docNewsletter
download 
Şikayet Transkript
Newsletter
ASI A S S E M B L Y S U P P O R T Newsletter Ekim 2003, No O8 •Chris Patten Kosova Meclisi’ne hitab etti •İ. Markoviç ile V. Jovanoviç ile söyleși •Alman ofisinden mesaj I N I T I A T I V E osce Mission in Kosovo 2 AB ve Kosova ASI newsletter 11 Eylül 2003 tarihinde Avrupa Dõș Politikasõndan Sorumlu Komisyoner Sayõn Chris Patten, Kosova Meclisine hitap etti. Mecliste yapmõș olduğu konușmasõnõn en önemli bir bölümünde, Avrupa Birliği’nin Kosova’ya karșõ siyasetini olduğu gibi Avrupa Birliği’nin Kosova toplumu ve siyasi yöneticilerinden beklentilerine değindi. Bu konușmadan bazõ bölümleri veriyoruz. Chris Patten, Avrupa Dõș Politikasõndan Sorumlu Komisyoner, Priștine, 11 Eylül 2003 ... Kosova’da tekrar bulunduğum için kendimi çok iyi hisediyorum. Kosova’da onlarca yõl bulunduğum gibi bir hisimin olmasõna rağmen, 1999 yõlõnda buraya ilk gelișimde, günün birinde demokratik bir seçimlerle ișbașõna gelen bir Meclise hitab edebileceğimi rüyamda bile göremezdim. Bugün Priștine’ye gelen hoșgörü ve iyiliksever biri, uluslar arasõ toplulukla sürdürdüğünüz partnerlik sonucu kaydedilen bașarõlarõ farkedebilir... Burada mevcut olan donatörler size yardõm etmek istiyorlar, UNMIK içerisindeki partnörleriniz ise bunu gerçekleștirmenize yardõmcõ olmaktadõrlar. Sizin standardlarõnõzõ bizimkilere beraber değerlendirmenizi tavsiye ederdik. Bizim yasalarõmõzõn her zaman kolay uygulanabileceği yönünde bir iddiamõz yok. Fakat, AB standartlarõ ile uyumun sağlanõlmasõ konusunda õsrar ettiğimiz zaman, bunun sayesiyle sizin rekabet yapabilecek bir avantaja ulașacağõnõza inanõyoruz. Bu ise ekonomik kalkõnmanõza pozitif bir șekilde yansõyacağõ yanõ sõra Avrupa Birliğine olasõ üyeliğiniz için önkoșullardan birini de olușturmaktadõr. Kosova’nõn final statüsü henüz diyalog masasõna yatõrõlmamõștõr. Fakat biz hepimiz, sizin geleceğinizin Avrupa’da olduğuna inanõyoruz. Haziran ayõnda Bulunduğunuz yörede ve komșulukta yapõlan reformlarõn benzerlerini uyguSelanik’te toplanan Avrupa Birliği böyle bir vaadte bulunmuștur, ve bugün lamanõz size Avrupa’yõ daha da yakõnlaștõracaktõr. Bu sayede Güney Avrupa’da bunu size açõklama fõrsatõnda olduğum için kendimi mutlu hisediyorum... gerçekleșen yöresel ișbirliğinden siz de yararlanmõș olacaksõnõz. Bunun somut Kosova’nõn final statüsü için hepinizin tedirgin olduğunuzu biliyorum. Bu bir örneği İstikrar Pakti șemsiyesine giren ve UNMIK tarafõndan geçenlerde konu sonsuza kadar ertelenemeyeceğine rağmen, bugün tartõșma konumuz imzalan Arnavutluk ile Serbest Ticaret Anlașmasõ’dõr. Bu tür anlașmalar ağõna değildir. Önemli olan bir meseleyi bilmeliyiz; ister Belgrad, açõk söylemek katõlmanõz sizin piyasalara ulașmanõzõ arttõracak ve dõș yatõrõmcõlar için gerekirse ister de Priștine ve sizler, tansiyonlarõ tõrmandõracak eylemlere son Kosova’yõ daha çekici kõlacaktõr. vermelisiniz. Bu meseleyi ben yarõn çok net bir șekilde Belgrad’ta da ifade Bu amaç doğrultusunda, AB, Geçici Özyönetim Enstitüleri ve UNMIK ile ișbiredeceğim. Bağõmsõzlõğa karșõ parlamento deklarasyonlarõ, daha nazik bir liğinde bulunarak SAp kaydetme mekanizmasõnõ lanse etmiștir. Sayõn Holker’in dille ifade edilirse, yararlõ değillerdir, fakat bağõmsõzlõğõn ilan edilmesine dair de değindiği bu mekanizma, samimi olmak gerekirse zaman zaman hiç de kolay parlamento deklarasyonlarõ da aynõ ölçüde yararsõzdõr... olmayan yolu katedip AB’ye yaklașmanõzõ sağlayan yolunuza õșõk tutacaktõr. Bugün gündem sõrasõnda olan mesele, Belgrat ile yapõcõ bir diyalogun Bașbakan ve diğer bakanlarõn bu projenin gerçekleșmesi için șahsi çabalarõ bașlatõlmasõdõr. Bu mesele Kosova’da mevcut tüm enstitülerin ve UNMİK’in hakkõnda bilgilerin verilmesi beni çok mutlu kõldõ. Bu sürecin kõsavadede ve önceliği olmalõdõr; Kosova’da yașayan tüm insanlarõn günlük hayatõ ile ilgili uzunvadedeki önemini farketmișsinizdir. Onun sayesiyle Kosova’da reformlarõn hangi seviyede olduğunu görebileceğiniz yanõ sõra ilerde hangi yönde devam meseleler hakkõnda Belgrat ile diyalog bașlatõlmalõdõr. Diyalogun bașlatõlmasõ, Uluslararasõ Topluluğa çok olumlu bir mesaj gön- etmeniz için de yönlendirileceksiniz. dermiș olacaktõr. Bu, aynõ zamanda, sizin liderlerinizin yapõcõ bir șekilde sorumluluğu üstlenmeye hazõr olduklarõnõ da göstermiș olacaktõr. Böyle bir tavõrõnõz, Kosova’nõn Avrupa yolunda olduğunu dediğimiz zaman, biz bunu sizin coğrafya ve politika bakõmõndan zaten eski kõtada oldu-ğunuz yüzünden demediğimizi ayan bir șekilde doğrulayacaği gibi, büyük anlașmamazlõğõnõzõn olduğu tarafla dahi görüșebilecek bir olgunlukta olduğunuzu da ispatlamaktadõr... Daha önce de belirttiğim gibi son dört yõl içerisinde Kosova’da çok șeyler yapõlmõștõr. Fakat Kosova’daki insanõn günlük hayatõnõ kolaylaștõrmak için daha çok șeylerin yapõlmasõ gerekir. Ve bunlarõn yapõlmasõ için hiç bir kestirme yol yoktur. Her ne kadar bõkõcõ olarak görünse dahi dayanõklõ ve bașarõlõ bir administrasyon sistemi olușturulmalõdõr. Sadece bu șekilde Kosova iç ve dõș ülkelerdeki yatõrõmcõlar için ilginç ve çekici olabilir. Zamanõn geçmesiyle bu sürecin giderek daha zor olacağõ için hazõrlõklõ olmalõsõnõz. Daha önce de dediğim gibi, reformlarõn gerçekleștirilmesi için daha kestirme bir yol yoktur. Demokratik, politik, ekonomik ve sosyal reformlarõn aynõlarõ Vilnus’tan Tiran’a ve Lublana’dan Sofya’ya kadar gerekmektedir. Fakat ağõr olan tüm bu çaba ve uğrașõn meyveleri bir gün alõnacaktõr, çünkü ağõn giderek genișlediği ayan olarak görünmektedir. Sadece Avrupa’da olan bizler değil, ABD’nin partnörleri, uluslararasõ finansi enstitüler ve tüm diğer donatörlerin de sizinle ve AB’yle beraber olup, Kosova’ya bizim aile üyemiz olmasõ yolunda destek sunmakta õsrarlõ olduklarõnõ size hatõrlamama izin verin. Ve sonunda da bir șey söylemek istiyorum; yani düșünceme göre gitmekte ol- duğumuz yolda karșõlașacağõmõz engellerin neler olabileceğine değinmek Devamõ 7. sayfada 33 ASI newsletter Almanya, Kosova’nõn Avrupa’daki geleceği için çalõșmaktadõr Dõș siyaset, ulusal çõkarlar için çalõșmaktadõr. Almanya Federal Cumhuriyeti, kendi ulusal çõkarlarõndan hareket ederek Kosova’da bulunmaktadõr. Kosova, Balkanlarõn göbeğinde bulunmaktadõr. Balkanlar ise Almanya’ya yakõndõr. Balkanlarla gayet güçlü ve çok çeșitli ilișkilerimiz vardõr. Bu, Balkanlarda yașayan tüm halklar için geçerlidir. Peter Rondorf, Kosova’da Alman İrtibat Dairesi Bașkanõ Balkanlardaki durum Almanya’yõ birden ve doğrudan doğruya etkilemektedir. Almanya’ya gelen yabancõ ișçiler arasõnda Türklerden sonra ikinci en büyük grub ișçiyi eski Yugoslavya’dan gelen ișçiler olușturmaktaydõ. Biz Balkanlarda istikrarlõğõ ve ilerlemeyi görmek istiyoruz. Kosova’da istikrarlõk sağlanmayõnca, Balkanlarda da istikrarlõk sağlanamaz. İstikrarlõğõn en iyi garantisi demokrasidir. Demokratik toplumlar birbirlerine karșõ savaș etmezler. Demokratik toplumlar insan haklarõna ve kanun kurallarõna saygõ gösterirler. Onlar hoșgörülüdür ve aralarõnda yașayan azõnlõklarõn entegrasyonu için ilgi gösterirler. Zõddiytler silahlarla çözüme kavușamaz. Güç, adaletin yerine geçemez. Bundan dolayõ Almanya, demokrasinin Balkanlara hakim olmasõnõ istemektedir. Bu yüzden dolayõ, sadece demokratik, çok uluslu ve tolerans bir toplum olarak Kosova’nõn bir geleceği olabilir. Bu ise orada hareket özgürlüğü, düșünce özgürlüğü, sakin bir șekilde toplanma özgürlüğü temin etmekle mümkündür; bu, kanuna karșõ saygõlõ olma ve örgütlü suçlar ve rüșfetçiliğin önüne geçilmesiyle gerçekleșebilir. Almanya Kosova’da önemli bir varlõk göstermektedir. KFOR güçleri çerçevesinde 3400 Alman askeri güvenliğin sağlanmasõnda yardõm sunmaktadõr. Onlar köprüler ve evler inșaa etmekteler ve Sõrp mültecilerinin geri dönmelerinde yardõmcõ olmaktalar. Onlar tolerans ve demokratik değerler için çaba harcamaktalar. 360 Alman (erkek ve bayan) polisi cinayetlere karșõ savașarak, yakõn bir gelecekte Kosovalõ iș arkadașlarõnõn bu ağõr görevi kendi bașlarõna yapmalarõna yardõm etmektedirler. Almanya’daki vergi mükellefleri, 1999 yõlõndan beri Kosova’nõn yeniden yapõlanmasõ ve ekonomisinin geliștirilmesi için 200 milyon Euro cõvarõnda bağõș ve yardõmlarda bulunmușlardõr. Bu konuda kararlõyõz ve ilerde de onu muhafaza edeceğiz. Bu alanda bașarõlõ olmamõz için Kosova vatandașõ da kendine düșen görevi yerine getirmelidir. Diğer sözlerle vergileri ödemeli, harcanan elektrik faturalarõnõ ödemeli ve suyun kontrolsüz bir șekilde haranmasõnõ önlemelidirler. UNMIK, KFOR, uluslararasõ topluluk, ABD, AB ve NATO üyesi olarak Almanya, Beșli Ülkeler Grubu, Temas Grupu ve Güvenlik Konseyi, Kosova’nõn geleceği hakkõnda aynõ görüșleri paylașmaktayõz: Kosova’da demokrasi güçlü bir șekilde kök salmalõdõr. Geçici Enstitüler Kosova geleceğinin biçimlendirilmesinde yeri doldurulamaz bir role sahiptirler. Kosova Meclisi, son derece önemlidir. Sonunda, yerel enstitüler sorumlu davranmazsa, tüm çabalarõmõz boșa gidebilir. Bu yõl bu yönde önemli gelișmeler kaydedildi. Örneğin, yasal çerçevenin sağlanmasõnda Kosova Parlamentosu verimli bir çalõșma sergiledi. Alman Siyasi Vakõflarõnõn Meclis Destek Girișimi șemsiyesi altõnda bu bașarõya katkõda bulunduklarõ için mutluyum. Gelecekte Alman Parlamentosu, Bundestag’õn, Avrupa Kalkõnma Ajansõ tarafõndan sponsorluğu üstlenen proje çerçevesinde ek yardõm sunma olanağõnda olacağõ için mutluyum. Kararlõ olușumuz yanõ sõra belirlediğimiz politikalarõmõzõn gerçekleșmesinde de õsrarlõyõz; “Statüsten önce Standardlar”- dan caymayacağõmõza hiç kimsenin șüphesi olmasõn. Ama bu taslak statik bir içerik değildir; onun dinamik bir hareket olarak görülmesi gerekmektedir. Bu standardlarõn yerine getirilmesi üzerinde UNMİK-‘in arayõș içinde olmasõ, bunun bir kanõtõdõr. GÖE bu süreç için çaba harcayacaktõr. Bu konuda ortak bir sorumluluk vardõr. Ve günün birinde sõnav olacaktõr. Kosova’nõn bu sõnavda bașarõlõ olacağõnõ umut etmekteyiz. Tüm bu yol boyunda Almanya size yardõm edecektir! Yol burada bitmiyor. Kosova’nõn geleceği sadece coğrafya bakõmõndan değil, politik ve ekonomik bakõmdan da Avrupa çerçevesi içerisindedir. İnsanlar her nekadar istese de Kosova, ne Karibler Denizi’nde bir ada, ne de ABD’nin bir parçasõ olamaz. Eğer Kosovalõlar gerçekten Avrupa ailesi üyesi olmak isterlerse o zaman gerekli olan koșullarõ yerine getirmeleri gerekmektedir. Kosova’nõn karșõlașacağõ yeni standardlar paketi olacaktõr. Avrupa Birliği 1993 yõlõnda Avrupa Birliğine üye olmak isteyen toplumlar için yerine getirilmesi gereken ayan kriterileri belirlemiștir. Onlar öyle denilen “Kopenhag Kriterileridir,” ve bu kriterilerin en önemlilerinden biri iyi komșu ilișkileri ve insan haklarõ ve azõnlõk haklarõna saygõnõn gösterilmesidir. Bu olgudan harekt ederek Priștine’den Brüksel’e giden yol Belgrad’tan geçmektedir. Kosova’nõn Avrupa geleceği, sõnõrlarõn ortadan kalkacağõ anlamõnõ tașõmaktadõr. Avrupa Birliğine üye olan tüm ülke insanlarõ istedikleri yerde hareket özgürlüğüne sahiptirler. İçtenlikle inanõyorum ki tüm Kosovalõlar bu Avrupa geleceğini kucaklayõp onun ne demek olduğunu anlayacak ve bu hedefe ulașmak için tüm güçlerini harcayacaklardõr. 