Etkileşimli Tahta kullanılarak Ders Sunumu

Modül VII: Etkileşimli Tahta Kullanarak Ders Sunumu
7.1. Materyal Kullanımının Genel İlkeleri
Giriş
Materyaller öğrenme ortamlarının vazgeçilmez bileşenleridir. Bilgi teknolojilerinin
sunduğu imkânlarla kolay bir şekilde hazırlanabilir ve kullanılabilirler. İyi materyal bulmak ya da
hazırlamak önemli olsa da asıl etki ders içerisinde uygun bir şekilde kullanıldığında ortaya çıkar.
Örneğin, çok iyi hazırlanmış bir materyal, amaca uygun olmayan bir şekilde veya öğrencilerin ön
bilgi ve algılama seviyesinin üzerinde kullanılırsa öğrenmeyi kolaylaştırmayacak aksine dikkati ve
ilgiyi azaltacaktır. Benzer şekilde materyaldeki bilgilerle paralel ve tutarlı olmayan kelime ya da
ifadelerin kullanıldığı, önemli noktalara dikkat çekilmeyen uygulamalar öğrenmeyi engeller.
Bu bölümde ilk olarak materyal kullanımının genel ilkeleri, farklı derslerden örnekler
verilerek anlatılmıştır. Devam eden kısımlarda materyal türlerinin (video, metin, resim ve
sunum) her birinin güçlü ve zayıf yönlerine ve ders içinde giriş, sunuş ve kapanış bölümlerinde
etkili bir şekilde nasıl kullanılabileceklerine örneklerle birlikte yer verilmiştir. Ayrıca, her bir
materyalin kullanımına yönelik örnek bir etkinlik bulunmaktadır.
1
Materyalin sadece iyi tasarlanmış olması etkili bir öğrenme için yeterli değildir. Ders
içinde kullanımı oldukça önemlidir. Materyaller, sınıf içerisinde kullanılan etkili araçlar
olmalarına rağmen bazı durumlarda tek başlarına öğrenmeyi sağlayacak kadar güçlü
olamayabilirler. Materyalin anlaşılması ve istenilen etkiyi göstermesi için öğretmenin materyali
kullanım şekli oldukça önemlidir. Bu nedenle uygun etkinlik bağlamında kullanılması önerilir.
Çünkü materyal, öğretimin ancak bir parçasıdır ve hedefe yönelik kullanıldığında öğrenmeyi
destekler. Örneğin, kullanılan materyal özetlenirken materyalde geçen terimler yerine her
seferinde farklı terim ve kelimeler kullanılması karmaşıklığa neden olacağı için öğrenmeyi
zorlaştıracaktır.
7.1.1. Materyal Kullanım Kılavuzu
Materyallerin sınıf içerisinde nasıl kullanılacaklarına dair kesin bir çerçeve çizmek zordur.
Materyal kullanımları konu, hedef, ortam, öğrenci ve öğretmenin yaklaşımına göre farklılıklar
gösterir. Diğer yandan, materyallerin ders içinde; konuya giriş yapma, yorumlama, özetleme,
bilgiler arasında ilişki kurma, bir durumu açıklama, bilgileri gerçek hayata transfer etme gibi farklı
kullanımları olabilir.
Materyallerin belli bir kullanım sınırlaması olmamasına rağmen, etkili materyal kullanımı
için bazı temel adımların izlenmesi önerilir. Materyallerin etkili bir öğretim için olmazsa olmaz
bir şart olmadığı, bunların öğrenme süreci içerisinde öğretmene yardımcı bir destek unsuru
olduğu unutulmamalıdır.
Öğretim Sürecinde Materyal Kullanım Adımları
Materyaller derse, öğrenci seviyesine ve tercih edilen öğretim yöntemine göre farklı
şekillerde kullanılabilir. Bu nedenle türü ne olursa olsun öğretimsel materyallerin ders
içinde ne şekilde kullanılacağını belirlemek zordur. Ancak öğretim sürecinde kullanılması
düşünülen bir materyal için dersin öncesinde, sunumunda ve sonunda izlenmesi gereken
temel adımlar vardır. Kısaca materyal kullanım adımları olarak ifade edilen bu işlemler
aşağıda açıklanmıştır:
Materyali Yeniden Kontrol Etmek
Öğretim materyali kullanılmadan önce içerik ve teknik açıdan mutlaka kontrol
edilmelidir. Materyalin kontrolü, istendiği gibi kullanılabilmesi ve kullanımı sırasında
ortaya çıkabilecek olumsuz durumların önüne geçilmesi açısından önemlidir. Materyali
kontrol ederken dersin hedefi ve içeriği ile olan uyumu gözden geçirilmeli, yanlış anlamaya
neden olabilecek gösterimler açısından incelenmelidir. Bu aşamada dikkat edilecek önemli
noktalardan biri de materyalin düzgün çalışıp çalışmadığının, yazılım ve donanım
gereksinimlerinin kontrol edilmesidir.
