yenidoğanın muayenesi

YENĠDOĞANIN FĠZĠK
MUAYENESĠ VE SAĞLAM
ÇOCUK ĠZLEMĠ
Prof. Dr. Yakup ASLAN
KTÜ TIP FAKÜLTESĠ
YENĠDOĞAN BĠLĠM DALI
1.
Yenidoğan: ilk 28 Gün
2.
Süt çocuğu: 1-12 ay
YD ile ilgili tanımlamalar-1
Matürite
Prematüre bebek
Ciddi
: <28 hafta
Orta
: 28-32 hafta
Hafif : 32-36 hafta
Sınırda : 37 hafta
Matür bebek
: 38-42 hafta
Postmatür bebek: >42 hafta
YD ile ilgili tanımlamalar-2
Doğum Ağırlığı

> 4000 g
: Large baby

2500-4000 g : Normal

2500-1500 g : LBW

1500-1000 g : VLBW

1000-750 g : ELBW

750 g
: ILBW
YD ile ilgili tanımlamalar-3
Büyümenin Değerlendirilmesi

Gestasyon yaĢına uygun tartıda (AGA): 10-90 persent

Gestasyon yaĢına göre büyük (LGA)
: >90 persentil

Gestasyon yaĢına göre küçük (SGA)
: <10 persentil
Intrauterin
GeliĢim Kartı
Lubchenko
Fizik muayene-1
Uykuda iken yapılabilecek;
o
Oskültasyon
o
Batın palpasyonu
o
Fontanel muayenesi
Uyanıklık gerektiren;
o
SSS ve duyu muayenesi
Uyanık ve sakin iken;
o
Her türlü sistem ve organ muayenesi
Fizik muayene-2

GÖZLEM (Ġnspeksiyon)

Palpasyon

Oskültasyon

Perküsyon: çok nadir
ÖLÇÜMLER
Yenidoğanda Boy ve BaĢ Çevresi


Boy
: 50 (45-55) cm
BaĢ Çevresi: 35 (32.6-37.2) cm
VĠTAL BULGULAR
ve GENEL DURUM
Vital bulgular
o
Nabız
o
Solunum
o
Tansiyon
o
Isı
Genel durum
Uyanık iken
1.
Ağlayabilen
2.
Spontan hareketleri olan
3.
Ekstremiteleri
fleksiyonda
4.
Genel görünümü normal
5.
Gros patolojisi olmayan
bebekte gd normaldir
CĠLT - MUKOZA MUAYENESĠ
Cilt-mukoza-1
Derinin inspeksiyonu
o
Gün ıĢığı veya flöresan lambalar altında
Derinin palpasyonu
o
Lezyon sert mi, komĢu dokulara yapıĢık mı,
flüktuasyon veriyor mu?
o
Lezyon deri içinde mi, deri altında mı?
o
Deri lezyon üzerinden kaldırılabiliyorsa
lezyon deri altındadır.
Cilt-mukoza-2
Renk
: Gülkurusu, preterm kırmızı, term soluk
Mekonyumla boyalı ise yeĢilimsi
Siyanoz: Santral siyanoz mutlaka patolojiktir
Ġlk 48 saatte akrosiyanoz normaldir
Platorede oksijenlenme iyi olsa da siyanoz
Ağlama ile siyanoz ortaya çıkabilir
Sarılık : Ġlk 24 saatte ortaya çıkması patolojiktir
Deskuamasyon: Postmatürite bulgusudur
Akrosiyanoz
Akrosiyanoz
Cildi gererek ikterin
değerlendirilmesi
Feto-fetal transfüzyona
bağlı solukluk
desquamasyon
Cilt-mukoza-3

