end-to-end stereoscopıc vıdeo streamıng system

UÇTAN UCA DURAKSIZ STEREO VİDEO AKTARIM SİSTEMİ
END-TO-END STEREOSCOPIC VIDEO STREAMING SYSTEM
Selen Pehlivan1, Anıl Aksay2, Çağdaş Bilen2, Gözde Bozdağı Akar2, M. Reha Civanlar1
1 Mühendislik Fakültesi, Koç Üniversitesi, İstanbul, Türkiye
2 Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Ankara, Türkiye
{spehlivan, rcivanlar}@ku.edu.tr, {anil, cbilen, bozdagi}@eee.metu.edu.tr
ÖZETÇE
Günümüzde stereo video ve çok görüşlü video çoklu ortam
araştırmaları arasında popüler bir yere sahiptir. Biz bu
çalışmamızda stereo görüntü yakalama, gerçek zamanlı aktarım ve
alıcı tarafta görüntüleme üzerine bir sistem tasarladık. Stereo
videolar, stereo video kodlama teknikleri kullanılarak etkili bir
şekilde sıkıştırılıp gerçek zamanlı ağ protokolü üzerinden duraksız
aktarılmıştır. Görüntüleme safhasında, kullanıcılar polarize
gözlükler yardımıyla videoları 3 boyutlu olarak görebildiği gibi
sisteminin özelliklerine ve bant genişliğine bağlı olarak mono
olarak da görebilmektedir. Tüm sistemde gerekli yerlerde mevcut
açık kaynak kodları değiştirilerek sisteme uygulanmıştır.
ABSTRACT
Today, stereoscopic and multi-view video are among the popular
research areas in the multimedia world. In this study, we have
designed a platform consisting of stereo-view capturing, real time
transmission and display. At the display stage, end users view
video in 3D by using polarized glasses. Stereoscopic video is
compressed in an efficient way by using stereoscopic video coding
techniques and streamed using real time protocols on the sender
side. Receiver can view the content of the video built from
multiple channels as mono or stereo depending on its display and
bandwidth capabilities. The entire system is built by modifying
available open source systems whenever possible.
1.GİRİŞ
Uçtan uca 3 boyutlu video sistemleri mono ve stereo video
transferi için mevcut bant genişliği veya kullanıcının alıcı
kapasitesine göre kendini ayarlamalıdır. Bunu başarabilmek için de
iki kanalın bağımsız transferini sağlayan bir sistem kullanılabilir.
Bunun yanında, böyle bir sistem bilinen video aktarım
sistemlerinden
oluşan
platformların
değiştirilmesi
ve
uyarlanmasıyla tekrar yapılabilir.
Bu çalışmada varolan açık kaynak kodlu video aktarım
platformlarının arasından, Darwin Streaming Server [1], GPAC [2]
ve VideoLAN Client/Server [3] platformlarını inceledik. Bu
platformları incelemekteki asıl amacımız bu sistemlerin mono
aktarım özelliklerini bizim ihtiyacımız olan stereo aktarıma
uyarlamaktır. Apple’ın QuickTime Streaming Server (QSS) ve
onun açık kaynak kod versiyonu olan Darwin Streaming Server
(DSS) H.264 [4] ile kodlanmış ve MPEG-4 [5] veya 3GPP [6]
dosya formatlarıyla taşınan videoların İnternet üzerinden RTSP ve
RTP protokolleri [7] kullanılarak aktarılmasını destekler. Bu
sistemlerin videoyu duraksız aktarabilmesi için ortam dosyası
hakkında özel bilgilere ihtiyacı vardır. Bu bilgiler örtük iz adı
verilen izlerde taşınır ve bu örtük izler sadece RTP üzerinden
duraksız aktarım yapılırken kullanılır. Diğer bir proje olan GPAC,
MPEG-4 standardına dayanan çoklu ortam çerçevesi olarak
geliştirilmiştir. Bu proje aynı zamanda H.264 ile kodlanmış ortam
dosyalarının MPEG-4 dosya formatı ile aktarılmasını da destekler
[2]. Bu platformların yanında VideoLAN Client(VLC) da duraksız
aktarım desteğine sahiptir. VLC, H.264 videolarının yerel
oynatmaları ve MPEG-TS dosya formatı kullanılarak da RTP
üzerinden aktarımını destekler. DSS tarafından duraksız aktarılan
MPEG-4 dosya formatlı H.264 ile kodlanmış videoları açabilir
fakat RTP üzerinden MPEG-TS dışındaki bir dosya formatıyla
aktarılmasına olanak vermez.
