Kataloğu Gör
Transkript
Kataloğu Gör
T.C FIRAT ÜNĠVERSĠTESĠ TEKNOLOJĠ FAKÜLTESĠ YAZILIM MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ TAġIT TANIMA SĠSTEMĠ YAZILIM MÜHENDĠSLĠĞĠ TEMELLERĠ DERSĠ DÖNEM PROJESĠ Hazırlayan 13542004 Metin ACUN Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 1 ÖNSÖZ Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 2 ĠÇĠNDEKĠLER 1.GĠRĠġ 1.1 Projenin Amacı....................................................................................................7 1.2 Projenin Kapsamı.................................................................................................8 1.3 Tanımlamalar ve Kısaltmalar...............................................................................9 2.PROJE PLANI 2.1 GiriĢ....................................................................................................................10 2.2 Projenin Plan Kapsamı.......................................................................................11 2.3 Proje Zaman - ĠĢ Planı........................................................................................12 2.4 Proje Ekip Yapısı...............................................................................................13 2.5 Önerilen Sistemin Teknik Tanımları.................................................................14 2.6 Kullanılan Özel GeliĢtirme Araçları ve Ortamları.............................................12 2.7 Proje Standartları, Yöntem Metodolojiler..........................................................13 2.8 Kalite Sağlama Planı..........................................................................................14 2.9 Konfigürasyon Yönetim Planı...........................................................................12 2.10 Kaynak Yönetim Planı.....................................................................................13 2.11 Eğitim Planı.....................................................................................................14 2.12 Test Planı.........................................................................................................13 2.13Bakım Planı......................................................................................................14 3.SĠSTEM ÇÖZÜMLEME 3.1 Mevcut Sistem Ġncelemesi...............................................................................20 3.1.1 Örgüt Yapısı..............................................................................................20 3.1.2 ĠĢlevsel Model............................................................................................21 3.1.3 Veri Modeli................................................................................................22 3.1.4 Var Olan Yazılım / Donanım Kaynakları..................................................23 3.1.5 Var Olan Sistemin Değerlendirilmesi........................................................24 3.2 Gereksenen Sistemin Mantıksal Modeli........................................................25 3.2.1 GiriĢ...........................................................................................................20 3.2.2 ĠĢlevsel Model............................................................................................21 3.2.3 Genel BakıĢ................................................................................................22 3.2.4 Bilgi Sistemleri/Nesneler...........................................................................23 3.2.5 Veri Modeli................................................................................................20 3.2.6 Veri Sözlüğü..............................................................................................21 3.2.7 ĠĢlevlerin Sıradüzeni..................................................................................22 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 3 3.2.8 BaĢarım Gerekleri......................................................................................23 3.3 Arayüz (Modül) Gerekleri..............................................................................25 3.3.1 Yazılım Arayüzü........................................................................................20 3.3.2 Kullanıcı Arayüzü......................................................................................21 3.3.3 ĠletiĢim Arayüzü........................................................................................22 3.3.4 Yönetim Arayüzü......................................................................................23 3.4 Belgeleme Gerekleri.........................................................................................25 3.4.1 GeliĢtirme Sürecinin Belgelenmesi...........................................................20 3.4.2 Eğitim Belgeleri.........................................................................................21 3.4.3 Kullanıcı El Kitapları.................................................................................22 4.SĠSTEM TASARIMI 4.1 Arayüz (Modül) Gerekleri..............................................................................25 4.1.1 Genel Sistem Tanımı.................................................................................20 4.1.2 Varsayımlar ve Kısıtlamalar......................................................................21 4.1.3 Sistem Mimarisi.........................................................................................22 4.1.4 DıĢ Arabirimler..........................................................................................23 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 4 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 5 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 6 1.GĠRĠġ 1.1 Projenin Amacı ġirket aracınıza, istasyonlardan otomatik olarak, nakit kullanmadan ve faturaya gerek kalmadan yakıt almanızı sağlayan, dolum bilgilerini ve isteğe bağlı olarak taĢıt tüketim bilgilerini elektronik ortamda raporlayan bir sistemdir. Filo sahibinin, ister filo bazında, isterse de araç bazında tanımlanabilecek olan birçok değiĢik limitlime parametresi sayesinde tüm akaryakıt tüketimi tam olarak kontrol altına almasını sağlayan bir filo yönetim sistemidir. Sistem, aynı zamanda taĢıtların kilometre takibini basit ve güvenli olarak yakıt alım anındaki zamana göre takip eder. Her 10 günde bir gönderilen raporlarla, hangi taĢıtın hangi istasyonda, ne zaman, ne kadar, hangi km'de, ne cins yakıt aldığını bildirir. TaĢıtların Lt/km değerlerini her ay raporlar. 