30 haziran dünya gazetesi

DÜNYA SAYFA 22
SİYAH
MAVİ
KIRMIZI
SARI
30 HAZİRAN 2016 • PERŞEMBE
22 GÜNCEL
Tarım
ÇİFTÇİLER KİNOAYI SEVDİ
ÜRETİM 10 KATINA ÇIKACAK
BELMA BAĞRIK - MERSİN
Geçen yıl Türkye’de lk defa 200 dekar
alanda ekm yapılan ve yaklaşık 200 ton
hasat edlen knoaya olan lg gün geçtkçe
artıyor. Getrdğ yüksek gelr nedenyle bu
yıl Türkye genelnde 10 bn dekar alanda
knoa ekm yapılırken, üretmn de 2 bn
tona ulaşması beklenyor. Mersn Tcaret
ve Sanay Odası Tarım Destek Faalyetler
Sektör Komtes Başkanı Burhanettn Kılıç,
“Çftçler knoayı oldukça sevd. Geçen yıl
hob olarak yapılırken, ürün restoranlarda
kullanılmaya ve ulusal marketlerde
satılmaya başlayınca çftçler de bu ürüne
yöneld” dye konuştu. Knoanın Türkye’ye
thalatında yüzde 130 gümrük vergsnn
olduğunu aktaran Kılıç, bu nedenle ç
pyasada önü açık br ürün olduğuna
şaret ett. Geçen yıl fyatının çok yüksek
olduğunu, klosunun 53 TL’y bulduğunu
dle getren Kılıç, bu yıl üretmn artması
le fyatların dengelenebleceğn kaydett.
Kılıç, ekm alanlarının artmaya devam
edeceğne dkkat çekerek, önümüzdek yıl
20-30 bn dekara çıkableceğnn altını çzd.
Tarh 7 bn yıl öncesne dayanan knoanın
toprağı da besledğn aktaran Kılıç, Türkye
topraklarının da bu ürünü sevdğn belrtt.
Kılıç, “Ana vatanı olan Güney Amerka’dan
gelen knoa le Türkye’de yetşen knoa
laboratuarda ncelendğnde ülkemzde
yetşenn besleyc değernn çok daha
fazla olduğu görüldü” ded.
PATATES SİĞİLİ ALANLARINDA BAŞKA
ÜRÜN YETİŞTİRENE 110 LİRA DESTEK
Patates sğl hastalığı nedenyle ekm yasağı
getrlen alanlarda tavsye edlen dğer ürünler
yetştrecek veya arazsn nadasa bırakacak
çftçlere destekleme yapılmasını öngören Bakanlar
Kurulu kararına lşkn uygulama teblğ yayınlandı.
Teblğ uyarınca, Çftç Kayıt Sstem’ne dahl olan
çftçlere 3 yıl çn geçerl olmak üzere dekar başına
110 lra ödeme yapılacak. Haksız ödeme tespt
edlmes halnde, bu tutar geckme zammı ve faz
le brlkte tahsl edlecek. ANKARA-DÜNYA
Yen Zelanda’nın
hayvancılık modelnde
süt ve süt ürünler çn
nek ne kadar önemlyse,
et üretm çn kuzu da
o kadar öneml. Koyun
yetştrclğ açısından
1990 yılı br dönüm
noktası olarak kabul
edlyor. O dönem 70
mlyon baş koyun varlığı
olan Yen Zelanda, devlet
desteklernn kaldırılması
le koyun varlığı 30 mlyon
başın altına düştü. Fakat, et
üretm düşmed, arttı. Yan
70 mlyon baştan alınan
verm şmd 29 mlyon
baştan alınıyor.
3
Koyun varlığı azalırken, et üretm artıyor
Yeni Zelanda, hayvancılıkta bütüncül bir
politika uyguluyor. Hayvancılıkta sadece
sığır yetiştiriciliği önemsenmiyor. Koyun
yetiştiriciliğine de en az süt inekçiliği kadar önem veriliyor. İnek sütü ve süt ürünlerinde olduğu gibi kuzu etinin de yüzde
90’ı ihraç ediliyor. Bu nedenle inek de kuzu
da çok önemli.
