azoboyalar

Hazır Giyim Üretimindeki Olası
Zararlı Kimyasallar
ve
Eko Alternatifleri
İsmail AYDIN
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI
KİMYASALLAR NEDEN DİKKATE ALINMAKTADIR ?
+ Vücudumuzun dış dünya ile bağlantısını sağlayan derimiz; en geniş
organımızdır.
+ Derimizden her organımıza difüzyon mümkündür ve bir bölümünün
bile tahrip olması insan yaşamının yitirilmesine neden olabilir.
+ Özellikle son yıllarda hazır giyim ürünlerinin üretiminde kullanılan
boyarmaddelerin ve kimyasalların tüketicilerde alerjik reaksiyonlar
oluşturması nedeniyle, insan sağlığına karşı duyarlı ve çevreye zarar
vermeksizin üretilen ürünlere karşı zorunlu bir talep oluşturmuştur.
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI
KİMYASALLAR NEDEN DİKKATE ALINMAKTADIR ?
+ Ekolojik tekstil (Eko-Teks) konusu 1990’ların başında ortaya
atılmış olup, çevre ve insan sağlığına uygun tekstil üretimini esas
almaktadır.
+ Tekstil sektörü en fazla su, hava, kimyasal madde ve enerji tüketen
endüstri dallarından biridir. Hammaddeden başlayarak, iplik, dokuma,
terbiye ve hazır giyim ürünlerine çeşitli işlemler uygulanmaktadır.
Özellikle tekstilin her aşamasında uygulanabilen terbiye
işlenmelerinde kimyasal maddeler ve boyarmaddeler kullanılmaktadır.
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI
KİMYASALLARIN GLOBAL TOKSİK DÖNGÜSÜ
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDE OLASI ZARARLI
KİMYASALLAR…
AZOBOYALAR
MADDENİN, MADDE
GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN
ADI
AZORENKLENDİRİCİLER
1
VE AZOBOYARLAR
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
İnsan cildi veya ağız boşluğuyla doğrudan
veya uzun süreli temas edebilen tekstil ve
deri ürünler, bir veya daha fazla azo
grubunun indirgenmesiyle ayrılan, ek-2’de
yer alan aromatik aminlerin bir veya daha
fazlası tespit edilebilen nihai ürünlerde veya
bunların
boyalı
kısımlarında
30
mg/kg’ın(ağırlıkça
%0,003)
üzerinde
azoboyar içermeleri halinde piyasaya arz
edilemez.
Tekstil veya deri oyuncaklar
ile tekstil veya deri kıyafet
içeren oyuncaklar
Oyuncak kapsamında
değerlendirilecek kırtasiye
ürünleri
Giyim eşyaları, yatak
takımları, havlu, şapka, uyku
tulumları, çocuk bezi ve diğer
hijyenik kağıt ürünler
Ayakkabı, eldiven, kol saati
kayışı, el çantası,
cüzdan/çanta, evrak çantası,
boyna takılan para çantası
Nihai kullanıcının kullanımına
yönelik iplik ve kumaş
Sandalye örtüsü, mobilyaların
tekstil ve deri içeren bölümleri
AZOBOYALAR
+ Özellikle renklendirme işlemleri sırasında karşılaştığımız ve
mutajen ve karsinojen olan bu maddeler boyama ve baskıda
kullanılırlar. Doğal ve kimyasal tekstil liflerinin ve bu liflerden elde
edilen mamullerin boyanmasında çeşitli boyarmaddeler ve yöntemler
kullanılmaktadır. Tekstil liflerinin boyanmasında kullanılan
boyarmaddeler:
AZOBOYALAR
+ Tekstil liflerinin boyanmasında kullanılan bu boyarmadde
gruplarından bazıları indirgenerek parçalanıp alerjik ve karsinojenik
etkilere yol açabileceklerinden bazı azo boyarmaddeleri sağlık
açısından tehlike yaratabilmektedir [1-Moll, 1991]. 1988 yılında
MAK (Menschliche Arbeits Konsantration) komisyonu indirgen
parçalanma ile açığa çıkan aminlerin kanser oluşturma riski taşıdığı
bildirilmiştir.
+ Azo boyarmaddelerinde indirgen parçalanmayla sözü geçen
aminlerin oluşup oluşmadığı incelenmiştir. Zararlı aminler, MAK III
A1 (insanlarda karsinojen) ve MAK III A2 (hayvan araştırmalarına
göre karsinojen) aminlere parçalanan boyarmaddelere göre
sınıflandırılmıştır [2-Höcker, 1994].