1.2 Projenin Kapsamı 1.3 Tanımlamalar ve Kısaltmalar TaĢıt Tanıma Sistemi (TTS) : ġirket araçlarınızın, monte edilen ekipmanlar sayesinde anlaĢmalı olduğunuz petrol Ģirketinin Türkiye'nin her köĢesindeki taĢıt tanıma hizmeti veren tüm istasyonlarından, otomatik olarak sürücü ve pompa satıĢ görevlisinden bağımsız ve güvenli yakıt almasını sağlar. Radyo Frekansı ile Tanımlama (RFID) : Teknolojisi , radyo frekansı kullanarak nesneleri tekil ve otomatik olarak tanıma yöntemidir. RFID, temel olarak bir etiket ve okuyucudan meydana gelir. RFID etiketleri Elektronik Ürün Kodu (EPC) gibi nesne bilgilerini almak, saklamak ve göndermek için Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 7 programlanabilirler. Ürün üzerine yerleĢtirilen etiketlerin okuyucu tarafından okunmasıyla tedarik zinciri yönetimi ile ilgili bilgiler otomatik olarak kaydedilebilir veya değiĢtirilebilir. Datapass : Aracın canbus sisteminden kilometre, yakıt, motor sıcaklığı, hız, rolantide bekleme süresi, ilave güç çıkıĢlarının çalıĢma süre bilgilerini alır.RFID teknolojisi ile kablosuz olarak sisteme aktarır. FuelOpass ID Sticker : YapıĢkan özelliği sayesinde montajı kolaydır.Aracın depo ağzına monte edilir.Yetkisiz müdahale durumunda yırtılarak etkisiz hale gelir.FuelOpass ID Sticker dolum sırasında pompa üzerindeki nozzle okuyucularla RFID teknolojisi ile kablosuz olarak iletiĢim kurar ve cihazdaki bilgileri sisteme aktarır. FuelOpass ID Chip : Aracın depo ağzına monte edilir. Chip bölümü vidalanır ve epoxy ile araca yapıĢtırılır. Yetkisiz müdahale durumunda kırılarak etkisiz hale gelir. FuelOpass ID Chip dolum sırasında pompa üzerindeki nozzle okuyucularla RFID teknolojisi ile kablosuz olarak iletiĢim kurar ve cihazdaki bilgileri sisteme aktarır. Kablosuz Tabanca Okuyucu :Bu ekipman araç üzerinde monte edilmiĢ RFID taĢıt kimlik ünitesinden bilgileri algılar. Tabanca depodan uzaklaĢınca yakıt dolumunu durdurur. Master Kablosuz Okuyucu (MWGT) : MWGT, wireless tabanca okuyucu ile haberleĢerek araç üzerindeki RFID depo anteninden ve Canpass' tan araç ile ilgili bilgileri alır ve otomasyon sistemine iletir. Kısaltmalar TTS = TaĢıt Tanıma Sistemi RFID = Radyo Frekans ile Tanımlama MWGT = Master Kablosuz Okuyucu Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 8 2.PROJE PLANI 2.1 GiriĢ Kurumunuza ait araçların akaryakıt harcamalarını yönetebilmenize ve güvenli bir Ģekilde araca dolum yapılabilmesine imkan veren elektronik ödeme sistemi ve optimize akaryakıt istasyon ağıdır. 2.2 Projenin Plan Kapsamı Aracınıza pratik ve hızlı akaryakıt ikmali sağlar. Ödeme kolaylığı sağlar. Muhasebede kolaylık sağlar. Kilometre / Litre takibi sağlar. Akaryakıt giderleri üzerinde tam ve detaylı bir kontrol sağlanıp, olabilecek kayıplar engellenir. Filonuzun akaryakıt alımını 24 saat beklemeden anında kontrol edebilme imkanı sağlar. Araçları Departman bazında gruplayıp, bu gruptaki araçlar için geçerli standart limitler uygulanabilme imkanı sağlar. Miktar (Lt) veya Tutar (TL) bazında; a.Günlük, (6 farklı zaman dilimi için ayrı limit giriĢine imkan verilmektedir), b.Haftalık, c.Aylık, d.Yıllık,e.Bayram ve Tatil Günleri (YılbaĢı, Kurban Bayramı, vs.) için Gün/Saat Kısıtları oluĢturabilme imkanı sağlar. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 9 2.3 Proje Zaman - ĠĢ Planı Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 10 2.4 Proje Ekip Yapısı Proje Yöneticisi: Metin ACUN Sistem Yöneticisi: Metin ACUN Sistem Tasarım: Eleman 1 Teknik Destek Birimi Donanım Uzmanı: Eleman 1 Kalite Uzmanı: Eleman 2 Yazılım Üretim Birimi Proje Ofisi: Eleman 3 Eğitim Birimi: Sistem Çözümleyici: Eleman 4 Uygulama Destek Birimi Web Tasarımcısı: Eleman 3 Ağ Uzmanı: Programcı: Eleman 1 Eleman 1 Veri Tabanı Yöneticisİ:Eleman 4 Proje Yönetici (Metin ACUN) : Projemizin yöneticisi projeyi planlamak, örgütlemek, yönetmek ve koordinasyonu sağlayarak proje elemanlarının bir bütün içerisinde ve koordineli olarak çalıĢmalarını takip etmektir. Sistem Yöneticisi(Metin ACUN): Sistem Yöneticisi, bir sistemin ihtiyaçlarını analiz ederek oluĢturulacak sistemi tasarlayan, kuran, destekleyen, geliĢtiren, sürekliliğini ve güvenliğini sağlayan kiĢidir.Bağlı olduğu üst yönetici/yöneticileri tarafından verilen diğer iĢleri ve iĢlemleri yapmakla hükümlüdür. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 11 Sistem Tasarımcı(Eleman 1) Sistem çözümleyicinin tanımladığı gereksinimleri mantıksal, ekonomik ve pratik Sistem tasarımlarına dönüĢtürerek ilgili programların yazılabilmesi için gerekli ayrıntılı hazırlayan kiĢidir. Kalite Uzmanı(Eleman 2) : Kalite Uzmanı, ihtiyaçların ve geliĢtirilen çözümün doğru belirlenip belirlenmediğini, proje ile ilgili standartları belirleme, proje kalite izleme ve denetim planını hazırlamak, projenin amacına ve planına uygunluğunu proje yönetim birimine sunmakla sorumlu olan kiĢidir. Proje Ofisi(Eleman 3): Proje ile ilgili her türlü yönetsel iĢlemlerden (yazıĢmalar, personel izleme, görevlendirme vb.) sorumlu kiĢidir. Sistem Çözümleme(Eleman 4): Sistem Çözümleyici, temel olarak mevcut sistemin nasıl çalıĢtığını araĢtırır ve mevcut sistemin incelenmesi sırasında temel hedef olarak gereksinimleri belirler, önerilen sistem için modelleme yapan kiĢidir. Donanım Uzmanı (Eleman 1): Projenin yapım aĢamasında ilerlemesini sağlayan gerekli donanımları temin eden birimdir. Projemiz içinde kayıtlı ve talep formu ile gelen bilgisayar ve çevre birimlerinin bakım, onarım, ve sistem / fiziksel kurulumunu yapmak ve bunların verimli bir Ģekilde kullanılması için gerekli çalıĢmaları yapmak, garanti kapsamındaki ürünlerin yetkili servise gönderilmesini ve takibini sağlamak, bağlı olduğu proses ile üst yönetici/yöneticileri tarafından verilen diğer iĢleri ve iĢlemleri yapan kiĢidir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 12 Ağ Uzmanı (Eleman 1): Projede sistem ve network alt yapısının planlanmasını ve kurulumunu yapar. Sistem ve network analiz, tasarım, test ve bakım iĢlemleriyle ilgilenir. Gelen ağ kurulum ve ip telefon taleplerine, Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı Hizmet Uygulama Esas ve Usulleri ’ne uygun olarak cevap verilmesi ve gerekli iĢlemlerin yapılması. Mevcut sistem veya gerekli konularla ilgili; bilgilendirme, istatistik, veya raporlama amacı ile dokümantasyon çalıĢmalarının yapılması, tüm ağ kullanıcılarının ağ sorunlarına teknik destek verilmesi, tüm IP telefon kullanıcılarının sorunlarına teknik destek verilmesi, bağlı olduğu proses Ġle üst yönetici/yöneticileri tarafından verilen diğer iĢleri ve iĢlemleri yapan kiĢidir. Web Tasarımcısı(Eleman 3): Web tasarımcısı web sitesinin görüntülenen grafik ara yüzünün kullanımı kolay, bilgiye en kısa yolla ulaĢabilecek, iĢlevsel ve hızlı bir yapıda oluĢturulmasını yapacaktır. Programcı(Eleman 1): Programcı üzerinde çalıĢtığı platformu, kullandığı teknolojileri iyi tanıması ve bilgisayarın anlayacağı mantıksal dilde düĢünebilmesi gerekmektedir. Projemizde web tasarımının kod kısmını üstlenen kiĢidir. Tasarımı ve modellemesi hazırlanan sistemin gerçek hayata uygulamak için sistemi geliĢtirme ortamlarında koda dönüĢtüren kiĢidir. Veri Tabanı Test Ekibi(Eleman 4) Veri Tabanı bağlantısı ve sonuç oluĢturma kalitesini kontrol eder.Sistem Yönetimi Servisi sorumluluğunda bulunan sunucuların bakım, onarım ve sistem/fiziksel kurulumunu,sistem yönetimi Servisine ait mekanların emniyetini, tertip ve düzenini sağlamakla görevlidir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 13 2.5 Önerilen Sistemin Teknik Tanımları Sistemi kullanacak kiĢilerin eriĢimlerini sağlayabilmesi için bir internet bağlantısına ihtiyaçları olacaktır. Bu ihtiyaçlarını Masaüstü Bilgisayar, Laptop, Tablet gibi internet eriĢimi olan cihazlardan karĢılayabilirler. Sistem programlama dilleri arasında büyük önemi olan ve diğerlerine göre daha esnek bir yapıya sahip olan Java dilinde gerçekleĢtirilecektir.Veritabanı için ise SQL dili kullanılacaktır. 