Flaman Bölgesi`ndeki Türkçe Tercümanlığı
Transkript
Flaman Bölgesi`ndeki Türkçe Tercümanlığı
Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Liesbeth Keyngnaert Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe Tercümanlığı Üzerine Bir İnceleme Het Turkse Tolklandschap van Vlaanderen in kaart gebracht Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in het Tolken 2014 Promotor Dr. Johan Vandewalle Vakgroep Vertalen Tolken Communicatie Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Liesbeth Keyngnaert Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe Tercümanlığı Üzerine Bir İnceleme Het Turkse Tolklandschap van Vlaanderen in kaart gebracht Masterproef voorgedragen tot het behalen van de graad van Master in het Tolken 2014 Promotor Dr. Johan Vandewalle Vakgroep Vertalen Tolken Communicatie 5 Teşekkür Öncelikle tez çalışmam süresince emeği geçen herkese sırasıyla teşekkür etmek istiyorum. Araştırmam boyunca beni her zaman destekleyen hocam ve tez danışmanım Dr. Johan Vandewalle'ye, bu araştırmaya katılan bütün Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Kurumlarına, hastanelere, Aile ve Çocuk bürolarına teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca, anketlerimi doldurarak veri toplamam konusunda bana destek veren Türkçe tercümanlarına teşekkür ederim. Bu yüksek lisans araştırmasının ortaya çıkması onların tecrübelerini ve bilgilerini benimle paylaşmaları sayesinde olmuştur. Akademik Türkçe konusunda bana yardımcı olan sayın hocam Dr. Feyza Altınkamış'a da minnet duymaktayım. Son olarak beni destekleyen ve dil kullanımı konusunda tavsiyeler veren arkadaşlarım Akay Akbıyık, Johanna Deleu ve Laurens Hoedaert'a, manevi desteklerinden dolayı annem ve babama teşekkürlerimi sunmak isterim. 6 İÇİNDEKİLER GİRİŞ VE AMAÇ 8 1 GENEL BİLGİLER 1.1 Belçikalı Türkler 1.1.1 Belçika’ya Türk göçü 1.1.2 Belçikalı Türklere ilişkin toplumsal istatistikler 1.2 Tercümanlık nedir? 1.2.1 Genel tanım 1.2.2 Alt bölümler 1.2.3 Konferans tercümanlığı 1.2.4 Sosyal ve hukuki tercümanlık 10 10 10 14 15 15 16 17 17 2 GEREÇ VE YÖNTEMLER 2.1 Araştırma sorusu 2.2 Varsayım 2.3 Yöntem ve katılımcılar 2.4 İşlem 22 22 22 23 24 3 BULGULAR 3.1 Türkçe tercümanının profili 3.1.1 Türkçe tercümanının genel profili hakkında bulgular 3.1.1.1 Cinsiyet 3.1.1.2 Vatandaşlık ve köken 3.1.1.3 Ana dili ve tercüme görevinde kullanılan diller 3.1.1.4 Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli 3.1.2 Türkçe tercümanının genel profili hakkında vargılar ve tartışma 3.2 Türkçe tercümanının eğitimi 3.2.1 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında bulgular 3.2.2 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında vargılar ve tartışma 3.3 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör 3.3.1 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör hakkında bulgular 3.3.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan sektör hakkında vargılar ve tartışma 3.4 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan il 3.4.1 Türkçe tercümanlarına en yüksek ihtiyaç duyulan il hakkında bulgular 3.4.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan il hakkında vargılar ve tartışma 3.5 Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır? 3.5.1 Bulgular 3.5.2 Vargılar ve tartışma 3.6 Türkçe tercümanlığıyla ilgili üç taraf tarafından önerilen değişiklikler 25 25 25 26 26 27 28 29 30 30 33 34 34 37 38 38 40 41 41 44 45 4 SONUÇ 47 5 KAYNAKÇA 50 6 EKLER 55 TABLOLAR VE ŞEKİLLER 7 Tablolar Tablo 1: Anket sorularının gruplandırılması Tablo 2: Cinsiyet Tablo 3: Ana dili Tablo 4: Ortaöğretimde öğrenilen diller Tablo 5: Vatandaşlık ve yükseköğretim düzeyi karşılaştırılması Tablo 6: Etik kurallarına her zaman uyuyor musunuz? Tablo 7: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler Tablo 8: Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının Türkçe tercümanı olmak için yapılan bașvurunun yüzde oranı Tablo 9: Hastanelerin rakamları Tablo 10: Türkçe tercümanları hangi Flaman ilinde daha çok tercüme yapıyorlar? Tablo 11: Türkçe tercümanları için yapılan talep Tablo 12: Bir Türkçe tercümanı mevcut olmadığından dolayı karşılanamayan talep oranı Şekiller Şekil 1: Türk kökenlilerin göçmenlik geçmesi Şekil 2: Belçika’da yaşayan Türklerin geldikleri iller Şekil 3: Tercümanlığın kavramsal sprektrumu Şekil 4: Türkçe tercümanının vatandaşlığı ve kökeni Şekil 5: Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli Şekil 6: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler Şekil 7: 2010-2013 yılları arasında Türkçe tercümanı konusunda yapılan talep 8 GİRİŞ VE AMAÇ 1964'teki Türk göçünden beri Türk nüfusu Belçika’nın en büyük göçmen topluluklarının birisini oluşturmaktadır. Schoonvaere'ye (2013) göre 2010 yılında Belçika'daki Türk kökenlilerin sayısı 152.000'e kadar çıkmıştır. Bu göçmenler genellikle Gent ve Anvers etraflarına veya Doğu Flaman İli, Anvers İli ve Brüksel Başkent Bölgesi'ne yerleşmiştir. Bu insanların çoğunluğunun Hollandacayı iyi öğrenmesine rağmen Kaya ve Kentel'e (2007) göre Türk-Belçikalı nüfusun yaklaşık yüzde 20'si resmi dillerin birini iyi bilmemektedir. Dolayısıyla Türkçe tercümanlarına her zaman ihtiyaç duyulmaktadır. Bu araştırma, tercümanlık bilimine katkıda bulunmaktadır ve özellikle Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanlığının durumunu incelemektedir. Bu amaç doğrultusunda ilk adım olarak şu teorik konular incelenmektedir: Belçika'da oturan Türklerin göç geçmişi ve 'tercümanlık' kavramının teorisi. İlk konuda Reniers (1999), Goossens (2004) ve Schoonvaere'ye (2013) dayalı olarak Belçika'ya Türk göçünün nedeni ve gelişimi incelenmektedir. İkinci konuda ardıl - andaş çeviri ve sosyal-hukuki-konferanstaki tercümanlık gibi tercümanlık türleri ve farklı sektörleri açıklanmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde araştırmanın metodolojisi açıklanmaktadır: Flaman Bölgesi'nde çalışan Türkçe tercümanları, Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları ve tercümanlara başvuran sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerine farklı anketler sunulmaktadır. Amaçlandığı üzere Flaman Bölgesi'nde çalışan Türkçe tercümanlarının durumu incelenmektedir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki alt soruların yanıtları aranacaktır: - Türkçe tercümanlarının genel profili nedir? - Türkçe tercümanları tercümanlık eğitimi almışlar mıdır? - Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nde hangi sektörde en yüksektir? - Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nin hangi ilinde en yüksektir? - Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır? - Türkçe tercümanlığıyla ilgili ne gibi değişiklikler yapılmalı? Öncelikle Türkçe tercümanlarına verilen anketin cevapları incelenmektedir ve sonra bu cevaplar Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporları ve sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerinin anket sonuçları ile karşılaştırılmaktadır. Bütün anketler Ek 1, 2 ve 3'te bulunmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde bütün anketler çözümlendikten sonra araştırma sorularına yanıt aranmaktadır. Bu araştırmada hem sosyal hem de hukuk sektörünün Türkçe tercümanlarına olan ihtiyacını incelemek amaçlanmıştır. Ancak hukuk sektöründen istenilen oranda veri elde edilememiştir. Bu nedenle; çalışmada sadece sosyal sektör hakkında sonuçlara varılmış ve onlar paylaşılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise araştırma soruları, varsayımlar ve sonuçları karşılaştırılıp tartışılacaktır. 9 1 GENEL BİLGİLER 1.1 Belçikalı Türkler Günümüzde Belçika’daki bütün büyük ve küçük şehirlerde, toplu taşımada, sokakta, her yerde Türkçe duyabilirsiniz. Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding’e (Belçika Fırsat Eşitliği ve Irkçılığa karşı Mücadele Merkezi) göre 2010 yılının sonunda Belçika’da yaşayan ve Türk vatandaşlığı ile doğan nüfusun sayısı 152.000’e çıkmıştır. Bu, Belçika’nın nüfusunun yüzde 1,4’ünün Türk uyruklulardan oluştuğu anlamına gelmektedir. Bu oran ile Türk nüfusu Belçika’nın beşinci en büyük göçmen topluluğunu oluşturmaktadır (Schoonvaere, 2013: 70). Ancak Belçika’daki ‘Türk nüfusunun’ çeşitli alt gruplara ayrıldığını dikkate almamız gerekmektedir. Belçika’daki bazı Türkler Türkiye’de doğmuş, Belçika’ya göç etmiş ve Belçika vatandaşlığı almaksızın buradaki hayatlarına devam etmişlerdir. Bir başka grup ise Belçika vatandaşlığı almıştır. Ayrıca Belçika’da doğmuş ve Belçika vatandaşlığı almış olan bir Türk nüfusu da sözkonusudur. Bir diğer grup ise, Belçika’da doğup Türk vatandaşlığı alanlardır ki bunlar en yoğun grubu oluşturmaktadır. Bu Türklerin çoğunluğunun çifte vatandaşlığı vardır. Bu yüksek lisans tezinde yukarıda sözedilen gruplamalar arasındaki farklar dikkate alınmamaktadır. Genel bir yaklaşımla, Belçika’da yaşayan Türkler ‘Belçikalı Türkler’ olarak tanımlanacaktır. Elbette bu insanların birçoğu Belçika’nın resmî dilleri olan Hollandaca/Fransızcayı bilmediklerinden dolayı, Türkçe bilen tercümanlara ihtiyaç hızlı bir şekilde artmıştır. Flaman Bölgesi’nde çalışan Türkçe tercümanlarının iş ortamını inceleyebilmek için ilk adım olarak iki unsura yakından bakılması gerekmektedir: - Türkiye’den Belçika’ya göç nasıl meydana gelmiştir? Sebepleri nelerdir? - Tercümanlık nedir? Hangi türleri vardır? Tercümanlar hangi durumlarda çalışmaktadır? 1.1.1 Belçika’ya Türk göçü Schoonvaere’ye (2013) göre İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’deki sosyoekonomik değişikliklerden ötürü Türk göçü başlamıştır: 1940’lı yılların sonunda Türk hükümetinin yeni ekonomik politikası çerçevesinde tarımda kullanılan teknoloji çağdaşlaştırılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin çalışan nüfusunun dörtte üçü tarım endüstrisinde istihdam edildiği ve o anda işsiz kaldığı gerçeğinden hareketle 1950’li yılların sonunda Türkiye’nin en büyük ekonomik sorunu işsizlik olmuştur (Goossens, 2004). Bu işsizlik başka iktisadi, siyasal ve sosyal krizler ile birlikte ülkenin kamuoyunda huzursuzluk yaratmıştır. Aynı zamanda Belçika’da ‘trente glorieuses’ 11 yaşanmıştır. Bu otuz yıl süresinde (1945-1975) ülkenin ekonomik ve sosyal şartları hızla gelişip iyileşmiştir (Schoonvaere, 2013: 30). Maden ve endüstri sektörü çok hızlı büyüdüğünden ve Belçikalı işçiler bu branşta çalışmak istemediğinden dolayı bu alanlarda bir işgücü kıtlığı doğmuştur. Bu sektörlerde başarıya ulaşmak için başka ülkelerden Belçika’ya işçi çekilmesi gerekmiştir. Belçika 1964 yılında Türkiye (ve başka Avrupa dışı ülkeler) ile iki taraflı bir anlaşma imzalayarak ilk işe alım prosedürünü başlatmıştır. Bu, işçi göçünün ilk adımıdır: Schoonvaere’nin (2013: 32) Belçika Nüfus Kütüğü’nün sayılarına dayanan aşağıdaki çiziminin gösterdiği gibi Türk işçilerinin göç süreci üç ana evreden oluşmaktadır. a. b. c. Şekil 1: Türk kökenlilerin göçmenlik geçmesi (Schoonvaere, 2013: 32)1 a) 1963-1974 yılları arasındaki işçi göçü 1964 yılında gerçekleştirilen iki taraflı anlaşma ile Belçika’ya işçi göçü resmîleştirilmiştir. Schoonvaere’nin (2013) araştırmasına göre 1963 ve 1965 yılları arasında 13.217 Türk işçi resmî yolla Belçika’ya göç etmiştir. Goossens’in (2004) dediği gibi 1973 yılına kadar Türkiye İş Kurumu’nun yardımıyla ile Belçika’ya gelen işçilerin sayısı 15.309’a çıkmıştır. Ancak her iki yazar bu sayıların eksik olduğunun altını çizmektedir. Resmî yolla göç edenlerden başka birçok Türk turist olarak Belçika’ya gelmiştir. Goossens’in (2004) vurguladığı gibi turist olarak göç edenlerin kesin sayısı yoktur ancak Martin’den (1999) aktaran Goossens’e (2004) göre bu sayı 150.000 Türk göçmene kadar çıkabilmiştir. Belçika’ya nasıl göç edildiği dikkate alınmazsa bu büyük göç hareketi iki dalga şeklinde gelişmiştir: ilk gelenler esasen Liege, Henegouwen ve Limburg Bölgesi’ndeki kömür madenlerinde çalıştırılmış, ikinci göçmen grubu Gent, Brüksel ve Anvers şehirlerine gönderilmiştir. Şekil 1’de 1974 ile 1975 arasında ikinci bir zirve göze çarpmaktadır. O dönemlerde Avrupa’da yaşanan ekonomik gerileme ve akaryakıt krizinden dolayı Belçika hükümeti iş 1 Dikkat ediniz: Schoonvaere (2013) bu Türk göçmenlik geçmesini üç evreye ayırmakta ancak Şekil 1’de dönemleri ayıran tarihler bu evrelerin tarihlerine uygun değildir. 12 göçmenliğini kısıtlamak istemiş ve göçmenlerin Belçika’ya gelişini durdurmaya çalışmıştır. Ancak çelişkili bir biçimde, bu karar alındıktan sonra, Türk göçmenlerinin sayısı yükselmeye devam etmiştir ve bunun iki sebebi vardır: Turist olarak göç edenlerin sayısının artması ve Belçika ile Türkiye arasındaki iki taraflı anlaşmaya göre Belçika hükümetinin ‘aile yönelimli politikayı’ seçmesi. Bundan ötürü Belçika’da yaşayan ve çalışan erkekler, Türkiye’de yaşayan eşlerinin ve ailelerinin Belçika’ya taşınmasını resmî bir şekilde sağlayabilmiştir. (Schoonvaere, 2013: 31-32). b) 1975-1983 yılları arasında aile birleşimi ve aile oluşumu Schoonvaere’nin (2013) dediği ve 1. şeklin gösterdiği gibi iş göçü sınırlamasının sonucu olarak 1975 ve 1980 yılları arasında Belçika’ya yönelik Türk işçi göçü giderek azalmıştır. Ancak Türkiye’den gelen göç dalgaları tamamen sona erdirilmemiştir. Reniers’e (1999) göre bunun sebebi, Belçika’ya taşınan Türk erkeklerin yüzde yetmiş beşinin göç ettiğinde evli olmasıdır. Belçika hükümeti işçiler için göç şartlarını sınırladıktan sonra Belçika’ya giden erkek göçmen sayısı hızla düşmüştür, ancak aynı zamanda aile birleşimi çerçevesinde göç eden Türk kadın sayısı hiç azalmamıştır. 1980’li yıllarda da yeni göç grupları ortaya çıkmıştır: evlilik göçü ve iltica göçü. c) 1984’den itibaren oluşan evlilik ve iltica göçü 1980’li yıllarda iş göçünün bitirilmesine ve göçmenliğin sınırlandırılmasına karar verilmesine rağmen Belçika’ya yönelik göç edenlerin sayısı artmaya devam etmiştir (Schoonvaere, 2013: 34). Belçika’da oturan ve bazı durumlarda bu ülkede doğan bir kişi ile evlenmek için göç eden kişiler Belçika’ya yasal olarak gelebilmiştir. Bu zamana kadar evlilik göçü bütün göç türleri arasında en sık öne sürülen gerekçe olmuştur. Bundan başka 1980’li yıllarda ‘yeni bir resmî göç türü’ oluşmuştur. Schoonvaere’nin (2013) dediği gibi 1980 İhtilali’nden itibaren Kürtler ve Ermeniler gibi çeşitli etnik ve dinî azınlıklar Türkiye’den kaçıp diğer ülkelere iltica etmişlerdir. 1980 yılından 2002 yılına kadar Belçika’ya göç edenlerin tümünün yaklaşık olarak yüzde 40’ı iltica gerekçesiyle Belçika’ya gelmiştir. Reniers (1999), Goossens (2004) ve Schoonvaere’nin (2013) çeşitli araştırmalarına göre Türk göçü iki genel özellik göstermektedir. İlk özellik, Belçika’ya göç edenlerin Türkiye’nin hangi illerinden geldiğine bağlıdır. Reniers (1999) ve Schoonvaere’den (2013) alınan Şekil 2, Belçika’daki Türkiye kökenlilerin çoğunluğunun hangi illerden geldiğini göstermektedir. Bu yoğunluk göstergesi şöyle hesaplanmaktadır: 13 I = (Xi/Ti) / (X/T) I = Yoğunluk göstergesi Xi = Belirli bir il kökenli olan, Belçika'daki Türkiye kökenlilerin sayısı Ti = Bu ilin toplam nüfusu X = Belçika’daki Türkiye kökenlilerin toplam sayısı T = Türkiye’nin toplam nüfusu Kaynak: Schoonvaere (2013: 22) İlk adım olarak Belçika'daki Türkiye kökenlilerin toplam sayısı X, Türkiye’nin toplam nüfus sayısı T'’ye bölünerek bir ortalama hesaplanmaktadır (X/T). Bundan sonra Belçika'daki Türkiye kökenlilerin hangi il kökenli olduğu incelenmektedir. Türkiye'nin her ili için elde edilen Xi sayısı bu ilin toplam nüfus sayısı Ti'ye bölünmektedir (Xi/Ti). Bu sonuç daha önce hesaplanan genel ortalamaya bölünerek Türkiye'nin her ili için bir yoğunluk göstergesi I (concentratie-index) hesaplanmaktadır. Bu yoğunluk göstergesi, Türkiye'nin belirli bir ilinin Belçika'daki Türkiye kökenli toplulukta ne derece temsil edildiğini gösteren göreceli bir sayıdır: Gösterge 1'den büyük ise söz konusu il Belçika'da beklenilenden daha çok temsil edilmektedir, 1'den küçük ise söz konusu il Belçika'da beklenilenden daha az temsil edilmektedir. Şekil 2'de illere yoğunluk göstergelerine göre bir renk kodu verilmiştir. Schoonvaere’ye (2013: 49) göre daha koyu renk olan iller Belçika’da göreceli olarak daha çok temsil edilmektedir. Harita incelendiğinde Belçika’ya göç eden Türklerin göreceli olarak en çok Afyon, Eskişehir ve Kayseri gibi İç Anadolu Bölgesi illerinden geldiği görülmektedir. Reniers’e (1999) göre bunun sebebi, ‘işçi göçü için işe alım bürolarının’ ülkenin neresinde bulunduğuna bağlıdır (s. 686). Bu bürolar ilk göç dalgası sırasında işçilerin yasalara uygun bir şekilde Belçika’ya göç etmesine yardımcı olmaya çalışmıştır. Bu hizmet büroları genellikle Türkiye’nin batı yarısında kurulduğundan ve doğusunda nerdeyse hiçbir şube olmadığından dolayı özellikle ülkenin batısında oturanlar Belçika’ya göç edebilmiştir. Şekil 2: Belçika’da yaşayan Türklerin geldikleri iller (Reniers, 1999, s. 701) 14 Türk göçünün ikinci özelliği, yukarıda açıklanan birinci özelliğinden kaynaklanmaktadır. Belçika’ya işçi göçü durdurulduğundan ve belirli Türk illerinden göç edenler geldikleri yer ile her zaman yakın ilişkide olduklarından dolayı iki ülke arasında oluşan göç ağları çok önem kazanmıştır. Goossens’e (2004) göre bu göç ağları göç etmeye karar verme işlemini etkileyebilmektedir. Belçika’da oturan vatandaşlar yurt dışındaki yaşamlarından söz ettiklerinde Türkiye’dekilerin göç arzusu canlanmaktadır. Türkiye’de oturan biri, yabancı bir devlette oturan bir yurttaşı tanımakta ise göç etme adımını daha kolaylıkla atacaktır. Genellikle de bu tanıdığa yakın bir yerde yaşamayı tercih edecektir. Böylece Türk göçünün ikinci özelliği oluşmuştur: göç edilen ülkede ‘nakledilmiş toplulukların’ (transplanted communities) oluşması (Reniers, 1999: 687). Görüldüğü gibi Türkiye'de, Belçika’ya oldukça fazla göçmen sağlayan belli bölgeler vardır; aynı şekilde Belçika'da da yüksek yoğunlukta Türk (asıllı) göçmen alan bölgeler ve şehirler bulunmaktadır. Bu bölge ve şehirlerde ‘nakledilmiş topluluklar’ diye adlandırılan özel bir yerleşim şekli oluşmaktadır (Reniers, 1999: 687). Türkiye’de bulunan bir topluluğun üyeleri, göç ettikten sonra kendi Türk topluluğunu yabancı ülkede yeniden kurmaktadır. Demek ki, aynı Türk bölgesinden gelenler Belçika’da bir şehirde birbirlerine yakın oturma eğiliminde olmaktadır. Böylece Gent ve Brüksel şehirlerindeki Türk toplumu Afyon ve Eskişehir ilinden gelenlerden oluşmaktadır. İç ve Doğu Anadolu’nun diğer şehrinden gelenler genelde Anvers ve Limburg bölgesine taşınmaktadır. Diğer Türk bölgelerinden göç edenler Belçika toprağının bütününe yayılmıştır (Schoonvaere, 2013: 49). Reniers (1999) ve Schoonvaere’nin (2013) gösterdiği gibi şu anda gelen Türkler özellikle Gent, Brüksel ve Anvers şehirlerinin etraflarına yerleşmektedir. 