Verniks caseosa: Termde özellikle kıvrım yerlerinde

Lanugo
: Omuz, sırt ve kollarda ince tüyler

Milia
: Toplu iğne baĢı kadar beyaz papüller

Toksik eritem : Etrafı hiperemik beyaz papüller

Mongol Lekesi : Uterus ile temas yerlerinde hiperpigmente
Lanugo
Milia
Toksik eritem
Mongol lekesi
Cafe au lait
Vitiligo
Albinism
Diaper dermatit
Erythema infectiosum
Büllöz impetigo
Tümör (Dev Melanotik nevüs)
Püstül (Infantil acropustulosis)
Püstül (Acne infantilis)
Ichtiyozis
Purpura fulminans
Sellülit (Erizipel)
Ġntertrigo
Hemanjiomlar
Ödem
Cilt-Mukoza-4
•Turgor muayenesi
•Sklerem muayenesi
BAġ-BOYUN MUAYENESĠ
BaĢ Muayenesi-1
Fontaneller
o
Ön fontanel 4 x 4 cm açık
o
Arka fontanel gen. Açı
o
Bombeliği bebek sakin iken değerlendir
Sütürler
o
Genellikle 0,5 cm ayrık’tır
BaĢ Muayenesi-2
Sefal Hematom
o
Kemik ile periost arasına kan birikimi
o
Periost kapillerlerinin rüptürüne bağlı
o
24 saat sonra ortaya çıkar
o
Tek kemik üzerindedir
o
Absorbe olması haftalar sürer
BaĢ Muayenesi-3
Caput succedaneum
o
Kafa derisinin ödemidir
o
Sütürleri geçer
o
Ġlk 3 günde tedavisiz düzelir
Subgaleal hematom
o Saçlı deri altında kanama
o Anemi ve Ģoka neden olabilir
ensefalosel
BaĢ Muayenesi-4

Kraniotabes: Ġlk 2-3 ay içinde normaldir

Mikrosefali

Makrosefali

BaĢ Ģekil anomalisi: Skafosefali, Moulding vb

Alopesi
Kraniyotabes muayenesi
makrosefali
Skafosefali
Hidrosefalinin transillüminasyonu
Holoprozensefasli
(transillüminasyon)
Yüz görünümü
1.
Dismorfik sendromlar (Down vb)
2.
Diabetik Anne Çocuğu
3.
Hipotiroidi
4.
Fasial paralizi
Makroglossi-Hipotiroidi
Down sendromu
Diyabetik anne bebeği
Boyun

Yenidoğanın boynu kısa ve kıvrımlıdır

BaĢ, rahatça 2 yana çevrilebilmelidir

BaĢ kontrolü yoktur/çok kısa sürelidir

Yele boyun

Kistik higromalar

Sternokleidomastoid kas hematomu

Klavikula kırığı aranmalıdır
opistotonus
Opistotonus
SKM Kas hematomu
(Tortikollis)
Kistik higroma
Tiroid teratomu
Yele boyun
Burun



Ġntrauterin basıdan etkilenebilir
Burun deliklerinin açık olup
olmadığı kontrol edilmeli
Koanal atrezi araĢtırılmalı
Ağız

Çene ve ağız büyüklüğü
Mikrognati :Pierre-Robin Sendromu
Mikrostomi : Trisomi 18
Makrostomi: MPS, Beckwith send, hipotiroidi







Ağzını tam olarak açabilmelidir
Dil büyüktür ve frenulum kısadır
Fasial sinir paralizisi
Damak yarığı
Epstein incileri
Natal diĢ
Ağızda mukus çok fazla ise ve köpürüyorsa TÖF ?
Makroglossi
Mikroretrognati (Pierre Robin)
Epstein incileri
Alveoler kist
Natal diĢ
Dila ltı frenulumu
Dudak altı frenulumu
Dili kısıtlayıcı dilaltı frenulumu (V Ģekli)
Oral kandidiyazis
Ranula
Damak yarığı
Dudak-damak yarığı
Kulak