Sözü edilen mono aktarım platformlarının yanında, MERL
tarafından gerçek zamanlı görüntü yakalama, aktarma ve stereo
video görüntüleme parçalarından oluşan 3 Boyutlu bir Televizyon
prototipi sunulmuştur. Bu sistem 3 Boyutlu çoklu projektör ile
görüntüleme, kamera dizilimi ve ağ bağlantılı PC’lerden
oluşmaktadır. Video akışları bireysel kodlanır ve görüntü sistemine
geniş bantlı ağ üzerinden gönderilir. 3 Boyutlu görüntüleme
sistemi birçok faklı açıdan yüksek çözünürlüklü stereoscopic renkli
imajları özel gözlükler kullanmadan gösterir. Sistem doğru sanal
kamera pozisyonlarını sentezlemek için ışık-alanı görsel giydirme
tekniğini kullanır[8].
Biz bu çalışmada güncel H.264 video kodlama standartları
kullanarak ve gerçek zamanlı duraksız aktarım özellikleriyle
birlikte bir stereo aktarım sistemi geliştirdik. H.264 video
kodlayıcı-kodçözücüsü, düşük bit hızlı İnternet aktarım
uygulamaları, yüksek çözünürlükte televizyon yayını ve dijital
sinema uygulamaları da dahil olmak üzere çok geniş bir kullanım
alanına sahiptir. Günümüz teknolojileriyle karşılaştırılınca, H.264
ün %50 veya daha fazla bit hızında kazanım sağladığı görülmüştür
[9]. Kodlayıcı-kodçözücüsü tarifnamesi 2 kavramsal katman içerir,
Video Kodlama Katmanı (VKK) ve Ağ Soyutlama Katmanı(ASK).
VKK geleneksel video kodlama aşamalarını içerir ve ASK ağ için
uygun transfer ve data formatını belirler. ASK, VKK’nın kesit
çıkışlarını transfer için uygun olan Ağ Soyutlama Katman
Birimlerine çevirir[4]. Bu çalışmada, RTP için tanımlanmış H.264
yararlı yük formatının tanımladığı yeni ASK birimlerini kullandık.
Makalenin geri kalanı şu şekilde organize edilmiştir: Bölüm 2
de, sistemin geneli anlatılacaktır. Sistemin veri edinme, kodlama,
transfer, video çözme ve görüntüleme kısımları ve sistem yapısı
detaylı olarak bahsedilecektir. 3’üncü bölümde sonuçlar ve 4’üncü
bölümde de vargılar ve gelecek çalışmalar sunulacaktır.
Sol
Girdi
Sol (mono) Katar
Sağ
Girdi
Sol Video
Sol
Çıktı
ffmpeg
stereo
Çözücü
Sağ
Çıktı
MMRG
Kodlayıcı
Sağ
Video
Sağ (ilave) Katar
ffmpeg
mono
Çözücü
Sol
Girdi
Edinim
Kodlayıcı
Transfer
Sol
Çıktı
Kodçözücü
Görüntüleme
Şekil 1: Uçtan Uca Aktarım Sisteminin Genel Yapısı
2. SİSTEM YAPISI
Sistem yapısının genel bir şeması Şekil 1 de görülebilir. Stereo
kamera tarafından yakalanan stereo video, MMRG Çok Görüşlü
Video Kodlayıcı-Kodçözücüsü tarafından kodlanır. Mevcut
kodlayıcı-kodçözücüsü düşük kodlama hızına sahip olduğu için
gerçek zamanlı kodlama henüz mümkün değildir. Sonuç olarak,
canlı video yerine önceden kodlanmış videoların duraksız yayını
yapılır. Kodlanan bit dizgileri internet üzerinden duraksız yayın
sunucusu tarafından farklı kanallar üzerinden transfer edilir.
Kullanıcılar geliştirilen oynatıcı yoluyla görüntü yeteneklerine
göre duraksız yayını mono ya da stereo olarak izleyebilirler. Eğer
alıcı taraftaki sistem stereo video görüntülemeyi destekliyorsa
kodçözücü tarafından her iki kanal da kullanılır, eğer
desteklemiyorsa sadece sol kanal alınarak gösterilir. Takip eden
bölümde, bu sistemin parçaları detaylı olarak açıklanacaktır.
birimlerinde tutulur. ASK birimi hem paket merkezli hem de bit
dizgisi sistemlerinde kullanılmak üzere genel bir format belirler.