1.1.2 Belçikalı Türklere ilişkin toplumsal istatistikler Kaya & Kentel (2007) 400 kişilik bir örneklem aracılığıyla Belçikalı Türklerin demografik bilgilerini toplamaya çalışmıştır. Kaya & Kentel (2007) ve Schoonvaere’ye (2013) dayanarak Belçikalı Türklerin genel profili şöyledir: - Tüm Türkiye kökenli etnik azınlıklar2 da dikkate alınırsa 200.000 Belçikalı Türk’ün yarısından fazlasının Türkiye’de doğduğu anlaşılmaktadır (s. 25); - Bu nüfus grubunun yüzde 75’ine Belçika vatandaşlığı verilmiştir3; - Menşe ülkesi ile güçlü duygusal bağları olduğundan ötürü Türkiye kökenliler dil ve kültürlerini koruyabilmiştir (s. 21) ve Türk nüfusun üçte ikisi Hollandaca ya da Fransızcayı iyi bilmektedir; - Resmî dillerin birini ve ülkeyi bilmelerine rağmen Belçikalı Türkler kendilerine karşı ayrımcılık yapıldığını düşünmektedir (s. 53). Etnik azınlık burada Sünnileri, Alevileri, Kürtleri, Ermenileri ve Asurları kapsamaktadır (Kaya & Kentel, 2007: 25). Kaynak: http://www.interculturaliseren.be/index.php?id=233&tx_ttnews%5btt_news%5d=79&tx_ttnews%5bbackPid%5d=1 &cHash=5626d13d47 (Koning Boudewijn Kuruluşu’nun araştırması) 2 3 1.2 Tercümanlık nedir? 15 Bu bölümde tercümanlığın ne olduğu ve hangi alt kategorilere ayrılabildiği açıklanacaktır. İlk olarak tercümanlığın genel tanımı yapılacak sonra yöntem ve koşullara bağlı olan farklı alt bölümler tanımlanacaktır. 1.2.1 Genel tanım Tercümanlık yüzyıllarca farklı insanlar ve kültürler arasında iletişim kurulmasına yardımcı olmuştur. Defrancq’ın (2012: 6) dediği gibi tercümanlar Roma imparatorluğu döneminden itibaren bütün uluslararası anlaşmalar ve iletişimler için önemli bir rol oynamaktadır. Ancak çeviri bilimi çok yeni bir araştırma alanıdır (Buyle, 2007: 10) ve araştırmacıların tercümanlığa yaptığı tanımlar birbirlerinden farklılıklar göstermektedir. Buna karşın bütün bilimsel çalışmalar tercümanlığın temel prensipleri konusunda hemfikirdir. Aşağıdaki bölümde bu prensipler açıklanacaktır. Wadensjö (1998), Pöchhacker (2004) ve Hale (2007) gibi çeşitli araştırmacılar tercümanlığın çevirisel bir etkinlik olduğu üzerinde anlaşmaktadır. Kapsamlı bir terim olarak çeviri, sözlü ve yazılı çeviri olarak iki temel altbölümden ibarettir. Birbirlerinden belirli bir şekilde farklı olduklarından dolayı bu iki tür birbiri ile karıştırılmamalıdır. De Keyser (2006) ve Pöchhacker (2004) tarafından desteklenen Hale (2007), bu konuda belirgin bir ayrım yapmıştır. Aralarındaki fark çeviri işlemleridir: yazılı çeviri yapan çevirmen, işi başlamadan önce tüm metni derinlemesine irdeleyip dikkatlice okuyabilmektedir. Sözlükler ve ek bilgiler sağlayan çeşitli kaynaklara başvurabilmektedir (s. 8). Sözlü çeviride ise asıl metin sadece bir defa duyulduğu ve anında tercüme edilmesi gerektiğinden dolayı tercüman kaynakları kullanamamaktadır ve hata yaptıktan sonra bunu kolaylıkla düzeltememektedir. Tercümanın bir göreve hazırlanmaya çok vakti yoktur. Böylece çevirmenlik ve tercümanlık belirli bir şekilde ayrılabilmektedir. Tercümanlığı tarif ederken bütün bilimsel yazarlar aynı genel esasları listelemektedir. De Keyser’e (2006) göre tercüman, birbirlerini anlayamayan insanlar arasındaki iletişimi kurmak için bir kişinin söylediğini diğer kişinin anlayabileceği dile sözlü olarak çevirmektedir. Başka bir deyişle tercüman, normalde anlaşamayan kişilerin sohbet etmesini mümkün kılmaktadır. Tercümanın, yaptığı işi kısa zamanda tamamlaması gerektiğinden dolayı geniş bir kelime dağarcığına sahip olması gerekmektedir. Pöchhacker’ın (2004) dediği gibi tercümenin hemen yapılması lazımdır. Bir kelimeyi sözlükte araştırmak için vakit yoktur ve zaman baskısından dolayı yazılı çevirinin tersine, tercümanın yaptığı hatayı düzeltme fırsatı kısıtlıdır (Kade, 1968’dan aktaran Pöchhacker, 2004). 16 1.2.2 Alt bölümler Doğan (2003: 47), Pöchhacker (2004: 294), Hale (2007: 28) ve Defrancq’a (2012: 3) dayanarak tercümanlık, tercümenin yapılış yöntemi ve görev şartlarına göre alt bölümlere ayrılabilmektedir. Tercümenin yapılış yöntemi kriterine göre yapılan sınıflamaya göre ‘ardıl ve andaş çeviri’ olarak adlandırılan iki çeviri türü bulunmaktadır: - Andaş çeviride konuşmacı konuşurken tercüman aynı zamanda söylediklerini kaynak dil olan A dilinden amaç dil olan B diline çevirmektedir. Dolayısıyla not almak için zaman yoktur ve anında çeviri yapan tercüman ve konuşmacı neredeyse aynı zamanda konuşmaktadırlar (Van Gucht et al., 2005). Bu çeviri türü çoğunlukla toplantı ve konferanslarda kullanılmaktadır. Tercümanlar tercüme kabinlerinde oturmakta ve mikrofon, kulaklık gibi tercüme cihazı onların emrinde olmaktadır. - Ardıl çeviride tercüman konuşmacıyı dinlemekte ve gerekirse not almaktadır. Konuşmacı konuşmasını bitirdikten sonra söyledikleri A dilinden B diline aktarılmaktadır. Ardıl çeviri türü genellikle kültürlerarası ve kültürleriçi diyaloglar için kullanılmaktadır (Doğan, 2003: 4850). Genelde sosyal ve yasal koşullarda tercih edilmektedir. Görev şartlarına göre yapılan gruplandırmaya gelince Pöchhacker (2004: 15-16) ve Defrancq’ın (2012) aynı dilbilimsel spektrumu kullanmakta olduğu görülmekte ancak birkaç ayrım dikkat çekmektedir: Şekil 3: Tercümanlığın kavramsal sprektrumu (Pöchhacker, 2004: 17) Pöchhacker’ın (2004) şemasının gösterdiği gibi ilk önemli ayrılık, tercüme görevinin gerçekleştiği şartlardır. Özel bir amaç için birbirleri ile ilişki kuran ve birbirlerinin dilini bilmeyen farklı dil ve kültür topluluklarının üyelerine tercüme yapıldığında uluslararası şartlardan bahsedilmektedir. Tercüman, mesela seminer, toplantı, zirve ve müzakereler gibi durumlardaki ve bilim adamları, şirket ortakları veya politikacılar arasındaki iletişimi mümkün kılmaktadır (Pöchhacker, 2007: s.37). Pöchhacker’a (2004) göre burada en sık kullanılan tercüme türü konferans tercümanlığıdır. Bu takdirde tercüman, aynı anda birçok insana bir monoloğun 17 tercümesini yapmakta, yani sadece A dilinden B diline çevirmektedir. Diyalog yoktur. Diğer yandan toplum içi veya toplumsal durumlarda tercümeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bir topluluk veya ülke içinde resmî dili bilmeyenlerin topluma uyum sağlamalarını kolaylaştırmak için burada da tercümanın yardımı rica edilebilmektedir. Muhataplar yüzyüze konuşmaktalar ve tercüman A dilinden B diline ve ters yönde çeviri yapmaktadır. Bu yüzden bir diyalog söz konusudur. Bu tercümanlık türü de ‘toplumsal/sosyal tercümanlık’ adını almaktadır. Kısacası ilk ayrılık, uluslararası ve toplum içi durumlarında olmasına bağlı olarak sırayla ‘konferans tercümanlığı’ ve ‘sosyal tercümanlık’ terimleri kullanılacaktır. Birinci adım olarak tercümanlık toplumsal bağlama göre alt bölümlere ayrılabilmektedir. Cools (2012) ve Pöchhacker’in (1996 ve 2007) kullandığı iki ana grup burada da kullanılacaktır: → Konferans tercümanlığı (1.2.3); → Hukuki tercümanlık ve Sosyal tercümanlık (1.2.4). 1.2.3 Konferans tercümanlığı Yukarıda açıklandığı gibi toplantı, müzakere ve seminerler gibi resmî durumlarda konferans tercümanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Doğan’a (2003) göre genellikle bir kabinde mikrofon ve kulaklık ile bir kişinin her söylediği tercüme edilmektedir. Hem ardıl hem de andaş çeviri tekniği kullanılabilmekte ancak çoğu zaman ‘konuşmayı dinlerken tercüman aynı anda diğer dile çevirmektedir’ (Doğan, 2003: 52). Sadece bir veya iki kişiye yönelik olarak çeviri yapılması gerektiğinde veya mikrofon, kulaklık gibi çeviri cihazı olmadığında ‘fısıldayarak çeviri’ tekniği kullanılabilmektedir. Konferans tercümanlığı, bu araştırmanın kapsamına girmediği için ve bu sektörde çalışan tercümanların sayısı bizce yüksek olmadığı için bu çalışmada ele alınmayacaktır. 1.2.4 Sosyal ve hukuki tercümanlık Hukuki tercümanlığın sosyal tercümanlıktan farklı olarak görülmesi gerekip gerekmediği çokça tartışılmaktadır. Doğan (2003) ve Defrancq (2012) iki tercüme türü arasında belirgin bir ayrım yapmamaktadır. Roberts (1997: 8), Wadensjö (1998: 51) ve Hale (2007: 30), ‘Community Interpreting’ kavramını toplum ile ilgili olan bütün olaylar için kullandığından dolayı mahkemede meydana gelen olaylar için de bu terimi kapsayıcı terim olarak kullanmaktadır. Pöchhacker’ın (2007) dediği gibi Avustralya, Büyük Britanya ve İsveç’te de hukuki tercümanlık sosyal tercümanlığın bir alt ulamı olarak görülmektedir. 18 Fakat Buyle (2007), Pöchhacker (1996, 2004, 2007) ve Vandeweghe (2008), iki tür arasındaki farkın belirtilmesi gerektiği düşüncesini savunmaktadır çünkü ‘hukuki tercümanlığın etik kuralları ile sosyal tercümanlığın (...) etik kuralları bazen birbirine zıttır’ (Roberts, 1993’den aktaran Pöchhacker, 2007: 38). Kruispunt Migratie-Integratie (2014b) ve SERV (2008: 9) de sosyal tercümanlığın hukuki tercümanlık veya konferans tercümanlığı ile karıştırılmaması gerektiğinin altını çizmektedir. Sosyal ve hukuki tercümanlık türleri arasında bir çizgi çekmek çok zordur. Hangi sektörde Türkçe tercümanlarına olan talebin daha çok olduğunu belirlemek için bu çalışmada hukuki tercümanlık ile diğer sosyal tercümanlık türleri arasında ayrım olduğu kabul edilmektedir. Bu ayrımı iyi belirtmek için iki tercüme türü konusuna kısaca değineceğiz. a) Sosyal tercümanlık De Keyser (2006), sosyal tercümanlığı çok kısa ve isabetli bir şekilde betimlemiştir: ‘Sosyal tercümanlık sosyal hizmet sektöründeki tercümanlıktır.’ Sosyal tercüman, ülkenin resmî dilini bilmeyenler ile kamu hizmetleri veya sosyal sektörde çalışanlar arasında iletişim kurmaktadır (s. 3). Sosyal hizmet sektörü genel olarak bütün sosyal hizmetler ve kamu veya devlet hizmetlerini kapsamaktadır. Hem Pöchhacker (1996), hem Hale (2007) hem de Bowen (2000) tercümanın iş ortamının ne olabileceğiyle ilgili uzun bir liste vermektedir. Örneğin: hastane, doktor muayenehanesi, okul, mülteci bürosu, ikamet ve sosyal sigorta, sosyal sektörün alanları olarak sayılmaktadır. Flaman Sosyal Sektörü Eğitim ve Öğretim Enstitüsü’ne (2014)4 göre sosyal sektör altı alt bölüme ayrılabilmektedir: Aile ve Yaşlılara Yardım Servisleri, Çocuk Yetiştirme ve Yerleştirme Servisi, Korumalı İşyerleri, Sosyo-kültürel Sektör, Sağlık Kurumları ve Flaman İkamet ve Sağlık Sektörü. Vermeiren (2012b) bu sınıflandırmayı onaylayıp iltica tercümesinin sosyal tercümanlığın bir alt parçası olarak görülemediğini vurgulamaktadır. Deleu’nün (2012) dediği gibi Belçika’da Hollandaca (veya Fransızca) bilmeyen ve sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerinde yardıma ihtiyaç duyanlar tercümana güvenmektelerdir. Garber’in (2000: 16) de vurguladığı gibi bu kurumlara başvuranlar ‘sağlık, yasal sistem, (…) ikamet veya yoksulluk ile ilgili problemler’ yaşamaktadır. Bunun üzerine çoğu zaman kurum ile hizmet talep eden taraf arasındaki görüşmenin konusu çok hassas olabilmektedir ve tercümanın bu durumlarda talep edenin özel hayatı ile ilgili konuları ele alması da gerekmektedir. Hale (2007) de bunu göstermektedir: 4 Flaman Sosyal Sektörü için Eğitim ve Öğretim Enstitüsü, VİVO vzw’dir (Vlaams Instituut voor Vorming en Opleiding in de Social Profit). 19 [...] it takes place in settings where the most intimate and significant issues of everyday individuals are discussed: a doctor’s surgery, a social worker’s or a lawyer’s office, a gaol, a police station or courtroom (Hale, 2007: 26). Bu konuşmalar çok hassas olduğundan ve tercüman için risk içerdiğinden dolayı sosyal tercümanlar için özel uluslararası etik kuralları oluşturulmuştur. De Keyser’in (2006: 47) dediği gibi bu kurallar, ‘tercümanın mümkün olduğu kadar uyması gereken bir kurallar dizisidir. Etik kuralları, ne yapabileceğini ve ne yapamayacağını belirterek tercümanı [görevi yaparken] desteklemektedir.’ Haliyle hem tercümanın uyması gereken kurallardır, hem de tercüman ve diğer muhatapları ‘keyfi hareketler’ ve diğer tehlikelere karşı koruyan bir çerçevedir (De Keyser, 2006: 47). Vermeiren’de (2012a) tercüman tarafından bir göreve başlamadan önce söylenmesi gereken ve bütün etik kurallarını kapsayan bir açıklama verilmektedir: [...] Duyduklarımı, hiç bir ekleme ya da çıkarma yapmadan, tam ve doğru bir şekilde çevireceğim. Çevirim sırasında edindiğim her bilgi bende saklı kalacaktır. Çevirimi yaparken birinci tekil şahıs zamirini (‘ben’ kelimesini) kullanacağım. [...] (Vermeiren, 2012a). Bu açıklamada sosyal tercümanlığın en önemli kuralları ortaya atılmaktadır: Tercümanın meslek sırrına bağlı olduğu, tarafsız olması gerektiği ve ekleme veya çıkarma yapmaksızın her şeyi tercüme etmesi gerektiği belirtilmektedir. Tercüman tarafsız bir arabulucudur ve düşüncelerini kendine saklaması gerekmektedir. De Keyser’in (2006) bildirdiği gibi bu etik kuralları, tercümanı, tercümanlığı ve konuşma taraflarını korumak amacıyla oluşturulmuş ve bütün tarafların hak ve görevlerini belirlemektedir. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları5 Bu yüksek lisans çalışmasını yalnızca Flaman Bölgesi’nin sosyal ve hukuki tercümanlık sektöründe Türk dilinin ne kadar çok kullanıldığının incelenmesi amacı ile sınırlamaktayız. Bundan ötürü aşağıdaki araştırmada yalnızca Flaman Bölgesi mütercimlik ve tercümanlık hizmeti kurumlarının istatistikleri kullanılacaktır. Centrale OndersteuningsCel voor Sociale Tolken en Vertalers (COC) olan Kruispunt Migratie-Integratie’nin Taal & Diversiteit dairesi, ‘Flaman hükümetinin projesinin bir parçası’ ve tercümanlık mesleğinin çatı kuruluşudur (Buyle, 2010: 14). Web sayfasına göre bu kuruluşun amacı ‘mütercimlik ve tercümanlık hizmeti kurumlarını’ desteklemek, onlara tavsiyede bulunmak ve sosyal tercüman ve çevirmenler için eğitim ve nitelik sınavlarını düzenleyerek mesleğin niteliğini sağlamlaştırmaktır (Kruispunt Migratie-İntegratie, 2014a). Taal & Diversiteit dairesi, Babel (telefonda tercümanlık hizmeti) ile birlikte Flaman Bölgesi’ndeki tercümanlık durumunu 5 Bu terim Ekizkuyu’dan (2013: 12) kopya çekilmiştir. 20 şekillendirmektedir. Flaman sosyal mütercimlik ve tercümanlık hizmeti kurumları bölgesel, ile ait ve kentsel seviyelerde bulunmaktadır. Babel, Flaman Bölgesi’nin bütününe telefonla tercümanlık hizmeti sunmaktadır. İle ait düzeyde beş kurum vardır: - Sociaal Tolken- en Vertaaldienst deSOM vzw (Batı Flaman İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu); - Provincie Oost-Vlaanderen Tolk- en Vertaalservice (Doğu Flaman İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu); - Tolk- en vertaaldienst Provincie Antwerpen - TOPA (Anvers İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu); - Provinciaal Aanbod Sociaal Tolken voor Anderstaligen in Vlaams-Brabant - PASTA (Flaman Brabantı İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu); - Sociale Tolk- en Vertaaldienst Limburg (Limburg İli’nin Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu). Bu ile ait kurumlar, iki şehir hariç kendi ilinin tamamına sosyal çeviri hizmeti sağlamaktadır. Gent şehrinin ‘Tolk- & Vertaalservice Gent - TVGent’ kurumu ve Anvers şehrinin ‘Stedelijke Tolk- en Vertaaldienst Antwerpen - STA’ kurumu sadece kendi içlerinden gelen tercüman isteklerine cevap vermektedir (Kruispunt Migratie-İntegratie, 2014c). b) Hukuki tercümanlık Vermeiren’in (2012) dediği gibi hukuki tercümanlık, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, 2010/64/EU kodlu Avrupa ilkesi, Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Belçika’da 15 Haziran 1935 tarihinden beri uygulanan kanun gibi çeşitli uluslararası ve ulusal yasa ve anlaşmalarda açıkça belirtilen tercümanlık türüdür. Hukuk hizmeti alma ihtiyacı duyan herkes sorgu veya davada kullanılan dili iyi anlayamadığından dolayı bir tercümanın yardımına hakkı olduğu bütün bu anlaşma ve kanunlarda yazmaktadır (Vermeiren, 2012: 11). Bu yardım aslen bir insan hakkı olduğundan ötürü kişi tarafından değil, devlet tarafından ödenmektedir. Vanden Bosch’un (2008) dediği gibi hukuk hizmetine başvuranların Avrupa Birliği’nin her devletinde ve Avrupa dışındaki her adalet sisteminde ana dili ne olursa olsun kendi seçtiği dilde adli davalara katılma hakkı vardır. Bundan önceki bölümlerde hukuki tercümanlığın sosyal tercümanlık kavramına girip girmediğinin çok tartışıldığını gördük. Bundan başka hukuki tercümanların iş yerleri hakkında da anlaşmazlık vardır. SERV’e (2008) göre hukuki tercümanlar sadece karakol veya adalet ile ilgili durumlarda çalışmaktadır. Vermeiren (2012) de anlaşmazlığı vurgulamaktadır. Kruispunt Migratie-Integratie (2014b) ‘hukuki tercümanlık karakolda, sorgu hâkimi bürosunda veya 21 mahkemede kullanılan tercüme türüdür’ diyerek SERV ve Vermeiren’in söylediklerine sadece kısmen katılmaktadır. Bunun yanında Roberts (1997: 9) ve Benmaman’a (1997: 181) göre mahkeme tercümanlığının ‘sosyal adli tercümanlıktan’ ayrılması gerekmektedir. İlk grup, davalar, tanık beyanları ve hükümler gibi mahkeme içindeki tüm iletişimi kapsamaktadır. İkinci grup ise avukat ile müvekkil arasındaki görüşmelerden hapishanedeki konuşmalara ve hazırlık soruşturmasından polis sorgularına uzanan tüm mahkeme dışındaki adli iletişimi kapsamaktadır (Benmaman, 1997: 181). Gentile (1997) ve Hale (2007) ise hukuki tercümanlığı, adalete bağlı olan bütün durumlarda yapılan tercümanlık şeklinde genişletmektedir. Bu çalışmada hukuki tercümanlık ile ilgili çok bilgi ve rakam alınmadığından dolayı bu türün çok ayrıntılı incelenememesine rağmen bu yaklaşım kullanılacaktır. Bizim açımızdan iki tür arasında işin içeriği, durumu ve etik kuralları açısından belirgin bir ayrım bulunmaktadır. Belçika’nın adalet sisteminde tercüman olarak çalışmak isteyenler Adalet Bakanlığı tarafından kabul edilen ‘Yeminli çevirmen, tercüman ve çevirmen-tercümanların Ulusal Kütüğü’nde’ tescillenmeye mecburdur (SERV, 2008: 9). Vermeiren (2012: 25), bunun için tercümanın en azından 21 yaşında olması ve iyi hâl kâğıdını verebilmesi gerektiğini söylemektedir. O takdirde tercüman, bölgesel yargı dairesine gidip kendisini kütüğe kaydettirmelidir. Adaylığı kabul edilirse tercüman mahkemeye çağrılmaktadır ve orada etik kuralları imzalayıp aşağıdaki yemini etmesi gerekmektedir: “Ik zweer getrouwheid aan de Koning, gehoorzaamheid aan de grondwet en aan de wetten van het Belgisch volk. Ik zweer getrouw de gezegden te vertalen welke aan personen die verschillende talen spreken, moeten worden overgezegd” (Vermeiren, ibid.). Ondan sonra tercüman mahkemenin tercüman listesine eklenecek ve Asliye Mahkemesi’nin sekreterliği tarafından gönderilen bir mektup ile mahkemeye davet edilecektir (Cools, 2012: 17). Tercüman her tercüme görevi başlamadan önce hâkimin önünde yeniden ant içmek zorundadır. Polisin tercüman listesine eklenmesi için de tercümanın mahkemede yemin etmesi gerekmektedir. Vermeiren’e (2012) göre karakolda yemin eden tercümanların sayısı çok azdır ve bu sadece çok olağanüstü durumlarda meydana gelmektedir. 