Büyüklüğü

Pozisyonu ve yerleĢimi

Kepçe kulak

Preauriküler tag

Kıkırdak yapısı palpe edilmeli

Otoskopik muayene Ģart değildir
Kulak rotasyonu
Posterior rotasyonlu kulak (>20o)
Kepçe kulak
Kepçe kulak (>15o)
Göz-1
Anatomik muayene
o
Göz büyüklüğü: mikro/makroftalmi
o
Gözler arası mesafe: hipo/hipertelorizm
o
Gözlerin çıkıklığı: ekzo/enoftalmi
o
Göz sayısı: anoftalmi
o
Göz eğimi: mongoloid/antimongoloid
Göz-2
Göz kapakları ve kirpikler
o Blefarofimozis, pitoz,
o Ödem=ilk 2-3 günde normaldir
Göz yaĢı kesesi
o Dakriyostenoz, dakriyosisitit
o Göz yaĢı = 3 aydan sonra baĢlar
Konjuktiva ve sklera
o subkojuktival hemoraji, ikter, solukluk
Kornea: Korneal opasite
Göz-3
Pupil
o
Ġzokorik/anizokorik
Ġris
o
Rengi doğumda gri/mavi, 3-12 ayda asıl rengi alır
o
Kolobom
Lens
o
Konjenital katarakt, disalokasyon
o
Red retinal refleks
Fundoskopik muayene
Konjenital glokom
Mongoloid göz yapısı
Subkonjuktival (skleral) kanama)
Antimongoloid göz yapısı
Korneal opasite
Konj. katarakt
Ġris kolobomu
Lens subluksasyonu
Ektropion
Ektropion.jpg
Wilson
Anoftalmi
Orbital selülit
blefarokonjuktivit
Nazolakrimal kanal obstr
Papil odemi
Göz-4
Pupillerin ıĢık reaksiyonu
Göz kırpma refleksi
BaĢın tersi yöne bakma / Doll Fenomeni
Anormal göz hareketleri
o
Nistagmus : düzenli, ritmik, horizontal
o
Opsoklonus: düzensiz, non-ritmik, her yana
SOLUNUM SĠSTEMĠ
MUAYENESĠ
Göğüs-1
Ġnspeksiyon/ Palpasyon

Göğüs çevresi: YD’da baĢ çevresinden küçüktür

Deformiteler: Pektus ekskavatum/karinatum, vb

Solunum distresi: Takipne, retraksiyon, inilti

Solunum düzeni ve derinliği: Periyodik solunum, apnevb

Meme: ġiĢlik, süt akması, multipl memebaĢı

Klavikula: Kırık kontrol edilir.
Mastit
Göğüs-2

Oskültasyon

Perküsyon gereksizdir

Transillüminasyon
Pnömotoraksın
transillüminasyonu
KARDĠYOVASKÜLER SĠSTEM
MUAYENESĠ
KVS-1
Ġnspeksiyon
 Santral siyanoz
 Akrosiyanoz


Arteriyel konstrüksiyon
Kutis marmoratus

Arteriyel konstrüksiyon, venüller belirgin
KVS-2
Palpasyon

Prekordiyal aktivite (ilk 6-12 saatte artmıĢtır)

Kapiller dolum zamanı (>2 sn= anormal)
Oskültasyon

Kalp atım hızı ve ritmi: en iyi sternum sol kenarında

Üfürümler ilk günlerde duyulmayabilir
BATIN MUAYENESĠ
Karın-1
Öykü

ilk 24 saatte idrar, 24-48 saatte dıĢkı

DıĢkı ilk 3 günde mekonyumdur
Ġnspeksiyon

Bebek yarı aç ve sakin olmalıdır

Karın bombeliği veya çöküklüğü, simetrisi

Karın cildi: Renk, ödem, barsak imajları

Göbek: Damar, düĢmesi, omfalit, kanama, granülom

Defektler: Omfalosel, GastroĢizis, herniler
Göbek damarları
Göbek granulomu
Umbilikal herni
Omfalosel
gastroĢizis
GastroĢizis
Karın-2
Palpasyon
 Eller sıcak, bebek sakin olmalıdır
 Karaciğer ve dalak 1-2 cm palpe edilebilir
 Böbrekler palpe edilebilir
Perküsyon
 Yenidoğanda nadiren kullanılır
Oskültasyon
 GIS anomalisi düĢünülmüyorsa gerekmez
 Palpasyon ve perküsyondan önce yapılmalı
Transillüminasyon: Perforasyon/sıvı Ģüphesi varsa
Transillüminasyon (pnomoperit)
Batın transillüminasyonu
ÜROGENĠTAL SĠSTEM
Erkek Genital Sistemi


