sağlanır ve daha verimli topraklar ortaya
çıkar.
•
Doğal renkli organik pamuk ile katma değeri yüksek tekstil mamulleri üretilir.
3.PROJE ÖN ÇALIŞMASI
Proje kapsamında Gaziantep Üniversitesi araştırma Fonu tarafından desteklenen
“Doğal Renkli Pamuktan Elde Edilen Kumaşların Performanslarının Saptanmasıyla Katma
Değeri Yüksek Dokuma ve Örgü Kumaşların Üretilebilirliğinin Araştırılması” isimli proje ön
çalışma olarak düşülmüştür. Söz konusu çalışmada Sanko Holding İşletmelerinde doğal
renkli ve beyaz pamuktan örgü ve dokuma bükümlü karde iplikler aynı şartlarda üretilmiştir.
Üretilen dokuma ve örgü bükümlü ipliklerin düzgünsüzlük ve mukavemet değerleri incelenmiş
ve devetüyü rengindeki pamuk ipliklerinin beyaz pamuk iplikleriyle benzer özellikler gösterdiği
görülmüştür. Buradan yola çıkarak bu ipliklerden dokuma ve örgü kumaşlar üretilmiş ve bu
ürünlerin performans değerleri incelenmiştir. Sonuçlar göstermektedir ki doğal devetüyü
renkli pamuktan üretilen kumaşlar konvansiyonel beyaz pamukla üretilen kumaşlarla aynı
kalitede tekstil ürünü olabilecektir.
Tekstil endüstrisinde beyaz pamuktan üretilmiş olan kumaşlar beyaz renkli olarak
kullanılacaklarsa ağartma, renkli olarak kullanılacaklarsa boyama işlemine tabi tutulurlar. Bu
sebeple beyaz renkli pamuktan üretilmiş olan dokuma ve örgü kumaşlar doğal devetüyü
rengindeki kumaşın rengine boyanmıştır. Boyama sonrasında dokuma ve örgü kumaşlara
kullanım yerlerine göre farklı performans testleri uygulanmıştır. Bu amaçla üretilen kumaşlar
şöyledir:
1) Beyaz pamuktan örgü kumaş
2) Doğal devetüyü renkli örgü kumaş
3) Devetüyü rengine boyanmış örgü kumaş
4) Beyaz pamuktan dokuma kumaş
5) Doğal devetüyü renkli dokuma kumaş
6) Devetüyü rengine boyanmış dokuma kumaş
Bu çalışma sonuçları şöyle özetlenebilir:
ÆBu projede kullanılan doğal renkli pamuk tipi, gene bu çalışmada kullanılan beyaz
pamuk tipinden daha düşük kalite değerlerine sahip olmasına rağmen, Türkiye’de çoğunlukla
kullanılan beyaz pamuk tipleri ile aynı kalite sınıfında yer almaktadır. Genel kabullerin aksine,
doğal renkli pamuk ipliğinin sahip olduğu kalite değerleri mukavemet özelliğinin haricinde
beyaz pamuk ipliğinin özellikleri ile benzer ya da beyaz pamuk ipliğinden daha iyi olarak
saptanmıştır. Bir diğer dikkat çekici sonuç ise büküm katsayısı değerinin 3,7’den 4,2’ye
çıkarılmasının doğal renkli pamuk ipliğinin mukavemet değerinin %6’lık artışına sebep
olurken, beyaz pamuk ipliğinin mukavemet değerinin %12’lik artışına sebep olmasıdır.