22 2 GEREÇ VE YÖNTEMLER Bir literatür taraması ve üç farklı anket yardımıyla Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlarının durumu betimlenecektir. Böylece 2.1 nolu fıkrada yer alan araştırma sorusuna cevap verilmesi amaçlanmaktadır. Bölüm 2.3’te çalışmanın yöntemi ve anketlerin katılımcıları hakkında bilgi verilecektir. Son başlık altında araştırma işlemlerini açıklamaktadır. 2.1 Araştırma sorusu Çalışmada “Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlığının durumu nasıl görünüyor” sorusu temel soru olarak ele alınmıştır. Bu sorunun ayrıntılı ve eksiksiz bir şekilde cevaplanması amacı ile bu temel soru aşağıdaki alt sorulara ayrılmıştır: 1. Türkçe tercümanlarının genel profili nedir? 2. Türkçe tercümanları tercümanlık eğitimi almışlar mıdır? 3. Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nde hangi sektörde en yüksektir? 4. Türkçe tercümanlarına duyulan ihtiyaç Flaman Bölgesi’nin hangi ilinde en yüksektir? 5. Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır? 6. Türkçe tercümanlığıyla ilgili ne gibi değişiklikler yapılmalıdır? 2.2 Varsayım İlgili alanda Flaman Bölgesi’ndeki Türkçe tercümanlığının durumuna ilişkin çok az araştırma yapılması ve daha önceki araştırmalardan tespit edilen bulgular bulunmamasına rağmen bu çalışmanın sonuçlarının ne olacağı hakkında çeşitli varsayımlarda bulunmak mümkündür. Literatür taramasında gösterildiği gibi Türkiye’den Belçika’ya göç, aile birleşimi ve oluşumundan ötürü devam etmektedir. Nakledilmiş toplulukların bulunması da birçok Türk’ün Hollandaca öğrenmeye gerek olmadığını düşünmesine neden olabilir. Dolayısıyla toplumsal hayata katılabilmeleri için her zaman bir tercümana ihtiyaç duyanların olacağı varsayılmaktadır. Bunun yanında Kaya & Kentel’in (2007) araştırması, Belçika’da oturan Türklerin takriben yüzde yirmisinin Hollandacayı iyi bilmediğini ve dolayısıyla hâlâ dil yardımına ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. 23 2.3 Yöntem ve katılımcılar Alt soruların yanıtlarına ulaşmak için öncelikle bir literatür taraması yapılmış ve araştırma bölümü için veri toplamak amacıyla üç anket kullanılmıştır. İlgili alan yazını taraması, yukarıdaki üçüncü ve dördüncü soruya cevap vermek için kuramsal çerçeve olarak uygun görülmüştur. Bundan başka üç farklı hedef kitleye bir anket gönderilmiştir: → Türkçe tercümanlarına yönelik anket (Ek 1): Bu 28 sorulu anketin hedef kitlesi, Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanı olarak çalışanlardır. Türkiye Cumhuriyeti Anvers Başkonsolosluğu’nun tercüman listesine kayıtlı olan tercümanlara anket gönderilmiştir. Listedeki 155 tercümanın 50’si anket formunu cevapladığından dolayı en azından 20 cevaplayandan oluşması gereken gerçerlik derecesi aşılmaktadır. Bu ankette profil, eğitim, iş yerleri gibi araştırılan değişkenler hakkında hem boşluk doldurmalı hem de çoktan seçmeli sorular6 sorulmaktadır. Böylece yukarıdaki tüm sorulara bir cevap bulunabilmesi amaçlanmıştır. → Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının verileri (Ek 2): Bu anket ile özellikle sosyal sektörün tercümanlara olan ihtiyacı araştırılabilmektedir. Yedi Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumunun her biri ve Brüksel’deki kurum bu araştırmaya katılmaktadır: Ayrıntılı sorular sorulduğundan ötürü kurumların 2010 ve 2013 yılları arasındaki Türkçe tercümanı için yapılan başvuru sayısı ve daha çok Türkçe tercümanına ihtiyaç olup olmadığı yorumlanabilmektedir. → Sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerine yönelik anket (Ek 3): Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarında olduğu gibi bu anket, özellikle sosyal sektörün tercümanlara olan ihtiyacını incelemek amacıyla on seçenekli ve boşluk doldurmalı sorudan oluşmaktadır. Bu anket 24 hastane, 5 Çocuk ve Aile bürosu ve 5 VDAB bürosuna gönderilmiştir. Hukuki alanda Türkçe tercümanlarına ihtiyacı incelenmesi amacı ile polis ve mahkemeler gibi hukuki kurumlara aynı anket gönderilmiştir. Bunlardan 14 hastane ve 5 Çocuk ve Aile bürosu anketi doldurup geri göndermiştir. VDAB büroları ve hukuki kurumlar maalesef bilgilerini vermemiştir. Bu yüzden hukuki sektördeki tercümanlık durumunu incelemek için Türkçe tercümanlarının anket sonuçlarını kullanacağız. VDAB’nin bilgileri alınamadığından ötürü oraya gönderilen anketi bu çalışmada dikkate alınmamaktadır. 6 Sorular Cools’un (2012) kullandığı sorulara dayanmaktadır. 24 2.4 İşlem Öncelikle Türkçe tercümanlarına yönelik anketin bütün soruları değişkenlere göre gruplandırılmakta ve bu değişkenler ayrı ayrı tahlil edilmektedir. Böylece, Tablo 1’de gösterildiği gibi, araştırma sorularının cevapları bulunabilmektedir: Araştırma soruları Anket soruları Profil Soru 1, 2, 3, 4, 9, 13, 14, 15, 20 Eğitim Sektör İl/Bölge ± Yetersizlik Değişime ihtiyaç Soru 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 Soru 16, 17 Soru 18, 19 Soru 21, 23, 24, 25, 27 Soru 28 Tablo 1: Anket sorularının gruplandırılması Mümkün olduğu kadar istatistiksel açıdan sağlam bir fikir verebilmesi amacıyla tercüman anketinde incelenen bulgular, toplumsal sektörün anket sonuçları ve Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının sayıları ile karşılaştırılacak ve genel sonuçlar çıkarılmaya çalışılacaktır. Bütün anket ve veriler Ek 1, 2 ve 3’te yer almaktadır. 25 3 BULGULAR Bu bölümde araştırma bulguları açıklanmaktadır. Her paragrafta ikinci bölümde gösterilen araştırma sorularının birisi cevaplanmaktadır. İlk adım olarak Türkçe tercümanlarına yönelik anketin soruları değişkenlere göre gruplandırılmakta ve böylece 6 değişken incelenebilmektedir: Türkçe tercümanının profili ve eğitimi, Türkçe tercümanına en büyük ihtiyaç duyan sektör ve bölge, bu tercümanlara yetersizlik olup olmadığı ve Türkçe tercümanı ile ilgili olan gerekli değişiklikler. En azından 20 katılımcı gerektiren anket, 50 kişi tarafından doldurulmuştur. Ancak bu noktada anketin 14. sorusundan itibaren sadece 43 katılımcının anketi tamamen doldurduğunun vurgulanması gerekmektedir. Bu yüzden eklerde parantez içinde her sorunun kaç insan tarafından cevaplandığı, kaç cevabın alındığı ve çoklu cevap verilmesi imkânı olup olmadığı belirtilmiştir. Türkçe tercümanlarına yönelik anketin sonuçları incelendikten sonra bu bulgular Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının verileri ve kamu hizmetlerine yönelik anket sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Mahkeme tercümanlığı durumu ise Gent’in karakolu ve mahkemesi rakamlarını vermediğinden dolayı bu durum incelenememektedir ve sadece Türkçe tercümanlarına yönelik anket cevaplarına dayanmaktadır. Bu alt bölümlerde bütün sorular ve cevaplar gösterilmemektedir. Sadece en önemli ve esaslı bulgular görüşülecektir. Bütün anketler Ek 1, 2 ve 3’te bulunabilmektedir. 3.1 Türkçe tercümanının profili 3.1.1 Türkçe tercümanının genel profili hakkında bulgular Bu araştırmada incelenen ilk değişken, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanının profilidir. Ortalama Türkçe tercümanının profilinin tanımlanması için tercümanlara yönelik anketin 1., 2., 3., 4., 9., 15., 20. ve 26. sorusu (Ek 1) analiz edilmektedir. İçerikleri ve cevapları birbirlerine çok benzediğinden dolayı soru 9 yüzünden Soru 13 ve Soru 15 yüzünden Soru 14 gereksiz kılınmaktadır. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları tercümanların özellerini korumak zorunda kaldığından ve bu yüzden tercümanların profilleri hakkında bilgi veremediğinden dolayı bu bölümün bulguları yalnızca Türkçe tercümanlarına yönelik anketin sonuçlarına dayanmaktadır. 26 3.1.1.1 Cinsiyet Erkek Kadın Toplam Miktar 21 29 50 Yüzde oranı 42% 58% 100% Tablo 2: Cinsiyet (50 katılımcı, 50 cevap) İlk özellik olarak tercümanın cinsiyeti incelenmektedir (Ek 1, Soru 1). Erkek ve kadın sayıları arasındaki farkın çok büyük olmamasına rağmen Tablo 2, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanlarının çoğunluğunun genel olarak kadın olduğunu göstermektedir. Taalcanon'a (2012) göre bu bulgu, kadının dil gelişiminin erkeğinkinden daha erken başladığından kaynaklanmaktadır. Broca bölgesi ve Wernicke kısmı gibi dil işlemlerinden sorumlu olan beyin alanları esasen sol serebral yarım kürede bulunmaktadır (Defrancq, 2012: 24). Ancak Nigel Armstrong, Cécile Bauvois ve Kate Beeching’den (2011) aktaran Renard'a (2013: 11-12) göre kadın beynindeki dil işlemleri iki taraflı/bilateral olarak geliştirmektedir. Bu, kadın dil kullanınca hem sol hem de sağ serebral yarım küresini çalıştırdığını demektir. Dolayısıyla kadının erkekten daha çok dil yeteneği olduğu, anketteki kadın çoğunluğunun sebebi olabilmektedir7. 3.1.1.2 Vatandaşlık ve köken Vatandaşlık Belçikalı Köken Türk Flaman Türk Diğer Kürt Çifte vatandaşlık Şekil 4: Türkçe tercümanının vatandaşlığı ve kökeni Soru 2 ve 3’ü (Ek 1) inceleyerek Türkçe tercümanının etnik geçmişini belirleyebiliriz. Çifte vatandaşlık olup olmadığı soruya cevap verilmeye çalışacaktır. Kaç kişinin iki vatandaşlığı işaretlediğini öğrenilmesi için bütün anket formları ayrı ayrı analiz edilmektedir. Türkçe tercümanlarının büyük bir kısmının ya çifte vatandaşlığı (48%) ya da sadece Belçika vatandaşlığını (48%) aldığı dikkat çekmektedir. Bundan başka ankete yanıtlayanların hiçbiri Flaman kökenli değil, hepsi Türk kökenlidir. 7 Bu sebep bu bulgunun tek sebebi değildir. Ancak bu konuda hâlâ anlaşmazlıklar olduğundan dolayı sadece bu açıklamayı verdik. 27 Schoonvaere (2013: 4) bunu bir dereceye kadar açıklamaktadır: 1990 ve 2010 yılları arasında Belçika'da bulunan Türk göçmen nüfusunun çoğunluğu Belçika vatandaşlığını ikinci veya tek vatandaşlık olarak almıştır. 1990 yılından beri 'Türk vatandaşlığı olan göçmenlerin soyundan gelenler çoğunlukla doğum anında Belçika vatandaşlığını almaktalar' ve 1 Ocak 2006 tarihinde 'Belçika dışında ve Türk vatandaşlığıyla doğan nüfusun yüzde 59'u (…) Belçikalı olmuştur' (Schoonvaere, ibid.: 11). Demek ki, 1990 yılından itibaren 'Belçikalı Türk nüfusu' ya doğum anında ya da sonraki bir yaşta Belçika vatandaşlığını almaya başlamıştır. Böylece yanıtlayanların a) Belçika vatandaşlığını veya çifte vatandaşlığı olduğu ve b) çoğunluğunun Türk kökenli olduğu açıklanabilmektedir. 3.1.1.3 Ana dili ve tercüme görevinde kullanılan diller Hollandaca Türkçe Diğer (Kürtçe) Hollandaca + Türkçe Toplam Miktar 0 38 1 11 50 Yüzde oranı 0% 76% 2% 22% 100% Tablo 3: Ana dili (50 katılımcı, 50 cevap) Bir başka bulgu da ana dili ile ilgilidir. Ana dili, çocuğun doğumundan itibaren öğrendiği baskın dildir. Ancak elli cevaplayanın on biri, hem Hollandacayı hem de Türkçeyi ana dili düzeyinde bildiğini iddia etmektedir. İki dilli yetiştirilen çocuklar, ilk olarak öğrendiği dili ana dili seviyesinde öğrenecekler ve bu dil baskın dil olacaktır. Öteki dili yabancı dil olarak öğrenecekler ancak bu dil baskın dilin düzeyinin olduğu gibi iyi öğrenemeyecekler. Çocuk iki dili aynı zamanda ve aynı düzeyde öğrenip biliyorsa 'dengeli ikidillilik' kavramından bahsedilmektedir ancak bu yalnızca nadir olarak görülmektedir (Vandelanotte, 2011: 8). Ankete cevaplayanlar bu soru için farklı cevapları işaretleme olasılığına sahip olduğundan Ek 1, Soru 4’ün sonuçlarının doğruluğundan şüphe etmekteyiz: Dengeli ikidillilik nadir olarak olduğundan dolayı tercümanların iki dil aynı düzeyde bildiğinden kuşkulanmaktayız. Tercümanların dil bilgisi üzerinde sadece tahminde bulunabilmektedir. Kaya & Kentel'e (2007: 30) göre Belçikalı Türklerin yüzde altmışı Türkçeyi çok iyi bilmektedir. Hollandaca yaklaşık olarak yüzde kırk tarafından 'iyiden' 'çok iyiye' kadar bilinmektedir. Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanlarının çoğunluğunun baskın dilinin ne olduğunu bilmek amacıyla bu konunun iyice incelenmesi gerekmektedir. 28 Örneklemimizin bütünü Hollandaca ve Türkçe arasında tercüme etmektedir ve bu grubun yüzde 22'si başka dillere de çevirmektedir (Ek 1, Soru 9). Hollandaca ve Türkçeden başka tercümanların en çok tercüme ettiği diller İngilizce (16%), Fransızca (12%), Almanca (4%) ve İspanyolca (2%). Yanıtlayanların küçük bir kısmının Kürtçe (4%) ve Süryanice (2%) için de tercüman olarak çalıştığı çok çarpıcı bir olay değil. Şu aralar Türkiye'deki Kürt ve Süryani topluluk Türkiye'nin doğusunda yaşayan azınlıklarıdır. Kürt topluluk Türkiye'nin nüfus sayısının yüzde yirmisini oluşturmaktadır. Schoonvaere'nin (2013) dediği gibi Belçika'ya göç eden Türkler arasında bu azınlıkların üyeleri vardır. Bu yüzden birkaç tercüman Kürtçe ve Süryanicede de tercüme etmektedir. Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanı olarak çalışanlar neredeyse her zaman Türkçe ile Hollandaca arasında tercüme etmektedir. Yanıtlayanların sadece yüzde dokuzuna göre Hollandaca-Türkçe dil kombinasyonu bütün görevlerinin yalnızca küçük bir parçasını kapsamaktadır (Ek 1, Soru 22). Anketi cevaplayanların yüzde 47'sine göre Türk tercümanının çeviri görevlerinin hedef dili, Türkçe olduğu kadar Hollandacadır ancak yanıtlayanların takriben üçte birine göre Türkçe de tek hedef dil olmaktadır. 3.1.1.4 Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli Nasıl işe alınmaktalar? Türkçe tercümanının kıdemi 16,3% 11,6% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0>5 yıl 5>10 yıl 11>15 16>20 21>25 26 veya daha yıl yıl yıl fazla yıl 74,4% Sosyal Tercümanlık Kurumu aracılığıyla Bağımsız tercüman olarak Her seçeneği işaretledi Şekil 5: Türkçe tercümanının kıdemi ve istihdam şekli Yanıtlayanların yüzde altmış beşi olan çoğunluğunun birkaç aydan on beş yıla kadar süren bir iş hayatı vardır. Yüzde on dokuzun 26 yıldan daha uzun bir ‘kariyeri’ vardır. İstihdam şekli konusunda Türkçe tercümanlarının dörtte üçü bağımsız tercüman olarak çalıştırılmaktadır. Yüzde on biri bir Sosyal Tercümanlık Kurumunun aracılığıyla tercümanlık yapmaktadır ve kalan grup (16%) hem bağımsız tercüman olarak çalışmakta hem de bir kurumda çalıştırılmaktadır. 29 3.1.2 Türkçe tercümanının genel profili hakkında vargılar ve tartışma Flaman Bölgesi'nde çalıştırılan Türkçe tercümanının genel profili aşağıdaki gibi görünmektedir: - Hedef kitlenin Türkçe tercümanlarının çoğu kadındır. - Tercümanların esasen Belçika vatandaşlığı veya çifte vatandaşlığı vardır. Bütün tercümanların Türk bir etnik geçmişi vardır. - Bütün tercümanlar hem Hollandacaya hem de Türkçeye tercüme etmektedir. Bazıları Türk bir azınlık grubu için veya başka Avrupa dilleri için tercümanlık yapmaktadır. - Hedef dil aynı sıklıkta Hollandaca veya Türkçe olmaktadır ancak bazı tercümanlara göre sadece Türkçeye tercüme etmeleri gerekmektedir. - Örneklemin üçte ikisi 0 ile 15 yıl arasında Türkçe tercümanı olarak çalışmaktadır ve geri kalan kısmı 16 veya daha fazla yıl süresince tercümanlık yapmaktadır. Çoğunluğu bağımsız tercüman olarak çalıştırılmaktadır. 30 3.2 Türkçe tercümanının eğitimi Bu bölüm, Türkçe tercümanının eğitimini 'Türkçe tercümanının profili' konusuna ek olarak incelemektedir. Burada tercümanların bir dil veya tercüman eğitimi görüp görmediği incelenmektedir. Bundan başka tercümanların ve sosyal hizmetlerin etik kuralları hakkında bilgisi olup olmadığı da incelenmektedir. Bu soruya cevap verebilmek için Türkçe tercümanlarına yönelik anketin 5., 6., 7., 8., 10., 11. ve 12. sorusuna verilen cevaplar ve sosyal hizmetlerin anketi kullanılmaktadır. 