Penis boyu: 3.5±0.7 cm (mikropenis <2.5 cm)
Üretral meatus:
Fimozis: Ġlk günlerde sıktır
Hipospadias/epispadias

Skrotum:
Hiperpigmentasyon
Hidrosel, herni, kord torsiyonu

Testisler: ĠnmemiĢ testis pretermde sık
Hipospadiyas
Trifid skrotum
Skrotal füzyon defekti, ambigus genitale
Ġnguino-skrotal herni
Ġnguino-skrotal herni
Preterm dıĢ genitalia
Term dıĢ genitalia
Kız Genital Sistemi

Labia majora
Pretermde L. minoralar ve klitorisi iyi örtmez

Klitoris
Term bebekte boyutları 4 x 3 mm
Pretermde belirgindir

Üretral meatus-himen
Ürogenital sinüs, hidrometrokolpos
Kanama, akıntı görülebilir

Anal muayene: Atrezi, stenoz, spazm, fissür
Anal atrezi
Anal muayene
Anal atrezi
KAS ĠSKELET SĠSTEMĠ
Üst Ekstremiteler

Kol uzunlukları ve kalınlıklarının simetrisi

Kolların gövdeye göre uzunluk oranı

Eklem hareketleri: Artrogripozis, artrit vb

Spontan el-kol hareketleri: Pleksus brak paralizisi

Elin pozisyonu: Sıkı yumruk patolojiktir

Parmak ve avuç: Sindaktili, polidaktili, Simian line

Tırnak muayenesi
Erb paralizisi
Plexus paralizisi (erb)
Sıkı yumruk (fisting)
Sindaktili-Simian line
Polidaktili
Simian line
Simian line- klinodaktili klinodaktili
Amputasyonlar
Amniyotik bant
Alt Ekstremiteler
Bacak uzunlukları ve kalınlıklarının simetrisi
Eklem hareketleri: Artrogripozis, artrit vb
Deformiteler:
o
overlapping
o
pes/talipes ekinovarus
o
calcaneovalgus/varus
Polidaktili
Overlapping
Çekiç parmak
Talipes ekinovarus
Pes ekinovarus (club foot)
Kalça muayenesi
Makat doğumlarında dizlerde ekstansiyon görülebil
Muayene bulguları
o Abduksiyon kısıtlılığı
o Galeazi ve ekstr uzunluğu
o Piston belirtisi
o Pili asimetrisi
o Barlow testi
o Ortolani testi
Saf makat geliĢi
Galeazi bulgusu
Galeazi bulgusu
Alt ekstr uzunluğu ve Galeazi
Pili asimetrisi
Pili muayenesi
Omurga

Lumbosakral vertebra düzdür

Sakral dimple ve kıllanma araĢtırılır

Nöral tüp defekti araĢtır: Meningosel,
meningomiyelosel,miyeloĢizis
Sacral dimple
Sakral dimple
Lomber kıllanma
NÖROLOJĠK MUAYENE
Nörolojik Muayene-1
Rutin muayenede
o Bilinç, postür, hareketler, YD reflekslerine bak
Riskli vakalarda detaylı NM yapılır
o Üsttekilere ilave olarak
o DavranıĢ, kraniyal sinir, DTR, plantar cevaplar
Hastayı uzmana yönlendirin
Nörolojik Muayene-2
Risk düĢündüren nörolojik bulgular
o
AĢırı irritabilite
o
Anormal postür
o
Generalize hipotoni
o
Asimetrik hareketler
o
Konvülziyonlar
o
Sırtta orta hat lezyonları
Nörolojik Muayene-3
Postür
o
Termde kol ve bacaklar fleksiyonda
o
Pretermde semifleksiyonda
o
Opistotonus
o
Deserebre-dekortike postür
Ekstremite tonusu
BaĢ ve boyun tonusu
Spontan hareketler
Deserebre/dekortike postür
Hipotonik infant
SMA
SAĞLAM ÇOCUK ĠZLEMĠ
Sağlam çocuk izleminin amaçları
 Bebek
ve çocuk ölümlerini önlemek
 Hastalık
 Sağlıklı
 Sağlığın
ve sakatlıkları azaltmak ve önlemek
olma halini sürdürmek
geliĢtirilmesini ve desteklenmesini
sağlamak
Ġzlem sıklığı