ASK birimlerinin yapısı hem paket merkezli hem de bit dizgisi
teslimi için aynıdır. Tek fark bit dizgisi merkezli transfer
katmanında her bir ASK Biriminden önce başlangıç kod
öntakısının gelmesidir[4].
Stereo kodlayıcının kodlama safhaları H.264 için geliştirilmiş
MMRG Çok Görüşlü Video Kodlayıcı-Kodçözücüsü üzerine
kurulmuştur[11]. Kodlayıcı yapısı Şekil 2 de verilmiştir.
Kodlayıcı, standart uyum opsiyonu destekli olarak iki kamera
seçeneği ile kullanılır. Bu seçenekle, sol çerçeveler sadece sol
çerçevelerden tahmin edilir. Böylece sadece sol ASK Birimlerini
kullanarak sol video, standart AVC kodçözücüsüyle
çözümlenebilir. Buna rağmen, sağ çerçeveler bant genişliğini
düşürmek için hem sağ hem sol çerçevelerden tahmin edilir. Bu
sebeple, sağ videoları çözmek için hem sol hem sağ ASK Birimleri
gerekmektedir.
2.1. EDİNİM
Sistemimizde stereo video dizilerini yakalamak için Bumblebee
Stereo Kamera kullanılmıştır[10]. Şekil 1 de görüldüğü gibi,
kamera iki adet 640x480 çözünürlüklü Sony ICX424 1/3" aşamalı
tarama CCD algılayıcılarından oluşur. Saniyede 30 çerçeve
yakalama özelliğine sahiptir. Kamera kontrolü ve data transferi
yüksek hızlı IEEE-1394 dijital iletişim vasıtasıyla yapılır.
Sol
Sağ
Sol
Zaman
Zaman
2.2. KODLAYICI
H.264/MPEG-4 dizaynı video içeriğini gösteren Video Kodlama
Katmanını (VKK) ve videonun VKK gösterimini biçimleyen,
belirli transfer katmanları( Gerçek Zamanlı Transfer Protokolleri
gibi ) veya bellek ortamları tarafından transfer biçimine uygun
olan başlık bilgisini saptayan Ağ Soyutlama Katmanınından(ASK)
oluşur. Tüm data her biri belli tam sayıda bayt içeren ASK
Sağ
Girdi
Birleştiricisi
Değistilmiş
DPB ile
H.264
Kodlayıcısı
Çıktı
Ayrıştırıcısı
Şekil 2: Stereo Video Kodlayıcı
Paket kayıplarıyla başa çıkmak için sık olarak ana çerçevelerden
yerleştirilir ve çerçeveler kesit biçiminde kodlanır. Sistem her bir
çerçevenin bir kesit olarak kodlanmasıyla oluşturulan videolarla
test edilmiş olsa da kesit sayısı artırılabilir veya kesit boyutu ağ
durumuna göre sabitlenebilir. Videolar saniyede 25 çerçeve hızı
olacak şekilde kodlanmıştır.
a=görüş : mono
a=görüş : stereo <Sol-Adres> <Sol-İskele>
<Sağ-Adres> <Sağ-iskele>
a=görüş : çoğul <Adres> < İskele > < Adres > < İskele >,
< Adres > < İskele > < Adres > < İskele >,
< Adres > < İskele > < Adres > < İskele >, …
2.3. AĞ ÜZERİNDEN GÖNDERME
Geliştirilen sistemin gönderici ve alıcı kısımları ve bunların
yapıları aşağıdaki bölümde anlatılmıştır.
Burada “mono” tekli görüş için, “stereo” çift görüş (stereo video)
için ve “çoğul” çok görüşlü video için kullanılır ve “<adres>
<iskele> <adres> <iskele>” ikilisi çok görüşlü videonun alakalı iki
görüntüsüne ulaşım bilgisini verir.