4 ASI newsletter “Pasif olmamalõ, çalõșmalara katõlmalõyõz” Vesna Jovanoviç Kosova Meclisi Geri Dönüș Koalisyonu (KP)üyesi ve Demokratik Alternatif (DA) üyesidir. Kendisi iki komisyonda üyedir – Medya ve Çevre Korunumu. İvana Markoviç Sõrbistan Demokratik Partisi üyesi (DSS) ve Kosova Meclisi’nde Geri Dönüș Koalisyonu milletvekilidir. Kendisi Kültür, Spor ve Gençlik Komisyonu üyesidir.Parlamento çalõșma dönemi öncesinde“Geri Dönüș Koalisyonu”nun genç üyeleri ile ASI bir konușma yaptõ. Söyleșiyi gerçekleștiren Biserka İvanoviç ve Franklin De Vrieze ASI: Kadõn olarak sizin Meclisteki durumunuz nedir ? yine aday olup daha bir mandate üye olmak ister miydiniz? Vesna: Durumuma, özellikle bir kadõn olarak değil, Kosova Parlamentosu çerçevesi içerisindeki Sõrp topluluğu üyesi ve Kosova kenttașõ olarak bakmaktayõm. Vesna: Üç ay önce bu soruyu sorsaydõnõz hiç kușkusuz ki hayõr derdim. Ama șimdi cevabõm EVET’tir. Çünkü anladõm ki bu bir “savaștõr” ve bir șey değiștirmek isterseniz tarafsõz olmanõz değil, katõlmanõz gerekir. İvana: Vesna’nõn söylediği gibi bu ayrõm esas önemi olușturmamaktadõr. Biz genelde Sõrp topluluğu çõkarlarõ için savașmaktayõz. ASI: Siyasete bașlamadan önce mesleğiniz neydi? Vesna: Geçenlere kadar Gilan yakõnlõğõndaki Parteș orta okulunda profesör olarak çalõștõm. İvana: Ben Kosova Parlamentosu’nun en genç üyesiyim ve ben çok șey öğrenebileceğim görgülü ve zeki insanlarla çalõșma olanağõnda olduğum için çok mutluyum. Hukuk Fakültesinden mezun oluyorum. ASI: Șu anda sizin Kosova Meclisi’ndeki siyasi çalõșmalarõnõzdan konușmaktayõz, ama Ivana: Büyük sorunlarla karșõlașmakta olduğumuz șu anda pasif olmamalõyõz. Çalõșmalara katõlmalõyõz. ASI: Seçim organõ, sizin için oyunu veren ve sizi Meclise sokan insanlar ile ne kadar irtibat kurabiliyorsunuz? Vesna: İvana yerini değiștiren biri ve ben Kosova’da yașadõğõm için değișik hedef gruplarõmõz vardõr. Ben de zoraki olarak Priștine’den ayrõlma mecburiyetindeydim. İki yõldan sonra șimdi Kosova Pomoravlesi yöresinde bulunan Parteș’te yașamaktayõm. Burada kalan çok sayõda insanlar var. Bir çalșma günü ile ilgili bir örnek vermeme izin buyurun. Geçenlerde Pasyane köylüleriyle görüșüp daha geç Podgorçe’ye gittim. Bu köye insanlar geri dönmüș ve evlerinin yeniden yapõlmasõnõ beklemektedirler. Onlarõn sorunlarõnõ dinlemek amacõyla onlarla 23:00‘e kadar kaldõm. Onlardan 14’ü ağõr koșullar içinde yașamaktadõrlar. Ondan sonra geri donüș için GSÖT özel danõșmanõ Sayõn Nenad Radoslavljeviç’e du- rumu anlattõm, ve yakõnda kendisi UNMİK’in bu durumda neler planlaștõrdõğõnõ anlatacaktõr. Kendisinden konuyla ilgili bilgileri aldõktan hemen sonra insanlarõ bu konuda aydõnlatmaya çalõșacağõm. Gördüğünüz gibi insanlarla sürekli bir irtibat içindeyim. İvana: 1999 yõlõna kadar Ferizovik’te yașadõm. Șimdi ise Vrnyaçka Banya’da yașamaktayõm ve Meclis top- lantõlarõna düzenli olarak katõlmak için yolculuk yapmaktayõm. Kentimin gençleri Sõrbistan ve Karadağ’da yerleșmiș bulunmaktadõrlar ama ben hala onlarla temas içindeyim. Kosova içerisinde yerleșmiș olanlarla olduğu gibi Graçanitsa’da kalmõș olan gençlerle görüșmekteyim.Onlarõn Kosova’nõn siyasi durumu hakkõnda ne düșündüklerini öğrenmem önemlidir. Gençler Kosova’ya geri dönmeyi istiyorlar. Onlarõn geri dönmeleri, koșullarõn sağlanmasõna bağlõdõr. Zaman geçtikçe insanlarõn çoğunda geri dönme hayallerinin suya düștüğünden korkuyorum, çünkü onlar gene geri dönüp dönmeyecekleri ile ilgili kușkuyla yașamaktadõrlar. ASI: En önemli ve en etkili Arnavut liderleri YDO-Yerlerini Değiștirmiș Olanlarõn Kosova’ya dönmeleri çağrõsõnda bulundular. Bu konu hakkõnda siz ne düșünüyorsunuz? 53 ASI newsletter Vesna: Bunu okurken kendimi Yerlerini Değiștirmiș Olanlarõn durumuna koydum. Genel olarak alõnõrsa bu eylem gerçek olursa iyi bir eylem olacaktõr. Bu ne demektir? Bu demektir ki, tüm liderler açõk olarak kendi insanlarõna “canlõ bir dille”– medya, canlõ olarak sunulan TV istasyonlarõ yoluyla bunu anlatmalõdõrlar. “Kosova sizin yerinizdir” bölümünü okurken kendi kendime șunu sordum – yerini değiștirmiș biri olarak nereye geri dönüyorum? Kendi ülkeme mi, yoksa diğer bir ülkeye mi geri dönüyorum? Ama șu anda bunu bir kenara bõrakmamõza izin buyurun. ASI: İvana, Kosova’ya geri dönmek isteyen çok sayõda genç Ferzoviklilerin olduğuna ve onun kendileriyle irtibatta bulunduklarõn ișaret etti. Siz arkadașlarõnõzõ, komșularõnõzõ, fakülte arkadașlarõnõzõ, iș arkadașlarõnõzõ ve yakõnlarõnõzõ Kosova’ya geri dönmeye çağõrõr mõydõnõz? Vesna: Bu çağrõda bulunmak, o kișinin hayatõ ve geleceği için sorumluluğu üstlenmek demektir. Bu sorumluluğu üstlenecek durumda değilim, çünkü bu bana bağlõ değildir. Tümünün geri dönmelerini çağõrmayõ isterdim. Ama eğer onlar orada güvenli olabilir miyiz diye sorarlarsa? Mecliste nasõl geçiriyorsun? Seni kim arabayla getirip götürüyor? Ben gerçeği söylemeliyim – Her zaman bana refakat edenin olduğunu fișek geçirmeyen arabalarla geldiğimi söyleyebilirim. Onlarõn istedikleri her șey için –hareket özgürlüğü, ișbulma olduğu gibi gençlere ait olan etkinlikler için garanti edemem. İvana: Hareket özgürlüğü olmadan bașka bir șey hakkõnda konușmak zordur. Vesna: Kosova’daki havanõn değișeceğini ümit ettiğimizi de katmak istiyorum. Ve uluslararasõ topluluk Arnavut temsilcileriyle ve bizimle Sõrp topluluğu temsilcileri ile çalõșarak yerlerini değiștirmiș olanlarõn geri dönmeleri ile ilgili koșullarõ geliștirmek yolunda beraberce çalõșacağõz. ASI: Çözüm bulmanõn yollarõndan biri yasa tasarõsõnõn önerilmesidir. Eğer bunu yapacak biri olsaydõnõz ne önerirdiniz ve neden? Vesna: 1244 Rezolusyonuna göre Kosova’da yașamakta olanlar tüm haklara eșit olarak sahiptirler. Ama ben Sõrp topluluğunun olduğu gibi diğer topluluklarõn korunmalarõ ile ilgili kanun tasarõsõnõ önerirdim. Azõnlõk topluluğu demek istemezdim çünkü ben azõnlõk topluluğu üyesi olarak kendimi hissetmiyorum. Kadõnlarõn, ailelerin ve gençlerin korunmalarõna dair bir kanunu daha önermek isterdim çünkü bu kategoriler, daha iyi günleri bekleyip kenara bõrakõlmõșlardõr. İvana: Dini her ne olursa olsun ve farklar ne olursa olsun eșit olmalarõ ve Kosova’da yașamakta olan tüm insanlarõn serbest olarak hareket etmelerini sağlayan kanunu önermek isterdim. ASI: Çevre konularõ hakkõndaki önerileriniz nelerdir ve siz bir Çevre Komisyonu üyesi olarak onlarõ nasõl takip ederdiniz? Vesna: Çevre korunumu ile ilgili kanun ve kurallara karșõ saygõnõn gösterilmesi önemlidir. Aynõ zamanda çevre korunumunun eğitim sisteminin bir parçasõ olmasõ gereksinimine önem verilmelidir. Böylelikle çocuklarõn kendi çalõșma ortamõna saygõ göstererek bu alanda ders görmeleri sağlanmalõdõr. Doğal dengenin korunmasõnda çalõșacak uzman sayõsõnõn artõrõlmasõ gerekir. Maalesef, Çevre Korunumu Kanunun gerçekleșmesi yavaș gitmektedir ve korkuyorum ki kanun sonuna kadar yerine getirilmedikçe çevre hasar görecektir. Çevre Korunumu Komisyonu üyesi olarak çevreyi hasara uğratmakta olanlarõn sorumluluğa alõnmalarõna ilișkin kanun tasarõsõ ile ilgili öneride bulundum. Bu öneriler reddedilikçe, bu sorunu düzenleyen yürürlükteki kurallar yetersiz kalacaktõr. ASI: Topluluğunuzun/ köyünüzün karșõlașmakta olduğu çevre sorunlarõ nelerdir? Vesna: Topluluğumun çõkõșõndan sonra kentler, Sõrplarõn sadece rüyalarõnda görebilecekleri bir șey oldu. Köy ortamalarõnda kalanlar uygun enfrastrüktüre sahip olmayan köy ortamlarõnda yașamaktadõrlar. Benim yașamakta olduğum Kosova Pomoravlesinde olduğu gibi diğer alanlarda da uygun çöp yerleri, su tedariği, kanalizasyon yok; içme suyu ise izin verilen bakteri değerleri sõnõrlarõnõ zorluyor, bazõ yerlerde ise hiç su yok. Kuzey Mitroviça’da sürekli olarak su kesilmektedir. Dünya Sağlõk Örgütü’nün etüdüne göre, Mitroviça, Zveçan ve Malo Rudare köyündeki hava kirliliği Priștine’ye kõyasla çok daha yüksektir. Öyle ki Priștine’de yașayanlara kõyasla bu yörede yașayanlarõn kanõndaki kurșun (Pb) birikimi 10 defa daha yüksektir. Her yerde kumlarõ ayõran araçlarõ görebilirsiniz; tepeler –bayõrlar kayboluyor. Bu sorunlar tüm Kosova ahalisi için önemlidir. “Bugün yașa, yarõnõ düșünme” düșünce șeklinin geri dönüp tümümüzü taciz edeceği izlenimine varõyorsunuz. Çevre ve Uzaysal Planlama Komisyonu iș arkadașlarõmõn Sõrp topluluğunun yașamakta olduklarõ yerleri ziyaret etmeleri için davete bulunmayõ ve çevre sorunlarõnõn günlük yașamõmõzõ nasõl etkilediğini görmelerini çok isterdim. ASİ: En sonunda vermek istediğiniz mesajlarõnõz var mõ? Vesna: Kosova’da Sõrplara daha iyi bir yașamõn sağlanmasõ için çaba harcõyorum ve harcayacağõm. Bu, Geri Dönüș Koalisyonunun politik savașõmõdõr. Kosova’nõn Morava tarafõnda yașamakta olduğuma göre Kosova’nõn bu yöresinde yașamakta olan insanlarõn sorunlarõ ve onlarõ ilgilendirmekte olan konular benim en çok ilgi gösterdiğim konular olacak ve ben onlarõn çõkarlarõnõ savunacağõm. İvana: Kosova’da yașamakta olan tüm insanlarõn korkusuz , özgür bir hayat yașamalarõnõ istiyorum. 6 Kosova’da komersiyal yasa esaslarõnõn olușturulmasõ Tarihi, toplumsal ve ekonmik özelliklerden hareket ederek, her ülkende geçerli olan yasam sistemi, toplumun real kalkõnma yasalarõnõ yansõtmaktadõr.Șu andaki pozisyonu itibariyle, Kosova, kendi yasama sistemini olușturma safhasõnda bulunmaktadõr. Bu yüzden de gelișmiș ülkelerdeki yasama sistemi özelliklerini içeren bu sistem, buraya has olan özellikleri de içermektedir. Kosova’da șu anda yürürlükte olan yasama sistemi, AB ve ABD’de yürürlükte olan yasama sistemleriyle büyük bir benzerlik göstermektedir. Özellikle ekonomik kalkõnma yasalarõnda bu daha da belirgindir. Pirro Recepi Kosova Meclisi Koordinasyon Danõșmanõ Geçici Özyönetim Enstitüleri (GÖE) yönetim bölümü ve USAID’in ortak çabalarõ sonucu komersiyel ve fiskal alanõ düzenleyen ve getirilmeleri mecburi olan yasal taban olușturuldu. Diğerleri arasõnda Tașõnõlmaz Mallarõn Kötük Kayõt Haklarõnõn Olușmasõna değin Kanun, Ekilebilir Arazilere değin Kanun, Kamu Finanslar ve Muhasebe Kanunu, Komunikasyona değin Kanun, Dõș Ticaret Etkinliklerine değin Kanun ve İpoteklere değin Kanun bu çalõșmanõn bir ürünüdür. Parlamento tarafõndan görüșülüp onaylanan bu yasalar GSÖT tarafõndan da kabul edilip yürürlüğe girmiștir. Bu yasalardan her birinin kendi ilgi alanlarõnda yeni gelișmeleri körüklemesi ve savaș sonrasõ Kosova’nõn real ekonomik gerçeklerin düzenlenmesine katkõda bulunmasõ beklenilmektedir. Bu yasalarõn kabul edilmesi kolay geçmedi çünkü onlarõn onaylanmasõnõ sürüncemede bõrakan bi sürü problem vardõ. Yasalarõn gecikmesi ve uzamasõnõn en büyük nedenlerden biri, yetkilere ilișkin bazõ yasal düzen- lemeler hakkõnda UNMIK’in karșõ gelmesiydi. Gerekçe olarak ise Anayasal Çerçeve ile sözü edilen alanlarõn düzenlenmesinin, GSÖT’ye tanõnan saklanõlmõș haklar olarak nitelendirilmesi ileri sürülüyordu. UNMIK tarafõndan ileri sürülen bu iddialar, birçok olayda Meclis tarafõndan yersiz ve özürsüz olarak nitelendirilmiș ve Parlamento Komisyonlarõ tarafõndan tekrar görüșüldükleri zaman reddedilmișlerdir. Anayasal Çerçeve’nin açõklanmasõ hakkõnda Geçici Özyönetim Enstitüleri ile UNMIK arasõndaki farklõ görüșlerden kaynaklanan problemlere rağmen, Anayasal Çerçeve hakkõnda açõklama yetkisinin GSÖT’ye ait olduğunu inanan UNMIK, bu alanda herhangi bir pazarlõğõn yapõlmasõnõn mümkün olmadõğõna inanmaktadõr. Gecikmelerin ortaya çõkmasõnõnõ etkileyen diğer bir faktör de yasama sürecine UNMIK İrtibat yetkilisinin bu sürece çok geç katõlmasõydõ. UNMIK ve GÖE arasõnda varõlan anlașma gereğince, yasanõn hükümet organlarõnda hazõrlanma așamasõnda olduğu zaman UNMIK yetkililerinin katõlarak kendi uyarõ ve önerilerini ileri sürmeleri öngörülmektedir. Fakat böyle bir șey çok nadir görülmüștür ve yaslarõn Meclis onayõna sunulmasõndan ve hatta yetkili Komisyonlardan geçmelerinden sonra uyarõ ve öneriler sunulmuștur. Hükümet ve Parlamento kendi çalõșma programlarõnda saptadõklarõ önceliklerden hareket ederek çalõșmalarõnõ sürdürmekteler ve bunlarõn kapsamõnda komersiyal ve fiskal yasa esaslarõn olușturulmasõyla dayanõklõ bir piyasa ekonomisinin meydana getirilmesi en önemli ödev olarak yer almaktadõr. Bu olgudan hareket ederek, geçen yõl içerisinde olduğu gibi bu yõl zarfõnda da Hükümet ve Meclis’in çalõșmalarõ, komersiyal ve fiskal yasalarõn ‘direğini’ olușturan yasal düzenlemelerin getirilmesinde çaba harcanacağõnõ doğrulamaktadõr. Birçok açõdan bakõldõğõnda onaylanan yasalar arasõnda Tașõnõlmaz Mallarõn Kötük Kayõt Haklarõnõn Olușmasõna değin Kanun en önemli yasalar arasõnda yer almaktadõr. 