ÆBu proje kapsamında üretilen doğal renkli örgü kumaş numunelerinin performans
özellikleri göz önüne alındığında, doğal renkli örgü kumaşın boncuklanma dayanımı, aşınma
dayanımı, may dönmesi gibi özellikler açısından beyaz ve boyalı örgü kumaşla yakın
özellikler gösterdiği görülür; boyutsal dayanım açısından diğerlerinden daha iyi olan doğal
renkli pamuğun çarpılma değeri daha fazladır. Doğal renkli örgü kumaş elyaf iplik
mukavemet değerlerinin de düşüklüğüne bağlı olarak düşük mukavemet davranışı
göstermektedir ancak bu değer beyaz ve boyalıdan çok ta farklı değildir. Hava geçirgenliği
sonuçlarına bakıldığı zaman boyalı kumaşın en geçirgen olduğu ancak beyaz ve doğal renkli
kumaşın yakın geçirgenliklere sahip olduğu saptanmıştır. Doğal renkli kumaşın buruşma
dayanımı gayet iyidir. Yanma davranışları incelendiğinde her ne kadar yakın sonuçlar
görülse de doğal renkli örgü kumaşın daha geç yandığı yadsınamaz bir sonuçtur. Yapılan
performans testleri doğal renkli örgü kumaşın performans açısından boyalı ve beyaz kumaşla
benzer özellikler gösterdiği sonucunu doğurur. Doğal renkli örgü kumaşlar haslık açısından
değerlendirilmiş yıkama, sürtme, ter, kuru temizleme ve tükürük haslıkları testlerine tabi
tutulmuşlardır. Bu testlerin sonucunda kumaşların akma ve lekeleme sonuçları iyidir.
Yalnızca yıkama ve ter haslıkları testleri sonrasında renklerde koyulaşma meydana gelmiştir
ki bu koyulaşma renk değişmesi boyutunda değildir. Kumaşlara uygulanan ıslanma testleri
kumaşların suya karşı davranışlarının benzer olduğunu yalnızca boyalı kumaşın biraz daha
emici olduğunu göstermiştir ki bu da boyalı örgü kumaşın yapısı ile ilgili değil boyama
sırasında uygulanan işlemlerle ilgilidir. Kumaşlar konfor açısından değerlendirilmiş ve konfor
testleri her üç kumaşın da yakın özelliklere sahip olduğunu göstermiştir. Bu özellikleri de göz
önünde bulundurularak yazlık giysi olması tasarlanan kumaşlara UV geçirgenliği testi de
uygulanmış ve doğal renkli kumaşın Ultraviyole korumasının boyalı kumaşın yaklaşık üç katı
olduğu bulunmuştur. Yapılan tüm bu testler göstermiştir ki doğal renkli örgü kumaş boyalı
kumaşla yakın özellikler gösterse de yanma, UV, boyutsal dayanım ve aşınma gibi kritik
testler doğal renkli kumaşın daha iyi olduğunu gösterir. Dolayısıyla özellikle yazlık giysi
olarak doğal renkli örgü kumaş daha konforludur.
ÆBu proje kapsamında üretilen doğal renkli dokuma kumaş numunelerinin performans
özellikleri göz önüne alındığında, yırtılma mukavemeti, kopma mukavemeti, boncuklanma
dayanımı ve aşınma dayanımı açısından doğal renkli dokuma kumaş numunelerinin boyalı
ve beyaz numunelerden kullanım performanslarını etkilemeyecek kadar farklılığa sahip
olduğu söylenebilir. Doğal renkli dokuma kumaş numunelerinde gözlemlenen kumaşın bir
yönünde çekme ve diğer yönünde uzama şeklindeki yıkama sonrası boyutsal dayanım
sonuçları ise son üründe kullanım açısından beyaz ve boyalı kumaş tiplerine göre daha
sıkıntılı sonuçlar doğurabilir. Diğer yandan uydun doku tipinin seçilmesiyle doğal renkli
dokuma kumaş numunelerinde görülen çarpılma sonucu neredeyse ortadan kaldırılabilir.
Haslık değerleri incelendiğinde, doğal renkli dokuma kumaş numuneleri boyalı dokuma
kumaş numuneleri ile karşılaştırıldığında ışık haslığı dışında oldukça yakın değerlere
sahiptirler. Işık haslığı değerlerinin iyileştirilmesi amacıyla yaş işlem uygulamaları
araştırılmaları yapılabilir. Yıkama haslığı açısından renk solmasının aksine koyulaşma
gösteren doğal renkli dokuma kumaş numuneleri için bu koyulaşma değerinin kullanıcı
açısından bir hoşnutsuzluk yaratmayacağı düşünülmektedir. Doğal renkli dokuma kumaş
numunelerinin bağıl su buharı geçirgenliği, ısıl soğurganlık ve ısıl direnç özellikleri
incelendiğinde bu kumaşların yazlık giysi üretimine uygun olacağı sonucuna varılmaktadır.