2.6 Kullanılan Özel GeliĢtirme Araçları Ve Ortamları Sistem Java platformunda geliĢtirileceği için IDE olarak NETBEANS ya da ELĠPSE seçilebilir. Projede IDE olarak NETBEANS seçilmiĢtir. Veri tabanı için SQL seçilmiĢtir.Java gibi birçok programlama diliyle uyumlu olduğu için. Proje dokümantasyonu ve raporu için Microsoft Word, Microsoft Excel kullanılmıĢtır. Grafik tasarımı için Adobe Photoshop CS6 kullanılacaktır. Proje süresi boyunca Çağlayan Model kullanılacaktır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 14 2.7 Proje Standartları, Yöntem ve Metodolojiler Sistemde izlenilecek genel yaĢam döngüsü; BAKIM GERÇEKLEŞTİRİM TASARIM PLANLAMA ÇÖZÜMLEME Sistemde istemler tanımlı olduğundan ve üretimi az zaman gerektiren bir yazılım projesi olarak düĢünüldüğünden, bu sistem için Çağlayan Model uygun görülmüĢtür. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 15 Çağlayan modelde, sistemin geliĢtirilmesinde izlenecek yol Ģu Ģekildedir: Sistem Gerekleri Tanımları Yazılım Gerekleri Tanımları Çözümleme Tasarım Kodlama Sınama SĠSTEM GEREKLERĠ TANIMLAMA Sistemin ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kullanıcı istemlerinin tanımlanması aĢamasıdır. YAZILIM GEREKLERĠ TANIMLAMA Personel, donanım ve sistem gereksinimlerini belirlenme, sistemin fizibilite çalıĢmasının yapılma aĢamasıdır. ÇÖZÜMLEME Sistemdeki hangi verilerin, hangi kullanıcılar için ve nasıl iĢlenmesi gerektiğinin irdelendiği; sistemin girdilerinin, mantığının, çıktılarının ve bileĢenlerinin betimlendiği aĢamadır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 16 TASARIM Analiz aĢaması sonucunda belirlenen gereksinimlere yanıt verecek sistemin temel yapısının oluĢturulduğu aĢamadır. KODLAMA Kodlama aĢaması, tasarım sürecinde ortaya konan veriler doğrultusunda yazılımın gerçekleĢtirilmesi aĢamasıdır. Bu süreç programlama çalıĢmalarının yanı sıra yazılımın geliĢtirilmesi ve kullanıcıya ulaĢtırılması sürecindeki bütün çalıĢmaları kapsar. SINAMA Test aĢaması, yazılım kodlanması sürecinin ardından gerçekleĢtirilen sınama ve doğrulama aĢamasıdır. Elde edilen uygulama yazılımının hem belirlenen gereksinimleri sağlayıp sağlamadığının kontrol edildiği aĢamadır. 2.8 Kalite Sağlama Planı Projede yapılacak bütün programların hatasız bir Ģekilde geliĢtirilmesi ve her iĢlemin adım adım planlanan süreçte takip edilmesi, test aĢamasına geldiğinde minimum sayıda hatayla karĢılaĢmak için aĢağıdaki basamaklar dikkate alınmalıdır. Test senaryolarını iĢ süreçlerinin gerektirdiği koĢulları dikkate alarak detaylı bir Ģekilde oluĢturmak, Teknik Ekip Lideri’ne bildirmek, Testler sırasında gerçekleĢebilecek hataların belirli standartlar altında dokümantasyon elde edilmesi için, gerekli Ģablonları ve rapor formatlarını hazırlamak, Kalite Kontrol Testlerinden geçen modüllerin Kullanıcı Kabul Testlerini, ĠĢ Süreç Analizi Sorumluları ile koordineli olarak gerçekleĢtirmek, Yazılım GeliĢtirme Ekibi tarafından geliĢtirilen ve testleri tamamlanan yazılımın gerçek ortama geçiriliĢ aĢamasında, Yazılım GeliĢtirme Ekibi ile birlikte planlamayı hazırlamak, bu konuda ilgili birimler ile koordinasyonu sağlamak. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 17 1 2 Önceki Adımların Bitişi 3 Geçerli Adımın Süresi 4 5 2.9 Konfigürasyon Yönetim Planı Sistemin ilerde kullanıcının yeni istemlerini karĢılayamaması veya sistemin yapısındaki bazı bileĢenlerin değiĢmesi sonucu güncelliğini kaybettiğinde olası konfigürasyon planı hazırlandı. Konfigürasyon Yönetimi süreci Ģunları içerir: Belirlenen zamanlarda, seçilen konfigürasyonun tanımlanması ürünlerin ana hatlarını oluĢturacak Konfigürasyon birimlerindeki değiĢimleri kontrol edilmesi Konfigürasyon yönetimi altındaki ürünlerin oluĢturulması için gerekli Ģartların oluĢturulması ya da sağlanması Takımın sahip olduğu veri girdilerinin değiĢmesi Kullanıcı sayısına göre sunucuların ve istemcilerin yetersizliği Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 18 2.10 Kaynak Yönetim Planı 2.11 Eğitim Planı Proje kapsamında geliĢtirilecek olan TAġIT TANIMA SĠSTEMĠNĠ kullanacak olan firmalarda çalıĢan kiĢilere sistemin çalıĢması ve kullanımı hakkında eğitici bilgi verilecektir.Donanım kısmında oluĢabilecek sorunlar hakkında da teknisyenlere bilgi verilecektir.Bakımında ise programcılara eğitim verilecektir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 19 2.12 Test Planı Her proje planı, geliĢtirme sürecinde üretilecek ürünün gerek teknik gerekse kullanıcı açısından test edilmesinin sınanmasıdır.Tasarımın genel hatlarıyla kullanıcıya kolaylık sağlamasını ve anlaĢıla bilirliğini test eder.Test senaryoları çerçevesinde, biten yazılımların kontrolünü gerçekleĢtirir. Tespit edilen hata ya da eksiklikler sistem üzerinden geri besleme ile yazılım ekibine bildirilecektir. Yazılım GeliĢtirme Ekibi tarafından geliĢtirilen ve testleri tamamlanan yazılımın gerçek ortama geçiriliĢ aĢamasında, Yazılım GeliĢtirme Ekibi ile birlikte planlamayı hazırlamak, bu konuda ilgili birimler ile koordinasyonu sağlamaktadır. 2.13 Bakım Planı Düzenli olarak yapılacak bakım sürecinde aĢağıdaki maddelere uyulacaktır: Yeni iĢlev ve özelliklerin eklenmesi (yeni arĢiv kipi gibi) Eklenecek yeni teknolojiler Yeni donanımlar ekleme Yeni iĢletim sistemleriyle uyumluluk Yeni web tarayıcılarla uyumluluk Ġlgili iĢletim sisteminin yeni servis paketleriyle uyumluluk Kullanılan virüs tarayıcının yeni sürümleri ve güncellemeleriyle uyumluluk Yeni eğilimlere sürekli olarak uyarlanabilme özelliği Mevcut sürüm özellikleri hakkında bilgiler GeliĢmiĢ kullanıĢlılık ve iĢletim güvenliği Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 20 3.SĠSTEM ÇÖZÜMLEME 3.1 Mevcut Sistemin Ġncelenmesi Mevcut Sistemin Aksaklıkları Hangi aracın ne zaman, nerede, ne kadar yakıt aldığının tespit edilmesi zor bir uğraĢtı. Litre ve kilometre takiplerindeki aksaklıklar. Muhasebede yaĢanan problemler. Ödemedeki aksaklıklar. Yeni Sistemin Faydaları ġirketinizin hangi aracına , nerede , ne zaman ve ne kadar yakıt alınmıĢ , araçlarınız km. baĢına ne kadar yakıt harcamıĢ, haftalık olarak TaĢıt Tanıma Sistemi sayesinde size rapor ediliyor. Ġstasyonda kredi kartı, fiĢ, imza, nakit ödeme, fatura alma, bekleme yapmadan hızlı bir Ģekilde yakıt ikmali yapılır. Bütün ödemelerinizi tek bir noktaya ayda iki defa yapıyorsunuz. Yapı kredi, Akbank,Denizbank,ĠĢBankası yada Garanti Bankası’ndan Ģirketimiz adına açtıracağınız kredili hesabınız sayesinde tüm ödemeleriniz artık otomatik. Ayda sadece iki fatura ile muhasebe ve idari iĢlemlerinizin trafiği azalıyor. Böylece masraf fiĢi düzenleme, fiĢlerin bilgisayara giriĢi, fiĢlerin kontrolü, onlarca akaryakıt faturası, onlarca ödeme noktası,personel zamanı harcama, düzenli rapor alamama gibi problemler ortadan kalkmaktadır. Akaryakıt giderleri üzerinde tam ve detaylı bir kontrol sağlanıp, olabilecek kayıplar engellenir. Km kontrolü sayesinde aracınızın tüketim performansını izleyebilirsiniz. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 21 3.1.1 Örgüt Yapısı Firma araç takibi ve yakıt bilgilerine ulaĢabilir. Aracın nerede, ne zaman, ne kadar yakıt aldığına dair bilgilere ulaĢabilir. Araç kaç km.de bir yakıt aldığına dair bilgilere ulaĢabilir. Araca ait varsa kampanya veya indirim gibi bilgileri görebilir. TaĢıt Tanıma Sistemi Kullanıcı GiriĢleri Benzinlik ġirketi Firma Yönetici Taşıt Tanıma Sistemi Personel Araç Kullanıcısı Sayfa 22 3.1.2 ĠĢlevsel Model Benzinlik Şirketi SİSTEM Araç Kullanıcısı Firma Yöneticisi Araç Bilgileri Araç Takibi Kısıtlar ve Limitler Kampanyalar Akaryakıt Kontrolü Use Case Diyagramı Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 23 3.1.3 Veri Modeli Sistem Benzinlik ġirketi -veri Alma() -aracKontrol -kampanyalar() -ödemeler() -akaryakıtKontrol() -aracKontrol() -akaryakıtBilgi() -akaryakıtÖdemeBilgi() -kampanyaEkle() -faturaGöster() Araç Kullanıcısı -kampanyaKontrol() -aracBilgi() Veri Tabanı Firma -veriSaklama() -sistemeVeriGönderme() -aracBilgi() -akaryakıtLimitiEkle() -akaryakıtÖdemeleri() -lt/kmTakibi() 3.1.4 Varolan Yazılım/Donanım Kaynakları Ana Bilgisayar Masaüstü Bilgisayarlar Dizüstü Bilgisayarlar Yerel Alan Ağ altyapısı Yazıcılar Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 24 3.1.5 Varolan Sistemin Değerlendirilmesi Mevcut sistemin yazılım kaynakları ve donanım kaynakları değerlendirilmiĢtir. Değerlendirme sonucunda kullanılan yazılım kaynaklarının yetersizliği ve eski versiyon kullanımı tespit edilmiĢtir. Kullanıcı ve yönetici giriĢlerinde eksiklerin bulunduğu saplanılmıĢtır.Sistemin donanımsal yetersizliğinden kaynaklanan kilitlenmeler, doğru sonuçlar üretmesini engellemektedir. Donanımsal ve yazılımsal eksikliklerin varolan sistemde birçok hataya sebep olmuĢtur. Gerek kullanıcı açısından gerek yönetici açısından birçok probleme sebep olmuĢtur. 3.1 Gereksenen Sistemin Mantıksal Modeli 3.2.1 GiriĢ Sistem yapısında kullanılacak modeller belirlenir. Varolan modeldeki eksiklikler giderilir. Doğruluk açısından varolan ve gereksenen sistem karĢılaĢtırılarak daha doğru model elde edilir. 3.2.2 ĠĢlevsel Model Firma sisteme giriĢ yaparak araç ekleyebilir ve çıkartabilir. Firma,araçları takip edebilir nerede, ne zaman, ne kadar yakıt aldıklarına dair bilgilere ulaĢabilir. Lt ve Km takibi yapabilir. Belirli bir akaryakıt limiti ekleyebilir. Benzinlik Ģirketi sisteme giriĢ yaparak kampanyalar oluĢturabilir ödeme bilgilerine ulaĢabilir. Araç kullanıcısı sisteme girerek araç hakkındaki bilgilere varsa araca ait olan kampanyalara ulaĢabilir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 25 Lt/Km takibi Firma Yöneticisi Benzinlik Şirketi Akaryakıt limiti ekle Kampanya Ekle Akaryakıt Ödemesi B.Şirketi Girişi F.Yönetici Girişi Akaryakıt Bilgi Fatura Bilgi Araç Ekle/Kaldır Araç Bilgi Göster Araç Güncelle Kampanya Görüntüle Araç Kullanıcısı Kullanım durumları detaylı olarak aĢağıda açıklanmıĢtır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 26 Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: F.Yönetici GiriĢi F.Yönetici Yok Yönetici numarası ve Ģifresi 1. Yöneticinin numarasının ve Ģifresinin girilmesi 2. Sistemin yönetici paneline giriĢi Durum ÇıkıĢı: Yönetici paneli kullanıma alınır Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Lt/Km Takibi F.Yönetici Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Akaryakıt Litre Takibi 2. Kaç km de ne kadar akaryakıt alındığı gösterilmesi Durum ÇıkıĢı: Yönetici akaryakıt,km hakkında bilgi sahibi oldu Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Akaryakıt Limiti Ekle F.Yönetici Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Litre veya TL bazında yakıt limiti ekleme 2. Ġstasyon limiti ekleme 3. Belirlenen ürün dıĢında ürün alımı engelleme Durum ÇıkıĢı: Yönetici akaryakıt alımında limitler eklemiĢ oldu Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 27 Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Akaryakıt Ödemesi F.Yönetici Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Firma aylık veya yıllık bazda aldığı akaryakıt ücretinin ödenmesi ve faturalandırılması Durum ÇıkıĢı: Yönetici akaryakıt alımındaki ödemeler yapılmıĢ oldu Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Durum ÇıkıĢı: Akaryakıt Bilgi F.Yönetici,Benzinlik ġirketi Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ,Benzinlik ġirketi giriĢ yapmıĢ 1. Akaryakıt bilgilendirmesi Yönetici ve Benzinlik Ģirketi akaryakıt bilgisi elde etti Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Durum ÇıkıĢı: Araç Ekle/Kaldır F.Yönetici Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Yeni bir araç ekleme 2. Varolan bir aracı kaldırma Yönetici yeni bir araç ekledi veya kaldırdı Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Araç Güncelle F.Yönetici Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Araç hakkındaki bilgileri güncelleme Durum ÇıkıĢı: Yönetici varolan araç hakkındaki bilgileri güncellemiĢ oldu Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 28 Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Araç Bilgi Göster F.Yönetici,Araç Kullanıcısı Yok Yönetici giriĢ yapmıĢ 1. Araç hakkındaki bilgiler gösterilir Durum ÇıkıĢı: Yönetici ve araç kullanıcısı araç hakkındaki bilgilere ulaĢtı Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Kampanya Görüntüle F.Yönetici,Araç Kullanıcısı Yok Araç Kullanıcısı 1. Araç için kampanya varsa olan kampanyaları gösterir Durum ÇıkıĢı: Araç kullanıcısı kampanyalara ulaĢtı Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Kampanya Ekle Benzinlik ġirketi Yok Benzinlik ġirketi GiriĢ YapmıĢ 1. Benzinlik Ģirketi araçlara özel kampanyalar oluĢturur Durum ÇıkıĢı: Benzinlik Ģirketi kampanya oluĢturdu Durum Ġsmi: Aktör: Katılımcı Aktör: GiriĢ Durumu: Olayların AkıĢı: Kampanya Görüntüle Araç Kullanıcısı Yok Araç Kullanıcısı 1. Araç için kampanya varsa olan kampanyaları gösterir Durum ÇıkıĢı: Araç kullanıcısı kampanyalara ulaĢtı Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 29 3.2.3 Genel BakıĢ Firma sisteme giriĢ yaparak araç ekleyebilir ve çıkartabilir.Firma,araçları takip edebilir nerede, ne zaman, ne kadar yakıt aldıklarına dair bilgilere ulaĢabilir. Lt ve Km takibi yapabilir.Belirli bir akaryakıt limiti ekleyebilir. Benzinlik Ģirketi sisteme giriĢ yaparak kampanyalar oluĢturabilir ödeme bilgilerine ulaĢabilir. Araç kullanıcısı sisteme girerek araç hakkındaki bilgilere varsa araca ait olan kampanyalara ulaĢabilir. 3.2.4 Bilgi Sistemleri / Nesneler Site • Yönetici Dolaşımı,Kategori • Yönetici Arayüzü Tarama • Benzinlik Şirketi Site Dolaşımı,Kategori • Benzinlik Şirketi Tarama Arayüzü • Araç Kullanıcı Site Dolaşımı,Kategori • Araç Kullanıcı Tarama Arayüzü Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 30 3.2.5 Veri Modeli **********************################### Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 31 3.2.6 Veri Sözlüğü KULLANICI GĠRĠġ BĠLGĠLERĠ () Kullanıcı Adı = Herhangi String değer tipinde bir addan oluĢur Kullanıcı ġifresi = En az 6 basamaklı int-string-char tipinde bir değerden oluĢur ARAÇLAR () Araç Ekle () :Yeni bir aracın ekleneceği yerdir. Araç Kaldır ():Varolan bir aracın kaldırılacağı yerdir. Araç Düzenleme ():Varolan bir araç hakkındaki bilgilerin düzenleneceği yerdir. KAMPANYALAR () Bilgi () :Varolan kampanyaları gösterir. Kampanya Ekle () :Yeni bir kampanya eklenecek olan yerdir. AKARYAKIT () Akaryakıt Bilgi () :Akaryakıt hakkındaki bilgilerin görüntüleneceği yerdir. Akaryayakıt Limiti () :Akaryakıta TL ve Lt bazında limitleri, istasyon limitleri ve belirlenen ürün dıĢındaki ürünlerin alınmaması limitlerinin getirilebileceği yerdir. Akaryakıt Ödemesi () :Akaryakıt ödeme ve fatura iĢlemlerinin yapılacağı yerdir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 32 3.2.7 ĠĢlevlerin Sıradüzeni Yönetici Sıradüzen Diyagramı Ģu Ģekildedir; Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 33 Yönetici Kullanıcı Güncelleme Sıralama Diyagramı; Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 34 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 35 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 36 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 37 3.2.8 BaĢarım Gerekleri Gereksinimlerin doğru tanımlanması isterlerin doğru çözümlenmesinde en önemli etkenlerden biridir. Gerek use case diyagramı gerekse sıralama diyagramları isterlerimizin ne derece doğru olduğunu ortaya koyar. Bu sebeptendir ki yazılım projelerinin yarısından çoğu gereksinim analizi sürecindeki hataları yüzünden baĢarısız oluyor. Bir bilgi sisteminin ana iĢlevlerini, bu iĢlevlere iliĢkin veri kaynaklarını, veri depolarını ve iĢlemleri arasındaki iliĢkiler ne kadar iyi anlaĢılırsa, isterlerin çözümü de o derece iyi anlaĢılır. 3.3 Arayüz (Modül) Gerekleri 3.3.1 Yazılım Arayüzü Araçları Departman bazında gruplayıp, bu gruptaki araçlar için geçerli standart limitler uygulayabilirsiniz, Miktar (lt) veya Tutar (YTL) bazında; Günlük, (6 farklı zaman dilimi için ayrı limit giriĢine imkan verilmektedir), Haftalık, Aylık, Yıllık, Bayram ve Tatil Günleri (YılbaĢı, Kurban Bayramı, vs.) için Gün/Saat Kısıtları oluĢturabilirsiniz, Ġstasyon Kısıtları; Belirlenen il, Bir ildeki sadece belirli istasyonlardan araçların yakıt almalarını sağlanabilirsiniz, Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 38 Belirlenen ürün dıĢında diğer ürünlerin alınmasını engelleyebilirsiniz, Aracın eurodizel yakıt alımını onay verirken, Motorin alımını engelleyebilirsiniz, Ġnternet üzerinden 7 gün-24 saat boyunca aracın yakıt alımı hemen durdurulabilirsiniz. TanımlanmıĢ bir gruba yeni kısıt eklemek ya da varolan Gün/saat, Kullanım, Ġstasyon, Özel Gün, Resmi Tatil ve Ürün kısıtları düzeltmek mümkün olup bu iĢlemler ve kim tarafından yapıldığı kayıt altına alınmaktadır. Tanımlı bir gruba yeni araç veya gruptan araç çıkartmak eklemek mümkündür. Tüm bu kısıtlama ve tanım araç bazında da yapılabilmektedir. Araçlara, bir gruba ait olmalarının yanı sıra kendilerine özel, herhangi bir grubun tanımlarına uymayan kısıtlar da tanımlanabilmektedir. Yani araçlar gruplanarak kısıt tanımları yapılabildiği gibi her bir araca özel tanımlama yapmak da mümkündür. MüĢteriler iĢlem bilgilerini kendi sistemlerine transfer edebilirler. 3.3.2 Kullanıcı Arayüzü Yeni araçlar eklenebilcek ve düzenlenebilecektir bu iĢlemler için uygun ve anlaĢılabilir bir arayüz olmalıdır. Akaryakıt alım bilgileri ve ücret bilgilerine ulaĢılır. Benzinlik ġirketinin kampanya ekleyebileceği ve görebileceği bir arayüz. Firmanın araç takibi kısıtlamalarının görüntüleneceği ve yeni kısıtlamalarının oluĢturulabilecek bir arayüz. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 39 3.3.3 ĠletiĢim Arayüzü Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 40 3.3.4 Yönetim Arayüzü Yeni araçlar eklenebilcek ve düzenlenebilecektir bu iĢlemler için uygun ve anlaĢılabilir bir arayüz olmalıdır. Akaryakıt alım bilgileri ve ücret bilgilerine ulaĢılır. Benzinlik ġirketinin kampanya ekleyebileceği ve görebileceği bir arayüz. Firmanın araç takibi kısıtlamalarının görüntüleneceği ve yeni kısıtlamalarının oluĢturulabilecek bir arayüz. 3.4 Belgeleme Gerekleri 3.4.1 GeliĢtirme Sürecinin Belgelenmesi Belgelendirme Microsoft Word ortamında raporlandırılacaktır. Ve bu rapor, proje ile alakalı tüm çalıĢmaları içerecektir. Belgelendirme iĢlemlerini Ģu ana baĢlıklarda sıralayabiliriz: • Proje planı belgelendirilmesi • Sistem çözümlemesinin belgelendirilmesi • Sistem tasarımının belgelendirilmesi • Sistem gerçekleĢtirilmesinin belgelendirilmesi • Doğrulama ve geçerlemenin belgelendirilmesi • Sistem bakımının belgelendirilmesi Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 41 3.4.2 Eğitim Belgeleri Sistemin kurulacağı yerlerde sistemin kullananlar içeriği hakkında ve kullanılıĢı açısından kolaylık sağlaması için ; o Görsel olarak hazırlanmıĢ kullanım kolaylığı sağlayan web sayfası o Video Ģeklinde hazırlanmıĢtır. o Power point sunusu ile de kullananlara yardımcı olunmaya çalıĢılmıĢtır. Sistem kullanıcıları için baĢka herhangi bir dökümantasyon oluĢturulmamıĢtır.Çünkü kullanım açısından gayet basittir. 3.4.3 Kullanıcı El Kitapları Sistem kullanıcılar açısından kullanımı çok kolay olduğu için kullanıcı el kitabı hazırlanmamıĢtır.Ama sistemin kurulacağı yerlerde çalıĢanlar için hazırlıklara da 3.4.2 ' de değinmiĢtik. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 42 4.SĠSTEM TASARIMI 4.1 Genel Tasarım Bilgileri 4.1.1 Genel Sistem Tanımı Sistem çözümleme çalıĢması sonucunda üretilen mantıksal modelin Fiziksel Modele dönüĢtürülme çalıĢması olarak tanımlanabilir. Fiziksel model, geliĢtirilecek yazılımın hangi parçalardan oluĢacağını, bu parçalar arasındaki iliĢkilerin neler olacağını ve parçaların içyapısının ayrıntılarını, gerekecek veri yapısının fiziksel biçiminin (kütük, veri tabanı tablosu vb.) tasarımını içerir. Fiziksel tasarımın temel çıktısı, doğrudan programlanabilecek program ve veri tanımlarıdır. Sistemde kullanılacak veri yapılarının ve veri tabanının yedeklenir ve arĢivlenir ortamları anabilgisayarda saklanacak. Kurulacak sunucular merkezi bilgi sistemi olacaktır. Sistemin tüm bilgi alıĢı ve akıĢı bu sunuculardan olacaktır. Sistem verilerinin sunucularda sistematik Ģekilde saklanması için MySQL veri tabanı yönetim sistemi (VTYS) kullanılacaktır. PHP ile beraber web-veritabanı uygulamalarında çok yaygın olarak kullanılması, Çok hızlı, güvenilir ve kullanımı kolay olmasıdır. 