12 Eylül 2002 tarihli Meclis toplantõsõnda kabul edilen yasa, 20 Aralõk 2002 tarihinde GSÖT tarafõndan onaylanmõștõr. Tașõnõlmaz mal haklarõna ilișkin kötüğün olușturulmasõ, mülk sahipliği haklarõnõn olușmasõ ve onlarõn güvenliğinin sağlanmasõna da olanak sağlamaktadõr. Eski sistemde ise mülk sahipliği yoktu, sadece mülkten ‘yararlananlar’ mevcuttu. Böyle bir durum ise tașõnõlmaz mallarõn finansi transaksiyonlarõnda çok büyük engelleri olușturuyordu. Tașõnõlmaz mal varlõğõ hakkõnõn uygulanmasõ, Kosova’da yatõrõmlarõn bașlamasõ için önkoșullardan birini olușturuyordu. Bu yüzden de ilerideki altõ ay içerisinde bu yasanõn uygulanmaya bașlamasõ ve güvenliğin sağlanmasõ için yönetimde olanlar (Hükümet) yakõn bir ilgi göstermektedir. Kosova ASI newsletter Kadastro Ajansõ, tașõnõlmaz mal varlõğõ haklarõnõn Kötüğünü (kayõtlarõnõ) yapmak için çaba harcamaktadõr ve bu proje İsveç Uluslar Arasõ Kalkõnma Ajansõ (“SIDA”) tarafõndan finanse edilmektedir. Meclis tarafõndan Ekim ayõnda görüșülüp kabul edilen ve geçen yõlõn Aralõk ayõnda GSÖT tarafõndan onaylanan Arazilere ait Kanun da ekonomik kalkõnma açõsõndan son derece önemli bir yasayõ olușturmaktadõr. Sözü edilen yasa gereğince kredilerin alõnmasõnda toprak sahipliği bir güvence olarak kullanõlabilir ve bu șekilde ișlerin bașarõlõ bir șekilde genișlemesi hedeflenmektedir. Tașõnõlmaz mallarõn transaksyonlarõn finanse edilmesinde, bu yöntem en çok uygulanan bir yoldur. İpotek karșõlõğõnda para bağõșõnda bulunan taraf kendi çõkarõnõ toprağa transfer etmektedir. İcracõ taraf, genellikle bu bir finansi enstitüsüdür, kredi veya diğer çõkarlarõ bir güvencenin karșõlõğõ olarak temin etmektedir. Haliyle bir ipotek taksitler (dilimler) halinde ödenmektedir ve ödünç alõnan toplam para yanõ sõra belli bir faizi de içermektedir. Taksitlerin ödenmemesi halinde toprak varlõğõ hakõnõn dondurulmasõna yol açar. Böyle bir dondurulma gerçekleștikten sonra borçverenin ipotek esasõnca alõnan tüm borçlarõn ödenme vadesinin yaklaștõğõnõ ve toplam borçlarõn geri çevrilmesinin gerektiğini ilan etmesine olanak sağlamak- 73 ASI newsletter tadõr. Devamda da ipotek ișlemlerinin hõzlandõrõlmasõ için ivedi bir yöntem uygulanmaya konulur. İpotek karșõlõğõnda alõnan borçlarõn ödenmemesi, toprak hakkõnõn dondurulmasõndan sonra güvence çõkarlarõna son verilerek sözü edilen toprağõn satõlmasõ ve böylelikle ipotek karșõlõğõnda doğan borçlarõn karșõlanmasõna geçilmektedir. Dondurulma süreci devlet yasalarõ ve ipotek koșullarõna bağlõdõr. Bu süreç en sõk olarak mahkeme tarafõndan gerçekleșmektedir (hukuki dondurulma), fakat Kosova’da mevcut olan mahkeme sistemi gözönünde bulundurularak, dondurulma sürecinin bir mahkeme süreci olmamasõ daha uygun görülmüștür. Bir ekonomik bașarõsõzlõk olarak algõlanan İflas ilk bakõșta ekonomik kalkõnmayõ tehdit eden bir engel olarak görünmektedir. Fakat piyasa ekonomisinin uygulandõğõ toplumlarda böyle bir değerlendirme ve görüșe yer yoktur, çünkü bunun sayesiye borcunu geri çevirecek durumda olmayan bir borçlunun kendi araçlarõnõ yeni kreditörler arasõnda paylașarak borcunun nerde ise tamamõnõ silmesine olanak sağlamaktadõr. Denetim sayesinde gerçekleșen bu paylașõm, kredi sağlayan tüm taraflarõn çõkarlarõnõn eșit bir muamele görmelerini sağlamaktadõr. İflasla ilgili bazõ prosedürler, borçlu olan tarafõn bundan böyle de ișini devam etmesine olanak sağlamaktadõr. Bu șekilde sağlanacak gelirler, borçlarõn silinmesinde kullanõlacaktõr. Fakat iflas yasalarõnõn temel hedefleri borçlu olan taraflarõn araçlarõnõn hise sahipleri arasõnda bölüșülme sayesiyle sağlanan parayla biriken borçlarõndan serbest kalmalarõnõ sağlamak, ve borçlarõnõn tamamõ çevrilmese dahi onlarõn tekrar sõfõrdan bașlamalarõna olanak sağlamaktõr. Genellikle olarak Dõș Ticaret Etkinliklerine değin Kanun, ulusal sõnõrlar dõșõna çõkan araç ve hizmetlerin transaksiyonlarõnda geçerlidir. Yasa, usulüne uygun olmayan dõșsatõm transaksiyonlarõnõ önleyerek, dõșalõm ve dõșsatõm sistemini belirleyerek dõș ülkelerle sağlõklõ bir esasa dayalõ bir dõșticaretin olușturulmasõnõ hedeflemektedir. Kosova’nõn Dõș Ticaret Etkinliklerine değin Kanunu, Dünya Ticaret Örgütü’nün istemleriyle tamamen bir uyum içindedir. Küresel ekonomi piyasalarõnda teknoloji sekterörünün hõzlõ bir ilerleme kaydetmesi sonucu, son zamanlarda telekomunikasyon alanõ yabancõ yatõrõmlarõn dikkatini çeken bir alan halini almõștõr. Telekomunikasyona ait Kosova Kanunu doğal bir șekilde rekabetin olușmasõnõ sağlayarak bu alandaki hizmet kalitesini arttõrõlmasõ için diğer hizmet sunucularõnõn da bu alanda görev bölüșümüne katõlmalarõna yolo açmaktadõr. Günümüzde ișlerin kurulmasõ açõsõndan bakõldõğõnda, Kosova, çiçek açan bir alanõ olușturmaktadõr. Yukarõda da belirtildiği gibi, fiskal ve komersiyel yasamanõn tașõyõcõ “direği” artõk onaylanmaõș ve uygulanmaya girmiștir fakat yasayõ olușturanla henüz belli bașlõ zorluklarla karșõlașmaktadõrlar. Fiskal ve komersiyel yasama alanõ yasalarõn sürekli olarak değiștiği ve yenileștiği bir alanõ olușturmaktadõr. Kosova’da bu yasalar uygulanmasõna rağmen fiskal ve komersiyel yasama alanõnda hâlâ büyük bir boșluk sezilmektedir. Özellikle tașõnõlmaz mallarõn vergilendirilmesi, rekabet, șirketlerin kurulmasõ ve çalõșmasõ, entelektüel sahiplik haklarõ v.b. düzenleyen alanlar bunlardan sadece birkaçõ. Buna rağmen, USAID ve AKA uzmanlarõnõn yardõmlarõyla Hükümet, bu alanda gerekli olan diğer yasalarõn hazõrlanmasõnda çalõșmaya hazõrdõr. UNMIK ve Kosova Hükümeti arasõnda transfer edilen yetkiler ve saklõ tutulan hak ve yetkiler alanõnda ayan olmayan bazõ tutumlar yüzünden bu sorunun gayet bileșik olmasõna rağmen, bu sorunlarõn basitleștirilerek çözümlenmesi için her iki tarafõn da istekli olduğu ve bu șekilde gelecek dönemdeki yasama ișlerinin hõzlandõdõlmasõ arzularõnõn mevcut olduğu denilebilir. 2. sayfanõn devamõ istiyorum. Bundan önce sizin bakanlarõnõzla görüș-tüğümüz zaman – yanõmda benim dostum, meslekdașõm ve Almanya’nõn büyük siyasetçisi ve devlet adamõnõn oğlu Nikolaus Lambsdorf oturuyordu – ben Bașbakana ve didğer bakanlara AB’nin ne olduğunu tekrar hatõrlattõm. Aslõna bakõlõrsa, AB, tarih uzlașma enstitüsünü sağlayan en iyi bir örneği olușturmaktadõr. Benim kayõnpederim İkinci Dünya Savașõ’nõn bitmek üzere olduğu günlerde ölmüștü ve onun eğitim gördüğü Kembric Üniversitesi’nde okluyan ve iki dünya savașõ arasõnda ölen üniversite öğrencilerin adlarõnõn yazõlõ olduğu bir levha bulunmaktadõr. Fakat, bu levhaya adlarõn yazõlmasõ bir türlü bitmek bilmiyor. Elbette ki bu adlarõn çoğu İngiliz adlarõdõr, ancak Alman adlarõna da rastlamak mümkün. Yanõ üniversite eğitimlerini beraber sürdüren ve savaș sõrasõnda birbirine ateș açan İngiliz ve Alman üniversite öğrencilerinin adlarõ. Neden? Milliyetçiliğin ve șovenliğin en kaba bir șekilde ifade edilmesi ve ibret olarak görülmesi sonucu. AB’nin kurulmasõndan sonra artõk böyle șeylere izin verilmeyecektir. Kaldõ ki bu olușum küçük gruplarõn bir birleșmesini ifade eder; hoșgörü ve gönül zenginliği sayesiyle kendi vatandașlarõna mutlu bir gelecek temin etmek isteyenlerin biraraya gelmesidir. Bu yüzden ister aranõzda, Kosova’da bulunduğumuz, ister de Sõrbistan veya bașka bir ortamda iken ulusal kökene dayalõ nefret ve baskõnõn kötü yanlarõ ve barõșmanõn gerçekleșmesi ihtiyacõ için bu șekilde konuștuğumuz zaman hayrete kapõlmayõn. Uluslar arasõ toplum ne pahasõna olursa olsun bu hedefe ulașmanõzõ arzu ettiği için sizin burada, Kosova’da, bașarõ kaydetme șansõnõz var. Eski düșmanlõklarõ gömüp yeni bir gelecek olușturmaya hazõr olduğunuzu tüm dünyeya gösterme șansõnõz var. Olușturacağõnõz bu yeni toplum, ulusal veya dini mensubiyeti ne olursa olsun herkesin hakõnõ tanõyacak, dini, inançlarõ ve aile kökeni ne olursa olsun herkese eșit haklarõ tanõyacak bir toplum olmalõdõr. Böyle bir sorunla baședebileceğinize ve buna hazõr olacağõnõza ben inanõyorum. Aramõzda çok sayõda insanõn politikaya soyunmasõ büyük bir maceradõr. Bu maceranõn șerefle yerine getirilmesi gerektiği için çoğu zaman politika eleștirilere hedef olmaktadõr. Politikada kõsa bir süre kalmasõna rağmen Ana Lindh bunun iyi bir örneğini olușturmaktadõr. Karșõsõna çõkacak engel ve sorunlarõ Kosova’nõn așacağõnõ ve bunu șerefiyle yerine getireceğine tümünüzün emin olduğunua inanõyorum. Bu șekilde de gelecek nesillere, sizin karșõ gelmek zorunda kaldõğõnõz bir toplumdan çok daha iyi bir toplum ve gelecek temin etmiș olacaksõnõz. 8 ASI newsletter Kosova Ahali, Ev ve Aile Ekonomileri Sayõmõ Kanunu Ahalinin, aile ekonomileri ve evlerin kayõtlanmasõ her ülke ve ahailsi için çok önemlidir. Kosova Hükümeti, çalõșmalarõnõn bașõndan beri, Ahali, Ev ve Aile Ekonomisi Sayõmõ Kanununu çok önemli olarak saymõștõr. Bu kanun sayesiyle Kosova’da nüfus, ev ve aile ekonomilerinin kayõtlanmasõ sürecinin geliștirilmesi için yasal bir esasõ olușturacaktõr. Diğer yandan bu sayõmlar yardõmõyla demografi strüktür ve Kosova ahalisinin diğer sosyal ve ekonomik özellikleri gibi sayõm verileri gün õșõğõna çõkacaktõr. Bu etkinlikten toplanacak olan diğer bilgiler arasõnda ahalinin toplam sayõsõ, teritoryel dağõlõm, yașam yerleri ve evlerin strüktürü olduğu gibi șimdiki yașam koșullarõ yer alacaktõr. Dr.sc.Azem Hajdari, Bașbakanlõk Yasama Dairesi Koordinatörü ve Kalkandelen Üniversitesi, Adli Dava Muameleleri Hakkõ okutmanõ Kosova Hükümeti, kendi programõnõn bir parçasõ olarak ve Kamu Hizmetler Bakanlõğõ’nõn isteği üzere, 2002 yõlõnõn sonlarõna doğru kanun tasarõsõ önerisinin bașlatõlmasõ gereksinimini onayladõ. Sonradan, Bașbakan kendi Daimi Sekreterini görevlendirerek Aleni Hizmetler Bakanlõğõ ile ișbirliğinde bulunarak böyle bir kanunun hazõrlõklarõna bașlamasõnõ kararlaștõrdõ. Yasanõn hazõrlanmasõyla görevlendirilen Çalõșma Grubu yerli ve uluslararasõ uzmanlardan ve UNMİK temsilcilerinden olușturuldu. Grup itinalõ çalõșmalarõndan sonra Kanun Tasarõsõnõn İlk Metnini hazõrladõ ve Kamu Hizmetler Bakanlõğõ bu tasarõyõ Hükümete sundu. Hükümet 26 Mart 2003 tarihinde bu kanun tasarõsõnõ kabul etti.Kanun Tasarõsõnõn onaylanmasõ amacõyla bu kanun tasarõsõ 15 Nisan 2003 yõlõnda Kosova Meclisine gönderildi. Bu yõlõn temmuz ayõnda kanun tasarõsõ ikinci defa görüșülerek 27 ek değișmeler yapõlõp onaylandõ. Bu değișmeler bu Kanunun daha fonksiyonel olmasõnõ sağlamaktadõr. Aynõ zamanda Temmuz ayõnda “Geri Dönüș Koalisyonu” sözü geçen kanunun Sõrp topluluğunun çõkarlarõna ters düștüğü ve onlarõn etnik benliklerini göstermeleri olanağõnõ zayõflattõğõnõ belirterek, Kosova Meclisine Kanunla ilgili bir teklifte bulundu. Sunulan bu teklifte, șimdiki așamada nüfus, ev ve aile ekonomilerinin kayõtlarõnõn yapõlmasõnõn Sõrplarõn aleyhine olduğuna ișaret edilirken, Kosova’da tamamen bir hareket özgürlüğü henüz sağlanmadõğõ için bu halkõn büyük bir bölümü ülkenin dõșõnda bulunduğu vurgulandõ. Bu olgulardan hareket ederek bu nüfus sayõmlarõnõn gerçekçi olmayacağõ iddia edildi. Bu durumda, Kosova Meclisi, Hükümet, Geri Dönüș Koalisyonu ve UNMIK yetkilileri tarafõndan bir komis- yonun olușturulmasõ çabasõ içindedir. Bu komisyon konuyle ilgili delil ve karșõdelilleri görüșecektir. Bu komisyon çalõșmalarõnõn sonucu ne olursa olsun (böyle bir komisyonun kurulup kurulmayacağõ henüz netelik kazanmamõștõr), elde edilecek olan sonuç tekrar Meclis toplantõsõnda ele alõnacaktõr. Nüfus, Ev ve Aile Ekonomileri Yasasõ altõ bölümden olușmaktadõr: Sayõmlarõn yapõldõğõ tarih; Merkez Kayõt Komisyonu; Kosova İstatistik Kurumu ve belediye düzeyinde sayõmlarõ gerçekleștiren organlar; Kosova Kadastro Ajansõ’nõn, belediye ve mahali administrasyonlarõn sorumluluklarõ; Verilerin ișlenileceği merkez, verilerin toplanmasõnõn yasaklanmasõna dair bazõ kurallarõ v.b. içermektedir. Nüfus, Ev ve Aile Ekonomileri Yasasõ ile ele alõnacak konular devamda getirilmektedir: İçeriği ve özeti açõsõndan değerlendirildiği zaman Nüfus, Ev ve Aile Ekonomileri Yasasõ, çağdaș dünyadaki ülkelerin benzer yasalarõna göre hazõrlanõp bu alandaki standarlarõ yerine getirmektedir; Yasa, yetkililerin sorumluluklarõnõ belirlediği gibi herkesin sorumluluklarõnõ da net bir șekilde belirtmektedir. Böylelikle Kosova İstatistik Kurumu sayõmlarõn yetkili enstitüsü olduğunu belirten yasa, gerekli organizasyonu ve sayõmlarõ onun yerine getirmesini öngörmektedir. Bu yasa sayesiyle, 22 yõldan sonra ilk kez nüfus ve mal varlõğõnõn sayõmõnõn gerçek, güvenilir ve dayanõklõ verilerinin temin edeceği varsayõlmaktadõr. Kosova’daki nüfusun sayõmlarla kapsanõlmasõnõ engellen hiç bir hüküme yasada yer verilmemiștir. Bilakis, nüfusun, evlerin ve aile ekonomilerinin ve yerlerini geçici olarak değiștirmiș olanlarõn da heryönlü bir sayõmõnõn gerçek- leșmesini olanaklõ kõlmaktadõr. Bu yönde Yasa’nõn 17 maddesi, Kosova İstatistik Kurumu’nun nüfüs sayõmlarõ yapõlmazdan önce geniș kapsamlõ bir kampanya bașlatmasõ ve bu sayede kayõtlarõ gerçekleștiren memurlarõn görevleri, prosedürler ve yükümlülükleri hakkõnda ayrõntõlõ bilgilerin verilmesini öngörmektedir. 