2
Materyalin Kullanımını İçeren Bir Ders Planı Hazırlamak
Materyallerin dersin hangi aşamasında ve hangi etkinlikler eşliğinde kullanılacağı
planlanmalıdır. Ders içinde etkili olabilmesi için materyaller derste kullanılacak yöntemle
bütünleşmelidir. Bu nedenle materyalin kullanıldığı dersin önceden planlanması gerekir. Bu
planlama materyalin ders akışındaki yeri ve dersteki rolünün belirlenmesi açısından
önemlidir. Anlatılacak konunun ana hatlarını çıkarmak planlamayı kolaylaştırabilir.
Sunulacak bilgi miktarı ile ayrılmış zaman dikkate alınarak süre iyi ayarlanmalıdır.
Prova Yapmak
Öğretmenin, dersten önce öğretim materyalini kullanarak prova yapması eksikleri
görmesi ve bu eksiklikleri gidermesi açısından gereklidir. Prova yapmak dersin niteliğini
artırdığı gibi dersin amacından sapmaması noktasında etkili olmaktadır. Materyaldeki ve
ders sürecindeki önemli noktalar prova sayesinde tespit edilebilmektedir. Süreyi iyi
kullanmak ve yapılması gereken açıklamalarla materyal üzerindeki anlatım ya da
sunumların tutarlılığı açısından da önemlidir. Ders sürecinin provasını farklı şekillerde
yapmak mümkündür.
Ayna karşısında prova yapmak: Ders sürecinde anlatılmak istenen konu bir aynanın
karşısına geçilerek provası yapılabilir. Bu prova şekli ile öğretmen, anlatım sürecinde nasıl
olması, ifade olarak nelere dikkat etmesi gerektiğini görme fırsatı verir.
Bir başkasının mümkünse bir uzmanın yanında prova yapmak: Bu prova şeklinde
öğretmen konu alan uzmanının ya da bir başkasının karşısında prova yapmaktadır. Bu
prova şekli ile öğretmen anlattığı kişiden ya da uzmandan dönüt alarak hazırlanmaktadır.
Başkalarının gözünden eksikliklerini tamamlama imkânı elde etmektedir.
Bir kayıt cihazı karşısında prova yapmak: Kayıt cihazı karşısında konunun
anlatılması bir diğer prova çeşididir. Bu prova çeşidi ile öğretmen kayıtları tekrar tekrar
izleyerek eksikliklerini görmektedir. Provasını kendi gözünden değerlendirme imkânı elde
etmektedir.
Ortamı Hazırlamak
Öğretmenin ders vereceği ortamı dersten önce hazırlaması gerekmektedir. Ortamın
kullanılacak materyal ile uygunluğu tespit edilmeli ve ortam materyale göre
hazırlanmalıdır. Öğrenci özelliklerine, dersin yapısına ve derste kullanılacak yönteme göre
oturma düzeni oluşturulmalıdır. Ortamın fiziki koşullarında (sıcaklık, temizlik, aydınlatma
vb.) rahatsız edici unsurlar yok edilmelidir. Işık ve oturma düzenin tüm öğrencilerin
materyali görebileceği şekilde olmasına dikkat edilmelidir. Projeksiyon, hoparlör gibi teknik
ekipmanların çalıştığı kontrol edilmelidir.
3
Öğrencileri Hazırlamak
Dersin girişinde öğrenenlerin derse hazırlanması ve konuyla ilgili önceki bilgileri
hatırlaması önemlidir. Bu aşamada öğrencilerin kullanılacak materyale dikkatleri toplanır
ve materyale karşı merak uyandırılır. Bu açıdan materyalin kısa bir tanıtımı, edinecekleri
bilgi ve becerilerin sunulması ve bunların öneminin açıklanması faydalı olacaktır. Dersin
giriş bölümünde yapılacak bu uygulamalara ilişkin öneriler aşağıda açıklanmıştır:
1- Öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesi: Öğretime başlamadan önce yapılacak ilk iş
öğrenenlerin dikkatlerinin çekilmesidir. Dikkat çekmenin en kolay yolu öğreticinin
hareket, jest ve mimiklerini kullanmasıdır. Bunlara ek olarak konuya ilginç bir
istatistik, resim veya hikâye ile giriş yapılabilir. Dikkat çekmede önemli olan derse
etkileyici ve heyecan verici bir giriş yapmaktır.
2- Ön bilgilerin harekete geçirilmesi: Öğrencilerin bilgisinin olmadığı yeni bir
konuya giriş yapmadan önce, daha önce öğrendikleri konularla ilişkisini ortaya
koyacak bir hatırlatma faydalı olacaktır. Öğrencilerin ön bilgilerinin harekete
geçirilmesi yeni konunun anlaşılmasını ve öğrenilmesini kolaylaştırır.