3.2.1 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında bulgular İlk adım olarak Türkçe tercümanlarının ortaöğretimde dil kursları alıp almadığı gözden geçirilmektedir. Elli cevaplayanın 46'sı ortaöğretimde hangi dili öğrendiğini bildirmiştir (Ek 1, Soru 6) ve bu bulgular aşağıdaki tabloda listelenmektedir: ORTAÖĞRETİMDE ÖĞRENİLEN DİLLER 1 dil 2 dil 3 dil Dil Sayı Dil Sayı Dil Sayı H 2 H-F 2 H-F-İ 13 F 2 H-İ 1 F-İ-A 3 T 1 F-İ 3 H-F-T 1 İ 2 F-T 1 H-İ-A 1 İ-T 5 H-İ-T 1 İ-A 2 Toplam 7 14 19 4 dil Dil Sayı H-F-İ-T 1 H-F-İ-A 5 6 Tablo 4: Ortaöğretimde öğrenilen diller (Gösterge: Hollandaca, Fransızca, İngilizce, Türkçe, Almanca) Sadece dört yanıtlayan ortaöğretimde aldığı dil kursunu belirtmemiştir. Dil kursları almış olanların yüzde 71'i ortaöğretimde iki veya üç dil öğrenmiştir. En çok öğrenilen diller Hollandaca, İngilizce, Fransızca ve Türkçedir. Ancak dikkat çeken bir bulgu söz konusudur: soruya cevap veren katılımcıların bazısı ortaöğretimde hem Hollandaca hem de Türkçe kurslarını aldığını söylemektedir fakat bu ana kadar Flaman orta okullarda Türkçe yabancı dil olarak öğrenilmesi hâlâ mümkün değildir. Klasse'ye (2013) göre gelecek eğitim yılından itibaren orta okullar, son iki sınıflarda hangi dili dördüncü dil olarak vereceğine kendisi karar verebilecektir. Bu, gelecek yıldan itibaren Türkçenin ortaöğretimde ders olarak alınabileceği anlamına gelmektedir. Hem Hollandacayı hem de Türkçeyi okulda öğrendiğini söyleyenlerin hem Belçika'da hem de Türkiye'de orta öğrenim gördüklerini varsaymaktayız. 31 Tercümanlara yönelik anket, yüzde 54'ün yükseköğrenim aldığını göstermektedir (Ek 1, Soru 5). Aslında 29 kişi yükseköğrenim aldığını belirtmektedir ancak bunların dördü hangi eğitim olduğunu açıklamamaktadır. Dolayısıyla bunlar, bundan hemen sonraki analiz için göz önünde tutulamamaktadır. Yirmi beş geçerli cevap, 13 yanıtlayanın yükseksokulunda eğitim aldığını ve 10 cevaplayanın bir üniversitede eğitim aldığını göstermektedir. Bir kişi, ne bir yüksekokulu ne de bir üniversite olan harp akademisine gitmiştir. Sekiz tercüman yükseköğretimde dil eğitimi almıştır, altı tercüman pedagoji ve sosyal rehberlik gibi sosyal bir konu okumuştur ve altı kişi iktisat ile ilgili bir konu okumuştur. Başka bir yaklaşım olarak yükseköğrenim alanların vatandaşlığını incelemekteyiz. Yukarıda eğitimi belirtmeyenlerin dikkate alınmamasına rağmen şimdi de sayılmaktadır: Vatandaşlık Yüksek öğretim Evet aldınız mı? Hayır Toplam Belçika vatandaşlığı Türk vatandaşlığı Diğer Toplam 27 17 0 29 21 9 0 21 48 26 0 50 Tablo 5: Vatandaşlık ve yükseköğretim düzeyi karşılaştırılması Sonuca varmadan önce aşağıdaki hesaplamaları yapmamız gerekmektedir: - Sadece Belçika vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 17 = 12 - Sadece Türk vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 27 = 2 - Çifte vatandaşlığı olan tercüman sayısı: 29 – 12 – 2 = 15 Bu hesaplamanın mantığı şöyledir: Sadece Belçika vatandaşlığı olan ve yükseköğrenim alanların sayısını hesaplamak istiyorsak toplam cevap sayısından 'Belçika vatandaşlığı' cevabının işaretlenmediği cevap sayısı çıkarmamız gerekmektedir (demek ki: = 29 - 17). Hesaplamaların sonuçlarına göre esasen çifte vatandaşlığı veya Belçika vatandaşlığı olan tercümanlar yükseköğretim almaktadır. Genelde yükseköğretimde alınan diller İngilizce, Hollandaca, Fransızca, Türkçe ve Almancadır. Bazıları Rusça, İspanyolca ve İtalyanca gibi diğer dil kursları almıştır. Yirmi dört8 kişi yüksek öğretimde hiç bir dil kursu almamıştır. Yanıtlayanların yüzde 66'sı orta veya yüksek 8 24 = yükseköğretim görmeyen 21 kişi + yükseköğretimde dil kursları almamış olan 3 kişi 32 öğretim dışında da bir dil kursu almıştır; çoğu zaman Fransızca, İngilizce veya Hollandaca dersleri seçilmiştir. Başkaları Türkçe, Arapça, İspanyolca veya İtalyanca dersleri almıştır. Bölüm 1.2.4'te tanıtılan COC yıl içerisinde sosyal tercümanlar için onların mesleki bilgilerini belgelendirmek amacıyla sertifika sınavları düzenlemektedir. Bu sınavlarda tercümanın dil bilgisi ve etik kuralları nasıl uyguladığı sınanmaktadır. Sosyal sektörde çalıştığını söyleyen 19 tercümandan 13'ü bu sertifika sınavını geçmiştir. Başka bir deyişle sosyal tercümanların yüzde 31'i bu sertifikaya sahip değildir. Hukuki tercümanların COC sertifikası alması gerekmemektedir. Bu sektörün genel etik kuralları hâlâ yazılı olarak belirtilmediğinden dolayı tercümanların kural bilgisi sınanamamaktadır ve bu sorun birkaç yıldan beri tercümanlar tarafından eleştirilmektedir9. Ek 1, Soru 10’a göre yaklaşık yüzde altmış cevaplayan tamamlanan bir eğitimde etik kuralları hakkında ders almıştır. Diğerleri bunun hakkında eğitim almamıştır ve bu demek ki uygulamada hangi etik sorunların meydana gelebildiği hakkında yeterli hazırlıklı olmamaktadır. Soru 11 tercümanların her zaman etik kurallarına uyup uymadığını da incelemektedir: Miktar Yüzde oranı Evet, her zaman kurallara uyuyorum 33 66% Çoğu zaman kurallara uyuyorum 11 22% Hayır 6 12% Tablo 6: Etik kurallarına her zaman uyuyor musunuz? (Ek 1, Soru 11) Bölüm 1.2.4'te de açıklandığı gibi etik kurallarını bilmemek ve bu kurallara göre davranmamak, hem tercümanlık mesleğinine hem tercümana hem de diğer taraflara zarar verebilmektedir. Örneğin, tarafsızlık veya meslek sırrına uymadığında tercüman konuşmayı etkilemektedir. Bu yüzden yüzde 22'nin etik kurallarına 'çoğu zaman' uyması ve 12'nin kurallara genellikle uymaması çok şaşırtan bir bulgudur. Bu sonuçlara dayanarak bulguyu bütün tercüme edilen dillere genelleştirememekteyiz fakat bunu tahmin etmekteyiz. Bölüm 3.6'da gösterileceği gibi etik kurallarının ihmali tercümanlığın profesyonelliğine ve dürüstlüğüne zarar verebilmektedir. 9 Kaynak: http://thelanguageindustry.eu/nl/tolkwerk/2666-‐gerechtstolken-‐slaken-‐noodkreet 33 3.2.2 Türkçe tercümanının eğitimi hakkında vargılar ve tartışma Yukarıdaki bulgulara dayanarak bu genel sonuçlara varılabilmektedir: - Hedef grubun çoğunluğu ortaöğretimde iki veya üç dil kursu almıştır. - Tercümanların yüzde 54’ü yükseköğrenime devam etmiştir. 13 kişi yüksek okulda eğitim almıştır ve 10 kişi bir üniversitede eğitim almıştır. - Genelde yükseköğretimde alınan diller İngilizce, Hollandaca, Fransızca, Türkçe ve Almancadır. - Tercümanların yüzde 31'i COC sertifikasını almamaktadır ve yüzde 12’si kurallara genellikle uymamaktadır. Bu, tercümanlık mesleğinin profesyonelliğine zarar verebilmektedir. 34 3.3 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör Bu çalışmanın diğer bir boyutu olarak Flaman Bölgesi’nde hangi sektörün Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyduğunu göstermek amaçlanmaktadır (Ek 1, Soru 16). 'Sektör' kelimesi ile bölüm 1.2'de söz konusu olan sosyal, hukuki ve konferans ile ilgili olan sektörler kastedilmektedir. Türkçe tercümanlarının bir sektörde uzmanlaşıp uzmanlaşmadığı veya her alan hakkında bilgiye sahip olup olmadığı da incelenmektedir (Ek 1, Soru 17). Bu araştırma sorusunun cevaplanması için tercümanlara yönelik anketin 16. ve 17. sorusuna verilen yanıtlar dikkate alınıp Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporları ve kamu hizmetlerine yönelik anket ile karşılaştırılmaktadır. 3.3.1 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan sektör hakkında bulgular Ek 1, Soru 16'da tercümanlara hangi sektörden en çok tercüman görevinin geldiği sorulmaktadır. Bu soru incelenmeden önce sorunun ifade edilmesi konusunda geçersizlikler bulunduğu dikkat edilmesi gereken bir husus: Bu sorunun sınırı olmadığından dolayı birkaç yanıtlayan istatistiksel olarak geçersiz olan ikiden fazla cevap vermiştir. Dolayısıyla altı cevaplayanın yanıtları bu araştırmaya dahil edilmemektedir ve tablo ve şekil aşağıda gösterildiği gibi görünmektedir: Miktar Sosyal tercümanlık Hukuki tercümanlık Konferans tercümanlığı Diğer 19 30 1 5 Yüzde oranı 51% 81% 3% 14% 55 149% = sinav merkezi, politika, özel durumlarda Toplam Tablo 7: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler (37 cevaplayan, 55 cevap, çoklu cevap verilebilmiştir) 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 81% 51% 14% 3% Sosyal tercümanlık Hukuki tercümanlık Konferans tercümanlığı Diğer Şekil 6: Tercümanların en sık çalıştığı sektörler Flaman Bölgesi'nde çalışan Türkçe tercümanlara genellikle hukuki (81%) ve sosyal sektörde 35 (51%) ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak konferanslarda Türkçe tercüman talebi daha azdır. Sosyal ve hukuki tercümanlara olan ihtiyacın konferans tercümanı için duyulan ihtiyaçtan daha yüksek olması Kaya & Kentel'de (2007) açıklanmaktadır: Kaya & Kentel'in (2007) araştırmasına göre, Flaman Bölgesi'nde yaşayan Türk toplumunun yaklaşık yüzde 68'i Hollandacayı iyiden çok iyiye kadar bilmektedir. Ancak grubun diğer kısmı Hollandacayı bu kadar iyi bilmemektedir ve bu yüzden sosyal veya hukuki hizmetlere başvurulması durumunda bir tercümanın yardımına gerek duyulmaktadır. Tercümanların uluslararası durumlardan daha çok toplum içi durumlarda çalıştığını söyleyebiliriz. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Kurumları her yıl kent veya şehirlerden binlerce tercüman başvurusu almaktadır. Her kurumda diğer diller için yapılan tercümanlık başvuruları ile karşılaştırıldığında Türkçe tercümanı olmak için yapılan başvurunun ne kadar çok olduğu görülebilmektedir. Bu talep geçmiş dört yıl için hesaplamaktadır. Çünkü bu hesaplama, bölüm 3.5'te üzerinde durulacak olan Türkçe tercümanına olan ihtiyacın artışını veya düşüşünü göstermektedir. Brussel Onthaal vzw ve Stedelijke Tolkendienst Antwerpen 2010 ve 2011 yıllarının rakamlarını veremediğinden dolayı bu ayrıntılar vurgulanamamıştır. 2010 Türkçe tercümanı olmak için Kuruma yapılan başvurunun yüzde oranı Babel, Vlaamse Tolkentelefoon deSOM vzw Provinciaal Aanbod Sociaal Tolken voor Anderstaligen in Vlaams-Brabant (PASTA) Provincie Oost-Vlaanderen, dienst Maatschappelijke Participatie - team insluiting en diversiteit, Tolk- en Vertaalservice 7,7% 1,5% (4) 10,9% (3) 11,8% 2011 10,3% 0,7% (4) 11,6% (10) 13,6% 2012 12,2% 1,3% (5) 11,0% (12) 16,4% 2013 14,9%(21) 1,4% (3) 10,8% (11) 19,8% Sociale Tolkendienst Limburg Tolk- en vertaaldienst Provincie Antwerpen (TOPA) Sociaal vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw 20,9% (11) 21,4%(11) 21,6%(15) 23,5%(15) 8,5% (6) 9,5% (8) 9,5% (9) 7,8% (9) 1,9% 2,9% Stedelijke Tolk- en Vertaaldienst Antwerpen Tolk- & Vertaalservice Gent (TVGent) 13,1% (7) 12,1% (5) 30,5% (19) 30,7%(12) 33,9%(15) 35,4%(14) Tablo 8: Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarına Türkçe tercümanı olmak için yapılan bașvurunun yüzde oranı (Paratez içinde Kurumun hizmetinde olan Türkçe tercümanının toplam sayısıdır, bu sayı bölüm 3.5’te kullanılacaktır.) Kurumun Türkçe tercümanına olan ihtiyacının yüzde ondan daha yüksek olması durumunda bu konuda duyulan ihtiyacın yüksek olduğundan söz edilebilir. Bu temele dayanarak, Brussel Onthaal vzw ve deSom vzw dışında tüm sosyal tercüme hizmeti sunan kurumların Türkçe tercümanı talebinin göreceli olarak yüksek olduğu sonucu çıkarılabilinmektedir. Bölüm 3.4’te bu bulgu daha ayrıntılı bir şekilde açıklanacaktır. 36 Aşağıdaki tablo, her hastanenin tercüman konusundaki toplam ihtiyacının yüzde kaçının Türkçe tercümanı için olduğunu göstermektedir. Flaman Brabantı İli hakkında yeterli bilgi almadığımızdan dolayı bu araştırmada bu il dikkate alınmamaktadır: Yıllık bazda Türkçe tercümanı için yapılan talebin ortalaması Batı Flaman İli Doğu Flaman İli Anvers İli Flaman Brabant İli Limburg İli Brüksel Başkent Bölgesi AZ Delta Roeselare AZ Groeninge Kortrijk AZ Sint-Jan Brugge UZ Gent AZ Jan Palfijn UZ Antwerpen AZ Turnhout Sint-Vincentius Antwerpen Heilig Hart Leuven AZ Vesalius Tongeren Mariaziekenhuis NoordLimburg Ziekenhuis Oost-Limburg UZ Brussel Yıllık bazda Türkçe tercümanı için yapılan talep ortalaması ÷ Hastanenin toplam tercüman talebi 0 0,0% 5 0,7% 9 3,8% 449 37,7% 84 70,0% 90 36,0% 48 21,3% 1 2,5% ‘Bölgesel bir hastane olduğundan dolayı genelde tercümanlara çok başvurmamaktadır.’ 2 20,0% 1 12,5% Europaziekenhuizen 3650 1460 50,0% 13,3% 4 /// Tablo 9: Hastanelerin rakamları On dört hastane ve beş Çocuk ve Aile bürosu Türkçe tercümanına duyulan ihtiyaçları hakkındaki anketi doldurmuştur. Özellikle sosyal sektörün Türkçe tercümanlarına talebinin bölgeye veya ile bağlı olduğunu tahmin etmekteyiz. Örneğin, bu tercümanlar için olan ihtiyaç Batı Flaman Bölgesi'ndeki hastanelerde diğer bölgelerden daha düşüktür (Tablo 9). Bölüm 3.4’te bu durumun nedeni derinlemesine irdelenecektir. Çocuk ve Aile bürolarının Türkçe tercümanına olan talebi de bölgeye bağlı olmaktadır. Fakat bu bürolar dil yardımı veren aile rehberleri ile çalıştığından dolayı Türkçe tercümanları için duyulan ihtiyaç nispeten düşüktür. Anvers Çocuk ve Aile bürosu adına çalışmaya katılan Eva Michiels'e göre sosyal tercümanlık hizmeti kurumlarında Türkçe tercümanları konusunda bir eksiklik hissedilebilmektedir ve bu yüzden büroların yabancı dil bilen (Türkçe) aile rehberlerine ihtiyacı söz konusudur. Bu araştırma sorusunun ikinci boyutu tercümanların özel bir sektörde uzmanlaşması hakkındadır. Ek 1, Soru 17 ile hedef kitlenin yüzde sekseninin farklı alanlar hakkında bilgiye sahip olduğunu göstermektedir. Sadece birkaç kişi bir tane alanda uzmanlaşmaktadır. Katılanların çoğu genelde bağımsız tercüman olarak çalışmaktadır ve bu tercümanlar alan görev sayısına bağlı olmakta ve dolayısıyla onların farklı konular hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları 37 gerekmektedir. Bir sektörde uzmanlaşanlar genellikle hastane, ruh sağlığı ve eğitim ile ilgili sosyal alanlar ve hukuki alanlar hakkında çok bilgili olmaktadır. Sadece küçük bir grup iktisadi veya bilimsel konularda uzmanlaşmıştır. 3.3.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan sektör hakkında vargılar ve tartışma - Tercümanların çoğunluğuna göre Türkçe tercümanı çoğu zaman ya hukuki ya da sosyal sektörde çalışmaktadır. - Türkçe konferans tercümanlarına çok ihtiyaç yoktur. - Brussel Onthaal vzw ve deSom vzw dışında bütün Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının Türkçe tercümanlarına ihtiyacı göreceli olarak yüksektir (bütün tercüman başvurularının ± yüzde onu). Demek ki, Batı Flaman İli, Flaman Brabantı İli, Anvers İli, Limburg İli'nde ve Gent ve Anvers'te Türkçe tercümanlarına çok ihtiyaç duyulmaktadır. - Literatür pek çok Türk göçmeninin Brüksel'e taşındığını göstermesine rağmen Brüksel'deki tercümanlık kurumları Türkçe tercümanına duyulan ihtiyaç konusunda çok başvuru almamaktadır. Bunu açıklamak için daha ayrıntılı araştırmalar yapılması gerekmektedir. - Hastanelerin rakamları, tercümanlara yönelik anketin ve sosyal tercümanlık kurumlarının bulguları genellikle birbirlerini teyit etmektedir. - Çocuk ve Aile büroları Türkçe tercümanlarına çok yüksek bir ihtiyaç duymamakta çünkü her büronun yabancı dil bilen ve dolayısıyla dil yardımı verebilen aile rehberleri vardır. 38 3.4 Flaman Bölgesi’nde Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyac duyulan il Daha önce (3.3) belirttiğimiz ve Schoonvaere'nin (2013) de ifade ettiği gibi Türkçe tercümanlarına olan talep veya ihtiyaç bölgeye bağlı olarak değişmektedir. Türk göçmenler 1960'lı yıllarda genellikle Gent, Brüksel veya Anvers çevresinde yaşadığı için, bu illerin Türkçe tercümanlarına olan Batı Flaman İli ve başka bölgelerden daha çok yüksek olacağını varsaymaktayız. Bu ihtiyacın hangi ilde daha yüksek olduğunun öğrenilmesi için Türkçe tercümanlarına yönelik anketin 18. ve 19. sorusu incelenmekte ve bu, Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının ve sosyal yardım veren kurumların rakamları ile karşılaştırılmaktadır (Ek 3, Soru 2-3). 