2.3.1. Gönderici
2.3.2. Alıcı
MMRG Çok Görüşlü Video Kodlayıcı-kodçözücüsü tarafından
kodlanan bit dizgileri hem sol hem de sağ görüş için ASK
birimlerini içerir. Bu ASK birimleri farklı kanallar üzerinden
aktarılmak üzere hazırlanmıştır. Birimler ağ üzerinden
gönderilmeden önce paketlenir. Gönderici kısımdaki paket formatı
RTP için tanımlanmış H.264 yararlı yük formatı baz alınarak
oluşturulur[12]. Bu yararlı yük formatında 3 paketleme yolu
tanımlanmıştır. Biz burada düşük gecikme isteyen uygulamalar
için kullanılan Tek ASK Birim yolunu ve Serpiştirilmesiz yolu
kullandık. Tek ASK Birim yolu Tek ASK Biriminin transfer
edilmesine izin verdiği gibi, Serpiştirilmesiz yol Tek ASK Birim
paketlerini, Kodçözme Sıra Numarasız Tek Zamanlı
Yığışımların(TZB-A) ve Kodçözme Sıra Numarasız Parçalanmış
Birimlerin(PB-A) taşınmasına olanak verir[12]. Bu çalışmada ağın
maksimum transfer birim uzunluğunu geçen ASK birimleri için
PB-A paketleme yapısı kullanılarak ASK birimlerini parçalama
işlemini IP katmanı parçalanmasına güvenmeden uygulama
katmanında gerçekleştirilmiştir. Boyutları küçük olan diğer
paketler Tek ASK Birim paketi olarak gönderilmektedir.
Her iki paketleme yolunda da dizi numarasıyla gösterilen RTP
paket transfer sırası ASK birimlerinin kod çözme sırası olarak baz
alınır. Mevcut kodlayıcımız B çerçevelerinin kodlanmasını
desteklemediği için yukarıda bahsedilen Kodçözme Sıra
Numarasız paket yapısı uygulamamız için uygundur. Bu durumda
Kodçözme Sıra Numarası olarak RTP başlığında taşınan zaman
damgası kullanılır.
Çerçeveleri senkronize etmek için de RTP zaman damgası
kullanılır. Alıcı kısımdaki uygulama, oynatma zamanını RTP
zaman dalgası yoluyla yerleştirilen çerçevelerin birbirlerine göre
düzenleri yoluyla ayarlar. Şu anda iki video dosyası
yayınladığımız için sağ ve sol görüşün alakalı çerçevelerine 90
kHz saatli örnekleme frekansını destekleyen zaman damgasını
veririz.
Tüm bunlara ek olarak H.264 parametre kümeleri video
kodlamanın ana temellerinden biridir. Bu kümelerin taşınması için
daha güvenli transfer gereklidir ve alıcı bu kümeleri video kodlama
işlemi başlamadan önce almış olmalıdır. Bu yüzden onları alıcı
tarafa güvenli bir şekilde asıl RTP oturumu başlamadan bant dışı
olarak göndermekteyiz.
Stereo video sunucusunun ve alıcı taraftaki geliştirilmiş
oynatıcının uyumlu çalışması acısından, oturum tanımlama
protokolü kullandık[13]. Stereo görüntüyü ve hangi kanalın sol
hangi kanalın sağ görüntüyü taşıdığını belirtmek için stereo data
için ekstra bir oturum niteliği kullanılmıştır. Bunların yanında,
gelecekte stereo aktarımın çok görüşlü aktarıma çevrilmesi
durumunda da bu oturum niteliği kullanılabilir. Şu anda Videonun
diğer ekstra görüntülerini yayınlayan oturum adresleri ve iskele
bilgilerini veren yeni bir nitelik “görüş” tanımladık.
Oynatıcı olarak kullanılmak üzere açık kaynak kodlu VideoLAN
Client(VLC) değiştirilmiştir. VLC birçok çeşit ses ve video formatı
(MPEG-1, MPEG-2, MPEG-4, DivX, mp3, ogg ...) ve bunların
yanı sıra DVD, VCD ve farklı aktarım protokolleri için portatif
olabilecek bir çoklu ortam oynatıcısıdır. VLC ham H.264 bit
dizgilerini yerel disk üzerinden oynatabildiği halde, VLC sistemi
ham H.264 bit dizgilerinin RTP üzerinden aktarımını desteklemez.
Şu anda VLC sadece MPEG-TS dosya formatının RTP ile
aktarılmasına izin verir. Bu sebepten, biz VLC yi oynatıcı olarak
kullandık ve aktarım alıcısını uyarladık.