3- Öğretim amaçlarının belirtilmesi: Öğrencilere yeni bilgilerin ne işe yarayacağının
ve nasıl kullanacaklarının belirtilmesi önemlidir. Bunu belirtmek öğretimin ana
amacını belirtir. Amaçların belirtilmesi öğrencinin bu konuyu niçin öğrenmesi
gerektiğini anlamasına yardımcı olur.
Sunu Yapmak
Sunuş aşaması asıl bilginin ve örneklerin sunulduğu bölümdür. Farklı öğretim
stratejilerinin olduğu ve öğretmenlerin kendilerine has tekniklerinin olabileceği göz önüne
alındığında materyallerin konu içeriğine ve öğretmenlerin kendi yöntemlerine göre en
uygun şekilde kullanılması gerekmektedir. Ancak, her durumda konunun uygun bir sırada
etkili bir şekilde sunulması, öğrencilerin konuları ilişkilendirmeleri ve hatırlamalarına
rehberlik edilmesi ve uygun dönütler verilmesi gerekir. Bu aşamaya ilişkin pratik öneriler
aşağıda sunulmuştur.
1. Her öğretim konusu ve etkililiği için öğrencilere belirli bir yapı sağlanmalıdır.
a. Her öğretimde konunun temel 3-5 boyutundan bahsedilmelidir.
b. Öğrenciler içeriğe yabancı oldukları için öğrenecekleri bilgilerden hangisinin
daha önemli olduğunu ayırt etmekte zorlanabilirler. Bu nedenle önemli
noktalara dikkat çekilmesi önemlidir.
c. Sunumda dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de kullanılan
materyallerin sunumunda tutarlı bir terminoloji ve anlatımın
kullanılmasıdır.
2. Öğrencilere yoğun bilgi verilmemelidir.
a. Öğrencilere bir seferde birden fazla hedefe yönelik yoğun içerikler
sunulmamalıdır. Adım adım küçük parçalar halinde sunulması faydalı
olabilir.
4
b. Dersin içeriğinde gereksiz bilgilere, ayrıntılara ve ögelere yer
verilmemelidir. Fazla bilgi ve ayrıntı öğrencinin zihnini meşgul etmektedir.
c. Eğitim süresince konunun ana hatları arasında geçiş yaparken kısa aralar
verilmelidir; bu kısa süreli aralar öğrencilerin notlarını gözden geçirmeleri
ve sorular sormasına imkân verir.
d. Her 15-20 dakikada bir, öğrencilere dersin önemli noktalarını içeren sorular
sorulabilir. Bu sorular bir yandan öğrencilerin konunun önemli noktalarını
tekrar ederek öğrenmelerini kolaylaştırırken, diğer yandan eğitim sırasında
dağılan dikkatlerinin tekrar konuya çekilmesine yardımcı olur.
3. Öğrenmenin kolaylaşması ve hatırlanması için öğrencilerin yaşantı ve
deneyimlerinden örnekler verilmelidir.
Öğrencilerin Öğrendiklerini Uygulamasına Fırsat Vermek
Sunum sırasında öğrencilerin öğrendiklerini gözden geçirmelerine, not almalarına
ve soru sormalarına fırsat vermek için küçük aralar verilmelidir. Bu aralarda veya sunum
esnasında materyal üzerinde öğrencilere birtakım sorular sormak, onların tahmin
yapmasını ya da yorumlamasını istemek öğrencilerin aktif olmalarını ve anlamalarını
kolaylaştırır. Bu nedenle öğrencilere sunum esnasında ve sunum sonunda kendilerini ifade
etme fırsatı verilmelidir.
Öğrencilerin Öğrenmelerini Yakından İzlemek
Öğrencilerin sorulara verdiği cevaplar, sordukları sorular ve sınıf içerisindeki
davranışları öğrenmelerine ilişkin önemli fikirler verir. Çalışma yaprağı, grup çalışması gibi
planlı etkinlikler aracığıyla öğrenciler takip edilebileceği gibi gözlem ve anlık sınıf içi
tartışmaları yardımıyla da öğrenmeleri izlenebilir. Böylece öğrencilerin ne kadar iyi
öğrendiklerini veya önemli noktaları kaçırıp kaçırmadıklarını görmek mümkün olur.