AZOBOYALAR
+ Azo parçalanmasında bağırsak bakterilerinin ve karaciğer
enzimlerinin payının büyük olduğu, deri bakterilerinin de bu redüktif
parçalanmayı sağladıkları araştırmalarla ortaya konmuştur [3-Platzek
ve ark., 1999]. TRGS’ e (Technische Regel für Gefahrstoffe –Zararlı
Maddeler İçin Teknik Kurallar) göre kullanım ortamında çözünen azo
boyarmaddeleri benzer kanser oluşturma riskine sahiptir.
FTALATLAR
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA
KARIŞIMIN ADI
FTALATLAR
(a) Bis (2-etilheksil) fitalat (DEHP)
CAS No: 117-81-7
(b) Dibütil fitalat (DBP)
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
Plastik materyali içinde ağırlıkça % 0.1’den Çocuk kullanım ve bakım
daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan ürünleri
fitalatları içeren ürünler piyasaya arz
Oyuncaklar
edilemez.
Oyuncak
kapsamında
değerlendirilecek kırtasiye
ürünleri
CAS No: 84-74-2
Ayakkabılar
(c) Benzil butyl fitalat (BBP)
CAS No: 85-68-7
2
(ç) Di-‘izononil’ fitalat (DINP)
CAS No: 28553-12-0 ve 68515-48-0
(d) di-‘izodesill’ fitalat (DIDP)
CAS No: 26761-40-0 ve 68515-49-1
(e) di-n-oktil fitalat (DNOP)
CAS No: 117-84-0
Plastik materyali içinde ağırlıkça % 0.1’den
daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan
fitalatları içeren çocukların ağızlarına
koyabilecekleri ürünler piyasaya arz
edilemez.
Çocuk kullanım ve bakım
ürünleri
Oyuncaklar
Oyuncak
kapsamında
değerlendirilecek kırtasiye
ürünleri
FTALATLAR
+ Ftalatlar aynı zamanda, özellikle üretim endüstrilerine yakın su ve
karasal ekosistemler için çevresel riskler içermektedir.
+ Bazı ftalatların bioakümülatif oldukları ve suda yaşayan canlıların
yapılarında biriktikleri tespit edilmiştir. Örneğin BBP’ın akuatik
organizmalar için toksik olduğu ve çevre için de uzun dönemde zararlı
olacağı kanıtlanmıştır.
Çalışmalar BBP’ın; balıkta endokrin
(hormonal) bozucu etkisi olduğunu göstermiştir.
+ Kuşların ve memeli hayvanların da gıda zinciri dolayısıyla dünya
çapında etkileneceği kesindir.
+ Avrupa Birliğinin 2002 yılında yayınladığı endokrin bozucular ile ilgili raporunda yüzlerce kimyasal
madde içinde çevre ve insan sağlığına zararı net olarak gösterilmiş 60 madde bulunmaktadır. Bu
maddeler arasında ftalatlar da yer almaktadır. Ftalatlar çevrede kararlı ve doğada en fazla bulunan insan
yapımı kimyasallar arasındadır [4]. Özellikle besin yoluyla belli seviyeye kadar biyokümülatiftirler.
Deney hayvanları üzerinde yapılan incelemelerde çeşitli toksik etkileri olduğu gözlenmiştir [5].
+ Jinekomasti, erkeklik ve kızlık hormonlarının üretiminde olacak eksikliklere ve fazlalıklara bağlı
olarak insanlarda meme dokusunun büyümesidir. 11-15 yaş arası 40 pubertal jinekomasti hastasıyla
yapılan bir araştırmada; bazı ftalatların (DEHP, MEHP) jinekomasti hastalarında, sağlıklı bireylere göre
daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca DEHP'nin androjen hormonunu azalttığı ve östrojen
hormonunu arttırdığı gözlemlenmiştir. Ftalatın meme dokusunu arttırdığı da yine bu çalışmayla tespit
edilmiştir [6].