3.4.1 Türkçe tercümanlarına en yüksek ihtiyaç duyulan il hakkında bulgular Flaman Bölgesi’nin illeri Anvers İli Doğu Flaman İli Batı Flaman İli Limburg İli Flaman Brabant İli Toplam Kişi sayısı Yüzde oranı 8 19% 13 30% 3 7% 13 30% 6 14% 43 100% Tablo 10: Türkçe tercümanları hangi Flaman ilinde daha çok tercüme yapıyorlar? Tablo 10'da Türkçe tercümanlarının hangi ilde daha çok görev yaptığı gösterilmektedir: Özellikle Doğu Flaman İli (30%) ve Limburg İli'nde (30%) Türkçe tercümanların daha yoğun çalıştığı görülmektedir. Hedef kitlenin yüzde 19'una göre tercüme talebinin çoğu Anvers'ten gelmekte, yüzde 14'lük bir talep Flaman Brabantı İli'nden gelmekte ve sadece yüzde yedisinin görevi Batı Flaman İli'nde yer almaktadır. Bundan başka Soru 19'a göre 43 katılımcı üzerinden, 19’unun başka illerden gelen tercüme işlerini almadığı görülmektedir. Katılımcıların yüzde 56’sı diğer illerden gelen tercüme talebine cevap vermektedir: - Tercümanların yüzde 33'üne diğer illerden sık sık talep gelmektedir. Çoğu zaman bu iller Brüksel Başkent İli ve Batı Flaman İli'dir. - Tercümanların yüzde 23'üne başka illerden böyle sık talep gelmemektedir. Ancak öyle olduğu takdirde bazen Doğu Flaman İli, Flaman Brabantı İli veya Brüksel Başkent İli'ne gitmeleri gerekmektedir. Bu genel bulgular Schoonvaere'de (2013: 50) da bulunmaktadır: Gent, Anvers ve Brüksel'deki büyük Türk göçmen topluluklarından başka Limburg İli'nde ve önceden büyük maden endüstrisi olan birkaç Valon şehrinin etrafına da Türk toplulukları yerleşmiştir. Bu yüzden bu bölgelerde Türkçe tercümanlarına olan ihtiyaç nispeten büyük kalmaktadır. Tablo 8 bu bulguyu kısmen 39 onaylamaktadır. Bu tablo incelendiğinde sosyal tercümanlık hizmeti kurumunun Türkçe tercümanına ihtiyacı toplam tercüman başvuru sayısının yüzde 10'undan daha büyük olduğunda bu bölgede veya ilde Türkçe tercümanı için duyulan ihtiyacın yüksek olduğu düşünülmektedir. Tabloya göre Doğu Flaman İli, Limburg İli, Anvers İli ve Gent şehrinin tercümanlık kurumları, Türkçenin hedef veya kaynak dil olarak kullanıldığı tercüman başvuruları almaktadır ve böylece bu tablo, 10. tabloyu teyit etmektedir. Bölüm 3.3'te olduğu gibi Tablo 9'da gösterilen hastanelerin anketleri, Türkçe tercümanlarına yönelik anketin bulguları ve sosyal tercümanlık kurumlarının rakamları ile birbirleri ile uyumlu sonuçlar göstermektedir. Ancak önemle belirtilmesi gereken bir nokta vardır: Flaman Brabantı'ndaki hastanelerin sonuçları şimdiki durumu temsil etmemektedir. Bunun iki nedeni vardır: Birincisi bu araştırmaya katılmak isteyen çok hastane olmaması ve diğeri araştırmaya katılan Heilig Hart Leuven hastanesinin çok Türk hastası olan bölgesel bir hastane olmasıdır. Sadece tercümanlara yönelik ankete dayanarak Flaman Brabantı İli'ndeki durum hakkında sonuca varılamamaktadır. Tablo 9 Batı Flaman İli'ndeki hastanelerin Türkçe tercümanlarına çok ihtiyaç duymadığını göstermektedir. Doğu Flaman, Limburg ve Anvers illerindeki büyük hastanelerin Türkçe tercümanı talep etmek için yaptığı başvuru oranı yaklaşık olarak yüzde otuz; daha küçük bölgesel hastaneleride yüzde 10 ve 25 arasındadır. Brüksel'de yıllar boyunca Türkçe tercümanı için olan isteğin çok düşük olması çok ilgi çekici bir bulgudur çünkü Reniers (1999) ve Schoonvaere'nin (2013) Bölüm 1'de zaten açıkladığı gibi Türk göçmenlerin çoğunluğu 1960'lı ve 1970'lı yıllarda Doğu Flaman İli, Anvers İli, Limburg İli ve Brüksel Başkent İli'ne yerleşmiştir. Bu büyük göç dalgasının sadece küçük bir kısmı Batı Flaman ve Flaman Brabantı illerine gitmiştir. Hastanelerin Türkçe tercümanına ihtiyacı hastanenin büyüklüğüne de bağlıdır: UZ Gent ve UZ Antwerpen gibi büyük hastaneler, Heilig Hart Leuven gibi küçük bölgesel hastanelerden daha çok tıp hizmeti verebilmektedir ve genellikle bir şehir merkezinde yer almaktadır. Bu büyük hastanelerin daha büyük bir hasta kaydı olduğundan dolayı (Türkçe) tercümanları konusunda daha büyük bir ihtiyaç olabilmektedir. Çocuk ve Aile büroları da Türkçe tercümanlarına sık sık başvurmaktadır. Fakat Ek 3'teki bulunan anketler sadece kabaca bir tahmin göstermektedir: Türkçe tercümanlarının kaç talebe cevap verdiği değil, sadece tercümanlara olan ihtiyaç gösterilmektedir. Herhâlde bu anketlere dayanarak özellikle Doğu Flaman İli’nin ve Flaman Brabantı İli’nin Çocuk ve Aile bürolarının Türkçe tercümanlarına büyük bir ihtiyaç duyduğu genel neticesine varılmaktadır. Bu büroların, 40 tercüman ihtiyacı olmasına rağmen mesleki tercümanlara başvurmak yerine, yabancı dil bilen aile rehberlerinin yardımını tercih ettikleri görülmektedir. 3.4.2 Türkçe tercümanlarına en çok ihtiyaç duyulan il hakkında vargılar ve tartışma Yukarıda verilen bulgulara dayanarak şu sonuçları çıkarabilmekteyiz: - Türkçe tercümanlarına en büyük ihtiyacı duyan iller Doğu Flaman İli ve Limburg İli'dir. Anvers İli'nin de ihtiyacı yüksektir ve Batı Flaman İli ve Flaman Brabantı İli'ndeki Türkçe tercümanlarına talep yok denecek kadar azdır. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının rakamları ve sosyal sektörün ifadeleri bunu teyit etmektedir. - Tercümanların çoğu kendi ilinin dışından gelen tercüme taleplerine cevap vermemekte ve böyle olsa bile sadece birkaç ilden tercüme talebi gelmektedir. - Sektör hakkındaki bölümde olduğu gibi bu 'bölge bölümünde' hastanenin büyüklüğü, Türkçe tercümanına duyulan ihtiyaç için bir etkendir: büyük hastanelerin Türkçe tercümanına ihtiyacı bölgesel hastanelerinkinden daha büyüktür. 41 3.5 Flaman Bölgesi’nde yeteri kadar Türkçe tercümanı var mıdır? Flaman Bölgesi'nde yeteri kadar Türkçe tercümanı olup olmadığını öğrenmek için bu bölümde birinci ekte yer alan 21., 23., 24., 25. ve 27. sorusu incelenmektedir. Bu sorular tercümanların kişisel deneyimleri hakkında bilgi vermektedir. Tercümanların yaptıkları tercüme işinde bir artış veya bir düşüş yaşanıp yaşanmadığı ve onlara göre Türkçe tercümanları konusunda bir yetersizliğin olup olmadığı sorulmaktadır. Ondan sonra Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının son dört yılda Türkçe tercümanları için talep sayısında bir artışı veya düşüşü hissedip hissetmediği araştırılmaktadır. Son adım olarak sosyal sektörde yeteri kadar Türkçe tercümanı olup olmadığı sorulmaktadır. 3.5.1 Bulgular İlk adım olarak Türkçe tercümanının yıllık ortalama iş yükü hesaplanmaktadır. Ek 1, Soru 21'de tercümanların günlük, haftalık, aylık veya yıllık iş yükünü belirten bir sayı verilmektedir. Bütün rakamlar 'yıllık' sıklığına dönüştürülmektedir ve bu rakamlar Ek 1, Soru 21b'de bulunmaktadır. Soruya yanıt veren her katılımcının da istihdam şeklini belirtmesi istenmektedir. Böylece her yıl ve her istihdam şekli için ortalama iş yükü hesaplanabilmektedir. Yıllık ortalama olarak yapılanercüme işinin çok değişken olduğu hemen dikkat çekmektedir: Tercümanın yılda ortalama olarak yaptığı tercüme işi dört ile 10950 arasında değişmektedir. Bu azami rakam 1820 olan sonraki rakamdan çok farklı olduğundan dolayı bizce çok gerçek dışı görünmektedir ve 'günlük 30 tercüme işi' aldığını söyleyen katılımcının bu soruya nu yanlış cevap verdiğini düşünmekteyiz. Dolayısıyla ortalamalar hesaplanırken bu rakam dikkate alınmamıştır. Hesaplanan ortalamalar her istihdam şekli için iş yükünü göstermektedir: - Bağımsız olarak çalışan tercüman: ortalama olarak 226.32 tercüme işi / yıl - Hem bağımsız olarak çalışan hem de bir tercümanlık kurumu aracılığıyla tercümanlık yapan tercüman: oratalama olarak 76.97 tercüme işi / yıl - Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu aracılığıyla çalışan tercüman: ortalama olarak 35 tercüme işi / yıl. Yukarıda (3.1) Türkçe tercümanlarının çoğunluğunun bağımsız olarak çalıştığı ve sadece bir azınlığın tercümanlık kurumları aracılığıyla çalıştığı görülmektedir. Ortalama hesaplamaları bu ifadeyi pekiştirmektedir: Bağımsız olarak çalışan Türkçe tercümanları, bir yıl içerisinde tercümanlık kurumu aracılığıyla çalışanlar veya iki iş türünü birleştirenlerden daha çok tercüme işi almaktadır. 42 Bağımsız olarak çalışan Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu aracılığıyla çalışan İki istihdam şeklini seçen Toplam Artış 5 2 0 7 (16%) Düşüş 13 0 5 18 (42%) Gelişim yok 13 3 2 18 (42%) Toplam 31 5 7 43 (100%) Tablo 11: Türkçe tercümanları için yapılan talep Tercümanlara ‘yaptığınız tercüme sayısı 2010 ve 2013 arasında değişti mi’ diye sorulduğunda katılımcıların yüzde 42’si Türkçe tercümanlarının yaptıkları tercüme sayısının bu yıllar arasında düştüğünü belirtmektedir. Hedef kitlenin diğer yüzde 42’sine göre ise toplam yapılan tercüme sayısında ne bir artış ne de bir düşüş görülmektedir. Sadece yüzde 16’sı görev artışından bahsetmektedir. Bütün anket formları tek tek incelendiğinde bağımsız olarak çalışanların cevaplarının birbirleri ile çeliştiği dikkatimizi çekmektedir. Dolayısıyla sadece bu tabloya dayanarak iş yükünün gelişimi hakkında bir sonuç çıkarılamamaktadır. Bunun için Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının yıllık raporlarının incelenmesi de gerekmektedir (Ek 2): Şekil 7: 2010-2013 yılları arasında Türkçe tercümanı konusunda yapılan talep Bu şekil Türkçe tercümanlarına olan talebi daha açık bir biçimde açıklamaktadır. Bölüm 3.4’e göre Türkçe tercümanlarına en büyük ihtiyaç duyulan illerde bu tercümanlara olan istek 2010 2013 yılları arasında artmıştır. Demek ki, Doğu Flaman İli, Limburg İli, Gent çevresi ve Brüksel çevresinde bu talep artmaktadır. Aynı bölüme göre Anvers şehrinde sosyal sektörde tercümanlara çok ihtiyaç duyulmasına rağmen Anvers’in tercümanlık hizmeti kurumunun Türkçe tercümanları 43 için yaptığı talep bir düşüş göstermektedir. Flaman Brabantı’nın TOPA kurumunda da talep son dört yılda azalmıştır. Türkçe tercümanlarının yeterli sayıda olup olmadığını incelemek amacı ile ilk adım olarak bu araştırmanın bütün taraflarına kendilerinin bir eksiklik hissedip hissetmedikleri sorulmuştur. Anketi yanıtlayanların yüzde 58'ine göre Flaman Bölgesi'nde yeteri kadar Türkçe tercümanı bulunmamaktadır. Bu bulguyu desteklemek için her Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu için bir tercüman bulunamadığından dolayı karşılanamayan tercüme taleplerinin yüzde oranı hesaplanmaktadır. Bu hesaplama sonuçları Tablo 12’de gösterilmektedir: TVGent Limburg Prov O-VL STA PaSTa (Vl-Br) TOPA Brussel Onthaal deSom 2010 7,1% 8,7% 9,5% 2011 8,4% 5,9% 9,8% 3,0% 0,6% 5,9% 4,8% 34,0% 33,3% 2012 10,4% 7,1% 8,4% 9,1% 3,7% 3,8% 0,9% 66,7% 2013 11,8% 2,4% 6,0% 14,9% 6,7% 8,1% 1,6% 16,7% Tablo 12: Bir Türkçe tercümanı mevcut olmadığından dolayı karşılanamayan talep oranı Tablo 12'nin gösterdiği gibi bu yüzde oranının yüksek olduğu kurumlar TVGent, Provincie OostVlaanderen, STA, TOPA ve deSom'dur. En azından dört Türkçe tercümanı daimi olarak çalışmasına rağmen (Tablo 8) bu beş kurum, Türkçe tercümanı için yapılan talebin yüzde onunu veya daha çoğunu karşılayamamaktadır. Bizce deSom'un rakamlarının tartışılması gerekmektedir: Bölüm 3.3 deSom'un bir yıl içerisinde Türkçe tercümanı konusunda çok talep almadığını zaten göstermiştir. Karşılanmayan talep oranı yüksek olduğu hâlde diğer kurumların yıllık raporları ile kıyaslandığında deSom'un karşılanmayan talep mutlak sayısı çok yüksek değildir. Diğer tercümanlık hizmeti kurumlarının hissettiği eksikliğin yukarıda bahsedilen beş kurumun hissettiği eksiklikten düşük olmamasına rağmen bu kurumlarda da Türkçe tercümanının eksikliği hissedilmektedir. Sadece Brussel Onthaal'ın talepleri karşılamak konusunda sorunu yok gibi görünmektedir. Son kontrol olarak hastaneler ve Çocuk ve Aile bürolarının bu konuda bir eksiklik veya yetersizlik hissedip hissetmediği sorulmaktadır. Bu konuda gelen cevaplar tercümanların ve Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının iddiasına büsbütün karşıtlık oluşturmaktadır: on dört üzerinden yedi hastane ve beş üzerinden iki Aile ve Çocuk bürosuna göre Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanı konusunda hiç bir eksiklik yoktur. Sadece iki hastane ve bir Aile ve Çocuk bürosu bir tercüman eksikliği hissetmektedir, diğer katılımcılar bu konu hakkında hiçbir fikirleri olmadığını belirtmektedirler. 44 Hastanelerin gerektiği zaman bir tercüman bulamadığı çok sık olmamaktadır ancak böyle olduğu takdirde son çare olarak (varsa) 'uluslararası arabuluculara' başvurulmaktadır. Bu arabulucular, Çocuk ve Aile bürolarının aile rehberleri gibi yabancı dil bilen ve dolayısıyla dil yardımı verebilen görevlilerdir. Vermeiren (2013) ve Kruispunt Migratie-İntegratie'nin (2014b) vurguladığı gibi uluslararası arabulucu, tercüman ile aynı değildir. Uluslararası arabulucuların tercüme yapmaktan başka görevleri vardır, mesela kültürel farklılıkları açıklamak, hukukî yardım vermek v.b. Tercüman sadece tercüme işi yapmaktadır, arabulucunun daha çok sorumlulukları vardır. 3.5.2 Vargılar ve tartışma Türkçe tercümanının iş yükü istihdam şekline bağlıdır: bağımsız olarak çalışan tercümanlar, bir yılda Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumu aracılığıyla çalışanlardan daha çok tercüme işi almaktadır. Tercümana yönelik anketi cevap veren katılımcıların çoğunluğuna göre yıllar boyunca tercüme işleri ya hiç ilerlememekte ya da sayıca azalmaktadır. Fakat dokuz üzerinden beş tercümanlık kurumu, Türkçe tercümanlarına isteğin arttığını belirtmektedir. Başka bir deyişle, tercümanlara göre bir iş düşüşü vardır, ancak tercümanlık kurumlarına göre bir artış vardır. Hem tercümanlar hem de Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları, Flaman Bölgesi'nin sosyal sektöründe Türkçe tercümanlar sayısının eksik olduğunu ifade etmektedir. Özellikle bu tercümanlara en yüksek ihtiyacı duyan bölge ve illerde tercümanlar mevcut olmadığından dolayı birçok tercüme talebine cevap verilememektedir. Hastaneler ve Çocuk ve Aile bürolarına göre Türkçe tercümanlarının sayısında bir eksiklik söz konusu değildir. Bu tercümanlara sıkça talep olmasına rağmen belki bu sosyal hizmetler Türkçe tercümanlığının durumunu iyi değerlendirememektedir. Bu sosyal hizmeti verenler, tercümanlar ve tercümanlık kurumları ile çelişmektedir ancak aynı zamanda, bir tercüman bulunmadığında, kurumun kendisi uluslararası arabuluculara ve aile rehberlerine başvurabilmektedir. Belki bu yüzden Türkçe tercümanlarının sayısının eksikliğini fark etmemektelerdir. 45 3.6 Türkçe tercümanlığıyla ilgili üç taraf10 tarafından önerilen değişiklikler Son araştırma sorusu olarak Türkçe tercümanları ve Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarına tercümanlık mesleği ile ilgili nelerin değiştirilmesi gerektiği sorulmaktadır. Bütün cevaplar Ek 1, Soru 28’de bulunmaktadır. Bu soruyu yanıtlayanların yüzde 37'si, Flaman Bölgesi'ndeki Türkçe tercümanlarının Türkçe bilgisinin yetersiz olduğunu düşünmektedir. Çoğu zaman bu tercümanlar Türkiye’de yer alan bir azınlık grubunun üyesidir ve buna bağlı olarak Türkçe ana dilleri değildir. Bunun yanı sıra bu tercümanların birçoğu yükseköğretim veya tercümanlık eğitimi almadığından dolayı hedef ve kaynak dili ve etik kuralları iyi bilmemektedir. Bu nedenle katılımcılara göre tercümanlığa kabul şartları daha çok kısıtlanmalı ve tercümanlık mesleği daha iyi korunmalıdır. Aşağıda bu konu hakkında daha fazla detaya girilmektedir. Yedi katılımcı da takviye kurs önerisinin genişletilmesini ve bir veya birkaç sektörde uzmanlaşma programları düzenlenmesini istemektedir. Dikkat çeken bir unsur ise şöyle: Tercümanlar zaten düzenlenen eğitim programları, takviye kursları ve COC sınavı hakkında düzenli haber almamaktadır. Birçok kurs ve eğitim programı düzenlenmesine rağmen tercümanların bunun hakkında bilgisi yoktur. Tercümanların bu konuda daha çok bilgilendirilmesi gerekmektedir. Hastaneler ve Aile & Çocuk büroları gibi tercüme talep eden taraflar da personel için bir tercüman ile çalışmakkonusunda eğitime ihtiyaç duyduklarını belirtmektelerdir. Kruispunt Migratie-Integratie, sosyal hizmetler için tercüme edilen konuşmalar hakkında ücretsiz kurslar önermektedir. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumları da broşür ve web sayfaları vasıtasıyla bu konuda bilgi sağlamaktadır. Raïssa De Keyser (2004b) sosyal sektör ve sosyal hizmetler görevlileri için tercüme edilen konuşmaların ipuçlarını ve tekniklerini açıklayan bir kitap bile yazmıştır. Başka bir deyişle tercümanların ve tercüme talep eden tarafların eğitim ve bilgi imkânları ile ilgili daha belirgin bir şekilde duyuru yapılması gerekmektedir. Diğer ele alınan bir konu ise, tercümanlık mesleğinin korunmasıdır. Belçika'da tercüman olarak işe başlama zor olmadığından dolayı çok sayıda 'resmî olmayan' veya 'kayıt dışı' tercümanlar vardır. Resmî olmayan tercümanlar, iki veya daha çok dil bilen ancak hiç bir tercüme eğitimi almayan veya yeterli deneyime sahip olmayan tercümanlardır. Bir katılımcının belirttiği gibi 'Arnavutlar, Kürtler, Bulgarlar ve Ermeniler Türk değildir ancak bu kişiler de Türkçe tercümanı olarak çok önemli yerlerde çalışmaktadır.' Bu resmî olmayan tercümanlar çoğu zaman 10 Üç taraf, tercüme edilen bir konuşmadaki taraflardır: tercüman, sosyal hizmetin görevlisi ve tercümanın yardımına ihtiyaç duyan kişi. 46 hem Türkçeyi hem de Hollandacayı iyi bilmemektedir. Bu durum tercümanlığın profesyonelliğine zarar vermektedir. Araştırmaya katılanların bu konudaki önerileri şöyledir: - Birçok katılımcı, tercümanlık mesleğine giriş şartlarının daha çok kısıtlanmasının gerektiği üzerinde anlaşmaktadır. Onlara göre tercüman olarak işe başlamadan önce tercümanların Türkçe ve Hollandaca bilgisinin daha ciddi bir şekilde sınanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. - Tercüman adaylarının en azından bir yükseköğretim diploması olması şartı önerilmektedir ve tercüman olarak çalışabilmeden önce adayların bir tür giriş sınavından geçirilmesi gerekmektedir. Bunun nasıl bir sınav olacağı açıklanmamaktadır. - Azınlık gruplarından gelen tercümanlar ile ilgili kültürel sorunlar da ortaya atılmaktadır. Bir katılımcı, Kürt kökenli Türkçe tercümanının örneğini vermektedir: Türkler ile Kürtler arasındaki çatışma gerçeğinden hareket ederek bazı durumlarda Kürt kökenli bir tercümanın kullanılmasının çok uygun olmadığını düşünmektedir. - Bazı tercümanlar, sektör ve sosyal tercümanlık hizmeti kurumuna bakılmaksızın standart bir maaş istemektedir. - Son problem olarak tercümanlar, kurslar, sınavlar, sözlükler gibi kaynaklar ve sendikalar hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Tercümanların ortaya attığı son bir konu, tercümanlık mesleğinin düzenlenmesidir. Birkaç katılımcıya göre Flaman Bölgesi'nde ve Belçika'da bütün tercümanları kapsayan resmi bir kayıt gerekmektedir. Sosyal danışmanlar ve hizmetlere göre de tercümanların kişisel bilgilerinin merkezi bir sistemde toplanması tercümana ulaşılmasını kolaylaştıracaktır. Bazıları maaş konusunda bir standartlaşma istemektedir. Birkaç katılımcı, tercümanın başörtüsü takmasının ayrımcılık olduğunu düşünmektedir. Bunun yanı sıra 1 Ocak 2014 tarihinden beri hukuki tercümanların serbest meslek statüsünü alması gerekmektedir. Birkaç tercümana göre bu statünün ne olduğu ve nasıl alınabildiği hakkında yeterli bilgi verilmemiştir. 