Doğumda
Ġlk 48 saatte
15 - 41. günler
2, 3, 4, 6, 9, 12, 15, 18, 24, 30, 36. aylar,
3 yaĢtan sonra yılda bir kez izlem öneriliyor
Sağlık Bakanlığı Haziran 2008 Genelgesi
AAP ve Sağlık Bakanlığı Haziran 2008 Genel.
Ġzlemin ”temel öğeleri”








Aile/çevre-çocuk iliĢkisinin gözlenmesi
GörüĢme ve öykü
Büyüme ve geliĢmenin değerlendirilmesi
Fizik muayene
Taramalar
Kemoproflaksi-bakım
AĢılar (BağıĢıklama)
Sağlık eğitimi ve danıĢmanlık
Gözlem-1
 Özellikle
bebeğin anne ve babası ile
iliĢkileri, çevreye olan ilgisi gözlenmeli
 Çocuk
ihmali ya da istismarını iĢaret eden
bulgulara dikkat edilmeli
Gözlem-2
Ġlk ziyaretlerde

Annenin emzirmesi

Emzirme ile iliĢkili diğer davranıĢlar
gözlenmeli
GörüĢme ve öykü
Ġlk baĢvuruda

Detaylı prenatal, natal ve postnatal öykü

SoygeçmiĢ öyküsü

Varsa Ģikayeti ve ilgili öykü

ġikayeti olmasa da, çocuk sağlığını
etkileyecek her faktör sorgulanmalı (ĠYE vb)
Büyüme ve geliĢmenin
değerlendirilmesi


Fiziksel geliĢim “büyüme eğrileri” ile
değerlendirilir
Psikolojik, sosyal ve motor geliĢim;


YaĢına uygun sorgulama ile
Türkiye standardizasyonu yapılmıĢ Denver
GeliĢimsel Tarama Testi ile
BaĢ çevresi büyüme hızı






Ġlk 2 ayda
: haftada 0.5 cm
2-6 aylar arası
: haftada 0.25 cm
Ġlk 3 ayda
: 5 cm
3-6 aylar rasında : 4 cm
6-9 aylar arsında : 2 cm
9-12 aylar arasında: 1 cm kadar
Ağırlık ve Boy artıĢ hızı