+ İnsanlara -kısmen çocuklara- bir başka zarar kaynağının ise ftalatların solunması olduğundan şüphe
edilmektedir. Diğer bir araştırma ise atmosferik DEHP'nin çocuklarda astıma neden olduğu
belirtilmektedir [7]. Okul çağındaki çocuklarda yapılan çalışmada idrarda fitalat metabolitlerinin
düzeyleri ile dikkat dağınıklığı, hiperaktivite bozukluğu bulguları arasında kuvvetli bir ilişki olduğu
gösterilmiştir [8]. NHANES'in yaptığı araştırmada rastgele seçilen deney grubundaki deneklerin
tümünün üresinde fialata rastlanmıştır. Yine aynı araştırmada 6-11 yaş arası çocuklarda ftalatın
yetişkinlere göre daha fazla bulunduğu gözlenmiştir [9]. J.W. Brook, S. P. Caudill ve arkadaşlarının
yaptığı farklı bir çalışmada 12-16.5 yaş arası 19 çocuktan üre örneği alınıp analiz edilmiştir. Tüm ürelerde
tespit edilebilir seviyede MEHP, MBzP, ve MBP bulunmuştur. Bunların geçiş sebebi olarak sabunlar,
şampuanlar ve parfüm gibi güzellik ürünleri gösterilmiştir [10]. Bazı ftalatlar hayvanlarda kansere
neden olurken, en çok bilinen fitlat olan DEHP, di-(2etilheksil), fitalatın insanlarda kansere neden olduğu
IARC (International Agency for Research on Cancer-Uluslar arası Kanser Araştırma Ajansı) tarafından
kabul edilmiştir [11-12]. DEHP'i, EPA (Environmental Protection Agency) tarafından "olası kanserojen
madde" olarak tanımlanmıştır. Ayrıca "National Toxicology Program" DEHP'yi "öngörülmüş kanser
sebebi" olarak tanımlamıştır [11, 12, 14].
+ REACH'e (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) aday olarak
gösterilen 6 farklı fitalat (DEHP, BBP, DBP, DINP, DIDP, DDP) sınırlandırmaya alınmıştır [15].
+ BBP, DBP ve DEHP ile yapılan araştırmalarda bu maddelerin; bebek ölümlerine, bebek sakatlıklarına
ve bebek eşey organı gelişiminin durmasında efektif olduğu gözlenmiştir [16, 17, 18]. Kansere ve genetik
olarak sorunlara yol açtığı, hamilelik dönemimde plasentadan embriyoya ftalat geçişi olduğu
gözlemlenmiştir [16, 17, 19]. Bebeklerle ilgili diğer bir çalışmayı ise; İtalya'da 2003 yıllında Latini ve
arkadaşları yapmıştır. 84 yenidoğanın kordon kanında serum DEHP ve MEHP düzeyleri incelenmiş ve
altmış beş (% 77) bebeğin kanında DEHP ve MEHP saptanmıştır. MEHP pozitif olanlar bebeklerde
doğum hatası daha düşük olarak belirlenmiştir. Düşük doğum hatasının DEHP'nin indüklediği
intrauterin enflamatuvar süreçler nedeniyle olabileceği belirtilmiştir [20].
+ Günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan ftalatlarm insan sağlığına olumsuz etkileri son yirmi yıldır yapılan
birçok çalışma ile gösterilmiştir. İnsanlar intrauterin yaşamdan başlayarak ömürleri boyunca bu
maddeyle etkilenmektedirler. İnsanların ne kadar ftalatla karşılaştığı, temas ettiği maddelerdeki ftalat
miktarı, o madde ile olan günlük temas ve insanların günlük aktivitelerinin hepsi ile beraber
matematiksel hesaplamalar yapılarak incelenmektedir. Toplumun her yaş grubu dahil edilince ortalama
günlük insanların kilo başına 3-30 mg DEHP'ye maruz kaldığı hesaplanmaktadır. Bu hesaba işte
etkilenim, tıbbî etkilenim ve çocukların plastik oyuncaklar ile teması dahil edilmiştir. Plastik oyuncakları
özellikle ağza götürerek temas nedeniyle etkilenimin daha fazla olduğu düşünülmektedir [21]. Yaş
ilerledikçe etkilenim azalmaktadır.