47 4 SONUÇ Bu çalışma ile Flaman Bölgesi'nde Türkçe tercümanlığının durumu araştırmak için ilk adım atılmaktadır. Flaman Bölgesi'nde çalışan bir Türkçe tercümanının iş alanını incelemek için genel soruları altı alt soruya bölmekteyiz: Türkçe tercümanının profili, aldığı eğitim, bu tercümanlara en büyük ihtiyaç duyulan sektör ve bölge, Türkçe tercüman sayısının (olası) eksikliği ve bu mesleğin uygulanması konusunda istenendeğişiklikler incelenmektedir. Hem Türkçe tercümanlarına, Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarına ve sosyal hizmetlere birkaç soru sorarak bu araştırma sorularına cevap bulmaya çalışmaktayız. Çeşitli hukukî dairelere ulaşmıştık ancak bu kurumlar rakamları bizimle paylaşmadığından veya paylaşmak istemediğinden dolayı hukuk sektörü ile Türkçe tercümanları arasındaki durum hakkında bu çalışmada çok analiz yapamadık. Türkçe tercümanlarının genellikle kadın, ya Belçika vatandaşı ya da çifte vatandaş olduğu ve Türk etnik kökenden geldiği görülmüştür. Tercüme işi yapılırken tercüman Hollandacaya ve Türkçeye tercüme yapmakta, bazıları Türkiye’deki azınlık grubunun diline yönelik olarak çeviri de yapmaktadır. Genellikle çeviri işlerinin hedef dili, Türkçe olduğu kadar Hollandacadır ancak birkaç katılımcıya göre Türkçe de tek hedef dil olmaktadır. Tercümanların takriben yüzde 75'i bağımsız çalışan tercümanlar, yüzde 16'sı hem serbest çalışmakta hem de Sosyal Tercümanlık Hizmeti Kurumunun aracılığıyla çalışmakta ve sadece yüzde 11'i böyle bir kurum aracılığı ile işe alınmaktadır. Üç üzerinden iki katılımcının sıfır yıldan on beş yıla kadar tercümanlık tecrübesi vardır, diğerleri zaten daha uzun bir süre tercüman olarak çalışmaktadır. Bu araştırmada Türkçe tercümanının eğitimi de inceledik: Hedef kitlenin çoğunluğu ortaöğretimde genellikle Hollandaca, İngilizce, Fransızca veya Türkçe olan iki veya üç dil dersi almıştır. Katılımcıların yarısından biraz fazlası konusuna bakılmaksızın yükseköğretim almıştır. Bunun yanı sıra COC her yıl birkaç defa sertifika sınavı düzenlemektedir. Hedef kitlemizin yüzde 31'i bu sertifikayı veya belgeyi almamıştır. Bu sınav etik kurallara en büyük vurguyu yapmaktadır. Bu kurallar tercümanlık mesleğinin en önemli esasları olduğu hâlde anketi yanıtlayanlarımızın yüzde 12'si etik kurallara göre davranmadığını açıklamaktadır. Bu davranış, tercümanlık mesleğinin profesyonelliğine ve dürüstlüğüne zarar verebilmektedir. 48 Çalışmanın üçüncü kısmı olarak hangi sektörde Türkçe tercümanlarına yönelik olarak en büyük ihtiyacın duyulduğu incelenmektedir. Türkçe konferans tercümanlarına büyük ihtiyaç yoktur. Buna karşın sosyal ve hukuki sektörde bu tercümanlara büyük bir ihtiyaç duyulmaktadır. Sosyal Mütercimlik ve Tercümanlık Hizmeti Kurumlarının rakamları bunu teyit etmektedir: bu kurumların çoğunluğu her yıl Türkçe tercümanları için çok talep almaktadır. Birçok hastanenin Türkçe tercümanına ihtiyacı yüksektir ancak bir tercüman bulunamadığında her zaman uluslararası arabulucularına başvurabilmektedirler. Aile ve Çocuk bürolarının da dil yardımı verebilen aile rehberleri vardır. Bölge ile ilgili soruları inceledikten sonra özellikle Doğu Flaman İli ve Limburg İli'nin Türkçe tercümanlarına ihtiyacının çok yüksek ve Anvers İli'ninkinin oldukça yüksek olduğunu görmekteyiz. Batı Flaman İli ve Flaman Brabantı İli'nde bu konuda neredeyse hiçbir ihtiyacı yoktur ve bütün anket ve rakamlar bu bulguyu onaylamaktadır. Tercüme işi alan tercümanlara göre kendi çalıştığı ilden başka bir ilden alınan tercüme işi sayısı çok düşüktür. Türkçe tercümanlarının yeterli sayıda olup olmadığı konusunda üç taraf anlaşamamaktadır. Türkçe tercümanları ve tercümanlık hizmeti kurumlarına göre tercümanlar konusunda bir yetersizlik görülebilir ancak sosyal hizmetlere göre hiç bir yetersizlik yoktur. Fakat bu sosyal hizmetler kurumlarının kendi aile rehberleri ve uluslararası arabulucuları var ve belki bundan dolayı bu yetersizliği fark etmemeleri söz konusu olabilir. Araştırmanın son bölümünde üç tarafa tercümanlık mesleğindenelerinin daha iyileştirilmesi gerektiği sorulmuştur. Genelde tercümanlar ve tercümanlık hizmeti kurumları bu soruya cevap vermiştir; sosyal hizmetler bu soruyu iyi yanıtlayamamıştır. İlk sorun olarak tercümanların çoğunluğunun eğitim düzeyi konusu ortaya atılmaktadır. Türkiye'deki bir azınlık grubundan gelenler veya mülteci olarak gelenler çoğu zaman kaynak ve/veya hedef dil ve etik kuralları iyi bilmemektedir. Etik kurallar hakkında ders almayan tercümanlar da tercümanlık mesleğine zarar verebilmektedir. Katılımcılara göre bu mesleği tehdit eden sorunlar en kısa zamanda çözülmelidir. Bunun yanı sıra tercümanlar ek kurslar, mesleki kaynaklar ve uzmanlaşma kursları hakkında iyi bilgilendirilmemektedir. Sosyal hizmetler ve kamu hizmetleri için de çok sayıda kurs ve eğitim düzenlenmesine rağmen, bu hizmetler tercüme edilen konuşmalar hakkında ek eğitim programlarınına ihtiyaç duymaktadır. Bu konuda biz, hizmetler ve tercümanların hangi kurs imkânlarına sahip olduğu hakkında daha iyi bilgilendirme yapılmasını tavsiye etmekteyiz. İkinci sorun olarak tercümanlık mesleğinin, profesyonelliğinin ve dürüstlüğünün korunması konusundaki ihtiyaçtır. Resmî olmayan tercümanlar, etik kuralları bilmediği ve tercümanlık kursları almadığından dolayı mesleği tehdit edebilmektedir. Bundan başka etnik 49 kökenleri ve yetersiz dil bilgileri de tercümanlık mesleğinin itibarını zedeleyebilmektedir. Bunun için katılımcılar, mesleğe giriş şartlarının tekrar gözden geçirilmesini, gerektiği takdirde daha katılaştırılmasını önermektedir: Onlara göre her tercüman, tercüman olarak çalışmaya başlamadan önce en azından bir yükseköğretim diploması almalı, bir giriş sınavı yapmalı ve iki tercüme dili içinde dil testinden geçmelidir. Son nokta olarak katılımcılara göre tercümanlık mesleğinin daha iyi ve açık bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Örneğin, bütün tercüman kayıtlarının bir sicilde merkezi olarak toplanması ve bütün tercümanların eşit bir maaş alması istenmektedir ve hukukî tercümanların serbest meslek statüsü ve KDV numarasını11 nasıl alacakları konusunda daha çok bilgiye ihtiyaçları bulunmaktadır. 11 Kaynak: http://www.legalworld.be/legalworld/content.aspx?id=70694&LangType=2067 50 5 KAYNAKÇA Angelelli, C.V. (2004). Revisiting the interpreter’s role. Philadelphia: John Benjamins B.V. Bancroft, M., Bendana, L., Bruggeman, J. & Feuerle, J. (2013). Interpreting in the Gray Zone: Where Community and Legal Interpreting Intersect. Translation & Interpreting (1), 94114. Bartelds, J.F., Jansen, E.P.W.A. & Joostens, T.H. (1989). Enquêteren. Het opstellen en gebruiken van vragenlijsten. Groningen: Wolters-Noordhoff. Benmaman, V. (1997). Legal İnterpreting by any Other Name is Still Legal İnterpreting. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Crtical Link: İnterpreters in the Community (pp. 179-190). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Bowen, M. (2000). Community İnterpreting. [Online] http://aiic.net/page/234/communityinterpreting/lang/1 [25.04.2014 ] Buyle, V. (2010). Der Bedarf an Dolmetschern für Deutsch und Tschechisch im sozialen Bereich in Flandern; eine empirische Studie anhand einiger Städte und Provinzen. Yayımlanmamış master tezi. Hogeschool Gent – Departement Vertaalkunde. Cools, R. (2013). Die Rolle des Deutschen als Dolmetschsprache in Flandern. Yayımlanmamış master tezi. Hogeschool Gent – Departement Toegepaste Taalkunde. Defrancq, B. (2012). Tolkwetenschap. Gent: Hogeschool Gent. De Keyser, R. (2004a). Hoe en Waarom. Aanbevelingen voor sociale tolken. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Informatica en drukkerij. De Keyser, R. (2004b). Hoe en Waarom. Aanbevelingen voor cliënten in de hulp- en/of dienstverlening. Gent: Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Informatica en drukkerij. De Keyser, R. (2006). Horen, zien en tolken. Werken als tolk in de sociale sector. Gent: Academia Press. Deleu, J. (2013). ‘Maluliyet’ ve ‘Is göremezlik’ kavramları hakkında Hollandaca-Türkçe terimler sözlügü. Yayımlanmamış master tezi. Hogeschool Gent – Departement Toegepaste Taalkunde. De Tapia, S. (s.d.). De migratie vanuit Turkije naar de Europese Unie en België. [p. 23]. [Online] http://www.50jaarinbelgie.be/migratie-eu-belgie-turkije/ [21.02.2014]. Doğan, A. (2003). Sözlü Çeviri. Çalışmaları ve Uygulamaları. Ankara: Hacettepe Doktorlar Yayınevi. Garber, N. (2000). Community Interpreting: A Personal View. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D. 51 Abraham & A. Dufour (Eds.), The Critical Link 2: İnterpreters in the Community (pp. 920). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Gentile, A. (1997). Community İnterpreting or Not? Practices, Standards and Accreditation. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Crtical Link: İnterpreters in the Community (pp. 109-118). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Goossens, A. (2004). Een Turkse droom die geschiedenis werd : de historische ervaring van Turkse arbeidsmigranten in Antwerpen. Yayımlanmamış master tezi. Universiteit Gent – Faculteit Letteren en Wijsbegeerte. Grbić, N. & Pöllabauer, S. (2008). Kommunaldolmetschen / Community Interpreting. Berlin: Frank & Timme Gmbh. Hale, S. (2007). Community Interpreting. New York: Palgrave Macmillan. Kaya, A & Kentel, F. (2007). Belgische Turken. Een brug of een breuk tussen Turkije en de Europese Unie? Brussel: Koning Boudewijnstichting. Klasse. (2013). Ook Chinees of Turks in derde graad secundair. [Online] http://www.klasse.be/leraren/35873/ook-chinees-of-turks-in-derde-graad-secundair/ [05.07.2014]. Kruispunt Migratie-Integratie. (2014a). Ondersteuning voor sociaal tolken en vertalen (Kruispunt M-I). [Online] http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/de-sectorsociaal-tolken-en-vertalen/ondersteuning-voor-sociaal-tolken-en-vertalen-kruispunt-m-i [17.04.2014]. Kruispunt Migratie-Integratie. (2014b). Wat is sociaal tolken? [Online] http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/wat-is-sociaaltolkenvertalen/wat-is-sociaal-tolken [18.04.2014]. Kruispunt Migratie-Integratie. (2014c). Sociaal tolk- en vertaaldiensten [Online] http://www.kruispuntmi.be/thema/sociaal-tolken-en-vertalen/de-sector-sociaal-tolken-envertalen/sociaal-tolk-en-vertaaldiensten [19.06.2014]. LegalWorld. (2013). Turtelboom geeft extra info over btw-plicht voor gerechtstolken. [Online] http://www.legalworld.be/legalworld/content.aspx?id=70694&LangType=2067 [06.08.2014]. Mikkelson, H. (2008). Evolving views of the court interpreter’s rule. Between Scylla and Charybdis. In Valero-Garcés, C. / Martin, A. (Hg.): Crossing Borders in Community Interpreting: Definitions and Dilemmas (pp. 81-97). Amsterdam: Benjamins. Pöchhacker, F. (1994). Simultandolmetschen als komplexes Handeln. Tübingen: Gunter Narr 52 Verlag. Pöchhacker, F. (1996). Dolmetschtheorie: Handeln, Text und Kognition. In Lauer, A. (1996). Übersetzungswissenschaft im Umbruch (S.291-301). Tübingen: Gunter Narr Verlag. Pöchhacker, F. (2004). Introducing Interpreting Studies. London: Routledge. Pöchhacker, F. (2007). Dolmetschen. Konzeptuelle Grundlagen und deskriptive Untersuchungen. Tübingen: Stauffenburg Verlag Brigitte Narr GmbH. Pöchhacker, F. (2008). Interpreting as Mediation. In Valero-Garcés, C. / Martin, A. (Hg.): Crossing Borders in Community Interpreting: Definitions and Dilemmas (pp. 9-26). Amsterdam: Benjamins. Roberts, R. P. (1997). Community İnterpreting Today and Tomorrow. In S. E. Carr, R. P. Roberts, A. Dufour & D. Steyn (Eds), The Critical Link: Interpreters in the Community (pp. 7-26). Amsterdam, Philadelphia: Benjamins. Roberts, R. P. (ed.) (2000). The critical link 2: interpreters in the community. Amsterdam, Philadelphia: Benjamins. Sauvêtre, M. (2000). De l’interprétariat au dialogue à trois. Pratiques européennes de l’interprétariat en milieu social. In R.P. Roberts, S. E. Carr, D. Abraham & A. Dufour (Eds.), The Crtical Link 2: İnterpreters in the Community (pp. 35-45). Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Schoonvaere, Q. (2013). Demografische studie over de populatie van Turkse herkomst in België. [pp.77] [Online] http://www.diversiteit.be/sites/default/files/legacy_files/studies/ Migration%20turque%20NL%20020513_def%20NL.pdf [31.01.2014]. Seleskovitch, D. (1996). Interpretation and Verbal Communication. . In Lauer, A. (1996). Übersetzungswissenschaft im Umbruch (S.301-306). Tübingen: Gunter Narr Verlag. SERV. (2008). Beroepscompetentieprofiel Sociaal Tolk. [Online] http://www.kruispuntmi.be/sites/default/files/bestanden/documenten/beroepscompetentie profiel_sociaal_tolk.pdf [02.02.2014]. Taalcanon. (2012). Spreken mannen anders dan vrouwen? Over taal en gender. [Online] http://www.taalcanon.nl/vragen/spreken-mannen-anders-dan-vrouwen/ [26.06.2014]. The Language İndustry. (2012). Gerechtstolken slaken noodkreet. [Online] http://thelanguageindustry.eu/nl/tolkwerk/2666-gerechtstolken-slaken-noodkreet [07.07.2014]. Vandelanotte, D. (2011). De Invloed van Tweetaligheid op het Algemeen Cognitief Functioneren: Doen Tweetaligen het Beter? Yayımlanmamış master tezi. Universiteit Gent – Departement Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Vanden Bosch, Y. (Ed.) (2006). Recht & Taal, Rechtszekerheid voor de anderstalige 53 rechtzoekende. Antwerpen, Oxford: İntersentia. Vandeweghe, W. (2008). Duoteksten. Gent: Academia Press. Van Gucht, J., Hertog, E., Lannoy, K. & Uytterhoeven, E. (2005). Sociaal Tolken en Vertalen in Vlaanderen: schets en model van een landschap. Antwerpen; Brussel: Lessius Hogeschool; VLEKHO. Vermeiren, H. (2012a). Deontologie. Gent: Hogeschool Gent. Vermeiren, H. (2012b). Sociaal Tolken. Gent: Hogeschool Gent. VİVO vzw. (09.04.2014). Voorstelling. [Online] http://www.vivosocialprofit.org/?var=5 en http://www.werkmetmensen.be/faq [24.04.2014 ] Yanıtlayanlar: - Fabienne De Vis, Tolk- en Vertaaldienst van de Provincie Antwerpen (TOPA) - Myranda Emmerechts, Directeur, Ba-bel, Vlaamse Tolkentelefoon - Julie Haedens, Kwaliteitsmedewerker insluiting en diversiteit, Provincie Oost-Vlaanderen, dienst Maatschappelijke Participatie - team insluiting en diversiteit, Tolk- en Vertaalservice - Hatice Hoşaf, Kwaliteitsmedewerker Sociaal Tolkendienst Limburg - Katrijn Machiels, Matcher – Kwaliteitsmedewerker van Provinciaal Aanbod Sociaal Tolken en Vertalen voor Anderstaligen (PaSTa) - Sara Memmi, Stafmedewerker Expertisecentrum Sociaal Tolken en Vertalen, Kruispunt Migratie-Integratie vzw - Caroline Peeters, Stedelijke Tolk- en Vertaaldienst Antwerpen (STA) - Marieke Rysman, Medewerker Kwaliteit Sociaal Tolken- en Vertaaldienst deSOM vzw West-Vlaanderen - Marianne Scheppers, Coördinator Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal vzw (SVB.BO) - Céline Vermeiren, Tolk- en Vertaalservice Gent (TVGent) - Nicole Broucke, Kind & Gezin Limburg - Elisabeth Coene, Kind & Gezin West-Vlaanderen - Myriam Den Tandt, Kind & Gezin Oost-Vlaanderen - Geert Hellinx, Kind & Gezin Vlaams-Brabant en Brussel - Eva Michiels, Kind & Gezin Antwerpen 54 55 6 EKLER EK 1: TÜRKÇE TERCÜMANLARINA YÖNELİK ANKETİ 1. U bent een # 1 2 Answer Man Vrouw Total Response 21 29 50 % 42% 58% 100% Statistic Total Responses 2. Uw nationaliteit is (Meerdere antwoorden mogelijk) # Answer de Belgische 1 nationaliteit de Turkse 2 nationaliteit 3 Andere, namelijk Value 50 Response % 48 96% 26 52% 0 0% Statistic Total Responses 3. Uw etnische afkomst is # Answer 1 Vlaming 2 Turk 3 Andere, namelijk Total Value 50 Response 0 48 2 50 % 0% 96% 4% 100% Andere, namelijk Koerdisch koerdische Statistic Total Responses 4. Uw moedertaal is (Meerdere antwoorden mogelijk) # Answer 1 Nederlands 2 Turks 3 Andere, namelijk Value 50 Response 11 48 2 % 22% 96% 4% Andere, namelijk Turks koerdische Statistic Total Responses Value 50 56 5. Heeft u een hogere opleiding achter de rug? # 1 2 Answer Ja, namelijk (Gelieve zowel opleiding als instelling te vermelden) Neen Total Response % 29 58% 21 50 42% 100% Ja, namelijk (Gelieve zowel opleiding als instelling te vermelden) hogeschool maatschappelijk werk hogeschool maatschappelijk werk Master TEW, Adecho, Brussel orthopedagogie Anadolu Universiteit - Economie Master in het vertalen Turks Engels Hogeschool Gent Hogeschool Master Vertalen Engels Frans Economische wetenschap handels ing. Ankara Univeriteit Rusische taal en leterkunde Turkse taal en letterkunde, Universiteit Ankafa Bedrijfsbeheer - Aydin (Turkije) vub Master in de Meertalige Communicatie - Hogeschool Gent TEW erasmushogeschool Brussel Sociaal cultureel werk KHL Militaire academie KUL - Master bij PGCHS Hogeschool - Graduaat Vertaler - Tolk master vertaler antwrrpen Handelswetenschappen-erasmushogeschool Master in de meertalige communicatie (HUB) bio-ingenieur KUL Organisatieassistente (Intercultureelbemiddelaar) hogerondewijs Statistic Total Responses Value 50 57 6. Welke talen hebt u in het secundair onderwijs gevolgd? ... Text Response geen geen Frans turks Militaire Academie Nederlands, Frans, Engels Frans, Nederlands, Engels en Turks Turks, Engels Engels en Duits frans, engels, duits Nederlands, Frans, Engels, Duits Nederlands, Turks,Frans Nederlands-frans Nederlands, frans, engels Nederlands frans engels Turks-Engels Nederlands, Engels Engels, Frans, Duits Frans - Engels Nederlands, Engels, Duits, Frans Nederlands, Frans, Engels, Duits nederlands frans engels Nederland, Frans,Engels Nederlands,duits,Engels Engels en Duits frans engels nederlands Nederlands, Engels, Frans Nederlands, Engels, Frans Nederlands Frans