Ağırlık
Ġlk 6 ayda : her gün 20-30 g, her ay 600-900 g
Ġkinci 6 ay: her gün 15-20 g, her ay 450-600 g
Boy
Ġlk 6 ay : her 3 ayda 8 cm
Ġkinci 6 ay: her 3 ayda 4 cm
Tahmini Boy
Kız çocuk boyu
= anne+baba-13/2
Erkek çocuk boyu= anne+baba+13/2
DENVER
Fizik muayene
Hiçbir şikayeti olmasa da;
 Her çocuğa
 Her ziyarette
 YaĢına uygun tam bir fizik muayene
yapılmalıdır
Taramalar-1
Ġlk beş yılda önerilen taramalar:
 Fenilketonüri
 Hipotiroidi
 Biotidinidaz eksikliği
 Görme ve iĢitme taramaları
 GeliĢimsel kalça displazisi
 Anemi
 Hiperlipidemi (risk gruplarında)
 Kan basıncı taramaları (3 yaĢından sonra)
Taramalar-2
Ne zaman taranmalı?
 FKU, hipotiroidi ve biotidinidaz eksikliği
3- 7. günlerde
 ĠĢitme ve görme yenidoğan döneminde
baĢlar
 Hb: 4. ayda
 GKD doğumdan itibaren
Taramalar-3
GKD
Ortopediste danıĢılacaklar;
 YD döneminde Ortolani ve Barlow pozitif olanlar
 8-12. haftalarda abduksiyon kısıtlılığı olanlar
Radyolojik inceleme yapılacaklar;
 GKD risk faktörü olanlara;
 4-6. aya kadar sonuna kadar USG
 6. aydan sonra X-ray
Taramalar
Görme-1
Bebeklerde taranacak hastalıklar;
 ġaĢılık
 Ambliyopi
 Katarakt
 Glokom
 Retinoblastom
 ROP
Taramalar
Görme-2
Yendoğanda;


Oftalmoskopla kırmızı göz reflesine bak
Lens opasitesi veya beyaz refle varsa
katarakt veya retinoblastom düĢünülüp
Göz konsültasyonu iste
Taramalar
Görme-3


Görme keskinliği üç yaĢından itibaren
değerlendirilmeli
Ġlkokula baĢlarken tüm çocukların görme
keskinliği değerlendirilmiĢ olmalı
Taramalar
ĠĢitme
Amaç;
iĢitme kaybının
 üç aydan önce tanınması
 altı aydan önce tedaviye baĢlanması
Taramalar
Anemi


Pretermde 1-2. ayda, termde 4. ayda Fe
baĢla
Hem term hem de preterm bebeklere;

Pofilaktik Fe tedavisi alsalar bile 4-9. ayda
Hb/Htc bakılmalıdır
Taramalar
Hipertansiyon-1
 Her
çocukta; yılda bir kez
 Risk
faktörü bulunanlarda; her sağlam çocuk
muayenesinde
 En
az üç ayrı ölçümde persentiline göre 95.
persantile eĢit ve üzerinde ortalama sistolik ve
diastolik KB değerleri Hipertansiyon olarak
tanımlanır
Taramalar
Hipertansiyon-2
Hipertansiyon için risk faktörleri;
 YD döneminde göbek arter kateterizasyonu
 DM veya obesite varlığı
 Çocuk veya ailede hiperlipidemi varlığı
 Anne-babada HT
 1 ve 2. derece yakınlarında erken kalp krizi
veya felç hikayesi
Taramalar
Hiperlipidemi-1
 2-3
 Risk



yaĢından sonra önerilir
grupları;
Ailesinde 55 yaĢtan önce koroner veya periferik
arter hastalığı olanlar
Anne/baba kolesterol düzeyi >240 mg/dl olanlar
Ailesinde sigara içme, hipertansiyon, hareketsizlik,
ĢiĢmanlık veya diyabetli olanlar
DanıĢmanlık-1
 Çocuk
sağlığı hizmetinin önemli bir
parçasıdır
 Hastalıkların
etkindir
 Öneriler
önlenmesinde oldukça
çocuğun yaĢına, aile ve çocuğun
özelliklerine uygun olmalıdır
DanıĢmanlık-2
Hangi konularda olmalı?

El yıkama ve hijyen

Emzirme, gaz çıkarma teknikleri

Genel bakım: Göbek bakımı, giysi, banyo, uyku vb

Beslenme: Anne sütü, ek gıda, iyotlu tuz kullanımı

Önemli hastalık bulguları: AteĢ, emmeme, kusma,
ishal, sarılık, uykuya meyil vb
DanıĢmanlık-3
Hangi konularda olmalı?
 Kazalardan korunma, düzenli fiziksel aktivite
 Evde sigara içilmemesi gerektiği
 DiĢ sağlığı
 ĠletiĢim
 Tuvalet eğitimi (2-2,5 yaĢ)
 Aile planlaması, üreme sağlığı