+ Tüm bu bilgiler değerlendirildiğinde gelişimin en hızlı olduğu dönemler olan intrauterin, bebeklik ve
pubertal dönemde en fazla etkilemin olduğu görülmektedir. Bu etkilenimlerin özellikle üreme sistemi olmak
üzere vücutta ciddi ve kalıcı etkiler bırakabileceği düşünülmektedir. Günlük yaşantımızın birçok alanında
plastik ürünlerin kullanıldığı ve plastik içeren maddelerin büyük çoğunluğunda ftalatlar olduğu
düşünülürse ne kadar çok risk altında olduğumuz ortadadır. Bebekler ve küçük çocuklar tarafından plastik
oyuncak ve kırtasiye malzemelerinin ağza götürülerek teması, ağızda tutulması ve yutulması durumunda
tükürük sıvısı, mide ve bağırsak içi ortamlarındaki farklı pH değerlerinde, vücut sıcaklığında ve oda
sıcaklığındaki migrasyon oranının belirlenmesi sonuçları aşağıda verilmiştir.
FTALATLARIN MİGRASYONU
DEHP’in migrasyon grafiği
Ftalat analizleri sonucunda oyuncak bebek ayakkabısında toplam %3,57 oranında bulunan
DEHP'nin 25±2 °C'de migrasyon oranlarının; pH:7,0±0,01 distile suda %1,28, pH:6,8±0,01
tükürük ortamında % 1,46, pH:2,2±0,01 midede %1,34 ve pH:8,0±0,01 bağırsak ortamında
%0,65 olarak gerçekleştiği belirlenmiştir. DEHP'nin 37±2 °C'de migrasyon oranları ise;
pH:7,0±0,01 distile suda %1,4, pH:6,8±0,01 tükürük ortamında %1,61, pH:2,2±0,01 mide de
%0,95 ve pH:8,0±0,01 bağırsak ortamında %0,62 olarak hesaplanmıştır.
ALEV GECİKTİRİCİLER
MADDENİN, MADDE
GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN
ADI
ALEV GECİKTİRİCİLER
(a) Tris(aziridinil)
Fosfinoksit (TEPA)
3
CAS No: 545-55-1
(b) Polibromobifeniller
(PBB’ler)
CAS No: 59536-65-1
(c) Tris(2,3dibromopropil) fosfat
(TRIS)
CAS No: 126-72-7
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
Ciltle temas edecek giysi, iç çamaşırı ve çarşaf
gibi tekstil ürünleri sayılan alev geciktiricileri
içermeleri halinde piyasaya arz edilemez.
Deriyle temas edecek giysi, iç
çamaşırı ve çarşaf gibi tekstil
ürünleri
KADMİYUM
MADDENİN, MADDE
GRUBUNUN VEYA
KARIŞIMIN ADI
KADMİYUM
4
CAS No: 7440–43–9 ve
bileşikleri
KISITLAMALAR
-Vinil klorür polimerleri veya kopolimerleri (PVC)
-Poliüretan (PUR)
-Renkli masterbeç üretimi haricinde kullanılan
düşük yoğunluklu polietilen hariç olmak üzere
düşük yoğunluklu polietilen
-Selüloz asetat (CA)
-Selüloz asetat bütirat (CAB)
-Epoksi reçine
-Melamin-formaldehid (MF) reçineleri
-Üre-formaldehid (UF) reçineleri
-Doymamış polyesterler (UP)
-Polietilen terefitalat (PET)
-Polietilen terefitalat (PBT)
-Saydam/genel amaçlı polistiren
-Akrilonitril metilmetakrilat (AMMA)
-Çapraz bağlı polietilen (VPE)
-Yüksek-etkili polistiren
-Polipropilen (PP)
ÜRÜNLER
Ambalaj malzemeleri
Okul ve büro malzemeleri
Mobilya, karoser ya da
benzerleri için tasarlanmış
bağlantı malzemeleri
Giyim eşyaları ve giysi
aksesuarları (eldivenler dahil)
Emprenye edilmiş, kaplanmış,
örtülmüş veya lamine edilmiş
tekstil kumaşları
Suni deri
Yanda sayılan ürünler, metal ağırlığının %0,01’ine Takı yapımında kullanılan
eşit veya daha yüksek konsantrasyonlarda metal boncuk veya diğer
kadmiyum içermeleri halinde piyasaya arz metal parçaları
edilemez.