2004 yõlõnõn ilk yarõsõnda nüfüs sayõmlarõnõn düzenlenmesi ile Kosova nüfusunun sayõsõnõn belirleneceği gibi, ulusal temsilcilik esasõnca nüfus strüktürü, sosyal yapõsõ v.b. hakkõnda da bilgilerin sağlanacağõ gibi, var olan mal varlõklarõ hakkõnda gerçek veriler (sayõsõ, sahipliği, v.b.) ve Sõrplarõn bu konudaki ifadelerinin ne denli tutarlõ olduğu da ortaya çõkacaktõr. Bu olgular gözönünde bulundurulurken, GSÖT, imkan olan en kõsa bir sürede bu yasayõ onaylayacaktõr. ASI newsletter Eșit olanlar arasõndaki müzakereler 93 Kosova ile Sõrbistan arasõnda pratik konular üzere yapõlacak olan görüșmeler sadece bu iki ülke için değil, tüm yöre için çok önemli olarak nitelendirilmektedir. Bu görüșmelerin bașarõyla sonuçlanmasõ, Kosova’da yeni gerçeğin kabul edilmesi ve yeni gerçeğin saygõlanmasõ anlamõna gelmektedir. Bu yeni gerçek Kosova’da dört yõldan beri hüküm sürmektedir ve normal, barõșçõl ve güvenli bir durumu yansõtmaktadõr. Ramush Tahiri, Kosova Meclis Bașkanõ Siyasi Danõșmanõ Kosova Enstitüleri müzake- sorunlarõn çözümlenmesi geçenlerde geri çevirdi. relerin bașlamasõ için hazõr amacõyla bu diyalog bir iyi Kosova ile müzakerelerin olduklarõnõ belirtmiș bulun- niyetin belirtisidir. Bunun yapõlmasõnõn kabul edilmesi maktadõr, ve onlar sadece yanõ sõra böyle bir gelișme ve bașlatõlmasõyla Sõrbistan ilgili uluslararasõ enstitüle- yöredeki ilișkilerin istikrara neyi kanõtlamaktadõr? İlk rinin çağrõda bulunmalarõnõ kavușmasõna yardõm etmesi önce ve en önemlisi olan beklemektedirler. Kosova’nõn yanõ sõra, insanlarõn bera- Sõrbistan, Kosova’daki yeni ön șartlarõ yoktur ve bu berce yașayõp çalõșmalarõyla gerçeği kabul ederek, Milogörüșmeler için gündem Avrupa bütünleșmesine do- șeviç rejiminin eski yöntemsõrasõnõ saptamamõștõr; Sade- ğru gidebileceklerini de ifade lerinden ve sorunlarõn çöce görüșmelerin deklaratif etmektedir. Sõrbistan ve Kozümlenmesi ile ilgili yönolmamasõnõ ve aynõ zaman- sova ortak sorunlarla karșõtemlerinden vazgeçtiğini da uygulanabilir nitelikte lașmaktadõrlar. Her iki taraf ispatlamaktadõr. Aynõ zaolmasõnõ sağlama bağlamak da kaybolan insanlar, içerde manda bu müzakereler ilișistemektedir. Aynõ zamanda yerlerini değiștirenler, güvenkilerin dinlendirilmesine yol görüșmelere katõlan her iki lik konularõ olduğu gibi ci- açarak tüm yurttașlarõn sertaraf delegasyonlarõnõn aynõ nayetlere karșõ savașõm ve best olarak hareket etmelerini düzeyde ve komple olarak benzer sorunlarla karșõlaș- sağlayacaktõr. Diğer yandan eșit olmasõnõ istemektedir. maktadõr. Kosova, kadastro da iki ülkenin çõkarõndan Bu çeșit görüșmeler genelde ve doğum kötük kitaplarõnõn olan - Kosova’nõn nihayi Bașbakanlõk veya bakanlõk seviyesinde düzenlenir, belge- geri çevrilmesini lerin hazõrlanmasõ ve istemektedir. Çügerçekleșmesi ise bu konu- nkü, bu önemli larla ilgilenen enstitülerde kitaplar Miloșeviç bu ișlerle profesyonel bir rejimi- nin Kosoșekilde ilgilenen müdürlükler va’dan geri çekilseviyesinde düzenlenir. Anlaș- mesi sõrasõnda alõmalarõn geçerli olabilmesi nõp götürülmüșiçin, her iki ülkenin Par- tür. Sözün geliși lamentolarõ tarafõndan imza- savașõn sona ermesinden bu yalanmalarõ gerekir. Sõrbistan ile diyalogun yapõl- na on yõlõn geçmasõ Kosova açõsõndan neden mesindeb sonra, bu kadar önemlidir? İlk sõ- H õ r v a t i s t a n ’ õ n rada, geçmiște kendi arala- bazõ yörelerine ait rõndaki kötü ilișkilere sahip bu tür kötük kaolan iki ülke vatandașlarõnõn yõtlarõ ve kitapçõkarõndan olan belirli larõnõ Sõrbistan statüsünün – müzakereler yoluyla çözüme varmasõna yardõm edecektir. Buğün diyalogun yapõlmasõnõn engelleri nedir? İlk sõrada geçmiș ve geçmiș dönemde zaman zaman geleceği görmemizi önleyen sonuçlar. Bu müzakereler yoluyla Kosova’nõn gelecek statüsü ile ilgili önyargõlarda bulunmak da bu süreci engeller. Görüșmelerin parametreleri ve delegasyon düzeyinin belirlenmesi de aynõ zamanda ek bir engel faktörünü olușturacaktõr. Sõrbistan, UNMİK ve Kosova ile tüm irtibatlarõ kuracak olan Kosova Koordinasyon Kurulunu kurmuș bulunmaktadõr (Sõrbistan resmi görevlileri bunun Kosova Arnavutlar için kurulduğunu ileri sürüyor). Görüșmeleri bu heyet seviyesine ve onun yetkileri düzeyine indirgemeyi isteyen Sõrbistan, dört yõldan sonra bile, resmi UNMİK evraklarõnõ, pasaportlarõ ve Kosova vatandașlarõnõn kimliklerini kabul etmeyi reddediyor. Aynõ zamanda uluslar arasõ topluluk tarafõndan gözetlenen seçim sonucu ișbașõna gelen Kosova enstitülerini de Kabul etmiyor. Sõrbistan Meclisi tarafõndan onay- lanan bir Rezolusyon, Kosova Anayasal Çerçevesi’nin kabul edilmesini reddediyor... Uluslar arasõ faktörün uygulayacağõ önlemler sayesiyle her iki taraf diyaloga zorlanõp, daha geçlerde de imzalanan anlașmalarõn saygõlanmasõ temin edilebilir. Seçilen enstitü temsilcileriyle beraber içte ve dõșta Kosova’yõ temsil eden UNMIK Kosova’nõn bir tarafõ olduğu gerekçesiyle bu süreçte arabulucu rolünü üstlenemez. Kosova’da gördükleri saygõ ve üstlendikleri rolleri yüzünden AB ve ABD bu görüșmelerde arabulucu olabilir ve olmalõdõr çünkü onlar varõlacak anlașmanõn uygulanmasõnõ imkan sağlayan mekanizma ve otoriteye sahipler. Görüșmelerin yapõlacağõ yer sadece bașlangõçta nötür bir yer olabilir, ilerde ise görüșmeler düzenli bir șekilde Priștine ve Belgrad’ta düzenlenebilir. Er veya geç Kosova ile Sõrbistan arasõnda bir anlașmaya varõlacaktõr. Bu yüzden de bunun erken olmasõ daha iyidir. Çünkü hayatõn ve toplumsal süreçlerin önlenemeyek ve önlenmemesi gereken bir akõș yönleri vardõr. Bu akõș ise ilk sõrada halkõn șahsi iradesiyle ifade edilmektedir. 10 ASI newsletter KOSOVA MECLİSİ – GENEL BAKIȘ Hayatlarõnda ikinci yașõnda olan Meclis ve Kosova’nõn diğer enstitülerinin çalõșmalarõ hakkõnda değerlendirmeler değișik biçimde yapõlmaktadõr ve onlar kimi zaman birbirlerine tamamen ters düșmekteler. Gerçek, bunlarõn tam ortasõndadõr. Ne nihilistlerin ileri sürdükleri gibi Kosova’daki enstitüler ne komple bir bașarõsõzlõk, ne de ilüziyonistlerin dedikleri gibi tüm yörede en bașarõlõ değillerdir. Kosova’nõn yeni enstitüleri Kosova’nõn kendisi gibi bir kavșakta olup ciddi sorunlar önünde bulunmaktadõr. Hydajet HYSENI Bașarõlar var ve onlarõ afirme etmek gerekir. Meclisin ve Hükümetin kurulmasõ en önemli bașarõyõ olușturmaktadõr. Bireysel çabalar ve uluslararasõ topluluk tarafõndan sunulan desteğe teșekkür ederek belediye ve merkezi düzeyde yapõlan seçimler uluslararasõ factor tarafõndan dürüst ve bașarõlõ olarak değerlendirildi. Yeni enstitü sistemi kurularak sürekli olarak geliștirilmekte ve olumsuzluklara rağmen güçlü bir șekilde gelișmektedir. Azõnlõk topluluklarõnõn avantajlõ bir șekilde temsil edildikleri Kosova Meclisi fazla sorun ve güçlüklerle karșõlanmadan sürekli bir yasama ve politika belirleme iși ve görevini yerine getirmiștir. Parlamento üyeleri (PÜ) ve Meclisin Administratif personeli, NDİ ve Fiederich Ebert Stifung dahil olmak üzere değișik ülkeler parlamentolarõ, vakõflar ve enstitülerin desteğiyle çok sayõda seminerlere ve eğitim nitelikli toplantõlarõna katõldõlar. Bu parlamentolar ve Kosova Meclisi Destek Girișiminin (ASI), desteğine teșekkür ederek bazõ ülkelerle interparlamento ilișkileri Hidayet Hüseni kurulup çok yapõcõ olan kar- olușumlarõ ve enstitülerinin șõlõklõ çalõșma ziyaretleri var olan objektif olanaklarõ ile de bir uyum içinde örgütlendi. Elde edilen bașarõlar küçüm- değildir. Enstitüler dõșõnda senmeyerek, enstitülerimi- politikalarõn belirlenmesinin zin daha etkili olmasõ ve olanaksõz hale getirilmesi daha iyi bir șekilde örgüt- için tek yol sorumluluğu lenmesi için daha çok artõrõp özenli bir șekilde çalõșmalarõn yapõlmasõ gere- çaba harcamak ve onlarõ sonuçlarõyla kir. Çalõșmalar yavaș ve enstitülerin geçher zaman doğru yönde uyumlaștõrmaktan mektedir. yürümüyor. Elde edilen sonuçlar sadece dilediğimiz Kosova Meclisi ve diğer ilve elde etmek istediğimiz gili enstitüler kendi yaratõcõ arasõnda bir farklõlõğõ ifade ve aktif potansiyelini ve etmiyor, Kosova’nõn siyasi var olan olanaklarõ güç- lendirmek için miras kalan küçük ve sõnõrlõ imkanlardan yararlanmayõ yakõndan bile bașaramamõștõr. Bu, Kosova’daki süreci zarara uğrattõ ve uğratmaya devam etmekle birlikte Kosova yurttașlarõ arasõnda enstitülere karșõ olan güveni önemli ölçüde azaltmaktadõr. Kosova’nõn bununla ilgili acõ bir deneyimi vardõr. Hayal kõrõklõğõna uğrayan kamuoyunun gözlerinde demokratik enstitülerin itibarlarõnõn sarsõlmõș olmasõ hepimiz için bir dersti. Kosova Meclisi ve Kosova’da var olan yeni demokratik enstitüler zor ve alõșõlagelinmiș olmayan bir doğum yaptõlar. Hükümetin çalõșmalarõnõ sürdürdüğü özel șartlar, istenen bașarõya ulașmasõnõ önlemektedir ve olasõ bașarõlarõn sõnõrlõ olmasõnõ engellemektedir. Bu șartlar veya sõnõrlandõrmalar șunlarõ kapsamaktadõr: elverișli olmayan seçim sistemi, Meclisin geçikmiș olarak ișe bașlamasõnõ, ve bu arada, Meclisin administratif personelinin ve yönetim strüktürlerinin șeffaf bir șekilde teyin edilmemesi. Normal bir çalõșma için temel koșullarõn olmamasõ, parlamentonun fonksional olmayan ve yanlõș çalõșma alõșkanlõğõ ile demokraside yetersiz görgüsünden kaynaklanmaktadõr ve bunun sonucu olarak Parlamento üyelerinin girișimleri prosedürel engellere takõlarak sõnõrlandõrõlmaktadõr. Bunun bir yansõmasõ olarak dõș faktörlerin uygun olmayan, yõkõcõ ve demokratik olmayan etkilerine yol açmõș ve kimi zaman Koova’daki șartlara ters ve uygun olmayan deneyimlerin uygulanmasõna yol açmõștõr. Sonunda bu Kosova ve onun insanlarõ için iyi düșünmeyen çevreler tarafõndan sürekli yõkõcõ ve tehlikeli girișimlerin yapõlmasõna yol açmõștõr. Düșünceme göre Kosova Meclisi, yasamanõn geride kalan bölümü de dahil olmak üzere önümüzdeki sombahar aylarõnda bu gibi engellerele karșõlașacaktõr. Bunlardan sadece bazõlarõnõ vurgulayalõm: • Parlamento Üyesi statüsü, görev süresi ve dokunulmazlõğõnõn tanõmlanmasõ; • Milletvekillerin görevlerini 113 ASI newsletter normal bir șekilde yapmalarõ amacõyla kendilerine daireler, tehcizat, hizmetler, personel, ulașõm, park yerleri ve diğer olanaklar sağlanmalõdõr. Bu tür olanaklar Parlamento Üyelerine, gruplara bașkanlõk edenlere, komitelere ve administrasyon sağlanmalõdõr; • Meclis Bașkanlõğõnõn tamamen olarak görevlerini yerine getirmesi, özel Yönetmenlik sayesiyle Meclis Bașkanlõğõ – Bașkan ilișkileri, Bașkanlõk - Parlamento Gruplarõ ilișkileri, Bașkanlõk – Meclis Komisyonlarõ ilișkileri ve Bașkanlõk ile Meclis Administrasyonu arasõndaki ilișkilerin düzenlenmesi; • Meclis Bașkanlõğõ ile Meclis Sekreterliği arasõnda düzenli ve fonksionel ilișkilerin olușturulmasõ sayesiyle düzenli çalõșma için olanaklar temin edilirdi. Ayrõca saptanan kurallara göre, șefaf ve demokratik çalõșma sonucu Meclis bütçesinin olușturulmasõ ve parlamentonun genel olarak görevinin yerine getirmesi sağlandõğõ gibi Parlamento admõnõstrasyonunun olușturulmasõ ve gerekli personelin temin edilmesi süreci de düzene sokulmuș olurdu; • Meclis Yönetmenliğinin değișme ve tamamlamasõ konusunda așõrõ bir șekilde uzayan sürece son verilip, genel olarak Meclisin çalõșmasõnõ sağlayan diğer kural ve düzenlemelerin getirilmesi; • Parlamentoda hür ve tolerans bir havada tartõșmalarõn sürdürülmesi için ortam sağlanarak, özellikle milletvekili sorularõ ile õnterpelasyonun sağlanmasõ; • Milletvekilleri ile Parlamento temsilcilerinin vatandaș ve sivil toplum temsilcileriyle sürekli bir diyalogun kurulmasõ; • Diğer ülkelerin parlamentolarõyla ișbirliğini arttõrarak Kosova Meclisi’nin uluslar arasõ parlamento strüktürlerine katõlmasõnõn sağlanmasõ ve bu amaçla uluslar arasõ ilișkilere bakacak bir dairenin kurulmasõ; • Yasama ișlemlerinin hõzlandõrõlmasõ ve en önemli sistem yasasõ paketlerinin hazõrlanmasõna özenin gös-terilmesi, yasalarõn çõkartõlmasõ ișlemlerinin kolaylaștõrõlmasõ, özellikle değiștirgelerin sunulmasõ ve oylanmasõ prosedürlerinin, metinlerin düzeltilmesi ve onaylanan yasalarõn final ve orijinel metinlerinin hazõrlanmasõ; • Meclis ile Hükümet arasõnda fonksõonel ilișkilarin sağlanmasõö bu kapsamda yasama etkinlikleri ağõrlõklõ olduğu Meclis tak- viminin belirlenmesinde çalõșmalarõn koordine edilmesi; • Kosova Meclisi ile Kosova Cumhurbașkanõ arasõndaki ilișkilerin aydõnlõğa kavușmasõ; • Yürürlükteki seçim sisteminde belirgin olan eksiklik ve uyușmazlõklarõn ortadan kaldõrõlmasõ; • Daha sõkõ ve yakõn bir ilișkinin kurulmasõ esasõnca Meclis ile GSÖT arasõndaki prosedürel ve fonksionel ilișkilerin belirlenip aydõnlõğa kavușmasõ ve rezerv yetkiler kavramõnõn ayan ve net bir șekilde belirlenmesi. Kosova Meclisi ve onun ilk yasama misyonunun kendi kendisini yaratõp fonksionel bir duruma getirme görevi de vardõr. Bunun yanõ sõra yeni Kosova’da diğer demokratik enstitülerin de olușturulmasõ yapõlmalõ ve bu șekilde enstitü ve yasal boșluk gidermelidir. Bunlarõn yerine getirilmesiyle Kosova’daki genel durumun tamamen normalleșmesi ve ilerde Kosova’da demokratik, özgür ve bağõmsõz bir toplumun olușturulmasõ sağlanacaktõr. Bu șekilde Kosova gerçek demokratik, çoğulcu, tolerans ve Avrupa’da geleceği olan ve buralarda yașayan tüm topluluk temsilcileri ve yurttașarõn çõkarõndan olan bir toplum olușturulacaktõr. 