Dersi Özetlemek ve Değerlendirmek, Eksik ve Yanlış Öğrenmeler İçin Tedbir Almak
Öğrencilerdeki tespit edilen yanlış ve eksik anlamaları giderme ve önemli noktaları
tekrar etme açısından konu özetlerine sık sık yer verilmelidir. Ders özetleri ayrıca öğrenilen
bilgilerin gözden geçirilmesini sağlar ve bu bilgilerin kalıcılığını artırır. Öğrencide zihinsel
bir çatışma olmaması için özetleme sürecinde yeni bilgi verilmemeli ve mümkün olduğunca
ders içinde kullanılan tanım ve ifadelerle tutarlı anlatımlar yapılmalıdır. Transferi sağlamak
için öğrenilen bilgilerin kullanılabileceği problem veya durumların sunulması ya da
öğrencilerden istenilmesi de düşünülebilir. Özet bölümünde yeni öğrenilen bilgilerin
devamı için bir istek oluşturulması da sağlanabilir.
1- Ana noktaların özetlenmesi: Ders sonunda konunun genel bir özetinin yapılması
çok önemlidir. Öğrencilerin yeni öğrendiği bilgilerin yeniden gözden geçirilip tekrar
edilmesi kalıcılığı artırır.
2- Öğrencilere sorular sorulması: Konunun öğrenilip öğrenilmediğinin ya da
hedeflere ne kadar yaklaşıldığının tespiti için öğrencilere konuyla alakalı sorular
sorulabilir. Eksik ve yanlış öğrenmeler tespit edilerek hemen düzeltilmelidir.
5
Materyal Kullanım Adımları
ÖZET
1. Hazırlık Aşaması
a. Kullanılacak materyalin önemini ve amacını iyi belirleyiniz.
b. Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarının göz önünde bulundurunuz.
c. Kullanılacak materyali önceden test ediniz.
d. Materyalin kullanılacağı ortamı göz önünde bulundurunuz.
2. Ortamın Hazırlanması
a. Kullanılacak materyallerin sınıfta bulunduğundan ve çalıştığından emin olunuz.
b. Işık ve oturma düzenini ayarlayınız.
3. Öğrenenlerin Hazırlanması
a. Materyalin neden kullanıldığını açıklayınız.
b. Öğrenenlerin materyalden nasıl bir sonuç çıkarmalarını beklediğinizi
açıklayınız.
c. Materyal gösteriminden sonra yapılacak etkinliklerden haberdar ediniz.
4. Materyalin Sunumu
a. Sunumu öğrencinin ilgisini uyandıracak biçimde yapınız.
b. Süreyi devamlı kontrol ediniz.
c. Öğrenci tepkilerini gözlemleyiniz.
5. Özetleme
a. Sunumu detaylı bir şekilde tartışınız.
b. Öğrenciye konuyu özetleyecek nitelikte sorulur sorunuz.
c. Yanlış ya da eksik anlamaları ortaya çıkarıp gideriniz.
d. Yeni öğrenilenleri organize etmelerine yardımcı olunuz.
6
ETKİNLİK 7-1: Materyal Kullanım Adımları
•
Dersinizde kullanabileceğiniz bir materyali göz önünde bulundurarak aşağıdaki materyal
kullanım adımlarında neler yapacağınızı kısaca yazınız.
Materyal Kullanım Adımları
1. Hazırlık Aşaması
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Ortamın Hazırlanması
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. Öğrenenlerin Hazırlanması
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4. Materyalin Sunumu
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
5. Özetleme
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
7
7.7. ÖRNEK DERS SUNUMLARI
Öğretim stratejileri; öğrenci, amaç, içeriğin türü ve kapsamı gibi birçok faktöre göre
değişiklik gösterdiğinden bir sunumun nasıl yapılacağının şekli ve sınırları net bir şekilde
çizilemez. Ancak, bir dersin işlenişine ilişkin aşağıdaki gibi genel bir yapı sunulabilir.
Ders
Anlatımı
Ders Öncesi
Hazırlık
Derse Giriş
Sunuş
Özetleme
Amaç belirleme
Dikkat
Yapı ve ilişkiler
Genel
Öğrenci
özellikleri
Ön bilgi
çağrıştırma
Kısa ve öz
Tutarlılık
Önemli noktalar
Amaç paylaşımı
Öğrenci
deneyimleri
Aşağıda materyal destekli işlenen bir ders örneği verilmiştir. Ders işlenişindeki önemli
noktalara kısa açıklamalar eklenmiştir.
8
Örnek Ders İncelenmesi-1
DERS:
KONU:
ÖĞRENME
ALANI:
KAZANIM:
ARAÇGEREÇ:
Coğrafya
10
SINIF:
Levha hareketlerinin etkileri, volkanlar, depremler ve yeryüzündeki
sıcak suların dağılışı
Doğal Sistemler
Yüzlerinin farklı yönlerden görünümüne ait çizimleri verilen yapıları,
birim küplerle oluşturur ve izometrik kâğıda çizer.