Nederlands Engels Turks nederlands arabisch engels frans, engels Turks, Engels Nederlands, Frans , Engels turks, engels Frans-Engels Nederlands, Frans, Engels Engels Turks / Engels Frans Nederlands Turks Nederlands - Frans - Engels - Duits duits engels frans nederlands Nederlands, Frans, engels Frans, Engels, Nederlands Frans, Engels, Duits, Latijn A2 Nederlands, Frans, Engels, Latijns frans Statistic Total Responses Value 50 7. Welke talen hebt u in het hoger onderwijs gevolgd? # Answer 1 De volgende talen: Ik heb geen talen 2 gevolgd in het hoger onderwijs Total 58 Response 26 % 52% 24 48% 50 100% De volgende talen: Engels Engels Nederlands, Frans, Engels, Duits Turks Engels, nederlands Turks- Engels Engels, Turks Nederlands, Frans, Engels nederlands Duits Russisch en Duits Frans Nederlands,Gerechtstalen Engels, Duits Turks,Engels engels, nederlands Frans-Turks Nederlands, Frans, Engels, Duits Turks / Engels Turks, Engels Nederlands - Frans - Engels - Duits engels frans Nederlands, Frans, Engels, Duits Spaans, Engels, Italiaans, Nederlands, Turks Nederlands, Frans, Spaans, Engels turks en frans Statistic Total Responses 8. Welke talen hebt u in taalcursussen buiten secundair of hoger onderwijs gevolgd? ... # Answer Response De volgende 1 33 talen: 2 Geen 17 Total 50 Value 50 % 66% 34% 100% 59 De volgende talen: Engels en frans Engels en frans Turks Nederlands Frans Turks en Atabisch frans Frans Engels Engels Nederlands Italiaans Engels Engels, Frans Turks Frans en Engels Engels, Nederlands Turks Engels engels, frans Nederlands Turks nederlands, engels, frans Frans Engels Nederlands Nederlands Frans Frans Frans Voor beginners Frans en Engels, maar spreken is miniem. Spaans nederlans frans arabische Statistic Total Responses Value 50 60 9. Tussen welke talen bent u als tolk actief?.... Text Response turks-nederlands turks-nederlands Turks Nederlands Nederlands turks Turks/Nederlands Nederlands/Turks Ik ben beëdigd vertaler/tolk sinds 1975...... Nederlands, Engels, Frans Turks Turks en Nederlands Nederlands - Turks Turks - Nederlands Nederlands - Turks nederlands turks Nederlands en Turks Nederlands Turks en omgekeerd Türks/Nederlans Turks-Nederlands en omgekeerd Nederlands-turks--nederlands Nederlands-Turks, Turks-Nederlands Turks-->Nederlands en omgekeerd Turks-Nederlands Nederlands - Turks Turks en Nederlands Nederlands, Frans, Engels, Turks turks nederlands Assyrisch, Turks, Koerdisch, Nederlands Nederlands en Turks Turks-Nederlands en andersom turks nederlands Nederlands Turks Turks-Nederlans-Turks Ned/Turks Nederlands-Turks Nederlands-Turks Turks-Nederlands Nederlands turks tolk, nederlands Turks-nederlands Turks, Nederlands nl-tr, tr-nl, tr-eng, eng-tr Nederlands-Turks Turks, Nederlands, Engels. Nederlands-Turks Turks-Nederlands NL/TR/NT Beëdigd vertaler/tolk Turks Nederlands Turks - Nederlands Gerechtstolk Turks - Nederlands, Frans, Engels, Duits nederlanda turks Nederlands, Turks, Engels, Frans, Duits Spaans, Turks, Nederlands engels turks nederlands Turks en Nederlands Nederlands, Turks, Frans, Engels turks koerdische nederlands en frans Statistic Total Responses Value 50 10. Heeft u in één van deze opleidingen over de deontologische code van een (sociaal) tolk geleerd? # Answer Response % 1 Ja 29 58% 2 Neen 21 42% Total 50 100% 61 Statistic Total Responses 11. Leeft u de deontologische code steeds na? # Answer Ja, ik leef de 1 deontologische code steeds na Ik leef meestal de 2 deontologische code na 3 Neen Total Value 50 Response % 33 66% 11 22% 6 50 12% 100% Statistic Total Responses 12. Heeft u het certificaat voor sociaal tolk van de COC gehaald? # Answer 1 Ja 2 Neen Total Value 50 Response 16 34 50 Statistic Total Responses 13. Bent u actief als tolk Turks-Nederlands en/of Nederlands-Turks? # Answer 1 Ja 2 Neen Total Statistic Total Responses % 32% 68% 100% Value 50 Response 47 3 50 % 94% 6% 100% Value 50 62 14. Hoe lang werkt u al als tolk? Text Response 12 12 24 jaar sinds 1975 Sinds 1991 12 jaar sinds 1987 sinds 1995 ongeveer 8 jaar 8 jaar minstens 15 jaar met onderbrekingen Sinds 1988 10 jaar 13 jaar 12 jaar Ruim 20 jaar sporadisch als bijberoep 4 jaar 11 jaar 7 jaar sinds 2002 30 7 jaar 25 jaar 13 jaar 26 ongeveer 17 jaar (meest op vrijwillige basis) 2 jaar 4 Jaar 10 jaar 5 jaar 1,5jaar 12 jaar 3jaar 8 jaar Sinds1989 Sinds 2006 sinds 1975 7 jaar Sedert 2007 sinds 1992 vier maanden Sinds 1989 1 jaar Statistic Total Responses Value 43 63 15. Hoe lang werkt u al als tolk TURKS? Text Response 12 12 21 jaar sinds 1975 sinds 1991 12 jaar sinds 1987 sinds 1995 idem 8 jaar 3 jaar met onderbrekingen Sinds 1988 10 jaar 10 jaar zelden, meer vertaler Ruim 20 jaar sporadisch als bijberoep 4 jaar 11 jaar 7 jaar sindas 2002 30 7 jaar 25 jaar 13 jaar 26 iedem 2 jaar 4 Jaar 10 jaar 5 jaar 1,5 jaar 12jaar 3jaar 12 jaar 1980 Sinds 2006 sinds 1975 7 jaar Sedert 2007 sinds 1992 vier maand 1983 1 jaar Statistic Total Responses Value 43 16. In welke tolksector(en) bent u voornamelijk actief als tolk Turks? (voornamelijk actief = minstens 40% van al uw tolkopdrachten komt uit deze tolksector; meerdere antwoorden mogelijk) # Answer Response % Sociaal tolken 1 (ziekenhuis, ocmw, 24 56% onderwijs,…) Gerechtelijk tolken (voor de rechtbank, 2 35 81% politie, advocaten,…) 3 Conferentietolken 6 14% 4 Andere, namelijk 9 21% 64 Andere, namelijk examencentrum examencentrum Turks consulaat prive personen, bedrijven Politiek ambtelijk tolken professioneel bij mijn werk Zakelijk tolken Statistic Total Responses 17. Bent u gespecialiseerd in een bepaalde sector? # Answer 1 Ja, namelijk Neen, ik heb kennis van verschillende 2 sectoren/thematische domeinen Total Value 43 Response 9 % 21% 34 79% 43 100% Ja, namelijk Juridische dienstverlening en Pedagogie sociale sector gezondheidszorg/medische sector Onderzoek / telefonie Juridisch onderwijs, geestelijke gezondheid, gezondheid Gerechtelijk tolken Economie ziekenhuis Statistic Total Responses 18. In welke Vlaamse provincie tolkt u voornamelijk Nederlands-Turks en/of Turks-Nederlands? # Answer Response 1 Antwerpen 8 2 Oost-Vlaanderen 13 3 West-Vlaanderen 3 4 Limburg 13 5 Vlaams-Brabant 6 Total 43 Statistic Total Responses 19. Krijgt u ook tolkopdrachten Nederlands-Turks en/of Turks-Nederlands uit andere provincies? # Answer Response 1 Ja, vaak. Ook uit 14 Ja, maar niet zo 2 10 vaak. Ook uit 3 Neen 19 Total 43 Value 43 % 19% 30% 7% 30% 14% 100% Value 43 % 33% 23% 44% 100% Ja, vaak. Ook uit Brussel Brussel Brussel- west Vlaanderen vaak Antwerpen, soms Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen Brussel West-Vlaanderen Brussel Limburg 65 Ja, maar niet zo vaak. Ook uit West Vlaanderen Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Leuven, Vlaams Brabant, Brussel Brussel telefontolk uit gent Statistic Total Responses 20. Hoe bent u in dienst als tolk? (Meerdere antwoorden mogelijk) # Answer 1 Via een tolkendienst Als 2 zelfstandige/freelancer Value 43 Response 12 % 28% 38 88% Statistic Total Responses 21. Hoeveel tolkopdrachten Turks krijgt u? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) # Answer Response Gemiddeld ... maal 1 7 per dag Gemiddeld ... maal 2 10 per week Gemiddeld ... maal 3 15 per maand Gemiddeld ... maal 4 12 per jaar Value 43 % 16% 23% 35% 28% Gemiddeld ... maal per dag 66 Gemiddeld ... maal per week Gemiddeld ... maal per maand 1 1 3 4 10 2 2 3 10 2 2 10 2 Gemiddeld ... maal per jaar 10 150 40 10 a 20 19 4 a 5 opdrachten. Laatste tijd zo goed als geen. 5 4à5 10 100 30-40 150 +- 35 5 3 3 1 2 10-15 20 5 2 2 maar langdurige opdrachten 30 niet veel paar per jaar 2 2 1 Statistic Min Value Max Value Total Responses Value 1 4 43 67 22. Hoe vaak omvat deze tolkopdracht de talencombinatie Turks-Nederlands en/of Nederlands-Turks ten opzichte van alle tolkopdrachten die u vervult ? # Answer Response % Minder dan de helft 1 4 9% van de opdrachten Redelijk vaak (502 75% van de 5 12% opdrachten) Vaak (meer dan 3 75% van de 5 12% opdrachten) Altijd (ik word nooit gevraagd voor 4 29 67% een andere talencombinatie) Total 43 100% Statistic Min Value Max Value Mean Variance Standard Deviation Total Responses Value 1 4 3.37 1.05 1.02 43 23. Is er een verandering te merken in het aantal tolkopdrachten Turks in de tijdsspanne 2010 t.e.m. 2013? # Answer Response % Er is een stijging te 1 7 16% merken Er is geen duidelijke 2 verandering: noch 18 42% een stijging noch een daling Er is een daling te 3 18 42% merken Total 43 100% Statistic Min Value Max Value Mean Variance Standard Deviation Total Responses 24. Moet u soms opdrachten weigeren? # Answer 1 Ja 2 Neen Total Statistic Min Value Max Value Mean Variance Standard Deviation Total Responses Value 1 3 2.26 0.53 0.73 43 Response 42 1 43 % 98% 2% 100% Value 1 2 1.02 0.02 0.15 43 25. Waarom moet u opdrachten weigeren? (Meerdere antwoorden mogelijk) # Answer Response 1 Geen tijd 39 2 Geen zin 6 Ik ben niet ervaren in het onderwerp 3 2 van de tolkopdracht Ik ken een van de 4 2 betrokken partijen 5 Andere, namelijk 10 68 % 91% 14% 5% 5% 23% Andere, namelijk wegens gevaar als tolk in bepaalde dossiers, als achtervolging, chantagfe etc afstand, verloning bij de Provincie waarvoor ik werk is zeer laag nl 20 euro per uur. een ander opdracht Werk ik werk full-time, geen tijd soms past het niet Niet tijdig betalende klant Sinds 1 januari 2014 moeten de tolken btw-nummer hebben, dta heb ik nog niet aangevraagd. Soms niet mogelijks wegens mijn vast werk als bediende in privésector Statistic Min Value Max Value Total Responses Value 1 5 43 26. Welke van beide talen is meestal de doeltaal bij tolkopdrachten tussen de talen Nederlands en Turks? # Answer Response % De doeltaal is 1 4 9% altijd Turks De doeltaal is 2 11 26% meestal Turks De doeltaal is 3 meestal 7 16% Nederlands De doeltaal is 4 1 2% altijd Nederlands Nederlands en 5 Turks zijn even 20 47% vaak de doeltaal Total 43 100% Statistic Min Value Max Value Mean Variance Standard Deviation Total Responses 27. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? # Answer Response 1 Ja 25 2 Neen 18 Total 43 Value 1 5 3.51 2.30 1.52 43 % 58% 42% 100% Statistic Min Value Max Value Mean Variance Standard Deviation Total Responses 69 Value 1 2 1.42 0.25 0.50 43 70 28. Wat zou volgens u eventueel verbeterd kunnen worden in verband met de tolken Turks? (Bv. ivm opleiding, organisatie van het tolkberoep,…) Text Response Vorming rond spelling turks Vorming rond spelling turks Af en toe bijscholing ik zou niet weten......................... Een professionelere aanpak van het beroep, eenieder die als moedertaal Turks (of een andere taal) heeft kan zeer gemakkelijk in het beroep stappen. Zelfs mensen die een onvoldoende talenkennis hebben in de moedertaal en/of brontaal kunnen zonder problemen tolk worden. Er zou bijvoorbeeld een vereiste kunnen gesteld worden om in minstens een van de talen hoger (universitair) onderwijs gevolgd te hebben of relevante praktijkervaring kunnen bewijzen. En er zou hoe dan ook een ingangsexamen moeten georganiseerd worden. Daarna kunnen er bijkomende opleidingen voorzien worden om zich te specialiseren. Momenteel zijn er teveel tolken die het beroep uitoefenen omdat hun moedertaal Turks is; zonder na te gaan wat het niveau van dat Turks is. Er zijn heel veel mensen van andere afkomst die een aardig mondje Turks praten en bijgevolg toegelaten worden om Turks te tolken. vakverbond Meer werkzekerheid geven. korte opleidingen en eventueel op verschillende momenten te volgen bv. zaterdagen of 's avonds voor de werkende tolken ik ben niet naar een tolkenschool geweest. Ik heb in der tijd een aanvraag gedaan na mijn Bachler orthopedagogie. Ik heb het meer nodig in mijn job (ook in de sociale sector) maar in rechtzaken,... heb ik het gevoel niet de nodige vaktaal te kennen. Had ik maar een opleiding gevolg dan kon ik mijn tolk certificaat optimaler gebruiken. Voortgezette tolkopleidingen o.m. betr gerechtstolken, gezondheidszorg etc Een duidelijke standaard uurloon. Verplichting om enkel gecertificeerde token in te zetten. Er zijn nog heel veel niet gecertificeerde tolken die toch heel vaak ingezet worden. Dit moet ook gelden voor vertalers.. stapje verder zelfs, tolken zou niet mogen zonder certificaat. Dit om professionaliteit te garanderen in deze sector. Er zij te veel tolken, die te weinig opdrachten krijgen i.p.v. te verdelen, Overheidsopdrachten zoals rechtbanken etc... word meestal door een de zelfde tolk vervuld. Opleidingen en of regelmatig testen afleggen . uitbetaling, sociale wetgeving, oneerlijkeverhoudingen (tolken zonder voorkennis of studie of examen) Regelmatige bijscholing en opfrissen van deontologische code en een eenheid Specialisatie, verplichte vorming Een opleiding Turks. Een opleiding deontologische code die door iedereen gekend en opgevolgd te worden. - uitbetaling van eenzelfde vergoeding aan dezelfde voorwaarden bij alle stedelijke en provinciale tolkdiensten opleiding toegespitst op de vreemde taal Meer vormingen rond deontologische code.. Opleiding Professionalisering van het beroep door academische vertaal-en tolkopleidingen organisatie De tolken beter testen op hun taal, bezit van woordenschat Tolken Moeten Universiteit opleiding volgen . Ik heb ongeveer 4 jaar geleden de de cursus van sociaal tolk via de COC gevolgd en na de cursus ben ik voor de eind examen naar Brussel gegaan. Als ik eerlijk moet zijn is de examen goed verlopen maar er waren daar 2 Turkse dames die de examen afnamen en zij hebben mij afgekeurd. Wat ik achteraf nooit heb kunnen begrijpen! Later heeft men mij voor een herexamen teruggeroepen, maar ik ben niet meer willen gaan. Want tot die cursus had ik al 5-6 jaar gewerkt als tolk! Dus wat ik wil zeggen is dat men capabele mensen moet plaatsen met dit soort examens! Succes met uw onderzoek. Mvgr, Reha Camlica Organisatie en een oplijsting van alle aanwezige tolken. opleiding in tolkschool. Organisatie Opleiding en degelijke info (woordenboeken,vooral op het vlak van medische en gerechtjargon ) Strengere taaltest voor Turks tijdens de selectie en eind examens. beter opgeleide tolken . Uitleg en hulp bij het verkrijgen van het zelfstandigenstatuut Turkse consulaat moet beter kunnen verwijzen Strengere toelatingsvoorwaarden Niet iedereen die Turks spreekt of van Turkse afkomst is, is geschikt om tolk te worden. Albanezen, Koerden, Bulgaren, Armeniërs zijn geen Turken maar zijn wel actief in sleutelposities als tolk Turks. Zou niet mogen. Bvb. Politiek vluchteling Koerd komt naar België, na 2 jaar Nederlands les te volgen mag deze persoon beëdigd/sociaal tolk worden voor Turken. Is dit deontologisch verantwoord? Er zou voor iedereen een examen (geen open boek) georganiseerd moeten worden voor bron en doeltalen. Deelname aan examens zou enkel mogelijk moeten zijn 71 indien men minstens 1 universitair (hogeschool) diploma bezit. Indien men geen universitairen vindt kan men naar een bachelor of lager diploma gaan voor ingangexamens. Jobs creëren waar tolken kunnen werken als vaste medewerkers. geen commentaar Vorming aan diensten Er is niet veel communicatie over het tolkberoep, er kunnen ook opleidingen georganiseerd worden. Sommigen zijn de taal niet machtig : ontoereikend woordenschat ; gebrek aan opleiding. Ik ben ervan overtuigd dat je je moedertaal goed moet beheersen om te kunnen tolken. In vast dienstverband aannemen van tolken en nietdiscrimineren (vb hoofddoek toestaan) niet minachten Een betere organisatie mbt toegang tot het beroep. Kandidaten zouden minstens een hogere opleiding moeten hebben genoten in een van de taken waarin ze tolken. Striktere deontologische codes respecteren, bvb. Politieke vluchtelingen worden tolk in de taal van het land dat ze ontvluchten (neutraliteit?). Wegens het ontbreken van een fatsoenlijke organisatie heb je tolken die amper het Nederlands machtig zijn maar toch als tolk werken. Voor professioneel tolken is hun Nederlands onvoldoende maar hun tolkwerk wordt wel aanvaard. 