Envanter Yönetimi

4 İÇİNDEKİLER
06
TEKNİK’TEN
HABERLER
14
16
HAVACILIK
DÜNYASINDAN
18
06
HABOM
ÖZEL RÖPORTAJ
DR. BAHADIR İNÖZÜ
18
14
22
21
22
SÜREKLİ
GELİŞİM
AR-GE
18 ÖZEL RÖPORTAJ
Envanter
Yönetimi
hiç bu kadar
dinamik
olmamıştı
“Yalın” ve “6 Sigma” metodunu
“Kısıtlar Yönetimi” ile entegre ederek,
işletmelerin iyileştirilmesine yönelik
etkili öneriler geliştiren Dr. Bahadır
İnözü’nün THY Teknik A.Ş.’de belirli
malzemelerde uygulanan “Talebe
Dayalı Dinamik Envanter Yönetimi,”
söz konusu ürünlerde daha önce
%90,4 olan servis seviyesini %98’e
çıkartırken, envanteri yaklaşık %40
azalttı; tasarruf miktarı 3 milyon dolar
seviyesinde.
A
merika’da hayata geçirdiği yönetim danışmanlığı şirketi
NOVACES ile adından söz ettiren Dr. Bahadır İnözü, 2014
yılının başında İstanbul’da kurduğu NOVACES International ile Türk şirketlerine de hizmet vermeye başladı. Özellikle
Envanter Yönetimi ve Dinamik Stok Kontrolü Yöntemleriyle şirketlere hem zaman, hem de ekonomik açıdan ciddi kazançlar
sağlayan öneriler geliştiren İnözü, aynı zamanda çağdaş şirket
organizasyonlarında akış kontrolünün nasıl olması gerektiğinin cevabını da veriyor. THY Teknik A.Ş. Üretim Planlama ve
Kontrol Müdürlüğü’nde sorularımızı yanıtlayan Dr. Bahadır İnözü ile mevcut yöntemleri ve bu yöntemlerin THY Teknik A.Ş.’de
uygulanması ile ilgili ayrıntılı bir röportaj gerçekleştirdik.
Bahadır Bey, başta stok kontrolü ve envanter yönetimi konuları olmak üzere şirket organizasyonlarında önemli iyileştirmeler sağlayan önerilerinizde kullandığınız yöntemleri bize
anlatır mısınız?
Bilindiği gibi, süreçlerdeki israfı azaltmaya yönelik Toyota’nın
çıkardığı bir metodoloji olan Yalın (LEAN) ile süreçlerdeki değişkenliği ve varyasyonu azaltmak üzere ilk kez Motorola tarafından uygulanan fakat General Electric tarafından meşhur
edilen 6 Sigma metodunun arasındaki sinerji fark edildiğinden
bu yana birlikte kullanılıyor. 2 binli yıllardan bu yana “Yalın 6
Sigma” adıyla kullanılan bu metoda daha sonra, Kısıtlar Yönetimi uygulamaları da entegre edildi. Eliyahu Goldratt adlı
fizikçinin bulduğu Kısıtlar Yönetimi, organizasyonlara tepeden
bakarak en büyük dar boğazın nerede olduğunu belirleyen ve
iyileştirme süreçlerini bu dar boğaza odaklayan bir metot. Bu
üç metot bir araya geldiği zaman çok hızlı, çok kuvvetli ve etkili
neticeler almak mümkün. Bu üç metodun entegrasyonunda
öncü rolü oynamak bizim için çok heyecan verici oldu.
Her sektöre uygulanabilir mi?
Bu metot uygulama bakımından çok geniş bir alanda her sektöre uygulanabilir. NOVACES olarak biz, gemicilik, sağlık, kamu
ve havacılık sektörlerinin de aralarında bulunduğu birçok sektörde yüzlerce proje geliştirdik. Fakat sektörün dilini konuşuyor
olmak önemli; özel şartlarını bilmek lazım. Mesela MRO sektörü, hem uzmanlık isteyen bir alan, hem de planlı ve plansız
bakımı içerdiğinden dolayı çok özel “hibrit” çalışma modeline
sahip.