4.1.2 Varsayımlar ve Kısıtlamalar a. Sistemdeki Varsayımlar Proje iki kiĢinin katılımını içeren bir ekip çalıĢması gerektirecektir. En kısa zamanda güvenilir bir sistem elde edilmesi amaçlanmaktadır. Proje içerisinde görev alan kiĢilerle uyum içinde çalıĢılması sağlanacaktır. Projeye baĢlamadan önce gerekli kiĢilerle görüĢülecektir. Sistemde kullanıcı ile yöneticinin her zaman haber halinde olması sağlanmalıdır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 43 Sistemde güncellemeler için iletiĢim haline geçilmesi sağlanmalıdır. Kaynaklar bir çeĢit kısıtlama olarak değerlendirilmeyeceklerdir. Taahhüt edilen Ģeylere bağlı kalınacaktır. Her seviyede sürekli iletiĢim sağlanacaktır. b. Sistemdeki Kısıtlamalar Bir gruptaki araç sayısı maksimum 10 olmalıdır. Herkesin birbirleriyle uyum içinde olması gerekmektedir. Sistem sürekli olarak güncellenmelidir. Sisteme maksimum 3 farklı yönetici girebilir. Araç kullanıcısı sisteme kaydedilmeden sistemdeki bilgilere ulaĢamaz. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 44 4.1.3 Sistem Mimarisi KULLANICI VERİ TABANI Taşıt Tanıma Sistemi SUNUCU Sayfa 45 Firma Yöneticisi Başla H Yönetici Girişi E Kullanıcı Adı Şifre H Giriş Yap E Giriş Yapıldı Sistem Hakkında Araç Ekle/Kaldır Lt / Km Limiti İstasyon Limiti Araç Kısıtlama Ürün Limiti Tahsilat Sorgulama Bitir Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 46 4.1.4 DıĢ Arabirimler 4.1.4.1 Kullanıcı Arabirimleri Kullanıcı ana arabirimi sitemizin giriĢ sayfasıdır. Basit ve sade olması ön planda olmuĢtur. Yönetici olanlar veya ziyaretçi olarak sitemize gelenler Hakkımızda kısmından taĢıt tanıma sistemi hakkında bilgiler alabilirler, Yöneticiler kullanıcı Ģifreleri ile girildikten sonra kendi iĢlemlerini yapabilirler araç ekleme çıkartma , araç kısıtlama , tahsilat sorgulama , araç takibi gibi iĢlemlerini yapabilirler. Kullanıcı bu ara yüzde kullanacağı isim ve Ģifresini belirler. Daha sonra Ģifre değiĢtirmek için gerekli olacak e-postasını bu ara yüzde belirler. Gene daha sonra Ģifresini değiĢtirmek için gerekli olacak gizli soru ve cevabını belirler. 4.1.4.2 Veri Arabirimleri Veritabanında yönetici bilgileri, petrol ofisi bilgileri ve araç kullanıcısı bilgileri, araç kaydı , araç durum bilgileri ve kampanyalar kayıt edilerek bilgi güvenliği sağlanacaktır. 4.1.4.3 Diğer Sistemlerle Arabirimleri Sistemimiz, bütün firmalarda aynı sistemin kullanılmasını amaçladığı için baĢka hiçbir sistemle arayüzü bulunmamaktadır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 47 4.1.5 Veri Modeli *********************##################### Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 48 4.1.6 Testler Yazılım geliĢtirme çalıĢmalarında hem ALFA hem de BETA test aĢamalarında sistemin sınanması gereken alanlar ortaktır. Fonksiyonel Test • Geliştirilen sistemin fonksiyonlarının sınandığı test çalışmasıdır. Sistemde geliştirilen fonksiyonların tamlığının, doğruluğunun ve tutarlılığının test edilmesidir • Sistem üzerinde geliştirilen fonksiyonların kullanılabilirlik seviyesinin testidir. Hem ALFA, hem BETA aşamalarında Kullanılabilirlik gerçekleştirilen bir test alanıdır. Testi Performans Testi Güvenlik Testi • Bir sistemin kabul edilebilir bir hızda işlemesi beklenir. Sistemin tüm fonksiyonel gereksinimleri karşılamasına rağmen kabul edilebilir olmayan bir yavaşlıkta çalışması, müşterinin geliştirilen sistemi kabul etmemesine neden olabilir. • Geliştirilen sistemin depoladığı verileri işlediği ,bilgileri barındırdığı fonksiyonları ve özellikleri sadece yetkili kullanıcı sunduğunu garanti altına almak için yapılan testlerdir. •Kullanıcıların sisteme sorunsuz girip çıkması aşamasının test edilmesidir. Sorunsuz login olup olmadıkları kontrol edilir. Kullanıcı adı ve şifre kısmında Kullanıcı ve Login sorun olup almadığı bakılır ve test verileri elde edilir Testi •Geliştirilen sistemin depoladığı verileri tanımlanan şekilde arşivleyip arşivleyemediği, arşivlenen verilerin erişilebilir olup olmadığı, depoladığı verilerin tanımlanan şekilde yedeklenip yedeklenmediği, yedeklenen Arşivleme ve verilerin erişilebilir olup olmadığının sınandığı test alanıdır. Yedekleme Testi Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 49 Denetim Testi • Geliştirilen sistemin, kullanıcının kurumlar tarafından denetlenebilir olup olmadığının, denetlenmek istenebilecek işlem izlerinin ve veri değişiklik tarihçesinin sistemde tutulup tutulmadığının sınandığı test çalışmasıdır. • Dökümantasyon kısmının doğru ve tutarlı olup olmadığının sınandığı test çalışmasıdır Dökümantasyon Testi 4.1.7 Performans Projenin anlaĢılabilir olması Proje çalıĢanlarının uyum içinde olması Proje kurallarına uyulması Proje amaçlarına uygunluğunun ölçülmesi Projenin istenilen aĢamada ölçülebilir olması Projenin zamanlama kısmının incelenmesi Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 50 4.2 Veri Tasarımı Yapı tasarımı, arayüz ve süreç tasarımından önce ilk yapılması gereken, veri tasarımıdır. Bilgi saklama ve soyutlama bu iĢlem için değerli kavramlardır. Çözümlemede faydalandığımız veri sözlüğü, tasarımda da yararlı olacaktır. Tasarım sırasında, çözümlemede ortaya çıkarılan modellerin uygulanmasında pratik sorunlar irdelenir, gerekirse çözümleme modelinin değiĢmesi bile istenebilir. DeğiĢik veri yapılandırılmaları değerlendirilmelidir. Kullanılacak veri yapılarını oluĢturan birimlerin türleri, sınırları ile birbirleri ile olan iliĢkileri bir veri sözlüğü içinde toplanmıĢtır. Veri yapılarının tanımlanmasında döngüsel bir yol izlenmesi daha uygundur. Veri yapıları yalnızca kendilerini kullanan modüllere görünür olmalıdır. KarmaĢık veri yapılarının kullanımı gerekiyorsa kullanılacak program dili, soyut veri türlerini desteleyebilecek Ģekilde seçilmelidir. Gözden geçirmeler sırasında önemli veri yapılarının tasarımı da incelenmelidir. 4.2.1 Tablo Tanımları Veri tabanında tutulacak bilgilerin tanımları Ģu Ģekildedir; 1) Yönetici GiriĢi: Sistemde kayıtlı olan yöneticilerin sisteme kullanıcı adları ve Ģifreleri ile giriĢ yapmaları gerekmektedir.Bu tabloda kullanıcı adı ve Ģifre bilgileri tutulmaktadır. 2) Kullanıcı GiriĢi: Petrol Ofisi Ģirketinin sisteme kullanıcı adı ve Ģifresi ile giriĢ yapması gerekmektedir ve araç kullanıcısınında kullanıcı adı ve Ģifresiyle sisteme giriĢ yapması gerekmektedir.Bu tabloda kullanıcı adları ve Ģifrelerin tutulacağı tablodur. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 51 3) Kampanyalar: Bu tabloda kampanyalar hakkındaki bilgiler ve kampanyalar yer alacaktır. 4) Araç Bilgi: Bu tabloda da araç detayları ve araç hakkındaki bilgiler yer alacaktır.Araç ekleme kaldırma ve düzenleme gibi bilgilerde yer alacaktır. 5) Araç Ekle/Kaldır: Bu tabloda da yeni araç ekleme ve varolan bir aracı kaldırma iĢlemlerinin yapılacağı tablodur. 6) Araç Düzenle: Bu tabloda da araç bilgilerinin düzenlemelerinin yapılacağı tablodur. 