Etkileşimli tahta ve öğrencilerin bilgisayar erişiminin olduğu bir
sınıf, internet bağlantısı ve aşağıdaki web sayfalarındaki
uygulamalar:
http://www.planetwissen.de/wissen_interaktiv/index.jsp,
http://www.lehreronline.de/geographie.php?sid=520906
40426906821530658285829760
http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/ani
mations/35_VolcanicAct.html
SÜRE:
40x2
ISINDIRMA: (5 dk)
Öğrencilere ön bilgilerinden de yararlanarak Dünya üzerinde depremlerin daha
çok nerelerde görüldüğü sorusu yöneltilir. Daha sonra bir gazete haberinden
yararlanarak depremlerle volkanların dağılışı arasında bir paralellik olup
olamayacağı sorgulanarak konuya giriş yapılır.
Ön bilgilerin
harekete geçirilmesi:
Öğrencilerin bilgisinin
olmadığı yeni bir konuya giriş
yapmadan önce, daha önce
öğrendikleri konularla
ilişkisini ortaya koyacak bir
hatırlatma faydalı olacaktır.
Öğrenenlerin
dikkatlerinin çekilmesi :
Öğretime başlamadan önce
yapılacak ilk iş öğrenenlerin
dikkatlerinin çekilmesidir.
Ders içeriğini daha
somut ve gerçekçi bir şekilde
göstermek için resimler
kullanılabilir. Resimler,
bilginin hızlı ve kolay bir
şekilde sunulmasını sağlar.
KAZANDIRMA (35 dk)
Dünyamızın içyapısını incelediğimizde dıştan içe doğru farklı kalınlık ve
yoğunlukta üç tabakadan oluştuğu görülür. Bu haliyle onu bir yumurtanın
yapısına benzetebiliriz.
1. Yerkabuğu: Yoğunluğu ve kalınlığı en az olan katmandır.
2. Manto: Alt ve üst manto olarak ikiye ayrılır. Magma buradadır. İç
kuvvetlerin kaynağı burasıdır. İnsanları belki de en çok ilgilendiren bölüm
mantonun yapısı ve buradaki konveksiyonel akımlardır.
9
Her 15-20 dakikada
bir, öğrencilere dersin önemli
noktalarını içeren sorular
sorulabilir. Bu sorular bir
yandan öğrencilerin konunun
önemli noktalarını tekrar
ederek öğrenmelerini
kolaylaştırırken, diğer yandan
eğitim sırasında dağılan
dikkatlerinin tekrar konuya
çekilmesine yardımcı olur.
3. Çekirdek: Kalınlığı ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır. İç ve dış çekirdek
olmak üzere çekirdek katı olup bileşimi büyük oranda demirden oluşmaktadır.
Beyin Fırtınası: Dünyamızın içyapısı ile ilgili bilgilere sizce nasıl ulaşabiliriz?
İnsanlar bu bilgileri nasıl edinmişlerdir?
Dünyamızın oluşumu ile ilgili pek çok teori ortaya atılsa da bugün en
çok kabul göreni Alman bilim adamı Alfred Wegener’in ortaya attığı
“Kıtaların kayma teorisidir”. Bu teoriye göre günümüzden 250 milyon yıl önce
bugünkü kıtaların tek bir kıta olan “Pangea” nın parçalarından biri olduğu
zamanla parçalanarak birbirlerinden uzaklaştıklarına dayanıyordu. Bu teorisini
kanıtlamak için Afrika kıtasının batı kıyıları ile Güney Amerika kıtasının doğu
kıyılarının birbirlerine olan benzerliğini gösterdi. Her iki kıtada yaptığı
araştırmalarda bu iki kıtanın geçmişte bir bütün olduğunu sonradan birbirinden
ayrıldığını ve Atlas Okyanusu’nun oluştuğunu kanıtladı.
Karaları meydana getiren ve aynı zamanda okyanusların altında devam
eden yerkabuğu bütün değildir. Parçalara bölünmüştür. Bu parçaların her birine
levha denir. Gerçektende dünyamız farklı büyüklükte birçok levhadan
meydana gelmiştir. Yani dünyamız tıpkı bir yapbozun parçaları gibi
birbirinden farklı büyüklükte levhalardan oluşmaktadır. Bu levhalar Mantodaki
sıcaklık ve basınca bağlı olarak oluşan konveksiyonel akımlar sonucu tıpkı bir
geminin suda yüzdüğü gibi çok yavaş hareket ederler. Ancak bu hareketlilik o
kadar yavaştır ki birkaç cm. ile ifade edildiği için bir insanın bunu
gözlemlemesi mümkün değildir. Örneğin tırnağımızın ya da saçımızın
uzadığını bildiğimiz halde uzama anını göremediğimiz gibi. Konveksiyonel
akımları bir kap içinde suyun kaynamasına benzetebiliriz. Su kaynamaya doğru
tabanından yukarıya doğru kabarcıklar yükselir. Bu kabarcıklar sonra kenarlara
doğru yayılırlar. Mantoda da buna benzer bir olay yaşanır ve üzerinde bulunan
levhaları hareket ettirir.