Uyarlanmış VLC iki farklı izge kullanarak sol ve sağ
görüntüleri kontrol eder. Sonra da H.264 olarak kodlanmış data
için kullanılacak kodçözücüyü açar. Alınan data ham data
formatında olduğu için ayrıştırma işlemine gerek kalmaz. RTP
paketinin yararlı yük kısmından alınan ASK Birimlerini paket
açma işleminden sonra direk kodçözücüye göndeririz.
Kodçözücü olarak açık kaynak kodlu ffmpeg kütüphanesi
içindeki H.264 Kodçözücü gerçekleştirmesi kullanıldı[14].
Oynatıcıda işlenen her bir ham datayı ana katar olarak
isimlendirdik. Sağ ve sol görüntüler için iki adet ana katar
kullanılır. Data kodçözücüye gönderilmeden önce alakalı sağ ve
sol çerçeveleri senkronize etmek için arabellekte tutulur.
Kodçözücü bu ana katarları çözer ve çözülmüş resmi video çıkış
modülüne gönderir. Video çıkış birimleri sağ ve sol çerçeveleri
RTP zaman damgalarındaki zaman bilgisini kullanarak senkronize
bir şekilde gösterir.
Aynı zamanda, RTP üzerinden H.264 ile kodlanmış çoklu
görüntü aktarımı için tanımlanmış yeni bir dosya formatı üzerine
de çalışmaktayız. Bu formatın kaç görüntü olduğuna dair bilgileri,
bunlardan hangi ikisinin kullanıldığını ve çerçeve hızı gibi bilgileri
içermesi planlanıyor. Bunlara ek olarak, diskten dosya okuma
hızını artırarak aynı anda video aktarma hızını artırmayı
umuyoruz.
2.4. KODÇÖZÜCÜ
MMRG Çok Görüşlü Video Kodlayıcı-kodçözücüsü hız
eniyilemesi olmayan H.264 JM Referans Yazılımı[15] baz alınarak
geliştirilmiştir. Bu sebepten, gerçek zamanda alınan dizgilerin
çözümlenmesi için uygun değildir. Sonuç olarak, FFMPEG [14]
içindeki gerçek zamanlı olarak H.264 dizgilerini çözümleyen
H.264 kodçözüçüsünü, sistemimizde stereo görüntüleri
çözümleyebilmek için MMRG Çok Görüşlü Video Kodlayıcıkodçözücüsünün kodçözücü yapısı ile aynı yapıya getirdik.
4. BİTİŞ VE GELECEKTE YAPILACAKLAR
2.5. GÖRÜNTÜLEME
Görüntüleme sistemi Şekil 3’te görülebileceği gibi iki adet Sharp
MB-70X DLP projektör ve gümüş perdeden oluşur.
Projektörlerden gelen ışık dairesel polarmış filtreler kullanılarak
polarmış hale getirilir. Filtrelerden biri projektörlerin birinden
gelen ışığı sağ dairesel yönde, bir diğeri de diğer projektörden
gelen ışığı sol dairesel yönde polarmış hale getirir. Her iki
projektör de görüntüyü gümüş ekrana yöneltir. Bu özel ekran
projektörden gelen ışığın polarmasını bozmayan dielektrik madde
ile kaplıdır. Ekrandaki görüntüyü görebilmek için kullanıcının
projektör filtreleriyle uyumlu olan, sağ ve sol göze uygun sağ ve
sol görüntüleri sağlayan gözlük takması gerekir. Projektör girdisi
çift VGA’li grafik kartı olan yüksek performanslı PC’lerden alınır.
İşletim sisteminin genişletilmiş masaüstü özelliği kullanılarak
projektörlerin birine gönderilen sol görüntü masaüstünün sol
yarısında, diğer projektöre gönderilen sağ görüntü ise diğer
yarısında gösterilir. Her projektör genişletilmiş masaüstünün bir
yarısını gösterir. Bu yolla kullanıcı tarafından 3 Boyutlu olarak
görünen örtüşen çerçeveler elde etmiş oluruz.
Bu çalışmada biz uçtan uca duraksız stereo video aktarımı
sistemini açık kaynak kodlarını kullanarak tamamladık.