NİKEL
MADDENİN, MADDE
GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN
ADI
NİKEL
5
CAS No: 7440–02–0
ve bileşikleri
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
-Takı eşyalarından nikel salınma oranının 0.2
mikrogram / cm² /hafta’dan (göç sınırı) daha
az olmaması halinde delinmiş kulaklara ve
insan bedeninin başka delinmiş kısımlarına
takılan tüm takı eşyaları,
Küpe
Kolye, bilezik ve zincir, halhal,
yüzük
Kol saati, saat
sıkılaştırıcısı
kayışı
ve
-Eğer ürünlerin deriyle doğrudan ve uzun süreli
temas eden kısımlarından nikel salınma oranı Giysilerde
kullanılmaları
0.5 μg/cm²/hafta’dan daha fazla ise yanda halinde
perçin
düğmesi,
sayılan ürünler ve benzerleri,
sıkılaştırıcı, perçin, fermuar ve
metal damga
-Eğer nikel dışındaki kaplama, ürünün normal
bir biçimde kullanıldığı en az iki yıllık süre
boyunca ciltle doğrudan ve uzun süreli temas
halindeki kısımlardan nikel açığa çıkışının 0.5
μg/cm²/hafta’dan az olmasını sağlamıyorsa
nikel dışındaki bir kaplamaya sahip yanda
sayılan ve benzeri ürünler piyasaya arz
edilemez.
ORGANOKALAYLAR
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN
VEYA KARIŞIMIN ADI
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
Tekstil ve deri ürünleri, ürün ya da ürün Tekstil ve deri ürünleri
parçalarında kalay içeriği ağırlıkça
%0.1’den daha yüksek tributiltin (TBT)
ve trifeniltin (TPT) gibi üç grup bağlı
organostanik
bileşikler
içermeleri
halinde piyasaya arz edilemez.
6
ORGANOSTANİK
BİLEŞİKLER
Tekstil ve deri ürünleri; karışım, ürün ya
da ürün parçalarında kalay içeriği
ağırlıkça %0.1’den daha yüksek
dibutiltin (DBT) bileşikleri içermeleri
halinde halka satılmak üzere piyasaya
arz edilemez.
Tene temas etmesi öngörülen
tekstil ürünleri
Sayılan ürünler; karışım, ürün ya da
ürün parçalarında kalay içeriği ağırlıkça Eldivenler
%0.1’den daha yüksek dioktiltin (DOT)
Tene temas etmesi öngörülen
bileşikleri içermeleri halinde halka
ayağa giyilen ürünler ya da
satılmak üzere piyasaya arz edilemez.
ayağa
giyilen
ürünlerin
parçaları
Çocuk kullanım
ürünleri
ve
bakım
Tampon, hijyenik ped, göğüs
pedi, çocuk bezi ve benzeri
ürünler
PERFLOROOKTAN SÜLFONATLAR
MADDENİN, MADDE
GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN
ADI
7
PERFLOROOKTAN
SÜLFANATLAR
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
1 μg/m² ve daha yüksek konsantrasyonlarda Tekstil
perflorooktan sülfanat içermeleri halinde sayılan ürünler
ürünler piyasaya arz edilemez.
ve
diğer
kaplanmış
NONİL FENOL VE ETOKSİLATLARI
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA
KARIŞIMIN ADI
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
Aşağıdaki amaçlar için madde veya karışımın
Deterjanlar
ağırlıkça %0,1’ine eşit veya daha yüksek
konsantrasyonlarda nonil fenol ve nonil fenol Tekstil ve deri ürünleri
etoksilat içermeleri halinde, sayılan ürünler
Kağıt ürünler
piyasaya arz edilemez.
NONİL FENOL VE NONİL
FENOL ETOKSİLATLAR
8
NONİL FENOL
- Yıkama sıvılarının geri dönüştürüldüğü ya
da tamamen yok edildiği kontrollü kapalı kuru
temizleme sistemleri ya da yıkama sıvılarının
geri dönüştürüldüğü ya da tamamen yok
edildiği özel işlemli temizleme sistemleri
hariç olmak üzere endüstriyel veya kurumsal
temizlik,
-
Ev temizliği,
-
Atık suya herhangi bir salınım
yapılmaksızın işleme veya biyolojik atık
su arıtması yapılmadan önce işlem
suyundan organik kısmı tamamen
ayırmak için ön işleme tabi tutulduğu
özel işlemli sistemler (koyun derisinin
yağının alınması) hariç olmak üzere
tekstil ve deri işlemede,
-
Kağıt hamuru ve kağıt üretiminde.
CAS No: 25154-52-3
NONİLFENOL ETOKSİLATLAR
KURŞUN
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA
KARIŞIMIN ADI
KURŞUN
8
KISITLAMALAR
ÜRÜNLER
Kurşun ve bileşikleri ile yapılan
Stabilizörler,
çalışmalarda havadaki kurşun miktarı
pigmentler
max. 0,15 mg/m3 olacaktır. İşçi başına
hava miktarı 15 m3 olacak ve 3 ayda
bir sağlık kontrolü yapılacaktır.