Konveksiyonel akımlar sonucu levhalar manto üzerinde üç şekilde
hareket ederler;
1.Birbirlerinden uzaklaşırlar, Resim 1, Resim 2
2.Birbirlerine yaklaşırlar,
Resim 1, Resim 2, Resim 3
3.Yanal olarak yer değiştirirler Resim 1
Konveksiyonel akımlarla ilgili animasyon
Konunun yapısına
uygun çoklu ortam
materyalleri kullanılmalıdır.
Çoklu ortam materyallerinin
seçiminde dersin amacı ve
yapısı dikkate alınmalıdır.
Animasyonlar ders
içerisinde konu anlatımında
öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve
destekleyici olarak kullanılabilir.
Ders esnasında gerçek zaman
içerisinde insanın
gözlemleyemeyeceği sürede
meydana gelen olaylar
hızlandırılmış bir yapı ile
öğrenciye sunulabilir.
10
http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/animations/35_Vol
canicAct.html
Levhaların hareket etmesi sonucunda şu olaylar meydana gelir:
1. Sıradağlar
2. Okyanuslar
3. Yeni kıtalar
4. Depremler
5. Yanardağlar
Depremler ve levha hareketleri: Yerkabuğunun kırılmasıyla ortaya
çıkan enerjinin yeryüzünde meydana getirdiği sarsıntıya deprem denir.
Dünyadaki depremlerin büyük bir bölümü Büyük Okyanus kıyılarında
özellikle levha sınırları boyunca görülmektedir.
Volkanlar ve levha hareketleri: Volkanlar yeryüzünde depremlerin
sık yaşandığı levha sınırlarında ya da buralara yakın kuşaklarda görülür. Dünya
üzerinde volkanlara en çok rastlanan yer tıpkı depremlerde olduğu gibi Büyük
Okyanus çevresidir ki buraya volkanların çokluğundan dolayı “Ateş Çemberi”
denilmektedir
Sıcak su kaynakları ve Levha hareketleri: Dünya üzerinde sıcak su
kaynaklarının dağılışını incelediğimizde deprem kuşakları ve volkanların
dağılışı ile örtüştüğünü görürüz. Fay hatları ve volkanik dağların bulunduğu
alanlarda yüzeye yakın kaya katmanları magmanın etkisiyle ısınır. Yerin
derinliklerine inen yüzey suları da derinlere indikçe ısınır. Isınan sular faylar
aracılığı ile yeryüzüne yükselerek sıcak su kaynaklarını oluştururlar.
Dolayısıyla yeryüzünün kırıklı olduğu bölgeler sıcak su kaynakları bakımından
zengindirler.
Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suların belirli aralıklarla
yeryüzüne fışkırmasına gayzer denir. Ülkemizde etkin volkan olmadığı için
gayzer görülmez. Sıcak su kaynaklarının çok olduğu ülkelerde kaplıcalar
yaygındır. Bu nedenle de sağlık turizmi gelişmiştir.
ÖZET VE DEĞERLENDİRME
Öğretmen konuyu kısaca özetledikten sonra aşağıdaki soruları sınıfa yönelterek
sınıf içi öğrenmeyi destekler.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Öğrencilere bir
seferde birden fazla hedefe
yönelik yoğun içerikler
sunulmamalıdır. Adım adım
küçük parçalar halinde
sunulması faydalı olabilir.
Öğrencilere
sorular sorulması:
Öğrencilere öğrendikleri bu
yeni bilgilerin önceki bilgilerle
ilişkilerinin anlatılması
kalıcılığı artırır .
Kıtaları manto üzerinde hareket ettiren güç ………………………akımlardır.
Kıtaların kayma teorisini 1912 yılında ortaya atan bilim adamı……………dir.
Depremler ve volkanlar daha çok ……………… sınırlarında görülür.
Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suların belirli aralıklarla yeryüzüne
fışkırmasına ………………denir
Karaları meydana getiren ve aynı zamanda okyanusların altında devam eden ,
yerkabuğu bütün değildir. Parçalara bölünmüştür. Bu parçaların her birine
……………. denir.
Günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl önce bir bütün halinde olan kıtaya
11
7.
8.
9.
………….. denir.
Sıcak su kaynakları bakımından zengin olan ülkelerde …………………….
Turizmi gelişmiştir.
Türkiye …………….. levhası üzerinde bulunur.
Güney Amerika ve …………… levhasının geçmişte bir bütün olduğu
düşünülmektedir.
12
Örnek Ders İncelenmesi-2
DERS:
Matematik
SINIF:
7
KONU:
Yapıların Yüzleri
ÖĞRENME ALANI:
Geometri
KAZANIM:
Yüzlerinin farklı yönlerden görünümüne ait çizimleri verilen
yapıları, birim küplerle oluşturur ve izometrik kağıda çizer.