Türkiye’yi ziyareti sırasında röportaj yaptığımız Yeni Zelanda Tarım Ticaret Özel Temsilcisi Mike Petersen ile Fieldays’te (Okyanusya’nın en büyük tarım
ve hayvancılık fuarı) sohbet ederken izlenimlerimizi sordu. Çok iyi geçtiğini, ancak genellikle süt üreten inek çiftliklerini gezdiğimizi koyunculuk konusunda henüz kimseyle görüşemediğimizi söyledim.
“Hemen size koyunculukla ilgili bilgi verecek bir çiftçi bulacağım” dedi. Birkaç dakika sonra geldi ve “Kuzuyu, koyunu en iyi
anlatacak kişi” diyerek bizi Yeni Zelanda
Sığır ve Kuzu Eti Üreticileri Birliği Başkanı aynı zamanda hem sığır hem de kuzu
yetiştiriciliği yapan James Parsons’la tanıştırdı.
Daha önce sığır eti üreticileri ile kuzu eti
üreticileri ayrı ayrı örgütlenmişken 2010
yılında tek çatı altında birleştirilmiş. Bizdeki Kırmızı Et Üreticileri Birliği benzeri
bir kurum. Yeni Zelanda hükümeti ile çalışan Murat Yanbakan’ın çeviri desteği ile
sohbet ettiğimiz James Parsons’un anlattığına göre, ülkede 1800’lü yıllara kadar
koyunculuk yün üretimi için yapılıyor. Koyun yünü İngiltere’ye gönderiliyor. 1800’lü
yılların sonunda Yeni Zelanda’dan İngiltere’ye dünyada ilk kez dondurulmuş et gönderilince koyun eti önem kazanıyor. 1985
yılına kadar ülkede üretilen kuzu eti İngiltere’ye ihraç ediliyor.
Devlet desteğ kalkınca
hayvan varlığı azaldı
Tarımın diğer alanlarında olduğu gibi
koyun yetiştiriciliğinde de yüksek oranlı devlet desteğinin 1985 yılında kaldırıldığını hatırlatan James Parsons o dönemdeki değişimi şöyle anlattı: “Devlet
desteğinin olduğu dönem 70 milyon baş
koyun varlığımız vardı. Bu kadar hayvanı
desteklemek devlet için çok büyük yüktü. Destekler kaldırıldı. Hayvan varlığı
hızla düşmeye başladı. Bugün koyun varlığımız 30 bin başın altında. Yaklaşık 29
milyon baş. Fakat et üretimimiz düşmedi. Daha önce 70 milyon baş koyun-kuzu
ile elde ettiğimiz eti şimdi 29 milyon baştan elde ediyoruz. Bu verimlilik açısından müthiş bir gelişme.”
Ortalama karkas ağırlığı 18 klo
Süt hayvancılığında olduğu gibi küçükbaş
hayvancılık, koyun yetiştiriciliğinde de
UÇAKLA GÜNLÜK SÜT SERVİSİ YAPAN ÇİFTLİK
Ülke genelnde yaklaşık 12 bn aşkın süt
üreten çftlkten sadece 70’ organk süt
üretyor. Yen Zelanda ve Avustralya’nın
en büyük organk süt üretcs olan Green
Valley bu çftlklerden brs. Hamlton
yakınlarındak Papakura’da üretm
yapan Green Valley’n sahb müteahht.
Fonterra’ya kızdığı çn süt vermyor. Kend
sütünü kends pazarlıyor. Hem de çok
y fyata. Green Valley, süt nekçlğ, süt
üretm fabrkası, satış ve dağıtım olmak
üzere entegre br yapıya sahp. İşletmenn
Genel Müdürü Corre den Harng uzaktak
k farklı sürüyü göstererek 2 bn hektar
(20 bn dönüm) alanda üretm yaptıklarını
ve 3 bn baş neğe sahp olduklarını
söyled. Üretmn yarısı organk yarısı
konvansyonel. Ayrıca süt aldığı sözleşmel
üretcler var. Çftlğn çersnde günlük
150 ton süt şleyen süt fabrkası var.
