Çevresel hesaplar
Transkript
Çevresel hesaplar
T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU ÇEVRESEL VE EKONOMİK SU HESAPLARI SİSTEMİ Gülsevil BAHÇELİ Türkiye’de Ulusal Su Bilgi Sistemleri Teknik Çalıştayı ANKARA Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU • • • • • • • İçerik Çevresel hesaplar Su için ekonomik ve çevresel hesaplar Fiziksel akış hesapları Emisyon hesapları Hibrid hesaplar Aktif hesapları Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) çalışmaları Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Çevresel hesaplar Fiziksel ve ekonomik çevresel bilgi Çevre istatistikleri genellikle bir soru veya problemin cevabını bulmak üzere geliştirilmiştir. Tüm bilgileri biraraya getirmek zordur. Bilgileri birbiri ile ilişkilendirmeden ve özellikle ekonomik istatistiklerle birleştirmeden, tüm resmi görmek her zaman kolay değildir. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Çevresel hesaplar Birleştirilmiş çevresel bilgi Çevresel hesap sistemleri - resmin bütününü görmemizi sağlar, - veri boşluklarının tanımlanmasını sağlar, - diğer istatistiklerle özellikle ekonomik istatistiklerle bağlantı sağlar. Terminoloji, her zaman çevre istatistikçileri, bilim adamları ve politikacılar arasında uyumlu değildir. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Çevresel hesaplar Çevresel hesapların güçlü yanları • Birbirine entegre edilmiş veri/bilgi çevresel ve ekonomik analiz yapılmasını sağlar. (sürdürülebilir kalkınma göstergelerini tamamlar, modelleme) • Kapsamlı, uyumludur ve düzenli üretilebilir. • Çevresel maliyetlerin parasal olarak değerlendirildiği bir sistem sağlar. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Elkitabı/Rehber dokumanlar • Integrated Environmental and Economic Accounting 2003 (Birleşmiş Milletler, Avrupa Komisyonu, Uluslararası Para fonu, OECD ve Dünya Bankası) • System of Environmental and Economic Accounting for Water (2003’te çalışma grubu oluşturulmuş, 2006 yılında tamamlanmış) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Su için Ekonomik ve Çevresel Hesaplar İki kısım altında 9 bölümden oluşuyor. 1. Kısım Bölüm 1. Giriş Bölüm 2. Su hesapları çerçevesi Bölüm 3. Fiziksel arz ve kullanım tabloları Bölüm 4. Emisyon hesapları Bölüm 5. Hibrid ve ekonomik hesaplar Bölüm 6. Aktif hesapları 2. Kısım Bölüm 7. Kalite hesapları Bölüm 8. Fiyatlandırma Bölüm 9. Politika kullanımı Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Su için Ekonomik ve Çevresel Hesaplar Standart tablolar 1. Fiziksel arz 2. Fiziksel kullanım 3. Brüt ve net emisyonlar 4. ISIC 37 (kanalizasyon) sektörünün emisyonları 5. Hibrid (Parasal ve fiziksel) arz 6. Hibrid kullanım 7. Hibrid arz ve kullanım 8. Kendi kullanımı için su temini ve kanalizasyon hibrid hesapları 9. Suyla ilgili tüketim hizmetleri için develet hesapları (Parasal) 10. Atık yönetimi için ulusal harcamalar (Parasal) 11. Atıksu yönetimi için mali hesaplar (Parasal) 12. Aktif/varlık hesapları (Fiziksel) + 12 tamamlayıcı tablo Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Evapotranspiration Inland Water Resource System Surface water upstream basins and aquifers outside the territory of reference Stoklar ve akışlar Çevreden su çekimleri Ekonomi içinde arz ve kullanım Çevreye su dönüşleri Soil water (reservoirs, lakes, rivers, snow, ice and glaciers) Natural transfers (e.g. infiltration, seepage, etc.) Inflows downstream basins and aquifers outside the territory of reference Outflows Groundwater Collection of precipitation Sea Returns Sea Abstraction Evapotranspiration Abstraction Returns Su için ekonomik ve çevresel hesaplar Precipitation Atmosphere Returns Sewerage Households Komplex bir sistem Basitleştirmek gerekli Other Industries (incl. Agriculture) Rest of the World Economy Imports