ARAÇGEREÇ:
Etkileşimli tahta ve öğrencilerin bilgisayar erişiminin
olduğu bir sınıf, internet bağlantısı, aşağıdaki web sayfalarındaki
uygulamalar:


SÜRE:
http://illuminations.nctm.org/ActivityDetail.aspx?ID=125
http://www.fi.uu.nl/toepassingen/02015/toepassing_wisweb.
en.html
40 dakika
ISINDIRMA: (10 Dk)
Aşağıdaki bilgi ders kitabından da yararlanılarak verilir.
Öğrenenlerin
dikkatlerinin
çekilmesi : Öğretime başlamadan
önce yapılacak ilk iş öğrenenlerin
dikkatlerinin çekilmesidir.
Bir bina yapılırken önce bu binanın mimari çizimleri oluşturulur. Bu
çizimlerde binanın farklı yönlerden görünümlerine yer verilir. Daha sonra
binanın çizimlere uygun maketi yapılır. Çizimlere ve makete göre binanın
inşasına başlanır. (Ders kitabı, s. 211)
Ders kitabında bulunan aşağıdaki soru öğrencilere yöneltilir.
Bir binayı oluştururken çizim ve maket yapmanın sağladığı
kolaylıklar nelerdir? (Ders kitabı, s. 211)
Ön bilgilerin harekete geçirilmesi
:Öğrencilerin
ön
bilgilerinin
harekete geçirilmesi yeni konunun
anlaşılmasını ve öğrenmesini
kolaylaştırır.
Öğrenmenin kolaylaşması ve
hatırlanması için öğrencilerin
yaşantı ve deneyimlerinden
örnekler verilmelidir : Örnekler
mümkün olduğunca gerçek
yaşamdan verilmelidir.
Öğretim
amaçlarının
belirtilmesi : Öğrencilere yeni
bilgilerin ne işe yarayacağının ve
nasıl
kullanacaklarının
belirtilmesi önemlidir.
Soruyla ilgili öğrencilerin düşünceleri alınır. Bu derste ne
öğrenecekleri hakkında bilgi verilir.
Öğrencilerin önceki yıllardan izometrik çizim yapmayı hatırlayıp
hatırlamadıkları kontrol edilir. Derste bir adet elektronik izometrik çizim
aracı bir de küplerle yapı oluşturma aracı kullanılacaktır. Bu araçlardan
birincisi (elektronik izometrik çizim aracı) açılır ve öğrencilerden de kendi
bilgisayarlarında açmaları istenir:
Konunun yapısına uygun çoklu
ortam
materyalleri
kullanılmalıdır. Çoklu ortam
materyallerinin seçiminde dersin
amacı
ve
yapısı
dikkate
alınmalıdır.
http://illuminations.nctm.org/ActivityDetail.aspx?ID=12
13
Eğitim süresince konunun ana
hatları arasında geçiş yaparken
kısa aralar verilmelidir, bu kısa
süreli aralar öğrencilerin notlarını
gözden geçirmeleri ve sorular
sormasına imkan verir.
İzometrik çizim uygulamasının nasıl kullanıldığı hakkında kısa bilgi
verilerek öğrencilerden bir süre serbest çalışması istenir. Örneğin izometrik
çizim aracını kullanarak istedikleri şekilleri oluşturmaları istenebilir.
Öğrenciler uygulamaya yeterince uyum sağladıktan sonra esas çalışmaya
geçilir.
KAZANDIRMA (30 dk)
Aşağıdaki adreste bulunan uygulamaya gidilir.
http://www.fi.uu.nl/toepassingen/02015/toepassing_wisweb.en.html
Öğrencilerin birbirleriyle fikir alış
verişinde bulunmalarına fırsat
verilmelidir.
Kullanılan materyaller hedef
kitlenin özelliklerine uygun
olarak seçilmiş olmalıdır.
Öğrencilerden de aynı sayfaya gitmeleri istenir. Sayfada İngilizce
terimler olmakla birlikte çalışmayı yapabilmek için herhangi bir dil becerisi
gerekmemektedir. Sayfada on adet soru bulunmaktadır. Her bir soruda
küplerden oluşmuş bir şeklin önden (front), sağdan (right), ve üstten (top)
görünümleri ekranın sol tarafında verilmektedir. Ekranın sağında bulunan
bölgede fare tuşlarıyla küp ekleyerek (sol fare tuşu) veya çıkararak (sağ fare
tuşu) farklı yönlerden görünümü verilen şeklin oluşturulması istenmektedir.
Öğrenciler bu yapıyı çevirerek istediği yönden bakabileceklerdir.