Gelecekte, gerçek zamanlı kodlamayı ve canlı video aktarımını
elde edebilmek için donanım kodlayıcısı kullanacağız. Kodlama
verimliliğini artırarak, bant genişlik gerekliliklerini düşürerek ve
sistemi ağ koşullarındaki paket kayıplarıyla deneyeceğiz. Bunların
yanında, çok görüşlü video dosyaları için yeni bir dosya formatı
tanımlayarak duraksız aktarım hızını artıracağız. Bu dosya formatı
aynı zamanda çok görüşlü video belirtimlerini de tanımlayacak.
Sistem için ses desteği de eklenmesi düşünülen özelliklerden biri.
5. EK BİLGİ
Bu proje, 3DTV, 511568 ödeneği altındaki FP6 içindeki EC
tarafından desteklenmektedir.MMRG H.264 Çok Görüşlü Video
Kodlayıcı-kodçözücüsü
http://mmrg.eee.metu.edu.tr/multiview
adresinden indirilebilir.
6. REFERANSLAR
[1]
http://www.apple.com/
[2]
http://gpac.sourceforge.net/
[3]
http://www.videolan.org/vlc/
[4]
ITU-T ISO/IEC 14496-10, "Recommendation H.264:
Advanced video coding for generic audiovisual services,"
Mayıs 2003
[5]
ISO/IEC International Standard 14496 (MPEG-4);
"Information technology - Coding of audio-visual objects",
Ocak 2000.
[6]
http://www.3gpp.org/
[7]
Schulzrinne H., Casner S., Frederick R., Jacobson V., “RTP:
A Transport Protocol for Real-Time Applications”, RFC
3550, Temmuz 2003.
[8]
Vetro, A.; Matusik, W.; Pfister, H.; Xin, J., "Coding
Approaches for End-to-End 3D TV Systems", Picture
Coding Symposium (PCS), Aralık 2004
[9]
Luthra, A., Sullivan, G.J., and T. Wiegand(eds.), “Special
Issue on H.264/AVC”, IEEE Transactions on Circuits and
Systems on Video Technology, Temmuz 2003.
Şekil 3: Stereo Video Görüntüleme Sistemi
3. SONUÇLAR
Transfer ve görüntü işlemleri için gerekli bütün sistem parçaları
tamamlanmış ve önceden kodlanmış videolar kullanılarak
çalıştırılmıştır. Sistem üzerinde farklı videolar kullanılarak test
edilmiş ve video kalitesi izleyiciler tarafından yeterli bulunmuştur.
Sistem başlangıç olarak yerel alan ağı üzerinde denenmiştir. H.264
paket kayıp esneklik teknikleri ve kayıp kamuflaj teknikleri
sisteme gerçek internet kullanımı için eklenecektir.
Videonun H.264 ile kodlanması bant genişliğinin kullanımını
daha verimli kılar ve aynı zamanda görüntü kalitesini de etkiler.
Videoları saniyede 25 çerçeve olarak kodladık ve her 12 çerçevede
bir ana çerçeve ekledik. İki farklı nicemleme değeri kullanıldı. Bu
nicemlemelerle Y kanalında sırasıyla 38.37 dB ve 33.47 dB sinyalgürültü oranlarına ulaşıldı. Bunların 320x240’luk videolar için
video bant genişlik kullanımı 744.665 ve 415.335 kbit/saniye idi.
Sistem ölçeklenebilirliği sistem dizaynı açısından diğer bir
faktördü. Data her hangi bir yerden çoğul gönderimle dağıtılabilir
ve kullanıcılar bağlantı kapasiteleri ve görüntüleme sistemlerine
bağlı olarak mono veya stereo olarak izleyebilirler. Bunun yanısıra
oynatıcı işlevselliği ve bütünlüğü de sistemin ilerde eklenebilecek
dosya formatları ve kodlayıcı-kodçözücü standartları ile birlikte
kullanımını artırır.
[10] http://www.ptgrey.com/products/bumblebee/index.html
[11] C. Bilen, A.Aksay, G. Bozdagi Akar, “A Multi-View Video
Codec Based on H.264”, ICIP 2006 (teslim edildi).
[12] Wenger S., Hannuksela M. M., Stockhemmer T., Westerlund
M., Singer D., “RTP Payload Format for H.264 Video”, RFC
3984, Şubat 2005.
[13] Handley M., Jacobson V., “SDP: Session Description
Protocol”, RFC 2327, Nisan 1998.
[14] http://ffmpeg.sourceforge.net/
[15] http://iphome.hhi.de/suehring/tml