12 ASI newsletter Çalõșma Komisyonunda Ciddi Düzelmeler-İlerlemeler İnsanlarõn gereksinimlerine hitap eden ve kanunlardan çõkan demokratik süreç çok sayõda eylemi gerektirmektedir. Bu, bireysel parlamenterlerin konularõ inceleyerek iș arkadașlarõyla tartõșmalarda bulunmalarõnõ ve kenttașlarla diyaloga bașlamalarõnõ gerektirmektedir. Meclis komisyonlarõnõn, kanun tasarõlarõnõ gözden geçirmek için yetenekli destek personele ihtiyacõ vardõr. Mecliste örgütlü siyasi gruplara ihtiyacõ vardõr. Ve en önemlisi bu elemanlar arasõnda etkili bir koordinasyona ihtiyac vardõr. Heather Kashner, Ulusal Demokratik Enstitüsü (NDI), Kosova Müdürü Kosova Meclisine karșõ yapõlan sürekli eleștirilere rağmen, bu enstitü günlük çalõșmalarõnda, bu hedefleri gerçekleștirmekte büyük ilerlemeler kaydetmiștir. Milletvekilleri ve personel kendi çalõșmalarõnõ rutin hale getirmișlerdir. Enstitünün genel çalõșma kalitesi ve verimi artmõștõr. Yapõlmasõ gereken daha çok șey var. Geçenlerde Ulusal Demokratik Enstitüsü (NDI) tarafõndan yapõlan değerlendirmenin amacõ, Meclis hakkõnda olduğu gibi onu desteklemekte olan örgütler hakkõnda gözlemlemelerin yapõlmasõnõ hedeflemektedir. Amaç özellikle komisyonlarõn güçlendirilmesi alanõnda bu ilerlemenin sürdürülmesi olacaktõr. Birçok teknik konularõ çözümlendikten sonra komisyon çalõșmalarõ daha etkili olabilir. Bu, uygun komisyon dairelerinin sağlanmasõ, personelin ișe alõnmasõ ve evraklar arșivlerinin kurulmasõnõ kapsamaktadõr. Șans eseri, UNDP, SPEAK projesi yardõ- mõyla bunlarõ gerçekleștirmeye çalõșmaktadõr. Var olan bazõ teknik yetersizliklere rağmen Meclisin daha iyi çalõșmasõna yardõm eden birçok gelișmeler kaydedilmiștir. - Parlamento gruplarõnõn (yönetim kurulu üyeleri) șimdi kendi daireleri vardõr ve onlar șimdi daha sõk sõk toplantõ düzenlemektedirler. Genelde onlar genel kurul oturumlarõndan önce toplanmakta ve bazõlarõ parti yönetim kurulu çalõșmalarõnõ tartõșmak amacõyla ek günlerde bir araya gelmektedirler. - Yeniden gözden geçirilen Çalõșma Yönetmenlikleri ile ilgili kurallar üyelerin isteklerini yerine getirecek komitelerin görev süresini uzatmõșlardõr. - Komisyonlarõn önemli bir bölümünde bakanlõklar ile ilișkiler ilerletilmiș bulunmaktadõr. Hükümet tarafõndan tasarlanmõș olan kanun- larõn yazõlõ değiș tokușu olduğu gibi Bakanlõk temsilcilerinin komisyon toplantõlarõna katõlmalarõ da dahil olmak üzere komisyonlarõn çoğunda bakanlar arasõndaki irtibatlar düzenli olarak yapõlmaktadõr. - Komisyon toplantõlarõna katõlan üyelere șimdi gündelik ödenmektedir, bu ise komisyon toplantõlarõna katõlõmõ arttõrmõștõr. - AGİT, Mecliste ulusal ile uluslararasõ personel arasõndaki günlük irtibatõn sağlanmasõ amacõyla tam zaman çalõșacak olan çevirmeni temin etmiș bulunmaktadõr. Komisyonlarõn bir kõsmõ çok iyi ve etkin olarak çalõșmaktadõrlar. Onlar hükümet ve sivil toplum örgütleri uzmanlarõyla ișbirliği yaparak sõralõ olarak kendilerini komisyon oturumlarõna davet etmektedirler. Öyle ki kanun tasarõsõ hakkõnda daha fazla bilgi toplamak veya konu ile ilgili sorușturma için üç aleni oturum yapõlmõștõr. Komisyonlarda aleni oturumlarõn yapõlmasõ için ilgi artmakta. Böylelikle uzmanlardan yararlanõlmakta, kanun tasarõlarõnõn yeniden gözden geçirilmesi için ilgili bilgiler toplanmakta ve aynõ zamanda çalõșmalarõn daha șeffaf ve kamuoyuna daha açõk olmasõ sağlanmaktadõr. Konuyu daha iyi anlamak amacõyla bazõ komisyonlar alan ziyaretlerini uygulamõș bulunmaktadõrlar. Bu ziyaretler ilk sõrada komisyonlarõn kanun tasarõsõnõ yeniden gözden geçirmeleri gerektiği zaman yapõlmaktadõr, zaman zaman kenttașlarõn petisyonlarõna ve elde edilen somut sonuçlara cevap olarak düzenlenmektedir. Komisyonlar, belirli konular hakkõnda sorușturmalarõn yapõlmasõnõn kendilerine düșen bir görev olduğunu anlamaya bașla- yõp ve hazõrlamõș olduklarõ raporlar sayesiyle belirli Bakanlõğa hatta UNMİK’e bile önerilerde bulunabilirler. Bu Meclisin isteğine uygun olarak yapõlmaktadõr. Bununla ilgili birkaç örnek gösterilebilir: • Aleni Hizmetler Komisyonu bireysel kișisel evraklar ve Kosova kenttașlarõ hakkõnda veriler (örnek olarak doğum, ölüm, nikah belgeleri, sürücü belgeleri) ile ilgili rapor hazõrlamõștõr. • Ticaret ve Endüstri Komisyonu, Kosova’da enerjinin sağlanmasõ durumu hakkõnda rapor sunmuștu. Bunlar Komisyonlar ve Meclis için ileriye doğru atõlan önemli adõmlardõr. Bu iyi örneklerin sõralõ çalõșmalarõn bir parçasõ olmasõ amacõyla komisyon üyeleri ve personeline sürekli yardõmlarõn sunulmasõ gerekmektedir. Meclis çalõșmalarõnda belirtilen diğer bir konu ise, komisyon çalõșmalarõnõn 133 ASI newsletter ilerletilmesi ve komisyon raporlarõ ile ilgili tartõșmalar yoluyla Parlamento Gruplarõyla ișbirliğinin yapõlmasõdõr. Parlamento gruplarõ, tüm parlamento gruplarõnõn katõlmõș olduklarõ komisyonlar arasõnda varõlan fikir birliği sonucu ortaya çõkan rapor sonuçlarõyla uzlașmadõklarõnõ belirttiler. Tabii ki bireysel üyelerin komisyon sonuçlarõyla uzlașmamalarõ normaldir, ama Parlament Gruplarõnõn komisyonlar ile uzlașmamalarõ komisyon üyeleri ve onlarõn parti yönetim kurulu üyeleriyle koordinasyonun olmamasõnõn bir belirtisidir. Belirtilmesi gerekir ki, parti gruplarõ çalõșmalarõnõ ve ișbirliğini geliștirmeye devam etmektedirler. Buna ek olarak bu süreç geliștirilip Meclis üyeleri ve partilerin kendi seçmenleri ile daha sõkõ bağlar kurmalarõ yolunda yardõm edilip destek sunulacaktõr. Tüm bu çabalar komisyonlar ve Meclis çalõșmalarõnõ güçlendirecektir. NDI tarafõnda yapõlmõș olan tüm bu değerlendirmeler Kosova kenttașlarõnõn ihtiyaçlarõnõ daha iyi bir șekilde gideren kanunlardan çõkan demokratik yasama süreçlerin aranmasõnda birçok pozitif gelișmelerin var olduğunu göstermektedir. Meclis Rezolusyonu, geri dönme sürecini körüklüyor Yerlerini değiștirmek zorunda kalanlarõn geri dönmelerini cesaretlendiren ve Kosova’daki Arnavutlarõn en büyük liderleri ve azõnlõklarõn liderleri tarafõndan imzalan açõk mektuba dayanarak, Kosova Meclisi 10 Temmuz 2003 tarihinde geri dönme süreci ile ilgili formal tartõșmalarõ düzenledi. Bu oturum, son iki yõl içerisinde bu konuda düzenlenen ikinci bir toplantõyõ olușturuyordu. Toplantõnõn sonunda konuyle ilgili sekiz öneri kabul edildi. Meclisin geçen yõlki ifadesine dayanarak GÖE’ nün tüm yerlerini değiștirmek zorunda kalanlarõn ve mültecilerin geri dönme hakkõ bi tekrar desteklenerek doğrulandõ. Brian Kuns, Kosova AGİT Misyonu, Siyasi İlișkiler Dairesi Savaș sonrasõ Kosova’da, geri ya liderlerin kararlõ olup fõn milletvekilleri tarafõndan dönmeler ve azõnlõk haklarõ olmamasõ söz konusudur. barõșçõl ifadelerin sunulmasõ çok önemli olmakla birlikte Buna rağmen yetkililerin bu gibi olumlu örnekler vardõ. çok hassas ve politik niteliğe sorun hakkõnda sorumlu Aynõ zamanda Meclis dekbürünmüș sorunlardõr. Han- tutulmalarõ daha kolaydõr, larasyonuna sunulan olumgi topluluğa düșerlerse düș- çünkü onlar tüm insanlarõn suz oy sayõsõ 2002 yõlõna sünler ve hangi ajans için geri dönme haklarõna sahip göre 2003’te sadece bir çalõșõrlarsa çalõșsõnlar, bu sü- olduklarõnõ aleni olarak be- olumsuz oya düșmüștür. Elrece katõlmõș olanlardan hiç yan etmișlerdir. İkincisi, bette ki bu tür tartișmalarõn birisi, șu anki status quo ile böyle bir önerinin yayõn- daha olumlu bir havada lanmasõ, GÖE’ nün etkin geçmesi için alan fakat memnun değillerdir. bir role sahip olmasõnõn kaydedilen ilerlemenin de Geçici Özyönetim Enstitügerektiğini göstermektedir, kabul edilmesi de önemlidir. lerinin (GÖE) kurulmasõnve bunun sadece tanõnan Belki de en önemli olan șey, dan bir buçuk yõl sonra, (saklõ) bir yetki olmadõğõnõ Meclisin son rezolusyonu Meclisin geri dönmelere ait ve bu iș için bi tek UNMİK’in iki rezolusyonundan sonra yetkili olmadõğõnõn da bir geri dönmeleri desteklemek ve Kosova’nõn en önemli kanõtõdõr. Daha bașka sözlerle amacõyla tüm Kosova’da bir temponun olușmasõna katArnavut liderleri ve diğer azõ- Meclis Rezolusyonu’nun dokõda bulunmasõndan ibaretnlõk liderlerinin geri dönmeyi kuzuncu önergesi, sözü editir. Bu tempo bir yõl içerisinde kararlõ destekledikleri bu len önergelerin yerine gesürekli geliștirilerek Haziran aleni mektubu ardõndan ko- tirilip getirlmediği ișini Mecsonunda Arnavutlarõn en nuyla ilgili Mecliste yürü- lisin denetleyeceğini ayan bir büyük liderleri, diğer azõnlõk tülen tartõșmalarõn önemini, șekilde belirtmektedir. liderlerinin de desteğini alaözellikle Priștine/Belgrad gö- Konuyla ilgili Meclisin geçen rak yayõnladõklarõ aleni çağrüșmeleri öncesinde gözö- yõl getirilen rezolusyonuna rõda yerlerini geçici olarak nünde bulundurmak gere- kõyasla bu yõlki rezolus- değiștirenlerin yuvalarõna kir. yonun onaylanmasõ sõra- dönmeleri için aleni çağrõda Meclis Rezolusyonlarõ, resmi sõnda yapõlan tartõșma hava- bulundular. “Kosova bizim beyannameler olarak, Ko- sõnõn da oldukça değiștiğini evimiz olduğu kadar sizin de sova enstitülerinde belirlenen belirtmek gerekir. Bu kez evinizdir; sizin geri dönüp politikalarõn geri dönmeyi de tartõșmalarõn karșõlõklõ bizimle birlikte karșõlõklõ saydesteklediğini doğrulamak- suçlamalarõn yapõlmasõ için gõ havasõ içerisinde barõș tadõr. Bu gerçek gözardõ edi- kullanõlmõș olmasõna rağ- içinde komșu olarak yașalemez. Her zaman yüksek men – nitekim yapõlan oyla- manõz için çalõșmaktayõz.’ iktidar çevrelerinde belir- mada tüm Meclis gruplarõ diye deniliyor mektupta. Bu lenen politikalarõn doğru bir öneriler için olumlu oy sözlerin etkili olduğunu İpek șekilde gerçekleștirilmesi ve- kullanmadõlar – her iki tara- Belediyesi Belopole köyüne geri dönenler tasdõklamõșlardõr — onlar kendilerinin buraya geri dönmelerini özellikle bu mektubun etkilediğini belirtmektedirler. Amerikalõ siyasetçiler buna “Büyük Mo” derler. “Mo” momentum - kuvvet katmak gibi. Bir örnekte tempo konu üzerine pozitif bir değișim anlamõna gelmektedir; bu konu üzere daha önce hiçbir ilerleme kaydedilmemiș veya en azõnda böyle bir șey gözlenmemiști. Bu tempo ilerlemenin kaydeilmesiyle kanõtlanmaktadõr, daha önce sert olan tutumlarõn yumușamasõyla veya daha önce karșõ taraflarda olanlarõn biraraya gelmesiyle tasdõklanmaktadõr. GÖE çerçevesinde geri dönme sürecine destek bașlamõș bulunmaktadõr. Tabii ki gerçekçi olmak önemlidir. Geri dönme süreci içinde olanlarõn memnun olmalarõna kadar daha çok yapõlacak șey var. Her nasõlsa, 2003 yõlõnõn yazõndan sonra GÖE çerçevesi içerisinde doğru yöne giden bir bir tempo kuvvet yakalanmõștõr ve bu tempo muhafaza edilerek daha da hõz kazanmalõdõr. 