7) Akaryakıt Kısıtlamaları: Bu tabloda da akaryakıt kısıtlamaları, istasyon kısıtlamaları ve ürün kısıtlamalarının tutulacağı tablodur. Yönetici GiriĢ Tablosu Veri Tipi Kullanıcı Adı String Parola String Kullanıcı GiriĢ Tablosu Veri Tipi Kullanıcı Adı String Parola String Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 52 Kampanya Tablosu Veri Tipi Kampanya No String Kampanya Adı String Kampanyalar Hakkında Varchar Araç Tablosu Veri Tipi Araç Adı String Araç Plaka String Araç Detayları Varchar Araç Bilgi Tablosu Veri Tipi Araç Adı String Araç Plaka String Araç Detayları Varchar Araç Ekle/Kaldır Tablosu Veri Tipi Araç Adı String Araç Plaka String Araç Cinsi String Grup Adı String Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 53 Araç Düzenle Tablosu Veri Tipi Araç Adı String Araç Plaka String Araç Cinsi String Grup Adı String Akaryakıt Kısıtlama Tablosu Veri Tipi Araç Adı String Araç Plaka String Akaryakıt Lt/Km Limiti Varchar Ġstasyon Kısıtı Varchar Ürün Kısıtı Varchar 4.2.2 Tablo-ĠliĢki ġemaları Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 54 Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 55 4.3 Süreç Tasarımı Süreç bir katma değer üretmek için gerçekleĢtirilen birbiri ile iliĢkili aktivite ve iĢlemler dizisidir. Süreç içinde doğru bilgi akıĢı süreç performansını belirleyen en önemli unsurlardan birisidir. Doğru bilgiye zaman kaybetmeden eriĢim zorlukları ile yönlendirme ve onay belirsizlikleri süreç akıĢını olumsuz etkiler, zaman israflarına yol açar. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 56 Süreç tasarımını etkileyen temel etkenleri Üretim sistemlerin temel iĢlevi, tüketicilerin istek ve arzularını doyuma ulaĢtırarak biçim ve kalitedeki ürünleri, en düĢük maliyetle, en kısa zamanda ve yeteri miktarda üretmektedir. Üretim sistemleri, bu iĢlevi yerine getirebilecek Ģekilde tasarlanmalıdır. Söz konusu tasarım yapılırken, baĢlıca Ģu etkenler göz önünde bulundurulmalıdır; Ürün Talebi Üretim esnekliği Otomasyon Düzeyi Ürün Kalitesi Tüketici İle İlişki Düzeyi Ürün Talebi Üretim süreci tasarımı, ürün talebinin bütün yönlerinin açılımıyla baĢlar. Talep tahminlerinin birinci boyutu, dönemsel talep miktarlarını öngörmektir. Talepteki dönemsel artıĢ ve azalıĢlar, mevsimlik dalgalanmalar ve benzeri günlük, aylık ve yıllık değiĢmeler, üretim sürecinin türünü ve kapasite saptamasını etkiler. Talep tahminlerinin ikinci önemli boyutu, ürünün satıĢ fiyatı ile ilgilidir. Fiyat belirlenirken, reklam, kredili satıĢ, satıĢ sonrası hizmetler, özel ürün tasarımı, stok politikası, yükleme politikası, kalite ve diğer üretim ve pazarlama değiĢken ve politikaları da göz önünde bulundurulmalıdır. Üretim sürecindeki iĢ tasarımları, ürünlerin fiyatlarına da bağlıdır. Fiyatlar, pazar fiyatlarının altında tutulacaksa, talep fazla olacak ve buna bağlı olarak üretim sürecinin kapasitesi de yüksek tutulacaktır. Fiyatlar yüksek tutulacaksa, talep azalacak ve sürecin kapasitesi de düĢük tutulacaktır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 57 Diğer taraftan, değiĢik üretim süreci türleri, değiĢik rekabet üstünlükleri veya zayıflıkları sağlar. BaĢka bir deyiĢle, üretim sürecinin türü, talebi azaltır veya çoğaltır. Dolayısıyla, üretim süreci tasarlanırken, ürün miktarı, ürün fiyatı ve üretim süreci türü, birbiriyle etkileĢimli olarak ele alınıp karara bağlanmalıdır. Üretim Esnekliği Üretim sürecinin, tüketicinin gereksinmelerine, hızla yanıt verebilme yeteneğine, üretim esnekliği denir. Uygulamada, baĢlıca iki tür esneklikten söz edilir. Bunlar, ürün esnekliği ve miktar esnekliğidir. Ürün esnekliği, bir ürünün üretiminden diğer bir ürünün üretimine, hızla geçebilme yeteneğidir. Miktar esnekliği ise üretilen ürün ya da verilen hizmet miktarını hızla arttırabilme yeteneğidir. Ürün esnekliği, çok sayıda tüketiciye, farklı özelliklerdeki ürünün küçük partiler halinde üretilmesi ya da ürünün hızlı bir Ģekilde üretilmesi istendiğinde gerekli olur. Örnek olarak, son yıllarda gözlemlediğimiz esnek otomasyon sistemleri büyük ölçüde ürün esnekliği olanakları sağlamaktadır. Miktar esnekliği, talepte büyük dalgalanmalar olduğunda ve ürün stoklarının bu dalgalanmalara yanıt veremediği durumlarda önem kazanır. Genellikle sermaye yoğun üretim sistemlerinde, miktar esnekliği yüksektir. Buna karĢılık, emek yoğun hizmet iĢletmelerinde, miktar esnekliği daha düĢüktür. Dolayısıyla, emek yoğun iĢletmeler, yüksek talep durumlarında, ya yarım gün (part-time) çalıĢan iĢ görenler veya geçici çalıĢan iĢ görenler çalıĢtırma yoluna giderler. Otomasyon Düzeyi Süreç tasarımında, otomasyon olanaklarından ne ölçüde yararlanılacağına karar vermek de önemli bir konudur. Son zamanlarda, iĢgücü giderlerinden tasarruf etmek, çalıĢanların iĢi yavaĢlatma, iĢe devamsızlık, grev gibi eylemlerinden kurtulmak için otomasyona gidildiği gözlemlenmektedir. Gerçekten de otomasyon düzeyi arttıkça, üretim sisteminin kapalılık oranı artmakta ve iĢgücünden kaynaklanan sorunlar azalmaktadır. Ancak, otomasyonun hem donanım olarak hem de bu donanımın iĢletimi ve onarımı açısından pahalı bir sistem olduğu unutulmamalıdır. Üretim sürecindeki otomasyon düzeyini belirlerken, otomasyonun ürün kalitesi ve ürün esnekliği üzerindeki olumlu etkileri ölçülmeli ve toplam getirisinin toplam götürüsünden yüksek olmasına çalıĢılmalıdır. Ürün Kalitesi Küresel dünya değerlerinin en baĢında, kalite yer almaktadır. Kalite, hem toplumun yaĢam düzeyini yükseltmekte hem de iĢletmelere rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Geleneksel iĢletmecilikte, yüksek kaliteli ürünler, üst gelir grubundaki az sayıdaki tüketiciler için özel olarak üretilirdi. Mercedes, Jaguar, Rolls Royce gibi arabalar, bu Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 58 geleneksel yaklaĢımın ürünleri olarak ortaya çıkmıĢtır. Japonlar, öncelikle araba alanında, bu eski görüĢü yıkmıĢlardır. Japonların Toyota otomobilleri, gelir grubuna bakılmaksızın en yüksek kalitede ve geniĢ kitleler için üretilmektedir. Günümüzde, hemen her ürünün üretiminde, birinci önceliği kalite almaktadır. Bu nedenle, üretim süreci tasarlanırken, öngörülen kaliteyi tutturma koĢulu aranmalıdır. Ayrıca, süreç iĢlerken, herhangi bir nedenle oluĢacak kalite hatalarını anında belirleyecek izleme ve erken uyarı sistemleri, süreç tasarımıyla birlikte tasarlanmalıdır. Tüketici Ġle ĠliĢki Düzeyi Genellikle hizmet iĢletmelerinde, üretim sırasında, tüketiciyle birebir iliĢki olmaktadır. Örnek olarak, tıbbi tedavi ve kuaförlük hizmetlerinde, tüketici, aktif olarak üretim sürecinin içinde bulunmaktadır. Dolayısıyla, tüketiciyle iliĢki düzeyi, iĢin özelliği nedeniyle yoğun olan durumlarda süreç, tümüyle tüketiciye göre yönlendirilmelidir. Buna karĢılık, fast-food restoranlarda olduğu gibi, tüketicinin üretim ortamında olmasına rağmen, üretim sürecine müdahale edemediği durumlar da vardır. Böyle durumlarda, üretim süreci, yoğun ve standartlaĢtırılmıĢ hizmet verecek biçimde tasarlanmalı ve bu süreç içinde maliyet, fiyat ve hizmetin tamamlanma süresi iyi dengelenmelidir. 