'Klanten' zouden ook kritischer moeten zijn. kwalitatieve opleiding en strenge vereisten wat betreft niveau van Turks/Nederlands Statistic Total Responses Value 43 EK 2: MÜTERCİMLİK VE TERCÜMANLIK HİZMETİ KURUMLARININ VERİLERİ FEDERAAL/ALGEMEEN Jaarverslag COC Totaal aantal gecertificeerde tolken Turks Jaarverslag BaBel tolkentelefoon Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking [email protected] 2010 2011 2012 90 examenmomenten; 22 behaald [email protected] 2010 2011 1608 2077 1581 2045 27 32 2013 2012 1992 1951 41 2013 2043 1991 22 20.102 16.277 13.690 21 [email protected] 2010 2011 47 24 28 12 19 12 2012 39 9 30 2013 36 25 11 20.865 PROVINCIALE TOLKENDIENSTEN Jaarverslag deSOM W-VL Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking 16 8 26 6 3241 4 3544 4 3026 5 2623 3 Jaarverslag Provincie O-VL Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar 73 [email protected] 2010 2011 430 500 389 451 41 49 41 49 2012 580 531 49 2013 672 634 38 49 38 Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking 3652 3679 3541 4 tolken Turks gecertificeerd of wachtend op proef Jaarverslag Sociale Dienst Limburg [email protected] ; [email protected] 2010 2011 2012 624 779 774 484 548 519 59 183 200 Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking Jaarverslag TOPA Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking Jaarverslag PaSTa Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking 3401 2013 908 545 210 54 46 55 22 2985 11 3643 11 3591 15 3863 15 [email protected] 2010 2011 2012 340 435 392 306 377 267 34 58 125 2013 309 197 112 2 21 15 25 3997 6 4578 8 4140 9 3970 9 [email protected] 2010 2011 264 356 225 261 39 95 2012 375 270 105 2013 342 242 92 8 21 14 23 2416 3 3058 10 3410 12 3176 11 STEDELIJKE TOLKENDIENSTEN Jaarverslag Brussel Onthaal vzw Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks TP Aantal aanvragen beantwoord TP Aantal opdrachten TP gemist TP Gemist want geen tolk beschikbaar 74 [email protected] / [email protected] 2010 2011 2012 168 136 32 1 Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks TT Aantal aanvragen beantwoord TT Aantal opdrachten TT gemist TT Gemist want geen tolk beschikbaar 48 47 1 1 [email protected] 2010 2011 Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking Jaarverslag TVGent Totaal aantal aanvragen voor tolk Turks Aantal aanvragen BEANTWOORD Aantal aanvragen NIET BEANTWOORD Aantal opdrachten niet beantwoord want geen Turkse tolk beschikbaar Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst Totaal aantal tolken Turks ter beschikking 47 45 2 2 Tolken beschikbaar voor NL én FR: 15 Totaal aantal tolkaanvragen bij tolkendienst TP : Tolk ter plaatse//TT: tolktelefoon Jaarverslag STA 2013 265 225 40 3 2012 695 510 168 2013 570 439 134 63 85 5324 7 4706 5 [email protected] 2010 2357 1625 732 2011 2547 1691 856 2012 2657 1743 914 2013 3024 1901 1123 168 213 275 356 7732 19 8306 12 7848 15 8531 14 EK 3: SOSYAL HİZMETLERİN ANKETİ 1. ENQUÊTES ZİEKENHUİZEN - 75 WEST-VLAANDEREN AZ Delta – Roeselare, Menen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? Via een tolkendienst, namelijk De Som, FOD Volksgezondheid en Babel Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = 26 interne tolken (medewerkers van het ziekenhuis die een andere taal spreken) Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld 9 maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld 0 maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) NVT 1 maal op de __________ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? Geen idee • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? • • 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. AZ Groeninge Kortrijk 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? Via een tolkendienst, namelijk _tolkendienst desom, Babel, brussel onthaal , cab, videotolk (fod volksgezondheid)_____________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___geen________ Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __2________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld ____5______ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ___1/5_______ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • 2. 3. 4. 5. 6. 76 • Nee 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk….. voornamelijk artsen kennen de deontologische code niet en nemen geen tijd voor vormingen werken met tolken • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Opleidingsaanbod aan artsen, specifiek publiek die niet in gaat op algemene vormingen AZ Sint-Jan Brugge 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. - • Via een tolkendienst, namelijk __deSOM vzw________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________ Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld _20 _ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __minder dan 10___ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) “Steeds gevonden indien nodig” Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen • Ik heb hier geen zicht op en kan dus ook moeilijk op deze vraag antwoorden. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Op de campus brugge en SFX is er een danig kleine vraag naar Turkse tolken dat ik u hier geen specifieke tips kan geven. OOST-VLAANDEREN UZ Gent 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? UZ Gent werkt voornamelijk met de interculturele bemiddelaar die gesubsidieerd zijn door FOD Volksgezondheid. 1 voltijdse Turkse interculturele bemiddelaar en 1 halftijdse Russische interculturele bemiddelaar zijn in dienst. Sinds begin 2013 zijn er in het kader van Videotolken project nieuwe aanwervingen: 1 halftijdse Russische bemiddelaar 1 halftijdse Bulgaarse bemiddelaar 1 halftijdse Tolk Vlaamse gebarentaal Voor de andere talen en voor de tekort aan hierboven genoemde talen worden er een beroep op TVG (tolk en vertaal dienst Gent) gedaan. 2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) Een voltijdse bemiddelaar doet gemiddeld 100 tal tolk interventies per maand. Bovenop werden er in het jaar 2013 voor 20 tal vreemde talen 1192 tolken aangevraagd van TVG. 3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) 1 voltijdse Turkse intercultureel bemiddelaar + 77 4. 5. 6. 7. 8. 449 tolk aanvragen van TVG voor de Turkse taal in 2013. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) In 2013 waren er voor de 123 tolk aanvragen van totaal 1192 tolk aanvragen voor de 20 tal vreemde talen geen tolken beschikbaar in TVG. Exacte cijfer voor de Turkse taal heb ik niet. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? Geen idee. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? Alle interculturele bemiddelaars in Vlaanderen zijn een sociale tolk opleiding gevolgd in COC of in FOD Volksgezondheid. Dus, ze kennen de deontologische code van de sociale tolk goed. • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? TVG werkt met gecertificeerde tolken. We gaan eruit dat de tolken deontologische code respecteren. • Ja, namelijk wanneer… • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? AZ Sint-Lucas Gent 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. • Via een tolkendienst, namelijk TV Gent en Babel • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = 5 Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld 10 maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld 7 maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de 0 keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer er gewerkt wordt met informele tolken • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Het vermijden van het gebruik van informele tolken. Werken aan de kwaliteit van het tolken door goede opleiding van intercultureel bemiddelaars Werken aan de zichtbaarheid van een dienst interculturele bemiddeling - ANTWERPEN UZ Antwerpen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? Via een tolkendienst, namelijk ___tolkendienst v/d provincie_____________________ Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____2interne medewerkers_______ Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld ______225____ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld ____4______ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ________1__ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? X Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? X Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? X Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Geen idee • • 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. AZ Turnhout 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. • Via een tolkendienst, namelijk Topa________________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________ Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld _____40_____ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld ________1__ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ___0_______ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? 79 Gasthuiszusters Antwerpen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. • Via een tolkendienst, namelijk ______STA en Babel__________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________ Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld ___1_______ maal per dag • gemiddeld ___7_______ maal per week • gemiddeld ___25_______ maal per maand • gemiddeld ____250______ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld ____2______ maal per week • gemiddeld ____8______ maal per maand • gemiddeld ____90______ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ____5______ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… bij emotionele boodschappen, bij misverstanden, wanneer meerdere personen aanwezig zijn dan enkel boodschapper en ontvanger (bijvoorbeeld ook familie,…) • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? - VLAAMS-BRABANT /// - LİMBURG Ziekenhuis Oost-Limburg – Genk 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? 2. 3. 4. 5. 6. 7. • Via een tolkendienst, namelijk PRIC en eigen gekende • Wij hebben intercultureel bemiddelaars verbonden aan onze dienst. Aantal = 5 koppen Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld 20 maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld 10 maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de 40 keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… 80 • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? De opleiding tot intercultureel bemiddelaar terug in het leven roepen, want met een tolk die louter tolkt, zijn we niet zo veel… AZ Vesalius Tongeren 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? • Via een tolkendienst, namelijk ___videotolken, prov. Limburg, telefoontolken • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = / 2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld _____+/- 10_____ maal per jaar 3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld _____2_____ maal per jaar 4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ____1___ keren." 5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen 6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Alle tolkendiensten zouden moeten integreren waardoor de zoektocht effciënter zou verlopen en de beschikbaarheid en permanentie zou optimaliseren. Mariaziekenhuis vzw Overpelt 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? Via een tolkendienst, namelijk Babel & PRIC Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = in nood kunnen we rekenen op een medewerker vanuit ons ziekenhuis Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld _____8_____ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld _____1_____ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ______0____ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee • • 2. 3. 4. 5. 6. 81 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Het probleem waar wij soms tegen aan lopen is ‘bereikbaarheid’ deze diensten zijn soms ook nodig in het weekend en na de kantooruren en dan wordt het moeilijk. - BRUSSEL HOOFDSTEDELİJK GEWEST Europaziekenhuizen Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? • Via een tolkendienst, namelijk ___Setis/ babel_____________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____nvt_______ 2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) Ik tolk zelf dagelijks voor arabisch • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar 3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld ____4______ maal per jaar 4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de ____3______ keren." 5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen 6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? In de eerste plaats dat de tolk geen deel uitmaakt van de doelgroep in het ZH, als hij of zij gekend is binnen de gemeenschap, is het soms een uitdaging om zich aan een professionele gedragscode te houden. St-Pierre Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? We have Turkish interpreter at the intercultural mediation service • Via een tolkendienst, namelijk _Setis_______________________ • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ____no, we have one Turkish interpreter and if the interpreter is not available, we call an interpreter from the setis_______ 2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld _______30___ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar 3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld _______4___ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar 4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 82 5. 6. 7. 8. 1 maal op de _____10_____ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen • I live in Brussels and don’t know if there is a need for Turkish interpreter in Vlanderen Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Maybe we can try to promote Turkish interpreter more in the hospitals or in other fields with affiches… 2. ENQUÊTES KİND&GEZİN K&G Oost-Vlaanderen 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking?Geen eigen sociaal tolken ter beschikking . Via een tolkendienst, namelijk _voor de regio Gent: Tolken Vertaaldienst Gent (TVG), Wolterslaan 16 , 9000 Gent ; voor de andere regio’s in de provincie werken we samen met de Provinciale Tolkendienst, nl .Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Maatschappelijke Participatie ,Vertaal- & tolkservice • W. Wilsonplein 2, 9000 Gent • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___neen Wij hebben wel medewerkers in dienst die de Turkse taal machtig zijn , nl onze gezinsondersteuners . Zij worden echter in eerste instantie niet ingezet als tolken Naast de sociaal tolken werken wij ook met telefoontolken .via Vlaamse Tolkentelefoon” Babel”, Vooruitgangstraat,323/3 1030 Brussel . Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld _____1_____ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld _____32_____ maal per maand • gemiddeld _387 maal een sociaal tolk per jaar/ 2013 Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld _________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __15________ maal per maand • gemiddeld 183 maal Turkse sociaal tolk per jaar/2013 "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 op de ________18_ keren." Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen , momenteel nog niet Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen , voor zover mij bekend Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? In het algemeen, een eenvoudigere registratie van tolk aanvragen , eenvormig voor alle tolkdiensten . Dit maakt het vergelijken dan gemakkelijker . • 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 83 K&G Vlaams-Brabant en Brussel 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? Via een tolkendienst, namelijk _Pasta, Brussel-Onthaal, BAbel_______________________ Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________ We werken zelf met 10 gezinsondersteuners. Een aantal van deze mensen hebben allochtone roots (Marokkaans, Turks, Russisch). In een aantal gevallen kunnen ze ook taaltolken (hoewel dat niet echt de focus van hun taak is). Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) ik beperk me hier tot een schatting. En het gaat over de nood. Dit betekent niet dat er ook effectief zo veel keer een tolk wordt ingeschakeld • gemiddeld _____20 à 25_____ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) ook een schatting • gemiddeld _______4x___ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld __________ maal per jaar "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de __________ keren." Dit kan ik moeilijk inschatten. Meestal lukt het wel om zo een tolk te vinden. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen • Geen flauw idee Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… Ik denk van wel, maar kan er geen concrete voorbeelden bij geven. Tolken zijn ook maar mensen, maar de veldwerkers die tolken vragen, zullen wel eens tegen die code zondigen. • Neen Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Geen flauw idee • • • 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. K&G Limburg 1. Werkt u via een tolkendienst of heeft u eigen tolken ter beschikking? • Via een tolkendienst, namelijk Provinciaal Integratiecentrum Hasselt • Wij hebben tolken verbonden aan de sociale dienst. Aantal tolken = ___________ 2. Hoe vaak heeft u nood aan een tolk in het algemeen? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld 11 maal per maand (=gemiddelde inzet van een tolk voor 2011-2012-2013) • gemiddeld 130 maal per jaar (=gemiddelde inzet van een tolk voor 2011-2012-2013) 3. Hoe vaak hebt u nood aan een tolk Turks? (Vul op minstens één lijn hieronder een getal in) • gemiddeld __________ maal per dag • gemiddeld __________ maal per week • gemiddeld __________ maal per maand • gemiddeld 1,6 maal per jaar (=gemiddelde inzet van een tolk Turks voor 2011-2012-2013) 4. "Hoe vaak gebeurt het dat u geen tolk Turks vindt, wanneer u er nood aan hebt? (Vul een getal in) 1 maal op de __________ keren." Nooit. We hebben Turkse gezinsondersteuners in dienst, die ook talige ondersteuning bieden. Bekijk onderstaande link voor meer uitleg over ‘werken met gezinsondersteuners”: http://www.kindengezin.be/over-kind-en-gezin/missie-en-waarden/diversiteit-en-kinderrechten/acties-enprojecten/default.jsp#Werken-met-gezinsonderste 84 5. Denkt u zelf dat er in Vlaanderen een tekort is aan professionele tolken Turks? • Ja • Neen 6. Bent u op de hoogte van de deontologische code die een (sociaal) tolk moet volgen (bv. de tolk is geen gesprekspartner, enkel de ‘vertaler’, de tolk spreekt altijd in de ‘ik-‘persoon,…)? • Ja • Nee 7. Gebeurt het dat deze code geschonden wordt tijdens een tolkgesprek? • Ja, namelijk wanneer… • Neen 8. Wat kan er volgens u eventueel verbeterd worden in verband met de tolken Turks? Geen suggesties voor specifiek tolken Turks. Een mogelijk verbeterpunt is wellicht verdere K&G Antwerpen