14 ASI newsletter “UNMIK VE GÖE: Tango için iki kiși gerekir” Yeni Genel Sekreter Özel Temsilcisi (GSÖT), Finlandiya eski Bașbakanõ Harri Holkeri, Kosova’nõn Birleșmiș Milletler Geçici Yönetim Bașkanõ (UNMIK) görevini üstlendi. Holkeri, misyonun kurulușundan beri en hassas dönemde bașkanlõk edecektir. Kosova Hükümeti yavaș yavaș daha büyük bir sorumluluğu üstlenmekte ve Kosova’nõn statüsü ile ilgili görüșmeler yaklașmaktadõr. Buna rağmen UNMIK için en önemli olan Geçici Özyönetim Enstitüleri (GÖE) ile ișbirliği – tehlikeli bir düzeyde gerginlik sergilemektedir. Val Percival, Kosova’nõn Uluslararasõ Kriz Grubu Müdürü UKG araștõrmacõlarõ İlir Deda ve Jehona Gjurgjeala Uluslararasõ Kriz Grubu (ICG) geçenlerde ișbirliği konusunu inceleyerek Steiner yönetimi süresince giderek tõrmanan gerginliğin gereksiz bir düșmanlõk yarattõğõnõ ve resmi görevlilerin demokratik enstitüleri inșa etmeleri yolundaki çabalarõnõ suya düșürdüğü sonucuna varmõștõr. Kilitsel amaçlar olarak – hükümetin yönetim, yasama ve yargõ dallarõnõn dengeli ve demokratik enstitüler olarak çalõșmasõnõn sağlanmasõ – Kosova’da mevcut olan yönetim sorunlarõ için sorumluluğun kime ait olduğu konusunda düzenlenen tartõșmalarõn gölgesinde kalmõștõr. GSÖT Holkeri, önceki UNMİK yönetiminin yanlõșlarõndan öğrenmek için yegane bir olanağa sahiptir. UNMIK administrasyonu, GÖE’ler ile ilișkilerin iyileșmesi için çaba harcamalõ, her anlașmamazlõk konusunun önce saptanõp sonra ise çözümlenmesi için gayret sarfederek, gerginliğin tõrmandõrõlmasõ ve tansiyonun arttõrõlmasõnõ önlemelidir. Eski yanlõșlar arasõnda anõlabilecek olan birisi UNMIK’in gayet kabarõk sayõda politik konularõn gündeme alõnmasõ olușturmaktadõr. Sabõk GSÖT Steiner birçok girișimlerde bulundu, ama bu girișimlerin çoğu bașlangõç safhasõnda kaldõ. Bundan bașka o hükümetin kilitsel üyeleriyle danõșmayarak, medyanõn dikkatini üzerine çekme gayreti içindeydi. Steiner’in tekel seviyesine varan bu tavõrlarõnõ – ister yerel ister de uluslararasõ düzeyde tertiplenen toplantõlarda sergilemesi – hükümetin kendi otoritesini ortaya koymak için nerde ise hiçbir olanağõ ve desteği yoktu. Hükümetin kooalisyon bir hükümet olmasõ, hükümet liderlerinin inisiyatifini engelliyordu. Bakanlar, kendi partisinde lider konumunda olmadõğõ için dezavantajlõ bir pozisyonda olan Bașbakana rapor sunacak yerde, kendi parti yönetmenliklerine rapor sunuyorlardõ. Hükümet siyasi girișimlerde bulunma ya da dayanõklõ bir hükümet platformunu geliștirip yerine getirme olanağõnda değidi. Meclis, hükümetin yürütme dalõ olarak çalõșmalarõnõ bașarõlõ olarak denetleyecek pozisyonda olmadõğõ gibi, bakanlarõn çalõșmalarõ çok seyrek ele alõnõp görüșüldü. Bunun yerine Meclis, UNMİK yanlõșlarõna dikkatini odaklamõștõ. Belgrad ile Priștine arasõndaki diyalog, yetkilerin GÖE’ye aktarõlmasõ, standartlarõn yerine getirilmesi stratejilerinin belirlenmesi gibi çok hassas ve önemli konularõnõn göz önünde bulundurulmasõ yanõ sõra, Harri Holkeri bir de UNMİK ile hükümet arasõndaki ilișkilerin düzeltilmesi yönünde çaba harcamalõdõr. GÖE ile profesyonel ve ortak bir șekilde ișbirliğin sürdürülmesi son derece önemlidir ve bunun sonucu olarak ișbirliği alanõnda geri adõm atõlmasõ yerine ileriye doğru bir adõmõn atõlmasõ sağlanacaktõr. ICG, Sayõn Holkeri’nin – hükümet ile bütünlüklü olarak danõșarak, ayan ve dayanõklõ bir siyaset gündemini geliștirmesini önermektedir. Holkeri, UNMİK ile hükümet arasõndaki ișbirliği geliștirmek amacõyla, haftada bir, yüksek düzeyde bir toplantõnõn düzenlenmesi girișiminde bulunmalõdõr. GSÖT medyatik olma hevesi ve uluslararsõ toplantõlara katõlma alõșkanlõğõndan kaçõnõp, Hükümet yetkilileri tarafõndan sunulan destekleri kabul etmelidir. Diğer yandan, bu ișbirliğin daha üst bir düzeye çõka- rõlmasõ için GÖE’ler de ilișkilerin sõcak tutulmasõ yönünde sorumluluğu paylașmalõdõr. Uluslararasõ planda statüsü henüz belli olmayan ve Güvenlik Konseyi nezdinde yapõlan değerlendirmelerde ilerlemenin kaydedilip kaydedilmemesi konusunda sunulan raporun hazõrlanmasõnda UNMIK’e bağlõ olan Geçici Özyönetim enstitüleri, bu ilișkilerde en zayõf halkayõ olușturmaktadõr. Kosova görevlileri, UNMİK ile beraberce çalõșmanõn kendi çõkarõ açõsõndan yararlõ olacağõnõ kabul etmelidirler. UNMIK ile ilișkilerin gerginleștirilmesi ve politik suçlamalar hiç bir yarar getirmez. Kosova için son derece önemli olan bir zamanda (statüs konusunda görüșmelerin bașlamasõ öncesinde) onlar Kosova’nõn ün’ü hakkõndaki gerçekleri yansõtmaktadõr. GÖE resmi görevlileri, UNMİK ile diyalog ve yapõcõ ilișkiler kurmakta etkin olup ve kendi çõkarlarõ için çalõșarak daha yapõcõ bir yaklașõm sergilemelidir. Bunun yanõ sõra bazõ politik partilerin Hükümet çalõșmalarõnõ engelleme girișimlerine son verilmelidir. 153 ASI newsletter Bu sürecin ilerlemesi amacõyla, GÖE kilitsel siyaset konularõ üzerine UNMİK ile etkin bir șekilde ișbirliği yapmalõdõr. Kabinedeki bakanlar, Bașbakanõn çalõșmalarõnõ engellememelidir. Hükümet aynõ zamanda dayanõklõ bir hükümet platformunu ve özel politik girișimlerini belirleyip bu girișimler hakkõnda siyasi partilerle konzensus sağlamlõdõr. Bașkan Rugova da dahil olmak üzere idaredeki üstgörev yöneticiler devamlõ olarak Meclis’e hitab etmelidrler. UNMIK ve GÖE’ nün gelecekleri birbirine kenetlenmiștir. Kredibilitesinin korunmasõ ve ilerideki barõș misyonlarõnda rol albilmesi için, BM Kosova misyonunun bașarõyla sonuçlanmasõ gerekir. Avrupa entegrasyon süreçlerine katõlabilmek için GÖE’lerin sürekli bir uluslararasõ destek sağlamasõ gerekir. Șimdiye kadar hiçbir tarafõn ortak bir kaderi paylaștõklarõnõn farkõnda olmadõklarõ görünmektedir. İlerde kendilerini bekleyen ciddi sorun ve güçlüklerden hareket ederek, ister UNMIK ister de GÖE’lerin, geçmișteki yanlõșlardan ders çõkararak, gelecek için beraberce çalõșmalarõ gerçekten iyi olurdu. Sorumluluklarõn daha yoğun bir tempoyla aktarõlmasõ BMÖ Güvenlik Konseyi 1244 No’lu Rezolüsyonu ile öngörülen yetkiler çerçevesinde, savaș sonrasõ Kosova’sõnda demokratik enstitülerin olușturulmasõ, Kosova’da ișbașõnda olan Uluslararasõ Misyon için en önemli bir sõnavõ oluștururken, Kosova politik güçleri için de en ciddi bir sorunu ifade ediyordu. Fatmir Sejdiu (LDK), Member of the Presidency of the Assembly of Kosovo Her șeyden önce savaș sonrasõ Kosova’sõnda günlük yașamõn istikrara kavușmasõ gereksinimi ağõr basõyordu. Kosova ekonomisinin canlanmasõ ve tüm yurttașlarõn normal bir yașamlarõ için șartlarõn sağlanmasõ yanõ sõra halkõn özgür oyundan çõkan demokratik enstitülerin de normal bir șekilde görevini yerine getirmeleri gerekiyordu. Aslõnda ister Kosova – merkez düzeyinde ister de yerel düzeydeki bu enstitüler, değișik düzeydeki sorumluluklarõn meșru tașõyõcõsõ olmalarõnõ ancak bu șekilde kazanmõșlardõr. Diğer yandan, zaman akõșõ içerisinde GSÖT’e ait yetki ve sorumluluklarõn üstlenmesi de bunun kapsamõndadõr. Eninde sonunda, Anayasal Çerçeve de bu yetki ve sorumluluklarõn Kosova enstitülerine aktarõlmasõ görevini (șimdiye kadar her birinin görevde kaldõklarõ dönemlerde) GSÖT’lerin yeGÖE ile UNMIK arasõndaki rine getirmelerini öngörilișkilerle ilgili ICG Raporu- mektedir. na, 1 Ekim 2003 tarihinden Kosova enstitülerinin “ev itibaren ICG web-sayfasõnda ödevleri olarak belirlenen” ulașabilirsiniz. statüsten önce standartlar www.crisisweb.org alanlarõna ait sorumluluk- larõn üzerine alõnmasõ gereksinimi, zaman zaman yerli ve uluslar arasõ faktörler arasõnda “iktidar yarõșõ” olarak algõlanmõștõr. Aslõnda bu kazanõlan meșrutiyet esasõnca Kosova enstitülerinin yetkilerinin uygulanmasõ için hazõr olușunun bir ifadesidir aynõ zamanda. Șimdiye kadar edinilen görgüler, bazõ durumlarda yer yer duraksamalarõn varolduğunu göstermiștir. Özellikle Kosova halkõnõn geleceği konusunda hayati önem tașõyan bazõ konularda görülen “yarõș” havasõ bazen “gerginliğin tõrmanmasõna” yol açmõștõr. Eleștirisel bir açõdan bakõldõğõnda, bir yandan “statüsten önce standartlar” alanõnda “ev ödevleri” belirlenirken, diğer yandan onlarõn yerine getirilebilmesi için yetki ve sorumluklarõn üstlenmesinde görülen gecikmeler birbirine zõt geldiği için bu sürecin sonsuza kadar ertelenmesi ve yerinde sayma durumunun muhafaza edilmesi olarak anlașõlabilir. Böyle bir yanașõm Kosova’nõn uluslar arasõ idare mandatõ altõnda tahmin edildiği sürede kalmasõ ile uyumlu değildir. Diğer yandan böyle bir gelișme, tüm gelișmelere ve güçlüklere rağmen Kosova’da düzenlenen üç bașarõlõ seçimden (iki mahali ve bir merkez seçiminden) sonra yaratõlan yeni durumla da uyum içinde değildir. Kosova enstitülerinin ister politik ister de ekonomik planda karșõlaștõklarõ güçlükler bu sürecin hõzlandõrõlmasõnõ zaruri kõlmaktadõr. BMÖ Genel Sekreter Özel Temsilci sõfatiye Sayõn Hari Holker’in Kosova’ya geliși ve onun yapacağõ ișler, Kosova’da hüküm süren uluslar arasõ mandatõn bașarõyla sonuçlanmasõna yol açacağõnõ tahmin ediyorum. Ve, umarõm ki bu arada özgür ve demokratik bir Kosova için Kosova halkõnõn politik isteminin saygõlanõp enstitüleșmesine izin verilecektir. Eninde sonunda bu, uluslar arasõ topluluğun en önemli ödevlerinden birini olușturmaktadõr. 16 ASI newsletter Hükümet KEK üzerindeki yetkileri istiyor Kosova Meclisi 19 Haziran tarihinde düzenlenen genel kurul toplantõsõnda, Kosova’daki ağõr enerji durumunun düzeltilmesi yolunda on öneriyi kabul etti. Son dört yõl içerisinde Kosova Elektro Enerji Koorporasyonu(KEK) çalõșmalarõnõ yöneten menancmente karșõ eleștirilerde bulunan milletvekilleri, uzun tartõșmalardan sonra bu önerileri onayladõlar. Ridvan Berisha, RTK gazetecisi Oylamadan önce, Bajrush Xhemajli komisyon önerilerini sundu. Önerilerde, diğerleri arasõnda , KEK’teki șu andaki ağõr durum için insan faktörünün sorumlu olduğu belirttildi. Xhemajli tarafõndan yönetilen komisyon, bu seneler içerisinde KEK’in bașarõsõz çalõșmalarõnõn KEK’in statüsünün tanõmlanmadõğõndan ileri geldiğini hatõrlattõ. 19901999 yõllarõ arasõnda Sõrp yetkililerinin tecihzatõn önemli kõsõmlarõnõ hasara uğratõklarõ için içinde bulunulan durum kömür üretimini de olumsuz bir șekilde etkiledi. Onaylanan on öneri Kosova’daki enerji durumunu ve KEK’teki menancmentin gerektiği gibi çalõșmamasõnõ göstermektedir. Meclis, Enerji Komisyonunun olduğu gibi Enerji Bakanlõğõnõn kurulmasõnõ ve onun yöresel piyasada kazançlõ ve rekabet edebilmesi amacõyla KEK’in yeniden yapõlanmasõnõ istiyor. Ticaret ve Endüstri Komisyonu Bașkanõ Bajrush Xhemajli (PDK), önerileri okuyarak Kosova Hükümeti’nin eylemde bulunacağõnõ ümit ettiğini belirtti. Kosova Hükümeti ve UNMİK temsilcilerinin panelinde kararlaștõrõldõğõna göre, çalõșmalarõn koordine edilmesi, yatõrõmlar, üretim ve KEK içindeki atamalar dahil olmak üzere özellikle enerji konularõ ile uğrașacak olan ve Hükümet çerçevesi içerisinde koordinasyon dairesinin kurulmasõ kararlaștõrõldõ. Bu dairenin kurulmasõ, Kosova Meclisi genel kurul toplantõsõnda KEK ile ilgili yapõlan parlamento tartõșmalarõnõn bir etkisi olarak görülmüștür. Geri Dönüș Koalisyonu üye- Ticaret ve Endüstri Komisyonu Bașkanõ Bayruș Cemali leri (KP) önerilerin içeriğiyle kõsmen uzlaștõlar. Geri Dönüș Koalisyonu üyeleri Sõrp ișçilerinin KEK’e dönmeleri sorunu ve Kosova’da azõnlõklara ve geri dönenlere enerji kolaylõklarõnõn sağlanmasõ ile ilgili üzüntülerini belirttiler. “KEK’teki gerçek durumu araștõracak ve tazdikleyecek biri olmadõğõna göre, panelin önerdiği gibi koordinasyon dairesinin kurulmasõnõn desteklenmesi gereken bir șey olduğunu belirttiler. UNMİK ile Hükümetin ortaklașa olarak bu sorunu çözümleme șanslarõna sahipler” dedi Geri Dönüș Koalisyonu üyesi Oliver Ivanovic. “9 Kasõm2002 tarihinde Bardhi kömür madeninde olagelen toprak kaymasõ ile ilgili yapõlan analizler kõraç toprak katmanlarõnõn nakledilmesindeki ihmal Obiliç’te meydana gelen yangõnõn nedenlerinden biridir,” dedi Xhemajli. O, aynõ zamanda yerel bilim enstitüsü INKOS’un bu gibi bir facianõn olabileceğini önceden uyarmasõna rağmen, uluslar arasõ yönetim yetkililerinin uyarõlarõ ciddi olarak almadõklarõna da ișaret etti. “Komisyon olayõ inceledi onun șimșekten ileri gelmediğini, böyle büyük bir hasar için insan faktörü sorumludur,” dedi Xhemajli. Yapmõș olduğu eleștiride itfaiyecilerin acil bir etkinlikte bulunmasõnõ önleyen uluslar arasõ yönetim yetkililerini de suçladõ. Komisyon, KEK yönetimi tarafõndan idare edilen yatõrõmlar tarzõnõ da eleștirdi. “KEK yönetimi tarafõndan kötüye kullanmalarõn ve hõrsõzlõk olaylarõnõn olduğu kanõtlanmõștõr” dedi Xhemajli. Eski top menacerinin ișe gelmesiyle incelemeler-araștõrmalar durdurulmuștur dedi. Komisyon adõna, Xhemajli, Finansi Araștõrma Merkezi’nin olayõ araștõrmasõ amacõyla bağõmsõz bir uluslar arasõ komisyonun kurulmasõnõ önerdi. KEK’in özelleștirilmesinden söz edilirken mülk ve sahibinin tanõmlanmasõndan önce bu konunun tartõșõlamayacağõ ileri sürüldü. LDK parlamento grubu li- 173 ASI newsletter deri, Sabri Hamiti olduğu gibi konușmacõlarõn büyük bir kõsmõ UNMİK’in, KEK’i yönetiminden vazgeçmesi gerektiğini ve Kosova Hükümetinin enerji sorumluluğunu üstlenmesine izin vermesini istediler. “Tüm bu yabancõlar profesyonel değiller. Onlar birkaç șey biliyor ama çok bilmiyorlar, ve onlar profesyonellik alanõndaki yetersizliklerini Kosova’ya değil, diğerlerine olan sorumluluklarõyla kapatma mecburiyetinde olduklarõnõ belirtiyorlar.”, dedi Hamiti sunmuș olduğu ifadesinde. O, KEK’in yerel personelinin veya yerel personel șefinin kötüye kullanmalarda bulunduklarõ ile ilgili Ticaret ve Endüstri Komisyonu’nun raporuyla uzlașmadõ. Hamiti, yerel yönetim personelinin kötüye kullanmalarõnõn araștõrõlmasõ olanağõ yerine, Kosova Hükümetinin KEK’e karșõ görevlerini yerine getirmediği yüzünden Kosova Hükümetini suçladõ. Ekonomi ve Finansi Bakanõ, Ali Sadriu, bu değerlendirme ile uzlașmadõğõnõ belirtti. “Yetkisi ve sorumluluğu olmadõğõ bir șey için hükümete saldõrmak doğru değildir” dedi. AAK Parti Bașkanõ Ramush Haradinaj, durumun düzel- tilmesi yolunda ve kõș aylarõ süresince ne kadar daha az elektrik kesintilerinin olmasõ doğrultusunda acil bir önlemlerin alõnmasõnõ istedi. “KEK yönetiminin durumu hakkõnda bilgimiz elimizde olmalõdõr” diye öneride bulundu Haradinaj. rütülen tartõșmalarõ göz önünde bulundurarak,19 Haziran 2003 tarihinde düzenlenen genel kurul toplantõsõnda șu önerileri onayladõ: Kosova’da elektrik konusu GSÖT’in yetkisinde kalmaktadõr. UNMIK sözcüsüne göre, Mecliste görüșmesinden sonra konuyla ilgili GSÖT eylemde bulunabilir, olsun ki ona tanõnan yetkilerden hareket ederek belli değișmeler yapma mecburiyetinde değildir. 