Fabrkada pastörze taze süt üretlyor.
Uzun ömürlü süt üretlmyor. Daha
doğrusu ülkede uzun ömürlü
süt pek üretlmyor.
UHT sütü göçmenler tüketiyor
Litresi 11 dolara
organik süt
Herkes süt fiyatlarının düşmesinden yakınırken ülkedeki az
sayıdaki organik süt üreten çiftliklerinden biri olan Green Valley
Çin’e litresi 11 dolardan organik süt satıyor. Green Valley Genel Müdürü
Corrie den Haring’in anlattığına göre, Yeni Zelanda’da 1982 yılından bu
yana organik üretim yapılıyor. Fabrikada günde 100-150 ton süt işlediklerini
büyük bölümünü iç pazara verdiklerini anlatan Haring şöyle devam etti: “Ayrıca
Asya’ya taze süt satıyoruz. Pasifik adalarına satıyoruz. Ürünlerimizi genellikle
2 litrelik ambalajlarda pazara sunuyoruz. Şu anda iç piyasada marketlerde 2
litrelik taze süt 3 - 3.5 dolardan satılıyor. Organik süt ise 2 litrelik ambalajda 5
Yeni Zelanda Doları. Biz sadece Kuzey Adası’na satıyoruz. Başka markalar
ülke geneline satıyor. Fabrikamızda başka markalara üretim yapıyoruz.
Normal olarak süt alımı 50-70 kilometre çapındaki çiftliklerden alınıyor.
Fakat biz 250 kilometre uzaklıktan da alıyoruz. Çünkü organik süt
üreten çiftlikler az. Yeni Zelanda’da kişi başına süt tüketimi
250 litre. Bunun yarısı taze süt diğer yarısı, dondurma,
tereyağı ve diğer ürünler. En çok kahvaltıda
tüketiliyor.”
hayvanlara fabrika yemi verilmiyor. Tamamen meraya dayalı kuzu yetiştiriciliği
yapılıyor. İngiliz kökenli Romney koyun
ırkı en yaygın olanı. Parsons’un deyimi ile
“İngiltere’den gelmesine rağmen Yeni Zelanda’da daha çok yaygın olan bir ırk. Yeni
Uzun ömürlü süt (UHT) üretiminin bazı ülkeler için zorunluluk
haline geldiğini anlatan Corrie den Haring şunları söyledi: “Çünkü
üretim her yerde yok. Sütün tüketiciye ulaşması için taşınması,
seyahat etmesi gerekiyor. Yani bir zorunluluk. Yeni Zelanda’da
göçmenler ve kampa gidenler UHT süt tüketiyor. UHT süt satarsanız
dünya ile rekabet edersiniz. Bu çok kolay. Fakat Çin’e taze süt
satarsanız bu çok zor. Biz zoru kolaya tercih ediyoruz. HongKong’a, Çin’e günlük taze süt gidiyor. Yeni Zelanda’da en büyük
taze ürün bu. Sütü her gün havayolu ile gönderiyoruz. Bugün
sabah 4’te 1 uçak taze süt gönderdik. Yarın Singapur’da olacak.
Çin’de 2 litresi 22 Yeni Zelanda Doları’na satılıyor. Nakliyesi
pahalı. Fakat orada bir tüketici grubu var bunu alan. Yerel sütlere
güvenmiyor. Ayrıca cruise gemileri geliyor. Hepsi 10 bin, 20 bin ton
süt alıyor. Cruise yeni bir pazar. Güney Pasifik’te acayip lüks tekne
dolu. Çok insan yok. Teknelerde 15-20 kişi çalışıyor.10 misafir var.
Ama çok iyi şeyler yiyip içiyorlar. Sadece taze ürün istiyorlar. Bu tür
lüks yatlara satılmak üzere taze süt gönderiyoruz.”