4.3.1 Genel Tasarım Yazılım geliĢtirme süreçleri sürekli yaĢayan ve iyileĢtirilen süreçler olmak zorundadırlar.Dolayısı ile, bir süreç yönetim mekanizması kurulması zorunldur. Süreç yönetimi, süreç tanımlama, oraganizasyonel eğitim, süreç iyileĢtirme süreçleri Ģeklinde organize edilebilir. Süreç Tanımlama Süreci : Süreç tanımlama sürecinin amacı, iĢ süreçlerinin tutarlı, tekrarlanabilir, performansını destekleyecek süreç kütüphanesini oluĢturmaktadır.Bu süreç için ,süreç tanımlama formu, süreç iĢ çıktıları hazırlama formu gibi Ģablonlar tanımlanmalıdır. Organizasyonel Eğitim : Organizasyonel eğitim sürecinin amacı; çalıĢanların, kendilerine verilen rolleri verimli ve etkin bir Ģekilde gerçekleĢtirmeleri için ; bilgi ve beceri düzeylerinin geliĢtirilmesinin sağlanmasıdır. Bu sürecin sonuçlarının ölçülebilmesi için eğitim kayıt listesi, eğitim sonuçları değerlendirme formu vb. Ģablonlar tanımlanmalıdır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 59 Süreç ĠyileĢtirme Süreci : Süreç iyileĢtirme sürecinin amacı ; organizasyon süreçleri ve süreç varlıkları ile ilgili kuvvetli ve zayıf alanlar baz alınarak; organizasyon süreç iyileĢtirme aktivitelerinin planlanması ve uygulanmasıdır. Süreç Yönetimi Sürekli Gelişim Süreç Tanımlama Süreci Organizasyonel Eğitim Süreç ĠyileĢtirme Süreci 4.3.2 Modüller Modüller, tanımlayıcı isimleri olan, tanımlanmıĢ iĢlevlere sahip asıl sistemi oluĢturan birimlerdir. Tasarımı daha baĢarılı yapmanın diğer yolu da problemi uygun parçalara bölerek yazılımı modüler bir Ģekilde geliĢtirmektir. 4.3.2.1 Yönetici Modülü Yönetici modülü sistem iĢleyiĢinin kontrol eden kullanıcıdır. 4.3.2.1.1. ĠĢlev Kullanıcı ve yöneticilerin sisteme giriĢ yaptığı yerdir. 4.3.2.1.2. Kullanıcı Arabirimi Kullanıcı ve yöneticiler için ayrı ayrı giriĢ sistemimiz bulunacaktır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 60 4.3.2.1.3. Modül Tanımı Kullanıcılar üye adı ve Ģifresi ile sisteme giriĢ yapabilirler. Yöneticiler panelinden kullanıcı adı ve Ģifrelerini girerek sisteme giriĢ yapabilirler. Araç Ekle/Kaldır/Düz enle Araç bilgisi görüntüle Akaryakıt Kısıtlamaları Tahsilat Sorgulama 4.3.2.4 Araç Kullanıcı Modülü Araç hakkındaki detaylara ve kampanyalara ulaĢabileceği modüldür. 4.3.3 Kullanıcı Profilleri Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 61 4.3.4 Entegrasyon ve Test Gereksinimleri Veri tabanı sisteme bir değiĢiklik yapılmadan entegre edilecektir. Veri tabanı yük altında sistemle uyumlu ve doğru çalıĢıyor mu, sistemle veri tabanı uyumluluğu veri tabanı ve sistem arasında ki süre verme tepkisinin hızlılığı veri tabanının sistemdeki bilgilerin okuma doğrululuğu kontrol edilir. Fonksiyonel gereksinimlerin bazıları geliĢtirilen sistemin diğer mevcut sistemler ile veri alıĢveriĢi yapmasını gerektirebilir. Bunun en sık karĢılaĢılan örnekleri, geliĢtirilen sistemin eposta veya sms göndermesi, baĢka bir sistemdeki bir kaydı güncellemesi veya baĢka bir sistemde yapılan bir iĢlem sonrasında yeni geliĢtirilen sistemdeki kayıtların güncellenmesidir. Böylesi gereksinimlerin var olması durumunda, entegrasyonun tam ve doğru yapıldığının garanti altına alınması için entegrasyon testi gerçekleĢtirilir. Bu test çalıĢmaları sonucunda entegrasyonun tam, tutarlı ve doğru çalıĢmadığı durumlar ortaya çıkarılarak, gerekli düzeltmelerin yapılması sağlanır. Entegrasyon testi hem ALFA, hem BETA aĢamalarında gerçekleĢtirilen bir test alanıdır ve yapılacak olan testler Ģunlardır; Sistem veri tabanı uygunluğu Veri tabanının sisteme en kısa sürede tepki verme performansı Veri tabanından bilgileri okuma doğruluğu Veri tabanına sistem bilgilerinin kayıt doğruluğu Veri tabanının yük altında sistemle uyumluluk ve doğru çalıĢma performansı 4.4 Ortak Alt Sistemlerin Tasarımı Herhangi bir bilgi sistemi tasarlanırken, hemen hemen tüm bilgi sistemlerinde ortak olarak bulunan bazı alt sistemlerin dikkate alınması gerekmektedir. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 62 4.4.1 Ortak Alt Sistemler Sistemlerin ortak noktaları Ģunlardır: Alt sistemler olarak çeĢitli öğeleri vardır. Bu öğeler arasında sürekli, düzenli ve bilinçli iliĢkiler vardır. Gerek bütünün gerekse öğelerin (alt-sistemlerin) dıĢ çevre ile iliĢkisi vardır. Bir sistemin iyi bir iĢleyiĢe sahip olabilmesi için bazı temel ilkelere sahip olması gerekir. Bu ilkeler: Ġyi bir sistem, kendinden beklenen görevi en düĢük maliyetle yerine getirmelidir. Gereksiz iletiĢimden kaçınılmalıdır. Aksi halde bürokratik engel çoğalır, hata olasılığı yükselir ve kontrol iĢlemlerine daha fazla gereksinim duyulur. Örgütlerde her bölümün kendi sorumluluklarını rasyonel ve düzenli olarak yerine getirmesi ve amaçlardan sapmaması gerekir. Hiçbir fonksiyonun maliyeti sağladığı yarardan fazla olmamalıdır. Birbirine bağlı ve yardımcı fonksiyonlar konum bakımından birbirine yakın olmalıdır. Her bölüm, sorumluluğunu yerine getirebilmek için gerekli yetkiye sahip olmalıdır. Bir baĢka deyiĢle, yetki ve sorumluluk dengesi kurulmalıdır. Bir sistem mümkün olduğu kadar esnek olmalıdır. Yönetim basamakları olabildiğince kısa ve dar tutulmalıdır. Yetki ve sorumluluklar, politika, ilke ve kurallar ilgili yöneticilere yazılı olarak verilmelidir. Ġyi bir sistem açık, anlaĢılır, basit olmalı ve amaç bütünlüğü taĢımalıdır. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 63 4.4.2 Modüller Arası Ortak Veriler Eğer iki modül ortak bir alanda tanımlanmıĢ verilere ulaĢabiliyorsa bu iki modül ortak veri bağlaĢımlı olarak tanımlanır. Verilerin ortak veri bağlaĢımlı olmaları Ģu nedenlerden dolayı fazla istenmez; Ortak veri alanını izlemek zordur. Ortak veri kullanan modüllerde yapılan değiĢiklikler diğer modülleri etkiler. Ortak veri üzerinde yapılacak değiĢikliklerde bu veriyi kullanacak bütün modüller göz önüne alınmalıdır. 4.4.3 Ortak Veriler Ġçin GiriĢ ve Raporlama Modülleri 4.4.4 Güvenlik Alt Sistemi Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 64 Ġyi bir yazılım güvenilirlik modelinin sahip olması gereken özellikler aĢağıda verilmektedir : Gelecekte oluĢacak hatalara ait iyi bir tahminlemeye olanak vermesi Yararlı nicelikleri hesaplaması Basit olması GeniĢ bir uygulama alanının bulunması Kabul edilebilir varsayımları desteklemesi Parametrelerin kolay hesaplanması 4.4.5 Veri Dağıtım Alt Sistemi Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 65 4.4.6 Yedekleme ve ArĢivleme ĠĢlemleri Yedekleme ve arĢivleme, küçük çaplı iletiĢim akıĢı olan yerlerde genel olarak, gereksiz bir aĢama olarak gözükmüĢtür. Ancak, e-posta akıĢı yoğunlaĢtıkça ve depolama özellikleri, herkes için eriĢilebilir oldukça, düĢünülmesi gerekmektedir. Yedekleme ve arĢivleme iĢlemleri, özellikle resmi kurumları yönetenler için bir zorunluluk olmuĢtur. Bunun dıĢında, hemen hemen bütün Ģirketler, belirli bilgileri, denetim süreçleri için hazır tutmak zorundadır. Dijital çağda yaĢıyor olmamız ve kâğıtlarda duran kâğıtların çevrimiçi belgelere dönüĢmesi sonucunda, belgeler ile dosyalarda bulunan bilgilerin, kapsamlı bir dosyaya sıkıĢtırılması sonucu geliĢtirildi. Dolayısıyla yedekleme yapmak; iĢletmeler için kullanıcı hatası ve teknolojik hatalar nedeniyle bilginin kaybolma riskinin daha az olması anlamını taĢıyor. Piyasada, yedeklenmiĢ verilerin arĢivlenmesi amacıyla çok sayıda ürün bulunmaktadır. Bunların çoğu, kullanıcıyla daha az temasa geçerek; süreci hızlandıracak birkaç adımı uygular. Bu kurallar, bir ağ veya proje yöneticisi tarafından belirlenir ve Ģifreyle korunur. Dolayısıyla, birleĢik bir sistem bulunur. Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 66 5.SĠSTEM GERÇEKLEġTĠRĠMĠ Taşıt Tanıma Sistemi Sayfa 67