Bu kumaşların yazlık giysilik olarak kullanılmasında sağlayacağı çok önemli bir katkı ise UV
koruma özelliklerinin beyaz ve boyalı kumaş tiplerine göre fevkalade iyi olmasıdır. Doğal
renkli dokuma kumaşların kullanım performansını olumsuz etkileyebilecek bir özelliği su
emiciliğinin düşük olmasıdır. Ancak bu konuda kullanım performansı açısından kesin bir
karar verilmeden önce laboratuarda yapılan su emiciliği testine ilaveten kullanıcı testlerinin
yapılması da düşünülmeli ve boyalı ya da beyaz dokuma kumaş tipine göre nasıl bir farklılık
gösterdiği saptanmalıdır.
ÆSonuç olarak, doğal renkli pamuk iplik, örgü kumaş ve dokuma kumaş üretimi
aşamalarında tekstil işletmesine herhangi bir ilave sorun getirmemektedir. Üretim
aşamasında çalışmaların arttırılmasıyla şüphesiz ürün kalite değerleri dahi arttırılabilecektir.
Diğer yandan dokuma ve örgü kumaş numunelerine uygulanan performans testlerinin
sonuçları doğal renkli pamuğun katma değeri yüksek ürün üretiminde kullanılmaya uygun
olduğu sonucuna ulaşmaktadır.
4.PROJENİN AMACI
İnsan sağlığı açısından üretiminden son kullanımına kadar hiçbir kimyasal işleme maruz
kalmaksızın doğal olarak renklendirilmiş dokuma ve örme kumaş elde edilmeye çalışılacaktır.
Söz konusu kumaşın iç çamaşırı, gecelik, pijama, bebek giysisi, nevresim takımı ve masa
örtüsü gibi direk temas içinde bulunulan pek çok alanda kullanılması olasıdır.
5.PROJENİN TİCARİ YÖNÜ
Bu konuda yapılan çalışmalar incelendiğinde, çalışmaların doğal renkli pamuk lifi
eldesi, bunların beyaz pamuk lifi ile karşılaştırılması üzerinde yoğunlaştığı, doğal renkli
organik pamuk lifinden üretilen iplik ve kumaş özelliklerine ilişkin az sayıda çalışma olduğu
görülmektedir. Doğal renkli pamuktan üretilen kumaşların performansının detaylı bir şekilde
incelendiği ön çalışma bu liflerden dokuma ve örgü kumaş üretilebildiğini kanıtlamıştır.
Dolayısıyla bu projede elde edilecek ürünlerin son kullanıma yönelik olarak verimli bir şekilde
kullanılması planlanmaktadır. Bu araştırmaların tamamlanmasıyla literatürdeki boşluk
doldurulacak ve bunun yanı sıra doğal renkli organik pamuğun ticari bir anlam kazanacaktır.
6.KAYNAKLAR
[1] Feodorov, V., 1941. Tabii Renkli Lif Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Sovyetler Birliği
Tekstil Sanayi Bakanlığı Dergisi, No: 10. Moskova-Sovyetler Birliği.
[2] Feodorov, V., 1943. Tabii Renkli Pamuklar. Sovyetler Birliği, Tekstil Sanayi Bakanlığı
Dergisi, No: 12. Moskova-Sovyetler Birliği.
[3] http://www.tzob.org.tr/tzob/tzob_urun_rapor/rapor_2003_pamuk.htm
[4] Türkiye 2. Ekolojik Tarım Sempozyumu 14-16 Kasım 2001
[5] Türkiye VI. Pamuk, Tekstil VE Konfeksiyon Sempozyumu Bildirileri 24-25 Nisan 2003,
Antalya
[6] Gaziantep Üniversitesi Araştırma Projeleri Yönetim Birimi, MF.09.01 kodlu “Doğal Renkli
Pamuktan Elde Edilen Kumaşların Performanslarının Saptanmasıyla Katma Değeri Yüksek
Dokuma ve Örgü Kumaşların Üretilebilirliğinin Araştırılması” proje, Temmuz 2010.