Öğrencilerden bu soruları kendi başlarına yapmaları istenir. İlk
şekilden sonra bütün sınıf şeklin nasıl oluşturulabileceğini tartışır.
Öğrencilerden faklı düşünüş biçimlerini paylaşmaları istenir. Bu paylaşımlar
yoluyla öğrenciler kendi stratejilerini de gözden geçirme imkânı bulacaktır.
14
Öğretmen bu sırada kendisi strateji paylaşımı yapabilir. Örneğin şeklin önce
üstten görünümünü bir katlı bir yapıyla oluşturmak iyi bir başlangıç olacaktır.
Aşağıdaki şekilde birinci sorunun örnek bir çözümü verilmiştir.
Öğrencilere
yoğun
bilgi
verilmemelidir: Dersin adım
adım küçük parçalar halinde
sunulması faydalı olacaktır.
Oluşturdukları şekli diğer uygulamayı kullanarak izometrik çizim
aracına aktarmaları istenir. İki aracı aynı anda kullanamayan çocuklar varsa
bunlar izometrik çizimlerini kağıt üzerinde de yapılabilir.
15
Bazı yapıların birden fazla cevabı olabilmektedir. Bunlar üzerinde
sınıfta tartışılmalıdır.
Etkinlik sırasında bazı öğrencilerden yaptıkları çizimleri paylaşmaları
istenir. Etkinliğin sonunda hangi stratejilerin daha kullanışlı ve etkili olduğu
üzerine tartışma ortamı oluşturulur.
Dersin sonunda ana noktaların
tekrar edilerek özetlenmesi ve
öğrencilere sorular sorulması
gerekmekir.
DEĞERLENDİRME
Ders sırasında gözlemler yapılır. Programı kullanma konusunda
sorun yaşayan öğrenciler belirlenerek gerekli yardım verilir.
Öğrencilerin iki uygulamayı aynı anda kullanıp kullanamadıkları
gözlenir. Eğer bu konuda sorun yaşayanlar varsa bu öğrenciler izometrik
çizimlerini kağıt üzerinde de yapabilirler.
Ders esnasında gözlemler, gerekli
yerlerde
kısa
hatırlatmalar
yapılmalı ve öğrencilere rehberlik
edilmelidir
Öğrencilerin sistemdeki on sorudan kaçına kendi başlarına doğru
cevap verdiği incelenir. Öğrencilerin etkinliğin başında daha fazla zamana
ihtiyaçları vardır. Kendi başlarına çalışmaları bu aşamada çok önemlidir.
Öğrencilerin izometrik çizim aracını kullanıp kullanamadığı gözlenir.
Ders sırasında gerekiyorsa hatırlatma yapılır.
16
KAYNAKLAR
Akkoyunlu B., Altun A., Soylu A. Y. (2008), Öğretim Tasarımı, Ankara: Maya Akademi
Clark R. C., Lyons C., (2004), Graphics for Learning, San Francisco (USA): Pfeiffer
Demirel Ö., Altun E., (2007), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema
Yayıncılık
Fleming M., Levie H. W., (1993), Instructional Message Design: Principles from the
Behavioral and Cognitive Sciences, New Jersey (USA): Educational Technology
Publication Inc.
Gagne M. R., Wager W. W., Golas C. K., Keller M. J., (2005), Principles of Instructional
Design, Phoenix (USA): Stratford Publishing Services Inc:
Halis İ., (2001), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Konya: Mikro Yayınları
İpek İ., (2001), Bilgisayarla Öğretim Tasarım, Geliştirme ve Yöntemler, Ankara: Tıp Teknik
Kitapçılık
Kaya Z., (2005), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema Yayıncılık
Ledford R. B., Sleeman J. P., (2000), Instructional Design: A Primer, Greenwich: Information
Age Publishing Inc.
Lohr L., (2008), Creating Graphics for Learning and Performance, New Jersey (USA): Pearson
Education Inc.
Morrison R. G., Ross M. S., Kemp E. J., 2007, Designing Effective Instruction: Fifth Edition, ,
New Jersey (USA): John Wiley&Sons Inc.
Perkmen S., Öztürk A. (2009), Multimedya ve Görsel Tasarım, İstanbul: Profil Yayımcılık
Piskurich M. G., (2006), Rapid Instructional Design: Learning ID Fast and Right, Second
Edition, San Francisco (USA): Pfeiffer.
Rothwell J. W., Kazanas H. C., (2008), Mastering the Instructional Design Process: A
Systematic Approach, Forth Edition, San Francisco (USA): John Wiley&Sons Inc.
Seferoğlu S., (2006), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegema
Yayıncılık
Şimşek A., (2009), Öğretim Tasarımı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Yalın H. İ., (2006), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım
Yıldız R., Sünbül M. A., Koç M., Halis İ., (2004), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme,
Konya: Atlas Kitabevi
17