Bu yöntemlerin havacılık sektöründeki uygulamasından söz
eder misiniz?
Uçakların bakım-tutum sektöründe, özellikle stratejik parçaların tedarik sürelerinin hızlandırılmasıyla ilgili çalışmalarımız
oldu. Çünkü bu sektörde tedarik süresi çok önemli... Uçağın
bakım-tutumunda takip edilmesi gereken iki ayrı malzeme
grubu var: Biri planlı olarak değiştireceğiniz parçalar, diğeri de
uçağı açtığınız zaman ihtiyaç duyabileceğiniz parçalar. Bir 747
uçağında 1 milyonun üzerinde parça olduğu düşünülürse, bunların her birinden 20’şer tane stok tutarsanız, çok para bağlamış olursunuz. Üstelik bunların bir kısmı belli bir zaman sonra
kullanılmaz hale gelebilir. Bunun dışında, bazı parçalar, öyle
istenildiği zaman gelmez; bazıları ancak sipariş üzerine üretilir;
bazı parçalara ise talep fazla olduğu için beklemek gerekebilir.
Sonra, AOG (Aircraft on Ground) diye anılan bir kategori var;
acil olarak parçaları en hızlı şekilde temin etmeniz gereken,
çok da yüksek ücretli olarak ödemenizi gerektiren bir durum.
Son derece zor şartlarda çalışılan bir operasyon aslında... Burada 300 binin üzerinde farklı malzemeyle çalışılıyor; bunlardan bir tanesi olmasa, bir vida yüzünden o uçak kalkmayabilir.
Bu yüzden neye, ne kadar ihtiyaç olduğunu bilmek önemli hale
geliyor. Geleneksel yöntemlerde, geçmişe bakarak bir tahmin
yapılır; ancak bu risk almak anlamına da geliyor; hele THY gibi
son derece hızlı büyüyen dinamik bir organizasyonsa…
ÜPK Amerika yolcusu
Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’nden Bilal Pandül ve İbrahim Taş’ın, Dr. Bahadır İnözü danışmanlığında hazırladığı “Talebe Dayalı Dinamik Envanter Yönetimi”
önümüzdeki ay tüm dünya ile paylaşılacak. Kısıtlar Yönetimi konusunda sertifika
veren Theory of Constraints International Certification Organization (TOCICO) tarafından Washington DC’de 08-11 Haziran 2014 tarihlerinde yapılacak konferansa
kabul edilen sunum, THY Teknik A.Ş.’nin uluslararası bilinirliğini artırmak açısından
da önem taşıyor.
İbrahim Taş:
Endüstri Mühendisi – ÜPK
Envanter yönteminde genelde dünyada kullanılan belli başlı
yöntemler var. Stoktaki ürünlerin seviyelerinden hareketle geliştirilen Min-Max yöntemi, “depodaki malzeme ‘Reorder Point’
seviyesine düşünce ‘Economic Order Quantity’ kadar sipariş
ver,” mantığına dayanır. THY Teknik A.Ş.’de stok seviyesini takip ettiğimiz malzemelerde uyguladığımız yöntem esasında budur. Talebe Dayalı Dinamik Envanter Yönetimi’nde ise malzemenin stokta belirli bir seviyeye düşmesi beklenmez; tüketim
çok yakından takip edilerek, siparişler otomatik olarak verilir.
Sistem şöyle işliyor: Programa günlük olarak malzemelerdeki
değişiklikleri giriyoruz. Program haftalık olarak bize sipariş miktarını geri bildirim olarak gönderiyor. Aynı zamanda web tabanlı
bir program olduğu için, anlık olarak malzemelerin durumunu
da istediğimiz an görebiliyoruz.