Kurşunun eşik sınır değeri (ESD) 40
mikro gram Pb/100 ml kan ve ortam
için 0,075 mg/m3 tür. Bağlayıcı
biyolojik sınır değeri 70 mikro gram
Pb/100 ml kan ve ortamdaki zaman
ağırlıklı ortalama konsantrasyon
TLV/TWA değeri için 0,15 mg/m3
belirlenmiştir
inorganik
SONUÇ
+ İnsanın ikinci bir derisi olarak kabul edeceğimiz ve deriyle temas
halinde olan hazır giyim ürünleri solunum, sindirim ve/veya ter
yoluyla hiçbir şekilde insana zarar vermemelidir. En azından bu
geçiş aşamasında sınır değerlerinin saptanması zorunludur. Yine
de bu sınır değerleri insan fizyolojisine göre değişmektedir.
+ Dolayısıyla, insan sağlığını ve çevreyi tehdit edebilecek
maddelerin yerine eko alternatiflerini kullanmak gerekir. Nitekim
bu hazır giyim ürünlerinin üretimi esnasında çevreye birçok atık
bırakılmaktadır. Bunların ekolojik etkileri tüm canlılar ve çevre
için bir tehdittir.
TEŞEKKÜR EDERİM
Referanslar
(1) Moll, A.R. 1991. Die Toxikologie von Textilfarbstoffen-Sind Farbige Textilien Gesundheitlich Unbedenklich. Melliand
Textilberichte 10: 836-840 Öko-Tex Standart 100
(2) Höcker, H. 1994. Eine Sinnvolle Textilanalytik im Hinblick auf Schadstoffe und Allergologisches Potential 11. Textilsymposium,
DWI. (28 February) Aachen, 522-524 IARC Monographs Supl. 7, 1987, Lyon, 56-74.
(3) Platzek T., Lang, C., Grohmann, G., Gi, U.S, Baltes, W. 1999. Formation of a Carcinogenic Amine from Azo Dye by Human Skin
Bacteria. Human and Experimental Toxicology,18: 522-529.
(4) Bradbury, J.; (1996) “UK panics over phthalates in babymilk formulae”.
(5) Durmaz, E., Özmert E.; “Ftalatlar ve Çocuk Sağlığı”.
(6) Durmaz, E. ve ark.; (2009), “Plasma Phthalate Levels in Pubertal Gynecomastia”.
(7) Oie, L., Hersoug, L.G., Madsen, J.D., “Residential exposure to plasticizers and its possible role in the pathogenesis of asthma”.
(8) US Food and Drugs Administration; (2009), “Center for Devices and Radiologycal Health, Safety Assesment of di(2-ethylhexyl)
phthalate released from PVC Medical Devices.
(9) CDC (2010c) “U.S. Centers for Disease Control and Prevention National Report on Human Exposures to Enviromental
Chemicals: Di-n-butyl phthalate”.
(10) Brooks, J.W., Caudill, S.P. ve ark.; (2001), “Phthalate Monoesters Levels in the Urine of Young Children”.
(11) ATSDR, (Agency Toxic Substance Disease Registry ); (1993b), (2002).
(12) IARC, (International Agency for Research on Cancer); 1987.
(13) Avrupa Komisyonu.
(14) EPA, (Environmental Protection Agency); (1991), (1998), (2009).
(15) REACH, (Registration, Evaulation, Authorisation and Restriction of Chemicals), Candidate List.
(16) CPSC, (Consumer Product Safety Commission); (2010b), (2010c), (2010d).
(17) NTP, (National Toxicology Program); (1983), (1989).
(18) HSDB, (Hazardous Substances Data Bank); (2010a).
(19) Latini, G. ve ark., “Exposure to di(2-ethylhexyl) phthalate in humans during pregnancy: a preliminary report”.
(20) Koch, H.M., Drexler, H., Angerer, J.; (2003), “An estimation of daily intake of di(2-ethylhexyl) phthalate and other phthalates in
general population”.
(21) CSTEE (Scientific Commitee for Toxicity, Ecotoxicity and the Environment); (1998), “Opinion on phthalate migration from soft
PVC toys and child-care articles opinion expressed the 6th CSTEE plenary meeting”.