Water collection, treatment and supply Exports Economy Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 Rest of the World Economy T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Çevre İstatistikleri ve Hesaplar Global Değerlendirme, 2006 22 ülke su hesaplarını hazırlamış Avustralya Çin Almanya Moğolistan Filipinler Tanzanya Bhutan Kolombiya Hindistan Nauru Güney Afrika Papua Yeni Gine Bulgaristan Danimarka İsrail Hollanda İspanya Kanada Dominik Cumhuriyeti Meksika Yeni Zelanda İsveç 11 ülke su hesaplarını geliştirmek istiyor. Bahamalar Gürcistan Mauritius Bolivya Guatemala Tunus Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı Burkina Faso Ürdün Türkiye Küba Kiribati 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Su için ekonomik ve çevresel hesaplar Çevresel ve ekonomik bilgileri bir araya getirir. Economic information Integrated Environmental and Economic information Environmental information Environmental and Economic Accounts Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Girişim - Yerel birim (işyeri) Girişim : Kaynakların tahsisine ilişkin karar alma özerkliğini kullanarak, mal ve hizmet üreten bir organizasyon birimidir. Girişimler bir veya birden fazla faaliyet yürüterek piyasaya mal ve hizmet üreten gerçek veya tüzel kişiliklerdir. Birden fazla yerde faaliyet gösterebilirler. Yerel Birim : Coğrafi olarak tanımlanan bir yerdeki, mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunların bir kısmını yürüten bir birimdir. Yerel birim, girişimin büro, mağaza, fabrika, atölye, maden ocağı, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi adresi coğrafi olarak tanımlanabilen bir yerde, yerleşik olan bölümüdür. Yerel birim, kendi girişimi için ekonomik faaliyet yürüttüğü yerdir. Girişim merkezinin bulunduğu yer de yardımcı faaliyet yürüten birimler de yerel birimlerdir. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sanayi Sınıflandırması Sanayi, aynı veya benzer faaliyetleri gerçekleştiren gruplandırılmasına denir. (Gıda sanayi, tekstil sanayi vb.) işyerlerinin Ulusal hesaplarda ve su hesaplarında Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC) kullanılır. Girişim ve yerel birimler, ürettikleri mal ve hizmetlere göre ISIC Revize 4 kullanılarak sınıflandırılmalıdır. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU International Standard Industrial Classification (ISIC Rev. 4) İstatistik birimler ve sanayi sınıflaması Economy Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı Establishment Establishment Establishment Enterprise Enterprise n+2 Enterprise n+1 Enterprise n Enterprise Government (ISIC 84) Industry n (ISIC 36) Establishment n Establishment n+1 Establishment n+2 Enterprise 6 Enterprise 5 Enterprise 4 Enterprise 2 Enterprise 2 Industry 2 (ISIC 15) Establishment 4 Establishment 5 Establishment 6 Establishment 1 Establishment 2 Establishment 3 Enterprise 1 Industry 1 (ISIC 1) 16.12.2010 Households T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Fiziksel Akış Hesapları (Arz ve kullanım tabloları) Arz ve kullanım tabloları – Çevre ve ekonomi arasındaki değişimleri (su çekimleri ve boşaltımları) – Ekonomi içindeki değişimleri (ekonomi içinde arz ve kullanımlar) tanımlar. Önemlidirler çünkü; • Su çekimleri ve kullanımları ile çevreye baskı uygulayan sektörlerin tanımlanmasına imkan sağlar. • En çok su tüketen sektörlerin belirlenmesini sağlar. • Parasal verilerle birlikte (hibrid hesaplar), su kullanım etkinliği, ve su dağıtım politikaları ile ilgili faydalı bilgiler sunar. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Temel kavramlar ve tanımlar Evapotranspiration From the environment (abstraction) Consumption Use From another economic unit To the environment (returns) Economic activity/ Households Consumption Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı Supply To another economic unit 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Temel kavramlar ve tanımlar Su kullanımı: Sanayinin ve hanehalklarının üretim ve tüketim faaliyetleri için çevreden veya ekonomiden temin ettikleri sudur. Su arzı : Sanayinin, hanehalklarının ve dış alem’in çevreye veya diğer ekonomik sektörlere boşalttığı/deşarj ettiği sudur. Su tüketimi : Su kullanımının, diğer ekonomik sektörlere dağıtılmayan ve çevreye geri dönmeyen kısmıdır. Toplam kullanımdan toplam arz çıkarılarak bulunur. Buharlaşma, yasal olmayan kullanım veya sızıntılarla oluşan kayıpları da içerir. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Fiziksel arz ve kullanım tablolarının yapısı • Sütunlarda ISIC Rev.4’e göre sanayiler, hanehalkları ve dış alem • Satırlarda akış tipleri – Çevreden ekonomiye su çekişleri – Ekonomi içinde akışlar – Ekonomiden çevreye su boşaltımları Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Dikkat edilmesi gereken durumlar • Ana faaliyetin ne olduğu (birden fazla faaliyet varsa- ör: 36 ve 37) • Aynı faaliyette (water supply) bulunan işyerlerinin birbirine su transferi (Ör: Belediyeler - Transferler, mükerrerliği önlemek ve özellikle su fiyatlarının değişkenlik gösterdiği yerlerde, analizler ve karar alıcılar için önemli) • Hidro-elektrik santraller (Su tüketilmiyor sadece çok yüksek su kullanımı var. Bu akışlar hesaplara katılmalı, çünkü su, bir girdi ve karar vericiler için önemli) • Madencilik - Ocak içi sular (Yeraltı suyundan gelen bu suların hesaplara katılması girdi-çıktı dengesi açısından önemli, suyun boşaltıldığı alıcı ortamın kaltesini değiştirebilir.) • Yağışlar (Yağmur sularının kanalizasyon sisitemi ile toplanması) • Soğutma suları (Termal kirlilik, açık-kapalı sistem) • Ekonomik sektörler arasında atıksu transferleri (factory fence) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Emisyon hesapları Emisyon hesapları, üretim ve tüketim faaliyetleri sonucunda su kütlelerine direkt veya kanalizasyon sistemleri aracılığıyla boşaltılan kirletici yüklerinin akışlarını fiziksel terimlerle tanımlar. Emisyon hesapları – Kirleticilerden sorumlu faaliyetlerin tanımlanmasını – Ne kadar kirletici yükü boşaltıldığını, – Nereden boşaltıldığını tanımlar. Emisyon hesapları, çevre üzerindeki baskıların azaltılmasına yönelik politikaların oluşturulmasında faydalıdır. Ekonomik hesaplarla birleştirildiği takdirde; – Emisyonların azaltılması amaçlı maliyet-etkin politikalar üretilmesini – Emisyonların azaltılması amaçlı uygulanan politikaların ekonomik etkilerinin değerlendirilmesini sağlar. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Temel kavramlar ve tanımlar Emisyon : Kirleticilerin direkt veya atıksu arıtma tesisi aracılığıyla su kütlelerine boşaltılmasıdır. Ağır metallerin ve tehlikeli atıkların, atıksular dışında bir yolla su kütlelerine boşaltımı emisyon hesaplarında değil atık hesaplarında kapsanmaktadır. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Atıksular ve kirletici kaynakları Hanehalkları Tarım Diğer sanayiler Dış alem kanalizasyon Su kaynakları ve deniz Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Hibrid hesaplar Hibrid hesaplar • Suyla ilgili ürünlerin üretim maliyetleri ve üretimden elde edilen gelirleri, • Suyla ilgili altyapı yatırımlarını, • Altyapı bakım maliyetlerini, • Suyla ilgili hizmetler için kullanıcı atarfından ödenen ücretleri ve alınan teşvikleri tanımlamak için üretilirler. Ayrıca etkin su dağıtımı ve maliyetleri amorte eden politikaların oluşturulmasında kullanılırlar. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Hibrid hesaplar Hibrid hesaplarda; - Su ve emisyonlar (kirleticiler) için Fiziksel akışlar - Su ve atıksu hizmetleri için Parasal akışlar - Su temini ve kanalizasyon sanayi için Sabit sermaye değeri (ve sabit sermaye oluşumu) kullanılır. Ulusal bazda veya nehir havzaları bazında hibrid hesaplar kullanılarak; - Sanayi kollarına göre su kullanım yoğunluğu - Su hizmetleri ile ilgili fiziksel akışlar - Su hizmetlerinin üretim maliyetleri - Suyla ilgili çevresel vergiler izlenebilir. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Aktif/varlık hesapları Ekonomik ve çevresel hesap sistemi; • Ulusal Hesap Sisteminin (SNA) aktif sınırlarını genişletir, • Doğal kaynak stokları ve ve ekosistem aktifleri için bir snıflandırma sistemi belirler, • Miktar ve kalite açısından stok değişimlerini fiziksel terimlerle kayıt altına alır. • Ekonomik varlıkların fiyatlandırılması için SNA’de kabul gören kuralları takip eder. Aktif hesapları, • Ulusal su kaynaklarının ve su zenginliğinin izlenmesinde • Ulusal su kaynaklarının ve su zenginliğinin yönetiminde kullanılır. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Basit formül : Opening stock +Precipitations + External natural inflows + Water Residuals & Returns (+ Consumption by irrigation) +/- Internal natural transfers = Abstractions + Evapo-transpiration (spontaneous and by irrigation) + Natural Outflows towards basins and the sea + Final Stock Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Rest of the World Territory of reference Precipitations Evapotranspiration Atmosphere Inland water HYDROLOGICAL SYSTEM Inland water Land &Soil Inflows transfers Internal Groundwater Outflows Snow & Ice Sea Lakes & Reservoirs Rivers Primary Abstraction Returns + Evapotranspiration(irrigation…) Residuals Exports Users Imports USERS SYSTEM Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı Users 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) çalışmaları TÜİK çevre istatistikleri (1990 - OECD çevresel veri ve gösterge seti) Ana başlıklar; - Hava Su Atıksu Atık Çevresel harcamalar Çevresel hesaplar Çevresel hesaplar konusunda ilk çalışmalar Türk İstatistik Sisteminin Geliştirilmesi II projesi kapsamında başladı. Proje kapsamında fiziksel su akış hesapları için fiziksel arz ve kullanım tabloları (PSUT) ve ekonomi içinde transfer tablosu 2004 yılı verileri ile pilot olarak dolduruldu. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 28 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU İşlemler • Verilerin mevcudiyetinin değerlendirilmesi • İlave veri derleme çalışması (ormancılık, balıkçılık, hidrolik santraller, sulama kanalları) • Sektörel yeniden sınıflama (Belediyeler, DSI, OSB) • Çevresel birimlerin yeniden sınıflandırılması 1.i. From water resources: 1.i.1 Surface water 1.i.1.a Rivers 1.i.1.b Lakes 1.i.1.c Artificial Reservoirs, of which 1.i.1.c.1 Large dams 1.i.1.c.2 Small dams (artificial lakes) 1.i.2 Groundwater 1.i.3 Soil water 1.i.4 Unknown Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Tarım (ISIC 01) • Veri kaynağı : Devlet Su İşleri Gn. Md. (DSI) ve TÜİK • DSI - sulama kanalları ve yeraltı suyu çekimi için izinler • Sulama kanalları için kaynaktan çekilen toplam su miktarı biliniyor, ancak kanallardan tarımsal sulama amaçlı ne kadar su kullanıldığı bilinmiyor. • Sulama kanallarında yaklaşık 40% kayıp olduğu ve bu suyun yeraltı suyuna döndüğü tahmini yapıldı. Sulama kanallarından kullanılan suyun %10’unun drenaj kanalları ile toplanarak çevreye (tatlı su kaynakları toplam) döndüğü kabul edildi. • Tarımla uğraşanların diğer kaynaklardan temin ettikleri su miktarı ile ilgili veri yok. • Belediye şebekelerinden arıtıldıktan sonra sulama amaçlı yeniden kullanılan su miktarı verisi mevcut. • TÜİK Tarımsal İşletmeler Ekonomk Yapı Araştırması (tarımsal amaçlı temin edilen su ve deşarj edilen atıksu ile ilgili 2 soru) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 30 