2. KEK çalõșmalarõnõ idare eden kanunlarõn yayõnlanmasõ: Enerji Kanunu, Madenlere değin Kanun, Jeolojik incelemelere değin Kanun ve Düzenleyici Organlara değin Kanun; Eylül ayõnõn bașlangõcõnõ, Kosova kenttașlarõnõn yașamlarõnõn düzeltilmesi yolunda yetkililerin yeterince çaba harcamamalarõ nitelendirmektedir. Elektrik kesintileri tüm düzeylerde en çok konușulmakta olan konulardan biri olmaya devam etmektedir, ve șimdiki durumun ortadan kaldõrõlmasõ olanağõ ile ilgili tartõșmalar huzur bozucu olmaktadõr. Kosova’da enerji sorununun çözümlenmesi ile ilgili on öneri: Kosova Meclisi, Ticaret ve Endüstri Komisyonu’nun KEK’teki durum ile ilgili raporu ve parlamentoda yü- 1. Meclisin Enerji Komisyonunun kurulmasõ; 3. Kosova Hükümeti bir an önce enerji alanõndaki sorumluluğu üstlenmeli ve Enerji Bakanlõğõnõn kurulmasõ gerekir. bir ileti șebekesinin kurulmasõ; 4. Belirli sistem kanunlarõ onaylanmadan önce KEK’in yöresel piyasada daha kazançlõ ve rekabet edebilmesi için onun yeniden yapõlanmasõnõn görüșülmesi; 8. KEK’teki tüm karar verme düzeylerinde yerel personelin idareyi ele almasõ stratejisi desteklenip uluslar arasõ personelin ise daha ziyade danõșmanlõk görevini üstelenmesi; 5. KEK, özel olușum olarak Güney-Doğu Avrupa Elektroenerji Sistemi Enstitülerine üye olmalõdõr; 9. Daha etkili ve bașarõlõ finansmanõn sağlanmasõ için KEK – DA projesinin desteklenmesi. 6. Enerji sağlayan yeni objelerin yapõm stratejisinin desteklenmesi; 7. Kosova ile Aravutluk arasõnda 400 KW – lõk Obiliç elektrik santralõ 10. KEK’te olasõ kötüye kullanmalarõ Finansi Araștõrma Merkezi’nin araștõrabilmesi için Meclis’in onu yetkili kõlmasõ. 18 ASI newsletter Özelleștirilme tartõșõldõ Thor Helsa, KTA 3 Temmuz. Perșembe günü, ekonominin özelleștirilmesi amacõyla Kosova’daki Birleșmiș Milletler Misyonu tarafõndan kurulan Kosova Tröst Ajansõ (KTA), Kosova Meclisi üyelerine özelleștirme süreci ile ilgili geniș bir brifing sundu. Bu fõrsatla KTA yetkilileri, yatõrõmcõ-larõn celbedilmesi ereğiyle Meclisten destek talepettiler. Parlamento üyelerinin özelleștirme süreci ile ilgili itirazlarõnõ yazõlõ olarak sunmalarõ kararlaștõrõldõ. Bu brifingden sonra özelleștirme programõnda birkaç önemli gelișme kaydedilmiștir. Bunun temel hedefi ivedi bir șekilde peșin para temin etmek değildir. Gaye, Kosova’ya uzun vadeli yatõrõm yapacak olanlarõ çekip yeni iș yerleri Meclisin birkaç üyesi yaratmaktõr. Kosova enstitülerinin et- İlk tenderlerin sonuçlarõ kin olarak katõlma- 14 temmuzda açõkladõklarõ süreçi destek- nõrken, Kosova için iyi lememeleri gerektiği gö- bir bașarõ olarak niterüșünü savundular. Me- lendirildi ve beklenilenclis Bașkanõ Nexhat den daha bașarõlõ olduğu Daci’nin õsrarõ sonucu, ileri sürüldü. Kosova Kosova Tröst Ajansõ’na Tröst-İtimat Ajansõ daigönderilecek önerilerin relerine yirmi iki teklif tasarlanmasõ amacõyla gelmiști, on yedi teklif ise süre dolmadan bir saat önce, yani son anda ulașmõștõ. 22 tekliften 5‘i evrak yetersizliği yüzünden reddedilmiști. Özelleștirmenin ilk raundunda yapõlan tekliflerin toplam tutarõ 9,300,000 Euro üzerindeydi. 6 geçici teklifin toplam tutarõ ise 4,600, 000. Euro’dan daha çoktu. Eylül ayõnõ ilk haftasõnda tenderlerin ikinci raundunu düzenledi. Toplum malõnõ satõnalmak için teklifte bulunanlar ve yatõrõm yapanlarõnõ sayõsõ arttõ.: 180 yatõrõmcõ 18 toplumsal kesime ait șirketini almak için teklifte bulunmuștu. Öyle ki ortalama olarak toplumsal kesime ait bir eski șirketin alõmõ için 10 yatõrõmcõ teklif vermiști. İkinci raundta önerilen tekliflerin toplam tutarõ 136,000,000 Euro’dan fazlaydõ, kazanan teklifler tutarõ ise 24,500,000 Euro üzerindeydi. Teklifler, Avusturya, Türkiye, Bosna - Hersek, eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya ve Arnavutluk’taki ilgili taraflardan geldi. Eski sistemde toplumsal kesime ait șirket ișletmecilerinden ise iki Eylül ayõnõn sonuna teklif geldi. doğru toplum malõnõ Bu bașarõlarõ izleyerek, özelleștirilmesi ile ilgili Kosova Tröst Ajansõ, üçüncü turun düzen- lenmesi beklenilmektedir. Oteller, dükkanlar, özel pil tipleri üreten fabrika, kereste, halõ, plastik ürünleri olduğu gibi tuğla ve ekmek fabrikalarõ yanõ sõra kimyasal hammade ve șișe fabrikasõ gibi çeșit tür ișletmelerin özelleșmesi beklenmektedir. 2003 ve 2004 yõlõ içerisinde tüm Kosova’da özelleștirme süreci devam edecektir ve bu süreç içinde endüstri dallarõ ve bölümleri sayõsõ artacaktõr. Özelleștirme süreci ile ilgili bilgileri Kosova Tröst Ajansõ’nõn șu web sayfasõnda bulabilirsiniz.: www.kta-kosovo.org. ASI newsletter Yasama dõșõndaki ișler 193 Meclis komisyon çalõșmalarõnõn önemli bir unsurudur Edmond Efendija, (NDI) Yasalarõn gözden geçirilmesi ve tasarlanmasõ ișlerini gören Parlamento komisyonlarõ yurttașlarõn ilgi odağõnda olan ve komisyonun etkinlik alanõna düșen değișik konularda inceleme çalõșmalarõnõ da sürdürmektedirler. Komisyonlar sadece Hükümet tarafõndan kendilerine ișin verilmesini pasif bir șekilde beklememelidirler; proaktif bir șekilde hükümetten en iyisini temin etmeye çalõșmalõdõrlar. Komisyonlarõn denetleme niteliğindeki (yazõlõ) raporlarõ bunun sağlanmasõna yardõm edecektir.. Parlamento komisyonlarõn görevleri nedir? Sadece yasalarõ gözden geçirme mi onlarõn ișidir? Hayõr, yasalarõn gözden geçirilmesi dõșõnda komisyonlarõn gerçekleștirmekte olduklarõ çok görevleri vardõr, ve bunlarõn arasõnda hükümetin kendi görevini gerçekleștirip gerçekleștirmediği konusunda emin olmalarõ önemli bir yer alõr. Yönetimin gözden geçirilmesi parlamentonun kilitsel görevlerinden biridir. Demek oluyor ki, parlamento komisyonlarõ yetkili bakanlõklarõn çalõșmalarõnõ denetlemektedirler. Belirli konular üzere gerekli bilgi- leri toplamadan önce yönetimin etkin bir șekilde gözetlenmesinin olanaklõ olup olmadõğõnõ sorabilir miyiz? Cevap hayõr olacaktõr – gözetlemeden önce bize bu bilgiler gerekecektir. Belirli bir alanõ anlamadan hükümetin kendi çalõșmalarõnõ nasõl geliștirebileceği ile ilgili fikire varmak çok zordur. Bu nedenle komisyonlar bilgi toplamak amacõyla sõk sõk oturumlar düzenlemektedirler. Milletvekilleri, komisyonlarõn incelemekte olduklarõ konular üzerine her zaman uzman değillerdir. Tercih sebebi olmasõna rağmen kendilerinden bu istenmemekte ne de onlardan böyle bir șey beklenmektedir. Onlar siyasi temsilcilerdir ve siyasi kararlar almadan önce konu üzerine bilgi toplamaktadõrlar. Aslõnda yasalarõn hazõrlanmasõ ve gözden geçirilmesi dõșõnda komisyonlarõn esas görevleri nelerdir? Komisyonlar kendi yetki alanlarõna düșen ve onaylanan bir yasanõn uygulanmasõnõ ve onun sayesiyle beklenen neticelerin alõnõp alõnmadõğõnõ inceleyebilirler. İstenen sonucu vermediği takdirde karșõlașmakta olduğu zorluklar nelerdir, bu zorluklarõn nedenleri nelerdir ve zorluklar nasõl ortadan kaldõrõlabilir? Komisyonlar, hükümetin kendi programõnõ gerçekleștirmekte ilerleme kaydettiğini de değerlendirebilirler. Komisyonlar, kenttașlarõn ilgi odağõnda olan birçok konularõ göz önünde bulundurarak komisyon çalõșmalarõnda onlara öncelik verebilirler. Tüm bunlar ise parlamento komisyonlarõnõn yasama dõșõ çalõșmalarõnõ olușturmaktadõr. Bunlar ise komisyonlarõn inceleme yapmalarõ sonucu mümkündür. Sorușturmalar - tahkikatlar aleni yorumlar için açõk olan aleni sorușturmalar yoluyla yapõlabilir. Bu aleni sorușturmalarda Hükümet temsilcileri, hükümet ve STÖ yetkilileri, özel uzmanlar ve diğer bireyler belirlenen konular üzerine görüșlerini açõklamakla komiteler önünde açõğa vurmaktadõrlar. Komitenin sadece uzmanlarõ değil, konudan en çok etkilenen kișileri dinlemesi de hayati bir önem tașõmaktadõr. Böylelikle komisyonlar gerekli verileri toplayarak yazõlõ rapor hazõrlama durumundalar. Bu rapor iki ana bölümden olușmaktõr: olaylara dayanan durumun açõklanmasõ ve hükümet tarafõndan alõnmasõ gereken eylem ile ilgili öneriler. Raporlar, sorușturma sürecinde șahitler tarafõndan toplanan olgularõ içermelidir. diğer organlara yardõmda bulunacak niteliklere sahip olmalõdõr. Kosova’da mevcut olan durumda, birçok alanda yasa yetersizliği mevcuttur. Bundan dolayõ komisyonlarõn aleni sorușturmalardan olușturacaklarõ raporlarda belirleyekleri öneriler, hükümetin belli yasalarõn tasarlamasõ için talimatlarda bulunmasõ beklenmektedir. Ayrõca, yetkili komisyonlar, istenilen kanun tasarõsõ taslaklarõnõn ne șekilde olacağõ konusunda hükümete önerilerde bulunabilir. Tavsiyeler– öneriler, hükümetin kendi etkinliğini artõrmasõ yolunda komisyon tarafõndan önerilecek olan somut eylemleri de içerebilir. Kosova Meclisi bazõ komisyonlarõ bu yönde çok iyi çalõșmalar yapmaktadõr. Komisyonlar belirli konularõn iç yüzünü kavramak amacõyla değișik yörelere ziyaretler düzenlemektedir. Ticaret ve Endüstri Komisyonu KEK ile ilgili raporu hazõrladõ. Bu komisyon üyelerinin Kosova’da madenocaklarõnõn durumu ile ilgili bir rapor üzerine çalõșmakta olduklarõnõ biliyoruz. Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu Sõrbistan’a götürülen sanat eserleri hakkõnda rapor hazõrlamõștõr. Bu pratik tüm komisyonlarda uygulanmalõdõr. ASI çerçevesinde olan örgütler bu aleni sorușturmalarõn örgütlenmesi ve komisyon raporlarõnõn derlenmesinde yardõmcõ olabilirler. Sorușturma sonucu, komisyonun yazõlõ bir rapor hazõrlamasõ önemlidir. Rapor, kamuya açõk ve kolay ulașõlabilecek ve yasama da dahil olmak üzere ilerideki eylemlerin planlaștõrõlmasõ için Meclise, Hükümete ve Etkin komisyonlar demek, güçlü parlamento demektir – yönetimi etkin bir șekilde gözetleme olanağõnda olma ve onu sorumlu tutmaktõr. Tümümüzün isteği de budur – hükümetten azami bir șekilde yararlanmak. 20 ASI newsletter SPEAK projesinin ilk safhasõ: Meclis Belgelerinin Menancment Sisteminin kurulmasõ 12 Ağustos tarihinden itibaren, administrasyon uzmanõ s.Roxher Roj’un gelmesiyle “Kosova’da Elektronik Parlamento Arșivlerinin Desteği” (SPEAK) projesi üzerinde çalõșmalar bașladõ. Sayõn Roy’un temel ödevi Kosova Meclisi için Evrak Menancment sisteminin kurulmasõ olacaktõr. SPEAK projesinin bu önemli komponenti AYA (EAR) tarafõndan finanse edilecektir ve bu yönde UNDP 199,700 Euro tutarõnda bir bağõșta bulunmuștur. Krenar Loshi, Program Araștõrmacõsõ Kamu Hizmetler Administrasyonu UNDP Kosova UN DP Arșivlerin İșletme Sisteminin kurulmasõ (AİS), Kosova Meclisi’nin belgelerin taraf tutmayarak ve usulüne uygun bir șekilde ișlem görmesini sağlayacaktõr. AİS, ilk sõrada Kosova Meclisi’nde çalõșmalarõn akõntõlõ bir șekilde gerçekleștirilmesi ve arșivlerin uyumlaștõrõlma- sõnõ hedeflemektedir. Tüm evraklar standarlara uygun olarak hazõrlanacak ve arșivlerin ișletmesi % 100 elektronik olacaktõr. AİS sayesiyle Meclis evraklarõna istenilen her zamanda ulașõlabilecek ve kullanõcõlarõn bu belgelerden optimal bir șekilde yararlanmalarõ sağlanacaktõr. Bașlangõç safhasõnda, ilerde kullanõlabilecek Meclis elektronik arșivinin olușumu da sağlanacaktõr. sova Meclisi ile ilgili veriler ve evraklar sürekli olarak artacağõ için bu imkan çok faydalõ olacaktõr, çünkü basit metinlerin araștõrõlmalarõ çok zor olacaktõr. Kosova Meclisi personeli, evraklarõ elektronik bir șekilde koruyarak tekrar onlarõn üzerinde çalõșabilecek ve onlarõ kâğõt üzerinde basabilecekleri gibi elektronik ortamda da onlarõ kullanabileceklerdir. Çalõșmalar, Kosova Bir bütün olarak AİS, Mec- Meclisi Prosedür Kurallarõ’na lisin karar verme sürecinin göre uyumlu olmalõdõr. bir parçasõ olan ve gelen AİS’nin bașarõlõ olmasõ için, evraklarõn konulara göre tüm evraklarõn belirlenip kayõtlanmasõnõ sağlayacak kategorilere ayrõlmasõ, evrak bir elektronik sistemini sahipleri, yetkiler, muhafaza sunacaktõr. Personelin ve etme ve yayõnlanmasõ șekikonularõn kayõtlanmalarõnõn llerinin tanõmlanmasõ son standar bir yolla yapõlmasõnõ derece önemlidir. Yazõlõ metemin ederek, yazõlõ evrak- tinler, ses ve görüntü larõn depolanmasõnõ sağla- malzemeleri, onlara kolay yacaktõr. İAS, Kosova Meclisi bir șekilde ve eksiksiz ulapersonelinin çeșitli araștõr- șõlabilmeyi sağlayan arșiv malar yapmalarõnõ sağlaya- sistemine göre korunup caktõr (örneğin, Boolean muhafaza edilmelidir. araștõrmasõ, sözlerin ince- Gerekli bilgisayar programlenmesi veya diğer frag- larõnõn dizayn edilmesi manlarõn araștõrõlmasõ). Ko- zaman alacaktõr. Tüm orjinel malzemeler aynõ arșivde, Meclis Kütüphanesi ve Arșiv Bölümünde kayõtlanõp depolaștõrõlacak. Bu yazõlarõn dõșa verilebilecek örnekleri de mevcut olacaktõr. Dil alanõndaki gerekli verziyonlar göz önünde bulundurularak ve Ulusal Arșiv ile ișbirliği yapõlarak basõlõ malzemelerin arșivlenmesi sistemleri olușturulacaktõr. Buna benzer bir șekilde günlük postanõn arșive koyulmasõ sistemi de kurulacaktõr. Sadece araștõrmacõlar, öğrenciler ve gazeteciler tarafõndan Meclis’ten aranacak olan evraklar arșiv sistemi ile kapsanacaktõr. Bașbakanõn Dairesi tarafõndan geliștirilmiș olan bu evrak esasõnõn Hükümet Verilerine ve Yasal Verilere bağlanõp entegre edilip edilmeyeceği konusunda ilerde tartõșmalar yapõlacaktõr. Devamda, bu evraklar ve veri esaslarõnca hazõrlancak resmi gazetenin yetkili editörünün kim olacağõ bu tartõșmalarda belli olacaktõr. SPEAK projesi esasõnca personelin eğitim görmesi de özel önem tașõmaktadõr. Teknik yönlerinin ayrõntõlõ bir șekilde açõklanmasõ ve evraklarõn arșivleme iși ve süreçlerinin öğrenilmesi yanõ sõra ișlerin düzenli bir șekilde cereyan etmesi için teknik imkan ve prosedülerin kullanõlmasõ için disiplinin sağlanmasõ konusunda personelin eğitim görmesi hedeflenmektedir. Kosova Meclisi personeli ile ayrõntõlara kadar her șeyin ele alõnacağõ toplantõlar sonucu evrak arșivleme sistemi biçimi belirlenecektir. Bu sayede onlarõn istem ve gereksinimlerinin nazare alõnmasõ sağlanacaktõr. Sistem daha ilk safhada iken kullanõlacaktõr, zamanla ise Kosova Meclisi personelinin günlük çalõșmalarõnda kullanacağõ yararlõ ve nihai bir sistem halini alacaktõr. www.ks.undp.org 213 ASI newsletter ASI Bülteni için söyleși Kosova Meclisi Prosedür kurallarõna göre, Medya ve Aleni İlișkiler Dairesi kendi programõ çerçevesinde Meclis Bülteninin yayõnlanmasõnõ planlaștõrmõștõr. İlk sayõ Haziranda yayõnlandõ. Dolayõsõyla Medya ve Aleni İlișkiler Dairesinden Sayõn Sherif Konjufca ile konuștuk. Söyleșiyi gerçekleștiren: Edmond Efendija, NDI ASI: Meclis Bülteninin amacõ nedir? (șu anda bu bültende üç gazeteci çalõșmaktadõr) bültenin ayda bir kere yayõnlanacak olan gazete ve kronik olarak Meclis etkinliklerini dile getirecek olan bir yayõn olmasõ düșünülmüștü. Dairemiz küçüktür ve biz Meclis etkinliklerinin günlük bilgileriyle uğrașmaktayõz. Bültenin Parlamento üyelerine, Kosova enstitülerine, belediye meclislerine adamayõ düșündük ve onun piyasaya değil hükümet tarafõndan kullanõlmasõnõ tasarladõk. İlk sayõ 1000 nüshada yayõnlandõ – Arnavutça olarak 600 nüsha, Sõrpça olarak 200 nüsha ve Türkçe olarak 200 nüsha. Sh. Konjufca: Kosova’nõn en yüksek yasama enstitüsü olarak, kurul toplantõlarõndan, Bașkan ve Bașkanlõk üyeleri etkinlikleri, parlamento komisyonlarõnõn çalõșmalarõndan bireysel üyelerin çalõșmalarõna (Parlamento üyelerine) kadar Meclis mekanizmalarõ etkinliklerine ilișkin yayõnõn yayõnlanmasõ çok önemlidir. Bültenin amacõ, Parlamento üyelerine açõk olmak, Hükümet için kazançlõ olan özgür düșünce ve fikirler Meclis kurul toplantõlarõnda ya da bașka durumlarda tartõșma konusu olacak olan konularõn gündeme getirilmesini hedeflemektedir. ASI: Kosova Meclisi Bül-teninde neler bulunabilir? ASI: Bültenin iletișimi nasõldõr ve nerede buSh. Konjufca: Șimdi ollunabilir? Bu dergi hakduğu gibi gelecekte de kõnda insanlarõn ne kaMeclis tarafõndan onaydar bilgisi var? lanan yasa ve evraklar ile Sh. Konjufca: Gazeteci sa- ilgili tartõșmalarõn olduğu yõsõ yetersizliği yüzünden gibi, Meclis komisyonlarõ etkinlikleri, Kosova Bașkanõnõn yorumlarõ, Bașbakan ve diğer hükümet bakanlarõnõn yorumlarõ, Kosova uluslararasõ topluluk temsilcilerinin yorumlarõnõ ve Meclis oturumlarõnda konușmak için cağrõlan uzmanlarõn ifadelerini bulabilirsiniz. ASI: Bir yõldan sonra Bülten nasõl olacaktõr? Sh. Konjufca: Yayõn dairesi personelini yavaș yavaș geliștirmeyi ve profesiyonleștirmeyi planlaștõrõyoruz. Bundan bașka Kosova Meclisi bültenin dinamik, ilginç ve geniș bir okuyucu çevresi için çekici olan haftalõk dergiye dönüștürülmesini planlaștõrõyoruz. Bu nedenle tüm Avrupa’da yayõnlanmakta olan dergilere baktõk. İlgili partilerin desteğiyle İngilizce olmak üzere diğer dünya dilleri üzere de yayõnlanmasõna bakõlarak Bültenin her yönde geliștirilmesi yönünde çalõșmalar yapõlacaktõr. 22 ASI newsletter MECLİSE SUNULAN DESTEK ETKİNLİKLERİ Geri Dönme Koalisyonu ve Diğer Topluluklar gruplarõna İnsan Haklarõ konulu eğitim düzenlendi 14 Temmuz 2003,tarihinde Kosova Sõrp parlamento grubu Geri Donüș Koalisyonu (KP) üyeleri, BM İnsan Haklarõ Yüksek Komisyoncusu (UNHCHER) Dairesi ișbirliğiyle AGİT Demokratikleșme Bölümü tarafõndan örgütlenen insan haklarõnõn korunmasõna değin eğitim toplantõsõna katõldõlar. Meclis üyelerine kilitsel insan haklarõ ilkeleri hakkõnda özetli bir giriș yapõlarak kendi parlamento çalõșmalarõnda insan haklarõ ilkelerine dayanan startejiyi nasõl formule etmeleri gerektiğiyle ilgili tavsiyeler verildi. Diğer Topluluklar parlamenterleri Grubuna 16 Temmuz 2003 tarihinde bu konulu oturum düzenlendi. Tartõșmalarõn ana konusunu azõnlõk dillerinin kullanõlmasõ, eğitim haklarõ ve Arnavut ile Sõrp olmayan Meclis üyelerinin Kosova merkezi medyasõna erișmeleri olușturmaktaydõ. Rom, Hașkali ve Mõsõrlõ Topluluğu Kosova Meclisi ziyaretini destekledi 26 Haziran tarihinde, Meclis Sekreterliği ve AGİT, Rom, Hașkali ve Mõsõrlõ temsilcilerden olușan grubun Kosova Meclisi ziyaretini örgütledi. Bu topluluk üyeleri ilk defa olarak Meclisi ziyaret edip Meclis binasõnõ gezme, Meclisin yönetim kurulu toplantõsõnõ izleme ve prosedürlerle tanõșma olanağõndaydõ. Eğitim konularõ ile ilgili tartõșmalar bu topluluğun haklarõnõ savunanlarõn özel çõkarõnõ olușturmaktaydõ. Avrupa Yeniden Yapõlanma Ajansõ–EAR’in, Meclise teklifi Avrupa Yeniden Yapõlanma Ajansõ, Kosova Meclisine destek programõnõ bașlatmõș bulunmaktadõr. Programõn gerçekleștirilmesi ile ilgili teklif Fransa, Almanya ve Belçika Parlamentolarõ tarafõndan kurulan Konsortium tarafõndan ödül almõștõr. Kõsacasõ Avrupa Yapõlanma Acentesi programõ șunlarõ planlamaktadõr: Meclis Üyeleri profesyonel kapasiteleri ve teknik becerilerinin güçlendirilmesi, Meclis Kanuni Ünitesinin ve Meclis personelinin güçlendirilmesi; Yasamanõn Avrupa standardlarõ ve acquis communautaire ile uyumlaștõrõlmasõna özel önem verilerek Meclisin yönetim kurulu ve komitelerine yardõmõn sunulmasõ; Bu alana katõlan tüm aktörler ile ișbirliği yapõlarak Meclis Prosedür süreçleri gelișmesinin desteklenmesi; Meclisin dil hizmetlerine desteğin sunulmasõ. Bu projeler, destek sunan parlamentolarõn yasal ve prosedürel konularõyla ilgilenmekte olan uzmanlarõn yardõmõyla eyleme koyulacaktõr. Bu çalõșma administrasyon ve kapasite yapõlanmasõna odaklașarak, yerel uzmanlarõn da katkõda bulunmalarõ istenecektir. AYYA-EAR ve Consortium, Meclisi Destek Girișimi çerçevesi içerisinde Meclisin bağõșta bulunanlarõyla ișbirliğinde bulunmaktadõr. Friedrich Ebert Stiftung İç Programõ İç Program Komitelerde çalõșmak isteyen ve yasamanõn yeniden gözden geçirilmesine yardõm etmek isteyen öğrencilerin bu ișlere katõlmalarõnõ hedeflemektedir. FES, SOROS Vakfõ ve Priștine Üniversitesi tarafõndan örgütlenen bu altõ haftalõk program Eylül ayõnda bașlayarak Kasõm 2003’te sona erecektir. Priștine Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü Mecliste yasal uzmanlõğa sahip olanlar sayõsõnõn yetersizliğini ve bundan hem Meclisin hemde öğrencilerin yararlanacaklarõnõ göz önünde bulundurarak bu programõ bașlattõ. Öğrenciler arasõndan seçilecek olan bașarõlõ adaylara görevlerini üstlenmeden önce Kosova Meclisi çalõșma kurallarõ hakkõnda özetli bilgi verilecektir. Friedrich Ebert Stiftung, Bosna Hersek ziyareti tertipliyor Kosova Meclisinin Çalõșma, Sosyal Güvenlik, Aleni Hizmetler Çevre ve Sağlõk Komison üyeleri için yöresel değiș tokuș programõ çerçevesinde sürdürdüğü bașarõsõ kapsamõnda FES, 2003 yõlõ Ekim ayõnõn bașlangõcõnda Parlamento üyelerine Bosna Herseg ziyaretini örgütlemektedir. Friedrich Ebert Stiftung ve Aleni Konușma hakkõnda ANTTARC Eğitim düzenlenecek Kosova Meclisi üyelerine ANTTARC tarafõndan idare edilen ve medya ile aleni ilișkiler ve irtibatlar ile ilgili FES eğitim programõ 4 Temmuz 2003 tarihinde Priștine’de düzenlendi. Bu oturumun hedefi, parlamento üyelerinin medya ile bașa çõkmalarõ ve genel olarak onlarõn etkili irtibat araçlarõ, teknikleri ve aleni konușma bilgileri ve becerilerinin ve kapasitelerini geliștirmeleridir. Eğitim süresince en çok önem verilen alanlarõ, aleni ilișkiler, enstitüler için irtibat araçlarõ, irtibat taktikleri, medya ile nasõl hareket etme gereğine değin rehber ve canlõ bir söyleși nasõl yapõlõr ile ilgili öğütlerden olușmaktaydõ. 233 ASI newsletter HÜKÜMET VE MECLİSİN YASAMA PROGRAMI 1 AĞUSTOS 2003’e KADAR( birinci görüșmeden beri) Amaç Bildirisi Kosova Meclisi’ni desteklemeyi amaclayan demokratiklestirme programlarinin koordinatoru olan Meclis Destek Girișimi (MDG), Kosova Meclisi’ni, mümkün olan en kõsa zamanda, hukukun üstünlüğü ilkesine bagli, tüm topluluk ve vatandașlarõn eșitliğine saygõli, istikrarli, ișlevsel ve üretken bir yasama organi haline gelebilmesi için, beceril geliștirme yoluyla destekleyerek güçlendirmek ve profesiyonelleștirmek icin caba gostermektedir. MDG uyeleri, bu amac doğrultusunda, kaynaklarõ ortak bir hazinede bir araya getirmek icin calisacaklardir. MDG’nin cabalari, demokratik yontem kurallarinin bilgisine dayali ve bu kurallara saygili bir demokratik siyasi kultur, saydamlik ve kamuya karsi sorumluluk, bir yasama gundeminin gelistirilmesi ve uygulanmasi, Yurutme’nin denetimi ve Meclis’in cok-dilliligine saygi gibi konulara odaklanacaktir. Asagida adlari yazili kuruluslarin koordinatoru olarak MDG, konferanslar ve eğitim amaçlõ seminerler duzenleyerek, Komiteler ile eğitim programlari düzenleyerek, yasama surecine iliskin teknik danismanlik hizmeti sunarak, Bașkanlõk Divani, Komite Bașkanlarõ ve Meclis üyelerine tavsiyelerde bulunarak, cesitli ulkeler ve onlarin meclislerine mesleki ziyaretler düzenleyerek, yasama personeli ve Meclisin tercüman kadrosu için eğitim programlarõ düzenleyerek altyapõ desteği sunmaktadõr. Danõșman ve müșavirlerin Meclis ve komitelere yönelik çalõșmalarõ da MDG-koordinasyonunun bir parçasõdõr. MDG’ nde rol alan kurulușlar: Friedrich Ebert Vakfi (FEV), Friedrich Naumann Vakfi (FNV), Konrad Adenauer Vakfi, Doğu -Batõ Parlamento Pratiği Projesi (Danimarka), Avrupa Yeniden Yapõlanma Ajansi (EAR), ABD Uluslararasõ Kalkõnma Ajansi (USAID) Ulusal Demokrasi Enstitüsü ișbirliğiyle (NDI), Birleșmiș Milletler Kalkinma Programõ (UNDP) ile Parlamentolar-arasi Birlik (IPU), AGİT Demokratikleștirme Bölümü, Bașbakanlõk’in etkin desteğiyle birlikte Meclis Sekreterliği, UNMIK’in IV kolu (AB) Avusturya, Belçika, Almanya, Italya, Danimarka, İsviçre, Birleșik Krallõk ve Amerika Birleșik Devletlerinin Priștine’deki temsilcilikleri. Pictures in this Newsletter: OSCE: pg. 2, 4, 5, 9, 10, 11, 14, 15, 16, 17, Rondorf: pg. 3 ASI Newsletter Belgrad caddesi 32, 38000 Priștine Tel. (+381-38) 500 162, Fax: (+381-38) 500 188 irtibat adresi: f r a n k l i n . d e - v r i e z e @ o m i k . o r g Bültene katkõda bulunan kișiler tarafõndan ifade edilen görüșler kișilerin kendilerine aittir ve doğrudan Meclis, AGİT Kosova Misyonu veya MDG partner kurulușl-arõnõn görüșlerini temsil etmez.
Benzer belgeler
Etkili bir çevre idaresi, iktidarın parlamento tarafından sıkı bir
konuyla ilgili bilgileri aldõktan hemen sonra insanlarõ bu konuda aydõnlatmaya çalõșacağõm. Gördüğünüz gibi insanlarla
sürekli bir irtibat içindeyim.
İvana: 1999 yõlõna kadar
Ferizovik’te yașadõm. ...
Madeleine Albright Değerlendirme zamanı
ASI Bülteninin bu sayısı Kosova’da son gelişmeler ile
ilgili bilgileri olduğu gibi Kosova demokratik enstitülerindeki gelişmeleri ve Meclis’teki özel destek etkinliklerini
kapsamaktadır. Haziran ay...