THY Teknik A.Ş. olarak son dönemlerde çok büyüdük. Birbirleriyle ilişkisi olan 4 farklı tesisimiz oldu: Esenboğa’da Teknik-ESB, Sabiha Gökçen’de Habom-SAW, Atatürk Havalimanı’nda Teknik-IST ve Habom-AHL var. Müdürümüz İskender
Gürsoy’un önerisiyle bu yöntemin bütün tesislerin arasındaki
malzeme yönetimine uygulanabileceği fikri doğdu. Musluk ve
Şamandıra Sistemi adını verdiğimiz bu konsept ile stok seviyeli malzemeler için planlama ve siparişlerin tek bir yerden yapılmasını ve malzemelerin ilgili depolara günlük dağıtılmasını
planlıyoruz.
Bilal Pandül:
Endüstri Mühendisi - ÜPK
THY Teknik A.Ş. olarak 2011 yılının başlarında “Talebe Dayalı
Dinamik Envanter Yönetimi,” gündemimize girdi ve Novaces
ile görüşmeler başladı. Müdürümüz İskender Gürsoy, bu metodun bir hastane üzerinde uygulanmasıyla ilgili yazılmış makale
paylaşmıştı bölümümüzle. Açıkçası, hastane üzerinde olduğu
için ilk etapta bu konseptin bize uymayacağını düşündüm. Fakat proje üzerinde çalışmaya başlayıp, yazılımcı arkadaşlarla
da bir araya gelince metodun faydalarını daha net gördüm. İlk
etapta dört parça ile başladık. Sonra bin parçaya çıkardık. Ardından rastgele seçilmiş 2 bin parçayla 1. faza başladık; ilk faz
aslında birçok şeyin bizim sektöre adaptasyon süreciydi. Bir
takım uyarlamalar, alt yapıda değişiklikler yapılması gerekiyordu. Onlar yapınca da çarpıcı sonuçlar almaya başladık. 2. faza
geçince rastgele seçilen parçalar yerine, bilinçli seçilmiş bin
kadar parçada uygulama yaptık. Sonuçlar iyi olmasına rağmen
2. faz bittikten son 148 parçada devam etme kararı aldık. Bunun nedeni IT altyapısının henüz hazır olmamasıydı. Çünkü bu
program daha sık, daha küçük miktarlarda sipariş gerektiriyor,
bu da satın almacıların yükünü artırıyordu. Bunun üstesinden
gelmek için otomatik PO (satın alma emri) yazma programını
geliştirdik. Fakat bunun için de TRAX adlı bir programın hayata
geçmesi gerekiyor. Haziran ayında bu programın hayata geçirilmesini bekliyoruz.
19
20 ÖZEL RÖPORTAJ
Dr. Bahadır İnözü, İTÜ Genel Makina Mühendisliği alanında lisans,
Michigan Üniversitesi’nde de Gemi İnşaatı ve Makinaları Mühendisliği alanında yüksek lisans eğitimi aldı. 1990-2005 yıllarında
New Orleans Üniversitesi’nde öğretim üyeliği ve bölüm başkanlığı
yaptı. 2004’te New Orleans’ta “NOVACES”, 2014’te İstanbul’da
“NOVACES International” şirketlerini hayata geçirdi. Denizcilik,
sağlık ve havacılık sektörünün dışında Amerikan hükümetine ve
bazı eyalet yönetimlerine de danışmanlık ve eğitim hizmeti veren
İnözü’nün “Sağlık Sektöründe Performans Geliştirme: Yalın, Altı
Sigma ve Kısıtlar Yönetimi ile Değişime Liderlik Yapmak” adlı bir
kitabı bulunuyor.
Bu durumda sizin öneriniz nedir?
Sadece dikiz aynasına bakarak tahmine dayalı planlama
yapmak riskli ve yetersiz. Bizim geliştirdiğimiz Talebe Dayalı
Dinamik Envanter Yönetimi, geçmiş bilgileri ve mevsimsel değişimleri de göz önünde tutarak günlük tüketime ve tedarik
zincirindeki akışa bakarak istenilen malzemeyi en hızlı şekilde
alabilecek çevik bir yapı oluşturmayı amaçlar. Geleneksel yöntem olarak tanımlayabileceğimiz Min-Max yönteminde, raftaki
ürüne bakarsınız, azaldıkça sipariş verirsiniz. Bizim yöntemimizde ise günübirlik ne kadar harcandığına bakılır; ayrıca temin etme süresi de hızlandırılarak işletme geleneksel metotlara göre çok daha verimli bir yapıya kavuşturulur.