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Ormancılık (ISIC 02) • • • • • Veri kaynağı : Çevre ve Orman bakanlığı (ÇOB) ÇOB – ormancılık faaliyetleri Özel ormancılık Yeni ağaçlandırma sahaları için küçük miktarda su kullanımı Orman yangınları için miktar bilinmiyor (ÇOB tarafından hesaplanacak) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 31 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Balıkçılık (ISIC 03) • • • • Veri kaynağı : Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı (TKİB) Özel balık işletmeleri/çiftlikleri verisi var. (toplamın % 99.5) TKİB Enstitüleri – kayda değer miktarda balık üretimi yok. Bazı üniversiteler (üretim ve su miktarı kontrol edilecek) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 32 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Madencilik ve Taşocakçılığı (ISIC 5-9) • • • • Veri kaynağı : TÜİK Sadece 2004 yılı için veri var, örnekleme Veriler yerel birimlerden derleniyor. 2009 yılı verileri derlendi, değerlendirmeler devam ediyor. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 33 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler İmalat Sanayi (ISIC 10-33) • Veri kaynağı : TÜİK • Kapsam : kamu sektöründe tüm işyerleri ile özel sektörde katma değerin % 80’ini temsil eden 10 ve daha fazla kişi çalıştıran büyük işletmeler kapsama alınmıştır. 2008 yılında 50+ tamsayım • 1994-1997; 2000- 2004, 2008 için veri mevcut • Veriler yerel birimlerden derleniyor. • Araziye boşaltılan atıksular – tüketim • Diğer ekonomik sektörlere verilen atıksu (imalat sanayi işyeri, belediye, organize sanayi bölgesi, sulama kanalları vb.) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 34 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Elektrik üretimi (ISIC 35) • Veri kaynağı : TÜİK , Elektrik işleri Etüt İdaresi Gn. Md ve Elektrik Üretim A.Ş. Gn. Md. • Kapsam : 100 MW ve fazla enerji üerten tüm termik santraller ile devlete ait tüm hidrolik santraller • Özel hidrolik santraller için veri yok. (elektrik üretim miktarı kullanılarak tahmin edilebilir.) • Jeotermal santraller için veri yok. • Arz = Kullanım (enerjiye sarfedilen su miktarı) (tüketim ve kayıp yok) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 35 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Su temini (ISIC 36) – Kanalizasyon (ISIC 37) • Veri kaynağı : TÜİK • Kapsam : Tüm belediyeler 16 büyükşehir belediyesinin su ve kanalizasyon hizmetleri için ISIC 36 kapsamında değerlendirilebilecek ayrı bir birimi var. • Diğer ekonomik sektörlerden ve hanelerden atıksu miktarı ile ilgili veri yok. Atıksu miktarı alıcı ortama göre derlenmiş durumda. Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 36 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Sektörel bilgiler Diğerleri veri eksikliği • İnşaat sektörü • Hizmet sektörü • Hanehalkları (kendi temin ettikleri su için sadece tahminler var.) Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 37 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Problemler • Sınıflandırma 1. Belediyeler-ISIC 84, DSI-ISIC 84, OSB-muhtelif ISIC 36: – – – – – Municipalities Tanker Organized Industrial Zones DSI Irrigation Channels Total ISIC 36 ISIC 37: – – – – Municipalities Organized Industrial Zones DSI Drainage Channels Total ISIC 37 2. NACE Rev. 1.1 • Eksik veriler • Bilinmeyen kaynak veya alıcı ortam Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010 38 T.C. BAŞBAKANLIK TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Gülsevil BAHÇELİ Türkiye İstatistik Kurumu Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevresel Hesaplar Takım Sorumlusu Tel : 0 312 410 03 58 Faks : 0 312 425 09 18 [email protected] Teşekkürler... Tarım ve Çevre İstatistikleri Daire Başkanlığı Çevre İstatistikleri Grubu /Çevresel Hesaplar Takımı 16.12.2010