Zelanda’da kuzu karkas ağırlığının ortalama 18 kilo olduğunu hatırlatan Parsons:
“Ülke olarak 356 bin ton kuzu karkas üretimimiz var. Ayrıca koyun eti de var. Ürettiğimiz etin yüzde 90’ını ihraç ediyoruz. Bu
yıl yaklaşık 19.5 milyon kuzu, 3 milyon baş
koyun kesimi yapacağız. Bizde 12 aylığa
kadar kuzu kabul edilir” dedi.
Yün üretm önemn koruyor
Koyun ve kuzu yetiştiriciliği et için yapılsa da yün üretimi de önemini koruyor.
Yıllık 160 bin ton civarındaki yün üretiminin de çok büyük bölümü ihraç ediliyor. Süt inekçiliğinde olduğu gibi koyun
yetiştiriciliğinde de aile çiftçiliğinin çok
yaygın olduğunu vurgulayan James Parsons: “Yeni Zelanda’da 12 bin 800 çiftçi
ailesi var. Bunların bir çoğu besilik sığır
ve koyun yetiştiriciliğini birlikte yapıyor.
Bir çiftçi ortalama 300 sığır ve 2 bin baş
koyun sahibidir. Bu çiftçiler koyun veya
besilik hayvanı besler, büyütür ve kestirerek et olarak satar. Süt üretimi yapan
çok azdır. Biz kendimizi “çim çiftçileri”
olarak adlandırıyoruz. Çimi nasıl paraya dönüştürürüz onu hesaplıyoruz. Yılın
9 ayı hayvanları rotasyon sistemi otlatıyoruz. Doğum yaptıktan sonra çiftlikte
tutuyoruz. Arazisi daha büyük olan çiftçiler hayvanları çok gezdirmiyor. Arazisi
küçük ve farklı yerlerde olanlar hayvanları gezdiriyor” bilgisini verdi.
İşçlk pahalı
Yeni Zelanda’da genel olarak yaşam pahalı. Fiyatlar yüksek. Fakat, işçilik en pahalısı. Bu nedenle hizmet sektöründen
hayvancılığa kiminle konuşsanız işçilik
maliyetlerinin yüksek olmasından yakınıyor. Çiftçilerin yem maliyeti yok. Giderleri daha az. En büyük gider kalemini çalışanların maaşı oluşturuyor. Bu nedenle
işçi almak yerine aile içerisinde sorunu
çözmeyi tercih ediyorlar. Kuzey Adası’nda Auckland’e 2 saat uzaklıktaki çiftliğinde 1700 koyunu ve 400 baş sığırı olduğunu
anlatan James Parsons, “Ben iyi bir örnek
değilim. Bu kadar hayvan için 1.5 kişiye
ihtiyacım oluyor. Arkadaşım 3 bin koyun
ve 400 sığırı 1 kişi ile yönetebiliyor. Bu tür
büyük çiftliklerin alanı geniş olduğu için
hayvanların yerini değiştirmiyorlar” dedi.
Et kooperatfler pazarlıyor
Sütte Fonterra gibi dev bir kooperatif piyasanın yüzde 95’ini elinde tutarken,
kırmızı ette de pazarlamayı üretici kooperatifleri yapıyor. Et konusunda iki kooperatif öne çıkıyor AFFCO ve NLCO.
Her birinin pazar payı yüzde 25. Et piyasasının yarısını bu iki kooperatif kontrol
ediyor. Ayrıca et ticareti yapan iki büyük
şirket pazarın yüzde 25’ine sahip. Üretici hayvanını canlı ağırlık veya karkas
fiyat ile satıyor. Kooperatif aldığı hayvanları kesiyor. İşleyerek ihraç ediyor.
Üretici hayvanını sattıktan sonra 14 gün
içinde parasını alıyor. Şu anda kuzu karkasın kilosu 5 ile 5.40 Yeni Zelanda Doları’na satılıyor. Kuzu fiyatı ise 100 dolar
civarında.
YARIN: YENİ ZELANDA TÜRKİYE
İŞBİRLİĞİ OLANAKLARI…