Uygulaması kolay mı?
Altyapıda ve şirket yapısında gerçekleştirilecek bir takım değişikliklere bağlı. Her şeyden önce bu yöntemin uygulanması
için güvenilir bir veri sistemine ihtiyaç var; malzeme akışının
ve bilgi akışının doğru ve hızlı olması gerekiyor; bunun için de
otomasyon sistemine ve satın alma proseslerinde bazı değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca, süreç iyileştirme
“değişim” anlamına geliyor. Değişim denince de bir takım rahatsızlıklar ortaya çıkıyor. Değişimden etkilenecek kişiler, ne
olacağını bilmiyorlar ve doğal olarak direnç gösteriliyor. Bunları
iyi yönetmezseniz, süreçteki kilit paydaşların katılımını sağlamazsanız çok iyi bir çözüm üretseniz dahi iyi sonuç alamazsınız. Şu unutulmamalı ki: “Sürekli Süreç İyileştirme” bitmeyen
bir yarıştır. Bu kültürü, kurum içinde yerleştirmek gerekiyor.
Çalışanların bu heyecanı hissetmeleri, kendilerinde o enerjiyi
bulabilmeleri çok kritik, iyi yönetilmesi gereken bir süreç. Bizim uygulamalar çok radikal iyileştirmeler yapıyor; ama aynı zamanda getirdiği kültür değişimi de bir o kadar radikal. Dolayısı
ile üst yönetimin bu konuda kararlı ve istekli olması şart.
THY Teknik A.Ş. ile 2011 yılından bu yana çalışıyorsunuz.
Neler yaptınız, nasıl sonuçlar aldınız bunları bizimle paylaşır
mısınız?
Uzunca bir süre, adını 5 Japonca sözcükten alan “5S” metodu uygulanıyordu; şimdi Yalın uygulamasına geçildi; bu arada
6 Sigma ile ilgili çalışmalar da oldu. THY Teknik A.Ş. sürekli
süreç geliştirme kültürüne son derece açık, bunu teşvik eden
bir organizasyon zaten.
Bu yıl Komponent Müdürlüğü'nde odaklı performans geliştirmeyle organizasyonun büyük resmini çekerek, darboğazı ortaya koyup oraya odaklanılmasını sağlamaya çalıştık. Daha önce
de sarf malzemelerinin stok kontrolüyle ilgili 2 fazdan oluşan
bir uygulama yaptık. 2011 yılının Temmuz ayında başlayıp
yıl sonuna kadar devam eden 1. fazda belli bir grup parçayı
seçtik; şartlarına baktık, durumu inceleyip bazı düzenlemeler
yaptık. Devamında 1000 kadar parçayı kapsayan 2’nci fazı
bitirdik. 2’nci faz sonunda bu metodun faydalarını maksimize
edebilmek için gerekli strateji ve taktiklerin tümünü hemen
hayata geçiremeyeceğimizi gördük. IT altyapıları programın istediği veri akışı ve satın almada otomatik PO (Purchase Order)
sağlayacak seviyede değildi. Dolayısı ile bu metot şimdilik 148
parçada uygulanıyor; buna rağmen sık kullanılan pahalı parçalar olması dolayısı ile sağladığı tasarruf büyük boyutlarda.
Kısmen uygulama şansı yakalayan bu yöntemin faydasını rakamsal olarak ifade edersek…
Envanteri yaklaşık %40 azaltarak, daha önce %90,4 olan servis seviyesini %98 ve üstüne çıkardık. Tasarruf miktarı ise 3
milyon dolar seviyesinde.